โครงการรเรมสรางสรรคโครงการรเรมสรางสรรค

เพอขบเคลอนยทธศาสตรกรมการพฒนาชมชนเพอขบเคลอนยทธศาสตรกรมการพฒนาชมชน

““พช. ชมพร รวมพลงสรางสรรคความร มงสชมชนพช. ชมพร รวมพลงสรางสรรคความร มงสชมชน””

หมท หมท ๑ ๑ บานทาตาเสอบานทาตาเสอ

ต าบลทะเลทรพย อ าเภอปะทว จงหวดชมพรต าบลทะเลทรพย อ าเภอปะทว จงหวดชมพร

โดย นางชลดา เกอบญแกว โดย นางชลดา เกอบญแกว

นกวชาการพฒนาชมชนปฏบตการนกวชาการพฒนาชมชนปฏบตการ

ค าน า

เอกสารสรปบทเรยน เพอขบเคลอนประเดนยทธศาตรกรมการ-พฒนาชมชน และเพอสงเสรม

เสรมสราง ศกยภาพและขดความสามารถ ในการบรหารจดการชมชนใหเขมแขงอยางย งยน จงไดจดท าโครงการรเรม

สรางสรรค คอ โครงการ พช ชมพร รวมพลงสรางสรรคความรมงสชมชน เพอพฒนาบคลากร ใหมคามรและทกษะ

ในการคดเชงระบบ หลกการบรหารจดการ และน าความรสงเสรม เสนอแนะ แกผน าชมชนใหสามารถแกไขปญหา

ตามยทธศาสตรกรมการพฒนาชมชน ของชมชนได

ผจดท าไดรวบรวม เนอหาสาระส าคญผลการด าเนนงาน และการใชแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ของการ

ด าเนนงานตามโครงการ และหวงเปนอยางยงวาจะสามารถถายทอดความร เพอเปนการแลกเปลยนเรยนร

แกผสนใจ ไดบาง

ชลดา เกอบญแกว ผจดท าโครงการ

-- 11 -- โครงการรเรมสรางสรรคโครงการรเรมสรางสรรค

พชพช. . ชมพรชมพร รวมพลงสรางสรรคความรรวมพลงสรางสรรคความร มงสชมชนมงสชมชน

บานทาตาเสอ หมท ๑ ต าบลทะเลทรพย อ าเภอปะทว จงหวดชมพร

สภาพท วไปของหมบานทาตาเสอ

ประวตความเปนมา

บานทาตาเสอ ตงอยหมท 1 ต าบลทะเลทรพย อ าเภอปะทว เดมทชาวบานสวนใหญไดอพยพมา

จาก หมท 2 ต าบลทะเลทรพย และต าบลบางสน มาอาศยสรางหลกปกฐานอยรมคลองซงเปนพนทอดม

สมบรณมาก ทงสภาพดน น า เหมาะแกการเพาะปลก และ บรเวณ รมคลองมตนไมใหญ แผกงกาน

สวยงาม 1 ตน ชอตนตาเสอ ตอมาในสมยรชกาลท 5 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา-เจาอยหว ไดม

พระราชบญญต ใหมการจดตง ผปกครอง เพอการบรหารและปกครองบานเมอง ไดมการแตงตงก านน

ผใหญบานโดยผใหญบานคนแรกทไดรบการแตงตงมชอวา นายทง ดวงจ ายาม หลงจากและไดตงชอ

หมบานใหม ตามสภาพความเปนอยของคนในชมชน เนองจากพนทบรเวณสองฝงคลองมตนตาเสอ

ขนอยท วไป จงตงชอ หมบานใหมวา “ ทาตาเสอ”

-2 -

ลกษณะทตงและอาณาเขต บานทาตาเสอ หมท 1 ต าบลทะเลทรพย อ าเภอปะทว จงหวดชมพร มพนททงหมด ประมาณ 8,477 ไร เปนพนส าหรบอยอาศย 4,511 ไร ใชท าการเกษตร 3,966 ไร ตงอยหาง จากทวาการอ าเภอปะทว ไปในทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ ประมาณ 4 กโลเมตร

อาณาเขตตดตอ ทศเหนอ ตดตอกบ หมท 3 และหมท 2 ต.ทะเลทรพย ทศตะวนออก ตดตอกบ หมท 5 ต าบลบางสน ทศตะวนตก ตดตอกบ หมท 4 และหมท 8 ทะเลทรพย ทศใต ตดตอกบ หมท 4 ต าบลทะเลทรพย

จ านวนประชากร/จ านวนครวเรอน

จ านวนครวเรอน 81 ครวเรอน

จ านวนประชากรทงหมด 249 คน

แยกเปน ชาย 124 คน หญง 125 คน

ลกษณะภมประเทศและพนท ลกษณะทวไปเปนทราบสงสภาพอากาศรอนชนมฝนตกตลอดป พนทสวนใหญเหมาะแกการ ท าการปลกพชเศรษฐกจและเลยงสตว ราษฎรสวนใหญปลกปาลมน ามน และยางพารา ซงเปนพชเศรษฐกจ ทท ารายไดเขาสหมบานเปนรายไดหลก

สภาพพนฐานของหมบาน 1. หอกระจายขาว จ านวน 2 แหง 2. ปาชมชน จ านวน 6 แหง 3. ศาลากลางบาน จ านวน 1 แหง 4. แหลงน าสาธารณะ จ านวน 3 แหง 5. โทรศพทสาธารณะ จ านวน 2 แหง 6. รานขายของช า (ของใชจ าเปน) จ านวน 4 แหง 7. มไฟฟาใชครบทงหมบาน 81 ครวเรอน

8. มน าประปา 2 แหง ใชบรการ 62 ครวเรอน

- 3 -

การคมนาคม เสนทางหลกภายในหมบานเปนถนนพนปนซเมนตและลกรง ใชการสญจรไป มา ประชาชนใช

รถยนตและรถมอเตอรไซดสวนตวในการเดนทาง ระยะทางจากหมบาน ถงอ าเภอ จ านวน 4 กโลเมตร ระยะทางจากหมบาน ถงจงหวดชมพร จ านวน 37 กโลเมตร

สภาพทางสงคม มสภาพกงสงคมชนบทและสงคมเมอง ชมชนยงคงมการอนรกษภาษาพด ภาษาถน สบสานขนบธรรมเนยม วฒนธรรมประเพณทองถน ชมชนมความเปนอยในลกษณะเครอญาต มการชวยเหลอซงกน และกน สมาชกครวเรอนจะเขารวมกจกรรมตางๆ ในการพฒนาหมบาน และมสวนรวมแสดงความคดเหนท เปนประโยชนกบหมบาน รวมกนเสนอแนวทางการพฒนาหมบานในดานตาง ๆ คนในชมชนมจตเออเฟอ รรก สามคคด

แหลงน า/ ทรพยากรธรรมชาต ปาตนน าพรตาอาย น าตกแกงคอย คลองตาเสอ ฝายกนน าทาตาเสอ

สภาพเศรษฐกจ การประกอบอาชพ อาชพหลก ท าสวนปาลมน ามนและยางพารา อาชพรอง ท าสวนผสมและรบจางทวไป อาชพเสรม คาขายและรบจางทวไป

ศลปวฒนธรรม/ประเพณ ราษฎรสวนใหญนบถอศาสนาพทธ มการจดกจกรรมทกวนส าคญทางศาสนา เชน

1) ประเพณท าบญตกรบาทวนปใหม 2) ประเพณวนสงกรานต 3) ประเพณเวยนเทยนท าบญวนเขา-ออกพรรษา 4) ประเพณลอยกระทง

- 4 -

สถานททองเทยว น าตกแกงคอย และปาตนน าพรตาอายซง เปนแหลงทองเทยวทสวยงามทงทางดานภมทศนและธรรมชาต สตวปา กลวยไมปา รวมทงเปนแหลง ศกษาพฤกษศาสตรและระบบนเวศวทยาซงเปนทรจกของคนในหมบานและต าบลใกลเคยง บรเวณน าตก มความรมรน สวยงาม ลอมรอบดวยแมกไมนานาชนด สายน าใส สะอาด เปนสถานทใหความประทบใจแกนกทองเทยว

กลมองคกรชมชน/ทนในชมชน/ผน าชมชน 1) กลมปยจลนทรยชวภาพ 2) กลมสตร 3) กลมกองทนหมบาน 4) กลมอาสาสมครสาธารณสข(อสม.) 5) กลมอนรกษสงแวดลอม 6) กลมแกไขปญหาความยากจน (กข.คจ.)

