فرهنگ قلمرو درهفته یادداشت

اسماعیلنوریعالء تنظیم: و تهیه

عالء نوری اسماعیل

بقیه در صفحه ۲۷

انقالب؟ معنای و اصالحات هزارتوی«تغيير» در بحث سياسی و اجتماعی درباره اصالحات بحثتبديل را به سوی «وضع موجود» آنان که می خواهند يک و استواقع به در برانند خودشان) نظر (از مطلوب» «وضع يک شدن بهتغيير نوعی«مهندسیاجتماعی»میشوندتا صورتیعملیدرگيرمنزلمقصودبرسانند. اصالح طلبی بهسر بهشکلی کنترلشده رامتن و بر می گيرند مقوله جای در همين نيز و اجتماعی سياسیمقصد معنا و میتوان که مقوله است همين به مالحظات مربوطاصالح طلبی تعريفی از هيچ اينمقوله، دريافت. بیعنايتبه آنرايکتعريفعلمیبهحسابنمیآيد.ومنامروزمیخواهمتلقیهای

دهم. قرار بررسی مورد ديدگاه اين از را خودمان اصالحطلبان«اصالح طلب» اخير کراراً ديدهايمکسانی کهخود را دهه دو درطلبی» «اصالح از منظورشان بگويند که اين برای میخوانندچرائی تا میکوشند میکشند و پيش را «انقالب» نام به ديگری مفهوم بالفاصله چيست،جنبههای تشريح با آنان، کنند. روشن مفهوم آن با نسبت در را خود سياسی موضعگيری هایو می کنند و فاصلهاندازی «انقالبيون» خطکشی و خود بين نخست انقالب، ويرانگر و خونينتا آنگاه، می دانند و، «انقالب» مرجح بر «اصالحات» را چرا که دهند توضيح میکوشند سپس،با«ضد انقالبيگری» انقالب،«اصالحطلبی»را پيشمیروند که،بهبهانه«قداستزدائی» از آنجاانقالب ضد خود به خود قداستزدائی شد انقالب که از آنان، ديد از و واقع، در يکسان می کنند.

میشود. صفت افتخارآميز هم نوعی بودن اصالحطلب وخشونت، اعمال با همراه است شتابناکی دگرگونی «انقالب» اصالحطلبان، اين نظر ازسوختن و قانونی، بی مرج و و هرج آفرينش مدنی، بنيادهای آتشافروزی، انهدام خونريزی،آفريننده بنيادهای مدنی، و از منظم، امریتدريجی، «اصالحات» حالآنکه هم؛ با تر خشکو

می کند. تضمين امور را بر قانون تداوم تسلط است که کمهزينه مالی بسيار و جانی لحاظـ انقالبیگری نيز و ـ اصالحیطلبی بيان علمی تعريف را سخنان اينگونه میتوان آيا امااينکار فقط به توضيح نيکبنگريم،میبينيمکهاصالحطلباندر دانست؟منفکرمی کنم که اگردو ماهيت خود از تعريف هرگز و میزنند دست اجتماعی تغييرات ايجاد «روش» برای نوع دواز نظر صرف ـ نمیگويند که ما به آنان نمیسازند. مطرح را «انقالب» و «اصالحات» اصطالحبا تعريف، و ماهيت لحاظ از پديده اجتماعی، دو ـ اين آنها بعدی عوارض و اجرائی روش های

تفاوتهائی دارند. يکديگر چهتغييرات خواستار هم ما جان، جان، خواهر «برادر می گويند که: انقالبيون به اصالحطلبانکه است از راهی کمهزينهتر و منطقیتر میرويم ما که راهی میکنيم فکر هستيم اما بنيادیاست و مقصد انقالبيون يکی با مقصدشان که میکنند ادعا اول میکنی.» يعنی، پيشنهاد تواين آن «مقصد مشترک» درستتر است. به رسيدن روش آنها برای توضيح میدهند که بعديکی فرض عدم با چرا که است. مقايسه انجام ضروری شرط واقع مشترک» در «مقصد پذيرشمقايسهای مختلف مقصد دو سوی به رونده پیش مسير دو بين نمیشود اساسا مقصد بودنخود مطلوب» در تعريف «وضع دعوا طرفين دانست. اگر مرجح بر ديگری يکی را و کرد برقراررسيدن روش دو اين و میشود تبديل ديگری امر به بکلی داستان آنگاه باشند دارای اختالفنظردر مانعةالجمع و يکديگر با متضاد امر بلکه بهعنوان دو رو پيش گزينه دو صورت به نه مقصود بهپيشنهادی انقالب برایاثباتصحتراه اصالح طلبانضد به هميندليل همهستکه میآيند.

