chuong4

Trang - 38 -

CHÆÅNG IV TÊNH TOAÏN CAÏC ÂÀÛC TRÆNG THUÍY VÀN THIÃÚT KÃÚ

4.1 DOÌNG CHAÍY NÀM.

4.1.1 Khaïi niãûm chung. 1. Nhæîng quy luáût chung. Âënh nghéa: Doìng chaíy nàm laì læåüng næåïc chaíy qua màût càõt cæía ra cuía læu væûc trong thåìi gian mäüt nàm. Âãø tiãûn låüi tênh toaïn caïc âàûc træng doìng chaíy thiãút kãú phuûc vuû cho xáy dæûng cäng trçnh. Do âoï tæì liãût taìi liãûu thæûc âo trong tênh toaïn phaíi sàõp xãúp laûi theo nàm thuyí vàn. Nàm thuíy vàn laì nàm bàõt âáöu vaìo âáöu muìa luî nàm træåïc vaì kãút thuïc vaìo cuäúi muìa kiãût nàm sau, hay noïi caïch khaïc nàm thuíy vàn bàõt âáöu vaì kãút thuïc láúy vaìo luïc læåüng træî trong læu væûc âaût trë säú nhoí nháút. Caïc näüi dung chênh nghiãn cæïu doìng chaíy nàm: + Xaïc âënh læåüng doìng chaíy bçnh quán nhiãöu nàm (d/c chuáøn ). + Nghiãn cæïu sæû thay âäøi cuía d/c tæì nàm naìy qua nàm khaïc. + Nghiãn cæïu sæû phán phäúi doìng chaíy trong nàm.

2. YÏ nghéa cuía viãûc nghiãn cæïu doìng chaíy nàm: Xaïc âënh tiãöm nàng nguäön næåïc cuía mäüt con säng hay mäüt hãû thäúng säng tæì âoï coï cå såí qui hoaûch tênh toaïn khai thaïc sæí duûng nguäön næåïc mäüt caïch håüp lê coï hiãûu quaí cao nháút phuûc vuû cho caïc ngaình kinh tãú xaî häüi.

3. Phæång phaïp nghiãn cæïu. a) Phæång phaïp phán têch nguyãn nhán hçnh thaình.

Cå såí phæång phaïp dæûa phæång trçnh cán bàòng næåïc viãút cho moüi thåìi âoaûn báút kç. y = x - z ± ∆u (4-1) b) Phæång phaïp tæång tæû thuíy vàn.

4.1.2 Doìng chaíy chuáøn (DCC) .

Âënh nghéa: DCC cuía mäüt læu væûc laì trë säú trung bçnh nhiãöu nàm âaî tiãún tåïi äøn âënh. 1. Xaïc âënh læåüng dcc khi coï nhiãöu taìi liãûu.

n

QQ

i

n

n1

0

Σ= (4-2)

QON = Qon ± σQn

Trong âoï: σQn= ±nQσ (4-3)

σQ= ±1

)( 2

1

−

−Σ

n

QQ bqi

n

.

Trang - 39 -

Âãø âaïnh giaï mæïc âäü sai khaïc cuía máùu taìi liãûu tênh toaïn ngæåìi ta biãøu diãùn sai säú dæåïi daûng tæång âäúi vaì tênh toaïn theo pháön tràm.

%100%100%100%n

CnQQ

V

on

Q

on

QnQn ±=±=±= σσ

σ (4-4)

Ruït ra: n = 2

4210

Qn

vCσ

(4-5)

Baíng 4-1: Quan hãû giæîa: CV ∼n∼σQn%.

σQn% n Cv ±5% ±6% ±7%

... 0,25

...

... 25 ...

... 17 ...

... 13 ...

Vê duû: Muäún âaím baío cho sai säú tênh toaïnâoìng chaíy chuáøn khäng væåüt quaï ±5% våïi âiãöu kiãûn CV = 0,25 thç phaíi coï taìi liãûu âo âaûc daìi 25 nàm.

2. Xaïc âënh doìng chaíy chuáøn khi coï êt taìi liãûu. a) Keïo daìi taìi liãûu theo quan hãû tæång quan giæîa Xnàm vaì Ynàm. b) Keïo daìi taìi liãûu cuía læu væûc nghiãn cæïu theo læu væûc tæång tæû. + Quan hãû tæång quan âæåìng thàóng âån giaín.

Mnc = KMtt + B (4-6) - Khi Mnc = B thç Mtt = 0.

- Khi B = 0 quan hãû (4-6) âi qua gäúc toüa âäü theo tyí lãû âån giaín

tt

nc

tt

nc

MM

MM

= (4-7)

+ Quan hãû tæång quan âæåìng cong: Keïo daìi bäø sung säú liãûu theo phæång phaïp tæång quan âäö giaíi räöi xaïc âënh Qon. + Sai säú (S2) tênh toaïn dcc = p2 keïo daìi bäú sung säú liãûu theo læu væûc tæång tæû phuû thuäüc vaìo S2 trë säú bçnh quán cuía liãût taìi liãûu doìng chaíy cuía læu væûc tæång tæû σ1 vaì S2 tæång quan doìng chaíy giæîa hai traûm σ2 . Theo lyï thuyãút S2 thç trë säú täøng S2 tênh doìng chaíy chuáøn oí traûm nghiãn cæïu σ seî laì:

22

21 σσσ += (4-8)

Trong âoï: nQσ

σ =1 vaì n

CV2

22

1 γσ

−=

n : laì säú nàm quan tràõc âäöng thåìi giæîa hai traûm. CV2 :laì hãû säú biãún âäøi doìng chaíy traûm nghiãn cæïu trong n nàm. γ : laì hãû säú tæång quan.

3. Phæång phaïp xaïc âënh DCC khi khäng coï taìi liãûu.

a) Xaïc âënh doìng chaíy chuáøn theo læu væûc tæång tæû.

Trang - 40 -

+ Phæång phaïp mæåün mäâun doìng chaíy chuáøn: Mnc = Mtt Nãúu coï sai khaïc giæîa hai læu væûc: - Xo vaì Zo.

ottott

onconcttnc ZX

ZXkMM

−−

== (4-9)

- Ao hä:ö

tt

ncttottottottnc f

ffYXEYY

−−+−

=1

))(( (4-10)

Trong âoï: Eo læåüng bäúc håi màût næåïc, nctt ff , tyí säú giæîa diãûn têch màût häö vaì diãûn têch læu væûc tt vaì nc. + Phæång phaïp mæåün hãû säú doìng chaíy nàm bçnh quán.

Ync = αtt.Xonc = XncXttYtt (mm) (4-11)

b) Xaïc âënh doìng chaíy chuáøn trãn baín âäö mäâun doìng chaíy.

Mo = F

fmm

iii

n

21

1

++Σ

(l/s-km2) (4-12)

Trong âoï: mi, mi+1 trë säú mäâun doìng chaíy cuía caïc âæåìng âàóng trë thæï i vaì i+1 våïi diãûn têch khäúng chãú cuûc bäü giæîa hai âæåìng âoï fi.

Chuï y ï: Âäúi våïi caïc læu væûc nhoí coï nhiãöu yãúu täú cuûc bäü nhæ: âäü däúc, âëa hçnh v.v... duìng phæång phaïp naìy seî coï sai säú låïn.

c) Duìng cäng thæïc kinh nghiãûm âãø tênh. - Coi X laì læåüng mæa nàm âoïng vai troì aính hæåíng quyãút âënh: Y = aX - b = a(X - b/a) (4-13) Trong âoï: b/a biãøu thë täøn tháút täúi thiãøu haìng nàm, a hãû säú doìng chaíy tênh theo læåüng mæa nàm âaî træì âi læåüng täøn tháút täúi thiãøu, b biãøu thë täøn tháút täúi thiãøu ban âáöu.

- Biãøu thë qua tæång quan hãû säú doìng chaíy nàm.

α = XZ

YX

−= 1 (4-14)

Ta tháúy: )(dfXZ= læåüng thiãúu huût baîo hoìa trong nàm. Váûy: α = 1− f(d) (4-15)

Dæûa vaìo kãút quaí nghiãn cæïu cuía 18 læu væûc åí Cháu Áu ngæåìi ta ruït ra:

α = 1− 8,4

d (4-16)

Trong âoï: α =1 ⇒ d = 0 vaì α = 0 ⇒ d = 4,8. Noïi caïch khaïc 4,8 laì trë säú huût baîo hoìa täúi âa åí vuìng ta xeït, do âoï cäng thæïc viãút dæåïi daûng chung:

α = max

1d

d− (4-17)

ÅÍ âáy: d = E - e.

Trang - 41 -

4.1.3 Sæû thay âäøi doìng chaíy haìng nàm

Xaïc âënh sæû thay âäøi doìng chaíy haìng nàm biãøu thë båíi hai hãû säú CV vaì CS.

1. Xaïc âënh Cv vaì Cs khi coï nhiãöu taìi liãûu. a) Phæång phaïp mämen.

- Tênh: 1

)1( 2

1

−

−Σ=

n

kC

i

n

V n ≤30 (4-18)

n

kC

i

n

V

2

1)1( −Σ

= n > 30 (4-19)

- Tênh: 3

3

1

)3(

)1(

v

i

n

S Cn

kC

−

−Σ= (4-20)

Sai säú quán phæång tæång âäúi cuía CV:

εCv = ± %21100 2

nCv+

(4-21)

Sai säú quán phæång tæång âäúi cuía CS :

εCs = ± )561(6100 42vv CC

nCs++ % (4-22)

b) Phæång phaïp thêch håüp täúi âa.

- Xaïc âënh Cv thäng qua trë säú λ. 1

lg1

−

Σ=

n

ki

n

λ (4-23)

Dæûa vaìo quan hãû: λ∼CV ta seî xaïc âënh âæåüc CV. - CS xaïc dënh theo cäng thæïc: CS = mCV, våïi m =1÷6 (xem phuû luûc giaïo trçnh TV)

2. Xaïc âënh Cv cuía doìng chaíy nàm khi coï êt vaì khäng coï taìi liãûu.

a) Khi coï êt taìi liãûu: Tiãún haình theo 2 caïch: - Caïch 1: Keïo daìi taìi liãûu theo læu væûc tæångû tæû ⇒ Tênh CV. Tênh theo caïch naìy CVnc

tênh ra thiãn beï so våïi thæûc tãú. - Caïch 2 : Xaïc âënh Cv bàòng nhiãöu cäng thæïc khaïc

Theo âãö nghë cuía K-M:

⎥⎦

⎤⎢⎣

⎡−−

=22 )(11 N

tt

ntt

nncN

nc

σσ

γ

σσ (4-24)

Trong âoï: Nnc

nnc σσ , Sai säú quán phæång cuía læu væûc nghiãn cæïu chæa vaì âaî keïo daìi,

γ Hãû säú tæång quan giæîa hai læu væûc, N

ttntt σσ , Sai säú quán phæång cuía læu væûc tæång tæû trong n ,N nàm quan tràõc.

ON

NncN

Vnc QC

σ= (4-25)

Trang - 42 -

Phæång phaïp K-M âæåüc duìng trong âiãöu kiãûn hãû säú tæång quan γ ≥ ± 0,8 .Sai säú cuía CV âaî âæåüc keïo daìi tênh theo cäng thæïc:

%1002

1 4

nN

nNNCvnc

γσ

−−

±= (4-26)

Theo âãö nghë Viãûn tênh toaïn thuíy nàng Maxcåva (Liãn xä cuî):

αtgMM

CCtt

ncNVtt

NVnc = (4-27)

Nãúu quan hãû âi qua goïc toüa âäü thç: N

VttN

Vnc CC = (4-28)

vç tgα =nc

tt

MM

b) Khi khäng coï taìi liãûu xaïc âënh CV bàòng caïc cäng thæïc kinh nghiãûm nhæ sau:

+ Loaûi1: Coi hãû säú biãún âäøi CV = f(FLV), tæïc láúy FLV laìm yãúu täú chuí âaûo.

Theo Xäkäläúpxki CV = a - 0,063lg(F +1) . (4-29)

Trong âoï: a phuû thuäüc âiãöu kiãûn âëa lê tæû nhiãn læu væûc, xaïc âënh dæûa vaìo baín âäö phán vuìng. a = CV + 0,063lg(F+1) (4-30)

Khi xeït âãún aính hæåíng cuía häö ao, âáöm láöy tåïi doìng chaíy nàm SãVãLeïp thay âäøi cäng thæïc trãn nhæ sau: CV = a - 0,063lg(F+1) - 0,08lg(f0 +1) (4-31)

Trong âoï: f0 diãûn têch ao häö tênh bàòng % so våïi diãûn têch læu væûc.

+ Loaûi 2: Coi mæa âoïng vai troì chuí âaûo aính hæåíng âãún CV. Cvy = Cvx.Knc (4-32) Trong âoï: Knc = 1/αo

m

αo: hãû säú doìng chaíy nàm bçnh quán nhiãöu nàm. m: tham säú thæåìng láúy = 0,5. Khi m =1 thç: Cvy = Cvx/αo = Cvx.Xo/Yo (4-33) Ngoaìi ra coï thãø xaïc âënh CV theo baín âäö âàóng trë CV.

4.1.4 Phán phäúi doìng chaíy trong nàm.

Caïc phæång phaïp tênh phán phäúi doìng chaíy nàm. - Phán phäúi doìng chaíy theo quaï trçnh thåìi gian (thåìi âoaûn thaïng hoàûc tuáön). - Phán phäúi doìng chaíy theo âæåìng duy trç læu læåüng bçnh quán ngaìy. - Phán phäúi doìng chaíy theo caïc âàûc træng thäúng kã.

1. Phán phäúi doìng chaíy theo quaï trçnh thåìi gian.

Chuï yï: Phán phäúi doìng chaíy tiãún haình theo nàm thuíy vàn thäúng nháút cho táút caí caïc nàm cuía chuäøi quan tràõc vaì láúy troìn âãún thaïng.

0

α

Mnc

Mtt

Hçnh 4-1 Quan hãû Mtt∼Mnc

Trang - 43 -

ÅÍ næåïc ta trong mäüt nàm doìng chaíy phán ra laìm hai muìa roí rãût muìa mæa vaì muìa khä, âãø phán biãût sæû khaïc nhau giæîa caïc muìa ta dæûa vaìo chè tiãu cuía täøng cuûc Khê tæåüng -Thuíy vàn vaì træåìng âaûi hoüc Thuíy låüi Haì näüi coi muìa luî laì caïc thaïng liãn tuûc coï læåüng næåïc Wthaïng ≥ 1/12Wnàm (Qthaïng ≥ Qbqnàm) våïi táön suáút xuáút hiãûn thaïng ≥ 50%.

a) Phæång phaïp phán phäúi doìng chaíy theo nàm âiãøn hçnh. + Âiãöu kiãûn : - Khi liãût taìi liãûu khäng êt hån 15 ÷ 20 nàm, trong âoï bao gäöm âáöy âuí caïc nhoïm nàm nhiãöu næåïc, êt næåïc vaì næåïc trung bçnh. - Trong liãût taìi liãûu âoï phaíi choün âæåüc nàm âiãøn hçnh thoía maîn yãu cáöu sau: ∗ Doìng chaíy nàm âiãøn hçnh gáön bàòng doìng chaíy nàm thiãút kãú (Wnâh ≈ Wnp) ∗ Doìng chaíy muìa giåïi haûn gáön bàòng doìng chaíy muìa thiãút kãú (Wmgh ≈ Wmp) + Trçnh tæû caïc bæåïc tênh toaïn: - Tênh täøng læåüng doìng chaíy nàm vaì muìa æïng våïi táön suáút thiãút kãú: Wnp, Wmp. - Dæûa vaìo liãût säú liãûu thæûc âo xaïc âënh Wnâh, Wmgh thoía maîn caïc âiãöu kiãûn trãn. - Tênh hãû säú hiãûu chènh: ∗ Âäúi caïc thaïng thuäüc muìa giåïi haûn: K1= Wmp/Wmgh. (4-34) ∗ Âäúi caïc thaïng coìn laûi trong nàm: K2 = (Wnp -Wmp)/(Wnâh -Wmgh). (4-35) - Tênh phán phäúi doìng chaíy caïc thaïng trong nàm: ∗ Caïc thaïng trong muìa giåïi haûn: Qpj = K1Qâhj (4-36) ∗ Caïc thaïng coìn laûi trong nàm: Qpj = K2Qâhj (4-37) Trong âoï: j laì chè säú thaïng trong nàm. Chuï y ï: Trong muìa giåïi haûn coï thãø khäúng chãú thãm thaïng chuyãøn tiãúp muìa, khi âoï choün nàm âiãøn hçnh, choün caïc hãû säú hiãûu chènh phaíi thãm âiãöu kiãûn naìy.

b) Phæång phaïp täø håüp thåìi âoaûn (Phæång phaïp Anâráyanäúp). + Âiãöu kiãûn: - Khi taìi liãûu thuíy vàn khäng êt hån 10 nàm, - Khäng choün âæåüc nàm âiãøn hçnh, - Trong chuäùi taìi liãûu bao gäöm âáöy âuí caïc nhoïm nàm: nhiãöu, trung bçnh vaì êt næåïc.

+ Trçnh tæû caïc bæåïc tênh toaïn: - Tênh læåüng doìng chaíy nàm (Wnp), læåüng doìng chaíy muìa giåïi haûn (Wmghp). - Tênh læåüng doìng chaíy muìa coìn laûi trong nàm:

Wmp = Wnp - Wmghp (4-38) - Sàõp xãúp læåüng doìng chaíy riãng tæìng muìa (Muìa giåïi haûn, muìa khäng giåïi haûn) ra thaình caïc nhoïm :nhiãöu næåïc, trung bçnh, êt næåïc giaím dáön (cäüt) vaì doìng chaíy caïc thaïng trong muìa cuîng sàõp xãúp theo thæï tæû giaím dáön (haìng) vaì ghi tãn caïc thaïng tæång æïng bãn caûnh.

Trang - 44 -

- Tênh tyí säú phán phäúi bçnh quán cuía tæìng cäüt vaì gàõn tyí säú âoï cho thaïng naìo coï màût nhiãöu nháút trong cäüt âoï. Tyí säú phán phäúi bçnh quán tênh theo cäng thæïc:

%100

11

1

ji

n

i

m

j

i

n

ij

Q

Qk

==

=

ΣΣ

Σ= (4-39)

Trong âoï: i = 1,2..n laì säú nàm cuía mäùi nhoïm (cäüt). j = 1,2..m laì säú thaïng trong muìa (haìng). - Sàõp xãúp laûi caïc tyí säú âoï theo thæï tæû caïc thaïng âaî âæåüc gàõn theo trçnh tæû thåìi gian. - Tênh phán phäúi doìng chaíy tæìng thaïng trong nàm theo caïc táön suáút thiãút kãú bàòng caïch nhán caïc tyí säú phán phäúi våïi caïc täøng læåüng bçnh quán cuía muìa tæång æïng. ∗ Nhæîng thaïng trong muìa giåïi haûn:

pjjp WkW 2)2()2( .= (4-40)

∗ Nhæîng thaïng coìn laûi trong nàm:

pjjp WkW 3)3()3( .= (4-41)

ÅÍ âáy: Dáúu hiãûu (2) chè muìa giåïi haûn vaì dáúu hiãûu (3) chè muìa khäng giåïi haûn. Chuï y ï: Khi taìi liãûu quan tràõc quaï ngàõn (n < 10 nàm) khäng thãø chia chuäùi nàm thaình ba nhoïm nàm âæåüc thç gäüp chung mäüt nhoïm âãø tênh toaïn.

