VIN HN LM KHOA HC V CNG NGH VIT NAMCHNG TRNH KH&CN TRNG IM CP NH NC KHCN-TN3/11-15

Khoa hc v cng ngh phc v pht trin kinh t - x hi vng Ty Nguyn

BO CO CHUYN 1K thut trng Na u nhn di tn rngThuc ti: Khai thc v pht trin ngun gen cc loi Na (Amorphophallus spp.) giu glucomannanT chc ch tr ti: Vin sinh thi ti nguyn sinh vtCN B THC HIN CHUYN :

H Ni, 6/2014VIN HN LM KHOA HC V CNG NGH VIT NAM

CHNG TRNH KH&CN TRNG IM CP NH NC KHCN-TN3/11-15

Khoa hc v cng ngh phc v pht trin kinh t - x hi vng Ty Nguyn

BO CO CHUYN 1

K thut trng Na u nhn di tn rng

Thuc ti: Khai thc v pht trin ngun gen cc loi Na (Amorphophallus spp.) giu glucomannanXc nhn ca t chc ch tr ti

Gim cCh nhim ti

(k v ghi r h tn)Cn b thc hin chuyn

(k v ghi r h tn)

MC LC

BO CO CHUYN 1K thut trng Na u nhn di tn rng

Cn b thc hin: 1. T VN

Cy Na (Amorphophallus) Vit Nam gn y c quan tm rt nhiu bi cc nh nghin cu thc vt, cc doanh nghip ch bin thc phm, dc liu do cc thng tin v gi tr s dng c ca n trong cng ngh thc phm v dc hc. C ca mt s loi Na c s dng lm ngun nguyn liu ch bin mt s sn phm thc phm nh thch, m, min, gi ng sen, v.v. lm cht ph gia trong ch bin bnh ko, lm thc phm chc nng cho ngi i ng, m mu v bo ph, lm m phm l p da cho ph n, v.v. v v.v. Cc nc c truyn thng trng v sn xut bt Na (konjaku) phi k n l Trung Quc v Nht Bn. Theo cc ti liu dn tc hc thc vt, c Na c s dng Trung Quc cch y 2000-2500 nm. Nht Bn, Konjaku l mn n hng ngy ca ngi Nht. Hng nm Trung Quc vn xut khu hng trm ngn tn bt v cc sn phm t konjac sang Nht. y l ngun thu ngoi t rt ln ca h v gi 1 tn bt konjac c gi vo khong hn 20 ngn USD. Ti tnh Vn Nam (Trung Quc) hng trm ngn ha t dnh cho vic trng Na mi nm. Hng nm, Vit Nam phi nhp hng trm ngn tn bt Na cho cng ngh thc phm. Cc nghin cu ca Vin Sinh thi v Ti nguyn sinh vt ch ra rng, Vit Nam c 4 loi Na c trin vng s dng trng ly c lm nguyn liu cho cng ngh thc phm. Xut pht t nhng thc t ni trn, Vin Sinh thi v Ti nguyn sinh vt xut nhim v

Trng v pht trin ngun gen cy Na phc v cho cng ngh thc phm. ti c xt duyt v tin hnh t nm 2012. trin khai cng vic, ti tin hnh trng th nghim 3 loi Na trong c loi Na u nhn (Amorphophallus corrugatus) di tn rng. Chuyn ny chng ti cp ti k thut trng cy Na u nhn di tn rng.

2. TNG QUAN TNH HNH NGHIN CU

2.1. C s khoa hc

2.1.1. c im sinh hc

2.1.1.1. c im hnh thi

Na u nhn Amorphophallus corrugatus N.E. Br Cy thn c, rng l theo ma. C hnh cu, mu nu m ngoi, kch thc 6-7 x 8 cm, c chi dng thn r. Cy ch c mt l; phin l rng 10-150 cm, x 3 thy ln, mi thy ln li x lng chim 1-3 ln thnh cc phin nh, hnh mc; cung l hnh tr mnh, di 10-95 cm, ng knh 2 cm gc, mu trng xn hoc xanh nht vi nhiu vt nu nht hay xm. Bng mo n c; cung bng mo hnh tr, di 30-70 cm, ng knh 0,8-2 cm gc, mu sc nh cung l; mo hnh trng hoc bu dc, di 7-26 cm, rng 4-16 cm, nh nhn hoc t, gc cun li ngn, mu xanh lc nht, c m nu nht ngoi, mt trong mu nu gc, m ta trn, mp ta. Bng nc ngn hn mo nhiu, c cung; cung bng nc di 4-11 cm; phn ci hnh tr, di 5-12 mm, hoa xp dy c hoc tha tht; phn c hnh tr ti hnh trng ngc, kch thc 1,5-3 x 1,5-2,5 cm; phn ph hnh tr ti hi hnh nn, nh ct hay t, gc hi tm li to thnh khe hoc khng, kch thc 2-5 x 1,5-3 cm, b mt gp np su hay nng, dng no. Nh khng hp thnh cc hoa c, xp xt nhau, khng cung, mt ct hnh ch nht; bao phn m bng khe nh; trung i kh r, rng. Bu hnh cu, ng knh 2 mm, 1 , 1 non; vi nhu hnh nn, di ti 2 mm; nm nhu dng chm.