ประเภททรพยากรบคคล (ปราชญชาวบาน)

1. นายเรวต โสมโสรส ปราชญการท าสวนแกวมงกร 2. นายถนอม จนดาพรหม ปราชญดานเกษตรและปยชวภาพ (หมอดนอาสาประจ าต าบล) 3. นายมาโนช จนดาพรหม ปราชญดานนวดแผนไทย 4. นายสมหมาย เอยมเขยว ปราชญดานปยหมกชวภาพ 5. นายบรรยง เชอสวรรณ ปราชญดานเกษตร

ผน าชมชนทส าคญในหมบาน 1. ผใหญบานชอ นายถนอม จนดาพรหม 2. ผชวยผใหญบานชอ นายพลศกด จนทรภกด

3. ผชวยผใหญบานชอ นายเรวต โสมโสรส 4. ประธาน กทบ. ชอ นายสมหมาย บญเอยม

5. ประธาน กขคจ. ชอ นายถนอม จนดาพรหม 6. ประธาน กพสม. ชอนางนสรา จนดาพรหม

-5-

แหลงเงนทนในชมชน 1) กองทนหมบาน 1,200,000.- บาท

2) กองทนโครงการแกไขปญหาความยากจน(กขคจ. 280,000.- บาท 3) กลมสตร 90,000.- บาท

วสยทศนและทศทางการพฒนาหมบานทาตาเสอ

1. มผน าชมชนเขมแขง ชมชนใหความเคารพนบถอผน าชมชน ปราชญชาวบาน มกลม/องคกรชมชน เขมแขง เชน กลมกองทนหมบาน, กลมแกไขปญหาความยากจน(กขคจ.) กลมอาสาสมครสาธารณสข (อสม.),กลมคณะกรรมการพฒนาสตรหมบาน(กพสม.) ,และกลมอนรกษสงแวดลอม

2. ชมชนมความสามคค พงพาอาศยกน ชวยเหลอซงกนและกน วถชวตยงมการสบทอดประเพณวฒนธรรม และการอนรกษธรรมชาต ดงเดม

3. อาชพหลกคอการท าสวนปาลมน ามนและยางพารา อาชพรองคอสวนผสมและรบจาง อาชพเสรมคอเลยงสตว ,ปลกผก และการคาขาย และรบจางทวไป ซงสรางรายไดและเปนการสบทอดภมปญญาดงเดม และ สรางเสรมความสมพนธในชมชน รวมถงถายทอดสเยาวชนรนหลงได

4. น าเพอการเกษตร มอยางเพยงพอใชตลอดทงป ถอวาเปนหมบานทมความอดมสมบรณอยมาก เนองจากมแหลงน าธรรมชาตและฝายกนน าเพอกกเกบน า

5. คณภาพของดน ไมถงกบเสอมโทรมมาก ซงเกดจากการใชสารเคมสะสม ขาดการบ ารงดน ปลกพชบ ารงดน ซงสงผลกระทบตอผลผลต แตภายหลงไดมการสงเสรมการใชปยอนทรยและปยน าชวภาพ

6.เยาวชนในหมบาน ไดรบการศกษาทสงขน สงทชมชนวตก คอ เยาวชนเรมหางเหนจากวถชวตทองถนดงเดม มคานยมตามกระแสสงคมบรโภค เนองจากการสอสารเทคโนโลยทเขามาอยางรวดเรว แมจะมการสบสานวฒนธรรม และสบทอดภมปญญาทองถนแกเยาวชน แตกยงเปนสวนนอยทใหความสนใจ

จดแขงขอด/สงดของชมชน มบคคลากรทมความรความสามารถ ทประสบผลส าเรจสามารถเปน แบบอยาง ใหกบคนใน

ชมชน ดานเศรษฐกจ มกลมกองทนหมบาน กลมกองทน กข.คจ. มทรพยากรธรรมชาตทควรคาแกการอนรกษ และปรบปรงเพอประโยชนตอสาธารณะชน ดานภมปญญาชมชน มหมอยาสมนไพรทมความสามารถใหการชวยเหลอชมชนในดาน

สมนไพร จดดอย/ขอเสย ของชมชน

ขาดการมสวนรวมในการจดท ากจกรรมของชมชน

ไมมการประกนราคาพชผลทางการเกษตร การนยมปลกพชเชงเดยวดนเสอมคณภาพเพราะใชสารเคมมาก ประชาชนเปนหนมากเพราะตนทนการในการประกอบอาชพสง

-6-

โอกาส/ชองทางในการพฒนาของชมชน มแหลงน าทอดมสมบรณใชในการบรโภคและอปโภคและเพอการเกษตร มแหลงเงนทนจากกองทนหมบานและกองทน กข.คจ. เพอใชในการประกอบอาชพ ชมชนด าเนนชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

อปสรรค/ความเสยงจากปจจยภายนอกชมชน ไมมการประกนราคาผลผลตทางการเกษตร ประชาชนมทศนะคตแบบเดม ๆ ตองใชเวลาในการกระตน สงเสรมใหเกดทศนะคตทด ขาดเงนทนทจะสนบสนนกจกรรมตางๆ อยางตอเนอง

การก าหนดอตลกษณของหมบาน/ชมชน (Identity) “ หมบานอนรกษปาตนน า น าวถเศรษฐกจพอเพยง สความยงยน”

การพฒนาชมชนสการเปลยนแปลงกาวทนโลกยคโลกาภวตน 1. เสรมสรางกระบวนการเรยนรในการน าแนวคดเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจ าวนใหครอบคลม ทกครวเรอน สชมชน/สงคมทย งยน เชนการท ากจกรรม ลดรายจาย เพมรายได การออมเงน การผลตพลงงานทดแทนเปนตน 2. รณรงคใหทกครวเรอนมสวนรวมในการท ากจกรรม การพฒนาหมบาน ปลกจตส านกแกคน ในชมชน เยาวชน กระตนใหเกดความภาคภมใจในชมชน มกจกรรมเชดชเกยรตแกปราชญชาวบาน ทเปนแบบอยาง การใชวถชวตวฒนธรรม สบทอดภมปญญาแกชนรนหลง สรางแรงจงใจ จดตงกลมเยาวชนตวอยาง มกจกรรมเขาวดพฒนาจตใจ การเลนกฬาและฝกลกษณะการเปนผน าในสงคมใหมคณธรรม จรยธรรม

3. ปรบปรงและอนรกษแหลงน าทมอยตามธรรมชาตใหใชประโยชนไดตลอดป 4. พฒนาแหลงทองเทยวน าตกแกงคอย และปาตนน าพรตาอาย เปนแหลงทองเทยวเชงออนรกษและ

แหลงศกษาพชพนธไม สตว ทอาศยในปาพรตามระบบนเวศวทยา 5. รวมกลมเพอสรางกลมอาชพเสรม กลมแปรรปผลตภณฑชมชน และศนยสาธตตลาดชมชน

