COMMODITY CHANNEL INDEX( Mal Kanal Endeksi )

Amerikalı Teknik Analist Donald Lambert tarafından, aslında mal piyasaları için geliştirilmiş, fakat sonradan hisse senedi piyasalarında da başarılı bir şekilde uygulanmış olan bir teknik göstergedir. Donald Lambert, yıllar önce mal borsalarında uzun uzun incelemeler yapmış ve bu piyasada belirli bir sürecin sonunda fiyatların bir yükseliş yaptıktan sonra tekrar en düşük seviyelere geldiğini ve bu sürecin de aşağı yukarı yarısının yükseliş, yarısının da düşüşle geçtiğini gözlemlemiş ve araştırmalarında da buradan yola çıkmıştır. Bugünkü hisse senedi borsalarında da, bu siklusun her hisse senedi için farklı olduğunu gözlemliyoruz.

BATI ÇİMENTO

Batı Çimento’da CCI göstergesindeki negatif ve pozitif uyumsuzluklar trend deği-şikliğini işaret etmekte. Senet ciddi bir taleple yükselirken, CCI fiyatlarla uyumlu bir şekilde hareket ederken, şayet spekülatif bir şekilde yükseliyorsa, o taktirde CCI fiyat-larla uyumsuzluklar göstermek suretiyle bunu önceden haber verebilecektir. CCI ’ın hesaplanması şu şekilde yapılmaktadır :

Gösterge hesaplanırken, kapanış fiyatları kullanılabilir. Ancak en yük-sek, en düşük ve kapanış fiyatlarının toplanıp, üçe bölünmesi ile elde edilen orta fiyatın (Typical) kullanılması halinde daha başarılı neticeler alınmaktadır. Bu yüzden de bunun kullanılması öngörülebilir. Göstergedeki +100 ve -100 yatay çizgileri aşırı alım ve satım bölgelerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır. Hesap-lamada, kullanılacak fiyatlardan elde edilecek olan basit hareketli ortalamaların sapmaları kullanılır. Formüldeki 0,015 sayısı sabit bir sayıdır. Her gün için sapma değerleri aşağıdaki formülle hesaplanır:

SAPMA = Kapanış veya Orta fiyat - Kapanış veya Orta fiyatın H.O’sıSapma hesaplanırken bulunacak değerler (-) değerde dahi olsa (+) olarak kabul edilir.Sapma Ortalamasını da, her gün için hesaplanmış olan sapma değerlerini toplayarak gün

sayısına bölmek suretiyle buluruz. Örneğin 14 gün için hesapla-nacaksa, her seferinde hesaplayacağımız gün dahil olmak üzere, son 14 günün sapmaları toplanır ve 14 ’e bölünür.

SAPMA ORTALAMASI = Sapmaların toplamı / Gün sayısı

Sapma Ortalaması da her gün için hesaplandıktan sonra, CCI ’ın hesaplanması da aşağıdaki formülle yapılır:

CCI = SAPMA / SAPMA ORTALAMASI * 0,015)

Bulunan CCI değerleri ise, (+) veya (-) değerler olarak bulunur.

Lambert, CCI indikatöründe, her hisse senedinin 5 ile 25 gün ara-sında değişen günlerle incelenmesini önermektedir. Hızlı hareketlerin olduğu dönemlerde gün sayısı artırılarak hatalı sinyalleri azaltmak mümkündür. Çıkan ya da düşen piyasalara nazaran, yatay piyasalarda çok daha başarılı bir gösterge olan CCI, aşırı alım ve satım bölgelerini de çok güzel gösteren bir indikatördür. CCI çok hareketli bir göstergedir ve bu yüzden de küçük fiyat değişiklikleri bile göstergenin +100 ve -100 referans çizgilerini kolayca geçmesini sağlamaktadır. Bu eksenlerin aşağı ya da yukarı yönde kırılmaları ise, senedin hareket yönünde değişiklik olacağını işaret etmektedir. Haftalık grafiklerle de başarılı neticeler elde edilmektedir. Yine günlük grafiklerde olduğu gibi, haftalık grafiklerde de, fiyat-larla CCI göstergesinin uyumsuzluklarına dikkat edilmelidir. Fiyatlar belirli bir seviyede dip veya tepe oluşturur. Fiyatlar, daha yukarı seviyelerde tekrar yeni bir dip ya da tepeler oluştururken, CCI ’da oluşan ilk dip ya da tepe seviyelerden sonra, ikinci dip ya da tepe seviyeler daha aşağılarda oluşursa, fiyatların kısa bir süre sonra aşağıya döneceğinin işareti sayılmalıdır. Tersi durumda da, yani fiyatlar daha düşük seviyelerde dip ya da tepeler oluştururken, CCI ’da dip ya da tepe seviyeler yükseliyorsa, bu da senedin bir süre sonra yükseleceğine işarettir.