2.1.1.2. c im chu k sng

Chu k sng ca na c chia thnh hai pha: pha ng ngh v pha sinh trng, pht trin.

Pha ng:

C na sau khi thu hoch tri qua 4 6 thng ng ngh, acid abscisic (ABA) v acid ferulic l nhn t gy ng na [17], [49]. Khi nghin cu chu k sng ca na, Liu & cs kt lun y l hnh thc ng sinh l, khng th c bt k tc nhn no c th ph v trng thi ng hnh thnh chi trong giai on ny [36]. y khng ch l c im ca loi, m l c im chung ca chi Amophorphallus thuc h Ry (Araceae) [17], [49].

Pha sinh trng pht trin:

Khi trng vo ma v thch hp, tc l giai on ng ngh kt thc, chi nhanh chng hnh thnh v pht trin. Thi gian u, chi non c bao bc hon ton bi bao l c dng hnh mi tn, bao l ny gia tng kch thc cng vi kch thc ca chi v l tht bn trong [36]. Di biu b ca cu trc ny c nhng tinh th oxalate calcium, nhn ging nh kim, l yu t bo v khi s xm hi ca ng vt n c, y c coi l c im hnh thnh trong qu trnh tin ha ca loi [17]. Sau mt thi gian do s pht trin ca l, phn l bao bc ny s b rch ra, cui cng teo li, l tht bt u gia tng cc kch thc nh chiu cao, ng knh thn, chiu di l, tn cy, v tch ly vt cht hnh thnh c.

Tt c cc thnh vin ca Amorphophallus ni chung, na ni ring, u c 1 chi nm nh ca c v tn ti trong hc nh i vi c chnh [49]. Trong ton b i sng ca cy, c khong 3 cht ln lt c hnh thnh (ngi dn a phng gi thn na l cht) [65]. Cc cht ny hnh thnh cc thi im khc nhau, cy sau c hnh thnh t cy trc . Hin tng ny c Liu gii thch l do khi chi nh mc ln, hnh thnh chi th c mt chi ni sinh khc c hnh thnh ngay phn tn cng ca trc thn, sau chi ny pht trin thnh chi nh cho ma tip theo [34]. c im ny cng ging vi nghin cu ca cc tc gi khi nghin cu cc a im khc nhau trn Amorphophallus paeoniifolius (Dennst.Nicolson) [31], [49]. Theo kt qu ca nghin cu ca Agung & cs th c im ni trn l chung cho chi Amorphophallus c trng Chu [17].Nu trong chu k sng ca na c s xut hin ca hoa th hoa hnh thnh v n trc khi hnh thnh l, 2 s kin ny khng bao gi xy ra ng thi [1], [36], [66]. c im trn cng c Agung & cs khng nh [17]. Liu gii thch c im ny ca na do hin tng tri nh (u th nh) mt cch r rng. Khi chi nh bit ha hnh thnh hoa, khng c chi l xut hin, nn khng hnh thnh l. Nghin cu ny cng cho rng khi na t n 4 nm tui th t c c th ra hoa.

Sau khi hnh thnh hoa, qu trnh th phn v th tinh vn din ra bnh thng sau 2 ngy, sau cng c qu trnh th tinh kp to thnh hp t. Hp t tin hnh phn bo sau 4 -5 ngy. Ln phn chia u tin to thnh 2 t bo tin phi, nhng nhng ln phn chia k tip khng thc hin c hon ton, to thnh khi t bo phi. Nhng t bo gn l non s tr nn hot ng vi vai tr ging nh m phn sinh v hnh thnh nn cu trc dng chi vy. Phi ca na thuc loi n cc, khng thy xut hin cu trc ca cc cn li v trong ton b qu trnh pht trin ca procorn t hp t, cng nh khng thy c s xut hin ca chi, ca mm r v tr gian l mm [36].

2.1.2. iu kin sinh thi

Mt s nc trn th gii c nhng cng trnh nghin cu chi tit yu cu sinh thi ca i tng ny. Kt qu nghin cu cho thy pht trin tt, na cn tha mn cc iu kin sinh thi, th nhng.