--77--

พช. ชมพร รวมพลงสรางสรรคความร มงสชมชนพช. ชมพร รวมพลงสรางสรรคความร มงสชมชน

บานทาตาเสอ หมท ๑ ต าบลทะเลทรพย

อ าเภอปะทว จงหวดชมพร

โครงการรเรมสรางสรรค คอ โครงการ พช. ชมพร รวมพลงสรางสรรคความร มงสชมชน เพอพฒนาบคลากร ตามยทธศาสตรกรมการพฒนาชมขน ทท างานใกลชดกบชมชนใหมความร และทกษะ ในการคดเชงระบบ และน าความรทไดรบไปสงเสรม และเสนอแนะ แกนน าชมชนใหสามารถพฒนาชมชนตลอดจนสามารถแกไขปญหาและสรางความเขมแขงในชมชนไดอยางย งยน จดเรมจากการวเคราะหชมชนบานทาตาเสอ รวมดวยผน าชมชน ผน าอาสาพฒนาชมชน เปนการแลกเปลยนความคด มมมอง ทศนคต เพอศกษาดถงความเปลยนแปลงทเกดขน ในชวงตางๆ ของชมชน ปจจยทเปนตวก าหนดการเปลยนแปลง ทงทางดานวฒนธรรม ประเพณ เศรษฐกจ การเมอง ตลอดจนความสมพนธของกลมบคคล และทางสงคม ผลกระทบทมอทธพลตอปจจยภายในและภายนอกชมชน และแยกแยะปญหา ท าความเขาใจกบปญหา และหาแนวทางแกไขปญหาโดยความรวมมอของคนในชมชน เพอมงเนนใหเกดการพฒนา การเปลยนแปลงทางดานคณภาพชวต ชมชนเขมแขง และพงพาตนเองไดอยาง ย งยน จากการวเคราะหครงนพบวา ประชาชนในหมบานมความผกพนกนระบบเครอญาตจงมความชวย เหลอกน ชอบเรยนรสงใหม ๆ เพอพฒนาตนเองและอาชพ คนในชมชนสมครเปนสมาชกกองทน หมบาน แตมปญหาเรองคาใชจายทไมพอกบรายได ผลมาจากการใชจายทฟงเฟอขาดการวางแผนการใชจาย และ ตนทนการท า เกษตรทสง สถาบนครอบครวมความอบอน พอแมอบรมบตรหลานใหมความรบผดชอบ ในการใชชวต ประจ าทกวน สนบสนนใหเดกเรยนตอในระดบทสงขนอยาเตมก าลง ประชาชนในชมชน จะไป ท าบญและ ปฏบตศาสนกจ อยเปนนจ ประชาชนไปใชสทธเลอกตงในหมบานทกครง และเขาไป รวมกจกรรมเพอพฒนาหมบาน มความร ในการน าพชผกสมนไพรมาประกอบอาหาร การท าน าหมกชวภาพ จากเศษอาหาร และสตว ใหความเคารพผสงอายดวยการไหว ประกอบพธกรรมทางศาสนา จดประเพณ วนสงกรานต เขาพรรษา ออกพรรษา ลอยกระทง ประชาชนในหมบานมความภมใจในชมชนทม ปาพรตาอาย เปน แหลงตนน าทหลอเลยง คนทง 2 ต าบล กวา 1000 ครวเรอนใชประโยชนในการท าการเกษตร อปโภค บรโภค เปนสถานททองเทยว พกผอนและหาปลา ใหความอดมสมบรณปราบเทาทกวนน และมการ ถายทอดองคความรใหแกบตรหลาน ดวยการสงเสรมการปลกตนไม อนรกษแหลงน าและสงแวดลอม จากสงทคนพบไดน ามาก าหนดเปนแผนงานโครงการดงน

-8-

โครงการตามแผนงาน ประกอบดวย ๕ กจกรรมครอบคลม ประเดนยทธศาสตร คอ

ประเดนยทธศาสตร การพฒนาเศรษฐกจชมชนใหเขมแขง สงเสรมหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอสงเสรมและพฒนาชมชนใหเกดกระบวนการเรยนร

และด าเนนชวตวถพอเพยงชมชนมความรความเขาใจหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและน าไปปฏบต ถายทอดได ครวเรอนตนแบบจ านวน 5 ครวเรอนสามารถขยายผลได

ประเดนยทธศาสตร การเพมขดความสามารผน าชมชน การบรหารจดการชมชนตามหลกเศรษฐกจพอเพยง เพอพฒนาความรของผน าชมชน

เพอพฒนาศกยภาพของชมชน เพอพฒนาการเรยนรตลอดชวต ผน าชมชนมความรความเขาใจและสามารถประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบการบรหารจดการชมชน มการแลกเปลยนเรยนรและประสบการณและสามารถแกไขปญหาในชมชนจ านวน 2 เรอง

ประเดนยทธศาสตร การขบเคลอนแผนชมชน ทบทวนแผนชมชนเพอทบทวนแผนชมชนใหมกจกรรมทพงตนเองมากขนเพอสราง เขาใจในการจดท าแผนชมชนทมโครงการ/กจกรรมทครอบคลมทกดานประชมจดเวทปรบปรง

แผนชมชน จ านวน 2 ครงแผนชมชนมกจกรรมพงตนเองไมนอยกวารอยละ 30

ประเดนยทธศาสตร การพฒนาทนชมชน

ปลกปาชมชน ลดโลกรอน เพอเปนการอนรกษ รกษาสงแวดลอม ลดภาวะโลกรอน เพอใหคนในชมชนเดกและเยาวชนใชเวลาวางใหเปนประโยชนโดยการดแลรกษาตนไมและเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางกลม องคกร ผน าชมชน เปนจดเรยนรพฤกษชาตและ ธรรมชาต เปนแหลงรายไดจากการหาพช ผลทมอยตามธรรมชาต และคนในชมชนมตนไมเพมขน 30 ตนชวยลดภาวะโลกรอนมสภาพอากาศทด พนทปาชมชนไดรบการอนรกษ ไมถกท าลาย

ประเดนยทธศาสตร การจดการความรของชมชน น าความรคนสชมชนเพอส ารวจ คนหา รวบรวมและบนทกภมปญญาสามารถถายทอดสคน รนหลง สามารถเผยแพรประชาสมพนธมการจดการความรชมชนภมปญญาไดรบการรวบรวมและ จดบนทก จ านวน 3เรอง

-9-

กระบวนการด าเนนงานโครงการฯ

มข นตอนการด าเนนงานดงน

ศกษา/รวบรวมขอมลเชงนโยบาย แผนยทธศาสตรกรมฯและปญหาความตองการของ กลมเปาหมาย

วเคราะหขอมล/ล าดบความส าคญของปญหาความตองการ การเตรยมโครงการฯ และวางแผนการด าเนนงานโครงการอยางเปนระบบ

การด าเนนงาน ประชมชแจงและการขบเคลอนโครงการฯ ภายใตหลกการจดการความรตลอดทงกระบวนการเกดเวทแลกเปลยนเรยนร ทงครวเรอนอาสา แกนน าชมชน ภายใตแผนวถพอเพยง

สรปบทเรยนและการเผยแพรองคความรเพอการขยายผล การรวบรวมองคความรจากการขบเคลอนโครงการฯ เพอน ามาจดท าสอเผยแพรสสาธารณะ

กระบวนการมสวนรวม

การด าเนนงาน โครงการรเรมสรางสรรค คอ โครงการ พช. ชมพร รวมพลงสรางสรรค ความร มงสชมชน 1. ปจจยสนบสนนการด าเนนงาน 1.1 การจดประชมชแจงท าความเขาใจวตถประสงค เปาหมาย และขนตอน 1.2 การคดเลอกแกนน าการพฒนาชมชน ทมความพรอมความเสยสละ มทกษะความร และคดเลอกครวเรอนเปาหมายทมความตงใจเขารวมฯ 1.3 เกดกระบวนการนเรยนรภายในต าบล กลม องคกร ศนยประสานงานองคกรชมชน/อาสาพฒนาชมชน ขยายผลสชมชน สามารถสบทอดภมปญญาจากบรรพบรษสคนรนหลงได

2. ผน าอาสาพฒนาชมชน/ศนยประสานงานองคกรชมชน เปนผเขามามสวนรวมในโครงการกระบวนการพฒนาหมบาน ไปสทศทางทไดก าหนด ในกจกรรมตาง ๆ ไดแก 1) การจดเกบขอมล จปฐ. / กชช.2 ค 2) การจดท าแผนชมชน 3) การจดการความรชมชน 4) การขบเคลอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 5) การสงเสรมวถประชาธปไตย 6) การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 7) การปองกนและแกไขปญหายาเสพตด

-10- กจกรรมของการมสวนรวมด าเนนงานของแกนน า/กลม/องคกรชมชน

1. กจกรรมการจดเกบขอมล จปฐ./กชช. 2 ค

1.1 เปนคณะท างานในการจดเกบขอมล จปฐ./กชช. 2 ค 1.2 มการน าขอมลไปใชประโยชนในการวางแผนแกไขปญหาและพฒนาชมชน 2. กจกรรมการจดท าแผนชมชน

2.1 เปนคณะท างานในการจดท าแผนชมชน 2.2 มการน าแผนชมชนไปใชประโยชนในการท ากจกรรม คอการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใช ในการด าเนนชวต 3. กจกรรมการเรยนรชมชน

3.1 รวมสงเสรมกระบวนการท างาน การพฒนาชมชน 3.2 เรยนรหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 4. กจกรรมการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

