chöông 4 - wordpress.com · web viewchöông 4 söï keá thöøa 4.1 môû ñaàu söï keá...

Chöông 4Söï keá thöøa

4.1 Môû ñaàu- Söï keá thöøa laø moät ñaëc ñieåm cuûa ngoân ngöõ duøng ñeå bieåu dieãn moái quan heä ñaëc bieät giöõa caùc lôùp. Caùc lôùp ñöôïc tröøu töôïng hoùa vaø toå chöùc thaønh moät sô ñoà phaân caáp lôùp.- Keá thöøa laø moät cô cheá tröøu töôïng hoùa. Thuû tuïc vaø haøm laø cô cheá tröøu töôïng hoùa cho giaûi thuaät, record vaø struct laø tröøu töôïng hoùa cho döõ lieäu. Khaùi nieäm lôùp trong C++, keát hôïp döõ lieäu vaø thuû tuïc ñeå ñöôïc kieåu döõ lieäu tröøu töôïng vôùi giao dieän ñoäc laäp vôùi caøi ñaët vaø cho ngöôøi söû duïng caûm giaùc thoaûi maùi nhö kieåu döõ lieäu coù saün- Söï keá thöøa laø moät möùc cao hôn cuûa tröøu töôïng hoùa. cung caáp moät cô cheá gom chung caùc lôùp coù lieân quan vôùi nhau thaønh moät möùc khaùi quaùt hoùa ñaëc tröng cho toaøn boä caùc lôùp noùi treân. Caùc lôùp vôùi caùc ñaëc ñieåm töông töï nhau coù theå ñöôïc toå chöùc thaønh moät sô ñoà phaân caáp keá thöøa. Lôùp ôû treân cuøng laø tröøu töôïng hoùa cuûa toaøn boä caùc lôùp oû beân döôùi noù. Quan heä laø 1: Keá thöøa ñöôïc söû duïng thoâng duïng nhaát ñeå bieåu dieãn quan heä laø moät.– Moät sinh vieân laø moät ngöôøi– Moät hình troøn laø moät hình ellipse– Moät tam giaùc laø moät ña giaùc Keá thöøa taïo khaû naêng xaây döïng lôùp môùi töø lôùp ñaõ coù, trong ñoù haøm thaønh phaàn ñöôïc thöøa höôûng töø lôùp cha. Trong C++, keá thöøa coøn ñònh nghóa söï töông thích, nhôø ñoù ta coù cô cheá chuyeån kieåu töï ñoäng. Keá thöøa vöøa coù khaû naêng taïo cô cheá khaùi quaùt hoaù vöøa coù khaû naêng chuyeân bieät hoaù. Keá thöøa cho pheùp toå chöùc caùc lôùp chia seû maõ chöông trình chung nhôø vaäy coù theå deã daøng söûa chöõa, naâng caáp heä thoáng. Keá thöøa thöôøng ñöôïc duøng theo hai caùch:– Ñeå phaûn aùnh moái quan heä giöõa caùc lôùp. Laø coâng cuï ñeå toå chöùc vaø phaân caáp lôùp döïa vaøo söï chuyeân bieät hoùa, trong ñoù moät vaøi haøm thaønh phaàn cuûa lôùp con laø phieân baûn hoaøn thieän hoaëc ñaëc bieät hoaù cuûa phieân baûn ôû lôùp cha. Trong C++ moái quan heä naøy thöôøng ñöôïc caøi ñaët söû duïng:– Keá thöøa public.– Haøm thaønh phaàn laø phöông thöùc aûo– Ñeå phaûn aùnh söï chia seû maõ chöông trình giöõa caùc lôùp khoâng coù quan heä veà maët ngöõ nghóa nhöng coù theå coù toå chöùc döõ lieäu vaø maõ chöông trình töông töï nhau. Trong C++, cô cheá chia seû maõ naøy thöôøng ñöôïc caøi ñaët duøng: – Keá thöøa private.– Haøm thaønh phaàn khoâng laø phöông thöùc aûo.4.2 Keá thöøa ñôn Keá thöøa coù theå ñöôïc thöïc hieän ñeå theå hieän moái quan heä 'laø moät'. Xeùt hai khaùi nieäm ngöôøi vaø sinh vieân vôùi moái quan heä töï nhieân: moät 'sinh vieân' laø moät 'ngöôøi'. Trong C++, ta coù theå bieåu dieãn khaùi nieäm treân, moät sinh vieân laø moät ngöôøi coù theâm moät soá thoâng tin vaø moät soá thao taùc (rieâng bieät cuûa sinh vieân).