2.1.2.1. m

Ni n m tc l ni n tim nng cung cp nc ca t cho cy trng. Hm lng nc trong t nh hng n s pht trin ca b r. R thc hin chc nng hp thu nc, cc cht dinh dng, cht khong cung cp cho cc hot ng sinh l cng nh mi hot ng trao i cht din ra trong cy. Do vy, s pht trin ca b r tc ng ln n kh nng sinh trng, pht trin ca c th thc vt. Nhu cu nc khc nhau ty theo tng loi, tng giai on pht trin.

Kt qu nghin cu ca Zhang (1991) cho thy na khng i hi nhiu nc trong qu trnh pht trin, nhu cu ny bin i theo tng giai on pht trin ca na, tng n khi t tui trng thnh sau gim xung. V th trong qu trnh pht trin mnh m giai on u v giai on gia, c c th cha 75% nc. Nhng khi c trng thnh hm lng nc ch cn khong 60% [36].

Mt khc, na c h thng r nng nn chu hn km. Na cng khng c kh nng chu nc ng, nu m t n bo ha th s h hp gim i, lm cho r b cht. Nhng nu m xung cn 25% trong t th r v lng r cht hon ton. Khi m gim, dn n s gim hm lng chlorophyll, hm lng protein trong l, l dn tr nn vng a sau cht i [36].

2.1.2.2. Nhit Thc vt ni chung v na ni ring thuc nhm sinh vt bin nhit, nn chu tc ng ln ca nhn t nhit. Nhit tc ng n qu trnh sinh l, trao i cht ca cy thng qua nh hng n hot tnh ca h enzyme, nn nh hng n tc qu trnh sinh trng. Nhit cao, cng trao i cht din ra mnh m, ch yu l qu trnh phn gii, thc y nhanh qu trnh gi ha ca cc c quan khi cha t n tui trng thnh. Nhit qu cao hay qu thp u tc ng tiu cc n cy, ph v cu trc t bo, lm bin tnh h enzyme, acid nucleic, nh hng n ton b i sng ca cy do nh hng n nng sut cui cng. Mt khc, nhit cn nh hng n tnh ng ngh mt s i tng thc vt.

Zhang (1991) cho rng na l i tng a m. N c th chu c s bin thin nhit t 5 430C, nhit ti thch cho s sinh trng l 20 250C, khi nhit xung di 00C hoc trn 450C th cy s cht sau 5 ngy. S pht sinh chi v s pht trin din ra khi nhit trn 150C. L s b kh ho v rp khi nhit di 150C, trn 350C, l b phai mu. Nhit t 22 260C tt cho s pht trin ca r, 22 300C tt cho s tng trng ca c. bo qun c, c th duy tr nhit 100C, nhit di 00C cu trc t bo b ph hy, lm cho chi khng th hnh thnh c.

Giai on pht trin ca na chu nh hng ca tng nhit tch ly, n cn tng nhit tch ly l 42790C.

2.1.2.3. nh sng

nh sng l ngun nng lng t nhin duy nht c cy trng s dng quang hp, to ra vt cht cho cy. Nhu cu nh sng cc loi, cc tui khc nhau th khng ging nhau. Cng ging nh nhit , m v cc nhn t khc, nh sng qu cao hay qu thp u tc ng n sinh trng, pht trin ca cy thng qua nh hng n b my quang hp.

Vi na, khi cng nh sng tng t 2254 n 46000 lux th khi lng thn, s pht trin ca l, hm lng chlorophyll gim dn [36].

2.1.2.4. iu kin t ai

Na c trng cc nc ng Nam nh Philippin, Indonesia v Vit Nam. Nht Bn, Trung Quc cng l nhng ni trng na ni ting. t thch hp vi cy Na phi c mn cao, c th l c t pha ct. Nhng cng nh cc loi cy c c khc, chng khng thch hp vi t tht hay st. Ngi ta khng th trng na lin tc 3 - 4 nm trn mt vt t m khng lun canh. Trong trng hp ny, cy s b thoi ha: cy thp, l c mu xanh m, phin l c nhiu thy nh v dy, c nh, v dy v sn si. Ngi ta gi l trng thi Nab dm hay b v.2.2. C s thc tin

2.2.1. K thut trng na

Mt s loi trong chi Na c trng Vit Nam. Na c c im sinh l quan trng l mt loi cy chu c bng, c th trng Na di cc cy n qu trong vn. Na c kh nng chu hn cao. Khng c yu cu kht khe v t trng. Tuy nhin trn t i ni cn tt hoc trn t ph sa, thot nc th thch hp vi khoai na, trng s cho nng sut cao. Nal mt loi cy a canxi, nu trng trn t chua th nn bn thm vi. Na l loi cy d trng, mc nhanh, t b su bnh.