4.1 มการปฏบตตนตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนตนแบบแกชมชน 4.2 มการสงเสรมวถพอเพยงและการจดท าบญชครวเรอน 5. กจกรรมการสงเสรมประชาธปไตย

5.1 มการจดกจกรรมสงเสรมวถประชาธปไตย และการใชสทธในการเลอกตงทผานมา 5.2 เปนสมาชกกลมกองทนหมบานในชมชน 6. กจกรรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

6.1 มการปลกตนไม ปาชมชน 6.2 ปรบปรงภมทศนบานเรอน/ชมชน 7. กจกรรมการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด

7.1 ปฏบตตนเปนแบบอยางโดยไมเกยวของกบสงเสพตด 7.2 รวมขารบการอบรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด

-11-

ผลการด าเนนงาน

พช. ชมพร รวมพลงสรางสรรคความร มงสชมชน ผรบผดชอบโครงการมงเนนกระบวนการสงเสรมหลกแนวความคดการด าเนนชวตวถเศรษฐกจพอเพยง หลกการครองตนตามแนวปรชญาเศรษฐกจคนพอเพยง สงเสรม สนบสนนใหผน าชมชน /แกนน า/กลม/องคกร ตลอดจนครวเรอน เกดจตส านกทจะน ากระบวนการเรยนรตามหลกเศรษฐกจพอเพยง ไปใชในการครองตน ครองคน ครองงาน การเรยนร และการถายทอด สบทอด ความรดงเดมจากบรรพบรษ จากรนสรน การสรางจตส านกความภมใจในถนก าเนด

ความเปนคนไทย ในชนบท วถชาวบาน ทตนนอนกอนไก เขานอนแตหวค า อยอยางพอเพยง ในการใชชวตใหนาอยและมสข สขในใจ ใจเปนสข สขแหงความพอใจ และสขทเกดจากการให เหนผรบมความสข

เรากจะสขใจ โดยการพงตนเองเปนหลก การแบงปน การมคณภาพชวตทด สการพฒนาชมชนใหเขมแขง

อยางย งยน โดยการสงเสรมหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

“ เศรษฐกจพอเพยง ” เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชด ารสชแนะแนวทางการด าเนนชวตแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตดลอดนานกวา 25 ป ตงแตกอนเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ และเมอภายหลงไดทรงเนนย าแนวทางการแกไข เพอใหรอดพน และสามารถด ารงอยไดอยางมนคงและย งยน

ภายใตกระแสโลกาภวฒนและความเปลยนแปลงตางๆ เศรษฐกจพอเพยงจงเปนแนวทางการพฒนาประเทศ ทมนคงและยงยน

หลกแนวความคดของเศรษฐกจพอเพยง

การพฒนาตามหลกเศรษฐกจพอเพยง คอ การพฒนาทตงอยบนฐานของทางสายกลางและความ ไมประมาท โดยค านงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว ตลอดจนใชความร ความรอบคอบ และคณธรรม ประกอบการวางแผน การตดสนใจ และการกระท า

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มหลกพจารณาอย 5 สวน ดงน 1. กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการด ารงอยและปฏบตตนในทางทควรจะเปน โดยม

พนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถน ามาประยกตใชไดตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจาก ภย และวกฤตเพอความมนคงและความย งยนของการพฒนา

2. คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถน ามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนการปฏบตบนทางสายกลาง และพฒนาอยางเปนขนตอน 3. ค านยาม เศรษฐกจพอเพยงประกอบดวย 3 คณลกษณะพรอมๆ กน ดงน * ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไป และไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ

-12-

* ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนค านงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระท านนๆ * การมถมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบ และการเปลยนแปลง ทจะเกดขนโดยค านงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล 4. เงอนไข การตดสนใจและการด าเนนกจการตางๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศยทงความรและคณธรรมเปนพนฐาน คอ * เงอนไขความร ประกอบไปดวยความรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะน าความรมาใชในการวางแผน และความระมดระวงในขนตอนการปฏบต * เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสราง ประกอบดวยมความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต และมความอดทน มความเพยรใชสตปญญาในการด าเนนชวต 5. แนวทางการปฏบต / ผลทคาดวาจะไดรบ จากการน าปรชญาของเศรษฐกจพอพยงมาประยกตใช คอการพฒนาทสมดลและย งยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ทงดานเศรษฐกจ สงคม

สงแวดลอม ความรและเทคโนโลย

-13- “ อยอยางพงตนเอง ชมชนบานทาตาเสอ ”

ครอบครวและสมาชกไดเรยนรวถพอเพยงโดยท ากจกรรม ลดรายจาย เพมรายได เพอใหเกดการออม การเรยนร การอนรกษทรพยากรธรรมชาต การเอออาร การแบงปน ดงน

ดานการเงนในครวเรอน

จดท าบญช รบ – จาย ในครวเรอน เพอใหรภาวะหนสน รายได รายจายของครวเรอน ควบคมการใชจายของครวเรอน และวางแผนการใชจายเงนอยางรอบคอบ โดยจดท า

แผนการใชจายเงนของครวเรอน สรางวนยการใชเงน และออมเงนสวนทเหลอจาย ไวกบกลมการเงนในชมชน

หรอสถาบนการเงน ไมสรางหน ลดภาระหนสนของตนเอง หรอไมพยายามกอหนทไมกอใหเกดรายได ไมใชจายฟมเฟอย และรทนกระแสบรโภคนยม พยายาม ลด ละ เลก อบายมข

ดานการลดรายจายในครวเรอนโดยท ากจกรรมเพอ การบรโภคในครวเรอนเองท าใหครวเรอนสามารถประหยดคาใชจายในครวเรอนใหได ดงน

ปลกพชและเลยงสตวเพอการบรโภคในครวเรอน เชน ปลกขาว ปลกพชผกสวนครวรวกน ได เลยงไกพนเมอง เปด ปลา ไวกนในครวเรอน โดยยดหลก “ ปลกทกอยางทกน กนทกอยางทปลก และ ใชทกอยาง ทท า ท าทกอยางทใช ”

ปลกพชสมนไพรรกษาโรค ท ากจกรรมเพอลดตนทนการผลตในอาชพหลก เชน ผลตปยชวภาพ ลดการใชสารเคมใน

การเกษตร เปนต ดานการเพมรายได

ครวเรอนมอาชพเสรมประชาชนบานทาตาเสอมการประกอบอาชพหลกคอ เกษตรกรรม สวนยางพารา สวนปาลมน ามน ท าสวนผสม อาชพเสรมสวนผลไมปลกผกไวขาย และเลยงสตว

ครวเรอนมการใชเทคโนโลยทเหมาะสมครวเรอน มการใชอปกรณ เครองมอในการประกอบอาชพ หรอสงอ านวยความสะดวกในครวเรอนท

เหมาะสมกบสภาพทองถน ท าใหเกดความคมคาและประหยด เชน การใชปยชวภาพในการเพาะปลก ลดตนทน

-14- ดานการประหยด

ครวเรอนมการออมเงนกบกลมกองทนหมบาน มการสงเสรมใหประชาชนในหมบานไดม การออมเพอสรางอนาคตใหกบตวเอง เรยนรหลกการออม พยายามลดรายจายทไมจ าเปน ใชเงนนอยกวาทหาได กนเงนสวนหนงไวส าหรบอนาคต ครวเรอนมการออมเงนกบสถาบนการมการเงน,สหกรณ

ดานการเรยนร ครวเรอน มการแลกเปลยนเรยนร ในชมชนการแลกเปลยนประสบการณ ความรจากบรรพบรษ

สงสมมานานถายทอดสลกหลานในชมชน การประกอบอาชพ เรยนรปรชญาเศรษฐกจ-พอเพยง มการอบรมเรองเศรษฐกจพอเพยงและมการน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในชวตประจ าวน มการพดคยแลกเปลยนความคดหรอจดเวทการเรยนรหรอกจกรรมทกอใหเกด การเรยนร น าไปสความเขาใจ ในการด ารงชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเชน การปลกพชผก สวนครว การออม การประหยดมเหตผลในการใชจายมากขน การลดรายจายในการประกอบอาชพดวยการท าปยอนทรยเพอลดตนทน

อนรกษและสงเสรมประเพณ ฝกอบรมใหความรเยาวชนไดมจตส านกอนรกษไวซงวฒนธรรม

ประเพณ ตงแต ป ยา ตา ยาย รณรงคและสงเสรมประเพณสงกรานตเนองในวนผสงอาย คอ วนท 16 เมษายน ของทกป และมพธรดน าด าหวผสงอาย และพธสงฆน าพระดวย

ดานการอนรกษสงแวดลอมและใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

ชมชนใชวตถดบอยางย งยนในการประกอบอาชพ มการวางแผนการใชทรพยากรอยางย งยน และการสงเสรมใหมการใชปยหมกชวภาพ

ชมชนปลกตนไมใหรมรนเปนหมบานนาอย ชมชนบานทาตาเสอสงเสรมใหมการปลกตนไม บรเวณปาพร เปนการอนรกษแหลงน า ปาไม และสตวปา บรเวณบานเรอนมการตกแตงไมดอก ไมประดบไวสวนงามนาอยอาศย และขยายผลใหเปนแหลงศกษาเรยนรดานพช พนธไม นานาพนธแกนกเรยน เยาวชนผสนใจ

ดานการเอออาร

ชมชนดแลชวยเหลอกน ดแลชวยเหลอคนชราและคนพการ คนดวยโอกาส

ชมชนรรกสามคค รวมมอรวมใจกนในการดแลรกษาความสงบในชมชน เฝาระวงปญหายาเสพตด รวมกจกรรมในวนส าคญตางๆ มการจดท าแผนชมชนและน าแผนไปสการปฏบตเพอการแกไขปญหาชมชนรวมกนตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

-15-

ครวเรอนวถพอเพยงตนแบบ

ล าดบท ชอ

กจกรรมเดน

องคความร

1 นายถนอม จนดาพรหม

ปลกพชผกสวนครว เลยงสตวและการท าเกษตรอนทรย

อนรกษธรรมชาต

หมอดนอาสา และ

ปยน าชวภาพจากสตว

2

นายเรวต โสมโสรส ปลกพชผกสวนครว เลยงสตว การท าอาชพเสรมเพมรายได

การออมวถพอเพยง

การเกษตรผสมผสาน และ

การท าสวนแกวมงกร

3

นายมาโนช จนดาพรหม

ปลกพชผกสวนครว เลยงสตว

การนวดแผนไทย และ

การรกษาดวยพชผก สมนไพร

4

นายสมหมาย เอยมเขยว ปลกพชผกสวนครว เลยงสตว ท าน าหมกชวภาพ

การท าปยหมกชวภาพจากพชและ

ปยอนทรย

5

นายบรรยง เชอสวรรณ ปลกพชผกสวนครว เลยงสตว

การเกษตร และ

การเพาะพนธตะพาบน า

-16- จากการเรยนรและนอมน าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

มาใชในการด าเนนชวตของครวเรอน ผจดท าโครงการไดรณรงค สงเสรมใหผน าชมชน มการแลกเปลยน

เรยนรแนวทางการบรหารหารจดการชมชนตามหลกเศรษฐกจพอเพยง ใหเกดประสทธภาพ มความร และ

ความเขาใจ สามารถประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบการบรหารจดการชมชน แกไขปญหาให

กบชมชน และพฒนาชมชนใหเขมแขงและพงพาตนเองได โดยผน าชมชนไดน าแนวคดเศรษฐกจ

พอเพยง มาประยกตใช ในการบรหารจดการชาชน มการก าหนดระเบยบแบบแผน กฎกตกา และวถ

ปฏบตทฝง ไวในความเชอ และจารตประเพณ ของคนในชมชน ใหครอบคลมทง 4 ดาน ไดแก การ

จดการ ดน น า ปา และครวเรอนหรอสงคม เ พอการพฒนาชมชนใหย งยน ดงน

การจดการดน สงเสรมใหคนในชมชนรกษาทดนท ากนไว ใหคนมทดนท ากน หวงแหน

ทดนของตนเอง จะไดไมตองทงบานถนฐาน ไปแสวงบญตางแดน สงเสรมใหมการท าสวนแบบผสมผสาน

การเกษตรทษฤฎใหม ลดการใชสารเคมทสงผลเสยตอสขภาพ และท าใหดนเสอมสภาพ โดยการสงเสรม

ใหคนในชมชนท า ปยหมกชวภาพ ,ปยอนทรย

น ามาใชใน การเกษตรเพอปรบปรงสภาพ

ดน ใหมคณภาพท ด

ผลผลตทาง การเกษตรเพมมากขน ม

รายไดทเพมขน ตนทนการผลตลดต าลง

-17-

การจดการน า ชมชนบานทาตาเสอมกลมอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม และใหความ ส าคญกบแหลงน า ตระหนกอยเสมอวา ขาดไฟฟา ขาดน ามน เรามชวตอยได แตถาชวตขาดน าเราคงอย ไมได จากการหวงแหนและอนรกษปาตนน า โดยการบรหารจดการตามหลกเศรษฐกจพอเพยง การเรยนร และรกษาพนทปาโดยจดการน าไหมน า ไวบนพนทปาตนน า เกบน าดวยปา ชะลอดวยฝายตนน า ใชอปโภคบรโภค และการเกษตร ทหลอเลยงชาวบานในเขตพนท 2 ต าบล 8 หมบาน กวา 1.000 ครวเรอน สายน าไมเคยเหอดแหงไปจากล าธาร ใชหลกการบ าบดเยยวยาธรรมชาตหรอหลอเลยงระบบนเวศ อยคชมชน แบบยงยน

การจดการปา น าหลกการตามพระราชด ารสการปลกปา 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง ซงท าใหเกด ปา 3 อยางไดแก ปาเพอใหพออยอาศย ปาเพอใหพอกน ปาเพอใหพอใช ประโยชนนอกจาก อย-กน-ใชแลวเกดความรมเยนเกดความสมดลของระบบนเวศ น าแนวทางดงกลาว มาประยกตใชในพนทท ากนใหเปน ไรนาสวนผสม สงเสรมการปลกตนไมในปาชมชนและขยายผลสเยาวชนเกดกระบวนการเรยนรพฤกษชาต พนธไมและสตวปานา นา ชนด ปจจบนปาตนน าพรตาอายคงกลายเปนพนททมความอดมสมบรณ และเปนแหลงอาหาร เปนแหลงรายไดใหแกคนในชมชนไดพงพาตนเอง

-18- การจดการครวเรอน /สงคม สงเสรม สนบสนนใหชมชนพงตนเองได มปจจยทเออตอการด ารงชวตทด มอาหาร พลงงาน ปจจยการผลต และองคความร ภมปญญา วถชาวบาน การแบงปนและการมสวนรวมของชมชน และการปกปองสถาบน ชาต ศาสนา พระมหากษตย น าวถพอเพยงมาใชในการด าเนนชวตบนพนฐานแหงความพอด ดงตอไปน

ความพอดทางจตใจ o มจตใจเขมแขง พงตนเองได o มจตใจส านกทด o เอออาทร ประนประนอม o นกถงผลประโยชนสวนรวมเปนหลก

ความพอดดานสงคมและการเรยนร o ชวยเหลอเกอกลกน o รจกสามคค o สรางความเขมแขงใหครอบครวและชมชน o ชมชนสบทอดและใชภมปญญาทองถน o ครวเรอนเรยนรปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในชวตประจ าวน

ความพอดดานเศรษฐกจ o ลดรายจาย เพมรายได ใชชวตอยางพอควร ลดละเลกอบายมข

o คดและวางแผนอยางรอบคอบ มภมคมกน มการออมทรพย มการท าอาชพเสรม o ไมเสยงเกนไป การเผอทางเลอกส ารอง การใชพลงงานทดแทน

ความพอดดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม o รจกใชเทคโนโลยทเหมาะสมสอดคลองตอความตองการและสภาพแวดลอม o พฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาชาวบาน o ขยายผลกอใหเกดประโยชนกบคนหมมาก

