citizenrights...przed represjami mogą powodować, że ludzie nie znają swoich praw i z nich nie...

CITIZENRIGHTSToolkit

Ten zestaw narzędzi został stworzony przez Kreattiva i European Alternatives. European Alternatives (EA) jest międzynarodową organizacją pozarządową i ruchem społecznym na rzecz demokracji, równości i kultury ponad państwami narodowymi.

Niniejsza publikacja jest współfinansowana w ramach Programu „Prawa podstawowe i obywatelstwo” Unii Europejskiej. Za treść niniejszej publikacji odpowiedzialność ponosi European Alternatives i nie może być ona wykorzystana jako odzwierciedlenie stanowiska lub opinii Komisji Europejskiej.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Toolkit edytowany przez Associazione KreattivaCredits: Lucia Abbinante, Giovanni De Benedictis, Jackson Oldfield Design: Fabio Pulsinelli

Ten zestaw narzędzi zawiera dwa elementy:

Moduł 1: DOWIEDZ SIĘ Moduł 2: ROZWIŃ

Jest również informacja o Module 3: DZIAŁAJ i ZMIENIAJ, który zachęcą uczestników do dalszej interakcji w zakresie poruszanych tu tematów.

Spis treści

NARZĘDZIA do DOWIEDZ SIĘ1. Wstęp 2. DOWIEDZ SIĘ pokrótce 3. Odkrywaj dalej

NARZĘDZIA do ROZWIŃ 1. Wstęp 2. Pierwszy krok 3. Drugi krok 4. Następne kroki w zarysie

Witamy

DOWIEDZ SIĘModuł 1

Ogólny cel szkolenia Ten zestaw narzędzi ma na celu omówienie sytuacji związanych z ochroną praw w Europie. Może pomóc osobom uczestniczącym wyobrazić sobie, jak może wyglądać Europa zbudowana w oparciu o ochronę obywatelstwa i praw człowieka.

Cele Modułu 1: DOWIEDZ SIĘ

1. wyjaśnienie uczestnikom, na czym polega program nt. praw obywatelskich

2. przybliżenie osobom uczestniczącym sensu pojęcia obywatelstwa europejskiego i praw człowieka przez studium konkretnych przypadków

3. pomoc osobom uczestniczącym w wyborze najciekawszych przypadków do zbadania, w odniesieniu do ich sytuacji, kraju i zainteresowań

DOWIEDZ SIĘ 60-180 min.zajęcia w saliInformacja dla trenera/trenerki z ramienia organizacji

pozarządowej i nauczyciela

Nie zapomnij o przygotowaniu wydruków dla uczestników

WSTĘP 20 min.WSTĘP – prowadzony przez trenera z NGO

Uwaga: Wstęp można utrzymać w formie klasycznej prezentacji lub w innej formie. Poniżej przedstawiamy tekst przygotowany do wygłoszenia do grupy uczestników. Możecie go adaptować lub przedstawić poniższe informacje własnymi słowami.

Witamy na zajęciach programu „Prawa obywatela” Istnieje głęboki rozdźwięk między prawami, jakie gwarantuje Unia Europejska, a korzystaniem z tych praw. Niejasne ustawodawstwo, ubezwłasnowolnienie lub strach przed represjami mogą powodować, że ludzie nie znają swoich praw i z nich nie korzystają. W projekcie „Prawa obywatela” chcemy się przyjrzeć, jak, kiedy i gdzie mieszkańcy Unii mogą indywidualnie i zbiorowo chronić oraz poszerzać prawa. Chcemy również sprawdzić, gdzie istnieją ograniczenia w korzystaniu z tych praw i jak, dzięki ponadnarodowej współpracy, można stworzyć wizję i zbudować przyszłość, w której prawa są aktywnie chronione.

Projekt „Prawa obywatelskie”

Kolej na was!

Na tych zajęciach jest was kilkoro, ale projekt „Prawa obywatelskiea” stwarza możliwość, by było was znacznie więcej.

Ten projekt to okno na Europę – dołączacie teraz do uczestniczek i uczestników z 10 krajów europejskich, Bułgarii, Francji, Niemiec, Węgier, Włoch, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Polski i Wielkiej

Brytanii.


Żyjecie podobnie, choć trochę inaczej, ożywiacie podobne, lecz różne zakątki Europy, jednoczą was jednak te same prawa!

W projekcie „Prawa obywatelskie” chcemy znaleźć nowe sposoby, które

pozwolą nam wszystkim pracować na rzecz praw człowieka i praw obywatela. A sposób na osiągnięcie tego to współpraca ze szkołami,

uniwersytetami i przede wszystkim z wami – osobami uczestniczącymi.

Chcemy z wami omówić sytuację ochrony praw w Europie, a także – co ważniejsze – razem z wami wyobrazić sobie, jak możemy zbudować Europę

opartą na ochronie i poszerzaniu obywatelstwa i praw człowieka. Chcemy też, aby była to dla was szansa wspólnego działania z innymi uczestnikami i

uczestniczkami z całej Europy i wyobrażenia sobie wraz z nimi ochrony praw. Zatem zastanówcie się, jak przekazać wasz pomysł, nie wykorzystując, tam gdzie

to możliwe, zbyt wiele tekstu w waszym ojczystym języku.

Kim jesteśmy?

Prowadzimy te zajęcia we współpracy z European Alternatives (EA), która jest ponadnarodową organizacją społeczeństwa obywatelskiego i ruchu obywatelskiego,

promującą demokrację, równość i kulturę w wymiarze sięgającym poza państwa narodowe. W trakcie siedmioletniej działalności na kontynencie europejskim

European Alternatives wypracowała jedyny w swoim rodzaju model obywatelskiego aktywizmu:

Jest jednocześnie ponadnarodowa i bardzo lokalna

Jest partycypacyjna

Jest kreatywna i eksperymentalna

Jest społeczna, polityczna i kulturalna

Więcej informacji na stronie: http://www.euroalter.com/who-we-are/our-organisation

Chi siamo

Tematy, które chcemy z wami poruszyć, to jedne z najważniejszych kwestii z zakresu praw w dzisiejszej Europie.

Obywatelstwo: Jakie prawa mamy jako obywatele UE i

jakie prawa nam przysługują, jeśli

mieszkamy w Europie, a nie mamy dowodu tożsamości

czy paszportu UE?