2. Phán phäúi doìng chaíy theo âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy.

a) YÏ nghéa: - Âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy cho ta biãút thåìi gian duy trç læu læåüng ≥ mäüt læu læåüng cho træåïc, noï khäng cho ta biãút thåìi gian xuáút hiãûn læu læåüng cuía noï, khäng cho biãút quaï trçnh phán phäúi doìng chaíy trong nàm. - YÏ nghéa thæûc tãú: Âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy thæåìng âæåüc duìng trong tênh toaïn thuíy nàng vaì giao thäng thuíy... - YÏ nghéa tênh toaïn thuíy vàn:Thäng qua âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy cho biãút âæåüc mæïc âäü âiãöu tiãút cuía læu væûc .

b) Caïch xáy dæûng âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy: - Daûng täøng quaït: Mäüt nàm coï 365 ngaìy váûy trong n nàm coï 365×n giaï trë læu læåüng bçnh quán ngaìy. Âãø âån giaín vaì giaím båït khäúi læåüng ta phán cáúp læu læåüng trong tênh toaïn.

Baíng 4-2: Phán cáúp læu læåüng láûp baíng xáy dæûng âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy daûng täøng quaït .

Cáúp læu læåüng (Q) Q Säú ngaìy xuáút hiãûn Säú ngaìy luîy têch P%

Qmax ÷ Q1

... Q1÷Q2

Q 1

... Q 2

t1

... t2

t1

... t1 + t2

p1= 365.1

nt 100%

p2= 365.21

ntt +

100%

Trang - 45 -

- Daûng bçnh quán. Mäüt nàm xáy dæûng mäüt âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy, n nàm xáy dæûng n âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy vaì sau âoï xaïc âënh âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy daûng bçnh quán. Baíng 4-3: Láûp baíng xáy dæûng âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy daûng bçnh quán

Giaï trë læu læåüng bçnh quán ngaìy æïng våïi thåìi gian duy trç Nàm Qmax (m3/s) 30 90 180 270 365

Qmin (m3/s)

4.2 DOÌNG CHAÍY KIÃÛT.

4.2.1 Khaïi niãûm doìng chaíy kiãût

Doìng chaíy kiãût laì doìng chaíy nhoí nháút trong säng chuí yãúu do læåüng næåïc ngáöm trong læu væûc cung cáúp do váûy læu læåüng kiãût êt thay âäøi theo thåìi gian. Doìng chaíy kiãût laì mäüt âàûc træng quan troüng cáön xaïc âënh trong tênh toaïn thuíy vàn. Caïc âàûc træng kiãût cáön xaïc âënh âoï laì: Læu læåüng kiãût ngaìy thiãút kãú (Qnkp), Læu læåüng kiãût thaïng thiãút kãú (Qtkp) .

4.2.2 Nhán täú aính hæåíng doìng chaíy kiãût

1. Nhán täú khê háûu.

- Phuû thuäüc täøng læåüng mæa trong nàm vaì sæû phán bäú læåüng mæa âoï theo thåìi gian... - Phuû thuäüc vaìo nhiãût âäü, âäü áøm, hæåïng gioï thënh haình trãn læu væûc.

2. Nhán täú màût âãûm. - Cáúu taûo caïc låïp âëa cháút, nhæ cáúp phäúi haût, âäü räøng.v v...trãn bãö màût læu væûc. - Âäü däúc âëa hçnh, cáúu taûo maûng læåïi säng, âäü sáu cuía säng suäúi, hçnh daûng maûng læåïi säng.v.v.. - Låïp phuí trãn bãö màût læu væûc: thaím thæûc váût, âäü che phuí. - Häö ao vaì vë trê häö ao trãn læu væûc.

∗Qmax

∗Qmin

200

100

150

50 0 20 40 60 80 100 P%

Q(m3/s)

∗ ∗

∗ ∗ ∗∗∗

∗

∗ ∗ ∗ ∗

1) Daûng âæåìng täøng quaït

∗Qmax

∗Qmin

200

100

150

50 0 20 40 60 80 100 P%

Q(m3/s)

2) Daûng âæåìng bçnh quán

Hçnh 4-2: Daûng âæåìng duy trç læu læåüng bçnh quán ngaìy

Trang - 46 -

3. Hoaût âäüng kinh tãú cuía con ngæåìi.

- Hoaût âäüng têch cæûc: Caïc biãûn phaïp thuíy låüi, lám nghiãûp, näng nghiãûp v.v...laìm tàng âäü áøm cuía læu væûc, giaím læåüng bäúc håi v.v...laìm tàng læu læåüng doìng chaíy kiãût. - Hoaût âäüng tiãu cæûc : Khai thaïc lám nghiãûp bæìa baîi, canh taïc du canh du cæ laûc háûu, khai thaïc khoaïng saín, âáït âaï tæû do khäng quy hoaûch gáy hiãûn tæåüng xoïi låî trong muìa luîî, tàng læåüng bäúc håi trong muìa kiãût, laìm tàng hiãûn tæåüng sa maûc hoïa læu væûc laìm læåüng næåïc caûn kiãût. Chênh vç váûy muìa luî xaíy khaï phæïc taûp, doìng chaíy táûp trung nhanh, muìa kiãût keïo daìi gáy khä haûn khäúc liãût thiãúu næåïc nghiãm troüng.

4.2.3 Phæång phaïp xaïc âënh læu læåüng kiãût thiãút kãú.

Trong tênh toaïn thiãút kãú ngæåìi ta thæåìng xaïc âënh læu læåüng kiãût ngaìy (Qnkp ) læu læåüng kiãût thaïng (Qtkp) æïng táön suáút thiãút kãú tuìy theo caïc yãu cáöu baìi toaïn cuû thãø .

1. Trong træåìng håüp coï nhiãöu säú liãûu quan tràõc thuíy vàn.

Kiãøm tra chuäøi taìi liãûu thu tháûp âæåüc bàòng caïch xáy dæûng quan hãû tæång quan âæåìng thàóng giæîa Qnkp∼ Qtkp (thæåìng quan hãû tæång quan naìy ráút chàût cheí), dæûa quan hãû naìy loaûi træì caïc sai soït do thu tháûp säú liãûu gáy nãn âãøì sæía chæîa chènh biãn. Dæûa vaìo chuäøi säú liãûu (âaî chènh biãn) , tênh toaïn xaïc âënh Qnkp, Qtkp.

2. Khi coï êt säú liãûu quan tràõc doìng chaíy.

- Keïo daìi säú liãûu theo læu væûc tæång tæû thuíy vàn räöi tênh toaïn nhæ pháön (1). - Phæång phaïp tè lãû âån giaín cuía Vlã-Bãâeïp gäöm caïc bæåïc sau: ∗ Choün læu væûc tæång tæû, tênh tè säú k vaì khàóng âënh tiãu chuáøn tæång tæû. ∗ Dæûa vaìo säú liãûu læu væûc tæång tæû tênh toaïn xaïc âënh Qkptt ∗ Tênh tè säú giæîa Qkptt vaì Qknc cuía nàm coï säú liãûu quan tràõc song song (cuía læu væûc tæång tæû vaì læu væûc nghiãn cæïu). ∗ Duìng tè säú naìy nhán våïi læu læåüng kiãût thæûc âo cuía læu væûc nghiãn cæïu ta coï læu læåüng kiãút thiãút kãú (Qkp).

Vê duû: Tênh Qtkp cuía læu væûc A æïug våïi táön suáút thiãút kãú p = 95% trong âiãöu kiãûn chè coï mäüt nàm quan tràõc 2001÷2002. Choün læu væûc B coï nhiãöu säú liãûu quan tràõc laìm læu væûc tæång tæû vaì tiãún haình tênh toaïn theo caïc bæåïc sau: Tênh chè säú tæång tæû (k) trong thåìi gian quan tràõc song song (muìa kiãût 2001÷2002).

Baíng 4-4 : Tênh chè säú tæång tæû Säng Thaïng 1 2 3 4 7 8 5 6

A QA(m3/ s) 1,63 1,12 0,85 0,67 0,71 0,93 0,60 1,32 B Q B(m3/ s) 0,68 0,46 0,35 0.28 0,29 0,39 0,25 0,55 k QA/ QB 0.417 0,411 0,412 0,418 0,408 0,42 0,416 0,416

Trang - 47 -

Theo kãút quaí tênh toaïn baíng 4-4 chè säú tæång tæû k gáön bàòng nhau chuïng ta âi âãún kãút luáûn hai læu væûc A & B tæång tæû nhau. Dæûa vaìo liãût taìi liãûu cuía læu væûc B tênh caïc trë säú âàûc træng cuía máùu: Q0, CV, CS xaïc âënh læu læåüng thaïng kiãût æïng våïi p = 95%, Qp=95%= 0,125 m3/s.

a) Læu læåüng kiãût nháút cuía læu væûc B trong nàm 2001÷2002 laì 0,25 m3/s ,tênh tè säú:

k1 5,025,0

125,0

0201

%95 ===−Q

Q

b) Coï k1 tênh læu læåüng kiãût thiãút kãú taûi læu væûc A:

QA95% = QKA95%.k1 = 0,60.0,5 = 0,30 m3/s (Trë säú 0,30 m3/s laì læu læåüng kiãût cuía læu væûc A æïng våïi táön suáút thiãút kãú 95%)

. 3. Xaïc âënh læu læåüng kiãût khi khäng coï säú liãûu quan tràõc doìng chaíy.

- Mæåün mä âun kiãût cuía læu væûc tæång tæû âãø tênh toaïn. - Duìng baín âäö âàóng trë mä âun doìng chaíy kiãût âãø tênh trë säú læu læåüng kiãût thiãút kãú. - Duìng mäüt säú cäng thæïc kinh nghiãûm âãø tênh toaïn: Xin giåïi thiãûu cäng thæïc kinh nghiãûm cuía Cuûc thuíy vàn VN:

mpkp XAM .= (4-42)

Trong âoï: - pX læåüng mæa nàm thiãút kãú (mm),

- m laì säú muî biãøu thë mæïc âäü aính hæåíng cuía mæa âãún doìng chaíy kiãût, - A laì thäng säú âëa lyï. Caïc thäng säúA vaì m âaî âæåüc phán vuìng nhæ sau: - Vuìng 1: A = 0,0000014, m = 1,98. - Vuìng 2: A = 0,0000022, m = 2,02. - Vuìng 3: A = 0,0000017, m = 1,80.

4.3 DOÌNG CHAÍY LUÎ

Doìng chaíy luî laì doìng chaíy låïn nháút trong säng xaíy ra vaìo muìa luî, åí Viãût Nam muìa luî chè keïo daìi 3÷4 thaïng nhæng læåüng doìng chaíy chiãúm 70÷90% täøng læåüng doìng chaíy nàm, màût khaïc khaí nàng thoaït luî caïc doìng säng haû læu coï haûn nãn gáy caïc hiãûn tæåüng luî luût phaï hoaûi caïc cäng trçnh xáy dæûng aính hæåíng træûc tiãúp âãún âåìi säúng kinh tãú cuía con ngæåìi. Trong tênh toaïn doìng chaíy luî ngæåìi ta chia ra caïc træåìng håüp cuû thãø: coï âáöy âuí taìi liãûu, êt taìi liãûu vaì khäng coú taìi liãûu âo âaûc thuíy vàn.

Caïc âàûc træng chênh doìng chaíy luî cáön xaïc âënh laì:

- Læu læåüng âènh luî thiãút kãú: Qmaxp (m3/s). - Täøng læåüng luî thiãút kãú: Wmaxp (m3). - Âæåìng quaï trçnh luî thiãút kã:ú (Q∼t)maxp.

0

Wmax

Q(m3)

t

Qmax

( (Q∼t)max

Hçnh 4-3: Daûng âæåìng quaï trçnh luî

Trang - 48 -

4.3.1 Choün táön suáút thiãút kãú luî (Ptk).

1. Táön suáút thiãút kãú luî

Táön suáút thiãút kãú luî laì xaïc suáút xuáút hiãûn nhæîng trë säú khäng væåüt quaï táön suáút qui âënh trong thåìi gian sæí duûng cäng trçnh.

Vê duû :Táön suáút thiãút kãú phoìng luî cho mäüt thaình phäú laì 1%, coï nghéa laì thaình phäú âoï coï khaí nàng chäúng âæåüc nhæîng tráûn luî trong voìng 100 nàm xaøy ra mäüt láön.

Váún âãö choün táön suáút thiãút kãú luî dæûa trãn cå såí: ∗ Choün táön suáút âaím baío an toaìn cho cäng trçnh thuíy cäng (Pct): tuìy thuäüc vaìo qui mä, kêch thæåïc, mæïc âäü quan troüng.v.v...âãø âënh ra cáúp cäng trçnh choün Pct . ∗ Phoìng luî cho vuìng haû læu (Phl): dæûa vaìo yãu cáöu phoìng luî cho vuìng haû læu bao gäöm caïc màût vãö dán cæ, kinh tãú, giao thäng, háöm moí.v.v...âãø choün Phl.

Nãúu Pct < Phl choün Pct = Ptk

Nãúu Pct > Phl choün Phl = Ptk

Theo tiãu chuáøn xáy dæûng Viãût Nam (TCXDVN) 285: 2000, âäúi våïi thiãút kãú caïc cäng trçnh thuíy låüi thãø hiãûn åí baíng (4-5).

Chuï yï: Táön suáút nhoí aïp duûng cho caïc cäng trçnh coï daûng luî phæïc taûp thæåìng xuáút hiãûn åí miãön nuïi, trung du. Táön suáút låïn aïp duûng cho caïc cäng trçnh coï daûng luî äøn âënh thæåìng xuáút hiãûn åí vuìng âäöng bàòng.

2. Hãû säú hiãûu chènh an toaìn

Âãø âaím baío cho cäng trçnh thuíy cäng nháút laì âäúi våïi 2 giaï trë Qmaxp ,Wmaxp trong tênh toaïn thiãút kãú ngæåìi ta phaíi cäüng thãm mäüt trë säú goüi laì hãû säú hiãûu chènh an toaìn.

∗ Âäúi våïi giaï trë Qmaxp : pp

p QNEaQ maxmax

.=∆ (4-44)

∗ Âäúi våïi giaï trë Wmaxp : pp

p WNEaW maxmax

.=∆ (4-45)

Trong âoï: a laì hãû säú phuû thuäüc vaìo tçnh hçnh nghiãn cæïu thuíy vàn cuía læu væûc: a = 0,7 âäúi våïi læu væûc âæåüc nghiãn cæïu âáöy âuí,

a = 1,5 âäúi våïi læu væûc âæåüc êt nghiãn cæïu. Ep sai säú quán phæång cuía tung âäü âæåìng táön suáút phuû thuäüc vaìo CV tra baíng hay biãøu âäö âãø xaïc âënh.

N säú nàm xuáút hiãûn laûi cuía luî lëch sæí trong læu væûc.

Giaï trë ∆Qmaxp, ∆Wmaxp tênh theo cäng thæïc (4-44), (4-45) khäng âæåüc væåüt quaï 20% Qmaxp, Wmaxp. Nãúu låïn hån thç phaíi tênh laûi hãû säú hiãûu chènh.

Trang - 49 -

Baíng 4-5 : Læu læåüng, mæûc næåïc låïn nháút thiãút kãú vaì kiãøm tra cäng trçnh thuíy.

Cáúp thiãút kãú TT Loaûi cäng trçnh thuíy I II III IV V

1

2

∗ Cuûm âáöu mäúi caïc loaûi (træì cäng trçnh âáöu mäúi vuìngtriãöu);Hãû thäúng dáùn- thoaït næåïc vaì caïc cäng trçnh liãnquan khäng thuäüc hãû thäúng tæåïi tiãu näng nghiãûp;Cäng trçnh dáùn - thaïo næåïc qua säng suäúi cuía hãû thäúngtæåïi tiãu näng nghiãûp. Táön suáút thiãút kãú P(%) (tæång æïng våïi chu kyì làûp laûi N nàm) Táön suáút kiãøm tra P(%) (tæång æïng våïi chu kyì làûp laûi N nàm) ∗ Cäng trçnh âáöu mäúi vuìng triãöu; Cäng trçnh vaì hãû thäúng dáùn - thoaït liãn quan trong hãû thäúng tæåïi tiãunäng nghiãûp (træì cäng trçnh dáùn - thaïo næåïc qua säng suäúi âaî noïi åí âiãøm1). Táön suáút thiãút kãú P(%) (tæång æïng våïi chu kyì làûp laûi N nàm)

0,1÷0,2 1000÷5000,02÷0,04

5000÷2500

0,2 500

0,52000,1

1000

0,5200

1 100 0,2 500

1 100

1,5 67 0,5 200

1,5 67

2 50

2 50

Baíng 4-6 : Quan hãû Ep ∼ Cv

CV 0.1 0.3 0.5 0.7 0.9 1.1 EP 0.25 0.64 0.97 1.26 1.56 1.89

3. Xæí lyï luî lëch sæ.í Luî lëch sæí laì nhæîng tráûn luî cæûc låïn coï thãø xaíy ra trong thåìi kyì quan tràõc thu tháûp âæåüc hoàûc xaíy ra træåïc âoï maì qua âiãöu tra luî ngæåìi ta phuûc häöi âæa vaìo liãût taìi liãûu tênh toaïn. Xæí lyï luî lëch sæí laìm tàng âäü äøn âënh cuía âæåìng táön suáút åí pháön táön suáút beï, náng cao âäü chênh xaïc liãût taìi liãûu thu tháûp âæåüc. Âãø âæa luî lëch sæí vaìo liãût taìi liãûu tênh toaïn cáön xaïc âënh thåìi kyì xuáút hiãûn laûi N.

a) Xaïc âënh thåìi kç xuáút hiãûn laûi N. Âáy laì mäüt váún âãö khoï vaì êt chênh xaïc, thæåìng ngæåìi ta dæûa vaìo nhæîng con luî lëch sæí âaî xuáút hiãûn âãø xaïc âënh. Sau âáy laì mäüt säú vê duû xaïc âënh N.