SABAH YAYINCILIK

Gösterge 0 ’a eşitlendiğinde, tek ve 0 seviyesinden geçen yatay referans çizgisi ile çizilen CCI göstergesi de sıkça kullanılmaktadır. Aslında tavsiye edilen, hisse senedine göre değişen gün sayılarının testlerle bulunması suretiyle çizilen indikatörün incelenmesidir. Hatta testlerle -100 ve +100 referans çizgilerinin değiştirilmesi suretiyle de indikatör o senede uyarlanabilir. Kısa alınan gün sayılarında indikatör hızlanırken daha uzun gün sayılı indikatörlerde hareketler yavaşlayacaktır. Senetteki hareketlerin hızlandığı dönemlerde gün sayıları artırılıp, yavaşladığı günlerde ise gün sayısının azal-tılması daha başarılı neticeler vermektedir. Bu şekilde hatalı sinyaller de azaltılmış olacaktır. Bazen de indikatöre çizilen daha kısa vadeli bir hareketli ortalama ile akımın yönü kontrol edilebilir.

CCI göstergesinin bir başka kullanım tarzı da göstergenin tek referans çizgisi ile çizilmesidir. Yani referans çizgisinin 0 seviyesinden çizilmesi suretiyle alım veya satım kararlarının verilmesidir. İndikatör, 0 çizgisini yukarı yönde kesti-ğinde alım, aşağı doğru kestiğinde ise satış kararı verilmektedir. Bu bahsettiğimiz yöntemler tek tek kullanılabileceği bir arada da kullanılabilir.

SİSTEM ANALİZLERİNDE KULLANILMASI :

Araştırmalarıma ve kişisel deneyimlerime göre, çok hareketli olan CCI göstergesinde de alım ve satımlarda tecrübesi olmayan bir yatırımcı, sık sık hatalı sinyallere yakalanmaktadır. Zaten alım satım tekniği olarak kullanıldığında, yani al ya da sat verdiğinde senedi alıp satmak suretiyle işlem yapmak, bu tür kısa vadeli göstergelerde getiri oranını bir hayli azaltmaktadır. Testlerden elde etti-ğim netice budur. Oysa aşırı alım ve satım bölgelerinin belirlenmesi bakımından incelendiğinde ve aykırılıklar, uyumsuzluklar yönünden değerlendirildiğinde ise, erken uyarılar verebilen oldukça güzel bir teknik göstergedir. Ancak sistem analizlerinde referans çizgilerinin yerlerini değiştirerek ve ideal gün sayılarını bulmak suretiyle hatalı sinyaller azaltılmakta ve getiri yüzdesi artırılabilmektedir.

Göstergeyi Metastock ’ta şu şekilde sistematize etmemiz mümkündür:

Alım Koşulu:Cross(CCI(opt1),opt2) or Cross(CCI(opt1),opt3)

Satış Koşulu:Cross(opt3, CCI(opt1)) or Cross(opt2, CCI(opt1))Sistemin Optimizasyonunda ise:Opt1 için, 3 den 50 ye birer birer denenerek, göstergenin ideal gün sayısını,Opt2 için, -120 ’den –80 ’e beşer beşer,Opt3 için ise, +80 ’dan +120 ’ye beşer beşer denemek suretiyle de referans çizgilerini tespit etmek mümkündür.

İZOCAM

Referans çizgilerinin kesilmesi esasına dayanan CCI göstergesinin gün sayısı testler neticesinde 35 olarak bulunmuş. Referans çizgileri ise, -105 ve 80 seviyelerinden geç-mekte.