Migracja:akie prawa nam przysługują i jakie powinny

przysługiwać, jeśli przemieszczamy się po

Europie i kiedy przenosimy się do Europy?

Dyskryminacja: W jaki sposób nasz status, czy

tożsamość wpływają na to, jak jesteśmy traktowani w UE? Jak możemy wyobrazić

sobie Europę, która jednakowo chroni prawa

wszystkich?

Tematy projektu „Prawa obywatela”1/2

Tematy projektu „Prawa obywatela”2/2

Tematy, które chcemy z wami poruszyć, to jedne z najważniejszych kwestii z zakresu praw w dzisiejszej Europie.

Prywatność: Co się dzieje, kiedy zawieszamy coś w mediach

społecznościowych, i co możemy zrobić, jeśli w sieci znajdzie się nasze zdjęcie? Jak

mówimy o ochronie praw w kontekście prowadzonej przez rządy inwigilacji?

Prawa społeczne: Jakie prawa do wsparcia

socjalnego przysługują nam w UE? Co się dzieje, jeśli przenosimy się do innych

państw unijnych?

„Prawa obywatela” dla szkół – na czym to polega?

Najważniejszy element tego projektu to wy, wasze pomysły, wyobraźnia, kreatywność, umiejętności. Kluczowa jest w nim WSPÓŁPRACA.

Czy chcecie uczestniczyć w wielkim ponadnarodowym zgromadzeniu, które pozwoli dzielić się informacjami, tematami, pomysłami oraz pozwoli na edukację

bezpośrednią?

Musicie po pierwsze wiedzieć, że w tej ciekawej ponadnarodowej podróży wspiera was zewnętrznay trenerka z organizacji pozarządowej.

Rola trenera polega na tym, by was ukierunkować w trakcie tej sesji i później. Jesteśmy również gotowi odpowiadać na wasze pytania i pomóc wam w ciągu

najbliższych tygodni zrealizować projekt.

WSTĘP 15 min.Ćwiczenie: Zespół obywateli i obywatelek Europy

To pomysł na przełamanie pierwszych lodów i na poznanie nieoficjalnych i teoretycznych umiejętności grupy.

Potrzebne materiały: kartoniki i długopisy

Instrukcję:

1. każda osoba uczestnicząca bierze kartonik i pisze na nim swoje imię, umiejętność lub coś, co lubi robić (5 minut)

2. Następnie OU przedstawiają się innym, wykorzystując kartoniki.

OP lub jedna z OU powinna zebrać kartoniki, ponieważ przydadzą się w module ROZWIŃ, kiedy grupa zostanie podzielona zgodnie z zainteresowaniami/umiejętnościami.

Cele:

1. Lepsze poznanie umiejętności grupy 2. Wymiana informacji dla bieżących

potrzeb 3. Wsparcie twojej kierowniczej pozycji

osoby o jedynych w swoim rodzaju wartościach, zdolnościach i umiejętnościach

Wskazówki do tej gry do pobrania tutaj: https://citizenrights.euroalter.com/blog/educational-materials-po/?lang=pl

Musicie wiedzieć, że projekt nasz składa sięz trzech modułów:

Praca w modułach

Każdy z modułów odpowiada etapowi, składającemu się na proces edukacyjny, który pokieruje wami, gdy jako obywatele i obywatelki Europy będziecie starać się wprowadzić

zmianę.

DOWIEDZ SIĘ DZIAŁAJ i ZMIENIAJROZWIŃ

„Prawa obywatela” dla szkół – na czym to polega?

Osoby Uczestniczące jako edukatorzy i edukatorki

W projekcie „Prawa obywatela” dla szkół ważnym elementem jest zachęta dla was – osób uczestniczących – byście uczyli i uczyły dorosłych czy innych uczniów i

uczennice w Europie o obywatelstwie i prawach człowieka, wykorzystując do tego celu kreatywne, eksperymentalne i nowatorskie środki.

Pod koniec każdego modułu zostaniecie poproszeni o wystąpienie, które pozwoli wam przedstawić społeczności projektu „Prawa obywatelskie” efekty waszej

współpracy w grupie i w waszym mieście.

Możecie to zrobić:

Osoby Uczestniczące jako edukatorzy i edukatorki

Wrócimy do tego w dalszej części.

nagrywając podkast i

wykorzystując radio internetowe

na Twitterze na Twitterze tworząc animację slajdową

wykorzystując wszelkie języki i formy, jakie wam

podpowie wyobraźnia

rysując komiks

Społeczność projektu „Prawa obywatelskie”

Dlaczego chcemy, żebyście mieli wystąpienia na każdym etapie projektu?

Jest to sposób na komunikowanie się z innymi OUi

szerszą publicznością oraz na tworzenie ponadnarodowej społeczności skupionej na

tematach projektu.

Inne osoby mogą się uczyć z takiego wystąpienia, odkrywając

nowe dla siebie informacje, rozwiązania czy środki

komunikacji.

Takie wystąpienie to sposób na partycypację, aktywność,

współpracę.

Platforma internetowa

Aby móc stworzyć społeczność i dzielić się materiałami, stworzyliśmy platformę internetową projektu, w którą wy tchniecie życie i która, mam nadzieję, przyniesie wam wiele przyjemności.

Po co nam platforma społecznościowa?

Aby stworzyć ponadnarodową przestrzeń współpracy dla kultury europejskich praw i obywatelstwa

Aby powstała baza wiedzy, praktyk i pomysłów otwarta na poszerzenie, tworzona przez

obywateli i obywatelki

Aby promować na arenie międzynarodowej chęć

poznawania tematu projektu

Internetowa platforma OU to system wspólnego uczenia się. Opiera się na technice „peeragogy”, czyli na wzajemnym uczeniu się, edukacji i wiedzy tworzonej i użytkowanej wspólnie przez członków i członkinie pewnej grupy (edukacja

rówieśnicza). Społeczność internetowa pozwala wszystkim przesyłać materiały, posty oraz produkty komunikacji odpowiednio posegregowane tematycznie.

Oto adres strony: http://citizenrights.euroalter.com/blog/

Trzy kroki w procesie edukacji na temat praw obywatela 1/3

DOWIEDZ SIĘ

Co to jest Unia Europejska, obywatelstwo europejskie i europejskie prawa?

Jakie tematy porusza projekt „Prawa obywatela” i jakie przypadki z życia mają do nich odniesienie?