میپذيرند. ـ ـ چنانکه می بينيم و را بپذيرند در مقصد اشتراک ناچارند خوددگرگونی دگرگشتو تطور و تحولو انقالبايجاد مقصدمشترکاصالحاتو اين ديدگاه، درآن سر بر همه که مطلوب» «وضع يک با است موجود» «وضع يک تعويض است؛ اجتماعیيک به رسيدن متفاوت برای راه گزينش دو واقع در انقالب و اصالحات اين کرده اند. و توافقنشان میکوشند اصالحطلبان اين عمل، متن در آنگاه، میکنند، و را پيشنهاد مقصد مشترکمقصود به رسيدن برای بی فايده نهايت، در و، پرضرر و مخاطره پر روشی انقالبيگری که دهند

مشترکاست.تا عليه راست منتهی اسالمی، از حکومت خودی غير اپوزيسيون گسترده سطح در ـ امروزهحکومتی برقراری اسالمی، حکومت انحالل و برکناری همه علنًا خواستار ـ چپ آخرين مدارجآزادیهای و بشر اعالميه حقوق اساس مفاد بر بنيانگذاری جامعهای و سکوالر، و دموکراتيککند اصول مخالفت اين با صراحتا که اعتنائی قابل گروه به هنوز من آن هستند. در مندرجو الاقل ظاهرا ـ پس نبود. فراگير و بديهی چندان پيش سال که۲۷ است برنخوردهام. اين امری

يکی است. ما همه مطلوبـ مقصد وضع اعالم حد درو میشوند مربوط مقصود به رسيدن از بعد به هم ديگر تفاوتهای که میدانيم همچنينبهوضع مطلوبخودرسيديمآنگاهطيفهایسياسی يعنی،هنگامی که ندارند. ما امروز ربطیبهرأی و به نموده را پيشنهاد اجرائی خود و نظرات داده را تشکيل احزاب خود گوناگون میتوانندجامعه تا بکوشد و مجاهد مالکيت خصوصی برافکندن به دنبال کمونيست برود بگذارند. مردمهمهپرسی در که کند تشويق را مردم جمهوریخواه بنشاند؛ کرسی به را خود توحيدی بیطبقهنظامسوئدیرا بهعنوان تا تعييننوع رژيمبهجمهورینابرأی دهندوسلطنت طلبهم بکوشدآن تا میگردد. بر حکومت اسالمی انحالل روز فردای به همه ها اين کند. بهتر تبليغ گزينه يک

کردهايم. توافق سر اصولی چند همگی بر ـ ظاهرًا ـ روزو از اين آورده عمل به انقالبيون و خود اصالحطلبان بين که مقايسهای بر گرديم به حال،اول نگاه تفاوتگذاری در مقايسه و اين که هم راستی به بيرون میآيند. برنده خشنود و مقايسهبهجای پيش باشد داشته اصرار که عاقلی است آدم و کدام می رسد. بهنظر بديهی و امری طبيعیگرفتنروندیتدريجی، متمدنانهوکمهزينهبهاعمالخشونتوخونريزی وآتشسوزی«قداست»برداشت و به پرداخت کمترينهزينه قوانينطبيعتـ بر بنا جانوری استکهـ آدميزاده، ببخشد؟را میآموختند (االغ)» به ما «قضيه حمار هندسه در کودکی در درس دارد. تمايل سود بيشترينحتی جانوری را اين و آنهاست بين مستقيم نقطه خط دو بين راه کوتاهترين که ثابت کنند تادر جو مقداری که نقطه Bـ A به از نقطه رفتن برای و میدهد تشخيص هم همچون «حمار»که ، Cنقطه طريق تا از نمیکوشد و میکند حرکت مقصد سوی به مستقيما شدهـ گذاشته آنبودن بديهی تا است کافی همين نکته کوتاه به مقصد برسد. است، تصوری مثلث يک سوم رأساصالح امکان آدم تعبير اگر اين به دهد. توضيح هم را خشونتطلبی مسالمتگرائی بر ارجحيتکشتن و و سوختن زدن حتمًا بايد با را کار که اين کند اصرار داشته باشد اما وضعی را متمدنانه