1

Ta toå chöùc lôùp sinh vieân keá thöøa töø lôùp ngöôøi. Lôùp ngöôøi ñöôïc goïi laø lôùp cha (superclass) hay lôùp cô sôû (base class). Lôùp sinh vieân ñöôïc goïi laø lôùp con (subclass) hay lôùp daãn xuaát (derived class).

class Nguoi{friend class SinhVien;char *HoTen;int NamSinh;

public:Nguoi(char *ht, int ns):NamSinh(ns) {HoTen = strdup(ht);}~Nguoi() {delete [] HoTen;}void An() const { cout << HoTen << " an 3 chen com";}void Ngu() const { cout << HoTen << " ngu ngay 8 tieng";}void Xuat() const;friend ostream& operator << (ostream &os, Nguoi& p);

};

class SinhVien : public Nguoi{char *MaSo;

public:SinhVien(char *ht, char *ms, int ns) : Nguoi(ht,ns) { MaSo = strdup(ms);}~SinhVien() {delete [] MaSo;}void Xuat() const;

};ostream& operator << (ostream &os, Nguoi& p){return os << "Nguoi, ho ten: " << p.HoTen << " sinh " << p.NamSinh;

}

void Nguoi::Xuat() const{cout << "Nguoi, ho ten: " << HoTen << " sinh " << NamSinh;

}

void SinhVien::Xuat() const{cout << "Sinh vien, ma so: " << MaSo << ", ho ten: " << HoTen;

}

void main(){Nguoi p1("Le Van Nhan",1980);SinhVien s1("Vo Vien Sinh", "200002541",1984);

cout << ”1.\n";p1.An(); cout << "\n";s1.An();cout << "\n";

cout << ”2.\n";p1.Xuat(); cout << "\n";s1.Xuat(); cout << "\n";

2

s1.Nguoi::Xuat(); cout << "\n";

cout << "3.\n";cout << p1 << "\n";cout << s1 << "\n";

}Töï ñoäng keá thöøa caùc ñaëc tính cuûa lôùp cha Khai baùo

class SinhVien : public Nguoi{//...};

Cho bieát lôùp sinh vieân keá thöøa töø lôùp ngöôøi. Khi ñoù sinh vieân ñöôïc thöøa höôûng caùc ñaëc tính cuûa lôùp ngöôøi.

Veà maët döõ lieäu: Moãi ñoái töôïng sinh vieân töï ñoäng coù thaønh phaàn döõ lieäu hoï teân vaø naêm sinh cuûa ngöôøi. Veà maët thao taùc: Lôùp sinh vieân ñöôïc töï ñoäng keá thöøa caùc thao taùc cuûa lôùp cha. Ñaây chính laø khaû naêng söû duïng laïi maõ chöông trình. Rieâng phöông thöùc thieát laäp khoâng ñöôïc keá thöøa.

Nguoi p1("Le Van Nhan",1980);SinhVien s1("Vo Vien Sinh", "200002541",1984);

p1.An(); cout << "\n";s1.An();cout << "\n"; // Tu lop Nguoi

p1.Xuat(); cout << "\n"; Keá thöøa public nhö treân haøm yù raèng moät ñoái töôïng sinh vieân laø moät ñoái töôïng ngöôøi. Nôi naøo chôø ñôïi moät ñoái töôïng ngöôøi coù theå ñöa vaøo ñoù moät ñoái töôïng sinh vieân (c/kieåu). Khaû naêng thöøa höôûng caùc thao taùc cuûa lôùp cô sôû coù theå ñöôïc truyeàn qua voâ haïn möùc.Ñònh nghóa laïi thao taùc ôû lôùp con Ta coù theå ñònh nghóa laïi caùc ñaëc tính ôû lôùp con ñaõ coù ôû lôùp cha, vieäc ñònh nghóa chuû yeáu laø thao taùc, baèng caùch khai baùo gioáng heät nhö ôû lôùp cha.


public://...void Xuat() const;

};


}

Vieäc ñònh nghóa laïi thao taùc ôû lôùp con ñöôïc thöïc hieän khi thao taùc ôû lôùp con khaùc thao taùc ôû lôùp cha. Thoâng thöôøng laø caùc thao taùc xuaát, nhaäp. Ta cuõng coù theå ñònh nghóa laïi thao taùc ôû lôùp con trong tröôøng hôïp giaûi thuaät ôû lôùp con ñôn giaûn hôn (toâ maøu ña giaùc, tính modun cuûa soá aûo...).

3

class DaGiac{// ...void Ve() const;void ToMau() const;};class HCN{void ToMau() const;

};

Hoaëc ôû lôùp con, thao taùc khoâng coù taùc duïngclass Ellipse{ //...public: //... void rotate(double rotangle){ //...}};

class Circle::public Ellipse{public: //... void rotate(double rotangle){/* do nothing */}};