Który temat i przypadek spośród poznanych na zajęciach jest najbardziej odpowiedni i najbardziej interesujący, by mu się przyjrzeć bliżej i dlaczego?

Trzy kroki w procesie edukacji na temat praw obywatela 2/3

ROZWIŃNa tym etapie będziecie mieli okazję rozwinąć temat oraz przypadek, który wybierzecie i wyjaśnić innym

zagranicznym uczestnikom wyniki waszego badania.

Bardzo chcielibyśmy dowiedzieć się, w jaki sposób różne tematy traktuje się w konkretnych obszarach geograficznych i sytuacjach. Przekształcicie waszą grupę w zespół wydawców i rozwiniecie oraz objaśnicie

zdobyte informacje, wykorzystując do tego celu kreatywność i wasz własny język bardziej niż techniki formalne.

Na tym etapie będziecie mieli okazję skonsultować się z aktorami społecznymi (społeczeństwem, studentami i studentkami, ekspertkami i ekspertami, stowarzyszeniami), którzy pracują nad wybranym przypadkiem lub

skontaktować się z instytucjami unijnymi.

Chcemy także, abyście w ten sposób odkryli i zasugerowali nowe sposoby poruszania konkretnych spraw związanych z obywatelstwem i prawami człowieka. obywatelstwem i prawami człowieka.

Trzy kroki w procesie edukacji na temat praw obywatela

DZIAŁAJ i ZMIENIAJ

Ten etap stanowi okazję, by wyprowadzić rozwinięty temat ze szkoły/zajęć i zachęcić większą grupę osób do interakcji na tematy poruszane w projekcie.

Kiedy skończymy omawiać narzędzia do ROZWIŃ, chcemy zachęcić was, byście zastanowili się, jak możecie zorganizować w swojej społeczności działania pozwalające omówić kwestie praw obywatela lub pomagać chronić prawa.

Na stronie internetowej znajdziecie dwa zestawy narzędzi.

DZIAŁAJ streszcza to, w jaki sposób możecie się bardziej angażować w tematykę praw obywatela. Ten zestaw pomoże wam przemyśleć temat. Zawiera ponadto zbiór narzędzi pozwalających na przedstawienie projektu szerszej publiczności, a także przykłady innych kampanii na świecie.

ZMIENIAJ to element kampanii „Domagaj się swoich praw!”. Chcemy poznać wasze pomysły na to, w jaki sposób lepiej chronić prawa obywatelskie na poziomie europejskim. Zgromadzimy pomysły z całej Europy, a najlepszy zostanie przedstawiony instytucjom europejskim w

Brukseli. Już teraz zaczynajcie więc o tym myśleć.

DOWIEDZ SIĘ 10 min.WSTĘP prowadzi trener_ka z NGO

Uwaga: Wstęp można utrzymać w formie klasycznej prezentacji lub w innej formie. Poniżej przedstawiamy tekst przygotowany do wygłoszenia do grupy uczestników. Możecie go odpowiednio adaptować lub przedstawić poniższe informacje własnymi słowami.

Prawa obywatela

Zasadnicze wartości UE to prawa człowieka

godnośćwolność

demokracja równość

Zasadnicze wartości UE to prawa człowieka, godność, wolność, demokracja i równość. Karta Praw Podstawowych UE podpisana i proklamowana 7 grudnia 2000 r. to pojedynczy tekst, który

obejmuje całą gamę praw obywatelskich, politycznych, gospodarczych i społecznych, przysługujących obywatelom UE oraz wszystkim osobom zamieszkującym na terenie UE.

Prawa obywatela

Prawa obywatelskie przysługują automatycznie każdej osobie, która posiada dowód tożsamości lub paszport UE. Obejmują one prawo do zgłaszania petycji do Parlamentu Europejskiego, głosowania do Parlamentu Europejskiego i kandydowania w wyborach lokalnych w państwie członkowskim, w którym się zamieszkuje (niezależnie od tego, z jakiego unijnego państwa się pochodzi), a także prawo do mieszkania, studiowania i pracy w innym państwie UE.

Prawa podstawowe ą znacznie szersze i bliższe temu, co zwykle uważa się za prawa człowieka. Obejmują prawo do prywatności, wolność słowa i zakaz dyskryminacji. Mają one zastosowanie do wszystkich, ale jedynie wtedy, kiedy działanie podejmuje jedna z unijnych instytucji (w tym jedna z trzech najważniejszych: Komisja, Parlament i Rada), bądź kiedy kraj członkowski działa w ramach unijnego prawa, np. kiedy państwo członkowskie zmienia ustawodawstwo unijne na narodowe lub jeśli działa w ramach wspólnej polityki unijnej (np. polityka migracyjna).

Istnieją dwa rodzaje praw chronionych na poziomie unijnym:

Wszystkie te prawa nazywamy prawami obywatelskimi.

Prawa obywatela

Unia Europejska to ekonomiczne i polityczne partnerstwo między 28 niezależnymi krajami, które oddały część

zakresu podejmowanych przez siebie decyzji i władzy instytucjom unijnym. Zdecydowały się na taki ruch, by

uzyskać wynikającą z integracji siłę w sektorach, którymi najlepiej kierować poprzez współpracę.

Unia w swym pierwotnym kształcie powstała po II Wojnie Światowej i tworzyło ją sześć krajów – Belgia, Francja, Republika Federalna Niemiec, Włochy, Luksemburg i

Holandia. Z czasem Unia Europejska znacznie się powiększyła i obecnie obejmuje 28 państw członkowskich.

Unią Europejską zarządzają cztery podmioty:

Rada Europejska, której członkami są szefowie państw i rządów, wyznacza priorytety UE oraz ogólne polityki. Nie

posiada mocy legislacyjnej. Na jej czele stoi przewodniczący, nazywany Prezydentem Unii

Europejskiej, którym jest obecnie Donald Tusk.

Komisja Europejska składa się z komisarzy – po jednym na państwo członkowskie. Proponuje ona nowe ustawy i w

jej gestii leży dopilnowanie, by nowe regulacje zostały wdrożone przez wszystkie państwa członkowskie.

Rada Unii Europejskiej reprezentuje rządy państw członkowskich. Analizuje ona i aprobuje prawa

zaproponowane przez Komisję. Stanowi Izbę Wyższą parlamentu UE.