Cc m hnh trng Na Cc m hnh trng Nadi tn l cy n qu trong vn:

- Vn chui + khoai na.

- Vn cy n qu thn g: mt, hng, cam, qut, m, mn + Nav.v....

M hnh trng Nadi tn rng:

- Rng keo tai tng + khoai na.

- Rng m + Na( tn che ca tn rng 0,5-0,6).

K thut trng Nadi tn. Na c th trng quanh nm nhng thi v tt nht l trng vo ma Xun. Ring cc tnh min Trung cn trnh nhng thng c gi Lo kh v nng (thng 6, 7, 8).

* t trng: Na khng kn t nhng trng Na thch hp trn t ph sa, t nu trn vi (chn ni) v t i ni mc thoi ho cha mnh, t m, hm lng mn kh.

*K thut trng- Trng ch yu bng chi c: Ct c Na ra lm nhiu mnh ( ly ht phn bt). Mi mnh c lm ging trng phi c mt s mt (chi) v c mt t r. Trc khi trng phi chm mt trong ca mnh c ging vo tro bp.

- Chun b t trng: Cuc t, p ti nh, ln lung, chy theo ng ng mc. Hoc cng c th o tng h 30 x 30 x 30 cm, nu t xu cn phi bn lt phn chung hoi v phn ln. t cc mnh khoai xung h, ph t ln, dn cht, sau ph thm mt lp t mng mn. Sau cng trn mt h, ph thm mc kh gi m v hn ch c di mc.

Mi h trng cch nhau 50 x 50 cm, chy theo ng ng mc hng cch hng 1 x 1m.Khi dc mc cao 15-20 cm, lm c xi v vun cao gc to thnh lung, chy theo ng ng mc. Ch thot nc cho khoai sau cc trn ma ln, khng c ng nc, nht l giai on cy c c. Khi cy Na ra hoa, ct b hoa cc cht dinh dng tp trung vo c.

Trong nm u, t chi mt s mc ra mt dc l, n cui nm dc ny s li i. Vo u nm sau, t c s mc ln mt cum hoa mu , khi cm hoa tn s mc ln mt dc mi ca nm th 2, sau s li i vo cui nm ny.

2.2.2. iu kin t nhin khu vc trng

Huyn Qun B vi 70% din tch l ni vi, nm trong vng nhit i gi ma v l min ni cao, kh hu v c bn mang nhng c im ca vng ni Vit Bc Hong Lin Sn, song cng c nhng c im ring, mt v lnh hn cc tnh min ng Bc, nhng m hn cc tnh min Ty Bc . . .

Nhit trung bnh c nm khong 21,60C - 23,90C, bin nhit trong nm c s dao ng trn 100C v trong ngy cng t 6 - 70C. Ma nng nhit cao tuyt i ln n 400C (thng 6, 7); ngc li ma lnh nhit thp tuyt i l 2,20C (thng l).Ch ma kh phong ph. t bnh qun lng ma hng nm khong 2.300 - 2.400 mm, l mt trong s trung tm ma ln nht nc ta. Dao ng lng ma gia cc vng, cc nm v cc thng trong nm kh ln.

m bnh qun hng nm t 85% v s dao ng cng khng ln. Thi im cao nht (thng 6,7,8) vo khong 87 - 88%, thi im thp nht (thng l,2,3) cng vo khong 81%: c bit y ranh gii gia ma kh v ma ma khng r rt. C nhiu my (lng my trung bnh khong 7,5/10, cui ma ng ln ti 8 - 9/10) v tng i t nng. t ai y ch yu l thuc nhm t xm ph hp vi vic trng cy hoa mu, cy dc liu v cy n qu.3. MC TIU, NI DUNG, VT LIU V PHNG PHP NGHIN CU

3.1. Mc tiu chung

Nghin cu k thut trng Na u nhn di tn rng.3.2. Mc tiu c th

Nghin cu mt s bin php k thut trng Na u nhn nh nh hng ca che tn rng, mt trng ti sinh trng v nng xut ca cy Na u nhn khi trng di tn rng.3.3. Ni dung nghin cu

- Nghin cu trng th nghim cy Na u nhn di tn rng keo vi cc mc che tn 20 %, 30 %, 50% v 70% v vi cc mt trng l 4 c/m2, 6 c/m2, 10 c/m2 v 8 c/m2. 3.4. Vt liu nghin cu

- i tng nghin cu: ging Na u nhn 1 nm tui.- a im trng: rng keo 4-5 nm tui ti x Quyt Tin, Qun B, H Giang vi cao 1000m so vi mt nc bin v dc khu vc trng l 8 . t thuc loi t xm en.3.5. Phng php nghin cu