Yine daha önceki sistemlerde olduğu gibi, göstergeyi yavaşlatmak suretiyle çok daha başarılı neticelerin alınacağı senetler vardır. Çoğunlukla bu tür sistemler, normal göstergedeki gün sayısının artırılarak denenmesinden çok daha başarılı neticeler vermektedir. Bu sisteme de ”

CCI Slow “ demekteyiz. Sis-temi Metastock’ta şu şekilde formüle etmekteyiz:Alım koşulu:Cross(Mov(CCI(opt1),opt2,E),opt3) OR Cross(Mov(CCI(opt1),opt2,E),opt4)

Satış koşulu:Cross(opt3,(Mov(CCI(opt1),opt2,E))) OR Cross(opt4,(Mov(CCI(opt1),opt2,E)))

Sistemin Optimizasyonu ise,Opt1 için, 5 ’den 50 ’ye birer birer,Opt2 için, 2 ’den 15 ’e birer birer,Opt3 için, -110 ’dan –90 ’a birer birer,Opt4 için, 90 ’dan 110 ’a birer birer denenecek şekilde ideal rakamlar bulunabilir. Bulunan opt2 değeri ile çizilen hareketli ortalama bizim asıl gös-tergemiz olacak ve artık opt1 ile bulunan CCI göstergesi dikkate alınmayacaktır. Ancak sistemi oluşturmamıza ve çizmemize yardımcı olacaktır.

TAT KONSERVE’DE CCI SLOW GÖSTERGESİ

Senede göre değişmekle birlikte, benim asıl kullandığım diğer yöntem biraz daha farklıdır. Sistemde -100 ve +100 referans çizgilerini sabit tutmakta ve bunlarla sadece aşırı alım ve satım bölgelerini kontrol altında tutmaktayız. Standart CCI göstergesinin gün sayısında testlerle değişiklikler yaparak, bulunan gün sayısındaki bu göstergeye de ideal bir hareketli ortalama bulmamız esasına dayanmaktadır. Yine önceki sistemlerde bahsettiğimden farklı değildir. Bulmuş olduğumuz bu hareketli ortalamaya ise, yine öyle bir hareketli ortalama çizdir-meliyiz ki, bunların birbirlerini kesmeleri ile alım satım sinyalleri oluşturulabilsin. Oldukça başarılı neticeler vermektedir. Son çizdirdiğimiz hareketli ortalama indikatör olarak kabul ettiğimiz ilk hareketli ortalamadan daha az gün sayılı olmalıdır. Sistemin koşulları Metastock’ta şöyle oluşturulur:

Alım koşulu:Cross((Mov(CCI(opt1),opt2,S)),(Mov(Mov(CCI(opt1),opt2,S),opt3,S)))

Satış koşulu: Cross(Mov(Mov(CCI(opt1),opt2,S),opt3,S),

(Mov(CCI(opt1),opt2,S)))

Optimization değerleri ise: Opt1 için, 3 ’den 35 ’e kadar birer birer,Opt2 için, 2 ’den 25 ’e kadar birer birer, Opt3 için ise, 2 ’den 12 ’ye kadar birer birer denenmek suretiyle test yapılır. Bilgisayar size ideal rakamları bulduğunda ise, sisteminiz hazırdır.

BİLEŞİK ENDEKS – CCI SLOWMAT

Testle elde edilen bu göstergede fiyatlarla uyumsuzluk dikkatleri çekmektedir. Dikkat ederseniz göstergede başarı oranı kısa vadeli teknik göstergelere göre bir hayli yük-selmektedir.

WILLIAMS’ % R GÖSTERGESİ

Kısa vadeli olan bu gösterge de, aşırı alım ve satım bölgelerinin tespitinde başarı ile kullanılmaktadır. Lary Williams tarafından geliştirilmiştir. Stochastic göstergesi ile yakın ilişkisi vardır. Stochastic göstergesinin adeta ters çevrilmiş hali gibidir. Bu gösterge ise, 0 ile -100 arasında dalgalanır. Hesaplama şekli de şu şekilde yapılmaktadır. Öncelikle bir zaman periyodu belirlenir. Genel-likle de bu periyot 14 gün olarak alınmaktadır. Gösterge aşağıdaki formülle he-saplanır:

WILLIAMS’ % R = ( n gün içerisindeki en yüksek fiyat - Bugünkü kapanış fiyatı / n gün içerisindeki en yüksek fiyat - n gün içerisindeki en düşük fiyat ) * ( -100 )

PETROL OFİSİ’NDE 14 GÜNLÜK WILLIAMS’% R GÖSTERGESİ

Göstergenin -80 seviyesinin altına inmesi aşırı satım yapıldığını, -20 seviyesinin üzerine çıkması ise, aşırı alım yapıldığını gösterir. Aşırı alım ve satım bölgelerinde tıpkı Stochastic göstergesinde olduğu gibi, bu gösterge de fazla kalamaz. Gösterge bu bölgelerde iken hemen alım ya da satım yapmak bazı hatalara sebep olacaktır. Fiyatların yön değiştirdiğini gördükten sonra alım ya da satım yapmak daha mantıklı olacaktır.

