chomsky 24grammata.com
TRANSCRIPT
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 138
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 238
Η επιλογή και οι microεταφράσεις των κειmicroένων έγιναν από τον Πανα983085
γιώτη Καλαmicroαρά και τη Μαρλέν Λογοθέτη η τεχνική επεξεργασίαέγινε στο Εργαστήρι της Ελευθεριακής Κουλτούρας τα σκίτσα που
συνοδεύουν την έκδοση είναι του Clifford Harper και κυκλοφόρησε
στην Αθήνα το φθινόπωρο του 1995 σε περιορισmicroένο αριθmicroό αντιτύ983085
πων microε τη χρήση να είναι ελεύθερη αρκεί να αναφέρονται οι πηγές
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 338
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 438
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε στις 21 του Οκτώβρη 1984
και δηmicroοσιεύθηκε στο έκτο τεύχος του περιοδικού Comity Φλεβά983085
ρης 1985 των εκδόσεων Albany Student Press του πολιτειακού πανε983085
πιστηmicroίου της Νέας Υόρκης
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπάρχει κάποια δόση πραγmicroατικότητας στην άποψη
πως τα ΜΜΕ είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας ότι δηλαδή εάν κα983085
τηγορούmicroε τα ΜΜΕ στην πραγmicroατικότητα κατηγορούmicroε το microέσο α983085
ντί του microηνύmicroατος
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν νοmicroίζω ότι στην ιδέα πως τα ΜΜΕ είναι ο κα983085
θρέφτης της κοινωνίας υπάρχει πολλή αλήθεια αλλά όχι ακριβώς
microε τον τρόπο που το θέτουν ∆εν απεικονίζουν microε ακρίβεια την κοι983085
νωνική πραγmicroατικότητα Μάλλον η αλήθεια σ αυτόν τον ισχυρισmicroό
έγκειται στο ότι τα ΜΜΕ τείνουν να παρουσιάζουν και να ερmicroηνευ983085ουν την κοινωνική πραγmicroατικότητα microέσα σ ένα πλαίσιο που στο
microεγαλύτερο microέρος του έχει στηθεί από την εγχώρια εξουσία Αυτό
αληθεύει σε κάθε κοινωνία αλλά στη δική microας κοινωνία σηmicroαίνει
τελικά το επιχειρηmicroατικό σύστηmicroα και τους στενά συνδεδεmicroένους micro
αυτό κρατικούς υπαλλήλους το ίδιο το εκτεταmicroένο και περίπλοκο
ιδεολογικό σύστηmicroα (στο οποίο περιλαmicroβάνονται microεγάλα τmicroήmicroατα
της κατεστηmicroένης ιντελλιγκέντσιας τα σχολεία κλπ) Αυτά συνθέτουν
ένα πλαίσιο το οποίο microπορούmicroε εύκολα να αποκαλέσουmicroε σύστηmicroα
κατήχησης που αντανακλά την κοινωνική εξουσία και microέσα στο ο983085ποίο τα ΜΜΕ δουλεύουν πολύ αποτελεσmicroατικά συχνά ασυνείδητα
ΕΡΩΤΗΣΗ Τείνουν οι οργανισmicroοί των ειδήσεων να οδηγούνται σε
κάποιας microορφής συστηmicroατική ανάλυση ή τα πάντα εξαρτώνται
από την ατοmicroική ιδιοσυγκρασία και κρίση κάτι που διαφέρει από
περίπτωση σε περίπτωση και εmicroποδίζει οποιασδήποτε microορφής γενι983085
κή λογική
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι υπάρχει microια γενική λογική Υπάρχει κάτι
5
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 538
που microπορείς να το αποκαλέσεις κοmicromicroατική γραmicromicroή Λοιπόν πρώτα
απ όλα υπάρχουν διαφορές Παραδείγmicroατος χάριν ένας τοπικός
δηmicroοσιογράφος που ας πούmicroε δουλεύει πάνω στη διαφθορά της
αστυνοmicroίας σίγουρα υπόκειται σε κάποιας microορφής πιέσεις πιθα983085
νόν ο αρχισυντάκτης να γνωρίζει κάποιον τοπικό επιχειρηmicroατία ή
κάτι τέτοιο όmicroως βασικά είναι microάλλον ελεύθερος να κάνει αυτό πουθέλει δηλαδή η πίεση της κατήχησης δεν είναι τόσο microεγάλη
Από την άλλη πλευρά ότα ν περνάς σε ζητήmicroατα microεγαλύτερου εν983085
διαφέρ οντος που αφ ορούν την πραγmicroατ ική εξ ουσία στη χώρα 983085
ζητήmicroατα γύρω από την εξωτερική πολιτική τη στρατιωτική πολι983085
τική της χώρας κλπ ή γενικά ζητήmicroατα οικονοmicroικής πολιτικής
πράγmicroατα που πραγmicroατικά επηρεάζουν τους ανθρώπους 983085 σ αυ983085
τή την περίπτωση ανακαλύπτει κανείς ότι οι πιέσεις του συστήmicroα983085
τος κατήχησης αυτής της κοmicromicroατικής γραmicromicroής γίνονται πολύ microε983085
γάλες και υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι που microπορούν να παρεκ983085
κλίνουν (ακόmicroη και να το αντιληφθούν) Πιστεύουν ότι microάλλον είναι
αντικειmicroενικοί αλλά microπορείς εύκολα να δείξεις ότι λειτουργούν microέσα
σ ένα πλαίσιο κοινά αποδεκτών προϋποθέσεων που απέχει πολύ
από το να είναι αντικειmicroενικό και συχνά απέχει πολύ και από την
αλήθεια
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα παράδειγmicroα του πόσο εκλεπτυ983085
σmicroένο microπορεί να είναι κάτι τέτοιο Την Κυριακή 7 Οκτώβρη στο έν983085
θετο περιοδικό των Times υπήρχε ένα microάλλον ενδιαφέρον άρθροτου Thomas Friedman ο οποίος είναι ένας πολύ καλός δηmicroοσιογρά983085
φος ένας από τους καλύτερους Ήταν ένα άρθρο σχετικά microε τον
κίνδυνο του εξτρεmicroισmicroού στη Μέση Ανατολή Κι έγραφε ότι υπάρχει
αυτό το microετριοπαθές κέντρο όπου βρίσκεται η ελπίδα αλλά όmicroως
υπάρχουν και τα εξτρεmicroιστικά άκρα που microε το καιρό παίρνουν το
πάνω χέρι Πιστεύουν στη βία κοκ
Λο ιπόν εν τάξ ει Έννοιες όπως microετριοπαθής και εξτρεmicroιστής δεν
είναι και τόσο καθορισmicroένες983085 εξαρτάται από ποια πλευρά το βλέ983085
πεις Όλοι θεωρούν τους εαυτούς τους microετριοπαθείς και όλουςτους άλλους εξτρεmicroιστές Έτσι έχει ενδιαφέρον να δεις πώς χρησιmicroο983085
ποιούνται οι έννοιες Και έτσι βλέπεις ποιες είναι οι υπονοούmicroενες
προϋποθέσεις Λοιπόν οι έννοιες χρησιmicroοποιούνται όπως το περίmicroε983085
νες Οι εξτρεmicroιστές είναι οι Χοmicroεϊνικοί οι Σιίτες που βοmicroβάρδισαν
τους πεζοναύτες και στο Ισραήλ η Καχάν Οι microετριοπαθείς είναι το
ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα και βεβαίως οι Ενωmicroένες Πολιτείες Η
PLO παρεmicroπιπτόντως είναι εξτρεmicroιστική Ο Αραφάτ είναι ένας εξ983085
6
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 638
τρεmicroιστής αλλά οι microετριοπαθείς είναι το ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα
και οι κυβερνήσεις Ρέηγκαν
Λοιπόν αυτό έχει ενδιαφέρον γιατί σου λέει ποιες είνα ι οι υπο983085
νοούmicroενες προϋποθέσεις Οι υπονοούmicroενες προϋποθέσεις είναι ότι
οι άνθρωποι που απορρίπτουν την πιθανότητα ενός πολιτικού δια983085
κανονισmicroού ο οποίος θα βασίζεται στην αρχή πως οι και οι δύολαοί έχουν το δικαίωmicroα του εθνικού αυτοκαθορισmicroού τόσο οι Ισ983085
ραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι οι άνθρωποι που απορρίπτουν
κάτι τέτοιο είναι οι microετριοπαθείς ενώ οι άνθρωποι που προωθούν
την παραπάνω λύση όπως η PLO είναι οι εξτρεmicroιστές
Τώρα όλα αυτά βγάζουν νόηmicroα αν αποδεχτείς την έντονα ΡΑΤΣΙ983085
ΣΤΙΚΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ πως οι Παλαιστίνιοι δεν πρέπει να έχουν τα
ανθρώπινα δικαιώmicroατα που αποδεχόmicroαστε για τους Εβραίους Αν
πιστεύεις ότι οι Παλαιστίνιοι και οι Εβραίοι είναι ανθρώπινα όντα
microε δικαίωmicroα στον εθνικό αυτοκαθορισmicroό και ότι οι ιθαγενείς πληθυ983085σmicroοί τουλάχιστον έχουν αυτό το δικαίωmicroα τότε η θέση της PLO εί983085
ναι η microετριοπαθής και του Εργατικού Κόmicromicroατος και των Αmicroερικα983085
νών η εξτρεmicroιστική Στην πραγmicroατικότητα ακόmicroη και οmicroάδες στο
Ισραήλ όπως η laquoΕιρήνη Τώραraquo δεν πάνε τόσο microακρυά όσο η PLO
που υποστηρίζει την πολιτική διευθέτηση microέσω της ύπαρξης δύο
κρατών Έτσι υπονοείται στη συζήτηση microια ρατσιστική προυπόθε983085
ση Επίσης υπονοείται στη συζήτηση microια ακόmicroη πιο κρίσιmicroη προϋ983085
πόθεση ότι τα γεγονότα είναι εντελώς άσχετα Παραδείγmicroατος χά983085
ριν το γεγονός ότι η PLO έχει σαν πρόταση την ύπαρξη δύο κρα983085
τών θεωρήθηκε άσχετο το γεγονός ότι οι Ενωmicroένες Πολιτείες απέρ983085
ριψαν την πρόταση και το Εργατικό Κόmicromicroα επίσης την απέρριψε
θεωρήθηκαν άσχετα
Παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον η χρήση της έννοιας laquoτροmicroοκρά983085
τηςraquo ή laquoεξτρεmicroιστήςraquo όσον αφορά τους ανθρώπους που προβαί983085
νουν σε βίαιες ενέργειες στο Λίβανο Από την πλευρά τους δεν είναι
τροmicroοκρατία είναι αντίσταση Είναι πολύ παράξενο που επιθέσεις
σ έναν στρατό κατοχής αποκαλούνται τροmicroοκρατικές ενέργειες Α983085
ποκαλούνται έτσι microόνο από τους στρατούς κατοχής Έτσι παρα983085
δείγmicroατος χάριν όταν αποκαλούmicroε την επίθεση εναντίον των πεζο983085
ναυτών στο Λίβανο laquoτροmicroοκρατίαraquo αυτό εκφράζει προϋποθέσεις
που σίγουρα θα πρέπει να εξετασθούν Θέλω να πω ότι για το microε983085
γαλύτερο microέρος του πληθυσmicroού οι πεζοναύτες βρίσκονταν εκεί α983085
πλώς για να ολοκληρώσουν την ισραηλινή εισβολή Οι ενέργειες ενα983085
ντίον τους συνιστούν αντίσταση Αλλά αυτά είναι ζητήmicroατα που δεν
7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 738
microπορούν καν να εmicroφανιστούν στον αmicroερικανικό τύπο
Αυτό που έχει ενδιαφέρον microε το άρθρο του Friedman είναι πως
είναι πολύ πειστικό και δίνει την εντύπωση της microετριοπάθειας αν
και ενσωmicroατώνει αρχές που είναι βαθιά ρατσιστικές και οι οποίες
θεωρούν άσχετα οποιαδήποτε ιστορικά δεδοmicroένα Αυτός είναι στην
πραγmicroατικότητα ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η προπαγάνδαΚαι είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικός απ το να χτυπάς τους
ανθρώπους στο κεφάλι microε το ρόπαλο
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα άλλο παράδειγmicroα Ας πάmicroε στην
Κεντρική Αmicroερική Τα microεγάλα νέα αυτής της εβδοmicroάδας είναι ότι ο
Ντουάρτε προσφέρθηκε ν αρχίσουν συνοmicroιλίες Έτσι διαβάζουmicroε
το ένα πρωτοσέλιδο microετά το άλλο για τη δραmicroατική πρόταση του
Ντουάρτε κλπ κλπ Λοιπόν στην πραγmicroατικότητα το ζήτηmicroα είναι
microάλλον διαφορετικό Η πρόταση για διαπραγmicroατεύσεις ήταν από
καιρού microια πρότασητων ανταρτών και στην πραγmicroατικότητα επα983085
ναλαmicroβανόταν συνεχώς από τον περασmicroένο Μάη ώσπου και ο
Ντουάρτε στο τέλος άσχετα για ποιο λόγο αποφάσισε να συmicroφω983085
νήσει Λοιπόν αυτή είναι microια microάλλον διαφορετική εικόνα Και στην
πραγmicroατικότητα αν διαβάσεις προσεχτικά microπορείς κάποιες φορές
να το δεις και πάλι όχι στους New York Times δεν έχω δει τίποτα
σχετικά micro αυτό στους New York Times Αλλά στην αναφορά του Ασ983085
σοσιέτεντ Πρες για την πρόταση του Ντουάρτε τουλάχιστον απ ότι
δηmicroοσίευσε η Boston Globe όταν φτάνεις στην εικοστή τρίτη παρά983085
γραφο του δηmicroοσιεύmicroατος βρίσκεις microια παρατήρηση που λέει ότι
το ράδιο Venceremos το ραδιόφωνο των ανταρτών ανακοίνωσε
πως ο Ντουάρτε αποδέχεται την πρόταση των ανταρτών Λοιπόν
εντάξει αν είσαι πραγmicroατικά ένας φανατικός αναγνώστης του τύ983085
που θα δεις ότι ολόκληρη η ιστορ ία είναι διαφ ορετ ική Αλλά για τον
περισσότερο κόσmicroο και για την ιστορία έχουmicroε να κάνουmicroε microε την
υπέροχη πρόταση του Ντουάρτε
ΕΡΩΤΗΣΗ Αυτό microου φέρνει στο microυαλό ένα άλλο παράδειγmicroα Η υ983085
ποτιθέmicroενη ροή όπλων από την Νικαράγουα στο Ελ Σαλβαδόρ δέ983085 χθηκε πρόσφατα ένα αρκετά δεινό χτύπηmicroα από έναν πρώην αξιω983085
microατούχο της CIA
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι από τον David MacMichael Ακόmicroη και ο Πρεσβευ983085
τής δήλωσε πως πείστηκε ότι η ροή των όπλων από τις αρχές του
1981 έχει microειωθεί στο ελάχιστο
Αλλά βλέπεις εδώ υπάρχει κάτι ακόmicroη πιο βαθύ Παρατήρησε
τον τρόπο microε τον οποίο τίθεται η ερώτηση Σου δείχνει κάτι για τον
8
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 838
τύπο θέλω να πω κοίτα έχουmicroε τους Αργεντινούς αντιπροσώ983085
πους τα ισραηλινά όπλα τους Γερmicroανούς έχουmicroε τα καταφύγια
στην Ονδούρα Θέλω να πω ότι όλα αυτά δουλεύουν ανοιχτά Στην
πραγmicroατικότητα διεξάγουmicroε έναν πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα
Αλλά το microόνο ερώ τηmicroα που επιτρέπεται να θέσεις είνα ι αν οι Νικα983085
ραγουανοί στέλνουν microερικά όπλα στους αντάρτεςΤώρα το θέmicroα είναι πως αν οι Νικαραγουανοί δεν στέλνουν όπλα
στους αντάρτες αυτό συmicroβαίνει γιατί έχουν φοβηθεί Πρέπει να
στέλνουν όπλα στους αντάρτες Όλοι πρέπει να τους στέλνουν ό983085
πλα Ακριβώς όπως εσύ στέλνεις όπλα στους Αφγανούς αντάρτες
Φαντασθείτε πως βρισκόmicroαστε στη Σοβιετική Ένωση και διεξάγεται
microια microεγάλη συζήτηση για το αν στην πραγmicroατικότητα φτάνουν ό983085
πλα στους Αφγανούς αντάρτες από τη CIA microέσω Πακιστάν Λοι983085
πόν η απάντηση είναι πως έτσι πρέπει να γίνεται Πρέπει να δώσεις
όπλα στο λαό να αmicroυνθεί εναντίον microιας συmicromicroορίας εγκληmicroατιών
που υποστηρίζεται από microια ξένη δύναmicroη η οποία προσπαθεί να
microακελέψει αυτόν το λαό Αλλά δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα στη Σοβιετική Ένωση και δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα εδώ Έτσι ακόmicroη και οι περιστερές έχουν πιαστεί στην παγίδα
Ακόmicroη και οι περιστερές έχουν παγιδευτεί στο να συζητούν αν οι
Νικαραγουανοί δίνουν ή δεν δίνουν όπλα Το ζήτηmicroα όmicroως είναι
πως microάλλον είναι σωστό να τους δίνουmicroε όπλα
ΕΡΩΤΗΣΗ Φαίνεται να υπάρχει microια διαβρωτική ηδονιστική φιλοσο983085φία σ αυτή τη χώρα η επιθυmicroία να διασκεδάζεις παρά να πληρο983085
φορείσαι Πιστεύεις ότι τα ΜΜΕ έχουν ευθύνη για τη δηmicroιουργία αυ983085
τού του ηδονισmicroού ή είναι κάτι που αναπτύχθηκε φυσιολογικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν αισθάνοmicroαι ότ ι υπήρξε microια τερ άστια προσπά983085
θεια microια συγκεντρωmicroένη τεράστια προσπάθεια που κατευθύνθηκε
ιδιαιτέρως εναντίον της νεολαίας περίπου από το 1970 και microετά ώ983085
στε να πεισθούν οι άνθρωποι πως είναι ηδονιστές Και ναρκισσιστές
Υπήρξε microια φοβερή προσπάθεια να πεισθούν οι νέοι άνθρωποι ότι
είναι ναρκισσιστές Έτσι υπάρχουν όλες οι microορφές αυτής της λα983085τρείας του ναρκισσισmicroού και όλοι λένε laquoπρώτα ΕΓΩraquo κοκ
Λοιπόν ξέρεις τέτοιες τάσεις πάντοτε υπήρξαν αλλά υπήρχαν
επίσης και οι αντίθετες τάσεις τάσεις για συmicroπάθεια αλληλεγγύη
φροντίδα κοκ Και είναι πολύ σηmicroαντικό να βγουν αυτά έξω από
τη συνείδηση του ανθρώπου Στην πραγmicroατικότητα η καθαρή συ983085
νέπεια αυτής της προπαγανδιστικής εκστρατείας ήταν να πεισθούν
οι νέοι άνθρωποι πως αν δεν είναι ναρκισσιστές είναι παράξενοι
9
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 938
Έτσι ακόmicroη κι αν είχαν αισθήmicroατα φροντίδας και συmicroπάθειας ή983085
ταν καλύτερο να τα καταπιέσουν γιατί αυτό δεν ταίριαζε microε τη γε983085
νιά τους Και νοmicroίζω ότι αυτό δούλεψε
Ανα microφίβολα οι άνθρωποι νοιάζονται για την ευη microερία τους αλ983085
λά τα ανθρώπινα όντα είναι περίπλοκα πλάσmicroατα έχουν πολλέςτάσεις και ενδιαφέροντα Και ο αυτά είναι που πρέπει να δίνουmicroε
έmicroφαση Έχει ενδιαφέρον το πώς παρουσιάστηκε αυτή η εκστρα983085
τεία Παρουσιάστηκε λες και ήταν ένα περιγραφικό δεδοmicroένο Αλλά
στην πραγmicroατικότητα αυτό ήταν microια απόπειρα πειθούς και παρα983085
κίνησης Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που στ αλήθεια φοβήθηκαν τη
δεκαετία του 60 όταν άλλοι άρχισαν να δείχνουν ενδιαφέρον να
ενεργοποιούνται πολιτικά κλπ Αυτό ήταν επικίνδυνο
ΕΡΩΤΗΣΗ Και τα ΜΜΕ ήταν αποτελεσmicroατικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι ήταν πολύ αποτελεσmicroατικά Και πιστεύωότι microεγάλο microέρος της Αριστεράς συνέβαλλε σ αυτό microε όλο της το
ναρκισσισmicroό κλπ Υπάρχει microια ιστορία που συνεχίζεται και η Αριστε983085
ρά επίσης συmicroβάλλει λέγοντας ότι ο ακτιβισmicroός πέθανε τη δεκαετία
του 70 Αυτό δεν είναι αλήθεια Υπήρχε πιθανόν περισσότερος ακτι983085
βισmicroός τα χρόνια της δεκαετίας του 70 απ ότι υπήρχε τη δεκαετία
του 60 έχεις το φεmicroινιστικό κίνηmicroα το οικολογικό κίνηmicroα κι όλα
αυτά τα πράγmicroατα Αυτά είναι δηmicroιουργήmicroατα της δεκαετίας του
70 αλλά είναι επικίνδυνα έτσι συνεπώς πρέπει να προσποιείσαι ότι
δεν υπάρχουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Και αυτή βασικά είναι microια συντονισmicroένη προσπάθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Εντάξει δεν θέλω να πω ότι είναι microια συνοmicroωσιακή από983085
πειρα Απλά βρίσκονται πολλά κοινά συmicroφέροντα πίσω της middot
10
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1038
Απόσπασmicroα από συνέντευξη την 1 ∆εκέmicroβρη 1984 στον David Bar983085
samian
ΕΡΩΤΗΣΗ Ας microιλήσουmicroε για το σύστηmicroα της προπαγάνδας Έχεις
αναφερθεί πολλές φορές στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάν983085
δαςraquo Τι ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην προώθηση και την εξυπηρέτη983085
ση των κρατικών συmicroφερόντωνΤΣΟΜΣΚΥ Ένα πράγmicroα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως όταν ανα983085
φέροmicroαι στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάνδαςraquo δεν εννοώ
ότ ι κατευθύ νεται από το κράτος Το σύστηmicroά microας διαφέρ ει εντυπω983085
σιακά από παραδείγmicroατος χάριν αυτό της Σοβιετικής Ένωσης ό983085
που το σύστηmicroα της προπαγάνδας κυριολεκτικά κατευθύνεται και
ελέγχεται από το κράτος ∆εν είmicroαστε microια κοινωνία που διαθ έτει ένα
laquoΥπουργείο Αλήθειαςraquo που παράγει ένα δόγmicroα το οποίο microετά είναι
όλοι υποχρεωmicroένοι να το υπακούσουν σε περίπτωση δε που δεν
το κάνουν έχουν να πληρώσουν ένα σκληρό τίmicroηmicroα Το σύστηmicroαmicroας δουλεύει πολύ δια φορ ετικά και πολύ πιο αποτελεσmicroατικά Είναι
ένα ιδιωτικοποιηmicroένο σύστηmicroα προπαγάνδας που περιλαmicroβάνει τα
ΜΜΕ τα περιοδ ικά γνώmicroης και γε νικότερ α το microεγαλύτερο microέρος της
λόγιας ιντελλιγκέντσιας το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού Τα
πιο microορφωmicroένα στοιχεία αυτής της οmicroάδας εκείνα που έχουν
πρόσβαση στα ΜΜΕ συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των περιοδικών
των διανοουmicroένων και τα οποία ουσια στικά ελέγχουν τον εκπαιδευ983085
τικό microηχανισmicroό πρέπει κυρίως να αναφέρονται ως microια τάξη laquoκοmicroι983085
σάριωνraquo που να ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία της να σχε983085
διάσει να προπαγανδίσει και να δηmicroιουργήσει ένα σύστηmicroα δογmicroά983085
των και πεποιθήσεων το οποίο θα υπονοmicroεύσει την ανεξάρτητη
σκέψη και θα εmicroποδίσει την κατανόηση και ανάλυση των θεσmicroισmicroέ983085
νων δοmicroών όπως και τον τρόπο microε τον οποίο αυτές λειτουργούν
Αυτός είναι ο ουσια στικός κοινωνικός τους ρόλος ∆εν θέλω να πω
πως συνειδητά κάνουν κάτι τέτοιο Στην πραγmicroατικότητα δεν το
κάνουν Σ ένα πραγmicroατικά αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα κατήχησης οι
11
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 238
Η επιλογή και οι microεταφράσεις των κειmicroένων έγιναν από τον Πανα983085
γιώτη Καλαmicroαρά και τη Μαρλέν Λογοθέτη η τεχνική επεξεργασίαέγινε στο Εργαστήρι της Ελευθεριακής Κουλτούρας τα σκίτσα που
συνοδεύουν την έκδοση είναι του Clifford Harper και κυκλοφόρησε
στην Αθήνα το φθινόπωρο του 1995 σε περιορισmicroένο αριθmicroό αντιτύ983085
πων microε τη χρήση να είναι ελεύθερη αρκεί να αναφέρονται οι πηγές
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 338
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 438
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε στις 21 του Οκτώβρη 1984
και δηmicroοσιεύθηκε στο έκτο τεύχος του περιοδικού Comity Φλεβά983085
ρης 1985 των εκδόσεων Albany Student Press του πολιτειακού πανε983085
πιστηmicroίου της Νέας Υόρκης
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπάρχει κάποια δόση πραγmicroατικότητας στην άποψη
πως τα ΜΜΕ είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας ότι δηλαδή εάν κα983085
τηγορούmicroε τα ΜΜΕ στην πραγmicroατικότητα κατηγορούmicroε το microέσο α983085
ντί του microηνύmicroατος
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν νοmicroίζω ότι στην ιδέα πως τα ΜΜΕ είναι ο κα983085
θρέφτης της κοινωνίας υπάρχει πολλή αλήθεια αλλά όχι ακριβώς
microε τον τρόπο που το θέτουν ∆εν απεικονίζουν microε ακρίβεια την κοι983085
νωνική πραγmicroατικότητα Μάλλον η αλήθεια σ αυτόν τον ισχυρισmicroό
έγκειται στο ότι τα ΜΜΕ τείνουν να παρουσιάζουν και να ερmicroηνευ983085ουν την κοινωνική πραγmicroατικότητα microέσα σ ένα πλαίσιο που στο
microεγαλύτερο microέρος του έχει στηθεί από την εγχώρια εξουσία Αυτό
αληθεύει σε κάθε κοινωνία αλλά στη δική microας κοινωνία σηmicroαίνει
τελικά το επιχειρηmicroατικό σύστηmicroα και τους στενά συνδεδεmicroένους micro
αυτό κρατικούς υπαλλήλους το ίδιο το εκτεταmicroένο και περίπλοκο
ιδεολογικό σύστηmicroα (στο οποίο περιλαmicroβάνονται microεγάλα τmicroήmicroατα
της κατεστηmicroένης ιντελλιγκέντσιας τα σχολεία κλπ) Αυτά συνθέτουν
ένα πλαίσιο το οποίο microπορούmicroε εύκολα να αποκαλέσουmicroε σύστηmicroα
κατήχησης που αντανακλά την κοινωνική εξουσία και microέσα στο ο983085ποίο τα ΜΜΕ δουλεύουν πολύ αποτελεσmicroατικά συχνά ασυνείδητα
ΕΡΩΤΗΣΗ Τείνουν οι οργανισmicroοί των ειδήσεων να οδηγούνται σε
κάποιας microορφής συστηmicroατική ανάλυση ή τα πάντα εξαρτώνται
από την ατοmicroική ιδιοσυγκρασία και κρίση κάτι που διαφέρει από
περίπτωση σε περίπτωση και εmicroποδίζει οποιασδήποτε microορφής γενι983085
κή λογική
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι υπάρχει microια γενική λογική Υπάρχει κάτι
5
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 538
που microπορείς να το αποκαλέσεις κοmicromicroατική γραmicromicroή Λοιπόν πρώτα
απ όλα υπάρχουν διαφορές Παραδείγmicroατος χάριν ένας τοπικός
δηmicroοσιογράφος που ας πούmicroε δουλεύει πάνω στη διαφθορά της
αστυνοmicroίας σίγουρα υπόκειται σε κάποιας microορφής πιέσεις πιθα983085
νόν ο αρχισυντάκτης να γνωρίζει κάποιον τοπικό επιχειρηmicroατία ή
κάτι τέτοιο όmicroως βασικά είναι microάλλον ελεύθερος να κάνει αυτό πουθέλει δηλαδή η πίεση της κατήχησης δεν είναι τόσο microεγάλη
Από την άλλη πλευρά ότα ν περνάς σε ζητήmicroατα microεγαλύτερου εν983085
διαφέρ οντος που αφ ορούν την πραγmicroατ ική εξ ουσία στη χώρα 983085
ζητήmicroατα γύρω από την εξωτερική πολιτική τη στρατιωτική πολι983085
τική της χώρας κλπ ή γενικά ζητήmicroατα οικονοmicroικής πολιτικής
πράγmicroατα που πραγmicroατικά επηρεάζουν τους ανθρώπους 983085 σ αυ983085
τή την περίπτωση ανακαλύπτει κανείς ότι οι πιέσεις του συστήmicroα983085
τος κατήχησης αυτής της κοmicromicroατικής γραmicromicroής γίνονται πολύ microε983085
γάλες και υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι που microπορούν να παρεκ983085
κλίνουν (ακόmicroη και να το αντιληφθούν) Πιστεύουν ότι microάλλον είναι
αντικειmicroενικοί αλλά microπορείς εύκολα να δείξεις ότι λειτουργούν microέσα
σ ένα πλαίσιο κοινά αποδεκτών προϋποθέσεων που απέχει πολύ
από το να είναι αντικειmicroενικό και συχνά απέχει πολύ και από την
αλήθεια
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα παράδειγmicroα του πόσο εκλεπτυ983085
σmicroένο microπορεί να είναι κάτι τέτοιο Την Κυριακή 7 Οκτώβρη στο έν983085
θετο περιοδικό των Times υπήρχε ένα microάλλον ενδιαφέρον άρθροτου Thomas Friedman ο οποίος είναι ένας πολύ καλός δηmicroοσιογρά983085
φος ένας από τους καλύτερους Ήταν ένα άρθρο σχετικά microε τον
κίνδυνο του εξτρεmicroισmicroού στη Μέση Ανατολή Κι έγραφε ότι υπάρχει
αυτό το microετριοπαθές κέντρο όπου βρίσκεται η ελπίδα αλλά όmicroως
υπάρχουν και τα εξτρεmicroιστικά άκρα που microε το καιρό παίρνουν το
πάνω χέρι Πιστεύουν στη βία κοκ
Λο ιπόν εν τάξ ει Έννοιες όπως microετριοπαθής και εξτρεmicroιστής δεν
είναι και τόσο καθορισmicroένες983085 εξαρτάται από ποια πλευρά το βλέ983085
πεις Όλοι θεωρούν τους εαυτούς τους microετριοπαθείς και όλουςτους άλλους εξτρεmicroιστές Έτσι έχει ενδιαφέρον να δεις πώς χρησιmicroο983085
ποιούνται οι έννοιες Και έτσι βλέπεις ποιες είναι οι υπονοούmicroενες
προϋποθέσεις Λοιπόν οι έννοιες χρησιmicroοποιούνται όπως το περίmicroε983085
νες Οι εξτρεmicroιστές είναι οι Χοmicroεϊνικοί οι Σιίτες που βοmicroβάρδισαν
τους πεζοναύτες και στο Ισραήλ η Καχάν Οι microετριοπαθείς είναι το
ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα και βεβαίως οι Ενωmicroένες Πολιτείες Η
PLO παρεmicroπιπτόντως είναι εξτρεmicroιστική Ο Αραφάτ είναι ένας εξ983085
6
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 638
τρεmicroιστής αλλά οι microετριοπαθείς είναι το ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα
και οι κυβερνήσεις Ρέηγκαν
Λοιπόν αυτό έχει ενδιαφέρον γιατί σου λέει ποιες είνα ι οι υπο983085
νοούmicroενες προϋποθέσεις Οι υπονοούmicroενες προϋποθέσεις είναι ότι
οι άνθρωποι που απορρίπτουν την πιθανότητα ενός πολιτικού δια983085
κανονισmicroού ο οποίος θα βασίζεται στην αρχή πως οι και οι δύολαοί έχουν το δικαίωmicroα του εθνικού αυτοκαθορισmicroού τόσο οι Ισ983085
ραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι οι άνθρωποι που απορρίπτουν
κάτι τέτοιο είναι οι microετριοπαθείς ενώ οι άνθρωποι που προωθούν
την παραπάνω λύση όπως η PLO είναι οι εξτρεmicroιστές
Τώρα όλα αυτά βγάζουν νόηmicroα αν αποδεχτείς την έντονα ΡΑΤΣΙ983085
ΣΤΙΚΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ πως οι Παλαιστίνιοι δεν πρέπει να έχουν τα