Parlament Europejski omawia i wraz z Radą Unii Europejskiej przyjmuje prawa zaproponowane przez

Komisję. To jedyna unijna instytucja, której członkowie są wybierani w wyborach bezpośrednich (co pięć lat).

Stanowi Izbę Niższą parlamentu UE.

Inne instytucje to Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejski Bank Centralny oraz

Europejski Trybunał Obrachunkowy.

Co to jest Unia Europejska?

Prawa obywatela

Jak stwierdził Europejski Trybunał Sprawiedliwości, „obywatelstwo UE ma stanowić podstawowy status

obywateli mających obywatelstwo państw członkowskich”. Zostało ono wprowadzone w 1992 r. na mocy Traktatu z

Maastricht.

Z Artykułu 9 Traktatu o Unii Europejskiej wynika, że „obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo

Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa

krajowego i nie zastępuje go”.

Zatem obywatelstwo europejskie jest obywatelstwem dodatkowym.

Unia Europejska liczy ponad 500 mln obywateli. Są to obywatele Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Cypru,

Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty, Niemiec, Polski, Portugalii, Rumunii,

Słowacji, Słowenii, Szwecji, Węgier, Włoch i Wielkiej Brytanii.

Wspólną walutą na wolnym rynku towarów, usług, ludzi i kapitału jest euro.

Dzięki zniesieniu kontroli granicznej między większością państw UE obywatele mogą swobodnie jeździć po całym

kontynencie, bez przeszkód pracując i mieszkając zagranicą.

Obywatelstwo europejskie

Teraz pora na ciebie!

Jeśli uczestnicy nie mają dostępu do Internetu, należy ściągnąć i wydrukować

materiały ze strony: http://citizenrights.euroalter.com/blog/educational-

materials/

Należy również wydrukować następujące dokumenty:

1. Karta Osoby Uczestniczącej: JAK OPOWIESZ O SWOIM PROJEKCIE?

2. Karta OU: Wystąpienie PRZEDSTAWCIE SIĘ

3. Formularz: STUDIUM PRZYPADKU

Na dalszą część zajęć proponujemy do wyboru 3 opcje, w zależności od czasu, jaki

pozostał na zajęcia z obywatelstwa.

DOWIEDZ SIĘ 30 min. - 2 godz. (do ustalenia)ODKRYWAMY DALEJ

prowadzi trener z NGO

30 min 1g 30 min 2g 30 min

30 min.

Teraz zamierzamy przyjrzeć się bardziej szczegółowo różnym obszarom praw obywatela.

1. Podziel grupę na podgrupy (ok. 5 osób); przekaż im uwagi wstępne i po jednym studium przypadku na podgrupę (kierując do Internetu bądź rozdając

wydruki). Przeznacz 15 minut na przeczytanie przypadków i omówienie ich w podgrupach.

2. Wybierz przedstawiciela podgrupy i przeznacz 2 minuty na przedstawienie studium przypadku przy

użyciu formularza.

Przeprowadźcie głosowanie, żeby wybrać temat, który zostanie omówiony bardziej szczegółowo w

module ROZWIŃ na następnej sesji.

Zadanie domowe

Podzielcie się ze społecznością projektu „Prawa obywatelskie” tym, co się wydarzyło w czasie

pierwszego modułu projektu.

W tych samych podgrupach zadaniowych:

Wybierzcie język oraz formę komunikacji (wideo, komiks, podkast, artykuł; zobacz poniżej: Karta

uczestnika: JAK OPOWIESZ O SWOIM PROJEKCIE?).

ZADANIE #1: Przygotujcie kreatywną prezentację swojej grupy, swoich umiejętności i zainteresowań.ZADANIE #2: Przygotujcie kreatywną prezentację

swojego kraju i miasta.ZADANIE #3: Przedstawcie temat oraz przypadek, o

którym czytaliście; opowiedzcie o swoich przemyśleniach i opiniach.

Wgrajcie materiał na stronę internetową!

Studium przypadków

1godz. 30 min.

Studium przypadków: 1 godz. eraz zamierzamy przyjrzeć się bardziej szczegółowo różnym obszarom praw obywatela.s. 1. Podziel grupę na podgrupy (ok. 5 osób); przekaż im

uwagi wstępne i po jednym studium przypadku na podgrupę (kierując do Internetu bądź rozdając wydruki). Przeznacz 30 minut na przeczytanie przypadków i omówienie ich w grupach.

2. Wypełnijcie formularze i wybierzcie przedstawiciela podgrupy. Przedstawiciele podgrup przedstawiają swoje przypadki wszystkim uczestnikom, posługując się w tym celu formularzem

Rozwijanie tematu: 15 min. Uczestnicy po kolei podchodzą to tablicy i zapisują na niej temat, przypadek lub słowo, które ich najbardziej zainteresowało i przez 30 sekund wyjaśniają z jakiego powodu.Wykorzystując słowa na tablicy, grupa dyskutuje i podejmuje decyzję, który przypadek i temat chce rozwinąć.

Zadanie domowe: 15 min. przygotowania Przeczytaj zadanie domowe Karta uczestnika: Wystąpienie PRZEDSTAWCIE SIĘ i omówcie, w jaki sposób zamierzacie to zrobić (15 min).

W tych samych podgrupach zadaniowych:


uczestnika: JAK OPOWIESZ O SWOIM PROJEKCIE?)

ZADANIE #1: Przygotujcie kreatywną prezentację swojej grupy, swoich umiejętności i zainteresowań.

ZADANIE #2: Przygotujcie kreatywną prezentację swojego kraju i miasta.

ZADANIE #3: Przedstawcie temat oraz przypadek, o którym czytaliście; opowiedzcie o swoich przemyśleniach i

opiniach.

Wgrajcie materiał na stronę internetową!

Studium przypadków + temat

2godz 30 min.

Studium przypadków: 1 godz. Teraz zajmiemy się bardziej szczegółowo tematem i

przyjrzymy różnym obszarom praw obywatela.

1. Podziel grupę na podgrupy (ok. 5 osób); przekaż im uwagi wstępne i po jednym studium przypadku na

podgrupę (kierując do Internetu bądź rozdając wydruki). Przeznacz 30 minut na przeczytanie przypadków i omówienie ich w podgrupach.

2. Wypełnijcie formularz i wybierzcie przedstawiciela podgrupy.

3. Przedstawiciele podgrup przez 5 minut przedstawiają swoje przypadki wszystkim uczestnikom,

posługując się w tym celu formularzem.