Raøng buoäc ngöõ nghóa ôû lôùp con Keá thöøa coù theå ñöôïc aùp duïng cho quan heä keá thöøa mang yù nghóa raøng buoäc, ñoái töôïng ôû lôùp con laø ñoái töôïng ôû lôùp cha nhöng coù döõ lieäu bò raøng buoäc.– Hình troøn laø Ellipse raøng buoäc baùn kính ngang doïc baèng nhau.– Soá aûo laø soá phöùc raøng buoäc phaàn thöïc baèng 0.– Hình vuoâng laø hình chöõ nhaät raøng buoäc hai caïnh ngang vaø doïc baèng nhau… Trong tröôøng hôïp naøy, caùc haøm thaønh phaàn phaûi baûo ñaûm söï raøng buoäc döõ lieäu ñöôïc toân troïng. Lôùp soá aûo sau ñaây laø moät ví duï minh hoaï.

class Complex{friend ostream& operator <<(ostream&, Complex);friend class Imag;double re, im;

public:Complex(double r = 0, double i = 0):re(r), im(i){}Complex operator +(Complex b);Complex operator -(Complex b);Complex operator *(Complex b);Complex operator /(Complex b);double Norm() const {return sqrt(re*re + im*im);}

};

class Imag: public Complex

4

{public:Imag(double i = 0):Complex(0, i){}Imag(const Complex &c) : Complex(0, c.im){}Imag& operator = (const Complex &c)

{re = 0; im = c.im; return *this;}double Norm() const {return fabs(im);}

};

void main(){Imag i = 1;Complex z1(1,1), z3 = z1 - i; // z3 = (1,0)i = Complex(5,2); // i la so ao (0,2)Imag j = z1; // j la so ao (0,1)cout << "z1 = " << z1 << "\n";cout << "i = " << i << "\n";cout << "j = " << j << "\n";

}

Trong ví duï treân lôùp soá aûo (Imag) keá thöøa haàu heát caùc thao taùc cuûa lôùp soá phöùc (Complex). Tuy nhieân ta muoán raøng buoäc moïi ñoái töôïng thuoäc lôùp soá aûo ñeàu phaûi coù phaàn thöïc baèng 0. Vì vaäy phaûi ñònh nghóa laïi caùc haøm thaønh phaàn coù theå vi phaïm ñieàu naøy. Ví duï pheùp toaùn gaùn phaûi ñöôïc ñònh nghóa laïi ñeå baûo ñaûm raøng buoäc naøy.

class Imag: public Complex{public://...Imag(const Complex &c) : Complex(0, c.im){}Imag& operator = (const Complex &c)

{re = 0; im = c.im; return *this;}};

4.3 Phaïm vi truy xuaát Khi thieát laäp quan heä keá thöøa, ta vaãn phæa quan taâm ñeán tính ñoùng goùi vaø che daáu thoâng tin. Ñieàu naøy daãn ñeán vaán ñeà xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa keá thöøa ñeán phaïm vi truy xuaát caùc thaønh phaàn cuûa lôùp. Hai vaán ñeà ñöôïc ñaët ra laø: Truy xuaát theo chieàu doïc: Haøm thaønh phaàn cuûa lôùp con coù quyeàn truy xuaát caùc thaønh phaàn rieâng tö cuûa lôùp cha hay khoâng ? Vì chieàu truy xuaát laø töø lôùp con, chaùu leân lôùp cha neân ta goïi laø truy xuaát theo chieàu doïc Truy xuaát theo chieàu ngang: Caùc thaønh phaàn cuûa lôùp cha, sau khi keá thöøa xuoáng lôùp con, thì theá giôùi beân ngoaøi coù quyeàn truy xuaát thoâng qua ñoái töôïng cuûa lôùp con hay khoâng ? Trong tröôøng hôïp naøy, ta goïi laø truy xuaát theo chieàu ngang.4.3.1 Truy xuaát theo chieàu doïc Lôùp con coù quyeàn truy xuaát caùc thaønh phaàn cuûa lôùp cha hay khoâng, hay toång quaùt hôn, nôi naøo coù quyeàn truy xuaát caùc thaønh phaàn cuûa lôùp cha, hoaøn toaøn do lôùp cha quyeát ñònh. Ñieàu ñoù ñöôïc xaùc ñònh baèng thuoäc tính keá thöøa.

5

Trong tröôøng hôïp lôùp sinh vieân keá thöøa töø lôùp ngöôøi, truy xuaát theo chieàu doïc coù nghóa lieäu lôùp sinh vieân coù quyeàn truy xuaát caùc thaønh phaàn hoï teân, naêm sinh cuûa lôùp ngöôøi hay khoâng. Chính xaùc hôn moät ñoái töôïng sinh vieân coù quyeàn truy xuaát hoï teân cuûa chính mình nhöng ñöôïc khai baùo ôû lôùp ngöôøi hay khoâng? Thuoäc tính keá thöøa laø ñaëc tính cuûa moät thaønh phaàn cuûa lôùp cho bieát nhöõng nôi naøo coù quyeàn truy xuaát thaønh phaàn ñoù. Thuoäc tính public: Thaønh phaàn naøo coù thuoäc tính public thì coù theå ñöôïc truy xuaát töø baát cöù nôi naøo (töø sau khai baùo lôùp).Thuoäc tính private Thuoäc tính private: Thaønh phaàn naøo coù thuoäc tính private thì noù laø rieâng tö cuûa lôùp ñoù. Chæ coù caùc haøm thaønh phaàn cuûa lôùp vaø ngoaïi leä laø caùc haøm baïn ñöôïc pheùp truy xuaát, ngay caû caùc lôùp con cuõng khoâng coù quyeàn truy xuaát.