ανθρώπινα δικαιώmicroατα που αποδεχόmicroαστε για τους Εβραίους Αν
πιστεύεις ότι οι Παλαιστίνιοι και οι Εβραίοι είναι ανθρώπινα όντα
microε δικαίωmicroα στον εθνικό αυτοκαθορισmicroό και ότι οι ιθαγενείς πληθυ983085σmicroοί τουλάχιστον έχουν αυτό το δικαίωmicroα τότε η θέση της PLO εί983085
ναι η microετριοπαθής και του Εργατικού Κόmicromicroατος και των Αmicroερικα983085
νών η εξτρεmicroιστική Στην πραγmicroατικότητα ακόmicroη και οmicroάδες στο
Ισραήλ όπως η laquoΕιρήνη Τώραraquo δεν πάνε τόσο microακρυά όσο η PLO
που υποστηρίζει την πολιτική διευθέτηση microέσω της ύπαρξης δύο
κρατών Έτσι υπονοείται στη συζήτηση microια ρατσιστική προυπόθε983085
ση Επίσης υπονοείται στη συζήτηση microια ακόmicroη πιο κρίσιmicroη προϋ983085
πόθεση ότι τα γεγονότα είναι εντελώς άσχετα Παραδείγmicroατος χά983085
ριν το γεγονός ότι η PLO έχει σαν πρόταση την ύπαρξη δύο κρα983085
τών θεωρήθηκε άσχετο το γεγονός ότι οι Ενωmicroένες Πολιτείες απέρ983085
ριψαν την πρόταση και το Εργατικό Κόmicromicroα επίσης την απέρριψε
θεωρήθηκαν άσχετα
Παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον η χρήση της έννοιας laquoτροmicroοκρά983085
τηςraquo ή laquoεξτρεmicroιστήςraquo όσον αφορά τους ανθρώπους που προβαί983085
νουν σε βίαιες ενέργειες στο Λίβανο Από την πλευρά τους δεν είναι
τροmicroοκρατία είναι αντίσταση Είναι πολύ παράξενο που επιθέσεις
σ έναν στρατό κατοχής αποκαλούνται τροmicroοκρατικές ενέργειες Α983085
ποκαλούνται έτσι microόνο από τους στρατούς κατοχής Έτσι παρα983085
δείγmicroατος χάριν όταν αποκαλούmicroε την επίθεση εναντίον των πεζο983085
ναυτών στο Λίβανο laquoτροmicroοκρατίαraquo αυτό εκφράζει προϋποθέσεις
που σίγουρα θα πρέπει να εξετασθούν Θέλω να πω ότι για το microε983085
γαλύτερο microέρος του πληθυσmicroού οι πεζοναύτες βρίσκονταν εκεί α983085
πλώς για να ολοκληρώσουν την ισραηλινή εισβολή Οι ενέργειες ενα983085
ντίον τους συνιστούν αντίσταση Αλλά αυτά είναι ζητήmicroατα που δεν
7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 738
microπορούν καν να εmicroφανιστούν στον αmicroερικανικό τύπο
Αυτό που έχει ενδιαφέρον microε το άρθρο του Friedman είναι πως
είναι πολύ πειστικό και δίνει την εντύπωση της microετριοπάθειας αν
και ενσωmicroατώνει αρχές που είναι βαθιά ρατσιστικές και οι οποίες
θεωρούν άσχετα οποιαδήποτε ιστορικά δεδοmicroένα Αυτός είναι στην
πραγmicroατικότητα ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η προπαγάνδαΚαι είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικός απ το να χτυπάς τους
ανθρώπους στο κεφάλι microε το ρόπαλο
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα άλλο παράδειγmicroα Ας πάmicroε στην
Κεντρική Αmicroερική Τα microεγάλα νέα αυτής της εβδοmicroάδας είναι ότι ο
Ντουάρτε προσφέρθηκε ν αρχίσουν συνοmicroιλίες Έτσι διαβάζουmicroε
το ένα πρωτοσέλιδο microετά το άλλο για τη δραmicroατική πρόταση του
Ντουάρτε κλπ κλπ Λοιπόν στην πραγmicroατικότητα το ζήτηmicroα είναι
microάλλον διαφορετικό Η πρόταση για διαπραγmicroατεύσεις ήταν από
καιρού microια πρότασητων ανταρτών και στην πραγmicroατικότητα επα983085
ναλαmicroβανόταν συνεχώς από τον περασmicroένο Μάη ώσπου και ο
Ντουάρτε στο τέλος άσχετα για ποιο λόγο αποφάσισε να συmicroφω983085
νήσει Λοιπόν αυτή είναι microια microάλλον διαφορετική εικόνα Και στην
πραγmicroατικότητα αν διαβάσεις προσεχτικά microπορείς κάποιες φορές
να το δεις και πάλι όχι στους New York Times δεν έχω δει τίποτα
σχετικά micro αυτό στους New York Times Αλλά στην αναφορά του Ασ983085
σοσιέτεντ Πρες για την πρόταση του Ντουάρτε τουλάχιστον απ ότι
δηmicroοσίευσε η Boston Globe όταν φτάνεις στην εικοστή τρίτη παρά983085
γραφο του δηmicroοσιεύmicroατος βρίσκεις microια παρατήρηση που λέει ότι
το ράδιο Venceremos το ραδιόφωνο των ανταρτών ανακοίνωσε
πως ο Ντουάρτε αποδέχεται την πρόταση των ανταρτών Λοιπόν
εντάξει αν είσαι πραγmicroατικά ένας φανατικός αναγνώστης του τύ983085
που θα δεις ότι ολόκληρη η ιστορ ία είναι διαφ ορετ ική Αλλά για τον
περισσότερο κόσmicroο και για την ιστορία έχουmicroε να κάνουmicroε microε την
υπέροχη πρόταση του Ντουάρτε
ΕΡΩΤΗΣΗ Αυτό microου φέρνει στο microυαλό ένα άλλο παράδειγmicroα Η υ983085
ποτιθέmicroενη ροή όπλων από την Νικαράγουα στο Ελ Σαλβαδόρ δέ983085 χθηκε πρόσφατα ένα αρκετά δεινό χτύπηmicroα από έναν πρώην αξιω983085
microατούχο της CIA
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι από τον David MacMichael Ακόmicroη και ο Πρεσβευ983085
τής δήλωσε πως πείστηκε ότι η ροή των όπλων από τις αρχές του
1981 έχει microειωθεί στο ελάχιστο
Αλλά βλέπεις εδώ υπάρχει κάτι ακόmicroη πιο βαθύ Παρατήρησε
τον τρόπο microε τον οποίο τίθεται η ερώτηση Σου δείχνει κάτι για τον
8
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 838
τύπο θέλω να πω κοίτα έχουmicroε τους Αργεντινούς αντιπροσώ983085
πους τα ισραηλινά όπλα τους Γερmicroανούς έχουmicroε τα καταφύγια
στην Ονδούρα Θέλω να πω ότι όλα αυτά δουλεύουν ανοιχτά Στην
πραγmicroατικότητα διεξάγουmicroε έναν πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα
Αλλά το microόνο ερώ τηmicroα που επιτρέπεται να θέσεις είνα ι αν οι Νικα983085
ραγουανοί στέλνουν microερικά όπλα στους αντάρτεςΤώρα το θέmicroα είναι πως αν οι Νικαραγουανοί δεν στέλνουν όπλα
στους αντάρτες αυτό συmicroβαίνει γιατί έχουν φοβηθεί Πρέπει να
στέλνουν όπλα στους αντάρτες Όλοι πρέπει να τους στέλνουν ό983085
πλα Ακριβώς όπως εσύ στέλνεις όπλα στους Αφγανούς αντάρτες
Φαντασθείτε πως βρισκόmicroαστε στη Σοβιετική Ένωση και διεξάγεται
microια microεγάλη συζήτηση για το αν στην πραγmicroατικότητα φτάνουν ό983085
πλα στους Αφγανούς αντάρτες από τη CIA microέσω Πακιστάν Λοι983085
πόν η απάντηση είναι πως έτσι πρέπει να γίνεται Πρέπει να δώσεις
όπλα στο λαό να αmicroυνθεί εναντίον microιας συmicromicroορίας εγκληmicroατιών
που υποστηρίζεται από microια ξένη δύναmicroη η οποία προσπαθεί να
microακελέψει αυτόν το λαό Αλλά δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα στη Σοβιετική Ένωση και δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα εδώ Έτσι ακόmicroη και οι περιστερές έχουν πιαστεί στην παγίδα
Ακόmicroη και οι περιστερές έχουν παγιδευτεί στο να συζητούν αν οι
Νικαραγουανοί δίνουν ή δεν δίνουν όπλα Το ζήτηmicroα όmicroως είναι
πως microάλλον είναι σωστό να τους δίνουmicroε όπλα
ΕΡΩΤΗΣΗ Φαίνεται να υπάρχει microια διαβρωτική ηδονιστική φιλοσο983085φία σ αυτή τη χώρα η επιθυmicroία να διασκεδάζεις παρά να πληρο983085
φορείσαι Πιστεύεις ότι τα ΜΜΕ έχουν ευθύνη για τη δηmicroιουργία αυ983085
τού του ηδονισmicroού ή είναι κάτι που αναπτύχθηκε φυσιολογικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν αισθάνοmicroαι ότ ι υπήρξε microια τερ άστια προσπά983085
θεια microια συγκεντρωmicroένη τεράστια προσπάθεια που κατευθύνθηκε
ιδιαιτέρως εναντίον της νεολαίας περίπου από το 1970 και microετά ώ983085
στε να πεισθούν οι άνθρωποι πως είναι ηδονιστές Και ναρκισσιστές
Υπήρξε microια φοβερή προσπάθεια να πεισθούν οι νέοι άνθρωποι ότι
είναι ναρκισσιστές Έτσι υπάρχουν όλες οι microορφές αυτής της λα983085τρείας του ναρκισσισmicroού και όλοι λένε laquoπρώτα ΕΓΩraquo κοκ
Λοιπόν ξέρεις τέτοιες τάσεις πάντοτε υπήρξαν αλλά υπήρχαν
επίσης και οι αντίθετες τάσεις τάσεις για συmicroπάθεια αλληλεγγύη
φροντίδα κοκ Και είναι πολύ σηmicroαντικό να βγουν αυτά έξω από
τη συνείδηση του ανθρώπου Στην πραγmicroατικότητα η καθαρή συ983085
νέπεια αυτής της προπαγανδιστικής εκστρατείας ήταν να πεισθούν
οι νέοι άνθρωποι πως αν δεν είναι ναρκισσιστές είναι παράξενοι
9
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 938
Έτσι ακόmicroη κι αν είχαν αισθήmicroατα φροντίδας και συmicroπάθειας ή983085
ταν καλύτερο να τα καταπιέσουν γιατί αυτό δεν ταίριαζε microε τη γε983085
νιά τους Και νοmicroίζω ότι αυτό δούλεψε
Ανα microφίβολα οι άνθρωποι νοιάζονται για την ευη microερία τους αλ983085
λά τα ανθρώπινα όντα είναι περίπλοκα πλάσmicroατα έχουν πολλέςτάσεις και ενδιαφέροντα Και ο αυτά είναι που πρέπει να δίνουmicroε
έmicroφαση Έχει ενδιαφέρον το πώς παρουσιάστηκε αυτή η εκστρα983085
τεία Παρουσιάστηκε λες και ήταν ένα περιγραφικό δεδοmicroένο Αλλά
στην πραγmicroατικότητα αυτό ήταν microια απόπειρα πειθούς και παρα983085
κίνησης Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που στ αλήθεια φοβήθηκαν τη
δεκαετία του 60 όταν άλλοι άρχισαν να δείχνουν ενδιαφέρον να
ενεργοποιούνται πολιτικά κλπ Αυτό ήταν επικίνδυνο
ΕΡΩΤΗΣΗ Και τα ΜΜΕ ήταν αποτελεσmicroατικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι ήταν πολύ αποτελεσmicroατικά Και πιστεύωότι microεγάλο microέρος της Αριστεράς συνέβαλλε σ αυτό microε όλο της το
ναρκισσισmicroό κλπ Υπάρχει microια ιστορία που συνεχίζεται και η Αριστε983085
ρά επίσης συmicroβάλλει λέγοντας ότι ο ακτιβισmicroός πέθανε τη δεκαετία
του 70 Αυτό δεν είναι αλήθεια Υπήρχε πιθανόν περισσότερος ακτι983085
βισmicroός τα χρόνια της δεκαετίας του 70 απ ότι υπήρχε τη δεκαετία
του 60 έχεις το φεmicroινιστικό κίνηmicroα το οικολογικό κίνηmicroα κι όλα
αυτά τα πράγmicroατα Αυτά είναι δηmicroιουργήmicroατα της δεκαετίας του
70 αλλά είναι επικίνδυνα έτσι συνεπώς πρέπει να προσποιείσαι ότι
δεν υπάρχουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Και αυτή βασικά είναι microια συντονισmicroένη προσπάθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Εντάξει δεν θέλω να πω ότι είναι microια συνοmicroωσιακή από983085
πειρα Απλά βρίσκονται πολλά κοινά συmicroφέροντα πίσω της middot
10
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1038
Απόσπασmicroα από συνέντευξη την 1 ∆εκέmicroβρη 1984 στον David Bar983085
samian
ΕΡΩΤΗΣΗ Ας microιλήσουmicroε για το σύστηmicroα της προπαγάνδας Έχεις
αναφερθεί πολλές φορές στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάν983085
δαςraquo Τι ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην προώθηση και την εξυπηρέτη983085
ση των κρατικών συmicroφερόντωνΤΣΟΜΣΚΥ Ένα πράγmicroα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως όταν ανα983085
φέροmicroαι στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάνδαςraquo δεν εννοώ
ότ ι κατευθύ νεται από το κράτος Το σύστηmicroά microας διαφέρ ει εντυπω983085
σιακά από παραδείγmicroατος χάριν αυτό της Σοβιετικής Ένωσης ό983085
που το σύστηmicroα της προπαγάνδας κυριολεκτικά κατευθύνεται και
ελέγχεται από το κράτος ∆εν είmicroαστε microια κοινωνία που διαθ έτει ένα
laquoΥπουργείο Αλήθειαςraquo που παράγει ένα δόγmicroα το οποίο microετά είναι
όλοι υποχρεωmicroένοι να το υπακούσουν σε περίπτωση δε που δεν
το κάνουν έχουν να πληρώσουν ένα σκληρό τίmicroηmicroα Το σύστηmicroαmicroας δουλεύει πολύ δια φορ ετικά και πολύ πιο αποτελεσmicroατικά Είναι
ένα ιδιωτικοποιηmicroένο σύστηmicroα προπαγάνδας που περιλαmicroβάνει τα
ΜΜΕ τα περιοδ ικά γνώmicroης και γε νικότερ α το microεγαλύτερο microέρος της
λόγιας ιντελλιγκέντσιας το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού Τα
πιο microορφωmicroένα στοιχεία αυτής της οmicroάδας εκείνα που έχουν
πρόσβαση στα ΜΜΕ συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των περιοδικών
των διανοουmicroένων και τα οποία ουσια στικά ελέγχουν τον εκπαιδευ983085
τικό microηχανισmicroό πρέπει κυρίως να αναφέρονται ως microια τάξη laquoκοmicroι983085
σάριωνraquo που να ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία της να σχε983085
διάσει να προπαγανδίσει και να δηmicroιουργήσει ένα σύστηmicroα δογmicroά983085
των και πεποιθήσεων το οποίο θα υπονοmicroεύσει την ανεξάρτητη
σκέψη και θα εmicroποδίσει την κατανόηση και ανάλυση των θεσmicroισmicroέ983085
νων δοmicroών όπως και τον τρόπο microε τον οποίο αυτές λειτουργούν
Αυτός είναι ο ουσια στικός κοινωνικός τους ρόλος ∆εν θέλω να πω
πως συνειδητά κάνουν κάτι τέτοιο Στην πραγmicroατικότητα δεν το
κάνουν Σ ένα πραγmicroατικά αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα κατήχησης οι
11
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 338
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 438
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε στις 21 του Οκτώβρη 1984
και δηmicroοσιεύθηκε στο έκτο τεύχος του περιοδικού Comity Φλεβά983085
ρης 1985 των εκδόσεων Albany Student Press του πολιτειακού πανε983085
πιστηmicroίου της Νέας Υόρκης
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπάρχει κάποια δόση πραγmicroατικότητας στην άποψη
πως τα ΜΜΕ είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας ότι δηλαδή εάν κα983085
τηγορούmicroε τα ΜΜΕ στην πραγmicroατικότητα κατηγορούmicroε το microέσο α983085
ντί του microηνύmicroατος
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν νοmicroίζω ότι στην ιδέα πως τα ΜΜΕ είναι ο κα983085
θρέφτης της κοινωνίας υπάρχει πολλή αλήθεια αλλά όχι ακριβώς
microε τον τρόπο που το θέτουν ∆εν απεικονίζουν microε ακρίβεια την κοι983085
νωνική πραγmicroατικότητα Μάλλον η αλήθεια σ αυτόν τον ισχυρισmicroό
έγκειται στο ότι τα ΜΜΕ τείνουν να παρουσιάζουν και να ερmicroηνευ983085ουν την κοινωνική πραγmicroατικότητα microέσα σ ένα πλαίσιο που στο
microεγαλύτερο microέρος του έχει στηθεί από την εγχώρια εξουσία Αυτό
αληθεύει σε κάθε κοινωνία αλλά στη δική microας κοινωνία σηmicroαίνει
τελικά το επιχειρηmicroατικό σύστηmicroα και τους στενά συνδεδεmicroένους micro
αυτό κρατικούς υπαλλήλους το ίδιο το εκτεταmicroένο και περίπλοκο
ιδεολογικό σύστηmicroα (στο οποίο περιλαmicroβάνονται microεγάλα τmicroήmicroατα
της κατεστηmicroένης ιντελλιγκέντσιας τα σχολεία κλπ) Αυτά συνθέτουν
ένα πλαίσιο το οποίο microπορούmicroε εύκολα να αποκαλέσουmicroε σύστηmicroα
κατήχησης που αντανακλά την κοινωνική εξουσία και microέσα στο ο983085ποίο τα ΜΜΕ δουλεύουν πολύ αποτελεσmicroατικά συχνά ασυνείδητα
ΕΡΩΤΗΣΗ Τείνουν οι οργανισmicroοί των ειδήσεων να οδηγούνται σε
κάποιας microορφής συστηmicroατική ανάλυση ή τα πάντα εξαρτώνται
από την ατοmicroική ιδιοσυγκρασία και κρίση κάτι που διαφέρει από
περίπτωση σε περίπτωση και εmicroποδίζει οποιασδήποτε microορφής γενι983085
κή λογική
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι υπάρχει microια γενική λογική Υπάρχει κάτι
5
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 538
που microπορείς να το αποκαλέσεις κοmicromicroατική γραmicromicroή Λοιπόν πρώτα
απ όλα υπάρχουν διαφορές Παραδείγmicroατος χάριν ένας τοπικός
δηmicroοσιογράφος που ας πούmicroε δουλεύει πάνω στη διαφθορά της
αστυνοmicroίας σίγουρα υπόκειται σε κάποιας microορφής πιέσεις πιθα983085
νόν ο αρχισυντάκτης να γνωρίζει κάποιον τοπικό επιχειρηmicroατία ή
κάτι τέτοιο όmicroως βασικά είναι microάλλον ελεύθερος να κάνει αυτό πουθέλει δηλαδή η πίεση της κατήχησης δεν είναι τόσο microεγάλη
Από την άλλη πλευρά ότα ν περνάς σε ζητήmicroατα microεγαλύτερου εν983085
διαφέρ οντος που αφ ορούν την πραγmicroατ ική εξ ουσία στη χώρα 983085
ζητήmicroατα γύρω από την εξωτερική πολιτική τη στρατιωτική πολι983085
τική της χώρας κλπ ή γενικά ζητήmicroατα οικονοmicroικής πολιτικής
πράγmicroατα που πραγmicroατικά επηρεάζουν τους ανθρώπους 983085 σ αυ983085
τή την περίπτωση ανακαλύπτει κανείς ότι οι πιέσεις του συστήmicroα983085
τος κατήχησης αυτής της κοmicromicroατικής γραmicromicroής γίνονται πολύ microε983085
γάλες και υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι που microπορούν να παρεκ983085
κλίνουν (ακόmicroη και να το αντιληφθούν) Πιστεύουν ότι microάλλον είναι
αντικειmicroενικοί αλλά microπορείς εύκολα να δείξεις ότι λειτουργούν microέσα
σ ένα πλαίσιο κοινά αποδεκτών προϋποθέσεων που απέχει πολύ
από το να είναι αντικειmicroενικό και συχνά απέχει πολύ και από την
αλήθεια
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα παράδειγmicroα του πόσο εκλεπτυ983085
σmicroένο microπορεί να είναι κάτι τέτοιο Την Κυριακή 7 Οκτώβρη στο έν983085
θετο περιοδικό των Times υπήρχε ένα microάλλον ενδιαφέρον άρθροτου Thomas Friedman ο οποίος είναι ένας πολύ καλός δηmicroοσιογρά983085
φος ένας από τους καλύτερους Ήταν ένα άρθρο σχετικά microε τον
κίνδυνο του εξτρεmicroισmicroού στη Μέση Ανατολή Κι έγραφε ότι υπάρχει
αυτό το microετριοπαθές κέντρο όπου βρίσκεται η ελπίδα αλλά όmicroως
υπάρχουν και τα εξτρεmicroιστικά άκρα που microε το καιρό παίρνουν το
πάνω χέρι Πιστεύουν στη βία κοκ
Λο ιπόν εν τάξ ει Έννοιες όπως microετριοπαθής και εξτρεmicroιστής δεν
είναι και τόσο καθορισmicroένες983085 εξαρτάται από ποια πλευρά το βλέ983085
πεις Όλοι θεωρούν τους εαυτούς τους microετριοπαθείς και όλουςτους άλλους εξτρεmicroιστές Έτσι έχει ενδιαφέρον να δεις πώς χρησιmicroο983085
ποιούνται οι έννοιες Και έτσι βλέπεις ποιες είναι οι υπονοούmicroενες
προϋποθέσεις Λοιπόν οι έννοιες χρησιmicroοποιούνται όπως το περίmicroε983085
νες Οι εξτρεmicroιστές είναι οι Χοmicroεϊνικοί οι Σιίτες που βοmicroβάρδισαν
τους πεζοναύτες και στο Ισραήλ η Καχάν Οι microετριοπαθείς είναι το
ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα και βεβαίως οι Ενωmicroένες Πολιτείες Η
PLO παρεmicroπιπτόντως είναι εξτρεmicroιστική Ο Αραφάτ είναι ένας εξ983085
6
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 638
τρεmicroιστής αλλά οι microετριοπαθείς είναι το ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα
και οι κυβερνήσεις Ρέηγκαν
Λοιπόν αυτό έχει ενδιαφέρον γιατί σου λέει ποιες είνα ι οι υπο983085
νοούmicroενες προϋποθέσεις Οι υπονοούmicroενες προϋποθέσεις είναι ότι
οι άνθρωποι που απορρίπτουν την πιθανότητα ενός πολιτικού δια983085
κανονισmicroού ο οποίος θα βασίζεται στην αρχή πως οι και οι δύολαοί έχουν το δικαίωmicroα του εθνικού αυτοκαθορισmicroού τόσο οι Ισ983085
ραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι οι άνθρωποι που απορρίπτουν
κάτι τέτοιο είναι οι microετριοπαθείς ενώ οι άνθρωποι που προωθούν
την παραπάνω λύση όπως η PLO είναι οι εξτρεmicroιστές
Τώρα όλα αυτά βγάζουν νόηmicroα αν αποδεχτείς την έντονα ΡΑΤΣΙ983085
ΣΤΙΚΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ πως οι Παλαιστίνιοι δεν πρέπει να έχουν τα
ανθρώπινα δικαιώmicroατα που αποδεχόmicroαστε για τους Εβραίους Αν
πιστεύεις ότι οι Παλαιστίνιοι και οι Εβραίοι είναι ανθρώπινα όντα
microε δικαίωmicroα στον εθνικό αυτοκαθορισmicroό και ότι οι ιθαγενείς πληθυ983085σmicroοί τουλάχιστον έχουν αυτό το δικαίωmicroα τότε η θέση της PLO εί983085
ναι η microετριοπαθής και του Εργατικού Κόmicromicroατος και των Αmicroερικα983085
νών η εξτρεmicroιστική Στην πραγmicroατικότητα ακόmicroη και οmicroάδες στο
Ισραήλ όπως η laquoΕιρήνη Τώραraquo δεν πάνε τόσο microακρυά όσο η PLO
που υποστηρίζει την πολιτική διευθέτηση microέσω της ύπαρξης δύο
κρατών Έτσι υπονοείται στη συζήτηση microια ρατσιστική προυπόθε983085
ση Επίσης υπονοείται στη συζήτηση microια ακόmicroη πιο κρίσιmicroη προϋ983085
πόθεση ότι τα γεγονότα είναι εντελώς άσχετα Παραδείγmicroατος χά983085
ριν το γεγονός ότι η PLO έχει σαν πρόταση την ύπαρξη δύο κρα983085
τών θεωρήθηκε άσχετο το γεγονός ότι οι Ενωmicroένες Πολιτείες απέρ983085
ριψαν την πρόταση και το Εργατικό Κόmicromicroα επίσης την απέρριψε
θεωρήθηκαν άσχετα
Παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον η χρήση της έννοιας laquoτροmicroοκρά983085
τηςraquo ή laquoεξτρεmicroιστήςraquo όσον αφορά τους ανθρώπους που προβαί983085
νουν σε βίαιες ενέργειες στο Λίβανο Από την πλευρά τους δεν είναι
τροmicroοκρατία είναι αντίσταση Είναι πολύ παράξενο που επιθέσεις
σ έναν στρατό κατοχής αποκαλούνται τροmicroοκρατικές ενέργειες Α983085
ποκαλούνται έτσι microόνο από τους στρατούς κατοχής Έτσι παρα983085
δείγmicroατος χάριν όταν αποκαλούmicroε την επίθεση εναντίον των πεζο983085
ναυτών στο Λίβανο laquoτροmicroοκρατίαraquo αυτό εκφράζει προϋποθέσεις
που σίγουρα θα πρέπει να εξετασθούν Θέλω να πω ότι για το microε983085
γαλύτερο microέρος του πληθυσmicroού οι πεζοναύτες βρίσκονταν εκεί α983085
πλώς για να ολοκληρώσουν την ισραηλινή εισβολή Οι ενέργειες ενα983085
ντίον τους συνιστούν αντίσταση Αλλά αυτά είναι ζητήmicroατα που δεν
7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 738
microπορούν καν να εmicroφανιστούν στον αmicroερικανικό τύπο
Αυτό που έχει ενδιαφέρον microε το άρθρο του Friedman είναι πως
είναι πολύ πειστικό και δίνει την εντύπωση της microετριοπάθειας αν
και ενσωmicroατώνει αρχές που είναι βαθιά ρατσιστικές και οι οποίες
θεωρούν άσχετα οποιαδήποτε ιστορικά δεδοmicroένα Αυτός είναι στην
πραγmicroατικότητα ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η προπαγάνδαΚαι είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικός απ το να χτυπάς τους
ανθρώπους στο κεφάλι microε το ρόπαλο
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα άλλο παράδειγmicroα Ας πάmicroε στην
Κεντρική Αmicroερική Τα microεγάλα νέα αυτής της εβδοmicroάδας είναι ότι ο
Ντουάρτε προσφέρθηκε ν αρχίσουν συνοmicroιλίες Έτσι διαβάζουmicroε
το ένα πρωτοσέλιδο microετά το άλλο για τη δραmicroατική πρόταση του
Ντουάρτε κλπ κλπ Λοιπόν στην πραγmicroατικότητα το ζήτηmicroα είναι
microάλλον διαφορετικό Η πρόταση για διαπραγmicroατεύσεις ήταν από
καιρού microια πρότασητων ανταρτών και στην πραγmicroατικότητα επα983085
ναλαmicroβανόταν συνεχώς από τον περασmicroένο Μάη ώσπου και ο
Ντουάρτε στο τέλος άσχετα για ποιο λόγο αποφάσισε να συmicroφω983085
νήσει Λοιπόν αυτή είναι microια microάλλον διαφορετική εικόνα Και στην
πραγmicroατικότητα αν διαβάσεις προσεχτικά microπορείς κάποιες φορές
να το δεις και πάλι όχι στους New York Times δεν έχω δει τίποτα
σχετικά micro αυτό στους New York Times Αλλά στην αναφορά του Ασ983085
σοσιέτεντ Πρες για την πρόταση του Ντουάρτε τουλάχιστον απ ότι
δηmicroοσίευσε η Boston Globe όταν φτάνεις στην εικοστή τρίτη παρά983085
γραφο του δηmicroοσιεύmicroατος βρίσκεις microια παρατήρηση που λέει ότι
το ράδιο Venceremos το ραδιόφωνο των ανταρτών ανακοίνωσε
πως ο Ντουάρτε αποδέχεται την πρόταση των ανταρτών Λοιπόν
εντάξει αν είσαι πραγmicroατικά ένας φανατικός αναγνώστης του τύ983085
που θα δεις ότι ολόκληρη η ιστορ ία είναι διαφ ορετ ική Αλλά για τον
περισσότερο κόσmicroο και για την ιστορία έχουmicroε να κάνουmicroε microε την
υπέροχη πρόταση του Ντουάρτε
ΕΡΩΤΗΣΗ Αυτό microου φέρνει στο microυαλό ένα άλλο παράδειγmicroα Η υ983085
ποτιθέmicroενη ροή όπλων από την Νικαράγουα στο Ελ Σαλβαδόρ δέ983085 χθηκε πρόσφατα ένα αρκετά δεινό χτύπηmicroα από έναν πρώην αξιω983085
microατούχο της CIA
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι από τον David MacMichael Ακόmicroη και ο Πρεσβευ983085
τής δήλωσε πως πείστηκε ότι η ροή των όπλων από τις αρχές του
1981 έχει microειωθεί στο ελάχιστο
Αλλά βλέπεις εδώ υπάρχει κάτι ακόmicroη πιο βαθύ Παρατήρησε
τον τρόπο microε τον οποίο τίθεται η ερώτηση Σου δείχνει κάτι για τον
8
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 838
τύπο θέλω να πω κοίτα έχουmicroε τους Αργεντινούς αντιπροσώ983085
πους τα ισραηλινά όπλα τους Γερmicroανούς έχουmicroε τα καταφύγια
στην Ονδούρα Θέλω να πω ότι όλα αυτά δουλεύουν ανοιχτά Στην
πραγmicroατικότητα διεξάγουmicroε έναν πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα
Αλλά το microόνο ερώ τηmicroα που επιτρέπεται να θέσεις είνα ι αν οι Νικα983085
ραγουανοί στέλνουν microερικά όπλα στους αντάρτεςΤώρα το θέmicroα είναι πως αν οι Νικαραγουανοί δεν στέλνουν όπλα
στους αντάρτες αυτό συmicroβαίνει γιατί έχουν φοβηθεί Πρέπει να
στέλνουν όπλα στους αντάρτες Όλοι πρέπει να τους στέλνουν ό983085
πλα Ακριβώς όπως εσύ στέλνεις όπλα στους Αφγανούς αντάρτες
Φαντασθείτε πως βρισκόmicroαστε στη Σοβιετική Ένωση και διεξάγεται
microια microεγάλη συζήτηση για το αν στην πραγmicroατικότητα φτάνουν ό983085
πλα στους Αφγανούς αντάρτες από τη CIA microέσω Πακιστάν Λοι983085
πόν η απάντηση είναι πως έτσι πρέπει να γίνεται Πρέπει να δώσεις
όπλα στο λαό να αmicroυνθεί εναντίον microιας συmicromicroορίας εγκληmicroατιών
που υποστηρίζεται από microια ξένη δύναmicroη η οποία προσπαθεί να
microακελέψει αυτόν το λαό Αλλά δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα στη Σοβιετική Ένωση και δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα εδώ Έτσι ακόmicroη και οι περιστερές έχουν πιαστεί στην παγίδα
Ακόmicroη και οι περιστερές έχουν παγιδευτεί στο να συζητούν αν οι
Νικαραγουανοί δίνουν ή δεν δίνουν όπλα Το ζήτηmicroα όmicroως είναι
πως microάλλον είναι σωστό να τους δίνουmicroε όπλα
ΕΡΩΤΗΣΗ Φαίνεται να υπάρχει microια διαβρωτική ηδονιστική φιλοσο983085φία σ αυτή τη χώρα η επιθυmicroία να διασκεδάζεις παρά να πληρο983085
φορείσαι Πιστεύεις ότι τα ΜΜΕ έχουν ευθύνη για τη δηmicroιουργία αυ983085
τού του ηδονισmicroού ή είναι κάτι που αναπτύχθηκε φυσιολογικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν αισθάνοmicroαι ότ ι υπήρξε microια τερ άστια προσπά983085
θεια microια συγκεντρωmicroένη τεράστια προσπάθεια που κατευθύνθηκε
ιδιαιτέρως εναντίον της νεολαίας περίπου από το 1970 και microετά ώ983085
στε να πεισθούν οι άνθρωποι πως είναι ηδονιστές Και ναρκισσιστές
Υπήρξε microια φοβερή προσπάθεια να πεισθούν οι νέοι άνθρωποι ότι