3.5.1. Phng php tin hnh th nghim

Nghin cu k thut trng Na u nhn vi 2 th nghim l nghin cu v nh hng mc che tn ti sinh trng pht trin v nghin cu nh hng ca mt trng ti s sinh trng v pht trin ca cy Na u nhn. Cc th nghim c trng vi din tch 150 m2 cha k di bo v . B tr theo kiu khi ngu nhin hon chnh vi 3 ln nhc li (Rendomized complete block design), din tch th nghim 10 m2 (2 m x 5m).Lm t ti xp, lm sch c, b h kch thc h 20x20x20cm thi im trng t 15/3/2013.

- S liu iu tra o m theo phng php ca trung tm nghin cu cy c c v c x l theo phng php thng k sinh hc thng qua chng trnh Excell trn my tnh.

- Cng thc phn nn cho nghin cu l 10 tn phn chung mc v 80kg N+ 80 kg P2O5 80 + 100 kg K2O cho 1 ha.

- Cch bn phn: phn bn c chia lm 2 ln: ln 1 khi trng bn ton b phn chung v 20 % cc loi phn cn li. ln 2 sau khi trng 3 thng bn ton b s cn li.a. Th nghim 1: Nghin cu nh hng ca che tn rng ti sinh trng v nng xut cy Na u nhn trng di tn rng.Th nghim gm 5 cng thc 3 ln nhc li:

- CT1: Trng ngoi tn rng che tn 0% (C)

- CT2: Trng di tn rng c che tn 20 %

- CT3: Trng di tn rng c che tn 30 %

- CT4: Trng di tn rng c che tn 50 %

- CT5: Trng di tn rng c che tn 70 %

b. Th nghim 2: Nghin cu nh hng ca mt trng ti sinh trng v nng xut cy Na u nhn trng di tn rng.

Th nghim gm 5 cng thc trng vi 3 ln nhc li

- CT1: Khong cch hng 100x50cm, mt 2 c/m2

- CT2: Khong cch hng 50x50cm, mt 4 c/m2.

- CT3: Khong cch hng 40x40cm, mt 6 c/m2 (C).

- CT4: Khong cch hng 35x35cm, mt 8 c/m2.

- CT5: Khong cch hng 40x25cm, mt 10 c/m2.3.5.2. Phng php theo di thu thp s liu (Theo hng dn ca Trung tm nghin cu v pht trin cy c c)

Trn mi th nghim, chn ngu nhin 5 cy theo ng cho, 30 ngy o chiu cao cy v kch thc l mt ln (tnh t thi im trng (1)- Ch tiu sinh trng v pht trin ca cy Na (30 ngy o mt ln)+ Thi gian sinh trng (ngy): Tnh t khi trng n khi c 1/2 b l trn cy Na chuyn sang mu vng. (chp nh li, ghi tn ni dung nh CT my, chp tng th c CT v cy i din)

+ Chiu cao cy (cm): o t giao im r vi thn n im sinh trng ca ngn cao nht.(chp nh li, ghi tn ni dung nh CT my, chp tng th c CT v cy i din) ghi li kt qu bng ghi s liu thu thp.

+ o kch thc l: n v o cm; o kch thc hai chiu rng v di ca phin l, ghi li kt qu bng ghi s liu thu thp.

+ Sc sinh trng: nh gi thi k 120 ngy sau trng, tnh theo 5 mc, mc 1: tt, mc 2: kh, mc 3 trung bnh, mc 4: km, mc 5: rt km. (chp nh li, ghi tn ni dung nh CT my, chp tng th c CT v cy i din)

(2)- Bnh hi (quan st mi ln o v theo di)+ Bnh virus: Chun on bng mt thng theo phng php ca V Triu Mn, (1986) vo thi k theo di sinh trng. Tnh t l cy b bnh/tng s cy ca mi .

+ Bnh ho xanh (t l cy b hi): Theo di t sau mc n thu hoch

(chp nh li CT c cy b bnh, ghi tn ni dung nh CT my, chp tng th c CT v cy i din b bnh)

(3) c im hnh thi ca cc ging tham gia th nghim:

Hnh thi l, hoa, c, r (mu sc, hnh dng qua cc giai on pht trin).

(4) Ch tiu v nng xut

- S c /gc: m s c con/gc sau khi thu hoch trn 10 cy theo di.

- Khi lng c ci: Cn 10 c/, tnh trung bnh.

- Khi lng c con: Cn 10 c/, tnh trung bnh.

- Kch thc c ci: Sau khi thu hoch tin hnh ly 10 c ci (ca 10

cy theo di) o ng knh v chiu cao c.