Vê duû1: Trãn säng A nàm 1901 xuáút hiãûn mäüt tráûn luî lëch sæí, âãún nàm 1999 laûi xuáút hiãûn mäüt tráûn luî tæång tæû, nhæ váûy trong voìng 98 nàm (1901 ÷ 1999) âaî 2 láön xuáút hiãûn luî lëch sæí tæång tæû nhau. Thåìi kyì xuáút hiãûn laûi N cuía con luî lëch sæí âoï laì:

N = 2

19011999 − = 49 nàm

Vê duû2: Trãn säng B nàm 1912 xuáút hiãûn mäüt tráûn luî lëch cho âãún nàm 2001. Váûy thåìi kyì xuáút hiãûn laûi N coï thãø laì: N = 2001 - 1912 = 89 nàm Våïi caïc vê duû âaî nãu åí trãn váún âãö xaïc âënh N mang tênh gáön âuïng, nhæng thåìi gian naìy daìi hån thåìi gian quan tràõc liãn tuûc nãn noï laìm tàng âäü chênh xaïc cho kãút quaí tênh.

Trang - 50 -

b) Tênh táön suáút kinh nghiãûm luî :

Âäúi våïi caïc tráûn luî lëch sæí: p = 1+N

M 100% (4-46)

Âäúi caïc tráûn luî thæåìng: p = 1+n

m 100% (4-47)

Trong âoï: M laì säú thæï tæû vaì N laì thåìi kç xuáút hiãûn laûi cuía luî lëch sæí.

c) Tênh caïc tham säú thäúng kã cuía máùu tênh toaïn:

ÅÍ âáy chia laìm 2 træåìng håüp:

+ Luî lëch sæí nàòm ngoaìi liãût säú liãûu quan tràõc n nàm

⎟⎠⎞

⎜⎝⎛ Σ

−+Σ=

== i

n

ij

a

jN X

naNX

NX

11

1 (Hçnh 4-4a) (4-48)

⎥⎦⎤

⎢⎣⎡ −Σ

−+−Σ

−=

==

2

1

2

1)1()1(

11

i

n

ij

a

jVN Kn

aNKN

C (4-49)

+ Luî lëch sæí nàòm trong liãût säú liãûu quan tràõc n nàm.

⎟⎠⎞

⎜⎝⎛ Σ

−−

+Σ=−

== i

an

ij

a

jN X

anaNX

NX

11

1 (Hçnh4-4b) (4-50)

⎥⎦⎤

⎢⎣⎡ −Σ

−−

+−Σ−

=−

==

2

1

2

1)1()1(

11

i

an

ij

a

jVN KanaNK

NC (4-51)

ÅÍ âáy: j = 1...a giaï trë säú tráûn luî lëch sæí. i = 1...n giaï trë caïc tráûn luî trong thåìi kç quan tràõc thu tháûp âæåüc.

4.3.2 Tênh toaïn doìng chaíy luî khi coï âáöy âuí taìi liãûu quan tràõc hoàûc taìi liãûu coï thãø keïo daìi theo læu væûc tæång tæû thuíy vàn.

Trong træåìng håüp âæåüc coi laì âáöy âuí taìi liãûu quan tràõc thoía maîn caïc âiãöu kiãûn sau: liãût säú liãûu daìi êt nháút tæì 15÷30 nàm, trë säú CV= 0,3÷1.0, sai säú cho pheïp <20%, caïc âiãøm thæûc âo gáön truìng våïi âæåìng táön suáút lê luáûn, trong chuäùi säú liãûu tênh toaïn coï luî lëch sæí.

1. Xaïc âënh læu læåüng âènh luî æïng våïi táön suáút thiãút kãú Qmaxp (m3/s). a) Choün máùu säú liãûu tênh toaïn. + Yãu cáöu choün máùu: - Máùu phaíi mang tênh âaûi biãøu cho mäüt traûm âo, mäüt con säng, mäüt læu væûc ... - Caïc trë säú cuía máùu phaíi mang tênh âäöng nháút tæïc laì cuìng mäüt nguyãn nhán hçnh thaình, luî Viãût Nam chuí yãúu do mæa sinh ra. - Caïc trë säú trong máùu phaíi âäüc láûp våïi nhau âãø sæí duûng phæång phaïp thäúng kã tênh toaïn. + Phæång phaïp choün máùu tênh toaïn hiãûn nay coï 3 caïch nhæ sau: - Choün mäüt nàm mäüt giaï trë Qmax âãø tênh toaïn, choün theo caïch naìy trong træåìng håüp coï liãût säú liãûu daìi dãø âaïp æïng caïc yãu cáöu nãu trãn.

Q(m3/s)

t

0

QN

Nn

a)

Q(m3/s

t

QN

0

Nn

Hçnh4-4: Caïc træåìng håüp tênh luî lëch sæí

b)

Trang - 51 -

- Choün mäüt nàm nhiãöu giaï trë Qmax âãø tênh toaïn. Theo säú liãûu thäúng kã thç mäüt con säng åí næåïc ta mäüt muìa luî coï thãø xuáút hiãûn 9 ÷11 giaï trë Qmax, do váûy trong træåìng håüp säú nàm quan tràõc khäng daìi làõm ngæåìi ta coï thãø choün nhiãöu giaï trë Qmax âãø tênh toaïn. Phæång phaïp naìy âæåüc thãø hiãûn nhæ sau:

• Choün táút caí caïc giaï trë Qmax ≥ Qmaxgh [Qmaxgh = (3 ÷ 4)Q o ] âãø tênh toaïn, trong træåìng håüp naìy cáön chuï yï âãún tênh âaûi biãøu cuía máùu vç coï nàm luî låïn xuáút hiãûn nhiãöu giaï trë Qmax ≥ Qmaxgh, nhæng cuîng coï nhiãöu nàm luî nhoí Qmax < Qmaxgh.

• Mäùi nàm choün 2, 3, 4...giaï trë Qmax, theo kinh nghiãûm mäùi nàm nãn choün 3 giaï trë Qmax (láúy tæì trãn xuäúng) âãø tênh toaïn, khäúi læåüng væìa phaíi, âiãøm kinh nghiãûm phán bäú khaï phuì håüp våïi âæåìng táöìn suáút lyï luáûn.

Chuï y ï: Khi säú giaï trë Qmax trong liãût säú liãûu tênh toaïn nhiãöu hån n nàm quan tràõc thç táön suáút tênh toaïn ra laì táön suáút láön phaíi âäøi laûi táön suáút nàm thiãút kãú nhæ sau:

mln PP )1(1 −−= (4-52)

- Choün caïc tráûn luî sàõp xãúp tæì trãn xuäúng = säú n nàm quan tràõc âãø tênh toaïn .Nhæåüc âiãøm cuía phæång phaïp naìy khäng âaím baío tênh âaûi biãøu vç coï nàm choün nhiãöu giaï trë Qmax coìn coï nàm khäng choün âæåüc tráûn luî naìo âãø tênh toaïn.

b). Xaïc âënh Qmaxp.

Sau khi choün âæåüc liãût säú liãûu tênh toaïn tiãún haình xáy dæûng âæåìng táön suáút coï P tk xaïc âënh Qmaxp (caïc bæåïc tênh toaïn âaî trçnh baìy åí chæång III)

2. Xaïc âënh täøng læåüng luî thiãút kãú Wmaxp (m3).

Âáy laì mäüt âàûc træng cáön thiãút cho viãûc thiãút kãú vaì khai thaïc nguäön taìi nguyãn næåïc, Wmaxp âoïng mäüt vai troì quyãút âënh âãún viãûc hçnh thaình âènh luî aính hæåíng viãûc xaïc âënh qui mä kêch thæåïc cuía cäng trçnh . Âãø xaïc âënh Wmaxp gäöm caïc bæåïc sau:

a) Chia âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú ra caïc thåìi âoaûn tênh toaïn khaïc nhau:1,2,...,n ngaìy; sau âoï tênh læu læåüng bçnh quán tæìng ngaìy mäüt.

b) Cäng thæïc tênh: i

ngc

ngâip QW=Σ= 400.86max (4-53)

ÅÍ âáy: Q i læu læåüng bçnh quán ngaìy xaïc âënh dæûa vaìo âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú. i = ngâ ÷ngc:(ngaìy âáöu âãún ngaìy cuäúi tráûn luî tênh toaïn).

3. Âæåìng quaï trçnh luî thiãút kã ú (Q ∼ t)maxp.

Muäún coï âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú, chuïng ta dæûa vaìo liãût säú liãûu quan tràõc dæåüc choün mäüt âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh âãø thu phoïng. a) Choün âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh âaím baío caïc nguyãn tàõc sau: ∗ Choün âæåìng quaï trçnh luî âaî xuáút hiãûn trong thæûc tãú âaím baío khi thu phoïng coï giaï trë âènh luî bàòng Qmaxp, pháön diãûn têch khäúng chãú dæåïi âæåìng quaï trçnh luî bàòng Wmaxp . ∗ Daûng âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh laì daûng báút låüi âäúi våïi cäng trçnh thiãút kãú. ∗ Daûng luî xuáút hiãûn âuïng vaìo luïc báút låüi.

Trang - 52 -

b) Phæång phaïp thu phoïng âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh tråí thaình âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú.

Phæång phaïp 1: Phæång phaïp thu phoïng cuìng tè säú:

+ Nguyãn tàõc cuía phæång phaïp: Sau khi thu phoïng xong âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú âaím baío hai giaï trë Qmaxp & Wmaxp khäng thay âäøi. + Tênh caïc hãû säú thu phoïng: - Co giaín tung âäü âæåìng quaï trçnh luî theo hãû säú kQ:

kQ =âh

p

QQ

max

max (4-54)

- Co giaín hoaình âäü âæåìng quaï trçnh luî theo hãû säú k T:

kT =âh

p

TT (4-55)

ÅÍ âáy Tp,Tâh laì thåìi gian cuía luî thiãút kãú vaì luî âiãøn hçnh.

Giaí sæí sau khi thu phoïng âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh tråí thaình âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú ta coï thãø xaïc âënh caïc thaình pháön nhæ sau:

Âäúi våïi luî thiãút kãú: TP = fQW

p

p

max

max2 (4-56)

Tæång tæû âäúi våïi luî âiãøn hçnh: Tâh = fQW

âh

dh

max

max2 . (4-57)

f: laì hãû säú hçnh daûng luî. Trong træåìng håüp âæåìng quaï trçnh luî laì daûng tam giaïc thç f=1. Thay (4-56) , (4-57) vaìo (4-55) ta âæåüc:

kT =Q

W

âh

p

âh

p

âh

dh

p

p

âh

P

kk

QQ

WW

fQW

fQW

TT ===

max

max

max

max

max

max

max

max :.

2:.

2 (4-58)

Khi: kW > kQ ⇒ TP > Tâh , âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh âæåüc phoïng to lãn. kW < kQ ⇒ TP < Tâh , âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh âæåüc thu nhoí laûi.

+ Trçnh tæû caïc bæåïc nhæ sau: - Dæûa vaìo táön suáút thiãút kãú xaïc âënh âæåüc caïc giaï trë Qmaxp , Wmaxp . - Dæûa vaìo liãût säú liãûu thæûc âo choün Qmaxâh , Wmaxâh. - Tênh caïc hãû säú : kQ , kW vaì kT

- Chia âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh ra caïc thåìi âoaûn tênh toaïn khaïc nhau:Tâh1 , Tâh2

,.., Tâhn tæång æïng ta coï: Qâh1 , Qâh2 ,.., Qâhn .

Tâhi

Qâh(m3/s)

0 t

Qmaxâh

Qâh1

Qâhi

Qp(m3/s)

0 t

Qmaxp

Qp1

Qpi=Qâhi.kQ

Tpi=Tâhi.kT

Hçnh 4-5 phæång phaïp thu phoïng cuìng tè säú

Trang - 53 -

+ Thu phoïng : - Âäúi våïi tung âäü âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú: QPi = Qâhi.kQ (4-59) - Âäúi våïi hoaình âäü âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú: TPi = Tâhi.kT (4-60)

Phæång phaïp 2: Phæång phaïp thu phoïng cuìng táön suátú.

+ Nguyãn tàõc cuía phæång phaïp: - Âãø khäúng chãú pháön diãûn têch dæåïi âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú bàòng Wmaxp, ngæåìi ta chia âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh ra caïc thåìi âoaûn khaïc nhau: W1ngaìy max, W3ngaìy max...

- Phæång phaïp thu phoïng xem thåìi gian luî thiãút kãú bàòng thåìi gian luî âiãøn hçnh chè thu phoïng tung âäü âæåìng quaï trçnh luî båíi caïc hãû säú thu phoïng khaïc nhau. + Caïc bæåïc thu phoïng: - Âãø âaím baío tung âäü låïn nháút âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú bàòng giaï trë Qmaxp, thu phoïng âènh luî theo hãû säú:

âh

pQ Q

Qk

max

max= (4-61)

- Thu phoïng tung âäü âæåìng quaï trçnh luî 1 ngaìy max theo hãû säú:

1max

1max1

âh

pW W

Wk = (4-62)

- Thu phoïng tung âäü âæåìng quaï trçnh luî 2 ngaìy coìn laûi trong 3 ngaìy max theo hãû säú:

kW3=1max3max

1max3max

âhâh

pp

WWWW

−

− (4-63)

- Tiãúp tuûc thu phoïng tung âäü âæåìng quaï trçnh luî 2 ngaìy coìn laûi trong (2n +1) ngaìy låïn nháút theo hãû säú :

kW(2i+1)=)12(max)12(max

)12(max)12(max

−+

−+

−

−

iâhiâh

ipip

WWWW

(4-64)

Thu phoïng cho âãún khi naìo hãút âæåìng quaï trçnh luî, åí âáy i= 1,2,..,n . Phæång phaïp naìy âaî chuï yï khäúng chãú caïc thåìi âoaûn coï læåüng luî låïn (1 ngaìy, 3 ngaìy ...). Nãúu caïc hãû säú thu phoïng kâ, kW1 vaì kW(2i+1) khaïc nhau thç daûng âæåìng quaï trçnh luî sau khi âaî thu phoïng seî bë biãún daûng nhiãöu so våïi daûng luî xaùy ra trong thæûc tãú. Do váûy khi veî âæåìng quaï trçnh luî bçnh quán coï tung âäü max bàòng giaï trë Qmaxp cáön phaíi xæí lê âãø âæåìng quaï trçnh thaình mäüt âæåìng cong trån âaím baío cho täøng læåüng luî trong tæìng thåìi âoaûn khäng thay âäøi.

QP(m3/s)

Qmaxâh

Qmaxp

t

0

t

0

1ng

3ng

5ng

Hçnh 4-6 Phæång phaïp thu phoïng cuìng táön suáút Täøng læåüng luî âiãøn hçnh1 ngaìy max Täøng læåüng luî âiãøn hçnh 3ngaìy max

Trang - 54 -

4.3.3 Xaïc âënh doìng chaíy luî thiãút kãú khi khäng coï taìi liãûu quan tràõc doìng chaíy.

Caïc læu væûc khäng coï taìi liãûu quan tràõc doìng chaíy thæåìng laì caïc læu væûc væìa vaì nhoí. ÅÍ Viãût Nam âãø phán chia ranh giåïi giæîa læu væûc væìa vaì nhoí thäúng nháút trong tênh toaïn qui âënh 100 km2. Do yãu cáöu phaït triãøn kinh tãú âëa phæång nãn cáön xáy dæûng nhiãöu cäng trçnh dán duûng, giao thäng vaì thuíy låüi trãn caïc læu væûc væìa vaì nhoí. Båíi váûy, lyï thuyãút vãö tênh toaïn doìng chaíy luî khi khäng coï taìi liãûu quan tràõc doìng chaíy âoïng vai troì quan troüng vaì chiãúm mäüt pháön khaï låïn trong nghiãn cæïu doìng chaíy luî. Âäúi våïi caïc cäng trçnh nhoí, trong 3 âàûc træng cuía doìng chaíy luî thiãút kãú thç trë säú Qmaxp chiãúm mäüt vë trê quan troüng nháút, vç åí caïc cäng trçnh nhoí do taïc duûng âiãöu tiãút luî ráút êt hoàûc khäng coï, nãn thæûc tãú khäng cáön xeït âãún täøng læåüng luî vaì âæåìng quaï trçnh luî. Vç váûy trong træåìng håüp khäng coï taìi liãûu chè chuí yãúu táûp trung nghiãn cæïu âãø xaïc âënh âènh luî thiãút kãú. Khi khäng coï taìi liãûu, xu hæåïng chung hiãûn nay trong tênh toaïn thuíy vàn laì sæí duûng caïc mä hçnh toaïn thuíy vàn hoàûc thæåìng duìng caïc cäng thæïc kinh nghiãûm vaì baïn kinh nghiãûm âãø tênh Qmaxp. Âáy laì mäüt váún âãö phæïc taûp cho nãn trong pháön naìy seî trçnh baìy mäüt säú khaïi niãûm cå baín vãö quaï trçnh hçnh thaình doìng chaíy luî âãø coï cå såí hiãøu vaì sæí duûng caïc cäng thæïc tênh Qmaxp cho phuì håüp âiãöu kiãûn cuû thãø.

1. Caïc giai âoaûn hçnh thaình doìng chaíy luî.

a) Giai âoaûn mäüt - giai âoaûn täøn tháút hoaìn toaìn: laì giai âoaûn toaìn bäü læåüng mæa råi xuäúng quyãûn vaìo cáy coí, láúp âáöy caïc chäù truîng, häö ao, âáöm láöy vaì tháúm xuäúng âáút. b) Giai âoaûn hai - giai âoaûn næåïc dáng: laì giai âoaûn khi læåüng mæa sinh ra trãn læu væûc låïn hån täøng læåüng täøn tháút thç læu læåüng (Q) vaì mæûc næåïc (H) taûi cæía ra cuía læu væûc (hay tuyãún âo âaûc) dáng lãn âaût giaï trë Qmax vaì Hmax. Nãúu quaï trçnh cáúp næåïc váùn duy trç thç Qmax vaì Hmax keïo daìi mäüt thåìi gian ngæåìi ta goüi Qmax vaì Hmax äøn âënh.

c) Giai âoaûn ba - giai âoaûn næåïc ruït: khi quaï trçnh cáúp næåïc (læåüng mæa) trãn læu væûc giaím thç Qmax vaì Hmax taûi cæía ra giaím xuäúng giaï trë Qbt vaì Hbt. Âãø giaíi thêch vaì hiãøu âáöy âuí caïc giai âoaûn hçnh thaình doìng chaíy luî trãn bãö màût læu væûc chuïng ta dæûa vaìo cäng thæïc càn nguyãn doìng chaíy (CtCNDC). CtCNDC laì cäng thæïc biãøu thë læu læåüng âènh luî bàòng täøng læåüng giai nháûp cuía caïc læu læåüng næåïc thaình pháön trong quaï trçnh hçnh thaình cuía chuïng trãn pháön diãûn têch læu væûc bäü pháûn khaïc nhau vaì chaíy tuû laûi åí tuyãún cæía ra.