είναι ναρκισσιστές Έτσι υπάρχουν όλες οι microορφές αυτής της λα983085τρείας του ναρκισσισmicroού και όλοι λένε laquoπρώτα ΕΓΩraquo κοκ
Λοιπόν ξέρεις τέτοιες τάσεις πάντοτε υπήρξαν αλλά υπήρχαν
επίσης και οι αντίθετες τάσεις τάσεις για συmicroπάθεια αλληλεγγύη
φροντίδα κοκ Και είναι πολύ σηmicroαντικό να βγουν αυτά έξω από
τη συνείδηση του ανθρώπου Στην πραγmicroατικότητα η καθαρή συ983085
νέπεια αυτής της προπαγανδιστικής εκστρατείας ήταν να πεισθούν
οι νέοι άνθρωποι πως αν δεν είναι ναρκισσιστές είναι παράξενοι
9
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 938
Έτσι ακόmicroη κι αν είχαν αισθήmicroατα φροντίδας και συmicroπάθειας ή983085
ταν καλύτερο να τα καταπιέσουν γιατί αυτό δεν ταίριαζε microε τη γε983085
νιά τους Και νοmicroίζω ότι αυτό δούλεψε
Ανα microφίβολα οι άνθρωποι νοιάζονται για την ευη microερία τους αλ983085
λά τα ανθρώπινα όντα είναι περίπλοκα πλάσmicroατα έχουν πολλέςτάσεις και ενδιαφέροντα Και ο αυτά είναι που πρέπει να δίνουmicroε
έmicroφαση Έχει ενδιαφέρον το πώς παρουσιάστηκε αυτή η εκστρα983085
τεία Παρουσιάστηκε λες και ήταν ένα περιγραφικό δεδοmicroένο Αλλά
στην πραγmicroατικότητα αυτό ήταν microια απόπειρα πειθούς και παρα983085
κίνησης Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που στ αλήθεια φοβήθηκαν τη
δεκαετία του 60 όταν άλλοι άρχισαν να δείχνουν ενδιαφέρον να
ενεργοποιούνται πολιτικά κλπ Αυτό ήταν επικίνδυνο
ΕΡΩΤΗΣΗ Και τα ΜΜΕ ήταν αποτελεσmicroατικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι ήταν πολύ αποτελεσmicroατικά Και πιστεύωότι microεγάλο microέρος της Αριστεράς συνέβαλλε σ αυτό microε όλο της το
ναρκισσισmicroό κλπ Υπάρχει microια ιστορία που συνεχίζεται και η Αριστε983085
ρά επίσης συmicroβάλλει λέγοντας ότι ο ακτιβισmicroός πέθανε τη δεκαετία
του 70 Αυτό δεν είναι αλήθεια Υπήρχε πιθανόν περισσότερος ακτι983085
βισmicroός τα χρόνια της δεκαετίας του 70 απ ότι υπήρχε τη δεκαετία
του 60 έχεις το φεmicroινιστικό κίνηmicroα το οικολογικό κίνηmicroα κι όλα
αυτά τα πράγmicroατα Αυτά είναι δηmicroιουργήmicroατα της δεκαετίας του
70 αλλά είναι επικίνδυνα έτσι συνεπώς πρέπει να προσποιείσαι ότι
δεν υπάρχουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Και αυτή βασικά είναι microια συντονισmicroένη προσπάθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Εντάξει δεν θέλω να πω ότι είναι microια συνοmicroωσιακή από983085
πειρα Απλά βρίσκονται πολλά κοινά συmicroφέροντα πίσω της middot
10
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1038
Απόσπασmicroα από συνέντευξη την 1 ∆εκέmicroβρη 1984 στον David Bar983085
samian
ΕΡΩΤΗΣΗ Ας microιλήσουmicroε για το σύστηmicroα της προπαγάνδας Έχεις
αναφερθεί πολλές φορές στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάν983085
δαςraquo Τι ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην προώθηση και την εξυπηρέτη983085
ση των κρατικών συmicroφερόντωνΤΣΟΜΣΚΥ Ένα πράγmicroα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως όταν ανα983085
φέροmicroαι στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάνδαςraquo δεν εννοώ
ότ ι κατευθύ νεται από το κράτος Το σύστηmicroά microας διαφέρ ει εντυπω983085
σιακά από παραδείγmicroατος χάριν αυτό της Σοβιετικής Ένωσης ό983085
που το σύστηmicroα της προπαγάνδας κυριολεκτικά κατευθύνεται και
ελέγχεται από το κράτος ∆εν είmicroαστε microια κοινωνία που διαθ έτει ένα
laquoΥπουργείο Αλήθειαςraquo που παράγει ένα δόγmicroα το οποίο microετά είναι
όλοι υποχρεωmicroένοι να το υπακούσουν σε περίπτωση δε που δεν
το κάνουν έχουν να πληρώσουν ένα σκληρό τίmicroηmicroα Το σύστηmicroαmicroας δουλεύει πολύ δια φορ ετικά και πολύ πιο αποτελεσmicroατικά Είναι
ένα ιδιωτικοποιηmicroένο σύστηmicroα προπαγάνδας που περιλαmicroβάνει τα
ΜΜΕ τα περιοδ ικά γνώmicroης και γε νικότερ α το microεγαλύτερο microέρος της
λόγιας ιντελλιγκέντσιας το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού Τα
πιο microορφωmicroένα στοιχεία αυτής της οmicroάδας εκείνα που έχουν
πρόσβαση στα ΜΜΕ συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των περιοδικών
των διανοουmicroένων και τα οποία ουσια στικά ελέγχουν τον εκπαιδευ983085
τικό microηχανισmicroό πρέπει κυρίως να αναφέρονται ως microια τάξη laquoκοmicroι983085
σάριωνraquo που να ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία της να σχε983085
διάσει να προπαγανδίσει και να δηmicroιουργήσει ένα σύστηmicroα δογmicroά983085
των και πεποιθήσεων το οποίο θα υπονοmicroεύσει την ανεξάρτητη
σκέψη και θα εmicroποδίσει την κατανόηση και ανάλυση των θεσmicroισmicroέ983085
νων δοmicroών όπως και τον τρόπο microε τον οποίο αυτές λειτουργούν
Αυτός είναι ο ουσια στικός κοινωνικός τους ρόλος ∆εν θέλω να πω
πως συνειδητά κάνουν κάτι τέτοιο Στην πραγmicroατικότητα δεν το
κάνουν Σ ένα πραγmicroατικά αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα κατήχησης οι
11
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 438
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε στις 21 του Οκτώβρη 1984
και δηmicroοσιεύθηκε στο έκτο τεύχος του περιοδικού Comity Φλεβά983085
ρης 1985 των εκδόσεων Albany Student Press του πολιτειακού πανε983085
πιστηmicroίου της Νέας Υόρκης
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπάρχει κάποια δόση πραγmicroατικότητας στην άποψη
πως τα ΜΜΕ είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας ότι δηλαδή εάν κα983085
τηγορούmicroε τα ΜΜΕ στην πραγmicroατικότητα κατηγορούmicroε το microέσο α983085
ντί του microηνύmicroατος
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν νοmicroίζω ότι στην ιδέα πως τα ΜΜΕ είναι ο κα983085
θρέφτης της κοινωνίας υπάρχει πολλή αλήθεια αλλά όχι ακριβώς
microε τον τρόπο που το θέτουν ∆εν απεικονίζουν microε ακρίβεια την κοι983085
νωνική πραγmicroατικότητα Μάλλον η αλήθεια σ αυτόν τον ισχυρισmicroό
έγκειται στο ότι τα ΜΜΕ τείνουν να παρουσιάζουν και να ερmicroηνευ983085ουν την κοινωνική πραγmicroατικότητα microέσα σ ένα πλαίσιο που στο
microεγαλύτερο microέρος του έχει στηθεί από την εγχώρια εξουσία Αυτό
αληθεύει σε κάθε κοινωνία αλλά στη δική microας κοινωνία σηmicroαίνει
τελικά το επιχειρηmicroατικό σύστηmicroα και τους στενά συνδεδεmicroένους micro
αυτό κρατικούς υπαλλήλους το ίδιο το εκτεταmicroένο και περίπλοκο
ιδεολογικό σύστηmicroα (στο οποίο περιλαmicroβάνονται microεγάλα τmicroήmicroατα
της κατεστηmicroένης ιντελλιγκέντσιας τα σχολεία κλπ) Αυτά συνθέτουν
ένα πλαίσιο το οποίο microπορούmicroε εύκολα να αποκαλέσουmicroε σύστηmicroα
κατήχησης που αντανακλά την κοινωνική εξουσία και microέσα στο ο983085ποίο τα ΜΜΕ δουλεύουν πολύ αποτελεσmicroατικά συχνά ασυνείδητα
ΕΡΩΤΗΣΗ Τείνουν οι οργανισmicroοί των ειδήσεων να οδηγούνται σε
κάποιας microορφής συστηmicroατική ανάλυση ή τα πάντα εξαρτώνται
από την ατοmicroική ιδιοσυγκρασία και κρίση κάτι που διαφέρει από
περίπτωση σε περίπτωση και εmicroποδίζει οποιασδήποτε microορφής γενι983085
κή λογική
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι υπάρχει microια γενική λογική Υπάρχει κάτι
5
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 538
που microπορείς να το αποκαλέσεις κοmicromicroατική γραmicromicroή Λοιπόν πρώτα
απ όλα υπάρχουν διαφορές Παραδείγmicroατος χάριν ένας τοπικός
δηmicroοσιογράφος που ας πούmicroε δουλεύει πάνω στη διαφθορά της
αστυνοmicroίας σίγουρα υπόκειται σε κάποιας microορφής πιέσεις πιθα983085
νόν ο αρχισυντάκτης να γνωρίζει κάποιον τοπικό επιχειρηmicroατία ή
κάτι τέτοιο όmicroως βασικά είναι microάλλον ελεύθερος να κάνει αυτό πουθέλει δηλαδή η πίεση της κατήχησης δεν είναι τόσο microεγάλη
Από την άλλη πλευρά ότα ν περνάς σε ζητήmicroατα microεγαλύτερου εν983085
διαφέρ οντος που αφ ορούν την πραγmicroατ ική εξ ουσία στη χώρα 983085
ζητήmicroατα γύρω από την εξωτερική πολιτική τη στρατιωτική πολι983085
τική της χώρας κλπ ή γενικά ζητήmicroατα οικονοmicroικής πολιτικής
πράγmicroατα που πραγmicroατικά επηρεάζουν τους ανθρώπους 983085 σ αυ983085
τή την περίπτωση ανακαλύπτει κανείς ότι οι πιέσεις του συστήmicroα983085
τος κατήχησης αυτής της κοmicromicroατικής γραmicromicroής γίνονται πολύ microε983085
γάλες και υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι που microπορούν να παρεκ983085
κλίνουν (ακόmicroη και να το αντιληφθούν) Πιστεύουν ότι microάλλον είναι
αντικειmicroενικοί αλλά microπορείς εύκολα να δείξεις ότι λειτουργούν microέσα
σ ένα πλαίσιο κοινά αποδεκτών προϋποθέσεων που απέχει πολύ
από το να είναι αντικειmicroενικό και συχνά απέχει πολύ και από την
αλήθεια
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα παράδειγmicroα του πόσο εκλεπτυ983085
σmicroένο microπορεί να είναι κάτι τέτοιο Την Κυριακή 7 Οκτώβρη στο έν983085
θετο περιοδικό των Times υπήρχε ένα microάλλον ενδιαφέρον άρθροτου Thomas Friedman ο οποίος είναι ένας πολύ καλός δηmicroοσιογρά983085
φος ένας από τους καλύτερους Ήταν ένα άρθρο σχετικά microε τον
κίνδυνο του εξτρεmicroισmicroού στη Μέση Ανατολή Κι έγραφε ότι υπάρχει
αυτό το microετριοπαθές κέντρο όπου βρίσκεται η ελπίδα αλλά όmicroως
υπάρχουν και τα εξτρεmicroιστικά άκρα που microε το καιρό παίρνουν το
πάνω χέρι Πιστεύουν στη βία κοκ
Λο ιπόν εν τάξ ει Έννοιες όπως microετριοπαθής και εξτρεmicroιστής δεν
είναι και τόσο καθορισmicroένες983085 εξαρτάται από ποια πλευρά το βλέ983085
πεις Όλοι θεωρούν τους εαυτούς τους microετριοπαθείς και όλουςτους άλλους εξτρεmicroιστές Έτσι έχει ενδιαφέρον να δεις πώς χρησιmicroο983085
ποιούνται οι έννοιες Και έτσι βλέπεις ποιες είναι οι υπονοούmicroενες
προϋποθέσεις Λοιπόν οι έννοιες χρησιmicroοποιούνται όπως το περίmicroε983085
νες Οι εξτρεmicroιστές είναι οι Χοmicroεϊνικοί οι Σιίτες που βοmicroβάρδισαν
τους πεζοναύτες και στο Ισραήλ η Καχάν Οι microετριοπαθείς είναι το
ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα και βεβαίως οι Ενωmicroένες Πολιτείες Η
PLO παρεmicroπιπτόντως είναι εξτρεmicroιστική Ο Αραφάτ είναι ένας εξ983085
6
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 638
τρεmicroιστής αλλά οι microετριοπαθείς είναι το ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα
και οι κυβερνήσεις Ρέηγκαν
Λοιπόν αυτό έχει ενδιαφέρον γιατί σου λέει ποιες είνα ι οι υπο983085
νοούmicroενες προϋποθέσεις Οι υπονοούmicroενες προϋποθέσεις είναι ότι
οι άνθρωποι που απορρίπτουν την πιθανότητα ενός πολιτικού δια983085
κανονισmicroού ο οποίος θα βασίζεται στην αρχή πως οι και οι δύολαοί έχουν το δικαίωmicroα του εθνικού αυτοκαθορισmicroού τόσο οι Ισ983085
ραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι οι άνθρωποι που απορρίπτουν
κάτι τέτοιο είναι οι microετριοπαθείς ενώ οι άνθρωποι που προωθούν
την παραπάνω λύση όπως η PLO είναι οι εξτρεmicroιστές
Τώρα όλα αυτά βγάζουν νόηmicroα αν αποδεχτείς την έντονα ΡΑΤΣΙ983085
ΣΤΙΚΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ πως οι Παλαιστίνιοι δεν πρέπει να έχουν τα
ανθρώπινα δικαιώmicroατα που αποδεχόmicroαστε για τους Εβραίους Αν
πιστεύεις ότι οι Παλαιστίνιοι και οι Εβραίοι είναι ανθρώπινα όντα
microε δικαίωmicroα στον εθνικό αυτοκαθορισmicroό και ότι οι ιθαγενείς πληθυ983085σmicroοί τουλάχιστον έχουν αυτό το δικαίωmicroα τότε η θέση της PLO εί983085
ναι η microετριοπαθής και του Εργατικού Κόmicromicroατος και των Αmicroερικα983085
νών η εξτρεmicroιστική Στην πραγmicroατικότητα ακόmicroη και οmicroάδες στο
Ισραήλ όπως η laquoΕιρήνη Τώραraquo δεν πάνε τόσο microακρυά όσο η PLO
που υποστηρίζει την πολιτική διευθέτηση microέσω της ύπαρξης δύο
κρατών Έτσι υπονοείται στη συζήτηση microια ρατσιστική προυπόθε983085
ση Επίσης υπονοείται στη συζήτηση microια ακόmicroη πιο κρίσιmicroη προϋ983085
πόθεση ότι τα γεγονότα είναι εντελώς άσχετα Παραδείγmicroατος χά983085
ριν το γεγονός ότι η PLO έχει σαν πρόταση την ύπαρξη δύο κρα983085
τών θεωρήθηκε άσχετο το γεγονός ότι οι Ενωmicroένες Πολιτείες απέρ983085
ριψαν την πρόταση και το Εργατικό Κόmicromicroα επίσης την απέρριψε
θεωρήθηκαν άσχετα
Παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον η χρήση της έννοιας laquoτροmicroοκρά983085
τηςraquo ή laquoεξτρεmicroιστήςraquo όσον αφορά τους ανθρώπους που προβαί983085
νουν σε βίαιες ενέργειες στο Λίβανο Από την πλευρά τους δεν είναι
τροmicroοκρατία είναι αντίσταση Είναι πολύ παράξενο που επιθέσεις
σ έναν στρατό κατοχής αποκαλούνται τροmicroοκρατικές ενέργειες Α983085
ποκαλούνται έτσι microόνο από τους στρατούς κατοχής Έτσι παρα983085
δείγmicroατος χάριν όταν αποκαλούmicroε την επίθεση εναντίον των πεζο983085
ναυτών στο Λίβανο laquoτροmicroοκρατίαraquo αυτό εκφράζει προϋποθέσεις
που σίγουρα θα πρέπει να εξετασθούν Θέλω να πω ότι για το microε983085
γαλύτερο microέρος του πληθυσmicroού οι πεζοναύτες βρίσκονταν εκεί α983085
πλώς για να ολοκληρώσουν την ισραηλινή εισβολή Οι ενέργειες ενα983085
ντίον τους συνιστούν αντίσταση Αλλά αυτά είναι ζητήmicroατα που δεν
7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 738
microπορούν καν να εmicroφανιστούν στον αmicroερικανικό τύπο
Αυτό που έχει ενδιαφέρον microε το άρθρο του Friedman είναι πως
είναι πολύ πειστικό και δίνει την εντύπωση της microετριοπάθειας αν
και ενσωmicroατώνει αρχές που είναι βαθιά ρατσιστικές και οι οποίες
θεωρούν άσχετα οποιαδήποτε ιστορικά δεδοmicroένα Αυτός είναι στην
πραγmicroατικότητα ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η προπαγάνδαΚαι είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικός απ το να χτυπάς τους
ανθρώπους στο κεφάλι microε το ρόπαλο
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα άλλο παράδειγmicroα Ας πάmicroε στην
Κεντρική Αmicroερική Τα microεγάλα νέα αυτής της εβδοmicroάδας είναι ότι ο
Ντουάρτε προσφέρθηκε ν αρχίσουν συνοmicroιλίες Έτσι διαβάζουmicroε
το ένα πρωτοσέλιδο microετά το άλλο για τη δραmicroατική πρόταση του
Ντουάρτε κλπ κλπ Λοιπόν στην πραγmicroατικότητα το ζήτηmicroα είναι
microάλλον διαφορετικό Η πρόταση για διαπραγmicroατεύσεις ήταν από
καιρού microια πρότασητων ανταρτών και στην πραγmicroατικότητα επα983085
ναλαmicroβανόταν συνεχώς από τον περασmicroένο Μάη ώσπου και ο
Ντουάρτε στο τέλος άσχετα για ποιο λόγο αποφάσισε να συmicroφω983085
νήσει Λοιπόν αυτή είναι microια microάλλον διαφορετική εικόνα Και στην
πραγmicroατικότητα αν διαβάσεις προσεχτικά microπορείς κάποιες φορές
να το δεις και πάλι όχι στους New York Times δεν έχω δει τίποτα
σχετικά micro αυτό στους New York Times Αλλά στην αναφορά του Ασ983085
σοσιέτεντ Πρες για την πρόταση του Ντουάρτε τουλάχιστον απ ότι
δηmicroοσίευσε η Boston Globe όταν φτάνεις στην εικοστή τρίτη παρά983085
γραφο του δηmicroοσιεύmicroατος βρίσκεις microια παρατήρηση που λέει ότι
το ράδιο Venceremos το ραδιόφωνο των ανταρτών ανακοίνωσε
πως ο Ντουάρτε αποδέχεται την πρόταση των ανταρτών Λοιπόν
εντάξει αν είσαι πραγmicroατικά ένας φανατικός αναγνώστης του τύ983085
που θα δεις ότι ολόκληρη η ιστορ ία είναι διαφ ορετ ική Αλλά για τον
περισσότερο κόσmicroο και για την ιστορία έχουmicroε να κάνουmicroε microε την
υπέροχη πρόταση του Ντουάρτε
ΕΡΩΤΗΣΗ Αυτό microου φέρνει στο microυαλό ένα άλλο παράδειγmicroα Η υ983085
ποτιθέmicroενη ροή όπλων από την Νικαράγουα στο Ελ Σαλβαδόρ δέ983085 χθηκε πρόσφατα ένα αρκετά δεινό χτύπηmicroα από έναν πρώην αξιω983085
microατούχο της CIA
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι από τον David MacMichael Ακόmicroη και ο Πρεσβευ983085
τής δήλωσε πως πείστηκε ότι η ροή των όπλων από τις αρχές του
1981 έχει microειωθεί στο ελάχιστο
Αλλά βλέπεις εδώ υπάρχει κάτι ακόmicroη πιο βαθύ Παρατήρησε
τον τρόπο microε τον οποίο τίθεται η ερώτηση Σου δείχνει κάτι για τον
8
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 838
τύπο θέλω να πω κοίτα έχουmicroε τους Αργεντινούς αντιπροσώ983085
πους τα ισραηλινά όπλα τους Γερmicroανούς έχουmicroε τα καταφύγια
στην Ονδούρα Θέλω να πω ότι όλα αυτά δουλεύουν ανοιχτά Στην
πραγmicroατικότητα διεξάγουmicroε έναν πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα
Αλλά το microόνο ερώ τηmicroα που επιτρέπεται να θέσεις είνα ι αν οι Νικα983085
ραγουανοί στέλνουν microερικά όπλα στους αντάρτεςΤώρα το θέmicroα είναι πως αν οι Νικαραγουανοί δεν στέλνουν όπλα
στους αντάρτες αυτό συmicroβαίνει γιατί έχουν φοβηθεί Πρέπει να
στέλνουν όπλα στους αντάρτες Όλοι πρέπει να τους στέλνουν ό983085
πλα Ακριβώς όπως εσύ στέλνεις όπλα στους Αφγανούς αντάρτες
Φαντασθείτε πως βρισκόmicroαστε στη Σοβιετική Ένωση και διεξάγεται
microια microεγάλη συζήτηση για το αν στην πραγmicroατικότητα φτάνουν ό983085
πλα στους Αφγανούς αντάρτες από τη CIA microέσω Πακιστάν Λοι983085
πόν η απάντηση είναι πως έτσι πρέπει να γίνεται Πρέπει να δώσεις
όπλα στο λαό να αmicroυνθεί εναντίον microιας συmicromicroορίας εγκληmicroατιών
που υποστηρίζεται από microια ξένη δύναmicroη η οποία προσπαθεί να
microακελέψει αυτόν το λαό Αλλά δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα στη Σοβιετική Ένωση και δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα εδώ Έτσι ακόmicroη και οι περιστερές έχουν πιαστεί στην παγίδα
Ακόmicroη και οι περιστερές έχουν παγιδευτεί στο να συζητούν αν οι
Νικαραγουανοί δίνουν ή δεν δίνουν όπλα Το ζήτηmicroα όmicroως είναι
πως microάλλον είναι σωστό να τους δίνουmicroε όπλα
ΕΡΩΤΗΣΗ Φαίνεται να υπάρχει microια διαβρωτική ηδονιστική φιλοσο983085φία σ αυτή τη χώρα η επιθυmicroία να διασκεδάζεις παρά να πληρο983085
φορείσαι Πιστεύεις ότι τα ΜΜΕ έχουν ευθύνη για τη δηmicroιουργία αυ983085
τού του ηδονισmicroού ή είναι κάτι που αναπτύχθηκε φυσιολογικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν αισθάνοmicroαι ότ ι υπήρξε microια τερ άστια προσπά983085
θεια microια συγκεντρωmicroένη τεράστια προσπάθεια που κατευθύνθηκε
ιδιαιτέρως εναντίον της νεολαίας περίπου από το 1970 και microετά ώ983085
στε να πεισθούν οι άνθρωποι πως είναι ηδονιστές Και ναρκισσιστές
Υπήρξε microια φοβερή προσπάθεια να πεισθούν οι νέοι άνθρωποι ότι
είναι ναρκισσιστές Έτσι υπάρχουν όλες οι microορφές αυτής της λα983085τρείας του ναρκισσισmicroού και όλοι λένε laquoπρώτα ΕΓΩraquo κοκ
Λοιπόν ξέρεις τέτοιες τάσεις πάντοτε υπήρξαν αλλά υπήρχαν
επίσης και οι αντίθετες τάσεις τάσεις για συmicroπάθεια αλληλεγγύη
φροντίδα κοκ Και είναι πολύ σηmicroαντικό να βγουν αυτά έξω από
τη συνείδηση του ανθρώπου Στην πραγmicroατικότητα η καθαρή συ983085
νέπεια αυτής της προπαγανδιστικής εκστρατείας ήταν να πεισθούν
οι νέοι άνθρωποι πως αν δεν είναι ναρκισσιστές είναι παράξενοι
9
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 938
Έτσι ακόmicroη κι αν είχαν αισθήmicroατα φροντίδας και συmicroπάθειας ή983085
ταν καλύτερο να τα καταπιέσουν γιατί αυτό δεν ταίριαζε microε τη γε983085
νιά τους Και νοmicroίζω ότι αυτό δούλεψε
Ανα microφίβολα οι άνθρωποι νοιάζονται για την ευη microερία τους αλ983085
λά τα ανθρώπινα όντα είναι περίπλοκα πλάσmicroατα έχουν πολλέςτάσεις και ενδιαφέροντα Και ο αυτά είναι που πρέπει να δίνουmicroε
έmicroφαση Έχει ενδιαφέρον το πώς παρουσιάστηκε αυτή η εκστρα983085
τεία Παρουσιάστηκε λες και ήταν ένα περιγραφικό δεδοmicroένο Αλλά
στην πραγmicroατικότητα αυτό ήταν microια απόπειρα πειθούς και παρα983085
κίνησης Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που στ αλήθεια φοβήθηκαν τη
δεκαετία του 60 όταν άλλοι άρχισαν να δείχνουν ενδιαφέρον να
ενεργοποιούνται πολιτικά κλπ Αυτό ήταν επικίνδυνο
ΕΡΩΤΗΣΗ Και τα ΜΜΕ ήταν αποτελεσmicroατικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι ήταν πολύ αποτελεσmicroατικά Και πιστεύωότι microεγάλο microέρος της Αριστεράς συνέβαλλε σ αυτό microε όλο της το
ναρκισσισmicroό κλπ Υπάρχει microια ιστορία που συνεχίζεται και η Αριστε983085
ρά επίσης συmicroβάλλει λέγοντας ότι ο ακτιβισmicroός πέθανε τη δεκαετία
του 70 Αυτό δεν είναι αλήθεια Υπήρχε πιθανόν περισσότερος ακτι983085
βισmicroός τα χρόνια της δεκαετίας του 70 απ ότι υπήρχε τη δεκαετία
του 60 έχεις το φεmicroινιστικό κίνηmicroα το οικολογικό κίνηmicroα κι όλα
αυτά τα πράγmicroατα Αυτά είναι δηmicroιουργήmicroατα της δεκαετίας του
70 αλλά είναι επικίνδυνα έτσι συνεπώς πρέπει να προσποιείσαι ότι
δεν υπάρχουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Και αυτή βασικά είναι microια συντονισmicroένη προσπάθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Εντάξει δεν θέλω να πω ότι είναι microια συνοmicroωσιακή από983085
πειρα Απλά βρίσκονται πολλά κοινά συmicroφέροντα πίσω της middot
10
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1038
Απόσπασmicroα από συνέντευξη την 1 ∆εκέmicroβρη 1984 στον David Bar983085
samian
ΕΡΩΤΗΣΗ Ας microιλήσουmicroε για το σύστηmicroα της προπαγάνδας Έχεις
αναφερθεί πολλές φορές στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάν983085
δαςraquo Τι ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην προώθηση και την εξυπηρέτη983085
ση των κρατικών συmicroφερόντωνΤΣΟΜΣΚΥ Ένα πράγmicroα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως όταν ανα983085
φέροmicroαι στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάνδαςraquo δεν εννοώ
ότ ι κατευθύ νεται από το κράτος Το σύστηmicroά microας διαφέρ ει εντυπω983085
σιακά από παραδείγmicroατος χάριν αυτό της Σοβιετικής Ένωσης ό983085
που το σύστηmicroα της προπαγάνδας κυριολεκτικά κατευθύνεται και
ελέγχεται από το κράτος ∆εν είmicroαστε microια κοινωνία που διαθ έτει ένα
laquoΥπουργείο Αλήθειαςraquo που παράγει ένα δόγmicroα το οποίο microετά είναι
όλοι υποχρεωmicroένοι να το υπακούσουν σε περίπτωση δε που δεν
το κάνουν έχουν να πληρώσουν ένα σκληρό τίmicroηmicroα Το σύστηmicroαmicroας δουλεύει πολύ δια φορ ετικά και πολύ πιο αποτελεσmicroατικά Είναι
ένα ιδιωτικοποιηmicroένο σύστηmicroα προπαγάνδας που περιλαmicroβάνει τα
ΜΜΕ τα περιοδ ικά γνώmicroης και γε νικότερ α το microεγαλύτερο microέρος της
λόγιας ιντελλιγκέντσιας το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού Τα
πιο microορφωmicroένα στοιχεία αυτής της οmicroάδας εκείνα που έχουν
πρόσβαση στα ΜΜΕ συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των περιοδικών
των διανοουmicroένων και τα οποία ουσια στικά ελέγχουν τον εκπαιδευ983085
τικό microηχανισmicroό πρέπει κυρίως να αναφέρονται ως microια τάξη laquoκοmicroι983085
σάριωνraquo που να ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία της να σχε983085
διάσει να προπαγανδίσει και να δηmicroιουργήσει ένα σύστηmicroα δογmicroά983085
των και πεποιθήσεων το οποίο θα υπονοmicroεύσει την ανεξάρτητη
σκέψη και θα εmicroποδίσει την κατανόηση και ανάλυση των θεσmicroισmicroέ983085
νων δοmicroών όπως και τον τρόπο microε τον οποίο αυτές λειτουργούν
Αυτός είναι ο ουσια στικός κοινωνικός τους ρόλος ∆εν θέλω να πω
πως συνειδητά κάνουν κάτι τέτοιο Στην πραγmicroατικότητα δεν το
κάνουν Σ ένα πραγmicroατικά αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα κατήχησης οι
11
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 538
που microπορείς να το αποκαλέσεις κοmicromicroατική γραmicromicroή Λοιπόν πρώτα
απ όλα υπάρχουν διαφορές Παραδείγmicroατος χάριν ένας τοπικός
δηmicroοσιογράφος που ας πούmicroε δουλεύει πάνω στη διαφθορά της
αστυνοmicroίας σίγουρα υπόκειται σε κάποιας microορφής πιέσεις πιθα983085
νόν ο αρχισυντάκτης να γνωρίζει κάποιον τοπικό επιχειρηmicroατία ή
κάτι τέτοιο όmicroως βασικά είναι microάλλον ελεύθερος να κάνει αυτό πουθέλει δηλαδή η πίεση της κατήχησης δεν είναι τόσο microεγάλη
Από την άλλη πλευρά ότα ν περνάς σε ζητήmicroατα microεγαλύτερου εν983085
διαφέρ οντος που αφ ορούν την πραγmicroατ ική εξ ουσία στη χώρα 983085
ζητήmicroατα γύρω από την εξωτερική πολιτική τη στρατιωτική πολι983085
τική της χώρας κλπ ή γενικά ζητήmicroατα οικονοmicroικής πολιτικής
πράγmicroατα που πραγmicroατικά επηρεάζουν τους ανθρώπους 983085 σ αυ983085
τή την περίπτωση ανακαλύπτει κανείς ότι οι πιέσεις του συστήmicroα983085
τος κατήχησης αυτής της κοmicromicroατικής γραmicromicroής γίνονται πολύ microε983085
γάλες και υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι που microπορούν να παρεκ983085
κλίνουν (ακόmicroη και να το αντιληφθούν) Πιστεύουν ότι microάλλον είναι
αντικειmicroενικοί αλλά microπορείς εύκολα να δείξεις ότι λειτουργούν microέσα
σ ένα πλαίσιο κοινά αποδεκτών προϋποθέσεων που απέχει πολύ
από το να είναι αντικειmicroενικό και συχνά απέχει πολύ και από την
αλήθεια
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα παράδειγmicroα του πόσο εκλεπτυ983085
σmicroένο microπορεί να είναι κάτι τέτοιο Την Κυριακή 7 Οκτώβρη στο έν983085
θετο περιοδικό των Times υπήρχε ένα microάλλον ενδιαφέρον άρθροτου Thomas Friedman ο οποίος είναι ένας πολύ καλός δηmicroοσιογρά983085
φος ένας από τους καλύτερους Ήταν ένα άρθρο σχετικά microε τον
κίνδυνο του εξτρεmicroισmicroού στη Μέση Ανατολή Κι έγραφε ότι υπάρχει
αυτό το microετριοπαθές κέντρο όπου βρίσκεται η ελπίδα αλλά όmicroως
υπάρχουν και τα εξτρεmicroιστικά άκρα που microε το καιρό παίρνουν το
πάνω χέρι Πιστεύουν στη βία κοκ
Λο ιπόν εν τάξ ει Έννοιες όπως microετριοπαθής και εξτρεmicroιστής δεν
είναι και τόσο καθορισmicroένες983085 εξαρτάται από ποια πλευρά το βλέ983085