Williams göstergesi teknik analizde öncü bir gösterge olarak bilinir. Yani fiyatların dönüşlerini diğer göstergelere oranla daha önce haber verdiği bilinir. Tıpkı Stochastic göstergesinde olduğu gibi Williams’ % R

göstergesinde de negatif ve pozitif uyumsuzluklara dikkat edilmelidir. Fiyatların yapmış olduğu dip ya da tepe seviyeler alçalırken, göstergenin yapmış olduğu dip veya tepe seviyeler yükseliyorsa, gösterge ile fiyatlar arasında bir uyumsuzluk var demektir ve fiyatların kısa bir süre sonra yukarı doğru döneceği düşünülür. Tersi durumda ise, yani fiyatlarda yükselen dip ya da tepeler varken, göstergede dip ya da tepe seviyeler alçalmaya başlamışsa, fiyatların kısa bir süre sonra aşağıya döneceği düşünülmelidir. Bu göstergede ise, -20 çizgisi aşağıya kırıldığında satış, -80 çizgisi yukarı doğru kırıldığında ise alım koşulu oluşmaktadır.

AKBANK

Akbank hisse senedinde Stochastic Oscillatorü ile Williams’ %R göstergesi arasındaki farkı görmektesiniz. Her iki gösterge de skalada belirli aralıklarda hareket etmektedir.

ALTERNATİFBANK

Williams’%R göstergesinde de fiyatlar ile göstergenin aykırılıklar oluşturması önem-lidir. Yukarıdaki örnek grafikte senetteki tepe seviyeler her seferinde daha yukarılarda oluşurken, göstergenin daha aşağılarda tepeler oluşturması, senet fiyatları ile gös-terge arasındaki aykırılığı ya da uyumsuzluğu işaret etmektedir. Nitekim senet bir süre sonra göstergeye ayak uydurmuş ve düşmeye başlamıştır. Williams’ % R gibi kısa va-deli göstergelerde en çok dikkat edilmesi gereken husus da zaten budur.

Bu tip göstergeler en ufak fiyat hareketlerinde dahi çok hızlı bir şekilde aşırı alım ve satım bölgelerine ulaşırlar ve senet fiyatları yukarılara gitse bile, göstergeler belirli aralıklarda hareket ettiği için buralardan aşağıya dönerler. Bu yüzden bu tipteki göstergeler tek başına alım ve satım kararları vermekte kullanılmamalıdır. Mutlaka diğer göstergelerden de yararlanmak suretiyle bu kararlar verilmelidir.

Williams’ % R Göstergesi, yatay gelişen trendlere daha iyi uyum sağlayabilen bir teknik göstergedir. Ancak yine de tek başına değerlendirilerek alım ve satım kararları verilmemelidir. Göstergenin gün

sayısı artırılmak ya da azaltılmak suretiyle, daha uzun ya da daha kısa süreli incelemeler de yapılabilir.

SİSTEM ANALİZLERİNDE KULLANILMASI :

Williams’ % R Göstergesi sistem analizlerinde kendi şekli ile, yani referans çizgilerinin aşağı ya da yukarı yönde kesilmesi suretiyle ve özel para-metreler oluşturularak, senede göre uygun gün sayısı ve uygun referans çizgi değerleri belirlenmesine yönelik olarak formüle edilerek test edilebilir ve daha verimli neticeler alınabilir. Örneğin, sistem aşağıdaki şekilde formüle edilebilir:

RAKS EV ALETLERİ

Raks Ev Aletlerinde sistemin test edilmesi sonucu, 21 günlük gösterge -72 ve -10 referans çizgileri ile iyi neticeler vermekte.

Alım Koşulu:Cross(WillR(opt1),opt2) OR Cross(WillR(opt1),opt3)

Satış Koşulu:Cross(opt3,WillR(opt1)) OR Cross(opt2,WillR(opt1))Sistemin Optimizasyonunda ise:Opt1 için, 3 ’den 50 ’ye birer birer denenerek gün sayısı,

Opt2 için, -90 ’dan –70 ’e ikişer ikişer, Opt3 için ise, -30 ’dan –10 ’a ikişer ikişer denenmek suretiyle de referans çizgilerini tespit etmek mümkündür. İstenildiğinde aynı sistem Açık pozisyon koşulları da ilave edilerek sistem test edilebilir ki, bizim piyasamıza çok uygun değildir.