CtCNDC coï daûng täøng quaït: Qt = ∫ ∂∂t

t dttFh

0

(4-65)

Âãø thaình láûp cäng thæïc (4-65). Chuïng ta dæûa trãn cå såí láûp luáûn nhæ sau: - Giaí thiãút læåüng mæa vaì tháúm phán bäú âãöu trãn toaìn bäü diãûn têch læu væûc. - Chia toaìn bäü diãûn têch læu væûc bàòng mäüt hãû thäúng âæåìng chaíy cuìng thåìi gian (âæåìng âàóng thåìi) - Thåìi gian táûp trung næåïc giæîa caïc âæåìng âàóng thåìi kãú tiãúp nhau láúy bàòng 1 âån vë thåìi gian cäú âënh, tæïc laì thåìi gian cáön thiãút âãø gioüt næåïc åí xa nháút këp chaíy vãö âãún tuyãún cæía ra goüi laì thåìi gian táûp trung doìng chaíy, kê hiãûu laì: τ.

Trang - 55 -

-Tæång æïng våïi caïc âæåìng âàóng thåìi 1, 2, 3,...coï caïc pháön diãûn têch bäü pháûn f1, f2, f3... -Dæûa vaìo âæåìng quaï trçnh mæa hiãûu quaí xaïc âënh biãøu âäö cáúp næåïc (thåìi gian cáúp næåïc kê hiãûu la:T). Tuìy thuäüc vaìo thåìi gian chaíy truyãön τ trãn læu væûc vaì thåìi gian cáúp næåïcT, trong thæûc tãú seî xaíy ra 3 træåìng håüp khaïc nhau âoï laì: τ > T, τ < T, τ = T.

Sau âáy seî thaình láûp cäng thæïc cäng thæïc (4-65) trong træåìng håüp τ < T(cho τ = 4 âån vë thåìi gian, T= 5 âån vë thåìi gian) ta tháúy: Sau 1 âån vë thåìi gian læu læåüng thu âæåüc taûi cæía ra laì: Q1 = h1.f1 Sau 2 âån vë thåìi gian læu læåüng thu âæåüc taûi cæía ra laì: Q2 = h1.f2 + h2.f1 Tæång tæû: Q3 = h1.f3 + h2.f2 + h3.f1 Q4 = h1.f4 + h2.f3 + h3.f2 + h4.f1 Sau 5 âån vë thåìi gian thç læåüng mæa h1 khäng coìn tham gia taûo ra læu læåüng taûi màût càõt cæía ra næîa: Q5 = h2.f4 + h3.f3 + h4.f2 + h5.f1 Q6 = h3.f4 + h4.f3 + h5.f2 Q7 = h4.f4 + h5.f3 Q8 = h5.f4 Q9 = 0. ÅÍ âáy: hi(mm) låïp næåïc mæa hiãûu quaí (tæïc laì låïp næåïc mæa âaî træì âi læåüng täøn tháút) sinh ra trong mäüt âån vë thåìi gian tênh toaïn. Theo cäng thæïc càn nguyãn doìng chaíy trong træåìng håüp trãn khi τ < T thç Qmax thu âæåüc åí màût càõt cæía ra coï thãø laì Q4 hoàûc Q5, tæïc laì toaìn bäü diãûn têch læu væûc kãút håüp mäüt pháön læåüng mæa sinh ra Qmax. Tæång tæû nhæ váûy nãúu trong træåìng håüp τ >T thç Qmax thu âæåüc åí cæía ra seî laì toaìn bäü læåüng mæa kãút håüp våïi mäüt pháön diãûn têch læu væûc taûo nãn. Coìn trong træåìng håüp τ = T thç Qmax thu âæåüc åí màût càõt cæía ra seî laì toaìn bäü diãûn têch læu væûc kãút håüp toaìn bäü læåüng mæa.

Trong thæûc tãú quaï trçnh hçnh thaình doìng chaíy luî laì quaï trçnh xaíy ra ráút phæïc taûp vç: - Hçnh daûng, âëa hçnh, âëa maûo, âëa cháút, ræìng, häö ao, âáöm láöy...phán bäú muän hçnh, muän veí khäng thãø giäúng nhæ giaí thiãút. - Mæa phán bäú khäng âãöu theo thåìi gian vaì khäng gian laì kãút quaí cuía mäüt loaût caïc nguyãn nhán vãö khê tæåüng vaì khê háûu phæïc taûp. Do váûy CtCNDC chè mä taí quan hãû giæîa Qmax thu âæåüc åí cæía ra våïi yãúu täú diãûn têch læu væûc vaì læåüng mæa luî sinh ra.

h(mm)

h1

h2

h3

h4

h5

t 0 a)Så âäö mæa.

(2)

f1

f2

f3

f4

(1)

(3)

b)Så âäö læu væûc.

Hçnh 4-7 Så âäö læu væûc khaïi niãûm theo CtCNDC

Trang - 56 -

2. Caïc nhán täú aính hæåíng âãún viãûc hçnh thaình doìng chaíy luî.

a) Nhán täú khê tæåüng: Mæa raìo.

Mæa raìo laì nhæîng tráûn mæa coï cæåìng âäü maûnh táûp trung gáy ra trãn mäüt diãûn têch räüng hoàûc heûp, thåìi gian mæa daìi hoàûc ngàõn phuû thuäüc vaìo nguyãn nhán gáy ra mæa. Vãö âënh læåüng: theo tiãu chuáøn cuía täøng cuûc khê tæåüng thuíy vàn nhæîng tráûn mæa ngaìy coï læåüng mæa ≥ 50 mm thuäüc loaûi mæa raìo.

Baíng 4-7 Tiãu chuáøn mæa raìo cuía Becgå.

Thåìi âoaûn (phuït) Læåüng mæa (mm) Thåìi âoaûn (phuït) Læåüng mæa (mm) 5

10 15 20 25 30 35 45

2,5 3,8 5,0 6,0 7,0 8,0 9,6

10,25

50 60

120 180 240 360 720

1440

11,0 12,0 18,0

22,25 27,0 33,0 45,0 60,0

Baíng 4-8 Tiãu chuáøn mæa raìo cuía täøng cuûc khê tæåüng thuíy vàn 1960

Thåìi âoaûn (phuït) 5 10 30 60 240 1440 Læåüng mæa (mm) 4,0 6,5 11,0 14,0 20,0 50,6 Cæåìng âäü mæa bçnh quán (mm/phuït) 0,80 0,66 0,35 0,23 0,08 0,035

ÅÍ næåïc ta læåüng mæa raìo sinh luî gáy ra do caïc yãúu täú thåìi tiãút nhæ: baîo, gioï muìa, aïp tháúp nhiãût âåïi, âëa hçnh, hoàûc caïc hçnh thaïi thåìi tiãút kãút håüp.v.v...

+ Sæû thay âäøi cæåìng âäü mæa theo thåìi gian. - Cæåìng âäü mæa laì læåüng mæa råi trong mäüt âån vë thåìi gian, âån vë âo: mm/ph, mm/h. ∗ Cæåìng âäü mæa tæïc thåìi (it) laì læåüng mæa âo âæåüc trong tæìng thåìi âiãøm khaïc nhau. Cæåìng âäü mæa tæïc thåìi luän luän thay âäøi theo thåìi gian, thäng thæåìng trong mäüt tráûn mæa cæåìng âäü mæa hai âáöu thåìi âoaûn beï åí giæîa låïn ngæåìi ta goüi laì âènh mæa. Âãø xaïc âënh cæåìng âäü mæa tæïc thåìi ngæåìi ta dæûa vaìo biãøu âäö âo mæa tæû ghi. ∗ Cæåìng âäü mæa trung bçnh thåìi âoaûn (at) laì læåüng mæa trung bçnh trong thåìi âoaûn tênh toaïn.

ttt

HHat ∆∆Η

=−−

=12

12 (4-66)

Quan hãû giæîa it vaì at: ttt aiΟ→∆

= lim (4-67)

ÅÍ âáy H1 vaì H2 laì täøng læåüng mæa tênh âãún thåìi âiãøm tênh toaïn t1 vaì t2. ∗ Cæåìng âäü mæa trung bçnh thåìi âoaûn låïn nháút taûo luî (aT) tênh bàòng mm/ph, mm/h.

aT = t∆

∆Η max (4-68)

Trong âoï: ∆Hmax (mm) læåüng mæa låïn nháút tæång æïng thåìi âoaûn tênh toaïn ∆t.

Trang - 57 -

Ta tháúy cæåìng âäü mæa trung bçnh giaím khi thåìi âoaûn tênh toaïn tàng lãn. Sæû triãút giaím cuía cæåìng âäü mæa khi thåìi âoaûn tênh toaïn tàng lãn âæåüc thãø hiãûn qua cäng thæïc:

aT = TS

n (4-69)

Âãø traïnh træåìng håüp khi T→ 0, thç aT→ ∞, ngæåìi ta viãút laûi cäng thæïc (4-68) nhæ sau:

aT = ( )1+T

Sn (4-70)

S = 1440

.1 n

HK− (4-71)

Trong âoï: S: goüi laì sæïc mæa (mm), T: thåìi âoaûn tênh toaïn (h, ph), n: hãû säú triãút giaím cæåìng âäü mæa thæåìng láúy n = 0,7 hoàûc 2/3, H: laì læåüng mæa ngaìy (mm), K: laì hãû säú xaïc âënh nhæ sau: 2,11,11440 ÷== ngayph HHK

+ Phán bäú cæåìng âäü mæa theo diãûn têch: Trong mäüt tráûn mæa cæåìng âäü mæa phán bäú ráút khäng âãöu trãn mäüt diãûn räüng nåi coï cæåìng âäü mæa låïn goüi laì tám mæa, tæì tám mæa cæåìng âäü mæa giaím dáön theo khoaíng caïch vãö caïc phêa cuía læu væûc. Tênh læåüng mæa phán bäú theo diãûn têch båíi cäng thæïc sau:

HF = ϕH0 = KFH

mO

+1 (4-72)

Trong âoï: HF læåüng mæa bçnh quán trãn læu væûc (mm), ϕ laì hãû säú triãút giaím, HO læåüng mæa låïn nháút âo âæåüc åí tám mæa (mm), K, m hãû säú kinh nghiãûm biãøu thë tênh cháút triãút giaím læåüng mæa theo diãûn têch. Ngæåìi ta âãö nghë choün K, m trong tênh toaïn nhæ sau: K = 0,001; m = 0,8 cho nhæîng tráûn mæa < 1 ngaìy. K = 0,002÷0,003; m = 0,55÷0,65 cho nhæîng tráûn mæa > 1 ngaìy. Cäng thæïc (4-72) âæåüc aïp duûng cho miãön Bàõc Viãût Nam våïi K= 0,0012 vaì m = 0,72

b) Yãúu täú læu væûc. Yãúu täú læu væûc aính hæåíng âãún læu læåüng doìng chaíy luî båíi caïc váún âãö sau: + Täøn tháút doìng chaíy luî - hãû säú doìng chaíy luî. - Täøn tháút doìng chaíy luî: bao gäöm caïc loaûi täøn tháút nhæ sau: ∗ Täøn tháút do thaím phuí thæûc váût trãn bãö màût læu væûc giæî laûi, ∗ Täøn tháút do âiãön truîng vaìo caïc hang hoïc, ao häö...trãn læu væûc. ∗ Täøn tháút do tháúm phuû thuäüc vaìo âiãöu kiãûn âëa hçnh âëa cháút cáúu taûo læu væûc. ∗ Täøn tháút do bäúc håi trong quaï trçnh luîö. Täøn tháút doìng chaíy luî giaím dáön theo thåìi gian (tênh theo thåìi gian bàõt âáöu vaì kãút thuïc muìa luî). Trong caïc loaûi täøn tháút trãn thç täøn tháút do tháúm laì âaïng kãø nháút.

Trang - 58 -

Caïc phæång phaïp xaïc âënh læåüng täøn tháút do tháúm trãn bãö màût læu væûc hay duìng laì: (1) Hãû säú tháúm äøn âënh (tham khaío giaïo trçnh âëa cháút). (2) Xaïc âënh cæåìng âäü tháúm theo caïc loaûi âáút trãn læu væûc. Baíng 4-7 Xaïc âënh cæåìng âäü tháúm theo âëa cháút TT Loaûi âáút âaï trãn læu væûc Cæåìng âäü tháúm (mm/ph)

1 Âáút khäng tháúm, âæåìng nhæûa, bãtäng, seït... 0 ÷ 0,05 2 Âáút thët kiãöm màûn 0,2 ÷ 0,3 3 Âáút âen pha caït, caït pha 1,0 4 Âáút maìu haût deí âáûm, âáút xaïm pha caït 1,2

- Hãû säú doìng chaíy luî: Hãû säú doìng luî α phuû thuäüc vaìo nhiãöu yãúu täú khê háûu, âiãöu kiãûn âëa hçnh, âëa cháút, diãûn têch læu væûc...tuìy theo tæìng vuìng, miãön khaïc nhau âãø xaïc âënh. Caïc hãû säú doìng chaíy luî duìng trong tênh toaïn bao gäöm: ∗ Hãû säú doìng chaíy täøng læåüng αtl (tênh cho toaìn tráûn luî).

αtl = XY tl (4-73)

Hay: αtl = o

tl

XXY−

(4-74)

Trong âoï: Ytl(mm) âäü sáu doìng chaíy tráûn luî, tæång æïng täøng læåüng mæa X(mm) toaìn tráûn. Xo(mm) læåüng mæa täøn tháút ban âáöu thæåìng láúy 5÷20 (mm). ∗ Hãû säú doìng chaíy âènh luî αâ: laì tyí säú giæîa âäü sáu doìng chaíy mäüt ngaìy låïn nháút vaì læåüng mæa mäüt ngaìy tæång æïng.

Cäng thæïc xaïc âënh: αâ =ng

ng

XY (4-75)

Theo âãö nghë cuía Xäkäläúpski thç αâ tênh theo cäng thæïc:

αâ = ak

aka

−=− 1 (4-76)

Trong âoï: a laì cæåìng âäü mæa, k laì hãû säú tháúm äøn âënh. + Váún âãö táûp trung næåïc trãn læu væûc: Quaï trçnh táûp trung næåïc trãn læu væûc chia laìm 2 giai âoaûn: quaï trçnh táûp trung næåïc trãn sæåìn däïc vaì quaï trçnh táûp trung næåïc trong säng.

τ = τd + τs = s

s

d

d

VL

VL

+ (4-77)

Âäúi våïi læu væûc væìa vaì låïn τd << τs, ngæåìi ta coï thãø xaïc âënh τ theo cäng thæïc:

τ = s

s

VL (4-78)

Trong âoï: Vs = aJ1/3Q1/4(m/s) våïi a laì thäng säú táûp trung næåïc: a = 0,15.(20n)-3/4 (m/s) a =13.(20n)-3/4(km/ngaìy)

Trang - 59 -

3. Mäüt säú cäng thæïc tênh toaïn Qmaxp. Tæì træåïc âãún nay coï ráút nhiãöu loaûi cäng thæïc duìng âãø tênh læu læåüng doìng chaíy luî khaïc nhau. Dæûa theo täøng kãút cuía Serpic vaì Trãbätarieïp åí Viãûn thuíy vàn quäúc gia (Liãn-Xä cuî) coï thãø phán thaình ba loaûi cäng thæïc sau: cäng thæïc lyï luáûn, cäng thæïc kinh nghiãûm, cäng thæïc thãø têch. Sau âáy chè xeït mäüt säú cäng thæïc thæåìng duìng trong tênh toaïn thuíy vàn.

a) Cäng thæïc Xäkäläúpski. + Cå såí láûp luáûn: Laì loaûi cäng thæïc thãø têch âãö cáûp âãún Qmaxp, Wmaxp, (Q∼t)maxp. Âãø thaình láûp cäng thæïc taïc giaí âaî âæa ra caïc giaí thiãút nhæ sau: - Láúy táön suáút luî = táön suáút mæa, - Duìng hãû säú doìng chaíy täøng læåüng (αtl), - Coi âæåìng quaï trçnh luî laì 2 nhaïnh parabol gàûp nhau taûi âènh.

+ Cäng thæïc täøng quaït:

Qmaxp = ngl

T Qft

FH+δ

α.28,0 (4-79)

+ Thaình láûp cäng thæïc:

: - Âäúi våïi nhaïnh lãn: Qt = Qm ⎟⎟⎟

⎠

⎞

⎜⎜⎜

⎝

⎛

t l

tm

(4-80)

- Âäúi våïi nhaïnh xuäúng: Q’t = Qm

n

x

x

ttt⎟⎟⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛ − ' (4-81)

ÅÍ âáy: m, n hãû säú âæåìng parabol nhaïnh lãn, nhaïnh xuäúng. Våïi nhaïnh lãn: t = 0 ⇒ Qt = 0 khi t = tl ⇒ Qt = Qm .

Wl = 10 0 +

=⎟⎟⎟⎟

⎠

⎞

⎜⎜⎜⎜

⎝

⎛

=∫ ∫ mt

Qdtt t

lt

tQdtQ

l

m

m

mt

l l

(4-82)

Våïi nhaïnh xuäúng: t’ = 0 ⇒ Q’t = Qm khi t’ = tx ⇒ Q’t = 0.

Wx = 1

'

0 0 +=⎟⎟

⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛ −=∫ ∫ n

tQ

t tdt

t x

tt xQdtQ

x

m

n

mx

X X

(4-83)

Váûy: W = Wl + Wx = ⎟⎟⎟

⎠

⎞

⎜⎜⎜

⎝

⎛

++

+=

++

+ 1111 nt

mt

Qnt

Qmt

Qxl

m

x

m

l

m (4-84)

Âàût: tX = γ.tl ta coï: ⎥⎦

⎤⎢⎣

⎡+++++

=)1)(1(

)1()1(mn

mntQW lmγ (4-85)

Âàût : =+++

++)1()1(

)1)(1(mn

mnγ

f Ta coï: W =f

tQ lm suy ra ftWQ

lm = (4-86)

Hçnh 4-8 Âæåìng quaï trçnh luî Xäkäläúpski

Qm

Q(m3/s)

Qt

Q’t tx t t’ tl

t

Trang - 60 -

Màût khaïc: W = 103.HTαF nãn Qm = ft

FH

l

T ..28,0 α (4-87)

Nãúu xeït thãm læåüng mæa täøn tháút ban âáöu, læåüng næåïc ngáöm, ao häö, ræìng... tham gia vaìo viãûc hçnh thaình âènh luî thç cäng thæïc coï daûng täøng quaït âáöy âuí laì:

Qm = ( )Qngf

tFHH

l

T +−

δα.28,0 0 (4-88)

+ Xaïc âënh caïc tham säú cuía cäng thæïc:

- HT låïp næåïc mæa tênh toaïn (mm), tênh trong thåìi gian T giåì xaïc âënh nhæ sau:

HT = S(60T)1/3 (mm) ⇒ S = )/(1440

.1 phmm

HKn

np− (4-89)

HT = ST1/3 (mm) ⇒ S = )/(24

.1 hmm

HKn

np− (4-90)

- H0 låïp næåïc mæa täøn tháút ban âáöu láúy 5 ÷25 (mm)

ÅÍ Viãût Nam nhoïm thäng säú α (HT-H0) biãøu thë mäúi quan hãû mæa raìo doìng chaíy âæåüc xaïc âënh theo så âäö phán khu theo baíng (4-8).