- Kch thc c con: Sau khi thu hoch, tch s c con trn 10 cy theo

di, trn u v ly ngu nhin 20 c o ng knh v chiu cao c.

- Nng sut thc thu : Thu ton b th nghim, cn v tnh quy i ra t/ha.

4. KT QU NGHIN CU

Sau khi trng th nghim Na u nhn vi khong thi gian t 15 thng 3 nm 2013 n 1 thng 10 nm 2013 tc l vo 195 ngy kt thc ma v khi ton b l cy th nghim chuyn sang mu vng chng ti tin hnh thu hoch v hon thnh th nghim vi cc s liu tng kt c v thu c phn tch v c kt qu nghin cu v nh hng ca che tn v mt trng ti sinh trng v nng xut ca cy Na u nhn di tn rng.

4.1. Kt qu nghin cu nh hng ca mc che tn ti sinh trng v nng xut cy Na u nhn

Th nghim ny trng vi 5 cng thc vi che tn ln lt l 0%, 20%, 30%, 50% v 70 % chng ti thu c kt qu v sinh trng v nng xut ca cy Na u nhn. Vic trng Na di tn rng t nhin v tn rng trng gp phn hn ch xi mn, ngn chn v hn ch l lt nhm phc v cho sn xut nng nghip v i sng hn na gp phn tng thu nhp trn din tch t canh tc. Cy Na khng tranh chp t vi mt s loi cy trng khc m ch tn dng c t di tn rng tng ngun thu nhp trn mt n v din tch.

Khi nghin cu trng di tn rng th che tn l vn quan trng trong qu trnh sn xut nng nghip ni chung v qu trnh sn xut cy Na ni ring. Nghin cu nh hng ca che tn n sinh trng, nng sut v cht lng ca nng sn nhm tm hiu nh hng ca che tn ti cy trng v xc nh c mt hp l cho hiu qu kinh t cao.

Kt qu nghin cu v nh hng ca mt ti kh nng sinh trng ca cy Na u nhn c th hin qua bng 1.

Qua bng 1 cho thy, chiu cao cy lun l yu t ni ln sinh trng ca cy v n cng l yu t chu nh hng ca che tn. Qua kt qu cho thy, khi c trng che tn 30 -50% (37.03-38.42cm) cy sinh trng pht trin tt hn so vi trng ngoi tn (25.4cm) v che tn cao 70% (30.33cm) v che tn thp 20% (29.7cm).Bng 1: nh hng ca che tn rng ti sinh trng ca cy Na u nhnTT che tn %Chiu cao cy cui cng (cm)ng knh l (cm)

CT1(C)025.430.3

CT22029.730.53

CT33037.0332.5

CT45038.4233.21

CT57030.3331.4

CV%9.18.2

LSD051.531.1

Kch thc l khng phi l ch tiu chu nh hng nhiu ca che tn, tuy nhin nu cy c trng vi che tn khc nhau th kch thc l c s sai khc nhau v sai khc so vi i chng. Cy trng cng thc CT4 c ng knh ln nht (33.21cm) v nh nht l cng thc CT1 l cng thc i chng trng ngoi sng(30.3cm).K qu cho thy khi tng che tn ln 70% ng knh l nh i (31.4cm).

Giai on sau khi trng c hai thng ng thi tng trng chiu cao cy c gim nhng vn tng trng u cho n khi kt thc qu trnh sinh trng. Qu trnh tng trng chiu cao cy ca hai cng thc 3 v 4 th hin sc sinh trng mnh ngay t u. y l tin cho qu trnh hnh thnh ca v to nng sut sau ny.

Qu trnh tng trng ca cc cng thc cn c th hin qua cc ch tiu v kch thc c ti bng 2.

Gi tr ca c ci c nh gi bng kch thc c, c th l ng knh v chiu cao c. Khi cy c trng cc che tn khc nhau lm nh hng n ng knh c ci. Qua kt qu thu c cho thy cng thc CT3 cho ng knh c ln nht vi 85.95mm v thp nht CT 5 che ph 70% cho ng knh c thp nht 76.78mm. Qua bng 2 cho thy vi che tn 0% th sc sinh trng ca c thp v tng dn khi che tn tng ln n 50 % nhng khi che tn tng ln thm ti 70 % th sinh trng ca cy li km i do nh sng qu khng cho quang hp.Bng 2: nh hng ca che tn ti kch thc c

TT che tn %ng knh c ci(mm)Chiu cao c ci (mm)ng knh c con(mm)Chiu cao c con (mm)