πεις Όλοι θεωρούν τους εαυτούς τους microετριοπαθείς και όλουςτους άλλους εξτρεmicroιστές Έτσι έχει ενδιαφέρον να δεις πώς χρησιmicroο983085
ποιούνται οι έννοιες Και έτσι βλέπεις ποιες είναι οι υπονοούmicroενες
προϋποθέσεις Λοιπόν οι έννοιες χρησιmicroοποιούνται όπως το περίmicroε983085
νες Οι εξτρεmicroιστές είναι οι Χοmicroεϊνικοί οι Σιίτες που βοmicroβάρδισαν
τους πεζοναύτες και στο Ισραήλ η Καχάν Οι microετριοπαθείς είναι το
ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα και βεβαίως οι Ενωmicroένες Πολιτείες Η
PLO παρεmicroπιπτόντως είναι εξτρεmicroιστική Ο Αραφάτ είναι ένας εξ983085
6
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 638
τρεmicroιστής αλλά οι microετριοπαθείς είναι το ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα
και οι κυβερνήσεις Ρέηγκαν
Λοιπόν αυτό έχει ενδιαφέρον γιατί σου λέει ποιες είνα ι οι υπο983085
νοούmicroενες προϋποθέσεις Οι υπονοούmicroενες προϋποθέσεις είναι ότι
οι άνθρωποι που απορρίπτουν την πιθανότητα ενός πολιτικού δια983085
κανονισmicroού ο οποίος θα βασίζεται στην αρχή πως οι και οι δύολαοί έχουν το δικαίωmicroα του εθνικού αυτοκαθορισmicroού τόσο οι Ισ983085
ραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι οι άνθρωποι που απορρίπτουν
κάτι τέτοιο είναι οι microετριοπαθείς ενώ οι άνθρωποι που προωθούν
την παραπάνω λύση όπως η PLO είναι οι εξτρεmicroιστές
Τώρα όλα αυτά βγάζουν νόηmicroα αν αποδεχτείς την έντονα ΡΑΤΣΙ983085
ΣΤΙΚΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ πως οι Παλαιστίνιοι δεν πρέπει να έχουν τα
ανθρώπινα δικαιώmicroατα που αποδεχόmicroαστε για τους Εβραίους Αν
πιστεύεις ότι οι Παλαιστίνιοι και οι Εβραίοι είναι ανθρώπινα όντα
microε δικαίωmicroα στον εθνικό αυτοκαθορισmicroό και ότι οι ιθαγενείς πληθυ983085σmicroοί τουλάχιστον έχουν αυτό το δικαίωmicroα τότε η θέση της PLO εί983085
ναι η microετριοπαθής και του Εργατικού Κόmicromicroατος και των Αmicroερικα983085
νών η εξτρεmicroιστική Στην πραγmicroατικότητα ακόmicroη και οmicroάδες στο
Ισραήλ όπως η laquoΕιρήνη Τώραraquo δεν πάνε τόσο microακρυά όσο η PLO
που υποστηρίζει την πολιτική διευθέτηση microέσω της ύπαρξης δύο
κρατών Έτσι υπονοείται στη συζήτηση microια ρατσιστική προυπόθε983085
ση Επίσης υπονοείται στη συζήτηση microια ακόmicroη πιο κρίσιmicroη προϋ983085
πόθεση ότι τα γεγονότα είναι εντελώς άσχετα Παραδείγmicroατος χά983085
ριν το γεγονός ότι η PLO έχει σαν πρόταση την ύπαρξη δύο κρα983085
τών θεωρήθηκε άσχετο το γεγονός ότι οι Ενωmicroένες Πολιτείες απέρ983085
ριψαν την πρόταση και το Εργατικό Κόmicromicroα επίσης την απέρριψε
θεωρήθηκαν άσχετα
Παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον η χρήση της έννοιας laquoτροmicroοκρά983085
τηςraquo ή laquoεξτρεmicroιστήςraquo όσον αφορά τους ανθρώπους που προβαί983085
νουν σε βίαιες ενέργειες στο Λίβανο Από την πλευρά τους δεν είναι
τροmicroοκρατία είναι αντίσταση Είναι πολύ παράξενο που επιθέσεις
σ έναν στρατό κατοχής αποκαλούνται τροmicroοκρατικές ενέργειες Α983085
ποκαλούνται έτσι microόνο από τους στρατούς κατοχής Έτσι παρα983085
δείγmicroατος χάριν όταν αποκαλούmicroε την επίθεση εναντίον των πεζο983085
ναυτών στο Λίβανο laquoτροmicroοκρατίαraquo αυτό εκφράζει προϋποθέσεις
που σίγουρα θα πρέπει να εξετασθούν Θέλω να πω ότι για το microε983085
γαλύτερο microέρος του πληθυσmicroού οι πεζοναύτες βρίσκονταν εκεί α983085
πλώς για να ολοκληρώσουν την ισραηλινή εισβολή Οι ενέργειες ενα983085
ντίον τους συνιστούν αντίσταση Αλλά αυτά είναι ζητήmicroατα που δεν
7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 738
microπορούν καν να εmicroφανιστούν στον αmicroερικανικό τύπο
Αυτό που έχει ενδιαφέρον microε το άρθρο του Friedman είναι πως
είναι πολύ πειστικό και δίνει την εντύπωση της microετριοπάθειας αν
και ενσωmicroατώνει αρχές που είναι βαθιά ρατσιστικές και οι οποίες
θεωρούν άσχετα οποιαδήποτε ιστορικά δεδοmicroένα Αυτός είναι στην
πραγmicroατικότητα ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η προπαγάνδαΚαι είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικός απ το να χτυπάς τους
ανθρώπους στο κεφάλι microε το ρόπαλο
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα άλλο παράδειγmicroα Ας πάmicroε στην
Κεντρική Αmicroερική Τα microεγάλα νέα αυτής της εβδοmicroάδας είναι ότι ο
Ντουάρτε προσφέρθηκε ν αρχίσουν συνοmicroιλίες Έτσι διαβάζουmicroε
το ένα πρωτοσέλιδο microετά το άλλο για τη δραmicroατική πρόταση του
Ντουάρτε κλπ κλπ Λοιπόν στην πραγmicroατικότητα το ζήτηmicroα είναι
microάλλον διαφορετικό Η πρόταση για διαπραγmicroατεύσεις ήταν από
καιρού microια πρότασητων ανταρτών και στην πραγmicroατικότητα επα983085
ναλαmicroβανόταν συνεχώς από τον περασmicroένο Μάη ώσπου και ο
Ντουάρτε στο τέλος άσχετα για ποιο λόγο αποφάσισε να συmicroφω983085
νήσει Λοιπόν αυτή είναι microια microάλλον διαφορετική εικόνα Και στην
πραγmicroατικότητα αν διαβάσεις προσεχτικά microπορείς κάποιες φορές
να το δεις και πάλι όχι στους New York Times δεν έχω δει τίποτα
σχετικά micro αυτό στους New York Times Αλλά στην αναφορά του Ασ983085
σοσιέτεντ Πρες για την πρόταση του Ντουάρτε τουλάχιστον απ ότι
δηmicroοσίευσε η Boston Globe όταν φτάνεις στην εικοστή τρίτη παρά983085
γραφο του δηmicroοσιεύmicroατος βρίσκεις microια παρατήρηση που λέει ότι
το ράδιο Venceremos το ραδιόφωνο των ανταρτών ανακοίνωσε
πως ο Ντουάρτε αποδέχεται την πρόταση των ανταρτών Λοιπόν
εντάξει αν είσαι πραγmicroατικά ένας φανατικός αναγνώστης του τύ983085
που θα δεις ότι ολόκληρη η ιστορ ία είναι διαφ ορετ ική Αλλά για τον
περισσότερο κόσmicroο και για την ιστορία έχουmicroε να κάνουmicroε microε την
υπέροχη πρόταση του Ντουάρτε
ΕΡΩΤΗΣΗ Αυτό microου φέρνει στο microυαλό ένα άλλο παράδειγmicroα Η υ983085
ποτιθέmicroενη ροή όπλων από την Νικαράγουα στο Ελ Σαλβαδόρ δέ983085 χθηκε πρόσφατα ένα αρκετά δεινό χτύπηmicroα από έναν πρώην αξιω983085
microατούχο της CIA
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι από τον David MacMichael Ακόmicroη και ο Πρεσβευ983085
τής δήλωσε πως πείστηκε ότι η ροή των όπλων από τις αρχές του
1981 έχει microειωθεί στο ελάχιστο
Αλλά βλέπεις εδώ υπάρχει κάτι ακόmicroη πιο βαθύ Παρατήρησε
τον τρόπο microε τον οποίο τίθεται η ερώτηση Σου δείχνει κάτι για τον
8
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 838
τύπο θέλω να πω κοίτα έχουmicroε τους Αργεντινούς αντιπροσώ983085
πους τα ισραηλινά όπλα τους Γερmicroανούς έχουmicroε τα καταφύγια
στην Ονδούρα Θέλω να πω ότι όλα αυτά δουλεύουν ανοιχτά Στην
πραγmicroατικότητα διεξάγουmicroε έναν πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα
Αλλά το microόνο ερώ τηmicroα που επιτρέπεται να θέσεις είνα ι αν οι Νικα983085
ραγουανοί στέλνουν microερικά όπλα στους αντάρτεςΤώρα το θέmicroα είναι πως αν οι Νικαραγουανοί δεν στέλνουν όπλα
στους αντάρτες αυτό συmicroβαίνει γιατί έχουν φοβηθεί Πρέπει να
στέλνουν όπλα στους αντάρτες Όλοι πρέπει να τους στέλνουν ό983085
πλα Ακριβώς όπως εσύ στέλνεις όπλα στους Αφγανούς αντάρτες
Φαντασθείτε πως βρισκόmicroαστε στη Σοβιετική Ένωση και διεξάγεται
microια microεγάλη συζήτηση για το αν στην πραγmicroατικότητα φτάνουν ό983085
πλα στους Αφγανούς αντάρτες από τη CIA microέσω Πακιστάν Λοι983085
πόν η απάντηση είναι πως έτσι πρέπει να γίνεται Πρέπει να δώσεις
όπλα στο λαό να αmicroυνθεί εναντίον microιας συmicromicroορίας εγκληmicroατιών
που υποστηρίζεται από microια ξένη δύναmicroη η οποία προσπαθεί να
microακελέψει αυτόν το λαό Αλλά δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα στη Σοβιετική Ένωση και δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα εδώ Έτσι ακόmicroη και οι περιστερές έχουν πιαστεί στην παγίδα
Ακόmicroη και οι περιστερές έχουν παγιδευτεί στο να συζητούν αν οι
Νικαραγουανοί δίνουν ή δεν δίνουν όπλα Το ζήτηmicroα όmicroως είναι
πως microάλλον είναι σωστό να τους δίνουmicroε όπλα
ΕΡΩΤΗΣΗ Φαίνεται να υπάρχει microια διαβρωτική ηδονιστική φιλοσο983085φία σ αυτή τη χώρα η επιθυmicroία να διασκεδάζεις παρά να πληρο983085
φορείσαι Πιστεύεις ότι τα ΜΜΕ έχουν ευθύνη για τη δηmicroιουργία αυ983085
τού του ηδονισmicroού ή είναι κάτι που αναπτύχθηκε φυσιολογικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν αισθάνοmicroαι ότ ι υπήρξε microια τερ άστια προσπά983085
θεια microια συγκεντρωmicroένη τεράστια προσπάθεια που κατευθύνθηκε
ιδιαιτέρως εναντίον της νεολαίας περίπου από το 1970 και microετά ώ983085
στε να πεισθούν οι άνθρωποι πως είναι ηδονιστές Και ναρκισσιστές
Υπήρξε microια φοβερή προσπάθεια να πεισθούν οι νέοι άνθρωποι ότι
είναι ναρκισσιστές Έτσι υπάρχουν όλες οι microορφές αυτής της λα983085τρείας του ναρκισσισmicroού και όλοι λένε laquoπρώτα ΕΓΩraquo κοκ
Λοιπόν ξέρεις τέτοιες τάσεις πάντοτε υπήρξαν αλλά υπήρχαν
επίσης και οι αντίθετες τάσεις τάσεις για συmicroπάθεια αλληλεγγύη
φροντίδα κοκ Και είναι πολύ σηmicroαντικό να βγουν αυτά έξω από
τη συνείδηση του ανθρώπου Στην πραγmicroατικότητα η καθαρή συ983085
νέπεια αυτής της προπαγανδιστικής εκστρατείας ήταν να πεισθούν
οι νέοι άνθρωποι πως αν δεν είναι ναρκισσιστές είναι παράξενοι
9
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 938
Έτσι ακόmicroη κι αν είχαν αισθήmicroατα φροντίδας και συmicroπάθειας ή983085
ταν καλύτερο να τα καταπιέσουν γιατί αυτό δεν ταίριαζε microε τη γε983085
νιά τους Και νοmicroίζω ότι αυτό δούλεψε
Ανα microφίβολα οι άνθρωποι νοιάζονται για την ευη microερία τους αλ983085
λά τα ανθρώπινα όντα είναι περίπλοκα πλάσmicroατα έχουν πολλέςτάσεις και ενδιαφέροντα Και ο αυτά είναι που πρέπει να δίνουmicroε
έmicroφαση Έχει ενδιαφέρον το πώς παρουσιάστηκε αυτή η εκστρα983085
τεία Παρουσιάστηκε λες και ήταν ένα περιγραφικό δεδοmicroένο Αλλά
στην πραγmicroατικότητα αυτό ήταν microια απόπειρα πειθούς και παρα983085
κίνησης Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που στ αλήθεια φοβήθηκαν τη
δεκαετία του 60 όταν άλλοι άρχισαν να δείχνουν ενδιαφέρον να
ενεργοποιούνται πολιτικά κλπ Αυτό ήταν επικίνδυνο
ΕΡΩΤΗΣΗ Και τα ΜΜΕ ήταν αποτελεσmicroατικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι ήταν πολύ αποτελεσmicroατικά Και πιστεύωότι microεγάλο microέρος της Αριστεράς συνέβαλλε σ αυτό microε όλο της το
ναρκισσισmicroό κλπ Υπάρχει microια ιστορία που συνεχίζεται και η Αριστε983085
ρά επίσης συmicroβάλλει λέγοντας ότι ο ακτιβισmicroός πέθανε τη δεκαετία
του 70 Αυτό δεν είναι αλήθεια Υπήρχε πιθανόν περισσότερος ακτι983085
βισmicroός τα χρόνια της δεκαετίας του 70 απ ότι υπήρχε τη δεκαετία
του 60 έχεις το φεmicroινιστικό κίνηmicroα το οικολογικό κίνηmicroα κι όλα
αυτά τα πράγmicroατα Αυτά είναι δηmicroιουργήmicroατα της δεκαετίας του
70 αλλά είναι επικίνδυνα έτσι συνεπώς πρέπει να προσποιείσαι ότι
δεν υπάρχουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Και αυτή βασικά είναι microια συντονισmicroένη προσπάθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Εντάξει δεν θέλω να πω ότι είναι microια συνοmicroωσιακή από983085
πειρα Απλά βρίσκονται πολλά κοινά συmicroφέροντα πίσω της middot
10
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1038
Απόσπασmicroα από συνέντευξη την 1 ∆εκέmicroβρη 1984 στον David Bar983085
samian
ΕΡΩΤΗΣΗ Ας microιλήσουmicroε για το σύστηmicroα της προπαγάνδας Έχεις
αναφερθεί πολλές φορές στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάν983085
δαςraquo Τι ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην προώθηση και την εξυπηρέτη983085
ση των κρατικών συmicroφερόντωνΤΣΟΜΣΚΥ Ένα πράγmicroα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως όταν ανα983085
φέροmicroαι στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάνδαςraquo δεν εννοώ
ότ ι κατευθύ νεται από το κράτος Το σύστηmicroά microας διαφέρ ει εντυπω983085
σιακά από παραδείγmicroατος χάριν αυτό της Σοβιετικής Ένωσης ό983085
που το σύστηmicroα της προπαγάνδας κυριολεκτικά κατευθύνεται και
ελέγχεται από το κράτος ∆εν είmicroαστε microια κοινωνία που διαθ έτει ένα
laquoΥπουργείο Αλήθειαςraquo που παράγει ένα δόγmicroα το οποίο microετά είναι
όλοι υποχρεωmicroένοι να το υπακούσουν σε περίπτωση δε που δεν
το κάνουν έχουν να πληρώσουν ένα σκληρό τίmicroηmicroα Το σύστηmicroαmicroας δουλεύει πολύ δια φορ ετικά και πολύ πιο αποτελεσmicroατικά Είναι
ένα ιδιωτικοποιηmicroένο σύστηmicroα προπαγάνδας που περιλαmicroβάνει τα
ΜΜΕ τα περιοδ ικά γνώmicroης και γε νικότερ α το microεγαλύτερο microέρος της
λόγιας ιντελλιγκέντσιας το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού Τα
πιο microορφωmicroένα στοιχεία αυτής της οmicroάδας εκείνα που έχουν
πρόσβαση στα ΜΜΕ συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των περιοδικών
των διανοουmicroένων και τα οποία ουσια στικά ελέγχουν τον εκπαιδευ983085
τικό microηχανισmicroό πρέπει κυρίως να αναφέρονται ως microια τάξη laquoκοmicroι983085
σάριωνraquo που να ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία της να σχε983085
διάσει να προπαγανδίσει και να δηmicroιουργήσει ένα σύστηmicroα δογmicroά983085
των και πεποιθήσεων το οποίο θα υπονοmicroεύσει την ανεξάρτητη
σκέψη και θα εmicroποδίσει την κατανόηση και ανάλυση των θεσmicroισmicroέ983085
νων δοmicroών όπως και τον τρόπο microε τον οποίο αυτές λειτουργούν
Αυτός είναι ο ουσια στικός κοινωνικός τους ρόλος ∆εν θέλω να πω
πως συνειδητά κάνουν κάτι τέτοιο Στην πραγmicroατικότητα δεν το
κάνουν Σ ένα πραγmicroατικά αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα κατήχησης οι
11
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 638
τρεmicroιστής αλλά οι microετριοπαθείς είναι το ισραηλινό Εργατικό Κόmicromicroα
και οι κυβερνήσεις Ρέηγκαν
Λοιπόν αυτό έχει ενδιαφέρον γιατί σου λέει ποιες είνα ι οι υπο983085
νοούmicroενες προϋποθέσεις Οι υπονοούmicroενες προϋποθέσεις είναι ότι
οι άνθρωποι που απορρίπτουν την πιθανότητα ενός πολιτικού δια983085
κανονισmicroού ο οποίος θα βασίζεται στην αρχή πως οι και οι δύολαοί έχουν το δικαίωmicroα του εθνικού αυτοκαθορισmicroού τόσο οι Ισ983085
ραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι οι άνθρωποι που απορρίπτουν
κάτι τέτοιο είναι οι microετριοπαθείς ενώ οι άνθρωποι που προωθούν
την παραπάνω λύση όπως η PLO είναι οι εξτρεmicroιστές
Τώρα όλα αυτά βγάζουν νόηmicroα αν αποδεχτείς την έντονα ΡΑΤΣΙ983085
ΣΤΙΚΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ πως οι Παλαιστίνιοι δεν πρέπει να έχουν τα
ανθρώπινα δικαιώmicroατα που αποδεχόmicroαστε για τους Εβραίους Αν
πιστεύεις ότι οι Παλαιστίνιοι και οι Εβραίοι είναι ανθρώπινα όντα
microε δικαίωmicroα στον εθνικό αυτοκαθορισmicroό και ότι οι ιθαγενείς πληθυ983085σmicroοί τουλάχιστον έχουν αυτό το δικαίωmicroα τότε η θέση της PLO εί983085
ναι η microετριοπαθής και του Εργατικού Κόmicromicroατος και των Αmicroερικα983085
νών η εξτρεmicroιστική Στην πραγmicroατικότητα ακόmicroη και οmicroάδες στο
Ισραήλ όπως η laquoΕιρήνη Τώραraquo δεν πάνε τόσο microακρυά όσο η PLO
που υποστηρίζει την πολιτική διευθέτηση microέσω της ύπαρξης δύο
κρατών Έτσι υπονοείται στη συζήτηση microια ρατσιστική προυπόθε983085
ση Επίσης υπονοείται στη συζήτηση microια ακόmicroη πιο κρίσιmicroη προϋ983085
πόθεση ότι τα γεγονότα είναι εντελώς άσχετα Παραδείγmicroατος χά983085
ριν το γεγονός ότι η PLO έχει σαν πρόταση την ύπαρξη δύο κρα983085
τών θεωρήθηκε άσχετο το γεγονός ότι οι Ενωmicroένες Πολιτείες απέρ983085
ριψαν την πρόταση και το Εργατικό Κόmicromicroα επίσης την απέρριψε
θεωρήθηκαν άσχετα
Παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον η χρήση της έννοιας laquoτροmicroοκρά983085
τηςraquo ή laquoεξτρεmicroιστήςraquo όσον αφορά τους ανθρώπους που προβαί983085
νουν σε βίαιες ενέργειες στο Λίβανο Από την πλευρά τους δεν είναι
τροmicroοκρατία είναι αντίσταση Είναι πολύ παράξενο που επιθέσεις
σ έναν στρατό κατοχής αποκαλούνται τροmicroοκρατικές ενέργειες Α983085
ποκαλούνται έτσι microόνο από τους στρατούς κατοχής Έτσι παρα983085
δείγmicroατος χάριν όταν αποκαλούmicroε την επίθεση εναντίον των πεζο983085
ναυτών στο Λίβανο laquoτροmicroοκρατίαraquo αυτό εκφράζει προϋποθέσεις
που σίγουρα θα πρέπει να εξετασθούν Θέλω να πω ότι για το microε983085
γαλύτερο microέρος του πληθυσmicroού οι πεζοναύτες βρίσκονταν εκεί α983085
πλώς για να ολοκληρώσουν την ισραηλινή εισβολή Οι ενέργειες ενα983085
ντίον τους συνιστούν αντίσταση Αλλά αυτά είναι ζητήmicroατα που δεν
7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 738
microπορούν καν να εmicroφανιστούν στον αmicroερικανικό τύπο
Αυτό που έχει ενδιαφέρον microε το άρθρο του Friedman είναι πως
είναι πολύ πειστικό και δίνει την εντύπωση της microετριοπάθειας αν
και ενσωmicroατώνει αρχές που είναι βαθιά ρατσιστικές και οι οποίες
θεωρούν άσχετα οποιαδήποτε ιστορικά δεδοmicroένα Αυτός είναι στην
πραγmicroατικότητα ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η προπαγάνδαΚαι είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικός απ το να χτυπάς τους
ανθρώπους στο κεφάλι microε το ρόπαλο
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα άλλο παράδειγmicroα Ας πάmicroε στην
Κεντρική Αmicroερική Τα microεγάλα νέα αυτής της εβδοmicroάδας είναι ότι ο
Ντουάρτε προσφέρθηκε ν αρχίσουν συνοmicroιλίες Έτσι διαβάζουmicroε
το ένα πρωτοσέλιδο microετά το άλλο για τη δραmicroατική πρόταση του
Ντουάρτε κλπ κλπ Λοιπόν στην πραγmicroατικότητα το ζήτηmicroα είναι
microάλλον διαφορετικό Η πρόταση για διαπραγmicroατεύσεις ήταν από
καιρού microια πρότασητων ανταρτών και στην πραγmicroατικότητα επα983085
ναλαmicroβανόταν συνεχώς από τον περασmicroένο Μάη ώσπου και ο
Ντουάρτε στο τέλος άσχετα για ποιο λόγο αποφάσισε να συmicroφω983085
νήσει Λοιπόν αυτή είναι microια microάλλον διαφορετική εικόνα Και στην
πραγmicroατικότητα αν διαβάσεις προσεχτικά microπορείς κάποιες φορές
να το δεις και πάλι όχι στους New York Times δεν έχω δει τίποτα
σχετικά micro αυτό στους New York Times Αλλά στην αναφορά του Ασ983085
σοσιέτεντ Πρες για την πρόταση του Ντουάρτε τουλάχιστον απ ότι
δηmicroοσίευσε η Boston Globe όταν φτάνεις στην εικοστή τρίτη παρά983085
γραφο του δηmicroοσιεύmicroατος βρίσκεις microια παρατήρηση που λέει ότι
το ράδιο Venceremos το ραδιόφωνο των ανταρτών ανακοίνωσε
πως ο Ντουάρτε αποδέχεται την πρόταση των ανταρτών Λοιπόν
εντάξει αν είσαι πραγmicroατικά ένας φανατικός αναγνώστης του τύ983085
που θα δεις ότι ολόκληρη η ιστορ ία είναι διαφ ορετ ική Αλλά για τον
περισσότερο κόσmicroο και για την ιστορία έχουmicroε να κάνουmicroε microε την
υπέροχη πρόταση του Ντουάρτε
ΕΡΩΤΗΣΗ Αυτό microου φέρνει στο microυαλό ένα άλλο παράδειγmicroα Η υ983085
ποτιθέmicroενη ροή όπλων από την Νικαράγουα στο Ελ Σαλβαδόρ δέ983085 χθηκε πρόσφατα ένα αρκετά δεινό χτύπηmicroα από έναν πρώην αξιω983085
microατούχο της CIA
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι από τον David MacMichael Ακόmicroη και ο Πρεσβευ983085
τής δήλωσε πως πείστηκε ότι η ροή των όπλων από τις αρχές του
1981 έχει microειωθεί στο ελάχιστο
Αλλά βλέπεις εδώ υπάρχει κάτι ακόmicroη πιο βαθύ Παρατήρησε
τον τρόπο microε τον οποίο τίθεται η ερώτηση Σου δείχνει κάτι για τον
8
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 838
τύπο θέλω να πω κοίτα έχουmicroε τους Αργεντινούς αντιπροσώ983085
πους τα ισραηλινά όπλα τους Γερmicroανούς έχουmicroε τα καταφύγια
στην Ονδούρα Θέλω να πω ότι όλα αυτά δουλεύουν ανοιχτά Στην
πραγmicroατικότητα διεξάγουmicroε έναν πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα
Αλλά το microόνο ερώ τηmicroα που επιτρέπεται να θέσεις είνα ι αν οι Νικα983085
ραγουανοί στέλνουν microερικά όπλα στους αντάρτεςΤώρα το θέmicroα είναι πως αν οι Νικαραγουανοί δεν στέλνουν όπλα
στους αντάρτες αυτό συmicroβαίνει γιατί έχουν φοβηθεί Πρέπει να
στέλνουν όπλα στους αντάρτες Όλοι πρέπει να τους στέλνουν ό983085
πλα Ακριβώς όπως εσύ στέλνεις όπλα στους Αφγανούς αντάρτες
Φαντασθείτε πως βρισκόmicroαστε στη Σοβιετική Ένωση και διεξάγεται
microια microεγάλη συζήτηση για το αν στην πραγmicroατικότητα φτάνουν ό983085
πλα στους Αφγανούς αντάρτες από τη CIA microέσω Πακιστάν Λοι983085
πόν η απάντηση είναι πως έτσι πρέπει να γίνεται Πρέπει να δώσεις
όπλα στο λαό να αmicroυνθεί εναντίον microιας συmicromicroορίας εγκληmicroατιών
που υποστηρίζεται από microια ξένη δύναmicroη η οποία προσπαθεί να
microακελέψει αυτόν το λαό Αλλά δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα στη Σοβιετική Ένωση και δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα εδώ Έτσι ακόmicroη και οι περιστερές έχουν πιαστεί στην παγίδα
Ακόmicroη και οι περιστερές έχουν παγιδευτεί στο να συζητούν αν οι
Νικαραγουανοί δίνουν ή δεν δίνουν όπλα Το ζήτηmicroα όmicroως είναι
πως microάλλον είναι σωστό να τους δίνουmicroε όπλα
ΕΡΩΤΗΣΗ Φαίνεται να υπάρχει microια διαβρωτική ηδονιστική φιλοσο983085φία σ αυτή τη χώρα η επιθυmicroία να διασκεδάζεις παρά να πληρο983085
φορείσαι Πιστεύεις ότι τα ΜΜΕ έχουν ευθύνη για τη δηmicroιουργία αυ983085
τού του ηδονισmicroού ή είναι κάτι που αναπτύχθηκε φυσιολογικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν αισθάνοmicroαι ότ ι υπήρξε microια τερ άστια προσπά983085
θεια microια συγκεντρωmicroένη τεράστια προσπάθεια που κατευθύνθηκε
ιδιαιτέρως εναντίον της νεολαίας περίπου από το 1970 και microετά ώ983085
στε να πεισθούν οι άνθρωποι πως είναι ηδονιστές Και ναρκισσιστές
Υπήρξε microια φοβερή προσπάθεια να πεισθούν οι νέοι άνθρωποι ότι
είναι ναρκισσιστές Έτσι υπάρχουν όλες οι microορφές αυτής της λα983085τρείας του ναρκισσισmicroού και όλοι λένε laquoπρώτα ΕΓΩraquo κοκ
Λοιπόν ξέρεις τέτοιες τάσεις πάντοτε υπήρξαν αλλά υπήρχαν
επίσης και οι αντίθετες τάσεις τάσεις για συmicroπάθεια αλληλεγγύη
φροντίδα κοκ Και είναι πολύ σηmicroαντικό να βγουν αυτά έξω από
τη συνείδηση του ανθρώπου Στην πραγmicroατικότητα η καθαρή συ983085
νέπεια αυτής της προπαγανδιστικής εκστρατείας ήταν να πεισθούν
οι νέοι άνθρωποι πως αν δεν είναι ναρκισσιστές είναι παράξενοι
9
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 938
Έτσι ακόmicroη κι αν είχαν αισθήmicroατα φροντίδας και συmicroπάθειας ή983085
ταν καλύτερο να τα καταπιέσουν γιατί αυτό δεν ταίριαζε microε τη γε983085
νιά τους Και νοmicroίζω ότι αυτό δούλεψε
Ανα microφίβολα οι άνθρωποι νοιάζονται για την ευη microερία τους αλ983085
λά τα ανθρώπινα όντα είναι περίπλοκα πλάσmicroατα έχουν πολλέςτάσεις και ενδιαφέροντα Και ο αυτά είναι που πρέπει να δίνουmicroε
έmicroφαση Έχει ενδιαφέρον το πώς παρουσιάστηκε αυτή η εκστρα983085
τεία Παρουσιάστηκε λες και ήταν ένα περιγραφικό δεδοmicroένο Αλλά
στην πραγmicroατικότητα αυτό ήταν microια απόπειρα πειθούς και παρα983085
κίνησης Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που στ αλήθεια φοβήθηκαν τη
δεκαετία του 60 όταν άλλοι άρχισαν να δείχνουν ενδιαφέρον να
ενεργοποιούνται πολιτικά κλπ Αυτό ήταν επικίνδυνο
ΕΡΩΤΗΣΗ Και τα ΜΜΕ ήταν αποτελεσmicroατικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι ήταν πολύ αποτελεσmicroατικά Και πιστεύωότι microεγάλο microέρος της Αριστεράς συνέβαλλε σ αυτό microε όλο της το
ναρκισσισmicroό κλπ Υπάρχει microια ιστορία που συνεχίζεται και η Αριστε983085
ρά επίσης συmicroβάλλει λέγοντας ότι ο ακτιβισmicroός πέθανε τη δεκαετία
του 70 Αυτό δεν είναι αλήθεια Υπήρχε πιθανόν περισσότερος ακτι983085
βισmicroός τα χρόνια της δεκαετίας του 70 απ ότι υπήρχε τη δεκαετία
του 60 έχεις το φεmicroινιστικό κίνηmicroα το οικολογικό κίνηmicroα κι όλα
αυτά τα πράγmicroατα Αυτά είναι δηmicroιουργήmicroατα της δεκαετίας του
70 αλλά είναι επικίνδυνα έτσι συνεπώς πρέπει να προσποιείσαι ότι
δεν υπάρχουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Και αυτή βασικά είναι microια συντονισmicroένη προσπάθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Εντάξει δεν θέλω να πω ότι είναι microια συνοmicroωσιακή από983085
πειρα Απλά βρίσκονται πολλά κοινά συmicroφέροντα πίσω της middot
10
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1038
Απόσπασmicroα από συνέντευξη την 1 ∆εκέmicroβρη 1984 στον David Bar983085
samian
ΕΡΩΤΗΣΗ Ας microιλήσουmicroε για το σύστηmicroα της προπαγάνδας Έχεις
αναφερθεί πολλές φορές στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάν983085
δαςraquo Τι ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην προώθηση και την εξυπηρέτη983085
ση των κρατικών συmicroφερόντωνΤΣΟΜΣΚΥ Ένα πράγmicroα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως όταν ανα983085
φέροmicroαι στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάνδαςraquo δεν εννοώ
ότ ι κατευθύ νεται από το κράτος Το σύστηmicroά microας διαφέρ ει εντυπω983085
σιακά από παραδείγmicroατος χάριν αυτό της Σοβιετικής Ένωσης ό983085
που το σύστηmicroα της προπαγάνδας κυριολεκτικά κατευθύνεται και
ελέγχεται από το κράτος ∆εν είmicroαστε microια κοινωνία που διαθ έτει ένα
laquoΥπουργείο Αλήθειαςraquo που παράγει ένα δόγmicroα το οποίο microετά είναι
όλοι υποχρεωmicroένοι να το υπακούσουν σε περίπτωση δε που δεν
το κάνουν έχουν να πληρώσουν ένα σκληρό τίmicroηmicroα Το σύστηmicroαmicroας δουλεύει πολύ δια φορ ετικά και πολύ πιο αποτελεσmicroατικά Είναι