کرد. بستری و تيمارستان آسايشگاه در او را بايد نمیکند و کار مغزش درست حتمًا داد انجامازپايگاهاين«تعريف ماهویازتحولاجتماعی»کهبنگريممی بينيمکه همگاناصالح طلباند؛که چرا میکنيم؛ نقطه B حرکت سوی A به نقطه از طبعًا هم ما شد، تعيين که مطلوب وضع

وسرگشتگیها آرزوها تمامرویاها، نسلیبا ماعشق با گذاشتم و زندگی تئاتر من برای بودیم.عین حال پشیمان در و عالقه کار میکردم و۳۲ از سال خرداد که این از پس نیستم. همدو شدم، فارغ التحصیل هنرپیشگی هنرستانشد. بسته تئاترها تمام ۲۸ مرداد ماه بعد درهم دور هنرپیشگی هنرستان شاگردان از عده ایداد پناه ما به سرکیسیان شاهین و شدیم جمعملی تئاتر و گروه شروع کردیم تئاتر را مخفیانه و

دادیم. تشکیل راکه نتیجه رسیدیم این به کنار هم در مانگاهیبه تئاترملیداشتهباشیم.عباس جوانمردو «محلل» جمله از هدایت صادق داستانهایو وقتی کرد نمایش به تبدیل را «مرده خورها»استقبال رو با رفت و روی صحنه این نمایشهاملی را درست تئاتر نطفه فهمیدیم رو شد ما بهملیتعصب رویتئاتر آنقدر ما پایهگذاریکرده ایم.تاالر سنگلج در نمیدادیم اجازه که داشتیمآن که نتیجه شود اجرا نمایشهای غیرایرانیرادی، اکبر چون نمایشنامهنویسانی که بود ایننگارش به ... ساعدی، بیضایی و غالمحسین

رویآوردند. نمایشنامههایایرانیهم با شوند که مطرح از این قبل گروه اعضارسمی پیدا و اسم که همین اما صمیمی بودندو بودند اجتماعی اعتبار کسب دنبال به کردند،حتی بعضی می دادند؛ موضع ۱۸۰ درجه تغییر

می شدند. کارگردان هم مزاحم کار اوقاتنگرفتم. یاد چیزی منتقدان از هیچوقت منمطرحمیکردندیا نوشته ها خودشان را در یا آنهااحمق میخواندندکهکارگردانی بلدنیستم منرایابیجهت ازمنتعریفمیکردند.نقد درمملکتشدن بود. به یقه دست یا و تمجید یا تعریف ما

دولتی که است این ما تئاتر عمده اشکالنفر چند همراه به من انقالب از پس است.و یکی شدیم تئاتر کشور ۱۸ ماه مسئول دیگرآن در نمایشی هیچ که بود این ما افتخارات ازکه زمانی دوران، آن از پس نشد. سانسور دورانبرد، صحنه روی را نمایشی خسروی رکنالدینمانع وقتیمیخواستاز نمایشش عکسبگیرد،خود نمایشی که از نتوانست حتی او شدند و او

باشد. داشته عکسی بود، کرده کارگردانیبردم. سر به کانادا در ۱۰ سالی انقالب از پسکشورهای از که مهاجرانی از گروهی با آنجا درتشکیل تئاتری گروه بودند آمده کانادا به مختلفاز۱۰ ملیتمختلفنوشتیم دادیمو۱۰نمایشنامهمی دیدند را نمایش این که تماشاگرانی همه کهروی نمایش این برقرار کردند. وقتی ارتباط آن بابه کانادا رسانههای و مطبوعات رفت، صحنهبودجه هزار دالر ۵۳ ما به دولت آمدند و ما سراغاین و بود ما گروه برای خوبی شروع این و داد

تثبیتشد. گروهموسیقی، حرکت از رنگ، تئاتر مجموعهایروی صحنه تئاتر مدرن اگر غربیها ... است. واما دارد، آنان ریشه در فرهنگ مدرنیته میبرند،نمایشهایی که روی میکنیم فکر بعضی از ماکه این در حالی است، صحنه می بریم مدرنکه افرادی و واقع بیمعنی است در نمایشهاکسانی از اجرا میکنند، موفق تر ایرانی نمایش

میآورند. در ادا که هستندمنهمیشهسعیکردهامبانسلجوانزندگیرا حرفشان و باشم داشته ارتباط آنها] [با کنم؛نصیب خدا ارتباطموهبتیاستکه این بفهمم.در میکنم. شکر را خدا بابت این از و کرده منجوانان اختیار در زیادی امکانات حاضر حال