Ancak tecrübelerim bu tip göstergelerde yine de hata olasılığının fazla olduğunu göstermektedir. Göstergeyi bir hareketli ortalama ile yavaşlatarak, asıl gösterge olarak hareketli ortalamayı kabul edecek olursanız getiri oranı birden-bire yükselecek ve hatalar da bir hayli azalacaktır. Bu sisteme " Williams’ % R Slow " demekteyim. Koşullar şu şekilde yazılmalıdır:

Alım koşulu:Cross(Mov(WillR(opt1),opt2,E),opt3) OR Cross(Mov(WillR(opt1),opt2,E),opt4)

Satış koşulu:Cross(opt3,(Mov(WillR(opt1),opt2,E))) OR Cross(opt4,(Mov(WillR(opt1),opt2,E)))

Sistemin Optimizasyonu ise,Opt1 için, 5 den 50 ye birer birer,Opt2 için, 2 den 15 e birer birer,Opt3 için, -90 den -70 e birer birer

Opt4 için, -30 dan -10 a birer birer denenecek şekilde ideal rakamlar bulunabilir. Bulunan opt2 H.O değeri bizim asıl göstergemiz olacak ve artık opt1 ile bulunan Williams göstergesi dikkate alınmayacaktır.

Benim geliştirmiş olduğum bu sisteme " Williams’ % R Slowmat " adını vermekteyim. Sistemin esası ise, çok hızlı olan bu gösterge için, önce göstergenin senede uyumlu olan sayısal değerlerin bulunması ve bu sayısal değerlerle çizilen göstergenin de yine testle bulunacak ve bu sayısal değerlerle uyumlu bir hareketli ortalama ile hareketlerinin gerekiyorsa yumuşatılması esasına dayanmaktadır. Bu hareketli ortalama sistemde kullanacağımız ana göstergeyi teşkil edecektir. Yine buna uygun bir hareketli ortalama bulunmak suretiyle, bu iki eğrinin birbirini kesmesi suretiyle alım ve satım sinyallerinin oluşturulması esasına dayanmaktadır.

Senetten senede değişmek suretiyle çok başarılı neticeler vermektedir. Sistemin Metastock’ta formüle edilmesi şu şekilde olacaktır:

Alım Koşulu:Cross ((Mov(WillR(opt1),opt2,S)) , (Mov(Mov(WillR(opt1),opt2,S),opt3,S)))

Satış Koşulu:Cross ((Mov(Mov(WillR(opt1),opt2,S),opt3,S)) , (Mov(WillR(opt1),opt2,S)))

Sistemin Optimizasyonu ise:Opt1 = 2 ’den 50 ’ye birer birer,Opt2 = 1 ’den 30 ’a birer birer,Opt3 = 2 ’den 15 ’e birer birer denenmelidir.

Opt2 için, 1 den başlatmamızın gayesi şudur. Eğer Williams’ % R göstergesi yavaşlatılmadığı taktirde daha iyi netice verecekse, o taktirde H.O ’nın değeri 1 bulunabilsin. Opt2’nin neticesi testten 1 olarak çıktığı taktirde gösterge- nin yavaşlatmaya ihtiyacı yok demektir. Bu asıl göstergeye Opt3 ile belirlemiş olduğumuz bir başka H.O bulunmak suretiyle de 2 eğrinin birbirini kesmesi suretiyle de alım ve satım koşulları oluşturulmaktadır.

Petrol Ofisi ’nde testlerle oluşturulan Williams’%R Slowmat sistem analiz göstergesi. Dikkat ederseniz bu sistem göstergesinde de aykırılıklar önem taşıyor.