class Nguoi{char *HoTen;int NamSinh;

public://...};


public://...void Xuat() const; // khong the truy xuat

}; // Nguoi::HoTen va Nguoi::NamSinh Trong ví duï treân, khoâng coù haøm thaønh phaàn naøo cuûa lôùp SinhVien coù theå truy xuaát caùc thaønh phaàn private HoTen, NamSinh cuûa lôùp Nguoi. Noùi caùch khaùc, lôùp con khoâng coù quyeàn vi phaïm tính ñoùng goùi cuûa lôùp cha. Ñoaïn chöông trình sau gaây ra loãi luùc bieân dòch.


} Ta coù theå khaéc phuïc ñöôïc loãi treân nhôø khai baùo lôùp SinhVien laø baïn cuûa lôùp Nguoi, nhö trong ví duï ôû ñaàu chöông:

class Nguoi{friend class SinhVien;char *HoTen;int NamSinh;

public://...

};class SinhVien : public Nguoi{char *MaSo;

public://...void Xuat() const { cout << "Sinh vien, ma so: " << MaSo << ", ho ten: " << HoTen; }

};

6

Vôùi khai baùo haøm baïn nhö treân, lôùp sinh vieân coù theå truy xuaát caùc thaønh phaàn cuûa lôùp ngöôøi.

void SinhVien::Xuat() const{cout << "Sinh vien, ma so: " << MaSo << ", ho ten: " << HoTen; // Ok: co quyen truy xuat

// Nguoi::HoTen, Nguoi::NamSinh}

Caùch laøm treân giaûi quyeát ñöôïc nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng khi muoán taïo lôùp con coù quyeàn truy xuaát caùc thaønh phaàn döõ lieäu private cuûa lôùp cha. Tuy nhieân noù ñoøi hoûi phaûi söûa ñoåi laïi lôùp cha vaø taát caû caùc lôùp ôû caáp cao hôn moãi khi moät lôùp con môùi ra ñôøi.

class Nguoi{friend class SinhVien;friend class NuSinh;char *HoTen;int NamSinh;

public://...void An() const { cout << HoTen << " an 3 chen com";}

};

class SinhVien : public Nguoi{friend class NuSinh;char *MaSo;

public://...

};

class NuSinh : public SinhVien{public:NuSinh(char *ht, char *ms, int ns) : SinhVien(ht,ms,ns) {}void An() const { cout << HoTen << " ma so " << MaSo << " an 2 to pho";}

};

void main(){Nguoi p1("Le Van Nhan",1980);SinhVien s1("Vo Vien Sinh", "200002541",1984);NuSinh ns("Le Thi Ha Dong", "200002544",1984);p1.An(); cout << "\n";s1.An();cout << "\n";ns.An();cout << "\n";

}Thuoäc tính protected Trong ví duï treân, khi lôùp NuSinh ra ñôøi ta phaûi thay ñoåi lôùp cha SinhVien vaø caû lôùp cô sôû Nguoi ôû möùc cao hôn. Thuoäc tính protected: cho pheùp qui ñònh moät vaøi thaønh phaàn naøo

7

ñoù cuûa lôùp laø baûo maät, theo nghóa theá giôùi beân ngoaøi khoâng ñöôïc pheùp truy xuaát, nhöng taát caû caùc lôùp con, chaùu… ñeàu ñöôïc pheùp truy xuaát

class Nguoi{protected:char *HoTen;int NamSinh;

public://...};

Thuoäc tính protectedclass SinhVien : public Nguoi{protected:char *MaSo;

public:SinhVien(char *ht, char *ms, int ns) : Nguoi(ht,ns) { MaSo = strdup(ms);}~SinhVien() {delete [] MaSo;}void Xuat() const; // Co the truy xuat

// Nguoi::HoTen va Nguoi::NamSinh};class NuSinh : public SinhVien{public:NuSinh(char *ht, char *ms, int ns) : SinhVien(ht,ms,ns) {}void An() const { cout << HoTen << " ma so " << MaSo << " an 2 to pho";}

}; // Co the truy xuat Nguoi::HoTen va // Nguoi::NamSinh va SinhVien::MaSo

void Nguoi::Xuat() const{cout << "Nguoi, ho ten: " << HoTen << " sinh " << NamSinh;

}

void SinhVien::Xuat() const{cout << "Sinh vien, ma so: " << MaSo << ", ho ten: " << HoTen; // Ok: co quyen truy xuat

// Nguoi::HoTen, Nguoi::NamSinh}


}

Thuoäc tính protected laø phöông tieän ñeå traùnh phaûi söûa ñoåi lôùp cô sôû khi coù lôùp con môùi ra ñôøi. Nhôø ñoù noù baûo ñöôïc tính ñoùng cuûa moät lôùp. Khai baùo moät thaønh phaàn naøo coù thuoäc tính protected töông ñöông vôùi qui ñònh tröôùc taát caû caùc lôùp con, chaùu sau naøy ñeàu laø baïn cuûa thaønh phaàn ñoù.