به خطاب (ویشتاسپ ) پسر هوستاسپس شاه، «داریوش داریوش: نامه فهم که طبیعت نوشتهای کتابی درباره درود! تو مرد افهسوس: دانا هراکلیتوس کلمه به کلمه اگر قسمتها، برخی در است . دشوار نیز آن تفسیر و دشوار آنجهان است همه در نظر و مشاهده نیروی شامل که میآید نظر به تفسیر شود،درباره اما قرار دارد. حرکتها خداییترین پایه بر که روی میدهد، آن در آنچه وبهرهمندترین حتی که چنان کرد، خودداری داوری از باید آن، قسمتهای بیشتربنابراین داریوش چیست. تو کتاب درست تفسیر که سرگردانند از ادبیات، کسانپرورش همچنین و تو، پندهای از که است آن خواهان هوستاسپس، پسر شاه،زیرا کنی. دیدار من کاخ در مرا تا زودتر بیا پس شود. بهره مند یونانی فرهنگ وکه آنان، وصایای و از نمی نهند ارج را خود دانای اوقات مردان بیشتر یونانیانهمه گونه من در دربار می کنند. اما غفلت آموختنشان سودمند است، و شنیدننیز و عالی مسائل درباره روزانه گوهای و گفت و شد خواهد داده تو به مزیت ها

داشت.» تو خواهیم اندرزهای با خوشنامی هماهنگ زندگیپاسخهراکلیتوس: «از هراکلیتوسافهسوسیبهداریوش شاه پسرهوستاسپس:به علت و میکنند عادالنه دوری کردار حقیقت و زمیناز مردمانروی همه درود!از اما من، میسپارند. جویی شهرت و سیریناپذیر آز به را خود بیخردی زشت ،نزدیک کهخویشاوند فزون جویی، از و سپردهام فراموشی به را پستیها همه که آنجابهسرزمینایران فراواناجتنابدارم،نمیتوانم حسداست،گریزانموچونازشکوه

باشد.» من منظور و فکر با هماهنگ که راضیام مایهای اندک به من بیایم.حکمت» فلسفه و پژوهشگران ایرانی «کانون سایت برگرفته از

هراکلیت و هخامنشی داریوش مکاتبهدوران میدانیمکهداریوش،شاهایران،درنامهایازهراکلیت،فیلسوفبزرگ هراکلیت اثر از چرا که بخش هایی بیاید او که به کاخ کرد دعوت پیشاسقراطی،دربارهطبیعتبرایاودشواربودهوازاوبرایروشنکردنموضوعیاریمیطلبد.

متناینمکاتبه را بهروایتدیوژنس در اینجامیخوانید.

هراکلیت

جعفروالی:اشکالعمدهتئاتراست ماایناست که دولتی

خیلی نمیتواند و است گنگ ما تئاتر زبانصریح بگوید طور به مسایل را

نسبت به اما می آید کم نظر به چند هر است،دارد. کتابها وجود زیادی امکانات ما دوراندر میشوند، درباره تئاتر منتشر که مجالتی واین ما جوانان مشکل نداشت. وجود ما دوران... اراک و نهاوند، مثل شهرهایی در که ما استدانشکدهتئاترداریمامااستادنداریم.دانشجوبرایاما دارد عرصه آوردن کارش نیاز به در نمایش بهکه آن این برای و فراهم نیست او برای این عرصهمی کله سر و دیگران مدام با بهدست بیاورد، را

در نوبت قرار می گیرد. و زنداست. فاجعهآمیز تئاتر برای تماشاگر نبودتماشاگران میبینم تعداد را که نمایش ها بعضی ۵۰ که در حالی است، کمتر آن تعداد بازیگران ازاز را تماشاگر برخی است. تماشاگر تئاتر درصدتوطئه من یک نظر و این به حذف می کنند تئاترآزادی آنان به چون این حالت است، تئاتر علیههرکاریمیخواهند،رویصحنه عملمیدهدتادر نمیدهند. اهمیت تماشاگر به و دهند انجامصحنه روی سنگلج تاالر در ما که نمایشهاییکه بود حدی به تماشاگران تعداد میبردیم،خود تمرکز آنان و می کرد هیجان زده را بازیگران

دست میدادند. از راامروزی انسان که است بازاری آشفته ما تئاترنمی بینیم. تئاتر این در را او زندگی شرایط وتئاتر در باید که طور آن امروز جامعه موضوعاتانتزاعی آنقدر مامطرحنمیشودوبرخینمایش هاآن با تماشاگر نمی تواند است که ذهن از دور و