-19-

การพฒนาชมชนใหยงยนได ชมชนไดใหความส าคญตอการพฒนาคน ใหมคณภาพชวตทด

ทงทางดานเศรษฐกจ สงคม สงเสรมการการเรยนรและการมสวนรวมของคนในชมชน โดยการรณรงค และประชาสมพนธใหคนในชมชนเขามามสวนรวมในการจดท าและทวนแผนชมชนผานเวทประชาคมหมบานเพอรวมกนคด และหาแนวทางแกไขปญหาของชมชน โดยมงเนนใหคนในชมชนสามารถพงพาตนเองได มการก าหนดกจกรรมทพงตนเองมากขน มกจกรรมพงตนเอง ไมนอยกวารอยละ 30 การบรหารจดการชมชนแบบมสวนรวม การพงตนเองและพงพากนเองของคนในชมชน รวมถงการพงพาทนทางสงคมเดมของชมชนทาตาเสอ คนในชมชนชวยกนคดแผน/กจกรรม วาชมชนจะ ท าอะไรดวยตนเองไดบาง จดเรมเกดจากคนในชมชนพดคยแลกเปลยนขอมล ความคดเหน ในเรองราวตางๆ ของคนในชมชน พบวาปญหาทตองแกไขโดยเรงดวน เปนปญหาของสวนรวมทางดานสงคม ปญหา ปากทอง การท ากน การพนน ปาไมถกท าลาย จากขอมล เหลานชมชนน ามาปรบสกระบวนการ ท าแผนชมชนพงตนเอง บานทาตาเสอ คนในชมชนมสวนรวมในการรวมคด รวมคนหาวาจะท าอยางไร จะพงตวเองไดมากและพงพาภายนอกเทาทจ าเปน ชมชนชวยกนหาสาเหต และหาทางแกไข ท าใหเกดการ เรยนรขนชมชน เกดความรก ความสามคด ชมชนมแผนชมชนพงตนเอง สามารถท าไดและปฏบตไดเอง กวารอยละ 30 กจกรรม/โครงการทบรรจในแผนชมชนพงตนเอง ของบานทาตาเสอ

กระบวนการปรบแผนชมชน 1. ผน าชมชนประชมเพอรบทราบแนวทาง กรอบ แผนงาน โครงการ จากหนวยงานภาค

ทใหการสนบสนน

2. จดเวทประชาคมเพอปรบแผนชมชน 3. น าขอมล จปฐ. และขอมล กชช.2ค. และขอมลประกอบอน ๆ ของหมบานขอทเปนปญหาน ามา

เสนอเพอวเคราะหหาสาเหต แนวทางแกไขปญหาทเกดขนภายในชมชน 4. ประสานภาคการพฒนา การจดท าแผน หนวยงานทเกยวของมารวมแสดงความคดเหนและ

ใหขอเสนอแนะ 5. โครงการกจกรรมทเกดจากปญหาและความตองการเรงดวนของชมชนน าเรยงล าดบ

ความส าคญ และจดหมวดหมใหอยในแผนงาน กรอบยทธศาสตรของจงหวด 6. จดหนวยงานทจะเขามารบผดชอบบรหารในเรองงบประมาณของกจกรรมโครงการท

เสนอขอ 7. เนนโครงการทหมบานสามารถด าเนนการไดเอง ขอรบการสนบสนนเปนบางสวน หรอ

ขอรบการสนบสนนทงหมด 8. ขอมมตทประชมเหนชอบโครงการทเสนอ 9. จดท ารปเลม เพอสงใหหนวยงานทเกยวของ

-20-

แผนชมชนพงตนเอง รายละเอยดโครงการพฒนา

แผนงานดานการเรยนร โครงการจดประชมประจ าเดอน โครงการรวมพฒนาในวนส าคญตางๆ โครงการอนรกษศลปะและประเพรพนบาน โครงการสงเสรมการเรยนรหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

แผนงานดานการสงเสรมอาชพ

โครงการสงเสรมปลกผกสวนครวปลอดสารพษ โครงการปลกปาชมชนและพชสมนไพร โครงการสงเสรมอาชพตางๆ กลมดอกไมจนทน พวงหรด กลมผกผาในงานพธตางๆ

โครงการกลมปยหมก-ปยน าชวภาพ โครงการจดตงกลมอาชพ โครงการสงเสรมปลกผกสวนครวปลอดสารพษ โครงการจดตงกลมเลยงโค โครงการปลกปาชมชนและพชสมนไพร โครงการสงเสรมอาชพตางๆ กลมดอกไมจนทน พวงรด กลมผกผาในงานพธตางๆ โครงการประชมเชงปฏบตการคณะกรรมการกลมองคกรในหมบานเพอบรการ

จดการทมประสทธภาพ แผนงานพฒนาผลตภณฑชมชน (ดานการเกษตร)

สงเสรม อนรกษพชพนบาน และการท าสวนแบบผสมผสานตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

สงเสรมการปลกพชเศรษฐกจ

สงเสรมการเลยงสตวเพอไวจ าหนาย

สงเสรมการแปรรปพชผลทางการเกษตร แผนงานสนบสนนชมชนใหมบทบาทรองรบความออนแอของครอบครว

รณรงคตานยาเสพตด โครงการนวดแผนไทย สมนไพรไทย โครงการสรางกระบวนการมสานรวมกจกรรมสาธารณะ โครงการลด ละ เลก อบายมข

แผนการดแลความอดมสมบรณของทรพยและ สงแวดลอมของชมชน รณรงคใหราษฎรปลกตนไมทดแทนและรวมอนรกษสงแวดลอม รณรงคใหครวเรอนประหยดพลงงานเพอลดสภาวะโลกรอน จดตงกลมอาสาปองกนและพฒนาพนทสเขยว

-21-

ชมชนบานทาตาเสอ ไดมการแลกเปลยนเรยนรและส านกถงคณคาของทนชมชน ทเปนทรพยากรทมคณคาแกการอนรกษและสบทอดองคความร โดยเฉพาะอยางยง ทนธรรมชาตของชมชนไมวาจะเปนดน ปา ไม น า และไดมการก าหนดใหมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไวในแผนชมชนผานเวทประชาคม พรอมนไดน าแผนมาใชให เกดประโยชนตอคนในชมชน

โครงการปลกปาชมชน ลดโลกรอน เชนตนท าเสา ตนสะเดา ตนตะเคยน เพอเปนการ อนรกษสงแวดลอม ลดภาวะ โลกรอน และเพอใหคนในชมชน เดก เยาวชนใชเวลาวางใหเปนประโยชนโดยการดแลรกษาตนไมและเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางกลม องคกร ผน าชมชน

เปนจดเรยนรพฤกษชาตและธรรมชาต เปนแหลงรายไดจากการหาพช ผลทมอยตามธรรมชาต และคนในชมชนมตนไมเพมขน ตนชวยลดภาวะโลกรอนมสภาพอากาศทด พนทปาชมชนไดรบการอนรกษ ไมถกท าลาย

แนวคดการพฒนาทนชมชน บานทาตาเสอ

จดเรมเกดจากผใหญถนอม จนดาพรหม ผใหญนกพฒนาหวใจอรรกษ มแนวคดในการดแลรกษาปาผนนไวตงแตสมยทเปนผชวยผใหญบานมากอน เพราะอยากอนรกษปาผนนไวใหลกหลานเราไดเหน บานทาตาเสอ มจดเนนของการพฒนามงทใหชมชนเปนศนยกลางการพฒนาการ

ด ารงชวตของคนในชมชน การจดการกบปญหาของชมชน และรกษาไวใหมอยในชมชน ใหคงอย โดยไมท าลายรากฐานดานทรพยากรธรรมชาต และการตระหนกสภาพอากาศโลกแปรปรวน สาเหตหลกเกดขนจากฝมอมนษยทท าลายสภาพแวดลอมเสยหายอยางหนก ชมชนบานทาตาเสอมทปาตนน าทคนในชมชนรก และหวงแหน ตองการอนรกษไวใหอย คชมชน จงไดชวยกนรณรงค สงเสรมการปลกตนไม ปลกปาชมชนและ เพอลดโลกรอน น าความรสชมชน กจกรรมทชวยลดการกอใหเกดภาวะโลกรอนภายในชมชนของตนเอง จงชกชวนสงเสรมใหคนในชมชนรวมกนอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม

การปลกตนไมเพอชมชน บานทาตาเสอ เปนความตองการของคนในชมชนอยางแทจรง และสามารถเปนแนวคดตนแบบ ของหมบาน/ชมชนอนได ประโยชนทไดรบจากการด าเนนโครงการ ดงน ชมชนเกดกระบวนการเรยนรและภมใจในถนก าเนด เปดโอกาสใหประชาชนในทกครวเรอน

ไดรวมการพฒนาหมบาน การวางแผนการบรหารจดการโครงการปลกตนไมเพอชมชน โดยการปลกตนไมเชน ตนท าเสา