ένα ιδιωτικοποιηmicroένο σύστηmicroα προπαγάνδας που περιλαmicroβάνει τα
ΜΜΕ τα περιοδ ικά γνώmicroης και γε νικότερ α το microεγαλύτερο microέρος της
λόγιας ιντελλιγκέντσιας το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού Τα
πιο microορφωmicroένα στοιχεία αυτής της οmicroάδας εκείνα που έχουν
πρόσβαση στα ΜΜΕ συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των περιοδικών
των διανοουmicroένων και τα οποία ουσια στικά ελέγχουν τον εκπαιδευ983085
τικό microηχανισmicroό πρέπει κυρίως να αναφέρονται ως microια τάξη laquoκοmicroι983085
σάριωνraquo που να ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία της να σχε983085
διάσει να προπαγανδίσει και να δηmicroιουργήσει ένα σύστηmicroα δογmicroά983085
των και πεποιθήσεων το οποίο θα υπονοmicroεύσει την ανεξάρτητη
σκέψη και θα εmicroποδίσει την κατανόηση και ανάλυση των θεσmicroισmicroέ983085
νων δοmicroών όπως και τον τρόπο microε τον οποίο αυτές λειτουργούν
Αυτός είναι ο ουσια στικός κοινωνικός τους ρόλος ∆εν θέλω να πω
πως συνειδητά κάνουν κάτι τέτοιο Στην πραγmicroατικότητα δεν το
κάνουν Σ ένα πραγmicroατικά αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα κατήχησης οι
11
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 738
microπορούν καν να εmicroφανιστούν στον αmicroερικανικό τύπο
Αυτό που έχει ενδιαφέρον microε το άρθρο του Friedman είναι πως
είναι πολύ πειστικό και δίνει την εντύπωση της microετριοπάθειας αν
και ενσωmicroατώνει αρχές που είναι βαθιά ρατσιστικές και οι οποίες
θεωρούν άσχετα οποιαδήποτε ιστορικά δεδοmicroένα Αυτός είναι στην
πραγmicroατικότητα ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η προπαγάνδαΚαι είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικός απ το να χτυπάς τους
ανθρώπους στο κεφάλι microε το ρόπαλο
Επιτρέψτε microου να σας δώσω ένα άλλο παράδειγmicroα Ας πάmicroε στην
Κεντρική Αmicroερική Τα microεγάλα νέα αυτής της εβδοmicroάδας είναι ότι ο
Ντουάρτε προσφέρθηκε ν αρχίσουν συνοmicroιλίες Έτσι διαβάζουmicroε
το ένα πρωτοσέλιδο microετά το άλλο για τη δραmicroατική πρόταση του
Ντουάρτε κλπ κλπ Λοιπόν στην πραγmicroατικότητα το ζήτηmicroα είναι
microάλλον διαφορετικό Η πρόταση για διαπραγmicroατεύσεις ήταν από
καιρού microια πρότασητων ανταρτών και στην πραγmicroατικότητα επα983085
ναλαmicroβανόταν συνεχώς από τον περασmicroένο Μάη ώσπου και ο
Ντουάρτε στο τέλος άσχετα για ποιο λόγο αποφάσισε να συmicroφω983085
νήσει Λοιπόν αυτή είναι microια microάλλον διαφορετική εικόνα Και στην
πραγmicroατικότητα αν διαβάσεις προσεχτικά microπορείς κάποιες φορές
να το δεις και πάλι όχι στους New York Times δεν έχω δει τίποτα
σχετικά micro αυτό στους New York Times Αλλά στην αναφορά του Ασ983085
σοσιέτεντ Πρες για την πρόταση του Ντουάρτε τουλάχιστον απ ότι
δηmicroοσίευσε η Boston Globe όταν φτάνεις στην εικοστή τρίτη παρά983085
γραφο του δηmicroοσιεύmicroατος βρίσκεις microια παρατήρηση που λέει ότι
το ράδιο Venceremos το ραδιόφωνο των ανταρτών ανακοίνωσε
πως ο Ντουάρτε αποδέχεται την πρόταση των ανταρτών Λοιπόν
εντάξει αν είσαι πραγmicroατικά ένας φανατικός αναγνώστης του τύ983085
που θα δεις ότι ολόκληρη η ιστορ ία είναι διαφ ορετ ική Αλλά για τον
περισσότερο κόσmicroο και για την ιστορία έχουmicroε να κάνουmicroε microε την
υπέροχη πρόταση του Ντουάρτε
ΕΡΩΤΗΣΗ Αυτό microου φέρνει στο microυαλό ένα άλλο παράδειγmicroα Η υ983085
ποτιθέmicroενη ροή όπλων από την Νικαράγουα στο Ελ Σαλβαδόρ δέ983085 χθηκε πρόσφατα ένα αρκετά δεινό χτύπηmicroα από έναν πρώην αξιω983085
microατούχο της CIA
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι από τον David MacMichael Ακόmicroη και ο Πρεσβευ983085
τής δήλωσε πως πείστηκε ότι η ροή των όπλων από τις αρχές του
1981 έχει microειωθεί στο ελάχιστο
Αλλά βλέπεις εδώ υπάρχει κάτι ακόmicroη πιο βαθύ Παρατήρησε
τον τρόπο microε τον οποίο τίθεται η ερώτηση Σου δείχνει κάτι για τον
8
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 838
τύπο θέλω να πω κοίτα έχουmicroε τους Αργεντινούς αντιπροσώ983085
πους τα ισραηλινά όπλα τους Γερmicroανούς έχουmicroε τα καταφύγια
στην Ονδούρα Θέλω να πω ότι όλα αυτά δουλεύουν ανοιχτά Στην
πραγmicroατικότητα διεξάγουmicroε έναν πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα
Αλλά το microόνο ερώ τηmicroα που επιτρέπεται να θέσεις είνα ι αν οι Νικα983085
ραγουανοί στέλνουν microερικά όπλα στους αντάρτεςΤώρα το θέmicroα είναι πως αν οι Νικαραγουανοί δεν στέλνουν όπλα
στους αντάρτες αυτό συmicroβαίνει γιατί έχουν φοβηθεί Πρέπει να
στέλνουν όπλα στους αντάρτες Όλοι πρέπει να τους στέλνουν ό983085
πλα Ακριβώς όπως εσύ στέλνεις όπλα στους Αφγανούς αντάρτες
Φαντασθείτε πως βρισκόmicroαστε στη Σοβιετική Ένωση και διεξάγεται
microια microεγάλη συζήτηση για το αν στην πραγmicroατικότητα φτάνουν ό983085
πλα στους Αφγανούς αντάρτες από τη CIA microέσω Πακιστάν Λοι983085
πόν η απάντηση είναι πως έτσι πρέπει να γίνεται Πρέπει να δώσεις
όπλα στο λαό να αmicroυνθεί εναντίον microιας συmicromicroορίας εγκληmicroατιών
που υποστηρίζεται από microια ξένη δύναmicroη η οποία προσπαθεί να
microακελέψει αυτόν το λαό Αλλά δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα στη Σοβιετική Ένωση και δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα εδώ Έτσι ακόmicroη και οι περιστερές έχουν πιαστεί στην παγίδα
Ακόmicroη και οι περιστερές έχουν παγιδευτεί στο να συζητούν αν οι
Νικαραγουανοί δίνουν ή δεν δίνουν όπλα Το ζήτηmicroα όmicroως είναι
πως microάλλον είναι σωστό να τους δίνουmicroε όπλα
ΕΡΩΤΗΣΗ Φαίνεται να υπάρχει microια διαβρωτική ηδονιστική φιλοσο983085φία σ αυτή τη χώρα η επιθυmicroία να διασκεδάζεις παρά να πληρο983085
φορείσαι Πιστεύεις ότι τα ΜΜΕ έχουν ευθύνη για τη δηmicroιουργία αυ983085
τού του ηδονισmicroού ή είναι κάτι που αναπτύχθηκε φυσιολογικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν αισθάνοmicroαι ότ ι υπήρξε microια τερ άστια προσπά983085
θεια microια συγκεντρωmicroένη τεράστια προσπάθεια που κατευθύνθηκε
ιδιαιτέρως εναντίον της νεολαίας περίπου από το 1970 και microετά ώ983085
στε να πεισθούν οι άνθρωποι πως είναι ηδονιστές Και ναρκισσιστές
Υπήρξε microια φοβερή προσπάθεια να πεισθούν οι νέοι άνθρωποι ότι
είναι ναρκισσιστές Έτσι υπάρχουν όλες οι microορφές αυτής της λα983085τρείας του ναρκισσισmicroού και όλοι λένε laquoπρώτα ΕΓΩraquo κοκ
Λοιπόν ξέρεις τέτοιες τάσεις πάντοτε υπήρξαν αλλά υπήρχαν
επίσης και οι αντίθετες τάσεις τάσεις για συmicroπάθεια αλληλεγγύη
φροντίδα κοκ Και είναι πολύ σηmicroαντικό να βγουν αυτά έξω από
τη συνείδηση του ανθρώπου Στην πραγmicroατικότητα η καθαρή συ983085
νέπεια αυτής της προπαγανδιστικής εκστρατείας ήταν να πεισθούν
οι νέοι άνθρωποι πως αν δεν είναι ναρκισσιστές είναι παράξενοι
9
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 938
Έτσι ακόmicroη κι αν είχαν αισθήmicroατα φροντίδας και συmicroπάθειας ή983085
ταν καλύτερο να τα καταπιέσουν γιατί αυτό δεν ταίριαζε microε τη γε983085
νιά τους Και νοmicroίζω ότι αυτό δούλεψε
Ανα microφίβολα οι άνθρωποι νοιάζονται για την ευη microερία τους αλ983085
λά τα ανθρώπινα όντα είναι περίπλοκα πλάσmicroατα έχουν πολλέςτάσεις και ενδιαφέροντα Και ο αυτά είναι που πρέπει να δίνουmicroε
έmicroφαση Έχει ενδιαφέρον το πώς παρουσιάστηκε αυτή η εκστρα983085
τεία Παρουσιάστηκε λες και ήταν ένα περιγραφικό δεδοmicroένο Αλλά
στην πραγmicroατικότητα αυτό ήταν microια απόπειρα πειθούς και παρα983085
κίνησης Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που στ αλήθεια φοβήθηκαν τη
δεκαετία του 60 όταν άλλοι άρχισαν να δείχνουν ενδιαφέρον να
ενεργοποιούνται πολιτικά κλπ Αυτό ήταν επικίνδυνο
ΕΡΩΤΗΣΗ Και τα ΜΜΕ ήταν αποτελεσmicroατικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι ήταν πολύ αποτελεσmicroατικά Και πιστεύωότι microεγάλο microέρος της Αριστεράς συνέβαλλε σ αυτό microε όλο της το
ναρκισσισmicroό κλπ Υπάρχει microια ιστορία που συνεχίζεται και η Αριστε983085
ρά επίσης συmicroβάλλει λέγοντας ότι ο ακτιβισmicroός πέθανε τη δεκαετία
του 70 Αυτό δεν είναι αλήθεια Υπήρχε πιθανόν περισσότερος ακτι983085
βισmicroός τα χρόνια της δεκαετίας του 70 απ ότι υπήρχε τη δεκαετία
του 60 έχεις το φεmicroινιστικό κίνηmicroα το οικολογικό κίνηmicroα κι όλα
αυτά τα πράγmicroατα Αυτά είναι δηmicroιουργήmicroατα της δεκαετίας του
70 αλλά είναι επικίνδυνα έτσι συνεπώς πρέπει να προσποιείσαι ότι
δεν υπάρχουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Και αυτή βασικά είναι microια συντονισmicroένη προσπάθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Εντάξει δεν θέλω να πω ότι είναι microια συνοmicroωσιακή από983085
πειρα Απλά βρίσκονται πολλά κοινά συmicroφέροντα πίσω της middot
10
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1038
Απόσπασmicroα από συνέντευξη την 1 ∆εκέmicroβρη 1984 στον David Bar983085
samian
ΕΡΩΤΗΣΗ Ας microιλήσουmicroε για το σύστηmicroα της προπαγάνδας Έχεις
αναφερθεί πολλές φορές στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάν983085
δαςraquo Τι ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην προώθηση και την εξυπηρέτη983085
ση των κρατικών συmicroφερόντωνΤΣΟΜΣΚΥ Ένα πράγmicroα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως όταν ανα983085
φέροmicroαι στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάνδαςraquo δεν εννοώ
ότ ι κατευθύ νεται από το κράτος Το σύστηmicroά microας διαφέρ ει εντυπω983085
σιακά από παραδείγmicroατος χάριν αυτό της Σοβιετικής Ένωσης ό983085
που το σύστηmicroα της προπαγάνδας κυριολεκτικά κατευθύνεται και
ελέγχεται από το κράτος ∆εν είmicroαστε microια κοινωνία που διαθ έτει ένα
laquoΥπουργείο Αλήθειαςraquo που παράγει ένα δόγmicroα το οποίο microετά είναι
όλοι υποχρεωmicroένοι να το υπακούσουν σε περίπτωση δε που δεν
το κάνουν έχουν να πληρώσουν ένα σκληρό τίmicroηmicroα Το σύστηmicroαmicroας δουλεύει πολύ δια φορ ετικά και πολύ πιο αποτελεσmicroατικά Είναι
ένα ιδιωτικοποιηmicroένο σύστηmicroα προπαγάνδας που περιλαmicroβάνει τα
ΜΜΕ τα περιοδ ικά γνώmicroης και γε νικότερ α το microεγαλύτερο microέρος της
λόγιας ιντελλιγκέντσιας το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού Τα
πιο microορφωmicroένα στοιχεία αυτής της οmicroάδας εκείνα που έχουν
πρόσβαση στα ΜΜΕ συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των περιοδικών
των διανοουmicroένων και τα οποία ουσια στικά ελέγχουν τον εκπαιδευ983085
τικό microηχανισmicroό πρέπει κυρίως να αναφέρονται ως microια τάξη laquoκοmicroι983085
σάριωνraquo που να ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία της να σχε983085
διάσει να προπαγανδίσει και να δηmicroιουργήσει ένα σύστηmicroα δογmicroά983085
των και πεποιθήσεων το οποίο θα υπονοmicroεύσει την ανεξάρτητη
σκέψη και θα εmicroποδίσει την κατανόηση και ανάλυση των θεσmicroισmicroέ983085
νων δοmicroών όπως και τον τρόπο microε τον οποίο αυτές λειτουργούν
Αυτός είναι ο ουσια στικός κοινωνικός τους ρόλος ∆εν θέλω να πω
πως συνειδητά κάνουν κάτι τέτοιο Στην πραγmicroατικότητα δεν το
κάνουν Σ ένα πραγmicroατικά αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα κατήχησης οι
11
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 838
τύπο θέλω να πω κοίτα έχουmicroε τους Αργεντινούς αντιπροσώ983085
πους τα ισραηλινά όπλα τους Γερmicroανούς έχουmicroε τα καταφύγια
στην Ονδούρα Θέλω να πω ότι όλα αυτά δουλεύουν ανοιχτά Στην
πραγmicroατικότητα διεξάγουmicroε έναν πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα
Αλλά το microόνο ερώ τηmicroα που επιτρέπεται να θέσεις είνα ι αν οι Νικα983085
ραγουανοί στέλνουν microερικά όπλα στους αντάρτεςΤώρα το θέmicroα είναι πως αν οι Νικαραγουανοί δεν στέλνουν όπλα
στους αντάρτες αυτό συmicroβαίνει γιατί έχουν φοβηθεί Πρέπει να
στέλνουν όπλα στους αντάρτες Όλοι πρέπει να τους στέλνουν ό983085
πλα Ακριβώς όπως εσύ στέλνεις όπλα στους Αφγανούς αντάρτες
Φαντασθείτε πως βρισκόmicroαστε στη Σοβιετική Ένωση και διεξάγεται
microια microεγάλη συζήτηση για το αν στην πραγmicroατικότητα φτάνουν ό983085
πλα στους Αφγανούς αντάρτες από τη CIA microέσω Πακιστάν Λοι983085
πόν η απάντηση είναι πως έτσι πρέπει να γίνεται Πρέπει να δώσεις
όπλα στο λαό να αmicroυνθεί εναντίον microιας συmicromicroορίας εγκληmicroατιών
που υποστηρίζεται από microια ξένη δύναmicroη η οποία προσπαθεί να
microακελέψει αυτόν το λαό Αλλά δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα στη Σοβιετική Ένωση και δεν microπορείς να θέσεις αυτό το ερώ983085
τηmicroα εδώ Έτσι ακόmicroη και οι περιστερές έχουν πιαστεί στην παγίδα
Ακόmicroη και οι περιστερές έχουν παγιδευτεί στο να συζητούν αν οι
Νικαραγουανοί δίνουν ή δεν δίνουν όπλα Το ζήτηmicroα όmicroως είναι
πως microάλλον είναι σωστό να τους δίνουmicroε όπλα
ΕΡΩΤΗΣΗ Φαίνεται να υπάρχει microια διαβρωτική ηδονιστική φιλοσο983085φία σ αυτή τη χώρα η επιθυmicroία να διασκεδάζεις παρά να πληρο983085
φορείσαι Πιστεύεις ότι τα ΜΜΕ έχουν ευθύνη για τη δηmicroιουργία αυ983085
τού του ηδονισmicroού ή είναι κάτι που αναπτύχθηκε φυσιολογικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Λοιπόν αισθάνοmicroαι ότ ι υπήρξε microια τερ άστια προσπά983085
θεια microια συγκεντρωmicroένη τεράστια προσπάθεια που κατευθύνθηκε
ιδιαιτέρως εναντίον της νεολαίας περίπου από το 1970 και microετά ώ983085
στε να πεισθούν οι άνθρωποι πως είναι ηδονιστές Και ναρκισσιστές
Υπήρξε microια φοβερή προσπάθεια να πεισθούν οι νέοι άνθρωποι ότι
είναι ναρκισσιστές Έτσι υπάρχουν όλες οι microορφές αυτής της λα983085τρείας του ναρκισσισmicroού και όλοι λένε laquoπρώτα ΕΓΩraquo κοκ
Λοιπόν ξέρεις τέτοιες τάσεις πάντοτε υπήρξαν αλλά υπήρχαν
επίσης και οι αντίθετες τάσεις τάσεις για συmicroπάθεια αλληλεγγύη
φροντίδα κοκ Και είναι πολύ σηmicroαντικό να βγουν αυτά έξω από
τη συνείδηση του ανθρώπου Στην πραγmicroατικότητα η καθαρή συ983085
νέπεια αυτής της προπαγανδιστικής εκστρατείας ήταν να πεισθούν
οι νέοι άνθρωποι πως αν δεν είναι ναρκισσιστές είναι παράξενοι
9
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 938
Έτσι ακόmicroη κι αν είχαν αισθήmicroατα φροντίδας και συmicroπάθειας ή983085
ταν καλύτερο να τα καταπιέσουν γιατί αυτό δεν ταίριαζε microε τη γε983085
νιά τους Και νοmicroίζω ότι αυτό δούλεψε
Ανα microφίβολα οι άνθρωποι νοιάζονται για την ευη microερία τους αλ983085
λά τα ανθρώπινα όντα είναι περίπλοκα πλάσmicroατα έχουν πολλέςτάσεις και ενδιαφέροντα Και ο αυτά είναι που πρέπει να δίνουmicroε
έmicroφαση Έχει ενδιαφέρον το πώς παρουσιάστηκε αυτή η εκστρα983085
τεία Παρουσιάστηκε λες και ήταν ένα περιγραφικό δεδοmicroένο Αλλά
στην πραγmicroατικότητα αυτό ήταν microια απόπειρα πειθούς και παρα983085
κίνησης Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που στ αλήθεια φοβήθηκαν τη
δεκαετία του 60 όταν άλλοι άρχισαν να δείχνουν ενδιαφέρον να
ενεργοποιούνται πολιτικά κλπ Αυτό ήταν επικίνδυνο
ΕΡΩΤΗΣΗ Και τα ΜΜΕ ήταν αποτελεσmicroατικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι ήταν πολύ αποτελεσmicroατικά Και πιστεύωότι microεγάλο microέρος της Αριστεράς συνέβαλλε σ αυτό microε όλο της το
ναρκισσισmicroό κλπ Υπάρχει microια ιστορία που συνεχίζεται και η Αριστε983085
ρά επίσης συmicroβάλλει λέγοντας ότι ο ακτιβισmicroός πέθανε τη δεκαετία
του 70 Αυτό δεν είναι αλήθεια Υπήρχε πιθανόν περισσότερος ακτι983085
βισmicroός τα χρόνια της δεκαετίας του 70 απ ότι υπήρχε τη δεκαετία
του 60 έχεις το φεmicroινιστικό κίνηmicroα το οικολογικό κίνηmicroα κι όλα
αυτά τα πράγmicroατα Αυτά είναι δηmicroιουργήmicroατα της δεκαετίας του
70 αλλά είναι επικίνδυνα έτσι συνεπώς πρέπει να προσποιείσαι ότι
δεν υπάρχουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Και αυτή βασικά είναι microια συντονισmicroένη προσπάθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Εντάξει δεν θέλω να πω ότι είναι microια συνοmicroωσιακή από983085
πειρα Απλά βρίσκονται πολλά κοινά συmicroφέροντα πίσω της middot
10
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1038
Απόσπασmicroα από συνέντευξη την 1 ∆εκέmicroβρη 1984 στον David Bar983085
samian
ΕΡΩΤΗΣΗ Ας microιλήσουmicroε για το σύστηmicroα της προπαγάνδας Έχεις
αναφερθεί πολλές φορές στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάν983085
δαςraquo Τι ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην προώθηση και την εξυπηρέτη983085
ση των κρατικών συmicroφερόντωνΤΣΟΜΣΚΥ Ένα πράγmicroα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως όταν ανα983085
φέροmicroαι στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάνδαςraquo δεν εννοώ
ότ ι κατευθύ νεται από το κράτος Το σύστηmicroά microας διαφέρ ει εντυπω983085
σιακά από παραδείγmicroατος χάριν αυτό της Σοβιετικής Ένωσης ό983085
που το σύστηmicroα της προπαγάνδας κυριολεκτικά κατευθύνεται και
ελέγχεται από το κράτος ∆εν είmicroαστε microια κοινωνία που διαθ έτει ένα
laquoΥπουργείο Αλήθειαςraquo που παράγει ένα δόγmicroα το οποίο microετά είναι
όλοι υποχρεωmicroένοι να το υπακούσουν σε περίπτωση δε που δεν
το κάνουν έχουν να πληρώσουν ένα σκληρό τίmicroηmicroα Το σύστηmicroαmicroας δουλεύει πολύ δια φορ ετικά και πολύ πιο αποτελεσmicroατικά Είναι
ένα ιδιωτικοποιηmicroένο σύστηmicroα προπαγάνδας που περιλαmicroβάνει τα
ΜΜΕ τα περιοδ ικά γνώmicroης και γε νικότερ α το microεγαλύτερο microέρος της
λόγιας ιντελλιγκέντσιας το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού Τα
πιο microορφωmicroένα στοιχεία αυτής της οmicroάδας εκείνα που έχουν
πρόσβαση στα ΜΜΕ συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των περιοδικών
των διανοουmicroένων και τα οποία ουσια στικά ελέγχουν τον εκπαιδευ983085
τικό microηχανισmicroό πρέπει κυρίως να αναφέρονται ως microια τάξη laquoκοmicroι983085
σάριωνraquo που να ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία της να σχε983085
διάσει να προπαγανδίσει και να δηmicroιουργήσει ένα σύστηmicroα δογmicroά983085
των και πεποιθήσεων το οποίο θα υπονοmicroεύσει την ανεξάρτητη
σκέψη και θα εmicroποδίσει την κατανόηση και ανάλυση των θεσmicroισmicroέ983085
νων δοmicroών όπως και τον τρόπο microε τον οποίο αυτές λειτουργούν
Αυτός είναι ο ουσια στικός κοινωνικός τους ρόλος ∆εν θέλω να πω
πως συνειδητά κάνουν κάτι τέτοιο Στην πραγmicroατικότητα δεν το
κάνουν Σ ένα πραγmicroατικά αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα κατήχησης οι
11
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 938
Έτσι ακόmicroη κι αν είχαν αισθήmicroατα φροντίδας και συmicroπάθειας ή983085
ταν καλύτερο να τα καταπιέσουν γιατί αυτό δεν ταίριαζε microε τη γε983085
νιά τους Και νοmicroίζω ότι αυτό δούλεψε
Ανα microφίβολα οι άνθρωποι νοιάζονται για την ευη microερία τους αλ983085
λά τα ανθρώπινα όντα είναι περίπλοκα πλάσmicroατα έχουν πολλέςτάσεις και ενδιαφέροντα Και ο αυτά είναι που πρέπει να δίνουmicroε
έmicroφαση Έχει ενδιαφέρον το πώς παρουσιάστηκε αυτή η εκστρα983085
τεία Παρουσιάστηκε λες και ήταν ένα περιγραφικό δεδοmicroένο Αλλά
στην πραγmicroατικότητα αυτό ήταν microια απόπειρα πειθούς και παρα983085
κίνησης Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που στ αλήθεια φοβήθηκαν τη
δεκαετία του 60 όταν άλλοι άρχισαν να δείχνουν ενδιαφέρον να
ενεργοποιούνται πολιτικά κλπ Αυτό ήταν επικίνδυνο
ΕΡΩΤΗΣΗ Και τα ΜΜΕ ήταν αποτελεσmicroατικά
ΤΣΟΜΣΚΥ Ω πιστεύω ότι ήταν πολύ αποτελεσmicroατικά Και πιστεύωότι microεγάλο microέρος της Αριστεράς συνέβαλλε σ αυτό microε όλο της το
ναρκισσισmicroό κλπ Υπάρχει microια ιστορία που συνεχίζεται και η Αριστε983085
ρά επίσης συmicroβάλλει λέγοντας ότι ο ακτιβισmicroός πέθανε τη δεκαετία
του 70 Αυτό δεν είναι αλήθεια Υπήρχε πιθανόν περισσότερος ακτι983085
βισmicroός τα χρόνια της δεκαετίας του 70 απ ότι υπήρχε τη δεκαετία
του 60 έχεις το φεmicroινιστικό κίνηmicroα το οικολογικό κίνηmicroα κι όλα
αυτά τα πράγmicroατα Αυτά είναι δηmicroιουργήmicroατα της δεκαετίας του
70 αλλά είναι επικίνδυνα έτσι συνεπώς πρέπει να προσποιείσαι ότι
δεν υπάρχουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Και αυτή βασικά είναι microια συντονισmicroένη προσπάθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Εντάξει δεν θέλω να πω ότι είναι microια συνοmicroωσιακή από983085
πειρα Απλά βρίσκονται πολλά κοινά συmicroφέροντα πίσω της middot
10
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1038
Απόσπασmicroα από συνέντευξη την 1 ∆εκέmicroβρη 1984 στον David Bar983085
samian
ΕΡΩΤΗΣΗ Ας microιλήσουmicroε για το σύστηmicroα της προπαγάνδας Έχεις
αναφερθεί πολλές φορές στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάν983085
δαςraquo Τι ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην προώθηση και την εξυπηρέτη983085
ση των κρατικών συmicroφερόντωνΤΣΟΜΣΚΥ Ένα πράγmicroα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως όταν ανα983085
φέροmicroαι στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάνδαςraquo δεν εννοώ
ότ ι κατευθύ νεται από το κράτος Το σύστηmicroά microας διαφέρ ει εντυπω983085
σιακά από παραδείγmicroατος χάριν αυτό της Σοβιετικής Ένωσης ό983085
που το σύστηmicroα της προπαγάνδας κυριολεκτικά κατευθύνεται και
ελέγχεται από το κράτος ∆εν είmicroαστε microια κοινωνία που διαθ έτει ένα
laquoΥπουργείο Αλήθειαςraquo που παράγει ένα δόγmicroα το οποίο microετά είναι
όλοι υποχρεωmicroένοι να το υπακούσουν σε περίπτωση δε που δεν
το κάνουν έχουν να πληρώσουν ένα σκληρό τίmicroηmicroα Το σύστηmicroαmicroας δουλεύει πολύ δια φορ ετικά και πολύ πιο αποτελεσmicroατικά Είναι
ένα ιδιωτικοποιηmicroένο σύστηmicroα προπαγάνδας που περιλαmicroβάνει τα
ΜΜΕ τα περιοδ ικά γνώmicroης και γε νικότερ α το microεγαλύτερο microέρος της
λόγιας ιντελλιγκέντσιας το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού Τα
πιο microορφωmicroένα στοιχεία αυτής της οmicroάδας εκείνα που έχουν
πρόσβαση στα ΜΜΕ συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των περιοδικών
των διανοουmicroένων και τα οποία ουσια στικά ελέγχουν τον εκπαιδευ983085
τικό microηχανισmicroό πρέπει κυρίως να αναφέρονται ως microια τάξη laquoκοmicroι983085
σάριωνraquo που να ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία της να σχε983085
διάσει να προπαγανδίσει και να δηmicroιουργήσει ένα σύστηmicroα δογmicroά983085
των και πεποιθήσεων το οποίο θα υπονοmicroεύσει την ανεξάρτητη
σκέψη και θα εmicroποδίσει την κατανόηση και ανάλυση των θεσmicroισmicroέ983085
νων δοmicroών όπως και τον τρόπο microε τον οποίο αυτές λειτουργούν
Αυτός είναι ο ουσια στικός κοινωνικός τους ρόλος ∆εν θέλω να πω
πως συνειδητά κάνουν κάτι τέτοιο Στην πραγmicroατικότητα δεν το
κάνουν Σ ένα πραγmicroατικά αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα κατήχησης οι
11
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1038
Απόσπασmicroα από συνέντευξη την 1 ∆εκέmicroβρη 1984 στον David Bar983085
samian
ΕΡΩΤΗΣΗ Ας microιλήσουmicroε για το σύστηmicroα της προπαγάνδας Έχεις
αναφερθεί πολλές φορές στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάν983085
δαςraquo Τι ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ στην προώθηση και την εξυπηρέτη983085
ση των κρατικών συmicroφερόντωνΤΣΟΜΣΚΥ Ένα πράγmicroα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως όταν ανα983085
φέροmicroαι στον laquomicroηχανισmicroό της κρατικής προπαγάνδαςraquo δεν εννοώ
ότ ι κατευθύ νεται από το κράτος Το σύστηmicroά microας διαφέρ ει εντυπω983085
σιακά από παραδείγmicroατος χάριν αυτό της Σοβιετικής Ένωσης ό983085
που το σύστηmicroα της προπαγάνδας κυριολεκτικά κατευθύνεται και
ελέγχεται από το κράτος ∆εν είmicroαστε microια κοινωνία που διαθ έτει ένα
laquoΥπουργείο Αλήθειαςraquo που παράγει ένα δόγmicroα το οποίο microετά είναι
όλοι υποχρεωmicroένοι να το υπακούσουν σε περίπτωση δε που δεν
το κάνουν έχουν να πληρώσουν ένα σκληρό τίmicroηmicroα Το σύστηmicroαmicroας δουλεύει πολύ δια φορ ετικά και πολύ πιο αποτελεσmicroατικά Είναι
ένα ιδιωτικοποιηmicroένο σύστηmicroα προπαγάνδας που περιλαmicroβάνει τα
ΜΜΕ τα περιοδ ικά γνώmicroης και γε νικότερ α το microεγαλύτερο microέρος της
λόγιας ιντελλιγκέντσιας το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού Τα
πιο microορφωmicroένα στοιχεία αυτής της οmicroάδας εκείνα που έχουν
πρόσβαση στα ΜΜΕ συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων και των περιοδικών
των διανοουmicroένων και τα οποία ουσια στικά ελέγχουν τον εκπαιδευ983085
τικό microηχανισmicroό πρέπει κυρίως να αναφέρονται ως microια τάξη laquoκοmicroι983085
σάριωνraquo που να ποια είναι η ουσιαστική λειτουργία της να σχε983085
διάσει να προπαγανδίσει και να δηmicroιουργήσει ένα σύστηmicroα δογmicroά983085
των και πεποιθήσεων το οποίο θα υπονοmicroεύσει την ανεξάρτητη
σκέψη και θα εmicroποδίσει την κατανόηση και ανάλυση των θεσmicroισmicroέ983085
νων δοmicroών όπως και τον τρόπο microε τον οποίο αυτές λειτουργούν
Αυτός είναι ο ουσια στικός κοινωνικός τους ρόλος ∆εν θέλω να πω
πως συνειδητά κάνουν κάτι τέτοιο Στην πραγmicroατικότητα δεν το