- tl thåìi gian cuía nhaïnh luî lãn tênh bàòng giåì (h) xaïc âënh theo:

tl = tlm + τâ (4-91)

Trong âoï: tlm thåìi gian nhaïnh lãn cuía mæa coï hiãûu quaí, τâ thåìi gian chaíy truyãön tæì âènh mæa sang âènh luî. Trong træåìng håüp khäng coï säú liãûu thç:

tl = τâ = τV

Ls6,3

(h) (4-92)

ÅÍ âáy: ( ) max7,06,0 VV ÷=τ ( maxV læu täúc bçnh quán taûi màût càõt cæía ra)

- δ hãû säú âiãöu tiãút täøng håüp:

δ = δ1.δ2.δ3. (4-93)

∗ δ1: aính hæåíng cuía häö ao, âáöm láöy, ræìng ruï...

δ1 = 1- 0,6lg(1 + fh + 0,2fâl + 0,5fr) (4-94) Caïc thaình pháön (4-94) xaïc âënh trong træåìng håüp fh >1%, fâl >10%, fr >20% cuía diãûn têch læu væûc.

∗ δ2 aính hæåíng âiãöu tiãút cuía loìng säng âãún Qmax.

δ2 = 1 - m

b

WFh. (4-95)

Trong âoï: h (m) âäü sáu ngáûp baîi coï diãûn têch Fb(km2). Wm täøng læåüng cuía mæa luî (m3). Trong træåìng håüp säng khäng coï baîi, δ2 =1.

Trang - 61 -

∗ δ3 aính hæåíng hçnh daûng cuía læu væûc âãún Qmaxp.

Trong træåìng håüp: T < τ ⇒ δ3 = 1,5LB (4-96)

T > τ ⇒ δ3 = 1 (4-97) Qng(m3/s) læu læåüng doìng chaíy ngáöm bçnh quán nhiãöu nàm:

Qng = 10

.3

FM o (4-98)

Trong âoï: Mo (l/s.km2) mä âun doìng chaíy chuáøn nàm

Baíng (4-8) Quan hãû mæa raìo doìng chaíy cuía caïc phán khu åí Viãût Nam.

TT Phán khu mæa raìo doìng chaíy h = α(HT - H0) I II III IV V VI VII VIII IX X XI

Læu væûc säng Náûm räúm vaì thæåüng nguäön säng Maî Læu væûc säng Âaì Caïc læu væûc säng Thao Caïc læu væûc thæåüng nguäön säng Chaíy, säng Lä Caïc læu væûc tæì haû læu säng Chaíy tåïi säng Thæång Caïc læu væûc säng Kyì Cuìng, Luûc Nam Caïc læu væûc säng Quaíng Ninh Caïc læu væûc tæì säng Maî tåïi säng Hæång Caïc læu væûc tæì säng Thu Bäön tåïi säng Cay Caïc læu væûc tæì säng Sã San, Srãpok Caïc læu væûc säng Âäöng Nai, säng Beï

0,62(HT - 16) 0,88(HT - 20) 0,85(HT - 15) 0,82(HT - 25) 0,72(HT - 24) 0,88(HT - 20) 0,91(HT - 16) 0,88(HT - 20) 0,86(HT - 16) 0,76(HT - 21) 0,64(HT - 25)

. Nháûn xeït: Cäng thæïc Xäkäläúpski âæåüc æïng duûng räüng raîi âãø tênh Qmaxp trong tháûp kyí træåïc nhæîng nàm 80 cho kãút quaí âaïng tin cáûy âäúi våïi caïc læu væûc khäng coï taìi liãûu thuíy vàn. Song trong quaï trçnh sæí duûng coìn coï mäüt säú thiãúu soït sau âáy: Do taïc giaí giaí thiãút âæåìng quaï trçnh luî laì 2 nhaïnh parabol gàûp nhau taûi âènh âäúi våïi nhæîng tráûn luî do mæa nhiãöu ngaìy sinh ra laì khäng håüp lê. Cäng thæïc khäng âãö cáûp âãún thåìi gian táûp trung næåïc trãn sæåìn däúc nãn noï khäng phuì håüp tênh toaïn cho nhæîng læu væûc nhoí. Phæång phaïp xaïc âënh thåìi gian luî lãn (tl) chæa coï càn cæï.

b) Cäng thæïc Aleïcxáyeïp: + Cå såí âãø thaình láûp cäng thæïc: Tênh læu læåüng âènh luî tæì taìi liãûu mæa raìo, dæûa trãn så âäö triãút giaím cæåìng âäü mæa trung bçnh thåìi âoaûn låïn nháút khi thåìi âoaûn tênh toaïn tàng lãn. + Cäng thæïc täøng quaït: Qmaxp = qmaxp.F = 16,67aτp.F.ϕ.r (4-99) Thay: aτp = Hnp. τΨ Ta coï: Qmaxp = 16,67Hnp τΨ Fϕ.r (4-100) Trong âoï: qmaxp - mäâun doìng chaíy låïn nháút (m3/s.km2). aτp (mm/ph) - cæåìng âäü mæa låïn nháút trung bçnh thåìi âoaûn tênh toaïn τ. Hnp (mm) - læåüng mæa ngaìy æïng våïi táön suáút thiãút kãú. τΨ - tung âäü âæåìng cong triãút giaím cæåìng âäü mæa τΨ = aτ/Hnp. τ (ph) - thåìi gian chaíy táûp trung næåïc trong læu væûc.

Trang - 62 -

r - xeït aính hæåíng cuía ao häö: r = f

f

ao

ao

251

1

+

− (4-101)

ϕ - hãû säú táûp håüp khäng thæï nguyãn, xaïc âënh: ϕ = ϕτ.ϕ1.ϕ2. ϕτ: hãû säú doìng chaíy tæì låïp næåïc mæa låïn nháút hçnh thaình doìng chaíy luî. ϕ1 ≤ 1 phaín aính mæa råi khäng âãöu trãn bãö màût læu væûc. ϕ2 ≤ 1 xeït âãún âiãöu tiãút cuía læu væûc nhæ: hçnh daûng læu væûc, maûng læåïi säng, thaím phuí thæûc váût, âiãöu kiãûn âëa cháút ... Trong nhiãöu træåìng håüp tênh toaïn âãø âån giaín ngæåìi ta láúy ϕ = αtl Tæì cäng thæïc täøng quaït (4-98) ruït ra:

τΨ = rH

q

np

mp

α67,16 (4-102)

Âäúi våïi læu væûc chæa âæåüc nghiãn cæïu kyî thç thåìi gian mæa tênh toaïn (T) láúy bàòng thåìi gian chaíy táûp trung cuía læu væûc (τ), xaïc âënh theo thåìi gian chaíy táûp trung trong

loìng säng.

s

kττ

τ = ⇒ τ = kττs = 16,674/1

max

3/1

..67,16

pS QaJkL

VL τ= (4-103)

Trong âoï: τs (ph) thåìi gian chaíy táûp trung trong säng chênh. L (km): âäü daìi cuía säng chênh. Vτ (m/s) læu täúc bçnh quán táûp trung næåïc trong säng. J (m/km) âäü däúc bçnh quán doìng säng chênh. a hãû säú phuû thuäüc âäü nhaïm cuía loìng säng chênh, thæåìng láúy a= 0,15. kτ hãû säú âæåüc xaïc âënh : kτ = 0,75 ÷1,2 âäúi våïi vuìng khä haûn âäöng coí, kτ = 2,0 ÷ 4,0 âäúi våïi säng miãön nuïi, kτ = 1,0 âäúi våïi doìng chaíy nàm. Âãø âån giaín trong tênh toaïn Qmaxp theo cäng thæïc Aleïcxáyeïp ngæåìi ta duìng phæång phaïp bäù tråü.

+ Phæång phaïp bäù tråü: Tæì cäng thæïc täøng quaït (4-100) ruït ra:

τϕ

Ψ= 1667.

100.max

np

p

rHFQ

(4-104)

Âàût: ττ Ψ= 1667S (4-105)

FrH

F npb 100

.ϕ= (4-106)

Nãn: bp FSQ .max τ= (4-107)

Màût khaïc ta coï: 44/1

max3/1

.67,16

τ

ττSE

QaJkL

p

== våïi 4/13/1

.67,16

bFaJkL

E τ= (4-108)

Hay: 4ττ SE = Suy ra: E = f (τ)

vaì S = f (τ) nãn E = f (S) (4-109)

Trang - 63 -

Caïch xaïc âënh Qmaxp theo phæång phaïp bäù tråü: Tæì säú liãûu âaî cho dæûa vaìo cäng thæïc (4-106) xaïc âënh Fb, thay Fb vaìo (4-108) tênh âæåüc E. Dæûa vaìo quan hãû E ∼ f (S) (quan hãû naìy xáy dæûng cho tæìng vuìng khaïc nhau) suy ra Sτ. Tæì âoï ta xaïc âënh âæåüc Qmaxp theo (4-107) Cäng thæïc tênh Qmaxp theo Aleïcxáyeïp coï xeït âãún quaï trçnh chaíy traìn trãn sæåìn däúc nãn cäng thæïc coï thãø tênh toaïn phuì håüp caí cho læu væûc væìa vaì nhoí. Song do quaï trçnh tênh toaïn phæïc taûp, daûng cäng thæïc mang tênh näi suy dãù sai säú do chuí quan ngæåìi tênh.

c) Cäng thæïc cæåìng âäü giåïi haûn. + Âiãöu kiãún sæí duûng cäng thæïc: Duìng tênh toaïn cho caïc læu væûc nhoí hån 100 km2.

+ Daûng cäng thæïc: 1max .... δϕ FHAQ ppp = (m3/s) (4-110)

+ Caïc tham säú cuía cäng thæïc: - HP(mm): Læåüng mæa ngaìy æïng våïi táön suáút thiãút kãú p%. - ϕ: Hãû säú doìng chaíy luî tra theo baíng (4-11) tuìy thuäüc vaìo loaûi âáút cáúu taûo cuía læu væûc, læåüng mæa ngaìy thiãút kãú (HP), diãûn têch læu væûc (F). Máùu âáút láúy âãø phán loaûi cáúp âáút taûi caïc vë trê âiãøn hçnh åí chiãöu sáu: 0,20 - 0,30m, mäùi máùu nàûng 400g âã xaïc âënh haìm læåüng caït trong máùu âáút (kêch thæåïc caït 0,05 ÷ 2 mm), xem baíng (4-9). Chuï yï: Khi âáút phuí nhiãöu coí nghéa laì chiãöu daìy låïp thæûc váût (låïp thäø nhæåîng coï rong rãu) låïn hån 20 cm thç cáúp âáút I ÷ III tàng 1 báûc, ngæåüc laûi cáúp âáút V ÷VI giaím 1 báûc.

Baíng 4-9: Baíng phán cáúp âáút theo haìm læåüng caït

Haìm læåüng caït (%) Cáúp âáút Haìm læåüng caït (%) Cáúp âáút 0,0 - 2

2,1 - 12 12,1 - 30

I II III

31 - 62 63 - 83

84 - 100

IV V VI

-AP: Mäâuyn âènh luî æïng våïi táön suáút thiãút kãú trong âiãöu kiãûn δ1 = 1. Trë säú AP âæåüc xaïc âënh:

p

pp H

qA

.ϕ= (4-111)

AP phuû thuäüc vaìo âàûc træng âëa maûo thuíy vàn cuía loìng säng ΦS ,ì thåìi gian táûp trung trung næåïc trãn sæåìn däúc τd vaì vuìng mæa.

+ Trçnh tæû caïc bæåïc âãø xaïc âënh Qmaxp theo (4-109)

Xaïc âënh AP: dæûa vaìo quan hãû AP ∼ τd ∼ ΦSvaì vuìng mæa. ∗ Âãø tênh τd phuû thuäüc vaìo hãû säú âëa hçnh, âëa maûo cuía sæåìn däúc (Φd) vaì vuìng mæa.

4,03,0

6,.0

)(. pdd

dd HJm

bϕ

=Φ (4-112)

Trong âoï: db (m): laì chiãöu daìi bçnh quán cuía sæåìn däúc læu væûc.

)(8,1

1000lL

Fbd Σ+= (4-113)

ÅÍ âáy: L, Σl laì chiãöu daìi cuía säng chênh vaì täøng chiãöu daìi cuía säng nhaïnh tênh (km).

Trang - 64 -

Nãúu læu væûc mäüt sæåìn däúc thç: )(9,0

1000lL

Fbd Σ+= (4-114)

md laì thäng säú táûp trung doìng chaíy trãn sæåìn däúc, phuû thuäüc vaìo tçnh hçnh bãö màût sæåìn däúc cuía læu væûc. Jd laì âäü däúc cuía sæåìn däúc, tênh theo %0 (m/km). Coï Φd dæûa vaìo quan hãû Φd∼τd (tra baíng 4-12) ta coï τd tênh bàòng phuït.

∗ Tênh hãû säú âëa hçnh âëa maûo cuía loìng säng (ΦS) theo cäng thæïc:

4/13/1 )...(..1000

FHJmL

npsss α=Φ (4-115)

Trong âoï: L(km) chiãöu daìi cuía säng chênh tênh tæì nguäön âãún màût càõt xaïc âënh Qmaxp. ms: hãû säú nhaïm cuía loìng säng xaïc âënh theo baíng (4-15). Js: âäü däúc trung bçnh cuía loìng, tênh theo 0/00 (m/km). Coï τd vaì Φs tra baíng quan hãû: AP∼τd∼ΦSvaì vuìng mæa xaïc âënh âæåüc AP (baíng 4-13). Nhæ váûy cäng thæïc (4-110) hoaìn toaìn xaïc âënh.

Baíng 4-10: Phán cáúp âáút theo cæåìng âäü tháúm TT Tãn loaûi âáút Haìm læåüng

caït (%) Cæåìng âäü

tháúm (mm/ph) Cáúp âáút

1 Nhæûa âæåìng, âáút khäng tháúm, nham thaûch khäng næït. 0,10 I 2 Âáút seït, seït maìu, âáút muäúi, âáút seït caït (khi áøm coï thãøî vã

thaình såüi, uäún cong khäng bë âæït ). 2

10 0,10 0,30

I II

3 Âáút hoïa tro, hoïa tro maûnh . 10 0,30 II 4 Âáút tro cháút seït (khi áøm coï thãøî vã thaình såüi, uäún cong

coï vãút raûn). 14 15

0,50 0,60

III III

5 Seït caït, âáút âen, âáút ræìng maìu tro nguyãn thäø, ræìng coï coí, âáút hoïa tro væìa (khi áøm coï thãø vã thaình såüi, uäún cong coï vãút raûn).

12 15 30

0,40 0,60 0,85

II III III

6 Âáút âen maìu måî táöng daìy. 14 30

0,50 0,85

III III

7 Âáút âen thæåìng. 15 30

0,60 0,85

III III

8 Âáút maìu lã, maìu lã nhaût. 17 30

0,70 0,90

III III

9 Âáút calcium âen (åí nhæîng caïnh âäöng coí haût âáút coï maìu tro âen chæïa nhiãöu muûc thæûc váût. Nãúu låïp muûc trãn màût moíng thç liãût vaìo loaûi IV, nãúu dáöy thuäüc loaûi III.

17 40 60

0,70 0,90 1,20

III IV IV

10 Âáút seït caït, âáút âen seït caït, âáút ræìng, âáút âäöng coí (khi æåït khoï vã thaình såüi)

45 60 70

1,00 1,25 1,50

IV IV V

11 Âáút caït khäng bay âæåüc (khi æåït khäng vã thaình såüi) 80 90

2,00 2,50

V VI

12 Caït thä vaì caït coï thãø bay âæåüc (khi såì tay vaìo coï caím giaïc nhaïm, màõt coï thãø phán biãût âæåüc haût caït, khäng vã thaình såüi âæåüc)

95 100

3,00 5,00

VI VI

Trang - 65 -

Vê duû: Xaïc âënh læu læåüng låïn nháút våïi p = 1% cuía luî xaíy ra trãn mäüt nhaïnh säng Thu Bäön ( tènh Quaíng Nam vuìng mæa XII ) .Taìi liãûu cho: F = 3,41 km2. Chiãöu daìi doìng chuí L = 4,7km. Täøng chiãöu daìi säng nhaïnh Σl = 5,3km. Âäü däúc doìng chuí 70/00. Âäü däúc sæåìn däúc 1050/00. Læåüng mæa ngaìy æïng p = 1% laì 400mm. Âáút trãn bãö màût læu væûc hoïa tro maûnh. Säng miãön nuïi, loìng säng nhiãöu âaï, màût næåïc khäng phàóng, suäúi chaíy khäng thæåìng xuyãn, quanh co (ms =7). Hãû säú nhaïm sæåìn däúc md = 0,3. Våïi diãn têch læu væûc, læåüng mæa vaì cáúp âáút II, tra baíng xaïc âënh ϕ = 0,76.

Tênh toaïn: Theo cäng thæïc cæåìng âäü gåïi haûn (4-110). Caïc bæåïc tênh toaïn nhæ sau: - Chiãöu daìi bçnh quán cuía læu væûc:

mlL

Fbd 189)3,57,4(8,1

41,3.1000)(8,1

1000=

+=

Σ+=

- Âàûc træng âëa maûo cuía sæåìn däúc:

946,1)400.76,0(105.3,0

189)( 4,03,0

6,0

4,03,0

6,0

===Φpdd

d HJmbϕ

Dæûa vaìo quan hãû: Φd∼τd coï τd = 20 phuït.

- Âàûc træng âëa maûo cuía loìng säng:

2,62)400.76,0.41,3(7.7

7,4.1000)(

10004/13/14/13/1 ===Φ

psss HFJm

Lϕ

Dæûa vaìo quan hãû Φs∼τd∼Ap vaì vuìng mæa tra âæåüc Ap = 0,030.

)/(1,3141,340076,0030,0.... 31max smxxxFHAQ ppp === δϕ

Baíng 4-14 Hãû säú nhaïm cuía sæåìn däúc md. Hãû säú md trong caïc træåìng håüp

Tçnh hçnh sæåìn däúc læu væûc Coí thæa Trung bçnh Coí daìy

- Sæåìn däúc bàòng phàóng ( bã täng nhæûa âæåìng ) - Âáút âäöng bàòng loaûi hay næït neí, âáút san phàóng, âáöm chàût. - Màût âáút thu doün saûch, khäng coï gäúc cáy, khäng bë caìy xåïi, vuìng dán cæ nhaì cæía khäng quaï 20%, màût âaï xãúp. - Màût âáút bë caìy xåïi, nhiãöu gäúc buûi, vuìng dán cæ coï nhaì cæía trãn 20%

0,50

0,40

0,30

0,20

0,30

0,25

0,15

0,25

0,20

0,10

Baíng 4-15 Hãû säú nhaïm cuía loìng säng ms. Tçnh hçnh loìng säng tæì thæåüng nguäön âãún cæía ra Hãû säú ms - Säng âäöng bàòng äøn âënh, loìng säng khaï saûch, suäúi khäng coï næåïc thæåìng xuyãn, chaíy trong âiãöu kiãûn tæång âäúi thuáûn låüi. - Säng låïn vaì væìa quanh co, bë tàõc ngheîn, loìng säng moüc coí, coï âaï, chaíy khäng ãm, suäúi khäng coï næåïc thæåìng xuyãn, muìa luî doìng næåïc cuäún theo nhiãöu soíi cuäüi, buìn caït, loìng säng coí moüc. - Säng vuìng nuïi, loìng säng nhiãöu âaï, màût næåïc khäng phàóng, suäúi chaíy khäng thæåìng xuyãn, quanh co, loìng suäúi tàõc ngheîn.