Bu ve bundan sonraki bütün " SLOWMAT (SLOW MOVİNG AVERAGE TRİGGER) " Göstergelerinin çiziminde her zaman şu yolu takip etmekteyiz:

Örneğin, önce Williams’ % R (RSI, Momentum vb. göstergeleri de aynı şekilde çizilmektedir) testten çıkan ve başarılı bulunan sayısal değerleri yerlerine konulmak suretiyle çizilir. Daha sonra da bu göstergenin üzerine, göstergenin yerini alacak olan, ve bilahare asıl gösterge olarak nitelendireceğimiz, testle bulunan değer ve tipteki hareketli ortalama çizilir. Bu hareketli ortalama sis-temde görünür indikatör haline getirilirken, Williams’ % R göstergesi de analizler esnasında sistemi incelerken karışıklığa neden olmaması için, görünmez (invisible) hale getirilir. Artık görünen hareketli ortalama indikatördür ve bu hareketli ortalamaya da yine testle bulunan gün sayıdaki diğer hareketli ortala-ma çizilir. Bunu da kesikli çizgiler halinde göstermekteyiz. Böylece sistem indikatörümüz ortaya çıkmış olur.

HÜRRİYET GAZETESİ ’NDE WILLIAMS’% R SLOWMAT SİSTEMİ

RELATIVE STRENGTH INDEX

( Göreceli Güç Endeksi )

Relatif Güç Endeksi ya da Göreceli Güç Endeksi diye de tabir edilen bu gösterge, senedin iç gücünü ölçen bir göstergedir. Teknik analizde çok sık kullanılan bir teknik göstergedir. RSI eğrisi de, 0 ile 100 arasında değer alır. Gösterge hesaplanırken yukarı doğru fiyat hareketi ortalaması ve aşağı doğru fiyat hareketi ortalaması alınmak suretiyle fiyatların hangi yöne gidecekleri belir-lenmeye çalışılır. RSI ’in formulü şu şekildedir:

RSI = 100 - (100 / (1 + (Ortalama yukarı hareket / Ortalama aşağı hareket)))

Ortalama yukarı hareket hesaplanırken, önce belirli bir gün sayısı belirlenir. Örneğin 14 günlük RSI hesaplamak istiyorsak, son 14 gün içerisinde- ki senedin fiyatının arttığı günlerdeki kapanış fiyatlarının ortalaması bulunur. Örneğin, senedin fiyatı 14 günlük sürede 5 gün artış kaydetti ise, bu beş günün kapanış fiyatları toplanır ve 5 ‘e bölünür.

Ortalama aşağı hareketin hesaplanması ise, belirlemiş olduğumuz gün sayısı içerisindeki fiyatların düştüğü günlerin, tıpkı yukarıdaki gibi ortalaması bulunmak suretiyle yapılır.

Relative Güç Endeksi’ndeki hesaplamalarda genellikle 9, 14, 25 gün kullanılmaktadır. Fakat asıl olan ise, her senet için değişik gün sayısının belirlenmesi gerektiğidir. RSI ’da 70 çizgisinin üzeri aşırı alımı gösterirken, 30 çizgisinin altı da aşırı satışı işaret etmektedir. Diğer göstergelerde olduğu gibi, fiyatlarla göstergeler arasındaki uyumsuzluklar gözlenebilmelidir. RSI üzerinde trend çizgileri çizilmek suretiyle destek ve dirençleri kontrol edilmeli ve bunların aşağı ya da yukarı yönde kırılmaları halinde de dikkatli olunmalıdır. RSI göster-gesi üzerindeki trend destek ve dirençleri çok önemlidir. Fiyatlarla göstergedeki destek ve direnç seviyeleri ile bunların kırılmaları arasındaki bağ dikkatle ince-lenmelidir. RSI ile fiyatlar arasındaki uyumsuzluklar da yine çok önemlidir. Örneğin, fiyatlar bir tepe yaptığında RSI da bir tepe yapar. Daha sonra fiyatlar ikinci tepeyi daha yüksek seviyede yapıyor iken, RSI da daha aşağı seviyelerde bir tepe yapıyorsa, fiyatlarla RSI arasında bir uyumsuzluk söz konusudur ve fiyatların bir süre sonra aşağıya dönmesi muhtemeldir.

ARÇELİK

ARÇELİK hisse senedinde RSI göstergesi. RSI göstergesi üzerinde trend çizgileri çizilmek suretiyle akımın yönü kontrol edilmelidir. Bu göstergede çizilecek trend çizgi-lerinin destek ve direnç seviyeleri önemlidir. Tıpkı fiyat grafiklerindeki gibi yorumlan-malıdır. Göstergede oluşabilecek uyumsuzluklar da bir hayli önemlidir.