8

Thoâng thöôøng ta duøng thuoäc tính protected cho caùc thaønh phaàn döõ lieäu vaø thuoäc tính public cho haøm thaønh phaàn. Caùc thuoäc tính public, private, protected vaø khai baùo friend cho nhöõng nôi naøo coù quyeàn truy xuaát ñeán caùc thaønh phaàn cuûa lôùp. Cho hay khoâng cho ai truy xuaát ñeán (thaønh phaàn cuûa) lôùp hoaøn toaøn do lôùp quyeát ñònh.4.3.2 Truy xuaát theo chieàu ngang Thaønh phaàn protected vaø public cuûa lôùp khi ñaõ keá thöøa xuoáng lôùp con thì theá giôùi beân ngoaøi coù quyeàn truy xuaát thoâng qua ñoái töôïng thuoäc lôùp con hay khoâng? Ñieàu naøy hoaøn toaøn do lôùp con quyeát ñònh baèng thuoäc tính keá thöøa. Coù hai thuoäc tính keá thöøa laø keá thöøa public vaø keá thöøa private. Keá thöøa public: Lôùp con keá thöøa public töø lôùp cha thì caùc thaønh phaàn protected cuûa lôùp con trôû thaønh protected cuûa lôùp cha, caùc thaønh phaàn public cuûa lôùp cha trôû thaønh public cuûa lôùp con. Noùi caùch khaùc moïi thao taùc cuûa lôùp cha ñöôïc keá thöøa xuoáng lôùp con. Vì vaäy ta coù theå söû duïng thao taùc cuûa lôùp cha cho ñoái töôïng thuoäc lôùp con. Ta qui ñònh keá thöøa public baèng töø khoaù public theo sau daáu hai chaám khi thieát laäp quan heä keá thöøa.

Keá thöøa publicclass SinhVien : public Nguoi{char *MaSo;

public:SinhVien(char *ht, char *ms, int ns) : Nguoi(ht,ns) { MaSo = strdup(ms);}~SinhVien() {delete [] MaSo;}void Xuat() const;

}; Khai baùo nhö treân cho bieát moïi thao taùc (public) cuûa lôùp ngöôøi ñeàu aùp ñöôïc cho moïi ñoái töôïng sinh vieân.

//...SinhVien s1("Vo Vien Sinh", "200002541",1984);s1.An();cout << "\n";s1.Xuat(); cout << "\n";s1.Nguoi::Xuat(); cout << "\n";

//... Do ñöôïc thöøa höôûng caùc ñaëc tính cuûa lôùp cha neân ta duøng keá thöøa public khi vaø chæ khi coù quan heä laø moät töø lôùp con ñeán lôùp cha. Haàu heát caùc tröôøng hôïp keá thöøa laø keá thöøa public, noù cho pheùp taän duïng laïi maõ chöông trình, ñoàng thôøi taïo khaû naêng thu gom caùc ñaëc ñieåm chung cuûa caùc lôùp vaøo moät lôùp cô sôû, nhôø ñoù deã daøng naâng caáp vaø söûa chöõa (baûo trì).

Keá thöøa private Coù nhöõng tröôøng hôïp caùc lôùp khoâng coù quan heä vôùi nhau veà maët ngöõ nghóa nhöng chia seû chung chi tieát caøi ñaët, neáu duøng keá thöøa public thì sai khaùi nieäm vì lôùp con seõ thöøa höôûng caùc thao taùc noù khoâng coù töø lôùp cha. Keá thöøa private: Lôùp con keá thöøa private töø lôùp cha thì caùc thaønh phaàn protected vaø public cuûa lôùp cha trôû thaønh private cuûa lôùp con. Noùi caùch khaùc moïi thao taùc cuûa lôùp cha ñeàu bò lôùp con che daáu.