کند. برقرار ارتباطگنگ است و ما تئاتر زبان در عین حال،بههمین نمیتواندخیلیمسائل را صریحبگوید.بتواند میرود تا فرم و نماد دنبال استعاره، دلیل

کند. تماشاگر منتقل را به خود پیام

جعفر والی

«تیتر» در نام به کافهای در آثار هنری و مسائل بررسی نقد و جلسات برگزاری از پیش چند هفتهتهرانخبر دادیم.اخیراً،به گزارشخبرنگار «مهر»،جعفر والینویسنده، بازیگروکارگردان پیش کسوتکه کرد مطرح تئاتر ایران درباره را توجهی جالب مطالب و داشت شرکت کافه «تیتر» نشست در تئاتر

نقل می شود. بخشیاز آندراینجا

180Iranians, Vol. 10, No. 281, Friday, July 21, 2006 ۳۰ تیر ۱۳۸۵ جمعه ،۲۸۱ شماره دهم، ۱۸ ایرانیان، سال

با است سنخیتی چه را گرافیک راستی بهیا است نقاشی هم عرض گرافیک آیا نقاشی؟و هنرترند؟ کدامیک گرافیک، همعرض نقاشیتفضیلی صفت می توان آیا و چیست؟ هنر اصال

قایل بود؟ برای هنرو معماری گرافیک، هنرهای که می دانیمطراحیصنعتیاگرچهکاربردیهستند،اماتحتهم زیبا هنرهای جزء را آنها میتوان شرایطیحس و کوشش و کشش شعور، و شور برشمرد.پایههایهمهسبکهای هنریبه وعقلنه تنهاحسابمیآیند،بلکهشاخههاورشتههایهنریبرخی در منطبقبر اینپایه ها هستند. همخوددر برخی هنرها اندیشهکفهسنگینترازواستوعقلو بر همه مبتنی اما شالوده احساس. دیگرهیچ دو این از یکی بدون که است توأمان حس

نخواهد بود. هنر اثری هرگزو شور بال دو با هم کاربردی هنرهای میرسند. اوج و احساس به اندیشه یا شعورمتفاوت است. این گونه هنرها قضیه البته درهنری از کاربردی بودن محدودیتهای ناشیمیشود؛ آغاز ابتدا همان از گرافیک مثلهنرمند به سفارشدهنده که هنگامی ازتا میدهد را سفارش ذهنی موضوعی طراحمیگیرد تحویل را عینی محصول که هنگامیبسته بندی مجله، پوستر، کتاب و جلد از اعم ـراه سر بر بیشماری محدودیتهای ـ و... یا سفارشدهنده متفاوت سلیقههای است.کاغذ، قطع محدودیت های سفارشدهندگان،محدودیتهای صحافی، چاپ، لیتوگرافی،این بخشها کدام از عرفی و...کههر اجتماعی ودیگری درشت و ریز محدودیتهای از خود

این از حوصله آنها به و پرداختن متشکلانداست. خارج نوشتار

بی هیچ و میکند نقاشی آزادانه نقاش، و قطع هر در را افکارش و ایدهها محدودیتیسطحیوبی هیچقیدی از جهترنگو فرماجرامیکندوچونمعموالمخاطبان محدودیداردوکارشحتمامنتشرنمیشود،مجبورنیستتندر در حالیکه و خودسانسوریدهد، بهسانسور

است. دیگر گونه ای به ماجرا گرافیکآزادیها، این همه جای به گرافیک هنر درهنرمندانه اثر یک ارزش هست. محدودیتبه ما که میشود آشکار هنگامی گرافیکیالبته باشیم. واقف هنر این محدودیتهایموسیقی نقاشی،شعر، می تواندر همچنانکهدر سنجید، آثار را نقد ترازوی دیگر با هنرهای وسره و زد نقد به دست میتوان نیز گرافیک هنرواقعی هنرمندان همه بازشناخت. ناسره از راخزفهای و ناسرهها که دارند اذعان گرافیک

بسیار زیادند. متعدد دالیل به هنر ایناین اگر نبودندمعدودیهنرمندواقعی در امااصالت این و حریموحدود از ایثارگرانه رشته کهاکنون در هنر پاسداریکنند، این هنر فرهیختهبود؛ پوسیده درون تکرار، در و ابتذال محاقکسانیکهباهراثرخود نه تنهانیازسفارشدهندهتعهد با هوشمندانه، و بلکه برآورده میسازند راکه هنرمندانی میکنند. فرهنگ سازی تغیر، ومیروند، هنرمندان مؤلف موضوع پیش فراتر از