CT1077.832.3916.4138.8

CT22078.537.2516.9638.11

CT33085.954518.3937.67

CT45084.5742.1317.2337.89

CT57076.7832.111640.89

CV%8.19.157.489.55

LSD053.142.280.672.17

Chiu cao c ci pht trin tng ng vi mc pht trin ca ng knh. Cc cng thc c chiu cao c ci t 32.39 45 mm. Chiu cao c cao nht cng thc 3 vi chiu cao 45 mm cao hn hn cng thc i chng. Cn cng thc c trng vi che tn cao nht (cng thc 5) th c chiu cao c ci t thp nht v thp hn so vi i chng.

ng knh c con ca cc cng thc c s thay i khng nhiu so vi i chng, trong cng thc 5 c ng knh c con t nh nht (16 mm). Khi c trng vi che tn t, cy to ra c con c ng knh t cao (16.96mm) tng ng vi i chng (16.41mm).

Chiu cao c con li c kt qu ngc li so vi ng knh ca n. Khi cy sinh trng khe to ra c con ngn hn v ngc li khi cy sinh trng yu hn th c con c su hng pht trin di ra. Trong cc cng thc chiu cao c t thp nht cng thc 1 (38.11mm) thp hn so vi i chng (38.8mm). Khi trng vi che tn cao, cy phi cnh tranh nh sng v vn cao cng lm cho c con ca cy cng ko di ra. Cng thc 5 c chiu cao c t 40,89mm, t cao nht trong cc cng thc v cao hn c cng thc i chng.

Kch thc c ci v c con lm nh hng ti khi lng ca chng. Kt qu theo di cc yu t cu thnh nng sut v nng sut c trnh by trong bng 3.

Bng 3: nh hng ca che tn ti nng xut c

TT che tn %S c ci c/cyS c con c/cyKL c ci g/cKL c con g/cNS c ci t/haNS c con t/ha

CT101.001.85231.2050.4646.2413.49

CT2201.001.72232.1247.8492.8532.91

CT3301.001.67297.8137.76178.6952.87

CT4501.001.48298.1036.46238.4859.58

CT5701.001.30230.1043.14233.1056.08

CV%9.129.259.508.51

LSD055.362.271.664.28

Qua kt qu bng 3 cho thy:

i vi khi lng c ci cc cng thc ln lt l: Cao nht l cng thc 4 (298.1 g/c ci v cng thc 3 (297.81 g/c ci), v thp nht l cng thc 5 c khi lng c ci l 230.10 g/c ci. Cng thc i chng c khi lng c ci t 231.2 g/c. Khi lng c con cng l yu t tc ng n nng sut, Cc cng thc c trng c khi lng c con giao ng t 36.46 -50.76g/c. Trong cng thc c khi lng c con nh nht l cng thc 4 t 36,46g/c. Tip theo l cng thc 3 (37.76g/c), v t cao nht l cng thc 1 (50.46 g/c) v cng thc 2 (47,86g/c).

iu ny rt thun li trong qu trnh sn xut cy Na v sn phm thu hoch ca cy trng ny ch yu l c ci, cn c con ch yu c phc v cho mc ch to ging cho v sau. C con c kch thc v khi lng va phi nhng c s lng ln s p ng tt nhu cu pht trin ca cy trng ny trong thc t. iu ny gip cho vic to ra lng ging cho v sau c di do hn.4.2. Kt qu nghin cu nh hng ca mt trng ti sinh trng v nng xut cy Na u nhn

Mt trng vn lun l vn quan trng trong qu trnh sn xut nng nghip ni chung v qu trnh sn xut cy Na ni ring. c bit khi ngi nng dn lun c xu th mun trng dy tng nng sut. Nghin cu nh hng ca mt trng n sinh trng, nng sut v cht lng ca nng sn nhm tm hiu nh hng ca mt ti cy trng v xc nh c mt hp l cho hiu qu kinh t cao.

Kt qu nghin cu v nh hng ca mt ti kh nng sinh trng ca cy Na trng bng 4. Qua bng 4 cho thy, chiu cao cy lun l yu t ni ln sinh trng ca cy v n cng l yu t chu nh hng ca mt ln nht. Qua kt qu cho thy, khi c trng cng thc mt 2 c/m2 cho chiu cao cy thp nht t 30.4 cm v chiu cao cy tng dn khi mt tng ln ln lt cc mt theo cc cng thc l CT2,CT3,CT4,CT5 (34.7, 33.07, 48.43, 55.32cm)Bng 4. nh hng ca mt trng ti sinh trng ca cyTTMt trng c/m2Chiu cao cy cui cng (cm)ng knh l (cm)

CT1230.435.3

CT2434.733.53

CT3633.0730.5

CT4848.4330.2

CT51055.3228.47

Kch thc l khng phi l ch tiu chu nh hng nhiu ca mt trng, tuy nhin nu cy c trng vi mt tha hn hay dy hn nhiu th kch thc l c s sai khc so vi i chng.

ng knh l ca cng thc 5 (28.47 cm) khi trng vi mt cao nh hn hn so vi CT 2 (35.3cm) c trng vi mt 40.000 cy/ha). Nhng khi gim mt trng xung cn 20.000 cy/ha (cng thc 1) th chiu di l li tng ln 37,53cm, cao hn so vi CT2.