11

9

7

Trang - 66 -

Baíng 4-16 Hãû säú triãút giaím doìng chaíy δ.

Diãûn têch häö ao hoàûc âáöm láöy (%) Vë trê häö ao vaì âáöm láöy 2 4 6 8 10 15 20 30 40 50

ÅÍ haû læu 0,85 0,75 0,65 0,55 0,50 0,40 0,35 0,20 0,15 0,10 ÅÍ thæåüng læu 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,65 0,55 0,45 0,35 0,25

d) Cäng thæïc triãút giaím. + Âiãöu kiãûn sæí duûng cäng thæïc khi diãûn têch læu væûc låïn hån 100 km2.

+ Cäng thæïc coï daûng: δλ .100%10max F

FqQ p

n

p ⎟⎠⎞

⎜⎝⎛= (m3/s) (4-116)

+ Caïc tham säú cuía cäng thæïc: - %10q (m3/s/km2) mäâuyn âènh luî æïng våïi táön suáút 10% quy toaïn vãö diãûn têch læu væûc thäúng nháút 100km2 tra baíng (4-17) theo caïc traûm quan tràõc gáön khu væûc cäng trçnh.

- n

F⎟⎠⎞

⎜⎝⎛100 hãû säú triãút giaím moâuyn âènh luî theo diãûn têch, n láúy åí baíng (4-17).

- F (km2) diãûn têch læu væûc tênh toaïn. - pλ hãû säú chuyãøn táön suáút tæì 10% ra táön suáút thiãút kãú láúy åí baíng (4-17).

- δ hãû säú xeït tåïi aính hæåíng âiãöu tiãút cuía häö ao, âáöm láöy trong læu væûc âäúi våïi âènh luî tênh theo cäng thæïc: δ = 1 - 0,8lg(1 + 0,1fhäö) (4-117) fhä: diãûn têch häö ao, âáöm láöy tênh theo % so våïi diãûn têch læu væûc. Chuï yï: Cäng thæïc (4-116) khäng phuì håüp våïi træåìng håüp 0,75 < n <1,25 coï nghéa laì n chè xaïc âënh trong khoaíng n ≥ 1,25 vaì n ≤ 0,75. Trong træåìng håüp choün âæåüc læu væûc tæång tæû coï nhiãöu taìi liãûu quan tràõc, âãø tênh læu læåüng âènh luî cho læu væûc nghiãn cæïu, coï thãø sæí duûng cäng thæïc 4-115 dæåïi daûng sau:

FFF

qQtt

ntt

pttp δδ

⎟⎠⎞

⎜⎝⎛=max (m3/s). (4-118)

Trong âoï: pttq (m3/s/km2): mäâuyn âènh luî cuía læu væûc tæång tæû tênh theo taìi liãûu thæûc âo,

ttttF δ, : diãûn têch vaì hãû säú âiãöu tiãút cuía læu væûc tæång tæû.

Trang - 67 -

Baíng 4-17: Hãû säú λp, q100 vaì hãû säú n trong cäng thæïïc triãút giaím khi F > 100 km2.

Hãû säú λp æïng våïi táön suáút TT Læu væûc säng Traûm

1 5 10 25 Trë säú q10% (m3/s/km2)

Säú muîn

1 Kyì Cuìng Laûng Sån 1,375 1,130 1 0,793 152 1,67 2 Bàõc Giang Ván Mëch 1,687 1,215 1 0,682 91 1,46 3 Bàòng Giang Cao Bàòng 1,725 1,202 1 0,752 53,13 1,37 4 Bàõc Voüng Baín Co 1,598 1,189 1 0,723 89 2,58 5 Quang Sån Baín Giäúc 1,498 1,153 1 0,781 56 1,64 6 Tiãn Yãn Bçnh Liãu 1,744 1,216 1 0,717 652 2,85 7 Cáöu Thaïc Riãöng 1,627 1,189 1 0,754 101 2,35 8 Cáöu Thaïc Bæåíi 1,863 1,256 1 0,676 98,7 1,48 9 Âa Giang Tiãn 1,728 1,197 1 0,753 86 4,43

10 Cäng Tán Cæång 1,332 1,115 1 0,804 141 2,74 11 Thæång Chi Làng 1,890 1,258 1 0,662 188,2 5,1 12 Thæång Cáöu Sån 1,279 1,100 1 0,836 244,2 2,03 13 Trung Hæîu Luîng 1,503 1,160 1 0,765 63 1,84 14 Cáøm Âaìn Cáøm Âaìn 1,616 1,188 1 0,707 206 2,42 15 Luûc Nam Chuî 1,468 1,151 1 0,779 152,15 1,52 16 Häöng Yãn Baïi 1,482 1,142 1 0,804 14,5 0,75 17 Häöng Sån Táy 1,417 1,122 1 0,839 16 0,64 18 Ngoìi Bo Taì Thàòng 1,768 1,190 1 0,727 464,5 2,79 19 Ngoìi Thia Ngoìi Thia 1,350 1,282 1 0,633 287 1,69 20 Bæïa Thanh Sån 1,634 1,190 1 0,756 172,3 1,86 21 Âaì Taû Buï 1,451 1,135 1 0,842 29 0,75 22 Náûm Bum Na Hæì 1,640 1,190 1 0,746 47 7,05 23 Náûm Pä Náûm Pä 1,653 1,206 1 0,706 158 2,96 24 Náûm Mæïc Náûm Mæïc 1,551 1,173 1 0,750 73 1,40 25 Náûm Maû Pa Haï 1,211 1,073 1 0,878 184 3,19 26 Náûm Muï Baín Cuîng 1,374 1,122 1 0,814 126 1,41 27 Náûm Chiãún Náûm Chiãún 1,227 1,080 1 0,867 194,2 4,05 28 Náûm Buï Thaïc Vai 1,534 1,72 1 0,754 35 1,77 29 Náûm Sáûp Thaïc Mäüc 1,611 1,191 1 0,723 81,2 3,29 30 Suäúi Sáûp Phiãöng Hiãng 1,237 1,082 1 0,861 117 4,65 31 Lä Âaûo Âæïc 1,534 1,161 1 0,786 370 1,64 32 Lä Vuû Quang 1,267 1,090 1 0,865 18,1 0,78 33 Ngoìi Baío Ngoìi Saío 1,737 1,216 1 0,717 219 4,62

Trang - 68 -

Baíng 4-17 (tiãúp theo)

Hãû säú λp æïng våïi táön suáút TT Læu væûc säng Traûm

1 5 10 25 Trë säú q10% (m3/s/km2)

Säú muîn

34 Gám Baío Laûc 1,631 1,193 1 0,754 237,5 1,71 35 Nàng Âáöu Âàóng 1,744 1,215 1 0,715 30 1,57 36 Ngoìi quaíng Thaïc Häúc 1,492 1,150 1 0,796 132 2,43 37 Chaíy Cäúc Ly 1,442 1,131 1 0,819 70 1,30 38 Nghéa Âä Vénh Yãn 1,439 1,136 1 0,812 208 4,28 39 Phoï Âaïy Quaíng Cæ 1,449 1,139 1 0,808 48 1,86 40 Säng Maî Xaî Laì 1,604 1,194 1 0,728 270 1,54 41 Náûm Ty Náûm Ty 1,939 1,236 1 0,715 29 2,30 42 Bæåíi Vuî Baín 1,602 1,194 1 0,728 215 2,11 43 Ám Lang Chaïnh 1,909 1,209 1 0,673 332,3 3,85 44 Caí Cæía Raìo 1,915 1,250 1 0,673 37 0,95 45 Náûm Mä Mæåìng Xeïn 1,551 1,168 1 0,772 41 1,41 46 Khe Choang Cäúc Naì 1,868 1,253 1 0,684 222 3,22 47 Hiãúu Quyì Cháu 1,459 1,147 1 0,786 150 1,70 48 Hiãúu Nghéa Khaïnh 1,593 1,186 1 0,731 109 1,25 49 Ngaìn Sáu Hoìa Duyãût 1,488 1,153 1 0,798 153 1,57 50 Ngaìn Træåïi Hæång Âaûi 1,438 1,143 1 0,771 515 3,27 51 Ngaìn Phäú Sån Diãûm 1,470 1,144 1 0,796 299 2,23 52 Raìo Caïi Keì Goî 1,298 1,106 1 0,830 616 5,56 53 Gianh Âäöng Tám 1,563 1,178 1 0,740 416 1,88 54 Raìo Träø Tán Lám 1,743 1,216 1 0,716 899 2,88 55 Âaûi Giang Tam Lu 1,555 1,177 1 0,745 466 1,90 56 Kiãún Giang Kiãún Giang 1,324 1,104 1 0,830 567 3,95 57 Bãún Haíi Gia Voìng 1,840 1,250 1 0,661 727 4,69 58 Caïi Thaình Myî 1,726 1,220 1 0,700 303 1,58 59 Traì Khuïc Sån Giang 1,455 1,146 1 0,776 19,35 0,41 60 Vãû An Chè 1,501 1,169 1 0,782 23,25 0,81 61 Cän Cáy Muäöng 1,644 1,202 1 0,712 336 1,70 62 La Ngaì Taì Pao 1,430 1,132 1 0,821 236 2,07 63 Beï Phæåïc Long 1,440 1,138 1 0,798 186 1,87 64 Bãún Âaï Cáön Âàng 1,790 1,235 1 0,704 583 4,47 65 CrängAna Giang Sån 1,571 1,178 1 0,741 23,6 1,33 66 CrängAna CrängBuk 1,351 1,119 1 0,820 86 2,94

Baíng 4-11 Hãû säú doìng chaíy α Hãû säú doìng chaíy våïi caïc cáúp diãûn têch F (km2) Cáúp

âáút H1%

(mm) F < 0,1 0,1 < F < 1,0 1,0 < F < 10,0 10,0 < F <100 F>100

II

≤ 100 101 - 150 151 - 200

>200

0,96 0,97 0,97 0,97

0,94 0,96 0,96 0,96

0,93 0,94 0,95 0,96

0,90 0,91 0,93 0,95

0,88 0,90 0,92 0,94

0,85 0,87 0,90 0,93

0,81 0,85 0,89 0,92

0,78 0,78 0,85 0,89

0,76 0,76 0,83 0,89

0,74 0,74 0,81 0,85

0,67 0,67 0,75 0,85

0,65 0,65 0,73 0,85

0,60 0,60 0,70 0,85

III

≤ 100 101 - 150 151 - 200

>200

0,94 0,95 0,95 0,95

0,89 0,93 0,93 0,93

0,86 0,90 0,91 0,92

0,80 0,85 0,88 0,91

0,77 0,81 0,86 0,90

0,74 0,77 0,82 0,88

0,65 0,72 0,79 0,85

0,60 0,63 0,72 0,80

0,58 0,62 0,68 0,80

0,57 0,60 0,68 0,80

0,55 0,60 0,64 0,75

0,53 0,55 0,63 0,73

0,50 0,55 0,62 0,70

IV

≤ 100 101 - 150 151 - 200

>200

0,90 0,90 0,90 0,90

0,81 0,84 0,88 0,88

0,76 0,80 0,85 0,87

0,66 0,74 0,82 0,85

0,65 0,68 0,78 0,84

0,60 0,64 0,75 0,82

0,55 0,62 0,72 0,81

0,51 0,58 0,66 0,77

0,50 0,56 0,63 0,76

0,50 0,55 0,60 0,77

0,44 0,52 0,60 0,70

0,40 0,50 0,57 0,65

0,37 0,46 0,55 0,60

V

≤ 100 101 - 150 151 - 200

>200

0,68 0,71 0,75 0,75

0,46 0,56 0,65 0,66

0,35 0,46 0,59 0,63

0,26 0,41 0,50 0,59

0,24 0,40 0,48 0,57

0,22 0,34 0,46 0,56

0,22 0,32 0,46 0,56

0,20 0,28 0,42 0,50

0,18 0,27 0,40 0,50

0,18 0,25 0,38 0,49

0,17 0,23 0,34 0,44

0,16 0,22 0,32 0,43

0,15 0,20 0,30 0,40

VI - - 0,25 - - - 0,20 - 0,15 - 0,10 - 0,10

Baíng 4-12: Tênh thåìi gian chaíy tuû trãn sæåìn däúc τd (phuït)

Vuìng mæa τd

Φd I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII 1 9,6 9,7 9,7 9 9,6 9,6 16 8,4 9,7 9,8 9,5 10 9,8 8,7 8,5 8,7 9,3 9,2

1,5 10 10 10 9 10 10 18 8,5 10 10 10 13 10 9,0 8,7 9,0 9,4 9,3 2,0 17 15 17 9,5 14 10 25 9 13 15 20 20 15 9,3 9,3 9,5 9,7 9,5 2,5 24 22 20 10 20 15 32 10 15 18 28 23 20 9,5 9,5 9,6 10 9,7 3,0 35 28 25 18 30 22 37 20 18 25 35 30 25 11 10 12 20 12 4,0 40 37 32 22 35 30 42 30 25 40 55 35 30 20 20 20 25 20 5,0 53 45 50 30 44 38 50 40 30 45 65 50 40 30 25 30 35 23 6,0 62 60 60 45 60 50 55 55 40 60 72 60 55 35 32 37 40 30 7,0 70 70 72 60 75 70 65 65 65 75 80 75 65 50 50 50 60 40 8,0 75 78 80 68 85 78 75 70 70 85 90 80 70 70 65 65 70 60 9,0 80 87 90 80 90 82 85 80 80 90 95 87 82 80 70 78 80 70

10,0 90 95 100 86 95 88 90 90 95 95 110 105 90 85 80 80 90 80 12,0 100 115 120 95 100 93 100 115 115 110 130 120 100 90 90 90 97 83 15,0 130 150 150 120 120 120 125 135 135 135 160 150 125 115 125 115 120 100 17,0 160 165 180 165 170 150 165 190 170 170 200 190 160 160 150 140 145 130 20,0 200 220 230 200 200 185 205 235 220 220 230 235 200 200 190 175 190 165 25,0 260 280 265 235 260 230 250 305 290 265 300 300 250 250 250 225 240 230 30,0 325 360 365 320 320 310 320 370 370 335 400 380 330 320 320 285 320 300 35,0 370 430 435 400 370 370 400 480 430 345 470 450 400 400 400 355 380 370 40,0 470 530 520 470 480 470 570 495 520 410 560 540 510 480 490 425 465 460