Rozwijanie tematu: 30 min. Uczestnicy po kolei podchodzą to tablicy i zapisują na niej temat, przypadek lub słowo, które ich najbardziej

zainteresowało i przez 30 sekund wyjaśniają z jakiego powodu.

Wykorzystując słowa na tablicy, grupa dyskutuje i podejmuje decyzję, który przypadek i temat chce

rozwinąć.

Postęp procesu edukacyjnego: 1 godz. Opowiedzcie społeczności projektu „Prawa

obywatelskie”, co się wydarzyło w czasie odkrywania pierwszego modułu projektu.


uczestnika: JAK OPOWIESZ O SWOIM PROJEKCIE?)

ZADANIE #1: Przygotujcie kreatywną prezentację swojej grupy, swoich umiejętności i zainteresowań.

ZADANIE #2: Przygotujcie kreatywną prezentację swojego kraju i miasta.

ZADANIE #3: Przedstawcie temat oraz przypadek, o którym czytaliście; opowiedzcie o swoich przemyśleniach

i opiniach.

Studium przypadków + temat + Postęp procesu edukacyjnego

dowiedzieć się więcej

Karta uczestnika: JAK OPOWIESZ O SWOIM PROJEKCIE?

Tu znajdziesz linki i wskazówki, jak wykorzystać różne formy medialne, żeby zaprezentować swój projekt.

Reportaż wideo:

Przykłady znajdziesz tutaj https://youtu.be/whZn1AYB1JI

Komiks: Oto strona, która pomoże ci zrobić komiks: http://

www.makebeliefscomix.com Możesz też sam wykonać rysunki i przesłać obrazki.

Tutaj znajdziesz przykłady komiksów: http://www.internazionale.it/video/2015/01/14/un-

reportage-di-zerocalcare-venerdi-su-internazionalehttp://citizenspact.eu/blog/253/http://citizenspact.eu/blog/209/http://citizenspact.eu/blog/188/

Podkast: Wykorzystaj wywiady audio i zrób z nich podkast. (konsultacje)

Pokaz slajdów: Opowiedz, czego się dowiedziałeś na

zadany temat, wykorzystując slajdy.Tutaj znajdziesz kilka przykładów:http://www.powtoon.com/tutorials/

https://prezi.com/3h6kearcjpoc/brad-whitworth-communications-next-big-thing/

Mapa historii (story map): Połącz obrazy, tekst i dane,

aby opowiedzieć swoją historię.Tutaj znajdziesz kilka przykładów i narzędzi:http://storymaps.arcgis.com/en/my-stories/

http://urbanobservatory.maps.arcgis.com/apps/MapJournal/index.html?

appid=3b502ce450414dc29eff9c68a4c982a6&webmap=a1df8a2b683347e0b24aaeffa67708f8

http://senate.maps.arcgis.com/apps/MapTour/index.html?appid=7e8c2973f7fd4545bd55e6d54c6f545d&webmap=b

70d376fe19242699e274394e64bc4b9

Aneks

Opowiadanie historii: napisz artykuł łączący dowolne formy wyrazu, od linków muzycznych przez słowa po

obrazy.

Oto przykłady: http://sottosopra.savethechildren.it/story_telling/keep-calm-

listen-4h/

http://sottosopra.savethechildren.it/story_telling/non-discriminazione-e-poverta-milano-roma-crotone/

Napisz tradycyjny artykuł do gazety.

Aneks

Formularz: STUDIUM PRZYPADKU Wypełniając ten formularz, ułatwisz sobie przygotowanie prezentacji przypadku dla innych uczestników grupy.

Group name:

tytuł przypadek

JAKICH PRAW dotyczy dany przypadek?

KOGO dotyczy przypadek?

KIEDY miał miejsce?

GDZIE miał miejsce?

CO się wydarzyło?

DLACZEGO do niego doszło?

kontynuować?

ROZWIŃModuł 2

Cele Modułu 2: ROZWIŃ

1. rozwinięcie wybranego przypadku oraz tematu poprzez jakościowe badanie na poziomie lokalnym

2. zrozumienie znaczenia współpracy oraz roli, jaką odgrywa dziennikarstwo obywatelskie przez konsultacje z aktorami społeczeństwa obywatelskiego (obywatelami i obywatelkami, studentami, ekspertkami i ekspertami, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, instytucjami) w sprawie, nad którą pracujecie

3. przyczynienie się do zrozumienia nowych aspektów kwestii praw obywatela dzięki waszemu projektowi

Harmonogram modułuDo 3 tygodni na organizację i rozwinięcie własnego projektu:

1. Tydzień – na zajęciach, z trenerem z NGO lub nauczycielem

2. i 3. Tydzień – w zależności od długości zajęć Pełen harmonogram dla każdej z tych opcji przedstawiamy na końcu tego modułu. WsparcieTrener NGO i nauczyciel muszą na początku wyznaczyć, w jakim stopniu mogą uczestnikom pomagać. Sugestia: trener NGO mógłby pomagać uczniom w organizacji projektów i ustalaniu wywiadów. Nauczyciele mogliby wspierać ich podczas zajęć. Dopilnujcie, aby zawczasu wydrukować dla uczestników wszystkie materiały.

ROZWIŃ 60-180 min.zajęcia w saliInformacja dla trenera lub nauczyciela

ROZWIŃ 5 min.WSTĘP prowadzi trener z NGO

Uwaga: Wstęp można utrzymać w formie klasycznej prezentacji lub w innej formie. Poniżej przedstawiamy tekst przygotowany do wygłoszenia do grupy uczestników. Możecie go adaptować lub przedstawić poniższe informacje własnymi słowami.

Witam na zajęciach drugiego modułu projektu „Prawa obywatela” dla szkół. Na tym etapie chcielibyśmy, abyście stali się aktywnymi obywatelami, pracując z waszymi koleżankami i kolegami nad pozyskaniem informacji i zaproponowaniem rozwiązań w temacie, który na ostatnim spotkaniu wybraliście.

Dzisiaj chcielibyśmy zacząć od rozwinięcia naszej wiedzy na temat, który omawialiśmy na ostatnim spotkaniu. Skupimy się głównie na tym, jak stać się aktywnymi obywatelami w tym zakresie i jak przekazać innym wiedzę na temat praw obywatela.