ตนสะเดา บรเวณพนทปาชมชน เปนสถานทพกผอนของหมบาน

ลดมลพษและภาวะโลกรอน สามารถใชประโยชนจากตนไม เปนจดเรยนรความหลากหลายทางชวภาพแกนกเรยน และ

เยาวชน ประชาชนสามารถหาของปามาเปนอาหารและขายเพมรายไดเสรมเชน กลวยไมปา,พช ผก

สมนไพร มการรวบรวมความหลากหลายทางชวภาพ รวบรวมองคความร

-22-

การปลกตนไมเพอชมชน บานทาตาเสอ เปนความตองการของคนในชมชนอยางแทจรง และสามารถเปนแนวคดตนแบบ ของหมบาน/ชมชนอนได ประโยชนทไดรบจากการด าเนนโครงการ ดงน ชมชนเกดกระบวนการเรยนรและภมใจในถนก าเนด เปดโอกาสใหประชาชนในทกครวเรอน

ไดรวมการพฒนาหมบาน การวางแผนการบรหารจดการโครงการปลกตนไมเพอชมชน โดยการปลกตนไมเชน ตนท าเสา

ตนสะเดา บรเวณพนทปาชมชน เปนสถานทพกผอนของหมบาน ลดมลพษและภาวะโลกรอน สามารถใชประโยชนจากตนไม เปนจดเรยนรความหลากหลายทางชวภาพแกนกเรยน และ

เยาวชน ประชาชนสามารถหาของปามาเปนอาหารและขายเพมรายไดเสรมเชน กลวยไมปา,พช ผก

สมนไพร

-23-

การจดการความรของชมชน น าความรคนสชมชนเพอส ารวจ คนหา รวบรวมและบนทก ภมปญญาสามารถถายทอดบรรพบรษจากสคนรนหลง สามารถเผยแพรประชาสมพนธมการจดการความรชมชน ภมปญญาไดรบการรวบรวมและ จดบนทก มองคความรทสามารถเปนตนแบบและมการด ารง อย สบทอด จากรนหนงสอกรนหนง จากคนในครอบครว /เพอนบานใกลเคยง เชน พอแมสงสอนลกวาสมนไพรชนดน ใชท าอะไร การเปนลกมอ การเปนผชวยงานในครอบครว

ชมชนบานทาตาเสอ เปนชมชนทมผน าเปนผใหญ ทเขมแขงและมงมนทจะท างานพฒนา บานเกด รกและหวงแหนปาไม แหลงน า และการอนรกษ ดน น า ไดศกษาเรยนรวธการและการบรหารจดการชมชนใหมประสทธภาพและคงอย สนบสนนและสงเสรมใหคนในชมชน เกดการเรยนร โดยการลงมอปฏบต และเปนตนแบบแกชมชน ท าความรจก ความเขาใจ และ ชวยเหลอซงกนและกนในการสรางและใชความรชมชน เพอแกปญหาและพฒนาชวตความเปนอยของคนในชมชน

องคความรทชมชนมการแลกเปลยนและถายทอด น าไปใชในการประกอบอาชพ เปนการบ ารงรกษาดน และลดตนทนการผลต และเพมผลผลตทางการเกษตร อกทงยงสงผลดตอสขภาพ ทไมตองสมผสกบสารเคม และการศกษาพนธไม สงมชวตทอาศยในปาพร เพอเกบรวบรวม และศกษาตอไป

การท าปยน าชวภาพจากปลา

การท าน าหมกชวภาพจากเศษผก ผลไม

การส ารวจความหลากหลายทางชวภาพของปาพร

-24-

น าหมกชวภาพจากเศษพช ผลไม

วธท า น าหมกชวภาพ

น าหมกชวภาพ หรอ น าสกดชวภาพ หรอ ปยน าจลนทรย ท าเพอใชประโยชนทางการเกษตร วธท า น าหมกชวภาพ เพอการเกษตร สามารถเลอกสวนผสมจาก พช ผลไมสก สวนผสม : เราสามารถเลอกสวนผสมจาก พช ผลไมสก หรอสตว อยางหอยเชอร อยางใดอยางหนง ในการท าน าหมกชวภาพ โดยสบเปนชนเลก 3 สวน, กากน าตาล 1 สวน (อาจใชน าตาลทรายแดง หรอน าตาลทรายขาว ผสมน ามะพราว 1 สวนแทนได) น าเปลา 10 สวน วธท า : น าสวนผสมทงหมดมาคลกเคลากน แลวบรรจลงในถงหมกพลาสตก หรอขวดปดฝาเกบไวใน ทรม นานประมาณ 3 เดอน แลวจงสามารถน าไปใสเปนปยใหพชผกผลไมได โดย ใชน าหมกชวภาพ อตราสวน 10 ซซ ตอน า 20 ลตร เพอบ ารงใบพชผกผลไม ใชน าหมกชวภาพอตราสวน 15-20 ซซ ตอน า 20 ลตร เพอปรบปรงบ ารงดน ใหดนรวนซย ใชน าหมกชวภาพ อตราสวน 1 สวน น า 1 สวน เพอก าจดวชพช

นอกจากน หากใชสายยางดดเฉพาะน าใส ๆ จากน าหมกชวภาพทหมกได 3 เดอนแลวออกมา จะเรยกสวนนวา "หวเชอน าหมกชวภาพ" เมอน าไปผสมอกครง แลวหมกไว 2 เดอน จะไดหวเชอน าหมกชวภาพ อาย 5 เดอน ซงหากขยายตออายทก ๆ 2 เดอน จะไดหวเชอทอายมากขนเรอย ๆ และประสทธภาพสงมากขน

-25-

น ำหมกชวภำพทผลตจำกสตว น าหมกชวภาพจากปลา - วสดอปกรณ อตราสวนตอ 1 ถง 200 ลตร 1. ปลาสด 40 กก. 2. กากน าตาล 20 กก. 3. สารเรงผลตปยหมก 200 กก. (1 ซอง) 4. น า -วธการ 1. เตรยมสารเรงผลตปยหมก 1 ซอง ละลายน าอนประมาณ 20 ลตร คนใหเขากนประมาณ15 – 30 นาท (อยาใหน านง) 2. น าปลาสดและกากน าตาล ทเตรยมไวใสถง 200 ลตร และน าสารเรงท าปยหมกทเตรยมเสรจแลวใสใน ถงรวมกบปลาสด และกากน าตาล 3. ใสน าพอทวมตวปลา ( ½ ถง ) แลวคนใหเขากน ตงทงไวทอณหภมปกต ( 30 – 35 องศา ) ไมปดฝา กอนทจะน าไปใช จะไดปยชวภาพ 200 ลตร

อตราการใช ปยชวภาพ น า ฉดพนทางใบ 1 ลตร 200 ลตร ราดโคน 1 ลตร 200 ลตร น าหมกชวภาพ มธาตอาหารส าคญ ทงไนโตรเจน ฟอสฟอรส โปแตสเซยม แคลเซยม ก ามะถน ฯลฯ จงสามารถน าไปเปนปย เรงอตราการเจรญเตบโตของพช เพมคณภาพของผลผลตใหดขน และยงสามารถใชไลแมลงศตรพชไดดวย