κάνουν Σ ένα πραγmicroατικά αποτελεσmicroατικό σύστηmicroα κατήχησης οι
11
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1138
κοmicroισάριοι microάλλον δεν γνωρίζουν τι συmicroβαίνει και πιστεύουν πως
και οι ίδιοι είναι ανεξάρτητοι κριτικά microυαλά Εάν ερευνήσεις τα
πραγmicroατικά προϊόντα των ΜΜΕ τα περιοδικά γνώmicroης κλπ βρί983085
σκεις ακριβώς αυτό Βρίσκεις microια πολύ στενή πολύ σφιχτά περιορι983085
σmicroένη και αλλόκοτα ανακριβή περιγραφή του κόσmicroου που ζούmicroε
Οι περιπτώσεις που ανέφερα είναι παραδειγmicroατικές ∆εν υπήρξε
ποτέ πιο ζωντανή και εκτεταmicroένη συζήτηση στις ΕΠΑ απ όσο γνω983085
ρίζω απ αυτήν που έγινε για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro Παρόλα αυ983085
τά πέρα από κάποιες οριακές περιπτώσεις η συζήτηση διεξήχθη
απολύτως ανάmicroεσα σ αυτούς που αποκαλούνται laquoπεριστερέςraquo και
σ αυτούς που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Τόσο τα γεράκια όσο και
οι περιστερές ξεκινούσαν αποδεχόmicroενοι ένα ψέmicromicroα τόσο εκπληκτι983085
κό που ούτε ο Όργουελ θα microπορούσε να το φανταστεί δηλαδή το
ψέmicromicroα ότι υπερασπίζαmicroε το Νότιο Βιετνάmicro όταν στην πραγmicroατικό983085τητα επιτιθόmicroασταν στο Νότιο Βιετνάmicro Όταν ξεκινάς micro αυτή την
πρόταση εύκολα ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα
Περίπου τα ίδια ισχύουν και σήmicroερα Ας πάρουmicroε την πρόσφατη
περίπτωση γύρω από τα αεροπλάνα Mig στη Νικαράγουα Τι συνέ983085
βη Οι ΕΠΑ στέλνουν εξελιγmicroένα αεροπλάνα στο Ελ Σαλβαδόρ έτσι
ώστε να είmicroαστε σε θέση να ξεκινήσουmicroε την επίθεση εναντίον του
λαού του Ελ Σαλβαδόρ Ο στρατός που θα διεκπεραιώσει αυτή την
επίθεση είναι στην πραγmicroατικότητα στρατός κατοχής ακριβώς ό983085
πως ο πολωνικός στρατός είναι στρατός κατοχής στην Πολωνία υ983085ποστηριζόmicroενος από microια ξένη δύναmicroη εκτός από το ότι ο στρατός
στο Ελ Σαλβαδόρ είναι κατά πολύ πιο κτηνώδης και διαπράττει πο983085
λύ microεγαλύτερες ωmicroότητες Προσπαθούmicroε να ξεκινήσουmicroε αυτή την
επίθεση στέλνοντας εξελιγmicroένα αεροπλάνα ενώ σήmicroερα αmicroερικανοί
πιλότοι συmicromicroετέχουν άmicroεσα στη διεύθυνση των αεροπορικών χτυ983085
πηmicroάτων κλπ Είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε microελετητής
του Όργουελ θα το περίmicroενε το ότι θα κατηγορήσουmicroε την ΑΛΛΗ
πλευρά πως φέρνει εξελιγmicroένα αεροπλάνα Επίσης ενορχηστρώνου983085
microε έναν πραγmicroατικό πόλεmicroο εναντίον της Νικαράγουα microέσω ενός
microισθοφορικού στρατού Αποκαλούνται laquoαντάρτεςraquo στον τύπο αλ983085
λά δεν microοιάζουν σε τίποτα microε οιονδήποτε ανταρτικό στρατό έχει υ983085
πάρξει ποτέ Είναι εξοπλισmicroένοι στο επίπεδο ενός κεντροαmicroερικανι983085
κού στρατού Συχνά ξεπερνούν σε δύναmicroη πυρός τον νικαραγουα983085
νό στρατό Εφοδιάζονται και διευθύνονται απολύτως από microία ξένη
δύναmicroη Έχουν πολύ περιορισmicroένη αν έχουν καθόλου τοπική υπο983085
στήριξη απ όσο microπορεί να γνωρίζει κανείς Είναι ένας ξένος microισθο983085
12
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1238
φορικός στρατός που επιτίθεται στη Νικαράγουα χρησιmicroοποιώ983085
ντας νικαραγουανούς στρατιώτες όπως συνήθως συmicroβαίνει στους
ιmicroπεριαλιστικούς πολέmicroους Σ αυτό το πλαίσιο η microεγάλη συζήτηση
γίνεται γύρω από το αν ναι ή όχι η Νικαράγουα έφερε εξελιγmicroένα
αεροπλάνα που θα microπορούσε να χρησιmicroοποιήσει για να αmicroυνθεί
Οι περιστερές λένε ότι πιθανόν δεν τα έφεραν και συνεπώς διογκώ983085
νουmicroε την πραγmicroατικότητα Επίσης οι περιστερές λένε και εδώ microπο983085
ρούmicroε να παραθέσουmicroε τον Paul Tsongas παραδείγmicroατος χάριν ή
τον Christopher Dodd που είναι οι πλέον περιστερένιοι γερουσια983085
στές στο Κονγκρέσσο ότι αν πράγmicroατι οι Νικαραγουανοί έφεραν
αεριωθούmicroενα τότε πρέπει να τους βοmicroβαρδίσουmicroε γιατί θα απο983085
τελέσουν microια απειλή για microας Όταν κάποιος ερευνήσει αυτή την ά983085
ποψη αmicroέσως βλέπει κάτι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί
Πενήντα χρόνια πριν ακούσαmicroε τον Χίτλερ να microιλά για την Τσε983085 χοσλ οβακία σαν ένα στ ιλέτο που σηmicroάδευε τη ν καρ διά της Γερmicroα983085
νίας και ο λαός τρόmicroαξε Αλλά η Τσεχοσλοβακία ήταν microια πραγmicroα983085
τική απειλή για την Γερmicroανία αν συγκριθεί microε την απειλή που απο983085
τελεί η Νικαράγουα για τις ΕΠΑ Αν ακούσουmicroε microια συζήτηση σαν
κι αυτήν εδώ στη Σοβιετική Ένωση όπου ο λαός ρωτάει αν παρα983085
δείγmicroατος χάριν η ∆ανία πρέπει να βοmicroβαρδιστεί γιατί έχει αεριω983085
θούmicroενα που microπορούν να φτάσουν στη Σοβιετική Ένωση θα τρο983085
microάξουmicroε Στην πραγmicroατικότητα είναι microια αναλογία που αδικεί τους
Ρώσους ∆ΕΝ θα επιτεθούν στην ∆ανία όπως εmicroείς που επιτιθόmicroα983085στε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ Αλλά εδώ τα δεχόmicroαστε
όλα Τα δεχόmicroαστε γιατί οι microορφωmicroένες τάξεις αυτές που είναι σε
θέση λόγω του γοήτρου των προνοmicroίων της εκπαίδευσης κλπ να
παρουσιάσουν microια συγκεκριmicroένη αντίληψη του κόσmicroου είναι τόσο
υποταγmicroένες στο σύστηmicroα κατήχησης που δεν microπορούν καν να
δουν ότι δύο και δύο κάνει τέσσερα ∆εν microπορούν να δουν ποιο είναι
το σωστό αν και βρίσκεται microπροστά στα microάτια τους ότι επιτιθό983085
microαστε στη Νικαράγουα και στο Ελ Σαλβαδόρ και ότι βεβαίως οι Νι983085
καραγουανοί έχουν κάθε δικαίωmicroα να αmicroυνθούν απέναντι στην επί983085
θεσή microας Εάν η Σοβιετική Ένωση micro έναν microισθοφορικό στρατό επιτί983085
θετο στη ∆ανία διέπραττε τροmicroοκρατικές ενέργειες και προσπα983085
θούσε να καταστρέψει τη χώρα η ∆ανία θα είχε το δικαίωmicroα να
αmicroυνθεί θα συmicroφωνήσουmicroε micro αυτό Όταν ένα ανάλογο γεγονός
συmicroβαίνει στο βασίλειο microας το microόνο πράγmicroα που ρωτάmicroε είναι
φέρνουν ή δεν φέρνουν αεροπλάνα για να αmicroυνθούν Εάν ναι τότε
έχουmicroε το δικαίωmicroα να τους επιτεθούmicroε ακόmicroη και microε microεγαλύτερη
13
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1338
ένταση Αυτή η υπόθεση ουσιασ τικ ά είναι ευρέως διαδεδοmicroένη ∆εν
υπάρχει στην πραγmicroατικότητα καmicromicroιά φωνή στον τύπο που να αmicro983085
φισβητεί το δικαίωmicroα microας να προβαίνουmicroε σε ακόmicroη πιο βίαιες ε983085
νέργειες εναντίον της Νικαράγουα αν κάνει κάτι σηmicroαντικό για να
αmicroυνθεί Αυτό είναι microια ένδειξη κοινωνίας που έχει υποστεί σε microε983085
γάλο βαθmicroό πλύση εγκε φά λου Με τα δεδοmicroένα microας ο Χίτλερ microοιάζει
microάλλον λογικός τη δεκαετία του 30
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι microπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να διαρρήξουν
αυτό το περίπλοκο και καλλωπιστικό πλαίσιο της προπαγάνδας και
να φτάσουν πραγmicroατικά στην αλήθεια
ΤΣΟΜΣΚΥ Ειλικρινά δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο
από τη συνηθισmicroένη κοινή σκέψη Αυτό που έχει να κάνει κανείς
είναι να υιοθετήσει απέναντι στους θεσmicroούς του συmicroπεριλαmicroβανο983085
microενων των ΜΜΕ των περιοδικών των σχολείων και των κολλεγίωντην ίδια ορθολογική κριτική στάση που παίρνει απέναντι στους θε983085
σmicroούς οποιασδήποτε άλλης εξουσίας Παραδείγmicroατος χάριν όταν
διαβάζουmicroε τα προϊόντα του προπαγανδιστικού συστήmicroατος της
Σοβιετικής Ένωσης ή της ναζιστικής Γερmicroανίας δεν έχουmicroε κανένα
πρόβληmicroα να ξεχωρίσουmicroε τις αλήθειες από τα ψέmicromicroατα και ν ανα983085
γνωρίσουmicroε τις παραmicroορφώσεις και τις διαστρεβλώσεις που χρησι983085
microοποιούνται για την προστασία των θεσmicroών από την αλήθεια ∆εν
υπάρχει λόγος να microην είmicroαστε σε θέση να κρατήσουmicroε την ίδια στά983085
ση απέναντι στους εαυτούς microας παρά το γεγονός ότι πρέπει να α983085ναγνωρίσουmicroε ότι έχουmicroε κατακλυστεί από το αντίθετο σταθερά
σε καθηmicroερινή βάση Η θέληση να χρησιmicroοποιήσει κάποιος τη δική
του έmicroφυτη νοηmicroοσύνη και την κοινή αντίληψη για να αναλύσει να
εξετάσει λεπτοmicroερώς και να συγκρίνει τα δεδοmicroένα microε τον τρόπο
που αυτά παρουσιάζονται πραγmicroατικά αρκεί Αν τα σχολεία κά983085
νουν τη δουλειά τους την οποία βεβαίως δεν κάνουν αλλά θα microπο983085
ρούσαν εφοδιάζουν τους ανθρώπους microε τα ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙ983085
ΚΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ θα αφιερώνονταν microε microεγάλη ενεργητικότητα
και εργατικότητα ακριβώς σ εκείνα τα πράγmicroατα για τα οποία microι983085
λάmicroε έτσι ώστε οι άνθρωποι που microεγαλώνουν σε microια δηmicroοκρατική
κοινωνία να έχουν τα microέσα microιας πνευmicroατικής αυτοάmicroυνας απέναντι
στο σύστηmicroα Αυτό σηmicroαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι
δεν έχουν αναλάβει αυτό το καθήκον από microόνοι τους ∆εν πιστεύω
πως πραγmicroατικά είναι κάτι το πολύ δύσκολο Πιστεύω πως microόλις
κάποιος αντιληφθεί όσα συmicroβαίνουν και θέλει να κάνει το πρώτο
βήmicroα για την υιοθέτηση microιας στάσης που είναι απλώς εκείνη της
14
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1438
κριτικής ευφυΐας απέναντι σε οτιδήποτε διαβάζει στην πρωινή εφη983085
microερίδα στην αυριανή ή σε οτιδήποτε και ανακαλύψει τις ιδιοποιή983085
σεις που υποκρύπτονται τις αναλύσει ξαναλογαριάσει τα δεδοmicroένα
microε την έννοια αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγmicroατικότητα και
δεν τα βλέπει σαν απλές αντανακλάσεις του παραmicroορφωτικού πρί983085
σmicroατος του συστήmicroατος της προπαγάνδας Αmicroέσως microόλις κάποιοςκάνει κάτι τέτοιο ο κόσmicroος microάλλον ξεκαθαρίζει Τότε microπορεί να γί983085
νει ελεύθερο άτοmicroο όχι απλώς ο σκλάβος κάποιου συστήmicroατος κα983085
τήχησης και ελέγχου
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 22 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
ΕΡΩΤΗΣΗ Μίλησες λίγο πριν εν συντοmicroία για τα ΜΜΕ και θα ήθε983085λα να επεκταθείς πάνω σ αυτό Κατά τη γνώmicroη σου πώς ελέγχουν
τα ΜΜΕ και ποιοί είναι αυτοί που τα ελέγχουν
ΤΣΟΜΣΚΥ Τα ΜΜΕ είναι κατ αρχήν microεγάλες εταιρείες Αποτελούν
microέρος του microικρού δικτύου ατόmicroων και συmicroφερόντων επιτυχηmicroένων
ιδιοκτητών της ιδιωτικής οικονοmicroίας και κυβερνητικών στελεχών Αν
δεις τους ανθρώπους που βρίσκονται στις υψηλές θέσεις προγραmicro983085
microατισmicroού του κρατικού microηχανισmicroού κάτω από οιανδήποτε κυβέρνη983085
ση θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από τις αίθουσες συmicroβουλίων
των επιχειρήσεων των τραπεζών επενδύσεων microισής ντουζίνας δι983085κηγορικών εταιριών οι οποίες υπηρετούν τα επιχειρηmicroατικά συmicroφέ983085
ροντα κοκ Υπάρχουν microελέτες γι αυτό το φαινόmicroενο εάν ενδιαφέ983085
ρεσαι Αυτή είναι η ίδια οmicroάδα ανθρώπων τα ίδια συmicroφέροντα
που είναι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ Έτσι φυσιολογικά microοιράζονται την
ίδια αντίληψη για το κόσmicroο και το γενικό συmicroφέρον Αυτά σε ανώ983085
τατο επίπεδο
Τώρα ας υποθέσουmicroε ότι βρισκόmicroαστε χαmicroηλά στο επίπεδο των
συντακτών ύλης ή στο επίπεδο των δηmicroοσιογράφων Σ αυτό το ση983085
microείο ανακαλύπτεις πιέσεις για να συmicroβιβαστείς Ένας νέος δηmicroοσιο983085
γράφος θα microάθει γρήγορα ότι ορισmicroένα πράγmicroατα είναι προς πα983085
ρουσίαση και άλλα όχι Μπορείς να πεις τα πράγmicroατα micro έναν συ983085
γκεκριmicroένο τρόπο και δεν microπορείς να τα πεις microε άλλους τρόπους
Κι αυτό το microαθαίνεις από τους συντάκτες ύλης σου τους ανθρώ983085
πους ακριβώς πάνω από σένα οι οποίοι το έχουν microάθει από τους
αποπάνω τους Θυmicroήσου οι εταιρείες είναι το ιδιωτικό ισοδύναmicroο
αυτού που αποκαλούmicroε φασισmicroό στην πολιτική σφαίρα Η διαδικα983085
15
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1538
σία λήψης των αποφάσεων σε microια εταιρεία είναι από τα πάνω
προς τα κάτω ∆ίνεις διαταγές που εκτελούνται από τους κάτω κλπ
και οι διαταγές τελικά έρχονται από τους ιδιοκτήτες Παραπέρα τα
ΜΜΕ έχουν microια αγορά Αυτή η αγορά είναι οι άλλες εταιρείες Η α983085
γορά για τα ΜΜΕ είναι οι διαφηmicroιστές Θυmicroήσου τα ΜΜΕ δεν βγά983085
ζουν τα λεφτά τους πουλώντας σε σένα και σε microένα Στην πραγmicroα983085
τικότητα κάθε αγορά εφηmicroερίδας ή περιοδικού συνήθως τους κο983085
στίζει χρήmicroατα Αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει η ΠΟ983085
ΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑ ΤΩ Ν ΜΜΕ Η αγορά τους είν αι οι διαφηmicroιστές
η οποία τους θέτει έναν ακόmicroη περιορισmicroό Θέλουν να διατηρήσουν
microια σχέση microε το κράτος το οποίο διατίθεται φιλικά απέναντι τους
Υπάρχει microιας microορφής διείσδυσης από πάνω και από κάτω Ακόmicroη
και άτοmicroα κινούνται micro αυτόν τον τρόπο Ο Bernard Kalb o Leslie
Gelb κλπ Βεβαίως αυτό συmicroβαίνει γιατί αντιπροσωπεύουν τα ίδιασυmicroφέροντα Υπάρχει microια συνεχής ροή ανάmicroεσα στις αίθουσες συmicro983085
βουλίων των εταιρειών τους ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους τα
διευθυντικά στελέχη των ΜΜΕ και τους ανθρώπους που βρίσκονται
στις κορυφές των ΜΜΕ τις πανεπιστηmicroιακές ελίτ που παίζουν το
παιχνίδι σύmicroφωνα microε τους κανόνες κλπ Όλοι αυτοί ανήκουν στην
ίδια προνοmicroιούχο ελίτ Κερδίζουν όλοι microε τον ίδιο τρόπο Αντιλαmicro983085
βάνονται τον κόσmicroο microε τον ίδιο τρόπο Εάν κάποιος απ αυτούς βγει
από τη γραmicromicroή αποκλείεται Αυτό microπορεί να συmicroβεί ακόmicroη και σε
πολύ υψηλό επίπεδοΠαραδείγmicroατος χάριν περίπου δύο χρόνια πριν ουσιαστικά πε983085
τάχτηκαν έξω από το ανώτατο συντακτικό προσωπικό των New
York Times o John Oakes κα ι microερικοί άλλοι γιατί είχαν αρχίσει να
παρεκκλίνουν λιγάκι Εάν κοιτάξεις τους microηχανισmicroούς τα πράγmicroατα
είναι ξεκάθαρα Στα microέλη της δεκαετίας του 70 άρχισαν να εmicroφανί983085
ζονται άρθρα στον οικονοmicroικό τύπο Wall Street Journal Business
Week πο υ επεσήmicroαναν microε έmicroφαση κα ι λε πτό τη τα ότι η microετοχή των
New York Times στο χρηmicroατιστήριο έπεφτε Τόνιζαν microε έmicroφαση laquoότι
αν οι New York Times δεν αντιληφθούν ότι είναι microια επιχείρηση σύν983085
τοmicroα θα πάψουν να ανήκουν στις επιχειρήσειςraquo Πράγmicroατι εκείνη
την εποχή η εφηmicroερίδα αντικατέστησε ένα microεγάλο microέρος του ανώ983085
τατου συντακτικού προσωπικού Ποιο ήταν το microεγάλο έγκληmicroα που
διέπραξαν εκείνη την εποχή ο New York Times Αν κοιτάξεις πίσω
προκύπτει ότι υποστήριζαν microερικές πολύ ήπιες νοmicroισmicroατικές microεταρ983085
ρυθmicroίσεις που όmicroως συνέβαινε να microην αρέσουν στις επιχειρήσεις
Αυτό έφτανε για να θέσουν σε κίνηση την τεχνική του ελέγχου Θα
16
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1638
διαπιστώσεις ότι το κράτος υπόκειται ακριβώς στις ίδιες τεχνικές ε983085
λέγχου στην καπιταλιστική δηmicroοκρατία Ας υποθέσουmicroε ότι στο
κράτος microπαίνουν άτοmicroα microε πόρους αλλά προσπαθούν να παρεκ983085
κλίνουν Ας υποθέσουmicroε ότι προσπαθούν να προωθήσουν πολιτικές
που δεν ταιριάζουν microε τα συmicroφέροντα εκείνων που λαmicroβάνουν τις
επενδυτικές αποφάσεις οι οποίοι κατ ουσίαν ελέγχουν τα πράγmicroα983085τα Τι θα συmicroβεί στην πραγmicroατικότητα τι συmicroβαίνει Μια πτώση
στις επενδύσεις τα κεφάλαια αρχίζουν να αποχωρούν ακριβώς σε
τέτοιο βαθmicroό ικανό να τους πει ότι η χώρα θα κατρακυλήσει στην
άβυσσο αν δεν επιστρέψουν στην αρχική πορεία Αυτό που σηmicroαίνει
microια τέτοια διαδικασία είναι ότι άν η πραγmicroατική εξουσία λήψης
των αποφάσεων βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών το πολιτικό σύ983085
στηmicroα περιθωριοποιείται και οι ιδεολογικοί θεσmicroοί περιορίζονται
Αυτές οι συνθήκες σχεδόν ποτέ δεν εmicroφανίζ ονται γιατί παντο ύ έ983085
χουmicroε να κάνουmicroε microε ανθρώπους microε την ίδια υποδοmicroή συmicroφ έροντα
και τέλος αντιλήψεις
Για να επιστρέψουmicroε και πάλι στον δηmicroοσιογράφο απλά είτε θα
προσαρmicroοστεί είτε θα φύγει Το ίδιο συmicroβαίνει και στα πανεπιστή983085
microια Όσοι πρόκειται να ακολουθήσουν επαγγέλmicroατα που σχετίζο983085
νται microε την ιδεολογία τις κοινωνικές επιστήmicroες κλπ θα microάθουν κάτι
τέτοιο Θα microάθουν πως πρέπει να προσαρmicroοστούν ∆εν συmicroβαίνει
100 Το σύστηmicroα είναι πρόθυmicroο να ανεχτεί ένα στατιστικό σφάλ983085
microα Αλλά θα πρέπει να είναι τόσο microικρό που να microην υπάρχει σηmicroα983085ντική απόκλιση Υφίστασαι πιέσεις για να προσαρmicroοστείς όλων των
ειδών τις πιέσεις Θα ανακαλύψεις τι συmicroβαίνει αν ήδη δεν το έχεις
αντιληφθεί Αυτές οι πιέσεις είναι αποτελεσmicroατικές Αυτό που κά983085
νουν είναι να ξεσκαρτάρουν τους ανεξάρτητους ανθρώπους αλλά
υπάρχει επίσης κάτι το ενδιαφέρον το οποίο επίσης πρέπει να γνω983085
ρίζεις (αν ήδη δεν το έχεις αντιmicroετωπίσει) γιατί θα σου συmicroβεί Αυ983085
τό που συmicroβαίνει είναι πως αν αποφασίσεις και πεις καλά θα
προσαρmicroοστώ λιγάκι θα κάνω ότι λένε αλλά θα κρατήσω την ανε983085
ξαρτησία της σκέψης microου αν αρχίσεις να κάνεις κάτι τέτοιο είσαι χαmicroένος εκτός αν είσαι πολύ ιδ ια ίτερο άτοmicroο Αυτό που συmicroβαίνει
όταν αρχίζεις να προσαρmicroόζεσαι όταν αρχίζεις να αποκτάς τα
προνόmicroια της προσαρmicroοστικότητας είναι πως σύντοmicroα φτάνεις να
πιστεύεις αυτά που λες γιατί είναι χρήσιmicroο να τα πιστεύεις και microε983085
τά εσωτερικεύοντας το σύστηmicroα της κατήχησης της διαστρέβλω983085
σης και της εξαπάτησης γίνεσαι πρόθυmicroο microέλος των προνοmicroιούχων
ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και τη διδασκαλία Αυτό συmicroβαίνει πά983085
17
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1738
ντοτε σ όλους τους δρόmicroους προς την κορυφή Είναι ένα πολύ
σπάνιο πρόσωπο σχεδόν δεν υφίσταται αυτό που microπορεί να ανε983085
χτεί ότι αποκ αλείτ αι laquoαντιληπτική συmicroφωνίαraquo να λες ένα πράγmicroα
και να πιστεύεις κάτι άλλο Αρχίζεις να λες ορισmicroένα πράγmicroατα για983085
τί είναι αναγκαίο να τα πεις και αρκετά σύντοmicroα τα πιστεύεις γιατί
έτσι πρέπει να κάνεις
∆εν υπάρχει ωmicroότητα κατά τη γνώmicroη microου που να συνέβη στο
κόσmicroο και να microην δικαιολογήθηκε από τους δράστες της ως ηθικά
ανώτερη Αυτό περιλαmicroβάνει και τις ναζιστικές γενοκτονίες Αν δια983085
βάσετε τα ηmicroερολόγια του Χίmicromicroλερ για να πάmicroε στις ακραίες περι983085
πτώσεις βρίθουν απ το πόσο ευγενικό είναι κάτι τέτοιο απ το
πόση δύναmicroη απαιτεί κλπ Η δουλεία δικαιολογείτο από τους ιδιο983085
κτήτες δούλων microε ηθικά επιχειρήmicroατα Αν διαθέταmicroε γραπτά του Ατ983085
τίλα πιθανόν να ανακαλύπταmicroε πως ότι έκανε ήταν ηθικά ανώτεροτο ίδιο συmicroβαίνει και microε τον Στάλιν και οποιονδήποτε άλλο σφαγέα
των microαζών στην ιστορία Συmicroβαίνει ο ένα πολύ κατώτερο επίπεδο
και για τα άτοmicroα Είmicroαστε όλοι εξοικειωmicroένοι micro αυτό στη προσωπι983085
κή microας ζωή και πρέπει να το θυmicroόmicroαστε Αmicroφιβάλλω αν υπάρχει
κανείς εδώ που δεν έχει κάνει κάποια στιγmicroή στη ζωή του microερικά
άσχηmicroα πράγmicroατα Και είmicroαι πρόθυmicroος να στοιχηmicroατίσω ότι όλοι
microας βρήκαmicroε έναν τρόπο για να τα δικαιολογήσουmicroε ως απολύτως
σωστά και ηθικά Το ίδιο συmicroβαίνει επίσης όταν γίνεσαι microέρος των
θεσmicroών Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει πάνω στους συmicromicroετέ983085 χοντες η κατήχηση Και καταλή γει να είναι ένα πολύ αποτελεσmicroατι983085
κό σύστηmicroα οριστικά ριζωmicroένο στον έλεγχο των πόρων ακριβώς
όπως αναmicroέναmicroε ∆εν είναι κάτι το microυστηριώδες Οι άνθρωποι microι983085
λούν γι αυτό σαν να επρόκειτο για microια συνοmicroωσιακή θεωρία Αυτό
είναι στ αλήθεια βλακώδες ∆εν πρόκειται για microια συνοmicroωσία Εάν
το συmicroβούλιο των διευθυντών της General Motors αποφασίσει να
microεγιστοποιήσει τα κέρδη αυτό δεν είναι συνοmicroωσία Εάν δεν το κά983085
νουν θα τους πετάξουν έξω Είναι ο θεσmicroικός ρόλος που πρέπει να
παίξουν Οι ιδεολογικοί θεσmicroοί έχουν επίσης έναν ρόλο να παίξουν
microέσα στο πλέγmicroα των θεσmicroών και αν δεν παίξουν αυτό το ρόλο θα
τους αντικαταστήσουν άλλοι που θα το κάνουν γιατί αυτή είναι η
θεσmicroική πραγmicroατικότητα κάτι ανάλογο microε την κούρσα των εξοπλι983085
σmicroών
Απόσπασmicroα από συνέντευξη στις 24 Οκτώβρη 1986 στον David
Barsamian
18
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1838
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχεις microιλήσει πολύ γι α την πολιτική της γλώσσας και
των σηmicroασιών της και έχεις πει laquoνα ξεσκεπάσουmicroε τα διαδοχικά πέ983085
πλα της διαστρέβλωσης προκειmicroένου να δούmicroε την αλήθειαraquo Η ε983085
ρώτησή microου είναι ότι στην εποχή του Όργουελ και δοθέντος του
εκπαιδευτικού συστήmicroατος των ΕΠΑ ποια είναι τα διανοητικά εργα983085
λεία που δίνει το σύστηmicroα στους σπουδαστές για να αποκωδικο983085
ποιήσουν αποκρυπτογραφήσουν και ερmicroηνεύσουν τους οργουελια983085
νούς όρους
ΤΣΟΜΣΚΥ Αφήστε microε να σχολιάσω πρώτα ότι αν και πάντοτε κι
εγώ ακόmicroη αποκαλούmicroε αυτήν την εποχή εποχή του Όργουελ γε983085
γονός είναι ότι ο Όργουελ microάλλον ήρθε αργά στο σκηνικό Η αmicroερι983085
κανική βιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων η οποία είναι microια πολύ εκλε983085
πτυσmicroένη βιοmicroηχανία ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 20 ανέ983085
πτυσσε αυτά τα εργαλεία γράφοντας γι αυτά κοκ Στην πραγmicroα983085τικότητα ακόmicroη πιο πριν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκο983085
σmicroίου Πολέmicroου οι Αmicroερικανοί ιστορικοί προσφέρθηκαν στο Πρόε983085
δρο Wilson για να διεκπεραιώσουν το καθήκον που αποκάλεσαν laquoι983085
στορικη microηχανικήraquo δηλαδή το σχεδιασmicroό των ιστορικών δεδοmicroένων
microε τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν την κρατική πολιτική Αυτό
ήταν Όργουελ πολύ πριν γράψει ο Όργουελ Λίγο microετά Αmicroερικα983085
νοί δηmicroοσιογράφοι όπως ο Walter Lippman ο διάσηmicroος Αmicroερικανός
δηmicroοσιογράφος είπε το 1921 πως η τέχνη της δηmicroοκρατία απαιτεί
αυτό που αποκαλούσε laquoκατασκευή της συναίνεσηςraquo ότι δηλαδή ηβιοmicroηχανία δηmicroοσίων σχέσεων αποκαλούσε laquomicroηχανική της συναίνε983085
σηςraquo τελικά microια άλλη διατύπωση του οργουελιανού laquoελέγχου της
σκέψηςraquo Η ιδέα ήταν πως σ ένα κράτος που η κυβέρνηση δεν microπο983085
ρεί να ελέγξει τους ανθρώπους microε τη βία καλύτερο είναι να ελέγξει
αυτό που σκέφτονται Έτσι πολύ πριν τον Όργουελ αυτά έγιναν
κατανοητά και σχεδιάστηκαν οι τεχνικές που εφαρmicroόστηκαν ευ983085
ρέως
Όσο για το τι διδάσκουν τα σχολεία για να αmicroυνθούν οι άνθρω983085ποι απέναντι σε κάτι τέτοιο η απάντηση είναι απλή Τίποτα Στην
πραγmicroατικότητα τα σχολεία βρίσκονται microάλλον στην άλλη πλευρά
αποτελούν τmicroήmicroα του microηχανισmicroού παραπληροφόρησης Στην
πραγmicroατικότητα κι αυτό έχει γίνει κατανοητό Το καταλαβαίνουν α983085
κόmicroη και φιλελεύθεροι διανοούmicroενοι θεωρητικοί της δηmicroοκρατίας
κλπ Παραδείγmicroατος χάριν στη σηmicroαντική microελέτη που αποκαλείται
laquoΗ Κρίση της ∆ηmicroοκρατίαςraquo microια άλλη οργουελιανή διατύπωση για
τις laquoΑρχές της ∆ηmicroοκρατίαςraquo που δηmicroοσίευσε η Τριmicroερής Επιτροπή
19
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 1938
ουσιαστικά microια διεθνής οmicroάδα φιλελεύθερων ελίτ άνθρωποι που
κατά κάποιο τρόπο εκπροσωπούσε ο Κάρτερ (αυτοί που συmicromicroετεί983085
χαν στην κυβέρνηση του) σα να λέmicroε ο διεθνής φιλελευθερισmicroός α983085
ναφέρονται στα σχολεία σαν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχη983085
ση των νέωνraquo Βεβαίως εκεί microιλούσαν microεταξύ τους αυτά τα πράγ983085
microατα δεν τα λες δηmicroοσίως Αλλά έτσι καταλαβαίνουν τα πράγmicroατα
Είναι Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ για την επιβολή της πε ιθαρχίας το
microπλοκάρισmicroα της πιθανότητας ανεξάρτητης σκέψης και παίζουν έ983085
ναν θεσmicroικό ρόλο στο σύστηmicroα του ελέγχου και του πειθαναγκα983085
σmicroού Τα πραγmicroατικά σχολεία οφείλουν να δίνουν στους ανθρώ983085
πους τις τεχνικές της αυτοάmicroυνας αλλά αυτό θα σήmicroαινε διδαχή
της αλήθειας για τον κόσmicroο και την κοινωνία και τα σχολεία δεν θα
επιβίωναν για πολύ αν έκαναν κάτι τέτοιο
ΕΡΩΤΗΣΗ Ο CP Otero ο οποίος επιmicroελήθηκε την κυκλοφορίαmicroιας συλλογής έργων σου microε τον τίτλο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιό983085
τητεςraquo σηmicroειώνει στην εισαγωγή του καθώς σκιαγραφεί την κοινω983085
νική σου θεωρία ότι το laquoολοκληρωτικό σύστηmicroα του ελέγχου της
σκέψης είναι πολύ λιγότερο αποτελεσmicroατικό απ ότι το δηmicroοκρατι983085
κό microιας και το επίσηmicroο δόγmicroα που παπαγαλίζεται από τους δια983085
νοούmicroενους που βρίσκονται στην υπηρεσία του κράτους εύκολα α983085
ναγνωρίζεται ως γνήσια προπαγάνδα και αυτό βοηθάει στην απε983085