Aktywny obywatel?

Aktywnymi obywatelami są osoby będące zdania, że obywatelstwo to nie określony z góry status, który uzyskujemy wraz z dokumentem tożsamości,

ale aktywne działanie i współpraca w zmienianiu świata na lepsze dla wszystkich.

Aktywne obywatelstwo wiąże się z takimi pojęciami jak prawa człowieka, równość, inkluzja, niedyskryminacja, różnorodność i sprawiedliwość

społeczna.

Aktywny obywatel?

Aktywny obywatel uważa, że dzielenie się problemami i rozwiązaniami może polepszyć życie publiczne.

Aktywny obywatel różni się od pasywnego, który pozwala, by inni podejmowali decyzje i nie ma wiedzy na temat spraw publicznych.

Aktywny obywatel to publiczny kontroler, który współpracuje z instytucjami przy wspólnym definiowaniu problemu i chce współpracować

przy znalezieniu rozwiązania czy zmianie polityki.

Poprzez projekt „Prawa obywatela” chcemy wspólnie zajmować się tematami globalnymi na

poziomie lokalnym i za pośrednictwem społeczności „Praw Obywatela” wiązać informacje

z poziomu lokalnego z poziomem globalnym.

W ramach naszego projektu chcemy także zainicjować debatę na temat niektórych najbardziej palących

aspektów praw człowieka i obywatelstwa w Europie i wspólnie postarać się wyobrazić sobie, jak możemy

jeszcze poszerzyć ochronę praw człowieka.

Myśl globalnie, działaj lokalnie

Jak rozwijać wybrany temat na poziomie lokalnym – metoda dziennikarstwa obywatelskiego

DZIENNIKARSTWO OBYWATELSKIEDziennikarstwo obywatelskie, znane także jako dziennikarstwo publiczne, to sposób na włączenie dziennikarstwa w proces demokratyczny. Dostarcza ono szczegółowych wiadomości i informacji w kwestiach, na których obywatelom najbardziej zależy, tym samym przyczyniając się do zainicjowania debaty publicznej i wsparcia działań. Jest ono obecne w gazetach, stacjach radiowych i telewizyjnych w wielu częściach świata. Ten typ dziennikarstwa zrodził się na początku lat 90. XX w. Zasadza się na przekonaniu, że dziennikarstwo musi polegać na czymś więcej niż tylko zbieraniu i przekazywaniu informacji – chodzi w nim o upodmiotowienie społeczności.

Dziennikarze i ich publiczność nie są już tylko widzami procesów politycznych i społecznych, ale raczej demokratycznie aktywnymi obywatelami – osobami udzielającymi się na poziomie samorządów; nie są konsumentami, których trzeba zadowolić, lecz edukującą się społecznością, omawiającą kwestie, które uwzględniają fakty o mechanizmach procesów, chcącą zrozumieć, w jakim kontekście umieścić swoje problemy i jakie są dla nich rozwiązania. Tego typu dziennikarstwo można wykorzystać, by zwrócić uwagę opinii publicznej na kwestie społeczności, dając obywatelom możliwość określenia (poprzez sondaże czy fora), co w ich społeczności jest „informacją”. Jeśli przy wytyczaniu celów politycznych i społecznych połączy się siłę mediów z siłą poszczególnych obywateli i grup w mówieniu o ich problemach, widać, że obywatele mają duży wpływ na proces podejmowania decyzji.

Grupa współpracy

W tym module grupa będzie wspólnie badała kwestie związane z prawami, mającymi wpływ na waszą społeczność.

Podzielimy was teraz na trzy różne podgrupy, przypisując poszczególnym grupom różne role w projekcie.

Aby stwierdzić, kto lepiej pasuje do której roli, można wykorzystać kartoniki z modułu DOWIEDZ SIĘ („Grupa europejskich obywateli”).

Group division

1. Grupa kierowników projektu (troje uczestników)

2. Grupa dziennikarzy (co najmniej pięcioro uczestników)

3. Grupa projektantów – projektująca przekazanie historii (co najmniej pięcioro uczestników)

Krok 1 10 min.PRZYGOTOWANIE – prowadzi trener z NGO

Informacja dla trenera z NGO i nauczyciela

podział grupy

Grupa kierowników projektu 3 uczestników

To grupa, która ma cenne pomysły i wie, jak zrealizować cel projektu, motywując

innych, by wspólnie go osiągnąć.

Odpowiedzialna jest za opracowywanie projektu, koordynację, wsparcie dla innych

podgrup. Pozostaje w kontakcie z nauczycielem oraz zewnętrznymi

rozmówcami; odpowiedzialna także za wgranie materiału na stronę społeczności

Praw Obywatela.

Grupa dziennikarzy co najmniej 5 uczestnikówTo grupa osób, która uwielbia badać

sprawy, analizować je i odkrywać w nich różne punkty widzenia.

Odpowiedzialna jest za konsultacje z różnymi aktorami społecznymi, badanie kontekstu

oraz przeprowadzenie wywiadów.

Grupa projektantów – projektująca przekazanie

historii co najmniej 5 uczestników

To grupa osób twórczych, chętnie eksperymentująca z nowymi językami i

formami komunikacji.

Odpowiada za zebranie informacji dostarczonych przez dziennikarzy i

znalezienie kreatywnego sposobu na podzielenie się nimi z globalną

społecznością.

PODZIELIĆ NA GRUPY

1. Popracujcie teraz w podgrupach, aby wyszukać i zebrać więcej informacji na temat, który zdecydujecie się opracować, skupiając się na gromadzeniu informacji na poziomie lokalnym.

2. Sprawdźcie w Internecie, na Twitterze, w gazetach.

3. Podyskutujcie, podzielcie się pomysłami i zdecydujecie, czemu chcielibyście przyjrzeć się dokładniej

4. Podzielcie się pomysłami waszej podgrupy z całą grupą i wspólnie ustalcie, co będziecie robić.

Należy się upewnić, czy podczas zajęć będzie dostęp do Internetu (komputery, iPady, drukarki).

Ten etap można również poprowadzić wspomagając się smartfonami uczestników, by nauczyć ich, jak zastosować takie narzędzia do uzyskania informacji.

Jeśli nie będziecie dysponować dostępem do Internetu, poproście uczestników (kilka dni przed spotkaniem), by wyszukali odpowiednie informacje i przynieśli na zajęcia wydruki.