RSI göstergesi üzerinde, tıpkı fiyat grafiklerinde olduğu gibi for-masyonlar oluşabilir. Bunların yorumlarını da tıpkı fiyatlardaki gibi yapmak gerekmektedir. 30 çizgisinin yukarı kırılması halinde alım koşulu oluşurken, 70 çizgisinin aşağı kırılması ile de satış koşulu oluşmaktadır. Bu göstergenin içe-risinde de açığa işlem yapabilmek için koşullar vardır. Fakat bizde açığa satıştan sonra, beklemek yasal olmadığı için, testlerde açığa alış ya da satış işlemleri dikkate alınmadan sistemler belirlenmelidir.

BİLEŞİK ENDEKS

1998 Yılı Temmuz ayında Global Krizle başlayan büyük düşüşü, RSI ile endeks grafiği arasındaki uzun süredir devam eden uyumsuzluk aslında haber vermekte idi. Ancak birçok kimse bu uyumsuzluğun bu kadar büyük bir düşüşü işaret edebileceğini düşü-nememişti. Keza düşüşten sonraki dipten dönüşü de yine pozitif uyumsuzluklar işaret etmekte idi.

14 günlük standart RSI Göstergelerinde, göstergeye çizilen trend çizgileri, dikkatle incelenmelidir. Zira, RSI ’nın destek ve dirençleri, senet için de önem arz etmektedir. Ayrıca bu göstergelerdeki gün sayısı artırılarak senedin daha orta ve uzun vadeli incelenmesini yapmak da mümkündür. Bu tipteki RSI göstergeleri haftalık, hatta aylık grafiklerde daha başarılı neticeler vermektedir.

ÜNAL TARIM

Yukarıdaki örnekte hisse senedinin fiyat grafiği ile RSI göstergesi arasındaki uyum-suzluk bariz bir şekilde dikkatleri çekiyor. Arkasından da önemli bir düşüş geliyor.

SİSTEM ANALİZLERİNDE KULLANILMASI :

Bilgisayar programlarında, senetlerin her birine göre değişik gün sayıları ile, bu 30 ve 70 referans çizgilerinin yerine de daha değişik seviyelerden geçen çizgiler bulunabilir. Böylece de daha verimli sistemler elde edilebilir. Sistemi ise, Metastock’ta şu şekilde oluşturmak mümkündür:

Alım Koşulu:

Cross(RSI(opt1),opt2) or Cross(RSI(opt1),opt3)Satış Koşulu:Cross(opt3, RSI(opt1)) or Cross(opt2, RSI(opt1))

Sistemin Optimizasyonunda ise:

Opt1 için, 3 ’den 50 ’ye birer birer denenerek gün sayısı,Opt2 için, 20 ’den 40 ’a ikişer ikişer, Opt3 için ise, 60 ’dan 80 ’e ikişer ikişer denenerek de referans çizgilerini tespit etmek mümkündür.

BATI ÇİMENTO

BATI ÇİMENTO ’ da RSI sistematik olarak test edildiğinde, bulunan rakamlar, 9 gün-lük RSI için referans çizgilerinin 35 ve 70 den geçmesi gerektiği şeklinde olmuş. 14 iş-lemden 11 inde kazandırırken sadece 3 işlemde kaybettirmiş ve kazanç/zarar endeksi de 98,73 olarak oluşmuş. Oldukça başarılı bir sistem olarak gözükmekte.

Tıpkı Williams’ % R ’de olduğu gibi göstergeyi bir hareketli ortalama ile yavaşlatarak, asıl gösterge olarak hareketli ortalamayı kabul edecek olursak sistemin başarısı yükselmekte ve hatalar da bir hayli azalmaktadır. Bu sisteme " RSI Slow " demekteyiz. Koşullar ise Metastock’ta şu şekilde yazılmalıdır:Alım koşulu:

Cross(Mov(RSI(opt1),opt2,E),opt3) or Cross(Mov(RSI(opt1),opt2,E),opt4)

Satış koşulu:

Cross(opt3,(Mov(RSI(opt1),opt2,E))) Cross(opt4,(Mov(RSI(opt1),opt2,E)))

Sistemin Optimizasyonu ise,

Opt1 için, 5 ’den 50 ’ye birer birer, Opt2 için, 2 ’den 15 ’e birer birer, Opt3 için, 20 ’den 40 ’a birer birer Opt4 için, 60 ’dan 90 ’a birer birer denenecek şekilde yazılır ve ideal rakamlar bu şekilde bulunabilir. Bulunan opt2 H.O değeri bizim asıl göstergemiz olacak ve artık opt1 ile bulunan RSI göstergesi dikkate alınmayacaktır.