Qu trnh tng trng mnh ca cc cng thc cn c th hin qua cc ch tiu v kch thc c ti bng 5. Gi tr ca c ci c nh gi bng kch thc c, c th l ng knh v chiu cao c. Khi cy c trng cc mt khc nhau lm nh hng n ng knh c ci. gim mt trng xung th ng knh c ci ca cy trong cng thc tng ln ng k 76.78-87.8mm.

Bng 5: nh hng ca mt trng ti kch thc c

TTMt trng cy/m2ng knh c ci(mm)Chiu cao c ci (mm)ng knh c con(mm)Chiu cao c con (mm)

CT1287.853.3918.4137.8

CT2487.555.2517.9638.11

CT3674.954218.3941.67

CT4880.5737.1317.2339.89

CT51076.7832.811540.89

CV%8.49.357.689.95

LSD053.182.180.772.17

Ngc li, khi tng mt ln do cy phi cnh tranh nhau v nh sng nn lm nh hng n sinh trng ca cy lm cho ng kinh c ci gim xung ch cn. Chiu cao c ci pht trin tng ng vi mc pht trin ca ng knh. Cc cng thc c chiu cao c ci t 32,81 - 53,39mm. Chiu cao c cao nht cng thc 1 vi chiu cao 53.39mm.

ng knh c con ca cc cng thc c s thay i khng nhiu so vi i chng, trong cng thc 5 c ng knh c con t nh nht (15,00mm). Khi c trng vi mt cy t, cy c iu kin sinh trng tt hn nn to ra c con c ng knh t cao hn kt qu c th hin qua bng 5.

Chiu cao c con li c kt qu ngc li so vi ng knh ca n. Khi cy sinh trng khe to ra c con ngn hn v ngc li khi cy sinh trng yu hn th c con c su hng pht trin di ra. Khi trng vi mt cy cao, cy phi cnh tranh nh sng v vn cao cng lm cho c con ca cy cng ko di ra.

Kch thc c ci v c con lm nh hng ti khi lng ca chng. Kt qu theo di cc yu t cu thnh nng sut v nng sut c trnh by trong bng 6.

Bng 6: nh hng ca mt trng ti nng xut c

TTMt trng cy/m2S c ci c/cyS c con c/cyKL c ci g/cKL c con g/cNS c ci t/haNS c con t/ha

CT12.001.001.85231.2036.4646.2413.49

CT24.001.001.72232.1247.8492.8532.91

CT36.001.001.67297.8152.76178.6952.87

CT48.001.001.48228.1040.32182.4847.74

CT510.001.001.30189.0023.00189.0029.90

CV%9.109.959.508.50

LSD055.302.171.564.23

Qua kt qu bng 6 cho thy:

Khi lng c ci cao nht l cng thc 1 (297.81g/c v cng thc 3 (297.12 g/c), v thp nht l cng thc 5 c khi lng c ci l 189g/c.

Khi lng c con cng l yu t tc ng n nng sut, Cc cng thc c c khi lng c con giao ng t 23 - 52.76g/c.

5. KT LUN V NGH

5.1. Kt lun

Qua kt qu nghin cu trn cho thy:- Vi mt trng 6 c/m2 s cho kt qu sinh trng v nng xut ca cy Na t cao hn so vi mt 2,4,8,10 c/m2 khi trng di tn rng.

- Vi che tn rng 50% s cho kt qu sinh trng v nng xut ca cy Na t cao hn so vi che tn 20,30,70% khi trng di tn rng.5.2. ngh

Do ti mi c thc hin ln u tin trn t rng ti Qun B, tnh H Giang nn kt qu nghin cu trn cha thc s p ng y trn ton a bn tnh. Chnh v vy ti xin ngh:

- ti cn c thc hin trn nhiu loi t v cc vng c iu kin sinh thi khc nhau c kt lun chnh xc.- Cn u t nghin cu mt s ni dung nh nhn ging, k thut canh tc, phn tch dc tnh, thu hoch, ch bin, bo qun hon thin quy trnh k thut cho vic pht trin cy Na u nhn . / .H Ni, ngythngnm..

CN B THC HIN

ThS..