Ten element można wykonać jako zadanie domowe bądź w miarę możliwości przedłużyć zajęcia.

Krok 2 30 min.ZBADAJ SWÓJ TEMAT


Jeśli zajęcia trwają 60 min., zakończą się po tej sesji.

Należy wcześniej zdecydować, które kroki uczestnicy mają wykonać w domu, a które będą

przedmiotem następnych zajęć. Na końcu tej sekcji znajdziecie wskazówki dotyczące harmonogramu.

Musicie również z góry zdecydować o zakresie pomocy i roli, jaką możecie odegrać w trakcie

kolejnych kroków.

Krok 2 15 min.NASTĘPNE KROKI W ZARYSIE


ZATEM: CO TERAZ?

MUSIMY ZROBIĆ KILKA RZECZY

Kierownicy projektów – to szczególnie ważne dla was, bo musicie utrzymać projekt na właściwych torach. Proszę więc o uwagę.

Zorientujcie się najpierw, kogo temat dotyczy. Jeśli przyjrzycie się Karcie uczestnika: KTO JEST ZAANGAŻOWANY? zobaczycie, że wymienia się tam szereg osób, których projekt może dotyczyć. Wykorzystując tę listę, zastanówcie się w swoich podgrupach, co te osoby robią w odniesieniu do tematu, który wybraliście i jakiego typu informacjami mogą dysponować, żebyście pod tym kątem przeprowadzili z nimi rozmowę. Rozważcie, z kim moglibyście się skontaktować i wszelkie inne sprawy, które przyjdą wam do głowy. Powinno to zająć 30 do 60 minut.

A jeśli będziecie mieć jakieś kłopoty, wykorzystajcie do pomocy zespół dziennikarzy lub trenera albo nauczyciela!

Krok 3

Kiedy skończycie zastanawiać się, kto jest w sprawę zaangażowany, przychodzi pora, by przejść do ROZWINIĘCIA HISTORII.Wykorzystując zgromadzone informacje oraz mapę aktorów, zastanówcie się, czemu chcecie się przyjrzeć bardziej szczegółowo i jak to zrobicie. Powinno wam to zająć 30 do 60 minut.Na przykład:

1. Porozmawiajcie z obywatelem (obywatelami), żeby usłyszeć ich historię lub opinię na dany temat.

2. Porozmawiajcie z innymi uczestnikami, żeby poznać ich opinię na wybrany przez was temat.

3. Skonsultujcie się z ekspertami i pozyskajcie więcej informacji na temat przypadku.

Krok 4

4. Dowiedzcie się od obywateli i lokalnych władz więcej na temat incydentu, który wydarzył się w waszym mieście, a ma związek z waszym projektem.

5. Zwróćcie się do lokalnej organizacji pozarządowej, zajmującej się tym tematem, z prośbą o więcej informacji i wsparcie w waszym projekcie.

Możecie skorzystać z Karty uczestnika: ROZWINIĘCIE HISTORII, aby przypominała wam o wszystkich tych możliwościach.

Kolejnym krokiem jest przygotowanie do wywiadów. Czas na projektantów historii, którzy muszą zastanowić się i wybrać sposób prezentacji projektu. Dokładnie tak samo, jak mówiliśmy o różnych mediach na pierwszych zajęciach, w tym przypadku też istnieje kilka sposobów, pozwalających przekazać innym opowiadanie, jakie właśnie opracowujecie. Projektanci, powinniście (jako zadanie domowe/na zajęciach) wspólnie podjąć decyzję, którą metodę z Karty uczestnika: JAK OPOWIESZ O SWOIM PROJEKCIE? chcecie wykorzystać i zarekomendujcie ją swojej podgrupie.Na następnych zajęciach grupa powinna omówić i zdecydować, którą metodę wykorzysta.

Krok 5

W następnej kolejności są wywiady i badania!Teraz niech uwagę wytęży podgrupa dziennikarzy. Kiedy już zdecydujecie, w jakiej formie przedstawicie swój projekt, trzeba postanowić, jak przeprowadzicie badania. Reporterzy, to wy będziecie odpowiedzialni za przygotowanie wywiadów lub badania i cała grupa pomoże je wam przeprowadzić. Wywiady można przeprowadzać poza miejscem zajęć, wykorzystując do tego celu skype’a, pocztę elektroniczną lub telefon. Zależy to od medium, w którym zdecydowaliście się przedstawić wasze badania. Jeśli postawiliście sobie za cel skonsultować się z dużą liczbą podmiotów, zdecydujecie się pewnie na spotkania twarzą w twarz. I oczywiście, jeśli chcecie zrobić nagranie wideo, musicie osobiście spotkać się z tą osobą.

Krok 6

Nie zapominajcie, że możecie przeprowadzić kilka różnych wywiadów jednocześnie, jeśli podzielicie się na mniejsze podgrupy.

Czas zebrać wszystkoKiedy już zgromadzicie cały potrzebny materiał, projektanci powinni scalić go w wybrany format, kierownicy projektu muszą zaś dopilnować, by projekt został wgrany na stronę Citizen Rights.

Kiedy skończycie, sprawdźcie, czy w Internecie dostępne są już projekty innych uczestników i przyjrzyjcie się przekazanym w sieci wskazówkom dotyczącym DZIAŁAJ i ZMIENIAJ – teraz zajmijcie się pociągnięciem sprawy dalej.

Krok 7

HARMONOGRAM MODUŁU „ROZWIŃ”

Pierwsze zajęciaWSTĘP – 5 min. Krok 1 – 10 min. Krok 2 – 30 min.

Zarysowanie kolejnych kroków – 15 min. Zadanie domowe: Podgrupy kończą Krok 2, jeśli nie

został ukończony; kierownicy projektu muszą zorganizować dyskusję.

Następne zajęciaKrok 3 – 30 min. Krok 4 – 30 min.

Zadanie domowe: Krok 5 dla projektantów historii, dziennikarze muszą zbadać różne techniki

przeprowadzenia wywiadów i badania.

Następne zajęciaStep 5 – 10 min. to agree on a format

Step 6 – 50 min. omówienie i ustalenie techniki wywiadów i badania. Zacznijcie wywiady lub skontaktujcie się z

osobami, z którymi chcecie rozmawiać, a także ustalcie terminy rozmów.