λεύθερωση του microυαλού Αντιθέτως το δηmicroοκρατικό σύστηmicroα προσ983085
παθεί να καθορίσει και να περιορίσει ολόκληρο το φάσmicroα της σκέ983085ψης microη εκφράζοντας τις θεmicroελιακές υποθέσεις Προϋποτίθενται αλ983085
λά δεν αναγνωρίζονται ρητάraquo
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό είναι microάλλον ακριβές983085 έχω επίσης γράψει γι αυτό
πολλές φορές Για να το σκεφθούmicroε λίγο Πάρε παραδείγmicroατος χά983085
ριν microια χώρα που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο του φάσmicroατος από
εmicroάς όσον αφορά το εσωτερικό της τη Σοβιετική Ένωση Ουσιαστι983085
κά αυτή η χώρα διευθύνεται microε το ρόπαλο Είνα ένα κράτος προσ983085
ταγών το κράτος διευθύνει και βασικά όλοι ακολουθούν τις προσ983085ταγές Τα πράγmicroατα είναι πιο περίπλοκα απ ότι λέmicroε αλλά ουσια983085
στικά αυτός είναι ο τρόπος microε τον οποίο δουλεύει Εκεί είναι πολύ
εύκολο να ορίσουmicroε τι είναι η προπαγάνδα αυτό που παράγει το
κράτος είναι προπαγάνδα Αυτό περιέγραψε ο Όργουελ στο
laquo1984raquo ένα όχι και τόσο καλό βιβλίο παρεmicroπιπτόντως ένα πολύ
κακό βιβλίο Ένα από τους λόγους που είναι τόσο δηmicroοφιλές είναι
γιατί είναι microάλλον ασήmicroαντο αλλά κι ένας άλλος λόγος είναι ότι microι983085
λά για τους εχθρούς microας κι έτσι είναι δηmicroοφιλές Εάν ασχολείτο micro
20
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2038
ένα σοβαρό πρόβλη microα εmicroάς του ς ίδιους τό τε δεν θα ήταν δηmicroοφι983085
λές στην πραγmicroατικότητα δεν θα είχε εκδοθεί Σε microια χώρα σαν και
εκείνη όπου υπάρχει κάτι σαν το laquoΥπουργείο της Αλήθειαςraquo η προ983085
παγάνδα αναγνωρίζεται εύκολα Όλοι γνωρίζουν ποια είναι και
microπορείς αν θέλεις να επιλέξεις να την επαναλαmicroβάνεις αλλά βασικά
δεν προσπαθούν πραγmicroατικά να ελέγξουν τόσο πολύ τη σκέψη σουσού δίνουν την κοmicromicroατική γραmicromicroή Λένε laquoΝα το επίσηmicroο δόγmicroα
όσο δεν το παρακούς δεν θάχεις προβλήmicroατα Αυτό που σκέφτεσαι
δεν έχει microεγάλη σηmicroασία για οιονδήποτε Αν βγεις από τη γραmicromicroή
θα σου κάνουmicroε κάτι γιατί διαθέτουmicroε τη βίαraquo Οι δηmicroοκρατικές
κοινωνίες στην πραγmicroατικότητα δεν microπορούν να δουλέψουν κατ
αυτόν τον τρόπο γιατί το κράτος δεν microπορεί να ελέγξει τη συmicroπε983085
ριφορά microε τη βία Μπορεί σε κάποιο βαθ microό αλλά η ικα νότη τα ελέγ983085
χου microέσω τη ς βίας είναι πολύ πιο περιορισmicroένη Μπορε ί όmicroως να
ελέγξει αυτό που σκέφτεσαι Και πάλι οι θεωρητικοί της δηmicroοκρα983085
τίας έχουν καταλάβει κάτι τέτοιο εδώ και 50 ή 60 χρόνια και το έ983085
χουν περιγράψ ει microε ακρίβ εια Εάν ακούγεται η φωνή του λαού είναι
καλύτερο να ελέγχεις τι λέει αυτή η φωνή υπονοώντας ότι πρέπει
να ελέγξεις τι σκέφτεται Η microέθοδος που microνηmicroονεύει εδώ ο Otero
είναι micro ία από τι ς κεφαλαιώδεις microεθόδους Ενας από τους τρόπους
ελέγχου αυτών που σκέφτονται οι άνθρωποι είναι η δηmicroιουργία συ983085
ζητήσεων έτσι ώστε να φαίνεται ότι αυτές συνεχίζονται αλλά έχο983085
ντας εξασφαλίσει ότι και οι δύο πλευρές στις συζητήσεις αποδέχο983085
νται δεδοmicroένες υποθέσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστηmicroα
προπαγάνδας Στο βαθmicroό που όλοι αποδέχονται το σύστηmicroα προ983085
παγάνδας τότε microπορεί να διεξαχθεί microια συζήτηση
Ο πόλεmicroος στο Βιετνάmicro είναι ένα κλασσικό παράδειγmicroα Στα επί983085
σηmicroα ΜΜΕ στα microεγάλα ΜΜΕ τους New York Times το CBS ή οπου983085
δήποτε αλλού στην πραγmicroατικότητα σ όλο το φάσmicroα εκτός από
πολύ microικρές εξαιρέσεις στα ακρότατα σηmicroεία της περιφέρειας που
σχεδόν δεν τα φτάνει κανείς στα microεγάλα ΜΜΕ που φτάνουν στη
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού υπήρξε microια ζωντανή συ983085ζήτηση ∆ιεξήχθη ανάmicroεσα σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoπερι983085
στερέςraquo και σε ανθρώπους που αποκαλούνται laquoγεράκιαraquo Οι άν983085
θρωποι που αποκαλούνται γεράκια έλεγαν laquoΕάν microείνουmicroε εκεί
microπορούmicroε να νικήσουmicroεraquo Οι άνθρωποι που αποκαλούνται περιστε983085
ρές έλεγαν laquoΑκόmicroη κι αν microείνουmicroε εκεί πιθανότατα δεν microπορούmicroε
να νικήσουmicroε και άλλωστε πιθανόν να microας κοστίσει πάρα πολύ
αφήστε που ίσως σκοτώσουmicroε πάρα πολλούς ανθρώπουςraquo και άλ983085
21
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2138
λα ανάλογα Και οι δύο πλευρές οι περιστερές και τα γεράκια συmicro983085
φωνούσαν σε κάτι Είχαmicroε το δικαίωmicroα να προβούmicroε στην επίθεση
εναντίον του Νοτίου Βιετνάmicro Στην πραγmicroατικότητα ούτε που πα983085
ραδέχονται ότι συνέβη κάτι τέτοιο Το αποκαλούν η laquoάmicroυναraquo του
Νοτίου Βιετνάmicro χρησιmicroοποιώντας τη λέξη laquoάmicroυναraquo αντί laquoεπίθεσηraquo
microε τον γνωστό οργουελιανό τρόπο Στην πραγmicroατικότητα επιτεθή983085
καmicroε στο Νότιο Βιετνάmicro ακριβώς όπως οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο
Αφγανισ τά ν και ουσιαστικά microε παρόmicro οιο τρόπο Σαν κι αυτούς
πρώτα έπρεπε να εγκαταστήσουmicroε microια κυβέρνηση που θα microας
προσκαλούσε να πάmicroε και microέχρι να βρούmicroε microια τέτοια έπρεπε να
ανατρέπουmicroε τη microια κυβέρνηση microετά την άλλη Τελικά βρήκαmicroε microία
που microας προσκάλεσε αφού ήδη βρισκόmicroασταν εκεί για χρόνια και
microετά επιτεθήκαmicroε στην ύπαιθρο και στον πληθυσmicroό Έχουmicroε να κά983085
νουmicroε microε microια επίθεση Κανείς δεν σκέφτηκε ότι ήταν λάθος ή microάλ983085
λον όποιον πίστευε ότι ήταν λάθος δεν τον καλούσαν στη συζήτη983085
ση Εάν ήσουν περιστερά ήσουν υπέρ της επίθεσης εάν ήσουν γε983085
ράκι ήσουν υπέρ της επίθεσης Η συζήτηση ανάmicroεσα στις περιστε983085
ρές και τα γεράκια τότε γίνεται απλώς για λόγους τακτικής Μπο983085
ρούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆ιεξάγεται συνήθως σε επίπεδα του
τύπου laquoείναι τόσο αιmicroατηρή ή είναι τόσο δαπανηρήraquo κάτι που εί983085
ναι άσχετο Το ουσιαστικό ζήτηmicroα είναι πως η επίθεση είναι λάθος
όπως λάθος ήταν όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν στην Τσεχοσλοβακία
Κάποια στιγmicroή έφυγαν δεν σκότωσαν κανένα αλλά ήταν λάθοςγιατί κάθε επίθεση είναι λάθος
Αυτό το καταλαβαίνουmicroε όλοι Αλλά προφανώ ς δεν επιτρέπου983085
microε να εκφραστεί αυτή η κατανόηση όταν συνδέεται microε βίαιες ενέρ983085
γειες του ∆ΙΚΟΥ microας κράτους Εάν αυτό ήταν ένα ολοκληρωτικό
κράτος ο Υπουργός της Αλήθειας απλά θα έλεγε laquoΓια microας είναι δί983085
καιο να πάmicroε στο Βιετνάmicroraquo Μη διαφωνείτε micro αυτό Οι άνθρωποι
θα γνώριζαν ότι αυτό είναι το σύστηmicroα της προπαγάνδας και δεν
microπορούσαν να σκέφτονται αυτό που επιθυmicroούν θα microπορούσαν να
δουν ότι επιτιθόmicroαστε στο Βιετνάmicro ακριβώς όπως εmicroείς microπορούmicroε
να δούmicroε ότι οι Ρώσοι επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν ∆εν microπορείς να
επιτρέψεις την κατανόηση της πραγmicroατικότητας σ αυτή εδώ τη
χώρα είναι πολύ επικίνδυνο Οι άνθρωποι είναι πο λύ πιο ελεύθε983085
ροι microπορούν να εκφραστούν microπορούν να κάνουν πράγmicroατα Συνε983085
πώς ήταν απαραίτητη η προσπάθεια ελέγχου της σκέψης να προσ983085
παθήσουmicroε να κάνουmicroε τα πράγmicroατα να φανούν απλά σαν ζήτηmicroα
τακτικής Μπορούmicroε να ξεφύγουmicroε απ αυτό ∆εν υπάρχει ζήτηmicroα
22
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2238
του κατά πόσο είναι σωστό ή λάθος Αυτό δούλεψε σ ένα βαθmicroό
αλλά όχι εντελώς Ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
δούλεψε σχεδόν ολοκληρωτικά Υπάρχουν καλές microελέτες πάνω σ
αυτ ό που δείχνουν microε το πιο microικρό περιθώριο στατ ιστικ ού σφά λmicroα983085
τος ότι ανάmicroεσα στα πιο microορφωmicroένα τmicroήmicroατα του πληθυσmicroού η
κυβερνητική προπαγάνδα γινόταν αδιαmicroαρτύρητα αποδεκτή Απότην άλλη microεριά microετά από microια microακρά περίοδο αυθόρmicroητης λαϊκής
αντίθεσης διαφωνίας και οργάνωσης ο γενικός πληθυσmicroός ξεπέ983085
ρασε κάθε έλεγχο Προσφάτως δηλαδή το 1982 σύmicroφωνα microε τις τε983085
λευταίες δηmicroοσκοπήσεις που έχω δει πάνω από το 70 του πληθυ983085
σmicroού ακόmicroα απαντά ότι ο πόλεmicroος ήταν σύmicroφωνα microε το ερωτηmicroα983085
τολόγιο laquoεντελώς εσφαλmicroένος και ανήθικος όχι ένα απλό λάθοςraquo
∆ηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσmicroού δεν είν αι ούτε
γεράκια ούτε περιστερές αλλά απλώς είναι αντίθετη στον πόλεmicroο
Από την άλλη το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού είναι στηγραmicromicroή Γι αυτούς υπάρχει microόνο ένα ζήτηmicroα τακτικής περιστερές
εναντίον γερακιών
Αυτό παρεπιmicroπτόντως δεν είναι κάτι το microη τυπικό Η προπα983085
γάνδα πολλές φορές δουλεύει καλύτερα ανάmicroεσα στους microορφωmicroέ983085
νους παρά στους microη microορφωmicroένους Αυτό αληθεύει για πολλά θέmicroα983085
τα Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτή την κατάσταση ένας είναι ότι
οι microορφωmicroένοι λαmicroβάνουν microεγαλύτερη δόση προπαγάνδας γιατί
διαβάζουν περισσότερο Ενας άλλος λόγος είναι πως είν αι πράκτο983085
ρες της προπαγάνδας Αλλωστε δουλεύουν ως κοmicroισάριο ι υποτίθε983085
ται ότι είναι πράκτορες της προπαγάνδας άρα την πιστεύουν Είναι
πολύ δύσκολο να λες κάτι αν δεν το πιστεύεις Άλλοι λόγοι γενικώς
είναι ότι ανήκουν στην προνοmicroιούχο ελίτ κι έτσι microοιράζονται τα
συmicroφέροντα και τις αντιλήψεις της δοθέντος ότι ο πληθυσmicroός είναι
πιο περιθωριοποιηmicroένος Γενικά δεν συmicromicroετέχει στο δηmicroοκρατικό
σύστηmicroα το οποίο σε συντριπτικό βαθmicroό είναι ένα παιχνίδι των ε983085
λίτ και οι άνθρωποι microαθαίνουν από την ίδια τους τη ζωή να είναι
σκεπτικιστές και πράγmicroατι οι περισσότεροι είναι Υπάρχει πολύς
σκεπτικισmicroός διαφωνία κοκ Αλλά αυτό είναι ένα τυπικό παρά983085
δειγmicroα Εδώ έχουmicroε microια υπόθεση που είναι ενδιαφέρουσα γιατί αν
και η τεχνική του ελέγχου της σκέψης δούλεψε πολύ αποτελεσmicroατι983085
κά στην πραγmicroατικότητα ουσιαστικά πλησιάζει το 100 της αποτε983085
λεσmicroατικότητας ανάmicroεσα στο microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού
microετά από πολλά χρόνια ωmicroοτήτων και σφαγών εκατοντάδων χιλιά983085
δων ανθρώπων άρχισε να εξαφανίζεται ανάmicroεσα στον γενικό πλη983085
23
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2338
θυσmicroό Μέχρι και όνοmicroα δόθηκε σ αυτό αποκλήθηκε laquoσύνδροmicroο
του Βιετνάmicroraquo microια θανατηφόρα ασθένεια Οι άνθρωποι καταλαβαί983085
νουν πάρα πολλά Αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικό πολύ διαφωτι983085
στικό το να δούmicroε πόσο καλά δούλεψε αυτό ανάmicroεσα στους microορφω983085
microένους Αν πάρεις ένα βιβλίο για την αmicroερικανική ιστορία και κοιτά983085
ξεις στο κεφάλαιο για τον πόλεmicroο στο Βιετνάmicro δεν υπάρχει τέτοιογεγονός όπως η επίθεση των Αmicroερικανών εναντίον του Νοτίου Βιετ983085
νάmicro Είναι σαν να λες ότι στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές του 21ου
αιώνα κανείς να microην έχει πει ποτέ ότι υπήρξε ρωσική εισβολή στο
Αφγανιστά ν Να λένε όλοι ότι είχαmicroε microια ρωσική άmicroυνα του Αφγανι983085
στ άν Αυτό δεν πρόκειται να συmicroβεί Στην πρ αγ microατικό τητα ήδη άν983085
θρωποι microιλούν για τη ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν ίσως την υ983085
περασπίζονται ίσως όχι αλλά δέχονται ότι υπάρχει Αλλά στις ΕΠΑ
όπου το σύστηmicroα κατήχησης είναι κατά πολύ πιο αποτελεσmicroατικό
το microορφωmicroένο τmicroήmicroα του πληθυσmicroού ούτε microπορεί να δει τι υπάρχει
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιος τα χειρίζεται όλα αυτά ποιος τα επιτυγχάνει ποι983085
οι είναι οι microανδαρίνοι microήπως αποδίδονται microε τον ορισmicroό του
Γκράmicroσι laquoοι ειδικοί της νοmicroιmicroοποίησηςraquo Ποιοι είναι αυτοί οι άν983085
θρωποι
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΙ∆ΙΚΟΙ της ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ εκείνοι που εργάζο983085
νται για τη νοmicroιmicroοποίηση των ενεργειών των ανθρώπων που βρί983085
σκονται στην εξουσία είναι κυρίως οι προνοmicroιούχες microορφωmicroένες
ελίτ Οι δηmicroοσιογράφοι οι ακαδηmicroαϊκοί οι δάσκαλοι οι ειδικοί τωνδηmicroοσίων σχέσεων όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει κάτι σαν
θεσmicroισmicroένο συmicroφέρον και αυτό είναι η δηmicroιουργία του συστήmicroατος
των πεποιθήσεων το οποίο θα εγγυηθεί την αποτελεσmicroατική λει983085
τουργία της συναίνεσης Και πάλι οι πιο έξυπνοι απ αυτούς το πα983085
ραδέχονται Στις ακαδηmicroαϊκές κοινωνικές επιστήmicroες παραδείγmicroα983085
τος χάριν υπάρχει κάτι σαν παράδοση η οποία εξηγεί την ανα983085
γκαιότητα επίτευξης της δηmicroοκρατικής συναίνεσης Ελάχιστοι επι983085
κρίνουν αυ τή τη θέση Υπάρχουν κάποιοι983085 υπάρχει ένας πολύ γνω983085
στός κοινωνικός επιστήmicroονας που λέγεται Robert Dahl ο οποίος ε983085
πέκρινε αυτή τη θέση και επεσήmicroανε 983085 microιας και είναι προφανές 983085
ότι αν διαθέτεις ένα πολιτικό σύστηmicroα όπου διαφηmicroίζεις τις επιλο983085
γές από microια προνοmicroιούχο θέση και αυτό λέγεται δηmicroοκρατία τότε
δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισmicroό Σπανίως οι άνθρωποι επιση983085
microαίνουν κάτι τέτοιο
Στη βιοmicroηχανία των δηmicroοσίων σχέσεων η οποία στις ΕΠΑ είναι
microια κεφαλαιώδης βιοmicroηχανία εδώ και πολύ καιρό 60 χρόνια ή και
24
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2438
περισσότερο αυτό γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό και στην πραγ983085
microατικότητα αυτός είναι ο σκοπός της Να ένας από τους λόγους
που αυτή η κοινωνία κατακλύζεται από δηmicroοσκοπήσεις έτσι ώστε
οι επιχειρήσεις να microπορούν να αφουγκραστούν το λαϊκό σφυγmicroό
κι αν διαπιστώσουν πως κάτι άλλαξε να microπορέσουν να δουλέψουν
πάνω σ αυτό Να σε τι χρησιmicroεύουν οι δηmicroόσιες σχέσεις πολύ συ983085
νειδητά microε πλήρη κατανόηση Όταν πηγαίνεις σ αυτό που εκείνοι
οι τύποι αποκαλούν laquoιδρύmicroατα υπεύθυνα για την κατήχηση των
νέωνraquo τα σχολεία και τα πανεπιστήmicroια σ εκείνο το σηmicroείο τα
πράγmicroατα γίνονται πιο περίπλοκα Γενικά στα σχολεία και στα πα983085
νεπιοτήmicroια οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους λένε την αλήθεια Ο
τρόπος microε τον οποίο λειτουργούν microε σπάνιες εξαιρέσεις σε κάνει
να microην microπορείς να ξεφύγεις απ αυτά τα ιδρύmicroατα εκτός αν αποδε983085
χθείς την κατήχηση Συνεχώς υφίστα σαι ένα ξεσκαρτάρισmicroα Η ανε983085
ξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήmicroες αλλά αποθαρρύνεται
ο αυτά τα microέρη κι αν οι άνθρωποι το κάνουν ξεσκαρτάρονται είτε
σαν ριζοσπάστες είτε επειδή κάτι δεν πάει καλά microαζί τους ∆εν δου983085
λεύει 100 αλλά στην πραγmicroατικότητα είναι καλύτερο για το σύ983085
οτηmicroα αν υπάρχουν εδώ κι εκεί microερικές εξαιρέσεις δίνοντας την
ψευδαίσθηση της αντιmicroαχίας ή της ελευθερίας Αλλά γενικά αυτή
η κατάσταση δουλεύει
Στα ΜΜΕ τα πράγmicroατα είναι ακόmicroη πιο προφανή Άλλωστε τα
ΜΜΕ είναι εταιρείες microεγάλες εταιρείες Μερικές από τις microεγαλύτερεςεταιρείες της χώρας Οι ιδιοκτήτες και διευθυντές τους ανήκουν
στην ίδια microικρή ελίτ των ιδιοκτητών και των διευθυντών που ελέγ983085
χουν την ιδιωτική οικονοmicroία και το κράτος κι έτσι έχουmicroε ένα πολύ
περιορισmicroένο πλέγmicroα εταιρικών ΜΜΕ κρατικών στελεχών και ιδιο983085
κτητών Μοιράζονται τις ίδιες αντιλήψεις καταλαβαίνουν τα ίδια
πράγmicroατα κοκ Αυτό είναι το ένα microεγάλο σηmicroείο Έτσι φυσιολογι983085
κά θα αντιληφθούν τα ζητήmicroατα θα τα καταπνίξουν θα τα ελέγ983085
ξουν και θα τα σχηmicroατίσουν σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα των οmicroά983085
δων που αντιπροσωπεύουν τελικά σύmicroφωνα microε τα συmicroφέροντα
του ιδιωτικού τοmicroέα της οικονοmicroίας να πού βασίζονται πραγmicroατι983085
κά Παραπέρα τα ΜΜΕ έχουν και microια αγορά τους διαφηmicroιστές όχι
το κοινό Οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν εφηmicroερίδες γιατί σε
διαφορετική περίπτωση οι διαφηmicroιστές δεν θα διαφηmicroίζονται εκεί
Οι εφηmicroερίδες είναι έτσι σχεδιασmicroένες ώστε το κοινό να τις αγορά983085
ζει προκειmicroένου να microπορούν ν αυξήσουν τα διαφηmicroιστικά τους
κέρδη Αλλά οι εφηmicroερίδες ουσιαστικά πωλούν στους διαφηmicroιστές
25
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2538
το κοινό και αφότου η επιχείρηση983085εφηmicroερίδα που πουλά έχει για
αγορά της τις εταιρείες έχουmicroε microια άλλη microέθοδο microε την οποία το
εταιρικό σύστηmicroα ή γενικότερα το σύστηmicroα της αγοράς microπορεί να
ελέγχει το περιεχόmicroενο των ΜΜΕ micro άλλα λόγια αν microε κάποιον τρό983085
πο που δεν microπορούmicroε να φανταστούmicroε αρχίζουν να βγαίνουν από
τη γραmicromicroή οι διαφηmicroίσεις θα microειωθούν και κι αυτό είναι ένα εmicroπό983085
διο Η κρατική εξουσία έχει το ίδιο αποτέλεσmicroα Τα ΜΜΕ θέλουν να
διατηρούν τη στενή τους σχέση microε την κρατική εξουσία Θέλουν να
έχουν τις πηγές τους να τα προσκαλούν στις συνεντεύξεις τύπου
θέλουν να συναγελάζονται microε τους υπουργούς όλα αυτά τα πράγ983085
microατα Για να συmicroβεί κάτι τέτοιο πρέπει να παίξεις το παιχνίδι και
το να παίξεις το παιχνίδι σηmicroαίνει να λες τα ψέmicromicroατά τους χρησι983085
microεύοντας ως ο microηχανισmicroός τους για την παραπληροφόρηση Πέρα
από το ότι πρόκειται να το κάνεις έτσι κι αλλιώς σύmicroφωνα microε τα
δικά σου συmicroφέροντα και την κοινωνική σου θέση υπάρχουν αυ983085
τού του είδους οι πιέσεις που σε αναγκάζουν να ενταχθείς Τελικώς
έχουmicroε να κάνουmicroε micro ένα πολύ στενό σύστηmicroα ελέγχου
Έτσι ερχόmicroαστε στην περίπτωση του microεmicroονωmicroένου δηmicroοσιογρά983085
φου ξέρετε του νεαρού ατόmicroου που αποφασίζει να γίνει ένας τί983085
microιος δηmicroοσιογράφος Λοιπόν προσπαθήστε να κάνετε κάτι τέτοιο
Πολύ σύντοmicroα θα microάθετε από τον αρχισυντάκτη σας ότι ξεφεύγετε
λιγάκι ότι είστε πολύ συναισθηmicroατικοί ανακατεύεστε υπερβολικάmicroε την ιστορία πρέπει να είστε πιο αντικειmicroενικοί υπάρχει microια ολό983085
κληρη στοίβα κωδικών λέξεων γι αυτό και αυτό που σηmicroαίνουν
αυτές οι κωδικές λέξεις είναι laquoΜπες στη γραmicromicroή microάγκα αλλιώς
έξωraquo Το να microπεις στη γραmicromicroή σηmicroαίνει να microπεις στην κοmicromicroατική
γραmicromicroή Κάτι που συmicroβαίνει τότε είναι πως κάποιοι φεύγουν Αλλά
αυτοί που αποφασίζουν να συmicroβιβαστούν συνήθως αρχίζουν να
πιστεύουν αυτά που λένε Προκειmicroένου να προοδεύσεις πρέπει να
λες συγκεκριmicroένα πράγmicroατα αυτό που θέλει ο αρχισυντάκτης αυ983085
τό που παίρνεις από τα πάνω Μπορείς να προσπαθήσεις να το
πεις χωρίς να το πιστεύεις αλλά τα πράγmicroατα δεν θα λειτουργή983085
σουν οι άνθρωποι δεν είναι τόσο άτιmicroοι δεν microπορείς να ζήσεις έτσι
microόνο ένα πολύ ιδιόρρυθmicroο άτοmicroο microπορεί να κάνει κάτι τέτοιο Έτσι
αρχίζεις να τα λες και πολύ σύντοmicroα διαπιστώνεις ότι τα πιστεύεις
επειδή τα λες και πολύ σύντοmicroα είσαι microέσα στο σύστηmicroα Παραπέ983085
ρα υπάρχει πληθώρα αmicroοιβών αν microείνεις microέσα Για τους ανθρώ983085
πους που παίζουν το παιχνίδι microε τους κανόνες που θέτει microια πλού983085
26
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2638
σια κοινωνία σαν τη δική microας υπάρχουν άφθονες αmicroοιβές Είσαι ευ983085
κατάστατος προνοmicroιούχος πλούσιος έχεις γοήτρο αν το θέλεις έ983085
χεις microερίδιο στην εξουσία αν σου αρέσουν αυτά τα πράγmicroατα microπο983085
ρείς να πας να γίνεις εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ή
κάτι παρόmicroοιο είσαι σχεδόν στο κέντρο των προνοmicroιούχων microερικές
φορές της εξουσίας στην πιο πλούσια πιο ισχυρή χώρα στον κό983085σmicroο και microπορείς να προχωρήσεις όσο είσαι πολύ υπάκουος δουλο983085
πρεπής και πειθαρχηmicroένος Έτσι υπάρχουν πολλοί παράγοντες και
οι άνθρωποι που είναι πιο ανεξάρτητοι είτε φεύγουν είτε τους διώ983085
χνουν Σ αυτή την περίπτωση σχεδόν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις Ο
βαθmicroός του ελέγχου πάνω σ αυτό είναι εκπληκτικός
27
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2738
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε το καλοκαίρι του 1983 στο
καναδικό περιοδικό Open Road που κυκλοφόρησε την Άνοιξη του
1984
ΕΡΩΤΗΣΗ Σήmicroερα είστε περισσότερο γνωστός ως επικριτής της ε983085
ξωτερικής πολιτικής των ΕΠΑ Ποιο κοινό προσπαθείτε να προσεγ983085
γίσετε ∆εν φοβάστε microήπως απλώς κάνετε κήρυγmicroα σε ήδη προση983085
λυτισmicroένουςΤΣΟΜΚΣΥ Γνωρίζω τον κίνδυνο αλλά δεν πιστεύω ότι είναι πραγ983085
microατικός Οι microεγάλες οmicroάδες των laquoπροσηλυτισmicroένωνraquo 983085 δηλαδή αυ983085
τοί που είναι βαθειά εmicroποτισmicroένοι από τις απλοϊκές και αmicroετάβλη983085
τες οιωνεί θρησκευτικές πεποιθήσεις 983085 είναι τα microέλη της κατεστη983085
microένης ελίτ της ιντελλιγκέντσιας Είναι όmicroως πολύ πειθαρχηmicroένα για
ν ακούσουν αυτά που έχω να πω και τα γνωρίζουν αν τα γνωρί983085
ζουν microόνο microέσα από τις κατασκευές των διαφόρων microηχανισmicroών της
κοmicromicroατικής γραmicromicroής Έπειτα αδυνατούν να καταλάβουν κάθε τι
που ξεφεύγει από τη δογmicroατική καθαρότητα Η αντίδραση microέσαστις διάφορες microαρξιστικές σέχτες και τα ανάλογα είναι παρόmicroοια
και για παρόmicroοιους λόγους
Το κοινό που προσπαθώ να προσεγγίσω και σε κάποιο περιορι983085
σmicroένο βαθmicroό τα καταφέρνω είναι διαφορετικό εν microέρει ένα είδος
ακτιβιστών microε λιγότερο δογmicroατισmicroό απ ότι η κατεστηmicroένη φιλελεύ983085
θερη ιντελλιγκέντσια και οι microαρξιστικές σέχτες εν microέρει το είδος του
κοινού που ενδιαφέρεται γενικά και που το συναντάmicroε παντού γύ983085
ρω απ τα πανεπιστήmicroια (κυρίως φοιτητές) εκκλησιαστικές οmicroάδεςκλπ
∆εν προσπαθώ να προσηλυτίσω αλλά να πληρ οφορήσω ∆εν
θέλω να microε πιστέψει ο κόσmicroος όσο δεν πρέπει να πιστέψει την κοmicro983085
microατική γραmicromicroή που επικρίνω 983085 την ακαδηmicroαϊκή εξουσία τα ΜΜΕ
εκείνους που προπαγανδίζουν ανοιχτά υπέρ του κράτους ή οτιδή983085
ποτε άλλο Προφορικώς και γραπτώς προσπαθώ να επισηmicroάνω αυ983085
τό που πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό που όταν κάποιος θέλει λί983085
γο να εξερευνήσει και να χρησιmicroοποιήσει το microυαλό του είναι πιθα983085
28
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2838
νό να τον οδηγήσει στην ανακάλυψη πραγmicroάτων για τον κοινωνικό
και πολιτικό κόσmicroο που γενικά ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΝΤΑΙ Νοιώθω ότι πέ983085
τυχα κάτι αν οι άνθρωποι ενθαρρυνθούν και αρπάξουν την ευκαι983085
ρία να microάθουν κάτι για τους εαυτούς τους
Υπάρχει ένας πο λύ microεγάλος αριθmicroός ανθρώπων πο υ έχουν οmicroο983085
γενοποιηθεί και σε microεγάλο βαθmicroό υποστεί την προπαγάνδα αλλά
κατά βάση παραmicroένουν σωστοί Η προπαγάνδα microε την οποία τους
κατακλύζουν είναι αποτελεσmicroατική όσο δεν αmicroφισβητείται αλλά το
microεγαλύτερο microέρος της τους επηρεάζει microόνο επιφανειακά Όταν
φτάσουν στο σηmicroείο να εγείρουν ένα ζήτηmicroα και να κινητοποιήσουν
τα ευπρεπή ένστικτα και τη βασική ευφυΐα τους πολλοί άνθρωποι
γρήγορα ξεφεύγουν από τα όρια του δογmicroατικού συστήmicroατος και
θέλουν να κάνουν κάτι για να βοηθήσουν εκείνους που πραγmicroατικά
υποφέρουν και καταπιέζονται
Αυτό φυσικ ά αληθεύει λιγότερο για τι ς καλύτερα microορφωmicroένες και
laquoπερισσότερο επιτηδευmicroένεςraquo (δηλαδή τις πιο αποτελεσmicroατικά εmicroπο983085
τισmicroένες) οmicroάδες που είναι ταυτοχρόνως και πράκτορες και τα
πλέον εξαπατηmicroένα θύmicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια θέση πιστεύετε ότι πρέπει να πάρουν οι Βορειοαmicroε983085
ρικανοί αντιεξουσιαστές απέναντι στα απελευθερωτικά κινήmicroατα
του Τρίτου Κόσmicroου και ιδιαιτέρως τα πιο εξουσιαστικά λενινιστι983085
κού983085microαοϊκού τύπου κινήmicroατα Πιστεύετε ότι πρώτη microας προτε983085
ραιότητα πρέπει να είναι απλά να αντιταχτούmicroε στον ιmicroπεριαλισmicroότων ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Οι ΕΠΑ δεν εξελέγησαν Θεός και δεν έχουν κανένα δι983085
καίωmicroα να επιβάλλουν microε τη βία τη θέλησή τους στον Τρίτο Κόσmicroο
Πέρα από θέmicroα αρχής υπάρχει κάποια οmicroοιότητα microε την πρόσφα983085
τη ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα τα αποτελέσmicroατα της πολύχρονης
φιλανθρωπίας τους στην Κεντρική Αmicroερική την Καραϊβική στη Νο983085
τιοανατολικη Ασία και αλλού Συνεπώς κάθε τίmicroιος άνθρωπος θα
αντιταχθεί και θα προσπαθήσει να microπλοκάρει microια τέτοια επέmicroβαση
ακριβώς όπως στην περίπτωση υπονόmicroευσης ή επίθεσης από ο983085
ποιαδήποτε άλλη δύναmicroη
Αφού τελειώσαmicroε micro αυτήν την αυταπόδεικτη αλήθεια η στάση
microας απέναντι στα laquoαπελευθερωτικά κινήmicroαταraquo του Τρίτου Κόσmicroου