Baíng 4-13: Quan hãû giæîa Ap~ΦS~τd cho caïc vuìng mæa. ΦS Vuìng

mæa τd

(phuït) 0 1 5 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 150 200 220

I

20 30 60 90

180

0.280 0.210 0.150 0.114 0.072

0.260 0.190 0.143 0.112 0.071

0.218 0.160 0.125 0.102 0.057

0.152 0.136 0.111 0.093 0.063

0.112 0.104 0.091 0.077 0.055

0.092 0.085 0.076 0.065 0.048

0.076 0.072 0.065 0.056 0.043

0.064 0.061 0.055 0.048 0.037

0.054 0.052 0.047 0.041 0.033

0.047 0.045 0.040 0.035 0.029

0.040 0.038 0.034 0.031 0.025

0.035 0.033 0.030 0.027 0.022

0.030 0.029 0.026 0.024 0.021

0.018 0.017 0.016 0.015 0.014

0.01500.01400.01300.01200.0115

0.0130 0.0125 0.0120 0.0115 0.0110

II

20 30 60 90

180

0.117 0.100 0.082 0.067 0.052

0.114 0.098 0.081 0.066 0.051

0.104 0.091 0.076 0.063 0.048

0.093 0.083 0.070 0.059 0.046

0.087 0.070 0.060 0.052 0.041

0.065 0.060 0.052 0.046 0.036

0.055 0.052 0.045 0.040 0.032

0.047 0.044 0.039 0.035 0.028

0.040 0.038 0.034 0.031 0.025

0.043 0.033 0.030 0.027 0.022

0.030 0.028 0.027 0.025 0.020

0.026 0.025 0.024 0.022 0.018

0.024 0.023 0.022 0.020 0.017

0.01800.01750.01600.01500.0140

0.01500.01400.01300.01200.0110

0.0140 0.0130 0.0125 0.0120 0.0110

III

20 30 60 90

180

0.159 0.132 0.095 0.073 0.058

0.153 0.129 0.092 0.068 0.054

0.13700.11600.08700.06590.0517

0.11200.10400.07900.06120.0490

0.09850.08660.06950.05490.0450

0.03810.07400.06110.05000.0420

0.07080.06500.05300.04430.0383

0.06180.05730.04970.04140.0360

0.0544 0.0507 0.0447 0.0384 0.0330

0.04920.04620.04100.03550.0303

0.045 0.042 0.038 0.033 0.030

0.04100.03900.03500.03070.0268

0.03780.03580.03250.02920.0256

0.02810.02720.02520.02280.0205

0.02180.02110.01970.01850.0165

0.0183 0.0180 0.0170 0.0160 0.0150

IV

20 30 60 90

180

0.273 0.200 0.129 0.102 0.072

0.214 0.184 0.124 0.093 0.071

0.188 0.163 0.117 0.089 0.067

0.163 0.142 0.107 0.084 0.063

0.12800.11530.09030.07350.0555

0.10400.09500.07900.06450.0503

0.06850.08160.06880.05790.0456

0.07430.07030.05930.05080.0413

0.0654 0.0615 0.0553 0.0460 0.0378

0.05650.05450.04730.04100.0328

0.04990.04790.04270.03700.0315

0.04480.04290.03820.03400.0310

0.04080.03900.03510.03150.0275

0.02790.02690.02560.02300.0210

0.02160.02120.02000.01890.0178

0.0184 0.0182 0.0174 .0164 0.0155

V

20 30 60 90

180

0.120 0.112 0.098 0.083

0.0595

0.1185 0.1100 0.0965 0.0817 0.587

0.115 0.10350.08550.07750.0560

0.10870.09650.08150.07260.0583

0.09400.08400.07480.06420.0480

0.07860.07330.06550.05650.0430

0.06900.06380.05770.05000.0390

0.06300.05600.05060.0443

0.0350

0.0525 0.0485 0.0445 0.0390 0.0317

0.04570.04230.03930.03450.0285

0.03970.03700.03450.03100.0263

0.03470.03200.03040.02760.0240

0.03040.02800.0268

0.0247 0.0223

0.01950.01690.01630.01520.0148

0.01400.01330.01260.01180.0110

0.0130 0.0124 0.0119 0.0114 0.0108

VI

20 30 60 90

180

0.1215 0.1135 0.1050 0.0863 0.0645

0.1195 0.1117 0.0995 0.0858 0.0637

0.11300.10600.09440.08160.0610

0.10530.08700.08600.07700.0580

0.09160.08650.07980.06900.0513

0.08030.07570.06860.06170.0457

0.07300.06660.06060.05530.0407

0.06170.05850.05360.04900.0363

0.0543 0.0515 0.0474 0.0440 0.0323

0.04780.04520.04200.03900.0292

0.04170.03970.03730.03500.0265

0.03770.03500.03330.03100.0242

0.03240.03100.02950.02780.0222

0.01950.01890.01830.01720.0167

0.01500.01450.01400.01350.0130

0.0140 0.0135 0.0129 0.0124 0.0120

Baíng 4-13: Quan hãû giæîa Ap~ΦS~τd cho caïc vuìng mæa ΦS Vuìng

mæa τd

(phuït) 0 1 5 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 150 200 220

VII

20 30 60 90

180

0.106 0.097 0.085 0.071 0.057

0.105 0.096 0.084 0.070 0.056

0.100 0.091 0.080 0.067 0.054

0.09340.07860.07570.06320.0510

0.08170.07630.06760.05650.0460

0.07160.06770.06060.05060.0408

0.06330.06030.05400.04550.0365

0.05550.05340.04820.04070.0326

0.0490 0.0474 0.0430 0.0400 0.0293

0.04300.04170.03800.03300.0265

0.03820.03700.03400.02980.0238

0.03370.03270.03030.02710.0218

0.03000.02900.02720.02470.0200

0.01900.01810.01750.01680.0160

0.01500.01420.01350.01270.0121

0.0133 0.0129 0.0125 0.0117 0.0110

VIII

20 30 60 90

180

0.162 0.146 0.119 0.101 0.062

0.156 0.1420 0.1160 0.0987 0.0615

0.13600.12700.10400.09100.0587

0.12100.11200.09330.08240.0550

0.09630.09050.07730.06930.0500

0.08050.07600.06560.05930.0450

0.06760.06450.05600.05130.0403

0.05720.05500.04860.04450.0365

0.0483 0.0477 0.0435 0.0394 0.0330

0.04220.04160.03860.03520.0300

0.03750.03660.03450.03200.0275

0.03340.03270.03090.02930.0253

0.02980.02920.02800.02650.0235

0.02400.02250.02100.01900.0173

0.01700.01600.01500.01400.0130

0.0160 0.0150 0.0140 0.0130 0.0120

IX

20 30 60 90

180

0.1923 0.1912 0.1095 0.0905 0.0640

0.1825 0.1555 0.1050 0.0820 0.0635

0.15700.13950.10150.08000.0610

0.14300.12330.09310.07560.0572

0.11520.10300.08110.07400.0510

0.09560.08680.07240.06070.0468

0.08100.07620.06420.05530.0433

0.07050.06630.05630.04930.0396

0.0616 0.0587 0.0534 0.0452 0.0367

0.05490.05270.04630.04070.0336

0.04890.04690.04250.03720.0317

0.04430.04250.03850.03450.0300

0.04070.03900.03550.03220.0280

0.02900.02790.02620.02330.0220

0.02200.02100.02000.01900.0178

0.0200 0.0190 0.0187 0.0165 0.0155

X

20 30 60 90

180

0.0946 0.0893 0.0806 0.0717 0.0525

0.0932 0.0880 0.0796 0.0707 0.0520

0.08870.08360.07570.06700.0500

0.08330.07880.07100.06350.0472

0.07330.06900.06280.05570.0425

0.06450.06030.05550.04950.0382

0.05680.05370.04870.04370.0435

0.05000.04730.04330.03870.0313

0.0443 0.0417 0.0383 0.0346 0.0283

0.03880.03700.03400.03070.0262

0.03450.03300.03030.02770.0243

0.03050.02930.02700.02530.0242

0.02770.02630.02460.02300.0216

0.02000.01920.01830.01790.0173

0.01500.01450.01400.01350.0130

0.0130 0.0128 0.0125 0.0122 0.0115

XI

20 30 60 90

180

0.0888 0.0712 0.0631 0.0518 0.0431

0.0862 0.0696 0.0615 0.0508 0.0420

0.08000.06670.05820.04790.0398

0.07140.06120.05420.04590.0375

0.06070.05410.04800.04030.0339

0.05240.04780.04310.03640.0316

0.04610.04300.03880.03270.0286

0.04060.03850.03600.03040.0264

0.0364 0.0348 0.0315 0.0283 0.0245

0.03300.03170.02860.02610.0230

0.03040.02940.02680.02550.0218

0.02800.02730.02510.02330.0210

0.0267 0.0258 0.0234 0.0222 0.0204

0.02160.02110.01960.185

0.0172

0.01820.01760.01640.01570.0148

0.0161 0.0157 0.0149 0.0143 0.0136

XII

20 30 60 90

180

0.0900 0.0790 0.0614 .0520

0.0410

0.0880 0.0755 0.0604 0.0510 0.0404

0.08070.07050.05670.04870.0387

0.07270.06470.05270.04600.0365

0.06000.05500.04550.04060.0327

0.05030.04660.03960.03570.0295

0.04230.03970.03450.03170.0265

0.03600.03440.03030.02800.0243

0.0307 0.0297 0.0270 0.0253 0.0222

0.02700.02600.02440.02320.0207

0.02420.02370.02240.02170.0197

0.02250.02200.02140.02050.0188

0.02180.02130.02080.01970.0185

0.01850.01750.01700.01650.0153

0.01500.01420.01380.01300.0120

0.0138 0.0134 0.0129 0.0122 0.0115

Baíng 4-13: Quan hãû giæîa Ap~ΦS~τd cho caïc vuìng mæa ΦS Vuìng

mæa τd

(phuït) 0 1 5 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 150 200 220

XIII

20 30 60 90

180

0.1540 0.1290 0.0975 0.0756 0.0543

0.1490 0.1260 0.0954 0.0740 0.0530

0.13900.11200.08780.06840.0513

0.10500.09900.08080.06480.0491

0.09010.08340.06940.05420.0448

0.07630.07130.06110.05150.0415

0.06580.06240.05340.04780.0378

0.05700.05390.04770.04170.0315

0.0506 0.0476 0.0427 0.0375 0.0320

0.04490.04280.03830.03450.0297

0.04030.03820.03510.03170.0278

0.03660.03500.03190.02960.0257

0.03340.03190.02940.02680.0246

0.02530.02410.02270.02140.0200

0.02080.01980.01890.01840.0175

0.0183 0.0177 0.0168 0.0160 0.0152

XIV

20 30 60 90

180

0.230 0.178 0.137 0.110 0.086

0.215 0.171 0.134 0.107 0.066

0.207 0.150 0.122 0.097 0.063

0.175 0.131 0.110 0.090 0.051

0.119 0.105 0.092 0.076 0.053

0.09370.08550.07570.06460.0464

0.07560.07030.06330.05520.0410

0.06220.05850.05330.04670.0363

0.0517 0.0493 0.0437 0.0405 0.0317

0.04350.04150.03830.03500.0280

0.03700.03530.03260.03050.0247

0.03150.03030.02840.02660.0220

0.02730.02630.02500.02360.0197

0.01850.01780.01700.01600.0140

0.01400.01320.012450.01180.0100

0.0120 0.0112 0.0103 0.0095 0.0085

XV

20 30 60 90

180

0.261 0.225 0.158 0.105 0.074

0.251 0.220 0.117 0.103 0.073

0.23300.19100.13600.09400.0687

0.210 0.166 0.110 0.087 0.064

0.15300.13300.09900.07550.0570

0.12100.10600.08400.06600.0514

0.09650.08750.07230.05900.0463

0.07860.07300.06200.05200.0421

0.0719 0.0632 0.0548 0.0463 0.0385

0.06300.05900.04850.04180.0350

0.05080.04780.04300.03830.0321

0.04440.04200.03900.03450.0295

0.03750.03700.03540.03130.0274

0.02590.02520.02340.02150.0202

0.02110.02060.01950.01850.0172

0.0191 0.0189 0.0181 0.0166 0.0155

XVI

20 30 60 90

180

0.300 0.252 0.194 0.148 0.094

0.290 0.243 0.189 0.143 0.092

0.249 0.215 0.173 0.130 0.086

0.229 0.200 0.155 0.119 0.081

0.184 0.166 0.130 0.099 0.071

0.155 0.138 0.110 0.087 0.063

0.129 0.114 0.092 0.074 0.057

0.106 0.096 0.079 0.066 0.052

0.0900 0.0820 0.0692 0.0590 0.0473

0.07680.07170.617 0.530 0.0433

0.06740.06270.552

0.04690.0397

0.05930.05550.493

0.04280.0357

0.05300.05070.04450.03920.0330

0.04030.03680.03240.02900.0265

0.02980.02870.02700.02420.0228

0.0231 0.0227 0.0218 0.0205 0.0193

XVII

20 30 60 90

180

0.200 0.180 0.150 0.130 0.085

0.190 0.172 0.147 0.128 0.084

0.166 0.154 0.134 0.127 0.078

0.146 0.137 0.121 0.105 0.072

0.117 0.112 0.100 0.086 0.060

0.096 0.092 0.084 0.078 0.051

0.080 0.077 0.070 0.062 0.044

0.06800.06500.05930.05300.0375

0.0575 0.0560 0.0500 0.0455 0.0325

0.04900.04700.04300.03870.0290

0.04200.04000.03700.03700.0262

0.03600.03450.03150.02950.0235

0.03050.02950.02700.02500.0210

0.01600.01550.01500.01450.0140

0.01400.01350.01300.01250.0120

0.0125 0.0122 0.0118 0.0115 0.0110

XVIII

20 30 60 90

180

0.302 0.236 0.184 0.129 0.092

0.276 0.229 0.179 0.126 0.089

0.236 0.202 0.138 0.114 0.082

0.221 0.181 0.142 0.098 0.075

0.16700.15000.11800.08800.0652

0.13900.12500.10000.07700.0580

0.11400.10500.08570.06700.0513

0.09630.08780.07460.05960.0467

0.0839 0.0765 0.0647 0.0534 0.0428

0.07070.06600.05760.04770.0390

0.06150.05800.05050.04310.0357

0.05430.05130.04510.03960.0326

0.04780.04330.04090.03570.0303

0.03290.03120.02850.02640.0232

0.02540.02460.02280.02130.0190

0.0223 0.0213 0.0200 0.0182 0.0172

NGAÌY TRONG THAÏNG

Hçnh 4-10: - Âæåìng quaï trçnh triãöu trong mäüt thaïng. --- Âæåìng bao âènh vaì chán triãöu.

2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30

4.4 TÊNH TOAÏN THUÍY VÀN VUÌNG SÄNG CHËU AÍNH HÆÅÍNG THUÍY TRIÃÖU.

Âaûi âa säú caïc con säng Viãûût Nam bàõt nguäön tæì nuïi cao vaì chaíy ra biãøn do váûy vuìng haû læu vaì cæía säng thæåìng xuyãn chëu aính hæåíng thuíy triãöu. Caïc âàûc træng thuíy vàn doìng chaíy trong säng nhæ: mæûc næåïc, læu læåüng, læu täúc doìng chaíy, âäü màûn, buìn caït... xaíy ra ráút phæïc taûp chëu aính hæåíng båíi chãú âäü thuíy triãöu xaíy ra åí cæía säng. 4.4.1 Thuíy triãöu. 1. Âënh nghéa Thuíy triãöu laì chãú âäü mæûc næåïc biãøn lãn xuäúng theo mäüt quy luáût nháút âënh, mæûc næåïc cao nháút luïc triãöu lãn ngæåìi ta goüi laì âènh triãöu, mæûc næåïc tháúp nháút luïc triãöu xuäúng ngæåìi ta goüi laì chán triãöu, chãnh lãûch giæîa mæûc næåïc âènh triãöu vaì chán triãöu kãú tiãúp ta goüi laì biãn âäü triãöu (BÂT), khoaíng caïch vãö thåìi gian giæîa hai dènh vaì hai chán kãú tiãúp goüi laì chu kyì triãöu (CKT). Dæûa vaìo BÂT vaì CKT ta coï thãø chia thuíy triãöu ra laìm 4 loaûi nhæ sau: - Nháût triãöu âãöu: Trong 1 ngaìy màût tràng 24giåì 50phuït thuíy triãöu lãn xuäúng 1 láön. - Baïn nháût triãöu âãöu: Trong 1 ngaìy màût tràng 24giåì 50phuït thuíy triãöu lãn xuäúng 2 láön, coï giaï trë âènh triãöu 1 xáúp xè âènh triãöu 2 vaì chán triãöu 1 xáúp xè chán triãöu 2. - Baïn nháût trieìu khäng âãöu: Trong 1 ngaìy màût tràng 24giåì 50phuït thuíy triãöu lãn xuäúng 2 láön, song trong 2 láön âoï giaï trë âènh triãöu 1 khaïc âènh triãöu 2 vaì chán trieìu 1 khaïc chán triãöu 2. - Nháût triãöu khäng âãöu: Tênh trong voìng 15 ngaìy, trong âoï nháût triãöu chiãúm 7 ngaìy coìn laûi laì baïn nháût triãöu. Ngoaìi ra trong voìng mäüt thaïng (tênh theo thaïng ám lëch), thuíy triãöu xen keî coï hai láön triãöu cæåìng (chu kyì triãöu coï giaï trë âènh cao chán tháúp) xuáút hiãûn vaìo âáöìu thaïng vaì giæîa thaïng, coìn laûi hai láön triãöu keïm (chu kyì triãöu coï âènh tháúp chán cao).

H (cm)

0

t

BÂT

BÂT

CKT

CKT

Mäüt ngaìy âãm

2. Phán loaûi thuyí triãöu åí båì biãøn Viãût Nam.

ÅÍ næåïc ta, doüc theo båì biãøn tæì Bàõc vaìo Nam thuyí triãöu coï chãú âäü ráút khaïc nhau. Theo taìi liãûu âo âaûc cuía caïc traûm quan tràõc triãöu coï thãø chia thuyí triãöu ra laìm 8 vuìng nhæ sau, thäúng kã åí baíng 4-18.

Baíng 4-18 Chãú âäü thuyí triãöu båì biãøn Viãût Nam. Vuìng Âëa danh Chãú âäü thuyí triãöu Biãn âäü triãöu cæåìng (m)

1 2 3 4 5 6 7 8

Tæì Quaíng Ninh - Thanh Hoaï Nghãû An - Quaíng Bçnh Nam Quaíng Bçnh - Thuáûn An Cæía Thuáûn An vaì vuìng phuû cáûn Nam Thæìa Thiãn - Quaíng Nam Quaíng Nam - Haìm Tán Haìm Tán - Caì Mau Caì Mau - Haì Tiãn

Nháût triãöu âãöu Nháût triãöu khäng âãöu Baïn nháût triãöu khäng âãöu Baïn nháût triãöu âãöu Baïn nháût triãöu khäng âãöu Nháût triãöu khäng âãöu Baïn nháût triãöu khäng âãöu Nháût triãöu âãöu hoàûc khäng âãöu

3,2 ÷ 2,6 2,5 ÷1,2 1,1 ÷ 0,6 0,4 ÷ 0,5 0,8 ÷1,2 1,2 ÷2,0 2,0 ÷3,5 ≈1,0

4.4.2 Caïc nhán täú aính hæåíng âãún thuyí triãöu Âãø giaíi thêch hiãûn tæåüng phæïc taûp thuíy triãöìu, hiãûn nay täön taûi hai hoüc thuyãút khaïc nhau âoï laì thuyãút ténh hoüc vaì thuyãút âäüng hoüc. Theo thuyãút ténh hoüc, hiãûn tæåüng thuíy triãöu laì do læûc háúp dáùn cuía màût tràng, màût tråìi âãún caïc cháút âiãøm næåïc trãn traïi âáút laì chuí yãúu. Quyî âaûo chuyãøn âäüng cuía màût tràng xung quanh traïi âáút vaì hãû thäúng traïi âáút - màût tràng xung quanh màût tråìi laì ráút phæïc taûp dáùn âãún sæû phæïc taûp vãö chãú âäü thuyí triãöu åí caïc vë trê khaïc nhau trãn traïi âáút. Trong mäüt ngaìy, do quaí âáút quay xung quanh truûc cuía noï, nãn vë trê tæång âäúi giæîa màût tràng vaì traïi âáút seî thay âäøi theo chu kyì ngaìy màût tràng (24 giåì 50 phuït), do âoï màût tràng seî coï aính hæåíng træûc tiãúp chãú âäü thuyí triãöu trong ngaìy. Màût tràng chuyãøn âäüng xung quanh traïi âáút 28 ngaìy âãm, nãn vë trê tæång âäúi giæîa màût tràng, màût tråìi vaì traïi âáút cuîng seî coï sæû thay âäøi theo chu kyì mäüt thaïng, mäüt nàm vaì nhiãöu nàm keïo theo sæû thay âäøi cuía chãú âäü thuyí triãöu trong mäüt thaïng, mäüt nàm vaì chu kyì nhiãöu nàm. Chãú âäü thuyí triãöu laì mäüt quaï trçnh ráút phæïc taûp, trong pháön naìy chè trçnh baìy âãún viãûc xeït læûc gáy triãöu sinh ra chuí yãúu laì do læûc tæång häø giæîa màût tràng vaì quaí âáút, coìn aính hæåíng caïc læûc khaïc khaïc nhæ màût tråìi vaì caïc haình tinh ...tæång tæû gáy nãn âäúi våïi cháút âiãøm næåïc trãn quaí âáút. Khäúi læåüng quaí âáút låïn hån nhiãöu láön so våïi màût tràng, do váûy læûc taïc âäüng tæång häù giæîa chuïng taûo nãn hãû thäúng chuyãøn âäüng quay cuía hãû màût tràng - traïi âáút xung quanh truûc chung caïch tám quaí âáút mäüt khoaíng laì 0,73 baïn kênh traïi âáút quay quanh màût tråìi. Caïc læûc gáy triãöu coï thãø giaíi thêch nhæ sau: + Læûc ly tám coï giaï trë nhæ nhau âäúi våïi moüi cháút âiãøm trãn traïi âáút kãø caí åí tám traïi âáút. Læûc ly tám coï phæång song song våïi phæång cuía âæåìng thàóng näúi tám cuía traïi âáút vaì màût tràng hæåïng cuía læûc ngæåüc laûi våïi hæåïng tæì traïi âáút âãún màût tràng. + Læûc háúp dáùn cuía màût tràng (læûc huït) lãn caïc cháút âiãøm næåïc trãn quaí âáút. Phæång vaì hæåïng cuía læûc naìy truìng våïi phæång näúi tæì cháút âiãøm næåïc âãún tám màût tràng, coìn giaï trë cuía læûc naìy tyí lãû våïi bçnh phæång khoaíng caïch tæì cháút âiãøm âãún tám màût tràng.