Homework: Complete interviews or research

Ostatnie zajęciaKrok 7 – 60 min.

Zadanie domowe: wgrać materiał na stronę internetową

Zajęcia 60-minutowe



(gdyby zaszła taka potrzeba, przedłuż zajęcia) Outline next steps – 15 min.

Krok 3 – 30 min. Krok 4 – 30 min.

Zadanie domowe: Dokończyć Krok 4, jeśli nie został skończony na zajęciach.

Krok 5 dla projektantów historii; dziennikarze mają sprawdzić różne techniki wywiadów oraz badania.

Następne zajęciaKrok 5 – 10 min. ustalenie formatu

Krok 6 – 50 min. omówienie i ustalenie techniki wywiadów i badania. Zacznijcie wywiady lub skontaktujcie się z

osobami, z którymi chcecie rozmawiać i ustalcie terminy rozmów.

1 godz. na przeprowadzenie wywiadów lub badań + zadanie domowe

Ostatnie zajęciaKrok 7 – 2 godz.

Wzajemna ocena/ocena materiału innych organizacji uczestniczących



(gdyby zaszła taka potrzeba, przedłuż zajęcia) Zarysowanie kolejnych kroków – 15 min.

Krok 3 – 30 min. Krok 4 – 30 min.

Krok 5 i przygotowanie Kroku 6– 45 min. Krok 5 i 6 – ustalenie techniki, w jakiej zostanie

przedstawiona historia i decyzja, jak prowadzić badanie

Zadanie domowe: przygotować się do wywiadów

Następne zajęciaKrok 6 – 2 godz. na przeprowadzenie wywiadów lub

badania Kroc 7 – 1 godz.



Karta uczestnika: KTO JEST ZAANGAŻOWANY?

Ta karta pozwoli ci ustalić, kto jest zaangażowany w twój projekt i z kim należy przeprowadzić wywiad

AKTORZY SPOŁECZNI

Czym się zajmują? O jakiego typu informację mogę pytać?

Nazwiska osób, z którymi mogę się skontaktować

Uwagi

Instytucje

Stowarzyszenia

Obywatele

Eksperci

Studenci/ Uczniowie

Ktoś jeszcze?

Karta uczestnika: ROZWIJANIE HISTORIIWykorzystując informacje, które zgromadziłeś oraz mapę aktorów, zdecyduj, ilu z nich chcesz zapytać i

co chcesz zbadać bardziej szczegółowo, a także jak to zrobisz.

Rozwiń konkretną historię obywatela dotyczącą twojego tematu.

Porozum się z innymi uczestnikami i spytaj ich o opinię na temat, nad którym pracujesz.

Porozmawiaj z ekspertami i zbierz większą ilość informacji na temat przypadku.

Porozmawiaj z obywatelami i lokalnymi władzami na temat konkretnego incydentu, który miał miejsce w twoim mieście i który ma związek z waszym

projektem.

Zwróć się do lokalnej organizacji pozarządowej zajmującej się tym tematem z prośbą o więcej informacji i wsparcie w waszym projekcie.

Na przykład:

Karta uczestnika: JAK OPOWIESZ O SWOIM PROJEKCIE?

Reportaż wideo: You can find an example here: https://youtu.be/whZn1AYB1JI

Komiks: Oto strona, która pomoże ci zrobić komiks: http://

www.makebeliefscomix.com Możesz też sam wykonać rysunki i przesłać obrazki.

Tutaj znajdziesz przykłady komiksów: http://www.internazionale.it/video/2015/01/14/un-reportage-di-

zerocalcare-venerdi-su-internazionale http://citizenspact.eu/blog/253/ http://citizenspact.eu/blog/209/ http://citizenspact.eu/blog/188/

Podkast: Wykorzystaj wywiady audio i zrób z nich podkast.

Pokaz slajdów: Opowiedz, czego się dowiedziałeś na zadany temat, wykorzystując slajdy.

Tutaj znajdziesz kilka przykładów:http://www.powtoon.com/tutorials/

https://prezi.com/3h6kearcjpoc/brad-whitworth-communications-next-big-thing/

Mapa historii (story map): Połącz obrazy, tekst i dane, aby opowiedzieć swoją historię.

Tutaj znajdziesz kilka przykładów:http://storymaps.arcgis.com/en/my-stories/

http://urbanobservatory.maps.arcgis.com/apps/MapJournal/index.html?

appid=3b502ce450414dc29eff9c68a4c982a6&webmap=a1df8a2b683347e0b24aaeffa67708f8

http://senate.maps.arcgis.com/apps/MapTour/index.html?appid=7e8c2973f7fd4545bd55e6d54c6f545d&webmap=b70d

376fe19242699e274394e64bc4b9

Opowiadanie historii: napisz artykuł łączący dowolne formy wyrazu, od linków muzycznych przez słowa po obrazy.

Tutaj znajdziesz kilka przykładów:http://sottosopra.savethechildren.it/story_telling/keep-calm-

listen-4h/ http://sottosopra.savethechildren.it/story_telling/non-

discriminazione-e-poverta-milano-roma-crotone/

Napisz tradycyjny artykuł do gazety

Tu znajdziesz linki i wskazówki, jak wykorzystać różne formy medialne, żeby zaprezentować swój projekt.

Karta uczestnika: WYWIADY I BADANIAGRUPA DZIENNIKARZY przygotowuje wywiady, a wszystkie podgrupy pomagają w ich

przeprowadzeniu.

Wywiady można przeprowadzać poza miejscem zajęć, wykorzystując do tego celu skype’a, pocztę elektroniczną lub telefon. Zależy to od medium, w którym zdecydowaliście się

przedstawić wasze badania. Jeśli postawiliście sobie za cel skonsultować się z dużą liczbą uczestników, zdecydujecie się pewnie na spotkania twarzą w twarz. I oczywiście, jeśli

chcecie zrobić nagranie wideo, musicie z daną osobą spotkać się osobiście.

Nie zapominajcie, że możecie przeprowadzić kilka różnych wywiadów jednocześnie, jeśli

podzielicie się na mniejsze podgrupy.

Pomocne materiały: http://matadornetwork.com/bnt/13-simple-journalist-techniques-for-effective-interviews/

do zobaczenia!CITIZENRIGHTS

citizenrights...przed represjami mogą powodować, że ludzie nie znają swoich praw i z nich nie...

Documents