9

Vì vaäy treân quan ñieåm cuûa theá giôùi beân ngoaøi lôùp con khoâng coù caùc thao taùc maø lôùp cha coù. Söû duïng keá thöøa private. Ta coù theå chia seû maõ chöông trình giöõa caùc lôùp coù caáu truùc döõ lieäu töông töï nhau nhöng vaãn giöõ ñöôïc tinh thaàn cuûa töøng lôùp. Ví duï sau minh hoaï keá thöøa private: Lôùp List bieåu dieãn khaùi nieäm danh saùch lieân keát, lôùp Stack bieåu dieãn , lôùp Set bieåu dieãn khaùi nieäm taäp hôïp. Neáu toå chöùc Stack, Set nhö danh saùch lieân keát, coù theå duøng keá thöøa private ñeå taän duïng maõ chöông trình chung.

typedef int Item;typedef int bool;const bool true = 1, false = 0;class Link{friend class List;friend class ListIterator;Link *next;Item e;Link(Item a, Link *p):e(a) {next = p;}

};

class List{friend class ListIterator;Link *last;

public:List() {last = NULL;}~List() { CleanUp(); }void Insert(Item a); // add at head of listvoid Append(Item a); // add at tail of listItem *GetFirst(); // return and remove headvoid CleanUp();bool Empty() const {return last == NULL;}bool IsMember(Item x) const;int Count() const;void View() const;

};

class ListIterator{Link *ce;const List *cs;

public:ListIterator(const List *ps) { cs = ps; ce = cs->last; }Item* operator()(){Item *ret = ce ? &((ce = ce->next)->e) : NULL;if (ce == cs->last) ce = NULL;return ret;

}};

class Stack:private List{

10

public:Stack():List() {}bool Empty() const {return List::Empty();}bool Push(Item x) {Insert(x); return true;}bool Pop(Item *px);

};

inline bool Stack::Pop(Item *px){Item *p = GetFirst();if (!p) return false;*px = *p;

return true;}

class Set:private List{public:Set():List(){}void Add(Item x) {if (!List::IsMember(x)) Insert(x);}bool Empty() const {return List::Empty();}bool IsMember(Item x) const {return List::IsMember(x);}int Count() const {return List::Count();}void View() const {List::View();}

}; Caùc lôùp Stack vaø Set taän duïng ñöôïc caáu truùc döõ lieäu vaø chi tieát caøi ñaët cuûa lôùp List, nhöng khoâng bò trôû thaønh List vì söû duïng keá thöøa private. Caùc thao taùc cuûa List khoâng bò keá thöøa xuoáng lôùp con Stack vaø Set. Moät soá haøm thaønh phaàn cuûa lôùp cô sôû List coù theå caàn thieát ôû lôùp con nhö haøm Empty trong lôùp Stack, haøm Empty, IsMember, Count trong lôùp Set… Ta ñònh nghóa laïi nhöõng haøm naøy baèng caùch goïi laïi phieân baûn trong lôùp List. Moät caùch thay theá vieäc vieát laïi haøm nhö treân laø khai baùo laïi caùc danh hieäu naøy trong phaàn public cuûa lôùp con.

class Stack:private List{public:Stack():List() {}bool Push(Item x) {Insert(x); return true;}bool Pop(Item *px);List::Empty; // access specifier

}; Khai baùo treân chæ roõ raèng danh hieäu Empty trong lôùp List trôû thaønh public trong lôùp Stack. Ta coù theå laøm töông töï cho lôùp Set.

class Set:private List{public:Set():List(){}void Add(Item x) {if (!List::IsMember(x)) Insert(x);}List::Empty(); // access specifierList::IsMember;

11

List::Count;List::View;

}; Ta duøng keá thöøa private trong caùc tröôøng hôïp muoán taän duïng maõ chöông trình chung vaø coù theå muoán keá thöøa moät phaàn nhöng khoâng phaûi taát caû caùc thao taùc cuûa lôùp cô sôû. Ta luoân luoân coù theå taän duïng maõ chöông trình chung baèng keá thöøa private nhö treân, nhöng cuõng coù theå khoâng caàn duøng keá thöøa.

class Link{friend class List;friend class ListIterator;Link *next;Item e;Link(Item a, Link *p):e(a) {next = p;}

};

class List{friend class ListIterator;Link *last;

public:void Insert(Item a); // add at head of listvoid Append(Item a); // add at tail of listItem *GetFirst(); // return and remove head of listvoid CleanUp();List() {last = NULL;}List(Item a) { last = new Link(a, NULL); last->next = last; }~List() { CleanUp(); }bool Empty() const {return last == NULL;}bool IsMember(Item x) const;int Count() const;void View() const;

};

class Stack{List l;

public:Stack():l() {}bool Push(Item x) {l.Insert(x); return true;}bool Pop(Item *px);bool Empty() const {return l.Empty();}

};

inline bool Stack::Pop(Item *px){Item *p = l.GetFirst();if (!p) return false;*px = *p;return true;

}

12

Caùch tieáp caän khoâng duøng keá thöøa privateclass Set {List l;

public:Set():l(){}void Add(Item x) {if (!l.IsMember(x)) Insert(x);}bool Empty() const {return l.Empty();}bool IsMember(Item x) const {return l.IsMember(x);}int Count() const {return l.Count();}void View() const {l.View();}

};

class HinhTron{double r;Diem tam;

public:HinhTron(double tx, double ty, double rr):tam(tx,ty),r(rr){}

void Ve(int color) const;void TinhTien(double dx, double dy) const;

};

Diem dd[] = {Diem(100,100), Diem(200,200), Diem(200,50)};class DaGiac{MangDiem md;

public:DaGiac():md(3,3,dd){}DaGiac(int sd, Diem *pd):md(sd,sd,pd){}DaGiac(const DaGiac &d):md(d.md){}DaGiac& operator = (const DaGiac &d);void Ve(int color) const;void Quay(Diem Tam, double goc);void TinhTien(double dx, double dy) const;Diem TrongTam() const;//...