-26-

การส ารวจความหลากหลายทางชวภาพ ในปาพรตาอาย

ความอดมสมบรณของพนธไมทหลากหลาย สายน าทอดมสมบรณจากตาน าในปาพรตาอาย

เปน เสมอนเสนเลอดใหญทหลอเลยงชมชนใหอยดกนด และมชวตทรมเยนเปนสข พรตาอายยงเปน

เสมอนท ใหเดกๆ มาวงเลนและลงเลนน ากนอยางสนกสนาน รวมทงเปนหองเรยนธรรมชาตทสอนใหเดกๆ

ในหมบานเขาใจเกยวกบธรรมชาต และสงแวด ลอมทอยรอบตว และเปนแหลงอาหารทเกดจากความอดม

สมบรณทางชวภาพ ชมชนบานทาตาเสอ ใหความส าคญกบทรพยากรธรราชาตทง ปา ดน น า เนองจาก

ตระหนกในความส าคญของธรรมชาต หากพนทปาถกท าลาย สวนใหญกดวยฝมอของมนษย ท าใหเกดผล

กระทบทงดาน สภาพอากาศ ความแหงแลง แหลงอาหารขาดความอดมสมบรณ ดนกเชนกนหากมนษย

เราใชสารเคม กจะมสารตกคางในดนท าใหดนกระดาง ดนเปรยว บานทาตาเสอจงรวมกลมกนท าเกษตร

อนทรยหนมาใชน าหมกชวภาพทท าจากพช ผลไม และสตว ส าหรบน า มนษยเราขาดไฟฟา ขาดน ามน

เรายงคงด ารงชวตอยได แตถาเราขาดน าหลอเลยงชวต มนษยเราคงอยไมได สงผลกระทบตอเศรษฐกจ

โดยรวม บานทาตาเสอจงเหนความส าคญของธรรมชาต จดตงกลมอนรกษธรรมชาต โดยมการส ารวจพบ

ความหลากหลายทางขวภาพ ดงน

ปาพรตาอาย คอ ปาทมพนทลมน าขงดนเปนหลมเลนและมซากอนทรย วตถทบถมท าใหดนยบลงตวไดงาย พชทขนในปาพรจงมการพฒนาและมความหลากหลาย ปาพรเปนปาทมลกษณะเดน พนทเดมชนลางเปนดนเลนทะเล มสารประกอบก ามะถน ดนในปาพรเกดจากการสะสมของซากอนทรย วตถ เชน เศษไม และใบไม เปนเวลานานทบถมเปนชนหนา ซากพชและอนทรยวตถสวนใหญจะจมอยใตผวน า เรยกดน ชนดนวา ดนอนทรย ปาพรตาอายเปนปาทอมน า น าจากดน ทไมเคยแหงจากแหลงมน าไหลผาน 2 ต าบลหลอเลยงผคน กวา 1,000 ครวเรอนมานานนบสบ ๆ ป

-27-

ลกษณะของดน พนทเดมชนลางเปนดนเลนทะเล มสารประกอบก ามะถน ดนในปาพรเกดจากการสะสมของซากอนทรย วตถ เชน เศษไม และใบไม เปนเวลานานทบถมเปนชนหนา ซากพชและอนทรยวตถสวนใหญจะจมอยใตผวน า จงสลายไดอยางเชองชา เราเรยกดนชนดนวา ดนอนทรย ลกษณะของดนอนทรย เปนสน าตาลน าหนกเบาและ อมน าไดด

ลกษณะของน า ปาพรมน าแชขงตลอดป การไหลเวยนของน าเปนไปอยางชา ๆ กระแสน าไหลเออย ๆ ไมหยดนง สของน าเปนสน าตาลคลายน าชา

-28-

พชพนธไม ปาพรตาอาย พนทพรสวนใหญประกอบดวยน าและดนอนทรย ซงทบถมกนอยหลวม ๆ การด ารงชวต อยของพชโดยเฉพาะตนไมใหญจงเปนไปอยางยากล าบาก พชในปาพรจงมการพฒนาระบบราก ชนดพเศษแตกตางไปจากระบบรากของพชในปาประเภทอน ๆ เชนตนธงฟา กาน า เตยน า ชมพน า ตะเคยน เตาราง เพกาน า ปก ท าเสา ขนนปา หลาโอน ทอ กลวยไมปา ขาน หวาปา หาด สมกวาง เสมดขาว เสมดชน หลมพ หมากแดง หวาย กระจด เปนตน

เสมดขาว เปนไมตน สง5-25 เมตร เปลอกสขาวนวล เปนแผนบางๆ เรยงซอนกนเปนปกหนานม เปลอกชนในบางสน าตาลยอดออนกงออน และใบออน มขนสขาวเปนมนคลายเสนไหม ดอกมขนาดเลก สขาว ออก 1-3 ดอก ตามงามใบ สวนใหญใบลดรปลงท าใหมองดคลายชอแบบหางกระรอก

หลมพ เปนพชพวกปาลม ล าตนสน แตกหนอเปนกอใหญ ใบเปนใบประกอบ รปขนนก กานใบและกาบใบ มหนามยาวแหลม เรยงเปนแผง มใบยอยเรยวยาว ปลายแหลม เรยงเปนระเบยบ สองขางกานชอใบ ดอกมขนาดเลก สแดง ผลเปนรปไข มเปลอกเปนเกลดเลกๆ เรยงเกยซอนกน เยอหมเมลดกนได

เตาราง เปนพชตระกลปาลม พบทวไปในปาดบทกแหง ชอบขนในบรเวณทมความชมชนสง บางตนเตย บางตนสงถง 8 เมตร เนอออนขางในตรงบรเวณคอตนรบประทานได แตตองท าใหสกเสยกอนเพราะยางของพชชนดน โดยเฉพาะยางจากผล เมอถกผวหนงจะเกดอาการคน หรอถาเขาตาอาจท าใหตาบอดได

หมากแดง เปนพชพวกปาลม ล าตนแตกหนอ เปนกอใหญ สง 5-15 เมตร ยอดเปน ล าแหลม หมดวยกาบใบสแดง ใบเปนใบประกอบ รปขนนก กานชอใบสแดง มใบยอยรปเรยวแคบ ปลายแหลม เรยงเปนระเบยบ ดานบนสเขยวเขม ดานลางสนวลแปง ดอกมขนาดเลก

กกสามเหลยม เปนพชลมลกอายหลายฤด ขนไดทงในน าตนและน าไหล เชนในนาขาว และคนคน าทวไป แตกเปนกอขนาดใหญ สง 1-2 เมตร ใบยาว 50-100 เซนตเมตร ลกษณะใบคอนขางกวางเปนรอง ปลายใบแหลม ดอกออกเปนชอรวม มกานชอดอกเปนรปสามเหลยมขนาดใหญ มใบประดบ 3 ใบรองรบชอดอก ชอดอกยอยมดอกขนาดเลกเปนจ านวนมาก สน าตาล

สตวในปาพร นอกจากพชพนธไม มสตวทเขามาอาศยอยเนองจากปาพรเปนพนทลมน าขง ดงนนพนทปาเปนพนน ากจะมพวกปลาอาศย เชน ปลาดก ปหน ปราชน ปลาชอน ปลาชะโด สตวครงบกครงน าพวก กบ เขยด สตวเลยงลกดวยนมทพบ เชน คางแวน ลง เกง นก ชาวบานไดใชประโยชนจากของปาเปนอาหารและขายเพมรายได

-31-

ปลายทางของการพฒนาทย งยน บานทาตาเสอ

ตามแนวคดของผจดท าโครงการ ทไดจากประสบการณ การสงเกต การเรยนรจากต ารา การแลกเปลยนเรยนรกบผน าชมชน และจากรนสรนในสายอาชพการเปนนกพฒนา

การพฒนาทยงยน รากฐานส าคญคอมนษย ชมชนควรมการปลกฝง รณรงค สงเสรมใหคนในชมชนมสวนรวม ในกจกรรมการพฒนาชมชน “คนเปนศนยกลางการพฒนา” สการพฒนา ทย งยน ทงทางดาน เศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอการอยดมสขของคนในชมชน ผน า/แกนน า/กลม องคกร ประชาชนควรหนหนาเขาหากน รวมทก รวมสข ปรบเปลยนทศนคต ความคดแบบเดม ๆ มาเหนความส าคญของกนและกน อยรวมกนบนพนฐานของความรก สามคค และทกคนควรไดรบการปฏบตตอกนดวยความเสมอภาค และยตธรรม มการแบงปน มจตใจทพอเพยง อยอยางเพยงพอ

เศรษฐกจ เศรษฐกจชมชนทมรากฐานมนคง มขดความสามารถในการแขงขนและสามารถพงตนเองได มการรวมกลมพฒนาอาชพ การลดตนทนการผลต และอ านาจการตอรองทางการตลาดโดยมการรวมกลมกนในรปของสหกรณ บนพนฐานเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เปนแนวคดหลก สงคม สงเสรมการพฒนาทางดานจตใจ และเออเฟอแบงปน ตามวถชนบท ทยงตองอนรกษไวซงขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม ภมปญญาทองถน ใหคนเราอาศย ด ารงชวตไมเบยดและท าลายผอนรวมทงธรรมชาตและสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตองชวยกนอนรกษและรกษาไว ใหเกดความสมดลของระบบนเวศ ปามน า น ามสตว ปาและสตว หลอเลยงคนและสงมชวต หากอยรวมกนโดยไมเบยดเบยนกน คนและ ปา สตว จะอยกนไดมแตคณไมเกดโทษ