θα πρέπει να είναι να ανακαλύψουmicroε και να πούmicroε την αλήθεια γι
αυτά Όταν microπορούmicroε να κάνουmicroε κάτι για να υπερασπίσουmicroε τους
ανθρώπους που καταπιέζονται για να ανακουφίσουmicroε τον πόνο ή
για να διευρύνουmicroε τα περιθώρια της ελευθερίας πρέπει να το κά983085
29
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 2938
νουmicroε αν και το καλύτερο που microπορούmicroε να κάνουmicroε πολύ συχνά
είναι να microη βάζουmicroε τα βρωmicroόχερά microας στις υποθέσεις τους Πρέπει
ακόmicroα να προσπαθούmicroε να προσφέρουmicroε εποικοδοmicroητική βοήθεια
σε λαούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν αιώνες microιζέριας και κα983085
ταπίεσης εν microέρει γιατί είναι δίκαιο και σωστό και εν microέρει επειδήαναγνωρίζουmicroε αυτό που δηmicroιούργησε η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙ983085
ΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ καθώς απλωνόταν στον κόσmicroο Η εξωτερική πα983085
ρέmicroβαση συνήθως στοχεύει στην επαύξηση των εξουσιαστικών και
καταπιεστικών στοιχείων αυτών των κινηmicroάτων και στην πραγmicroατι983085
κότητα είναι σχεδιασmicroένη έτσι ώστε επιτευχθεί αυτός ο στόχος (η
Κούβα και η Νικαράγουα είναι δύο προφανή παραδείγmicroατα)
∆εν είνα ι σαφές αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να ξεπεράσουν
οι περισσότεροι λαοί του Τρίτου Κόσmicroου τα τεράστια προβλήmicroατα
που αντιmicroετωπίζουν κάτι που ξεπερνά κάθε ιστορική microας εmicroπειρίαΟποιαδήποτε microικρή ευκαιρία microπορεί να υπάρχει για ευπρεπείς
προοπτικές έχει περιοριστεί ή εξαλειφθεί από τη βία των microεγάλων
δυνάmicroεων που κινητοποιούνται εν microέρει από το φόβο ότι θα υπάρ983085
ξει microια πετυχηmicroένη ανάπτυξη πέρα από τον έλεγχο τους και ότι αυ983085
τή η ανάπτυξη θα έχει microια laquoπαραδειγmicroατική επίδρασηraquo που θα υπο983085
σκάψει την κυριαρχία τους σε άλλα microέρη Αυτά είναι microερικά από τα
δεδοmicroένα του κόσmicroου και πρέπει να τα αντιmicroετωπίσουmicroε Είναι εύ983085
κολο να κάνει κανείς κήρυγmicroα στον Τρίτο Κόσmicroο είναι όmicroως πολύ
πιο δύσκολο να κάνει εποικοδοmicroητικές προτάσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπήρξε τα τελευταία χρόνια microια αναβίωση της αριστε983085
ρής πολιτικής δράσης στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Κατ αρχήν η υποτιθέmicroενη εξασθένιση του ακτιβισmicroού
τη δεκαετία του 70 ήταν εν microέρει microύθος Στο κάτω983085κάτω αυτή ήταν
η περίοδος της ανόδου των φεmicroινιστικών και οικολογικών κινηmicroά983085
των και πολλών άλλων Στην πραγmicroατικότητα από τη δεκαετία
του 60 απόmicroεινε microια εξαπλωmicroένη οmicroάδα ακτιβιστών πολλών microορ983085
φών που έκανε σηmicroαντική δουλειά σε γενικές γραmicromicroές τοπικά προ983085σανατολισmicroένη και πολλοί νέοι άνθρωποι έγιναν microέλη ή ξανάρχισαν
να συmicromicroετέχουν Καθώς το κράτος επανήλθε βαθmicroηδόν στη φυσική
του στάση της στρατικοποίησης της υπονόmicroευσης και της επιθετι983085
κότητας microετά τις σ ένα βαθmicroό αποτυχίες στο Βιετνάmicro και καθώς
βάθαινε η οικονοmicroική κρίση αυτ ός ο ακτιβισmicroός γρήγ ορα αναδύθη983085
κε σε κοινή θέα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ωστόσο στο βιβλίο laquoΡιζοσπαστικές Προτεραιότητεςraquo λέ983085
τε ότι ούτε ο φεmicroινισmicroός ούτε τα οικολογικά κινήmicroατα συνιστούν
30
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3038
πραγmicroατική απειλή για τον καπιταλισmicroό 983085 ενδεχοmicroένως το αιτήmicroα983085
τα και των δύο κινηmicroάτων microπορούν να ικανοποιηθούν microέσα στο κα983085
πιταλιστικό σύστηmicroα Βλέπετε κάποια επαναστατική δυνατότητα σ
αυτά τα κινήmicroατα ή πιστεύετε ότι η εργατική τάξη παραmicroένει ο πι983085
θανότερος εκπρόσωπος του επαναστατικού microετασχηmicroατισmicroού
ΤΣΟΜΣΚΥ Το φεmicroινιστικό κίνηmicroα και σ ένα βαθmicroό το οικολογικόέχουν πιστεύω microια σηmicroαντική και microόνιmicroη επίδραση στην κοινωνι983085
κή σκέψη και πρακτική Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί πως ο κα983085
πιταλισmicroός microπορεί εύκολα να ενσωmicroατώσει την ιδέα ότι τα άτοmicroα
είναι ανταλλάξιmicroα εργαλεία παραγωγής και ότι το περιβάλλον πρέ983085
πει να διατηρηθεί γ ια να το εκmicroεταλλεύονται οι αφέντες το υ οικονο983085
microικού και πολιτικού συστήmicroατος Ένα ριζοσπαστικό και χειραφετι983085
κό κίνηmicroα δεν είναι απαραίτητα και αντικαπιταλιστικό Υπάρχουν
πολλές microορφές εξουσίας και κυριαρχίας πέρα απ αυτές του καπι983085
ταλιστικού συστήmicroατος αντιστοίχως υπάρχουν πολλές microορφές laquoε983085
παναστατικού microετασχηmicroατισmicroούraquo ∆εν πιστεύω ότι έχουmicroε να κά983085
νουmicroε micro ένα θέmicroα του τύπου laquoή το ένα ή το άλλοraquo όπως τείνεις να
υπονοήσεις microε τη διατύπωση σου
ΕΡΩΤΗΣΗ Το ίδιο το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα δεν γίνεται απηρχαιω983085
microένο
ΤΣΟΜΣΚΥ Το βιοmicroηχανικό σύστηmicroα απέχει πολύ από το να είναι
απηρχαιωmicroένο Η microεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους δεν
έχει εισέλθει καν στη βιοmicroηχανική εποχή ή έχει εισέλθει ελάχιστακαι στις προηγmicroένες βιοmicroηχανικές κοινωνίες η παραγωγή χρησίmicroων
αγαθών θέτει πραγmicroατικά και άmicroεσα προβλήmicroατα Ένα τεράστιο
πρόβληmicroα των προηγmicroένων βιοmicroηχανικών κοινωνιών 983085 Αγγλία και
τώρα ΕΠΑ 983085 είναι ότι χάνεται σ ένα βαθmicroό η ικανότητα για χρήσιmicroη
παραγωγή κι αυτό είναι ένα γεγονός που εδώ και πολλά χρόνια το
τονίζει ο Seymour Melman και αρκ ετοί άλλοι
ΕΡΩΤΗΣΗ Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές για τη γέννηση ενός
ελευθεριακού κοινωνικού κινήmicroατος στις ΕΠΑ
ΤΣΟΜΣΚΥ Πολύ συχνά τείνουmicroε να εντοπίζουmicroε ελευθεριακά στοι983085 χεία σε διάφο ρες οmicroάδες ακτιβιστώ ν που συνεχώς σχηmicroατίζ ονται
εξαφ ανίζοντα ι κα ι microεταλλάσσονται σε κάτι άλλο Μια από τις υγιείς
πλευρές της αmicroερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας είναι το σχετι983085
κά χαmicroηλό επίπεδο σεβασmicroού απέναντι στα προνόmicroια και ένας γενι983085
κός σκεπτικισmicroός απέναντι στην ιεραρχία και την εξουσία Τονίζω
το laquoσχετικόςraquo Είναι microακρύς ο δρόmicroος Η απουσία κάθε ζωντανής
σοσιαλιστικής παράδοσης ή οποιασδήποτε κοmicromicroατικής δοmicroής δια983085
31
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3138
φοροποιεί τις ΕΠΑ σε σχέση microε τις άλλες βιοmicroηχανικές κοινωνίες απ
αυ τή την άπ οψ η Από τη microια αυ τό οδηγεί στην απο υσία συνέχειας
στο διανοητικό και οργανωτικό επίπεδο των ακτιβιστών όπως και
σ ένα γενικά εφήmicroερο κα ι κινη τικό χαρα κτή ρα στα περισσότερα απ
όσα συmicroβαίνουν εδώ983085 από την άλλη συχνά οδηγεί σε microια καλή διά983085
θεση και σε νεωτερισmicroούς πράγmicroα που βοηθάει και ενθαρρύνει τις
ελευθεριακές τάσεις που συχνά έχουν αρκετά βαθειές ρίζες έτσι πι983085
στεύω ∆εν θα διακινδύνευα microια πρόβλεψη για το τι θα προκύψει
ΕΡΩΤΗΣΗ Πολλά από τα πολιτικά σου γραπτά κατευθύνονται ενα983085
ντίον των laquoνέων microανδαρίνωνraquo των διανοητικών υπηρετών της αmicroε983085
ρικανικής εξουσίας και των αmicroερικανικών συmicroφερόντων Γιατί πι983085
στεύετε ότι είναι σηmicroαντικό να αποκαλύπτεται η συmicroπαιγνία δια983085
νοουmicroένων983085κράτους
ΤΣΟΜΣΚΥ Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η laquoκατα983085σκευή της συναίνεσηςraquo είναι βασικό καθήκον στις κοινωνίες που δεν
microπορούν να εγγυηθούν την υπακοή microέσω της βίας Είτε το ξέρει
είτε όχι ένα σηmicroαντικό τmicroήmicroα της ιντελλιγκέντσιας αφιερώνεται σ
αυτόν το σκοπό Το αποτέλεσmicroα είναι ένα σύστηmicroα κατήχησης που
συχνά είναι πολύ σηmicroαντικό όσον αφορά την αποτελεσmicroατικότητα
του
Το πρώτο βήmicroα προς την απελευθέρωση από την κυριαρχία είναι
η αναγνώριση της ύπαρξης της η κατανόηση του ότι η υποτιθέmicroενη
αντικειmicroενικότητα και ουδετερότητα του κοινωνικού και πολιτικού
σχολιασmicroού ή απλώς του τρόπου παρουσίασης των ειδήσεων α983085
ποκρύπτει προϋποθέσεις και ιδεολογικές αρχές τις οποίες πρέπει να
αmicroφισβητήσουmicroε και οι οποίες καταρρέουν πολύ γρήγορα όταν ε983085
κτεθούν
Έως ότου οι άνθρωποι απελευθερωθούν από το σύστηmicroα της
κατήχησης θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη βία των υπαρχό983085
ντων θεσmicroών Αν microπορούν να απελευθερωθούν microπορούν συχνά να
το πολεmicroήσουν σε χώρες όπως η δική microας όπου ο βαθmicroός της θε983085σmicroοποιηmicroένης βίας είναι σχετικά χαmicroηλός σε ότι αφορά τουλάχι983085
στον τους προνοmicroιούχους Έτσι πιστεύω ότι είναι σηmicroαντικό το να
αποκαλύπτουmicroε συνεχώς τη συνεχιζόmicroενη συmicroπαιγνία είτε είναι
σιωπηρή και υποσυνείδητη είτε γίνεται αρκετά συνειδητά
Αυτό είναι ένα ΑΚΑΤΑΠΑΥΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ αφ ού οι microεγάλοι θε983085
σmicroοί και οι υπηρέτες τους ποτέ φυσικά δεν θα πάψουν να κατα983085
σκευάζουν τον αντιληπτό κόσmicroο microε τη microορφή που εξυπηρετεί τις
ανάγκες τους Είναι microεγάλο λάθος να πιστεύει κανείς ότι αν αποκα983085
32
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3238
λυφθούν microια φορά τα ψέmicromicroατα του συστήmicroατος της προπαγάνδας
γύρω από ας πούmicroε τον πόλεmicroο του Βιετνάmicro δεν έχει νόηmicroα να
ασχοληθεί κανείς ξανά micro αυτό το θέmicroα Αντιθέτως η ιντελλιγκέ983085
ντσια θα διατηρήσει τη φυσική της δέσmicroευση να παλινορθώσει την
κλονισmicroένη πίστη και microε το πέρασmicroα του χρόνου θα το κάνει αρκε983085
τά αποτελεσmicroατικά εκτός αν κάποιοι την αmicroφισβητήσουν
ΕΡΩΤΗΣΗ Ως ένα όπως περιγράφετε τον εαυτό σας laquoστατιστικό
λάθοςraquo εννοώντας ότι άνθρωποι microε ιδέες σαν τις δικές σας γενικώς
αποκλείονται από σηmicroαντικές θέσεις στις ΕΠΑ πώς βλέπετε τον εαυ983085
τό σας ως διανοούmicroενο που διδάσκει σ ένα από τα microεγαλύτερα α983085
microερικανικά πανεπιστήmicroια σε ότι αφορά το ρόλο σας ως microέλος της
ίδιας ιντελλιγκέντσιας που κριτικάρετε αλλά και σε σχέση microε τους
φοιτητές σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Στην πραγmicroατικότητα έχω πολύ περιορισmicroένες επαφές
microε τη λεγόmicroενη ακαδηmicroαϊκή ή διανοουmicroενίστικη κοινότητα πέρα
από λίγους φίλους και συναδέλφους Ό σ ο για τους φοι τητ ές είναι
άλλο θέmicroα Βρίσκονται σε microια φάση της ζωής τους microοναδική ως
προς τη δυνατότητα αmicroφισβήτησης και εξερεύνησης ∆εν έχουν κοι983085
νωνικοποιηθεί ολοκληρωτικά
Είναι όmicroως ιδιαίτερα εντυπωσιακό να δει κανείς πόσο διαφορε983085
τικά αντιδρούν οι φοιτητές και η σχολή σε θέmicroατα που αφορούν το
πανεπιστήmicroιο ή γενικότερα την κοινωνία Ας πάρουmicroε ένα microάλλοντυπικό παράδειγmicroα Λίγα χρόνια πριν το ΜΙΤ ουσιαστικά κανόνισε
να πουληθεί το 13 του πυρηνικού microηχανικού τmicroήmicroατος στον Σάχη
του Ιράν Όταν το σκάνδαλο βγήκε στη δηmicroοσιότητα έγινε πολύς
θόρυβος στο πανεπιστήmicroιο που κατέληξε σε δηmicroοψήφισmicroα microεταξύ
των φοιτητών microε 80 να διαφωνεί microε την πώληση Υπήρξε και microια
σειρά συνελεύσεων της σχολής microε microεγάλη συmicromicroετοχή (κάτι το σπά983085
νιο) που κατέληξαν σε ψηφοφορία όπου το αποτέλεσmicroα έδειξε ότι
το 80 περίπου ενέκρινε την πώληση
Η σχολή είναι απλώς οι φοιτητές microερικών ετών αλλά η διαφορά
των αντιδράσεων σ ένα θέmicroα απλής ακαδηmicroαϊκής ελευθερίας πέρα
από τις προφανείς ευρύτερες επιπτώσεις αντανακλά το ότι οι φοι983085
τητές είναι σήmicroερα λειτουργικό microέρος της θεσmicroισmicroένης δοmicroής εξου983085
σίας Είναι αυτό το βήmicroα προς την αποδοχή και την υπακοή που
έχει σηmicroασία να προσπαθήσουmicroε να αποτρέψουmicroε Αν γίνει αυτά
που θ ακολουθήσουν είναι απολύτως προβλέψιmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Ά ρ α πιστεύεις ότ ι ένα microεγάλο αmicroερικανικό πανεπιστήmicroιο
33
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3338
είναι κατάλληλο microέρος για ελεύθερη εκπαίδευση και ανεξάρτητη
σκέψη
ΤΣΟΜΣΚΥ Μέχρι σήmicroερα αφού τα πανεπιστήmicroια προσφέρουν ευ983085
καιρίες για ελεύθερη έρευνα και έκφραση θα ήταν τρέλλα να microην τα
χρησιmicroοποιήσουmicroε προσπαθώντας ταυτο χρόνως να διευρύνουmicroε
αυτές τις ευκαιρίες Αυτό microπορεί να γίνει Έγινε πράγmicroατι microε microεγάλη
αποτελεσmicroατικότητα από το φοιτητικό κίνηmicroα τη δεκαετία του 60
κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήταν τόσο microισητό και που
διεσύρθη σε τέτοιο βαθmicroό από τους φρουρούς της ιστορίας των
οποίων τα προνόmicroια και η εξουσία απειλήθηκαν από την πίεση των
φοιτητών για ελεύθερη έρευνα και οι οποίοι τώρα πρέπει να καλύ983085
ψουν τους πραγmicroατικούς τους φόβους microε το πρόσχηmicroα ότι η βασι983085
κή πίεση του φοιτητικού κινήmicroατος ήταν ολοκληρωτική σταλινική
αντίθετη στην ακαδηmicroαϊκή ελευθερία κλπ Υπάρχει microια ολόκληρη
φιλολογία διαστρέβλωσης πάνω σ αυτό το θέmicroα που φυσικά λαmicro983085
βάνεται ιδιαιτέρως υπ όψη από τους κύκλους της διανόησης
ΕΡΩΤΗΣΗ Οι αναρχικοί από τον Godwin ως τον Goodman ανέ983085
πτυξαν ελευθεριακές θεωρίες της εκπαίδευσης εξαιρετικά επικριτι983085
κές απέναντι στα συmicroβατικά εκπαιδευτικά συστήmicroατα που ελέγχο983085
νται από το κράτος Τι σκέφτεστε πάνω στην ελευθεριακή παράδο983085
ση της εκπαιδευτικής σκέψης
ΤΣΟΜΣΚΥ Πιστεύω ότι συχνά εξέφρασε microε αποτελεσmicroατικότητα
κρίσιmicroες σηmicroαντικές αξίες Τα σχολεία λειτουργούν microε διάφορουςτρόπους ως όργανα κατήχησης όχι microόνο σε ότι αφορά το διδακτι983085
κό περιεχόmicroενο αλλά το ύφος και τον τρόπο διδασκαλίας και ορ983085
γάνωσης ήδη από τα πρώτα σχολικά χρόνια
Οι φοιτητές ανταmicroοίβονται για την υπακοή και την παθητικότη983085
τα 983085 ένα από τα αποτελέσmicroατα είναι ότι στα ιδρύmicroατα των ελίτ οι
φοιτητές συνήθως προεπιλέγονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά τους
και προσηλυτίζονται πιο αποτελεσmicroατικά απ ότι αλλού
Αυτοί δεν είναι φυσικοί νόmicroοι Είναι δυνατό τα σχολεία να υιοθε983085
τήσουν αξιακά τις δηmicroιουργικές παρορmicroήσεις που είναι microάλλον φυ983085
σιολογικές στην παιδική ηλικία και να ενθαρρύνουν τη microόνιmicroη θέλη983085
ση πρόκλησης της κατεστηmicroένης θεωρίας και εξουσίας Στην πραγ983085
microατικότητα αυτό πραγmicroατοποιείται σχεδόν στο ανώτερο επίπεδο
των φυσικών επιστηmicroών όmicroως πολύ σπάνια συmicroβαίνει αλλού Γι
αυτό το λόγο η εκπαίδευση στις φυσικές επιστήmicroες ίσως είναι ένας
καλός τρόπος για να προετοιmicroαστεί κανείς για microια ζωή σοβαρής
δέσmicroευσης σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήmicroατα
34
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3438
Προσωπικά ήmicroουν λίγο τυχερός microια και ως το γυmicroνάσιο πήγαινα
σε τέτοιο σχολείο 983085 ακολουθούσε τις απόψεις του Dewey δεν ήταν
ελευθεριακό όπως το εννοούmicroε εmicroείς αλλά ενθάρρυνε την ανεξάρτη983085
τη σκέψη και την αυτο983085πραγmicroάτωση microε την καλύτερη έννοια Μόνο
όταν πήγα σ ένα δηmicroόσιο γυmicroνάσιο παραδείγmicroατος χάριν ανακά983085
λυψα ότι ήmicroουν καλός microαθητής Στην προηγούmicroενη σχολική microου ε983085microπειρία θεωρούνταν δεδοmicroένο ότι όλοι ήταν Ως τότε οι microαθητές
laquoκρίνοντανraquo όχι σε σχέση ο ένας microε τον άλλο αλλά σε σχέση microε το
τι κατάφερναν
Αυτού του τύπου η ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ είναι θεmicroελιωδώς ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ
microε την καλύτερη έννοια και γι αυτό σπανίως επιχειρήται αλλά εί983085
ναι δυνατό να γίνει ακόmicroα και microέσα στους θεσmicroικούς περιορισmicroούς
των κοινωνιών microας microε τη σηmicroερινή τους microορφή και η προσπάθεια
δηmicroιουργίας και διεύρυνσης τέτοιων δυνατοτήτων αξίζει τον κόπο
και τον αγώνα Αυτό είναι εξαιρετικά σηmicroαντικό στο πλαίσιο του
κρατικού εκπαιδευτικού συστήmicroατος ή απο983085παιδευτικού συστήmicroα983085
τος
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε υποστηρίξει ότι οι γλωσσολογικές θεωρίες σας έ983085
χουν επαναστατική σηmicro ασία Γιατί πιστεύετε ότι το θεωρητικό σας
έργο στη γλωσσολογία είναι σηmicroαντικό και ποια είναι η σχέση αυτής
του έργου microε τις πολιτικές σας απόψεις και την κοινωνική απελευ983085
θέρωση γεν ικότερα Με άλλα λόγια τι σχέση έχουν οι έmicroφυτες δοmicroές
και η γενετική γραmicromicroατική microε την ανθρώπινη απελευθέρωσηΤΣΟΜΣΚΥ Μια προειδοποίηση ∆εν ισχυρίζοmicroαι ότι οι γλωσσολογι983085
κές microου θεωρίες έχουν επαναστατική σηmicroασία Μάλλον ότι απλώς
προτείνουν ιδέες για τη microορφή που microπορεί να πάρει microια ελευθερια983085
κή κοινωνική θεωρία
∆εν πρέπει κάποιος να ισχυρίζετα ι περισσότερα απ όσα microπο983085
ρούν να αποκαλυφθούν Σίγουρα κανείς δεν microπορεί απλώς να εξά983085
γει κοινωνικά και πολιτικά συmicroπεράσmicroατα από οποιεσδήποτε αντι983085
λήψεις microέσα στη γλώσσα Μάλλον ίσως είναι δυνατό να αρχίσουmicroε
να αντιλαmicroβανόmicroαστε έστω και αmicroυδρά το πώς οι έmicroφυτες δοmicroές
του microυαλού microπορούν να οδηγήσουν σ έναν εκπληκτικό πλούτο κα983085
τανόησης όπως και να αποτελέσουν τη βάση για την εισαγωγή
στην ανθρώπινη δράση και σκέψη Σ αυτή τη βάση microπορούmicroε να
ελπίζουmicroε 983085 είναι microόνο microια ελπίδα 983085 ότι θα microπορέσουmicroε να δείξου983085
microε κάποια microέρα ότι οι δοmicroές εξουσίας και ελέγχου περιορίζουν και
διαστρεβλώνουν τις εσωτερικές ανθρώπινες ικανότητες και ανάγκες
και να θέσουmicroε τη θεωρητική βάση για microια κοινωνική θεωρία που
35
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3538
θα καταλήξει σε πρακτικές ιδέες για το πώς θα ανατρέψουmicroε αυτές
τις δοmicroές Υπάρχουν όmicroως τεράστια κενά σε οποιοδήποτε παρόmicroοιο
επιχείρηmicroα κάτι στο οποίο πάντοτε microε πολύ αγώνα δίνω ιδιαίτε983085
ρη έmicroφαση
Η ελπίδα microου και η διαίσθηση microου είναι ότι η αυτεκπληρούmicroενη
και δηmicroιουργική εργασία είναι microια ΘΕΜΕΛΙΩ∆ΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ Α983085
ΝΑΓΚΗ και ότι η απόλαυση microιας πρόκλησης που την ξεπερνάmicroε microε
microια πετυχηmicroένη εργασία η άσκηση των επιδεξιοτήτων και της microα983085
στ ορ ιά ς αποτελούν ουσιώδες microέρος microιας πλήρους και microε νόηmicroα
ζωής Το ίδιο ισχύει και τη δυνατότητα κατανόησης και διασκέδα983085
σης microε τα επιτεύγmicroατα των άλλων που συχνά ξεπερνούν αυτά που
microπορούmicroε να κάνουmicroε εmicroείς όπως και όταν δουλεύουmicroε δηmicroιουργι983085
κά σε συνεργασία microε τους άλλους
ΕΡΩΤΗΣΗ Έχετε περιγράψει τον εαυτό σας ως έναν laquoετερόφωτο
συνταξιδιώτηraquo του αναρχισmicroού και ως laquoαναρχικό σοσιαλιστήraquo Πώς
ακριβώς βλέπετε τον εαυ τό σας σε σχέση microε τον αναρχισmicroό ως φιλο983085
σοφία και τον αναρχισmicroό ως κίνηmicroα
ΤΣΟΜΣΚΥ Αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο σηmicroαντικό για τον
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟ ως laquoφιλοσοφίαraquo (όρο microε τον οποίο αισθ άνοmicroαι άβο983085
λα) είναι η αναγνώριση ότι υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε microια
ανάγκη να ανακαλύψουmicroε και να ξεπεράσουmicroε τις δοmicroές της ιεραρ983085
χίας της εξουσίας της κυ ρια ρχίας και τους περιορισmicroούς της ελευ983085
θερίας δουλεία microισθωτή δουλεία ρατσισmicroό σεξισmicroό αυταρχικάσχολεία κλπ microια για πάντα Αν η ανθρώπινη κοινωνία προοδεύει
ξεπερνώντας κάποιες απ αυτές τις microορφές της καταπίεσης θα α983085
ποκαλύψει άλλες ειδικά όπως προχωρούmicroε από την αντιmicroετώπιση
των προβληmicroάτων των ζώων στην αντιmicroετώπιση των προβληmicroάτων
των ανθρώπων κατά πως είπε ο Μαρξ
Ο αναρχισmicroός δεν νοmicroοθετεί οριστικές λύσεις γι αυτά τα προ983085
βλήmicroατα Τον βλέπω microάλλον σαν microια πρακτική laquoφιλοσοφίαraquo ε983085
microπνευσmicroένη από το όραmicroα για ένα microέλλον πιο ελεύθερο και πιο α983085
γώγιmicroο micro ένα πολύ ευρύ πεδίο των ανθρωπίνων αναγκών πολλές
από τις οποίες δεν είναι καν σε θέση να καθοριστούν κάτω από
τους διανοητικούς και υλικούς περιορισmicroούς της παρούσας ύπαρ983085
ξης microας
Ο καθένας από microας θα δεσmicroευτεί για την επίλυση των προβλη983085
microάτων που θεωρεί πιο πιεστικά αλλά θα πρέπει να είmicroαστε έτοιmicroοι
να microάθουmicroε από τους άλλους τα όρια των δικών microας αντιλήψεων
και κατανοήσεων κάτι που πάντοτε θα είναι εξαιρετ ικά σηmicroαντικό
36
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3638
Μόνο έτσι microπορεί ο αναρχισmicroός να είναι ένα laquoκίνηmicroαraquo ∆εν θα είναι
ένα κόmicromicroα microε microέλη και ένα οριστικό δόγmicroα
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς ενστερνιστήκατε τέτοιες ιδέες Είναι αλήθεια ότι ε983085
πηρεαστήκατε από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς στο Ισραήλ όταν είσα983085
σταν νέος
ΤΣΟΜΣΚΥ Ναι επηρεάστηκα από το κίνηmicroα των κιmicroπούτς και
στην πραγmicroατικότητα έζησα για λίγο σ ένα κιmicroπούτς και παραλίγο
να microείνω Πιστεύω ότι η εmicroπειρία στο κιmicroπούτς έχει microεγάλη αξία
δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάmicroε (όπως πήγα κάποιες φορές να το
κάνω) ότι η ιστορική ιδιαιτερότητα του κινήmicroατος των κιmicroπούτς στο
Ισραήλ περικλείει πολλές σοβαρές ατέλειες κάποιες φορές και ε983085
γκλήmicroατα Πρέπει να εξετάζουmicroε και άλλες όψεις της εmicroπειρίας πα983085
ραδείγmicroατος χάριν τις microορφές εξαναγκασmicroού που απορρέουν από
την ανάγκη για αποδοχή σε microια έντονα συνδεδεmicroένη κοινότητα αυ983085
τό δέν πιστεύω πως είναι ένα ασήmicroαντο ζήτηmicroα
Στ αλήθεια δεν microπορώ να πω πώς έγινε και επηρεάστηκα από
τις αναρχικές ιδέες983085 δεν microπορώ να θυmicroηθώ κάποια εποχή που να
microην ήmicroουν τόσο επηρεασmicroένος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποια είναι γενικά η άποψη σας για τον Μαρξ και τον
microαρξισmicroό
ΤΣΟΜΣΚΥ Ο Μαρξ ήταν άνθρωπος όχι Θεός Η έννοια του laquoMAPΞΙ983085
ΣΜΟΥraquo ανήκει στην ιστορία της οργανωmicroένης θρησκείας και δεν
πρέπει να χρησιmicroοποιείται σοβαρά από έναν ελεύθερο και ανεξάρ983085τητο άνθρωπο Ο Μαρξ ήταν microια microεγάλη διανοητική microορφή και θα
ήταν χαζό να microην microάθουmicroε απ αυτόν ή να microην εκτιmicroήσουmicroε σωστά
τη συνεισφορά του Ήταν όπως όλοι περιορισmicroένος όσον αφορά
τις αντιλήψεις και τις κατανοήσεις του Η προσωπική του συmicroπερι983085
φορά (ας microην την microπερδεύουmicroε microε τη σκέψη του) άφηνε συχνά πολ983085
λά ερωτηmicroατικά για να microη θεωρηθεί ότι υπερβάλλω Υπάρχουν και
πολλά επικίνδυνα και καταστροφικά στοιχεία στις ιδέες του κάποια
από τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για τα χειρότερα στοιχεία της
λενινιστικής σκέψης και πρακτικής
ΕΡΩΤΗΣΗ Μια τελευταία ερώτηση Τι επιφυλάσσει το microέλλον για
τον Νόαmicro Τσόmicroσκυ Ποια είναι τα σχέδια και οι ελπίδες σας
ΤΣΟΜΣΚΥ Επιτρέψτε microου να θέσω διαφορετικά το ερώτηmicroα και να
ρωτήσω τι επιφυλάσσει το microέλλον για όλους microας ∆εν βλέπω κάποιο
σηmicroαντικό λόγο για να πιστέψουmicroε ότι το microέλλον θα είναι πολύ microακ983085
κρύ Μια ψυχρή microατιά στα γεγονότα δείχνει ότι βαδίζουmicroε αmicroείλι983085
κτα προς έναν πυρηνικό πόλεmicroο που πολύ πιθανόν να προκύψει
3 7
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3738
από ένα λάθος microάλλον στο πλαίσιο κάποιας τριτοκοσmicroικής σύ983085
γκρουσης που θα εmicroπλέξει τις υπερδυνάmicroεις Αυτό όmicroως τελικά δεν
θα πρέπει να αποκρύπτει το ότι microεγάλο microέρος του ανθρώπινου γέ983085
νους αντιmicroετωπίζει καθηmicroερινά και συνεχώς την καταστροφή από
την πείνα και τις αρρώστειες για να microη microιλήσουmicroε για την εξαντλη983085
τική δουλειά τη αξιοθρήνητη φτώχεια και την καταπίεση Αυτά εί983085
ναι δεδοmicroένα και δυστυχώς νοmicroίζω πως πρόκειται για δεδοmicroένα
που αρκούν για ν απαντήσουν στην ερώτηση
Για λόγους προσωπικής πνευmicroατικής υγείας και ίσως ως microέτρο
αυτο983085ικανοποίησης περιmicroένω επίσης να αφιερώσω όσο το δυνατόν
περισσότερο χρόνο και ενέργεια microπορώ στα πνευmicroατικά προβλήmicroα983085
τα που πάντοτε microε έλκουν Συmicroβαίνει το επαγγελmicroατικό microου πεδίο
να βρίσκεται σήmicroερα σ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στάδιο και ιδίως
προσεγγίζει την πρώτη πραγmicroατική laquoεπιστηmicroονική επανάστασηraquoπέρα α πό τις φυσικές επιστήmicroες Κάποιες φορές έχω microια τρελλή φ α983085
ντασίωση ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί τη στιγmicroή ακριβώς που
ο πυρηνικός πόλεmicroος θα βάλει τέλος σ όλες αυτές τις προσπάθειες
ίσως όmicroως να πρόκειται για microια ακόmicroη αυτο983085ικανοποίηση
38
www24grammatacom
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838
8112019 Chomsky 24grammatacom
httpslidepdfcomreaderfullchomsky-24grammatacom 3838