};4.4 Phöông thöùc thieát laäp vaø huyû boû Phöông thöùc thieát laäp vaø huyû boû laø caùc haøm thaønh phaàn ñaëc bieät duøng ñeå töï ñoäng khôûi ñoäng ñoái töôïng khi noù ñöôïc taïo ra vaø töï ñoäng doïn deïp ñoái töôïng khi noù bò huûy ñi. Moät ñoái töôïng thuoäc lôùp con coù chöùa caùc thaønh phaàn döõ lieäu cuûa caùc lôùp cô sôû. Coù theå xem lôùp con coù caùc thaønh phaàn ngaàm ñònh öùng vôùi caùc lôùp cô sôû. Vì vaäy khi moät ñoá töôïng thuoäc lôùp con ñöôïc taïo ra, caùc thaønh phaàn cô sôû cuõng ñöôïc taïo ra, nghóa laø phöông thöùc thieát laäp cuûa caùc lôùp cô sôû phaûi ñöôïc goïi. Trình bieân dòch töï ñoäng goïi phöông thöùc thieát laäp cuûa caùc lôùp cô sôû cho caùc ñoái töôïng (cô sôû) nhuùng vaøo ñoái töôïng ñaïng ñöôïc taïo ra. Ñoái vôùi phöông thöùc thieát laäp cuûa moät lôùp con, coâng vieäc ñaàu tieân laø goïi phöông thöùc thieát laäp cuûa caùc lôùp cô sôû. Neáu moïi phöông thöùc thieát laäp cuûa lôùp cô sôû ñeàu ñoøi hoûi phaûi cung caáp tham soá thì lôùp con baét buoäc phaûi coù phöông thöùc

13

thieát laäp ñeå cung caáp caùc tham soá ñoù.class Diem{double x,y;

public:Diem(double x, double y):x(xx),y(yy){}//...

};class HinhTron:Diem{double r;

public:void Ve(int color) const;

};HinhTron t; // SAI

Trong tröôøng hôïp ñoù, lôùp con baét buoäc phaûi coù phöông thöùc thieát laäp ñeå cung caáp tham soá cho phöông thöùc thieát laäp cuûa lôùp cô sôû. Cuù phaùp ñeå goïi phöông thöùc thieát laäp cuûa lôùp cô sôû töông töï nhö cuù phaùp thieát laäp ñoái töôïng thaønh phaàn, baûn thaân teân lôùp cô sôû ñöôïc quan ñieåm nhö ñoái töôïng thaønh phaàn nhuùng vaøo lôùp con.

class HinhTron:Diem{double r;

public:HinhTron(double tx, double ty, double rr):Diem(tx,ty),r(rr){}void Ve(int color) const;void TinhTien(double dx, double dy) const;

};HinhTron t(200,200,50); // Dung


public:Nguoi(char *ht, int ns):NamSinh(ns) {HoTen = strdup(ht);}

//...};class SinhVien : public Nguoi{char *MaSo;

public:SinhVien(char *ht, char *ms, int ns) : Nguoi(ht,ns) { MaSo = strdup(ms);}void Xuat() const;

};

Sau khi phöông thöùc thieát laäp cuûa caùc lôùp cô sôû ñöôïc goïi, maõ chöông trình trong baûn thaân phöông thöùc cuûa lôùp con seõ ñöôïc thöïc hieän. Noäi dung cuûa phöông thöùc thieát laäp ôû lôùp con chæ neân thao taùc treân döõ lieäu cuûa rieâng lôùp con, vieäc khôûi ñoäng döõ lieäu thuoäc lôùp cha do phöông thöùc thieát laäp ôû lôùp cha ñaûm nhieäm vôùi caùc tham soá cung caáp bôûi lôùp con.

14


public:SinhVien(char *ht, char *ms, int ns) : Nguoi(ht,ns) { MaSo = strdup(ms); }void Xuat() const;

};

Ta coù theå khôûi ñoäng caùc thaønh phaàn cuûa lôùp cha beân trong phöông thöùc thieát laäp cuûa lôùp con. Trong tröôøng hôïp naøy ñoái töôïng thuoäc lôùp cha phaûi coù khaû naêng töï khôûi ñoäng:

class Complex{protected:double re, im;

public:Complex(double r = 0, double i = 0):re(r), im(i){}Complex operator +(Complex b);Complex operator -(Complex b);Complex operator *(Complex b);Complex operator /(Complex b);double Norm() const {return sqrt(re*re + im*im);}

};

Hai caùch thieát laäp ñoái töôïng thuoäc lôùp con sau ñaây töông ñöông:// Cach 1class Imag: public Complex{public:Imag(double i = 0):Complex(0, i){}//...