AKBANK

Yukarıda normal, yani 14 günlük RSI (üstte) ile yavaşlatılmış RSI (RSI Slow) arasındaki farkı görmektesiniz. Diğer RSI göstergesine göre, hazırlamış olduğum RSI Slow çok daha az hata vermektedir. Akbank hisse senedinde uzun süren düşüş trendi esnasında 14 günlük RSI yatay çizgiyi defalarca keserek hatalı sinyaller veriyor. Ancak RSI Slow bu hataları vermiyor.

Sistem analizlerinde yapılan testlerde, standart RSI göstergesi ile kısa vadeli analizlerde ve referans çizgilerinin aşağı ve yukarı yönde kesilmesi ile alım ve satım yapılması esasına dayandırılan sistemlerin, bazen de hatalı ve çok verimli olmayan sonuçlar verdiği görülmektedir. Bu yüzden de sistem analizle-rinde RSI Slowmat ismini verdiğim bir gösterge kullanmaktayım. Bu gösterge sayesinde RSI ’daki verimin bir hayli yükseldiğini testler neticesinde gözlemledim. Sistemin esası şuna

dayanmaktadır. Senede göre özel bir gün sayılı RSI göster-gesi tespit etmeliyiz ve bu RSI göstergesine de yine öyle bir gün sayılı hareketli ortalama bulmalıyız ki, bu hareketli ortalama bizim için RSI göstergesi olsun ve bu RSI göstergesine de yine öyle bir hareketli ortalama çizmeliyiz ki, bunların birbirlerini aşağı ve yukarı yönde kesmeleri bizim için al ve sat sinyalleri oluş-tursun. Getiri bu tip sistemlerde birçok hisse senedinde bir hayli artmaktadır.

Metastock’ta bu sistemin koşullarını da şu şekilde yazarak test etmemiz gerekmektedir: Alım Koşulu:

Cross ((Mov(RSI(opt1),opt2,S)),(Mov(Mov(RSI(opt1),opt2,S),opt3,S)))Satış Koşulu:

Cross ((Mov(Mov(RSI(opt1),opt2,S),opt3,S)),(Mov(RSI(opt1),opt2,S))) Optimizasyon ise,

Opt1 = 2 ’den 50 ’ ye birer birer,

Opt2 = 1 ’den 30 ’a birer birer,

Opt3 = 2 ’den 15 ’e birer birer yazılmak suretiyle denenmelidir.Opt1 opt2 ve opt3 değerleri için daha değişik rakamlar da belirlenebilir ve sistem test edilir. Alım satımda 30 ve 70 çizgilerinin önemi yoktur. Sadece triggerlerin birbirlerini kesmeleri esasına dayanır ve çok başarılı neticeler verir. Sisteme, senede göre daha değişik koşullar da ilave edilerek, hataların daha da azaltılması mümkündür.

Yine burada da Opt2 ’yi 1 ’den başlatmamızın sebebi ise, sistemde asıl gösterge olarak kabul ettiğimiz, RSI ’nın Hareketli Ortalaması alınmadan, RSI göstergesinin kendisi daha verimli bir sistem ortaya çıkaracaksa, bunu gözden kaçırmamak içindir. Başarılı bir sistemde Opt2 ’nin 1 çıkması durumunda hareketli ortalama değeri 1 olacağı için, göstergenin hareketli ortalamasının alın-masına gerek kalmayacak ve gösterge üzerinde çizilmesine gerek kalmadan, asıl RSI göstergesi kullanılacaktır. Şimdiye kadar yapmış olduğum testlerde, geliştirmiş olduğum sistem daha başarılı neticeler vermiştir. Bu sayede de bir tek sistematik analiz formülü ile, iki sistemi birden test etmiş oluyoruz.

Sistem göstergesini çizerken, senedin bulunduğu aşırı alım ve satım bölgelerini gözlemleyebilmek için, 30 ve 70 yatay referans çizgilerini yine de çizdirmekteyiz. Ancak sistemin çalışma tarzı itibarı ile, bu bölgelerin alım ve satım kararlarımızda hiç bir etkisi yoktur.

ECZACIBAŞI YATIRIM

Bu hisse senedinde sistem analizlerinde kullanmakta olduğumuz RSI Slowmat çok başarılı neticeler vermektedir. Eczacı Yatırım gibi sinüzoidal hareketler sergileyen his-se senetlerinde sistem analizleri ile belirlenen göstergeler çok daha güzel neticeler vermektedir.