Täøng håüp cuía hai læûc naìy seî taûo nãn læûc gáy triãöu coï phæång, hæåïng vaì giaï trë phuû thuäüc vaìo âiãøm ta xeït trãn traïi âáút (xem hçnh 4- 11) Trong hçnh (4-11) caïc læûc gáy triãöu âæåüc kyï hiãûu nhæ sau: - Fh Læûc huït vãö tám màût tràng. - Fhd Læûc huït cuía màût tràng theo phæång thàóng âæïng. - FL Læûc ly tám do quaí âáút vaì màût tràng quay xung quanh troüng tám chung. - FLd Læûc ly tám do quaí âáút vaì màût tràng quay xung quanh troüng tám chung theo phæång thàóng âæïng.

4-5. TÊNH TOAÏN CAÏC ÂÀÛC TRÆNG THUÍY VÀN THIÃÚT KÃÚ VUÌNG CÆÍA

SÄNG VEN BIÃØN

4.5.1 Váún âãö khai thaïc vuìng cæía säng ven biãøn vaì nhiãûm vuû tênh toaïn thuíy vàn.

Sæí duûng taìi nguyãn næåïc vuìng cæía säng ven biãøn coï nhæîng âàûc thuì riãng so våïi nhæîng vuìng thæåüng vaì trung læu säng. Tênh âa daûng vaì phæïc taûp cuía caïc biãûn phaïp khai thaïc nguäön næåïc cuìng våïi nhæîng phæïc taûp cuía thuíy vàn gáy ra nhæîng khoï khàn trong tênh toaïn caïc âàûc træng thuíy vàn vuìng cæía säng ven biãøn. Trong giaïo trçnh naìy chè trçnh baìy nhæîng nguyãn lyï cå baín trong tênh toaïn cho mäüt säú loaûi âàûc træng quan troüng vaì phäø biãún trong caïc baìi toaïn thæûc tãú.

1. Phán loaûi caïc biãûn phaïp khai thaïc vuìng cæía säng ven biãøn

a). Khai thaïc vuìng ven biãøn Âäúi våïi vuìng ven biãøn vaì vuìng vënh, caïc biãûn phaïp cäng trçnh vaì hçnh thæïc khai thaïc bao gäöm: + Quy hoaûch caïc âã ven biãøn nhàòm baío vãû caïc vuìng âáút tháúp. + Baío vãû båì biãøn khäng bë saût låí dæåïi taïc duûng cuía soïng, taïc duûng cuía doìng ven båì. + Caíi taûo vaì quy hoaûch caïc cäng trçnh giao thäng ngoaìi biãøn. + Khai thaïc thuíy saín vuìng ven båì, chàóng haûn nhæ caïc quy hoaûch nuäi täm vaì caïc haíi saín khaïc. + Caïc muûc tiãu khai thaïc täøng håüp khaïc.

b). Khai thaïc vuìng säng aính hæåíng triãöu Váún âãö khai thaïc vuìng cæía säng cuîng ráút âa daûng, coï thãø kãø ra caïc yãu cáöu vaì loaûi hçnh khai thaïc nhæ sau: + Quy hoaûch vaì thiãút kãú caïc cäúng ngàn triãöu våïi muûc âêch laìm tàng khaí nàng tiãu tæû chaíy cho caïc vuìng ven säng vaì ngàn màûn xám nháûp vuìng cæía säng.

Fh

Fhd

FLd

FL

A

O

O’

Hçnh 4-11 Täøng håüp caïc læûc gáy triãöu

+ Thiãút kãú vaì quy hoaûch hãû thäúng âã ven säng vuìng aính hæåíng triãöu. + Thiãút kãú vaì quy hoaûch hãû thäúng tiãu uïng cho caïc khu væûc canh taïc trong näüi âäöng. + Quy hoaûch, caíi taûo giao thäng thuíy, âàûc biãût laì vaìo thåìi gian muìa kiãût. + Quy hoaûch vaì thiãút kãú caïc cäng trçnh láúy næåïc tæåïi cho caïc vuìng canh taïc, quy hoaûch cáúp næåïc cho cäng nghiãûp vaì dán sinh. + Quy hoaûch, caïc cäng trçnh âãöu tiãút màûn vaì ngàn màûn vuìng säng aính hæåíng triãöu. Ngoaìi ra coìn nhæîng biãûn phaïp khai thaïc, chàóng haûn nhæ chäúng nhiãùm màûn cho caïc vuìng canh taïc ven säng, caíi taûo pheìn màûn...

2. Nhiãûm vuû tênh toaïn thuíy vàn Yãu cáöu vaì nhiãûm vuû tênh toaïn thuíy vàn phuû thuäüc vaìo muûc âêch, phæång thæïc khai thaïc vaì biãûn phaïp cäng trçnh. Chàóng haûn khi laìm caïc cäúng ngàn triãöu, cáön tênh toaïn quaï trçnh mæûc næåïc triãöu trong mäüt thåìi kyì nháút âënh. Ngoaìi ra cáön tênh toaïn quaï trçnh mæûc næåïc triãöu âäúi våïi triãöu cæåìng âãø thiãút kãú caïc cäng trçnh tiãu nàng. Âäúi våïi qui hoaûch giao thäng thuíy cáön xaïc âënh khäng nhæîng quaï trçnh mæûc næåïc, maì coìn cáön xaïc âënh âæåìng duy trç mæûc næåïc trong mäüt thåìi kyì khai thaïc naìo âoï. Coï thãø phán loaûi mäüt säú yãu cáöu tênh toaïn thuíy vàn nhæ sau: + Tênh toaïn mæûc næåïc triãöu thiãút kãú hoàûc laì mæûc næåïc låïn nháút, mæûc næåïc nhoí nháút, hoàûc mæûc næåïc bçnh quán trong thåìi âoaûn thiãút kãú naìo âoï. + Tênh toaïn âæåìng quaï trçnh mæûc næåïc triãöu thiãút kãú trong thåìi âoaûn tênh toaïn T naìo âoï. + Tênh toaïn âæåìng màût næåïc trong säng theo traûng thaïi thiãút kãú cuía hãû thäúng. + Tênh toaïn quaï trçnh mæûc næåïc trong caí mäüt vuìng biãøn ven båì, diãùn biãún màûn åí vuìng ven båì. + Tênh toaïn âæåìng duy trç mæûc næåïc trong thåìi âoaûn tênh toaïn T naìo âoï. + Tênh toaïn diãùn biãún màûn vuìng cæía säng vaì ven biãøn trong âiãöu kiãûn tæû nhiãn hoàûc coï cäng trçnh. + Tênh toaïn âiãöu tiãút màûn cho caïc vuìng nuäi haíi saín. + Tênh toaïn aính hæåíng cuía caïc hoaût âäüng åí thæåüng læu âãún sæû thay âäøi chãú âäü thuíy vàn vuìng cæía säng ven biãøn... Sau âáy seî trçnh baìy nhæîng näüi dung chuí yãúu trong tênh toaïn caïc âàûc træng thuíy vàn vuìng säng aính hæåíng triãöu.

4.5.2 Tênh toaïn caïc âàûc træng mæûc næåïc triãöu thiãút kãú

Tênh toaïn quaï trçnh mæûc næåïc triãöu coï thãø âæåüc tiãún haình theo 3 loaûi phæång phaïp : - Âäúi våïi caïc vuìng ven biãøn, chãú âäü mæûc næåïc êt bë chi phäúi båíi doìng chaíy trong säng coï thãø sæí duûng phæång phaïp phán têch âiãöu hoìa âãø tênh caïc âàûc træng mæûc næåïc thiãút kãú. - Duìng phæång phaïp thäúng kã xaïc suáút âãø tênh ra caïc âàûc træng mæûc næåïc thiãút kãú trãn cå såí coï taìi liãûu thæûc âo. - Sæí duûng caïc mä hçnh toaïn âãø tênh ra quaï trçnh mæûc næåïc trãn toaìn âoaûn säng vuìng aính hæåíng thuíy triãöu. Loaûi thæï nháút coï nhæåüc âiãøm laì khäng âaïnh giaï âæåüc caïc nhiãùu âäüng ngáùu nhiãn, chàóng haûn nhæ gioï baîo, aính hæåíng âëa hçnh v.v..., nãn chè âæåüc duìng trong dæû baïo vaì láûp

caïc baíng thuíy triãöu våïi muûc âêch sæí duûng cho cäng taïc xæí lyï vaì phoìng chäúng thuíy triãöu trong thåìi gian váûn haình hãû thäúng. Trong giaïo trçnh naìy khäng trçnh baìy phæång phaïp naìy. 1. Tênh toaïn mæûc næåïc triãöu thiãút kãú Mæûc næåïc triãöu thiãút kãú laì mæûc næåïc triãöu æïng våïi táön suáút thiãút kãú cäng trçnh. Tuìy theo yãu cáöu thiãút kãú cäng trçnh maì tênh toaïn mæûc næåïc naìo âoï: coï thãø laì mæûc næåïc âènh triãöu, chán triãöu, mæûc næåïc bçnh quán v.v...Coï thãø chia ra laìm 3 loaûi baìi toaïn: coï taìi liãûu, khäng coï taìi liãûu vaì êt taìi liãûu.

a). Tênh toaïn mæûc næåïc triãöu thiãút kãú trong træåìng håüp coï taìi liãûu. Khi coï âuí taìi liãûu, ta choün ra mäùi nàm mäüt máùu, tiãún haình veî âæåìng táön suáút tæång tæû nhæ tênh toaïn caïc âàûc træng thuíy vàn thiãút kãú khaïc, tæïc laì cáön tçm mæûc næåïc thiãút kãú Zp maì: ),,,( svtp CCZfZ = trong âoï tZ laì giaï trë bçnh quán, CV, CS laì hãû säú phán taïn vaì hãû

säú thiãn lãûch. Váún âãö phaíi quan tám åí âáy laì mäúc cäút cuía hãû thäúng seî aính hæåíng ráút låïn âãún sæû thay âäøi cuía CV, vaì do âoï caïc âàûc træng thäúng kã seî khoï xaïc âënh chênh xaïc, âàûc biãût laì khi CS gáúp nhiãöu láön CV. Cho nãn khi xáy dæûng âæåìng táön suáút cáön thiãút phaíi thay âäøi mäúc cäút vaì chuyãøn caïc mæûc næåïc thæåïc âo vãö mäúc cäút måïi. Sau âoï, mæûc næåïc thiãút kãú laûi âæåüc chuyãøn vãö mäúc cuî cuía noï. Dæåïi âáy seî xem xeït váún âãö naìy. Giaí sæí coï chuäùi säú liãûu thæûc âo, kê hiãûu laì Z1. Ta thãm vaìo tæìng säú haûng cuía chuäùi mäüt giaï trë bàòng a (a≠0) ta âæåüc chuäùi måïi laì Z2. Nhæ váûy chuäùi säú liãûu cuî âaî âæåüc chuyãøn vãö hãû thäúng mäúc cäút måïi, chãnh lãûch våïi mäúc cuî mäüt âaûi læåüng bàòng a. Ta coï giaï trë bçnh quán cuía 2Z laì:

aZn

aZ

n

ZZ

i

n

ii

n

i +=+Σ

=Σ

= ==1

11212

)( (4-119)

Nhæ váûy trë säú bçnh quán âaî thay âäøi mäüt âaûi læåüng laì a. Vç ràòng: nnn ZZaZaZZZ )()]([)( 111122 −=+−+=− (4-120)

nãn ta coï σ2 = σ1 vaì CS2 = CS1, trong âoï σ1, σ2 laì phæång sai cuía 2 chuäùi, CS1, CS2 laì hãû säú thiãn lãûch tæång æïng. Ta coï:

1

11 Z

CVσ

= ; aZ

CV +=

2

22

σ maì σ2 = σ1 nãn 11

12 VV C

aZZC+

= (4-121)

Nhæ váûy khi thay âäøi mäúc cäút, hãû säú CS khäng thay âäøi, coìn hãû säú phán taïn CV2 thay âäøi theo cäng thæïc (7-76). Mæûc næåïc thiãút kãú theo mäúc måïi seî thay âäøi, ta coï:

)1)(()1(1

111222 +

++=+=

aZZCaZCZZ VVp φφ

aZaCZaZZC pVV +=++=++= 11111! )1(φφ (4-122)

Nhæ váûy mæûc næåïc thiãút kãú theo mäúc måïi cuîng thay âäøi mäüt âaûi læåüng bàòng a. Ta chuyãøn mæûc næåïc thiãút kãú vãö mäúc cuî theo cäng thæïc:

Z1p = Z2p - a (4-123)

Trong tênh toaïn cáön choün a sao cho sai säú tênh toaïn âæåìng táön suáút nhoí.

b). Tênh toaïn mæûc næåïc triãöu thiãút kãú trong træåìng håüp coï êt taìi liãûu thuíy vàn. Trong træåìng håüp coï êt taìi liãûu âo âaûc, nãúu coï thãø âæåüc, ta coï thãø sæí duûng phæång phaïp phán têch tæång quan, tæång tæû nhæ âaî laìm âäúi våïi caïc âàûc træng thuíy vàn khaïc.

c). Tênh toaïn mæûc næåïc thiãút kãú khi khäng coï taìi liãûu âo âaûc thæûc âo. Trong træåìng håüp khäng coï taìi liãûu âo âaûc, khi cáön tênh toaïn caïc âàûc træng thiãút kãú taûi mäüt tuyãún naìo âoï bàõt buäüc phaíi sæí duûng hai phæång phaïp sau âáy: + Phæång phaïp näüi suy âæåüc tiãún haình trãn cå såí coï taìi liãûu âo âaûc åí tuyãún trãn vaì tuyãún dæåïi. Caïc giaï trë näüi suy coï thãø thæûc hiãûn theo quy luáût tuyãún tênh, tæïc laì coi âæåìng màût næåïc laì mäüt âæåìng thàóng. Âiãöu kiãûn æïng duûng cuía phæång phaïp naìy laì: tuyãún tênh toaïn coï khoaíng caïch khäng låïn âãún caïc tuyãún coï taìi liãûu; nháûp læu khu giæîa nhoí; âiãöu kiãûn âëa hçnh loìng säng biãún âäøi âãöu. + Phæång phaïp mä hçnh toaïn âoï laì sæû æïng duûng caïc mä hçnh doìng khäng äøn âënh âaî trçnh baìy trong caïc giaïo trçnh thuíy læûc. 2. Xaïc âënh daûng triãöu thiãút kãú.

Daûng triãöu thiãút kãú laì âæåìng quaï trçnh mæûc næåïc triãöu trong thåìi âoaûn T æïng våïi mäüt táön suáút thiãút kãú P. Thåìi âoaûn tênh toaïn Tâæåüc læûa choün tuìy thuäüc vaìo nhiãûm vuû cuía baìi toaïn qui hoaûch hay thiãút kãú cäng trçnh. Trçnh tæû tênh toaïn daûng triãöu thiãút kãú tæång tæû nhæ tênh toaïn âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú. Caïc bæåïc tênh toaïn nhæ sau: (1). Xaïc âënh thåìi âoaûn tênh toaïn T: viãûc læûa choün T phuû thuäüc vaìo yãu cáöu cuû thãø cuía baìi toaïn âàût ra. Chàóng haûn âäúi våïi baìi toaïn tiãu, thåìi haûn tênh toaïn coï thãø laì 3 ngaìy, 5 ngaìy, 7 ngaìy hoàûc coï khi âãún 15 ngaìy, viãûc choün T bàòng bao nhiãu phuû thuäüc vaìo thåìi gian cáön tiãu âäúi våïi vuìng âæåüc tiãu uïng. (2). Choün thåìi kyì âãø thäúng kã âæåìng quaï trçnh mæûc næåïc trong thåìi âoaûn T. Viãûc læûa choün thåìi kyì thäúng kã cuîng phuû thuäüc vaìo traûng thaïi cuía hãû thäúng vaì yãu cáöu qui hoaûch hay thiãút kã. Trãn hçnh (4-12) minh hoüa hai træåìng håüp choün thåìi kyì thäúng kã khaïc nhau. OÍ træåìng håüp (a) cho tháúy trong nhæîng ngaìy triãöu keïm, mæûc næåïc trong âäöng thæåìng cao hån mæûc næåïc ngoaìi säng nãn khäng báút låüi, ta choün thåìi kç triãöu cæåìng âãø thäúng kã . Træåìng håüp (b) cho tháúy thåìi gian tiãu tæû chaíy åí thåìi kç triãöu cæåìng låïn hån nhiãúu so våïi kyì triãöu keïm, båíi váûy choün thåìi kyì triãöu keïm âãø thäúng kã. Trãn âáy laì sæû minh hoüa âãø phán têch læûa choün thåìi kyì thäúng kã cho håüp lyï. Trong thæûc tãú giæîa mæûc næåïc trong âäöng vaì ngoaìi âäöng coï mäúi quan hãû chàût cheî våïi nhau thäng qua quy trçnh âiãöu haình hãû thäúng, båíi váûy trong tênh toaïn cáön xem xeït mäúi quan hãû giæîa chuïng måïi coï thãø læûa choün âæåüc thåìi kyì thäúng kã håüp lyï. (3). Tênh giaï trë bçnh quán cuía mæûc næåïc triãöu trong thåìi âoaûn T vaì tênh mæûc næåïc triãöu bçnh quán æïng våïi táön suáút thiãút kãú. (4). Læûa choün trong chuäùi thäúng kã mäüt daûng triãöu âiãøn hçnh, våïi âiãöu kiãûn daûng âoï phaíi báút låüi vaì coï trë säú bçnh quán cuía mæûc næåïc triãöu phaìi gáön bàòng giaï trë mæûc næåïc bçnh quán thiãút kãú.

(5). Thu phoïng hoàûc sæía chæîa âæåìng quaï trçnh triãöu âiãøn hçnh thaình âæåìng quaï trçnh mæûc næåïc triãöu thiãút kãú. Hãû säú thu phoïng tênh nhæ sau:

â

p

ZZ

K = (4-124)

Quaï trçnh mæûc næåïc triãöu thiãút kãú âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc (4-125) Ztp= K.Ztâ (4-125) Trong âoï: Zp, Ztp laì mæûc næåïc triãöu bçnh quán vaì mæûc næåïc triãöu taûi thåìi âiãøm t cuía âæåìng quaï trçnh triãöu thiãút kãú. Zâ, Ztâ laì mæûc næåïc bçnh quán vaì mæûc næåïc taûi thåìi âiãøm t cuía âæåìng quaï trçnh triãöu âiãøn hçnh. Trong træåìng håüp coï êt taìi liãûu thæûc âo, cáön thiãút phaíi tênh toaïn bàòng phæång phaïp thuíy læûc theo mä hçnh doìng khäng äøn âënh trong säng thiãn nhiãn.

chuong4

Documents