};// Cach 2class Imag: public Complex{public:Imag(double i = 0){re = 0; im = i;){}//...

};

Caùch tieáp caän thöù hai toát hônclass Nguoi{protected:char *HoTen;int NamSinh;

public:Nguoi(char *ht = "Ng Van A", int ns = 1980):NamSinh(ns) {HoTen = strdup(ht);}~Nguoi() {delete [] HoTen;}//...

};

15

// Cach 1class SinhVien : public Nguoi{char *MaSo;

public:SinhVien(char *ht, char *ms, int ns) : Nguoi(ht,ns) { MaSo = strdup(ms); }void Xuat() const;

};// Cach 2class SinhVien : public Nguoi{char *MaSo;

public:SinhVien(char *ht, char *ms, int ns) { HoTen = strdup(ht); MaSo = strdup(ms);

NamSinh = ns; }};

Phöông thöùc thieát laäp sao cheùp laø caàn thieát trong tröôøng hôïp ñoái töôïng coù nhu caàu caáp phaùt taøi nguyeân.


public:Nguoi(char *ht, int ns):NamSinh(ns) {HoTen = strdup(ht);}Nguoi(const Nguoi &n):NamSinh(n.NamSinh) {HoTen = strdup(n.HoTen);}~Nguoi() { delete [] HoTen;}

//...};

ÔÛ lôùp con lieäu coù caàn phöông thöùc thieát laäp sao cheùp ?// Khong dung pttl sao chep : D hay Sclass SinhVien : public Nguoi{char *MaSo;

public:SinhVien(char *ht, char *ms, int ns) : Nguoi(ht,ns) { MaSo = strdup(ms);}~SinhVien() {delete [] MaSo;}

//...};

void main(){SinhVien s1("Vo Vien Sinh", "200002541",1984);SinhVien s2(s1);

}

ÔÛ lôùp con lieäu coù caàn phöông thöùc thieát laäp sao cheùp ?

16

// Lop con co pttl sao chep : co can thiet ? class SinhVien : public Nguoi{char *MaSo;

public:SinhVien(char *ht, char *ms, int ns) : Nguoi(ht,ns) { MaSo = strdup(ms);}SinhVien(const SinhVien &s) : Nguoi(s)

{ MaSo = strdup(s.MaSo);}//...};

void main(){SinhVien s1("Vo Vien Sinh", "200002541",1984);SinhVien s2(s1);

}Phöông thöùc thieát laäp vaø huyû boû Khi moät ñoái töôïng bò huyû ñi, phöông thöùc huyû boû cuûa noù seõ ñöôïc goïi, sau ñoù phöông thöùc huyû boû cuûa caùc lôùp cô sôû seõ ñöôïc goïi moät caùch töï ñoäng. Vì vaäy lôùp con khoâng caàn vaø cuõng khoâng ñöôïc thöïc hieän caùc thao taùc doïn deïp cho caùc thaønh phaàn thuoäc lôùp cha.


public:SinhVien(char *ht, char *ms, int ns) : Nguoi(ht,ns) { MaSo = strdup(ms);}SinhVien(const SinhVien &s) : Nguoi(s)

{ MaSo = strdup(s.MaSo);}~SinhVien() {delete [] MaSo;}

//...};

4.5 Con troû vaø keá thöøaCon troû trong keá thöøa hoaït ñoäng theo nguyeân taéc sau: Con troû ñeán ñoái töôïng thuoäc lôùp cô sôû thì coù theå troû ñeán caùc ñoái töôïng thuoäc lôùp con. Ñieàu ngöôïc laïi khoâng ñuùng, con troû ñeán ñoái töôïng thuoäc lôùp con thì khoâng theå troû ñeán caùc ñoái töôïng thuoäc lôùp cô sôû. Ta coù theå eùp kieåu ñeå con troû ñeán ñoái töôïng thuoäc lôùp con coù theå troû ñeán ñoái töôïng thuoäc lôùp cô sôû. Tuy nhieân thao taùc naøy coù theå nguy hieåm. Söû duïng eùp kieåu ñuùng caùch coù theå giaûi quyeát baøi toaùn quaûn lyù moät danh saùch caùc ñoái töôïng khaùc kieåu.

void main(){clrscr();Nguoi n("Nguyen Van Nhan", 1970);SinhVien s("Vo Vien Sinh", "200002541",1984);Nguoi *pn;SinhVien *ps;pn = &n;ps = &s;

17

pn = &s;ps = &n; // Saips = pn; // Saips = (SinhVien *)&n; // Sai logicps = (SinhVien *)pn;

}

18

chöông 4 - wordpress.com · web viewchöông 4 söï keá thöøa 4.1 môû ñaàu söï keá...

Documents