مؤلف. گرافیک طراحان یاشاخههای گرافیک هنر که میدانیمنشانه بیشمار. محصوالتی و دارد بسیاریبستهبندی ،(Lay Out) صفحهآرایی ،(Sign)اعالن (illustration)تصویرسازی ،(Packaging)کارنما ،(Brochure) دفترک ،(Poster) دیواریهنر شاخههای و محصوالت از و... (Catalog)

محصوالت این از کدام هر که هستند گرافیکتقسیم دیگری بخش های به خود شاخه ها و

میشوند.تصویرسازیشایدهمسایهترینبخشگرافیکبیشتر در چون و است نقاشی و طراحی بامحصوالتگرافیکحضوری فعالداردمی تواندباشد. نوشتار این بحث برای مناسبی ایستگاه

جهت: از را تصویرسازی نوشته این درمخاطب، قالبو بسترهایبروزو نمایش، بررسیمؤلف» «گرافیک یعنی راه مقصد به تا میکنیم

برسیم. «تصویرسازیمؤلف» یاتصویرسازی انواع موضوع، و محتوا لحاظ ازقطب طبیعتگرایی و دو محور با یک بر رویتصویرسازی موضوع اگر در حرکتند. انتزاعفیزیک مثلزیستشناسیو علومتجربیباشد،دادن نشان تصویرسازی هدف و و... شیمی وبهتر آن، تفهیم برای موضوعها، درست اینطراحموظفاستهمانندیکدوربینعکاسی،را موضوع عینا دوربین، از دقیقتر بسا ای وحیطه در اما کند، تصویرسازی طبیعت گرایانهمیکند. فرق علوم نظری جریان و انسانی علومو «تصویر در کتاب ممیز استاد مرتضی یاد زندهموضوعات به می نویسد: «با کمی دقت تصور»دهها رشته شامل شاید که متنوع تصویرگریبه حدودی تا میتوان باشد جداگانه مطلب وبرد آنها پی بیان شیوه تنوع و لزوم اهمیتمتن برای تصویرسازی زمینه در تفاوت مثًال کهکتاب یک فنی تصویرهای با پزشکی کتاب یککتاب تاریخی، یک کتاب یک و تصاویر مکانیکادبی، اثر یک سیاحتنامه، کتاب یک جغرافیا،مدرسهای، تعلیمات دوران آموزشی کتاب یکیک لباس، و ورزشی، عکاسی، مد جزوه یکو... اشعار مجموعه کودکانه، لطیف و زیبا قصهبایدتفاوتداشتهباشد.»و«یکسری اندازه چه

ازموضوعاتهستندکهظاهرانیستند، شدن مصور قابلو به فلسفه یا مثل موسیقیکلیموضوعاتیکهظاهرا طورمعادالت آنها مفاهیم در

و...» وجود ندارد تصویریباید مخاطب، لحاظ ازبخش این مخاطب که گفتو از «نوع نگاه طراح» بزرگیحتی و تصویرسازی» «قالبرا نمایش» و بروز «بسترهایدرتصویرسازیتعیینمیکند.جنس، سن، توجه به با طراحآگاهیهای و تحصیالت نژاد،جغرافیایی، منطقه عمومی،مخاطب، باورهای و مذهبنهایتا تا میکند تصویرسازی

بهتری ارتباط شده، ساخته تصویر با مخاطب ۷۰ پیرمرد با که تصویری مثال برای کند. برقراربرای میکند برقرار مناسبی ارتباط آلمانی سالهیا مردم کودک۷ ساله زاهدانیقابل فهمنیست.همگونی و دست یک نژاد که جهت آن از ژاپن،هر لزومیداشته باشد که هستند، بدون اینکهرادرکمیکنند. بهزبانبیاورند یکدیگر چیزیراو صریح واضح چیز که همه ندارند آنها دوستباشدوبهطورخاصازتصویریخوششانمی آیدالقا معانیمتعددیرا و بوده بغرنج و پیچیده کهندرتشکل بههمیندلیل تبلیغاتبه میکند.به و ایماژی که میکند صریح پیدا مستقیم واهمیت اول در درجه انتقال می یابد، آن واسطهتبلیغیژاپنی اغلبآثار اینروستکه از دارد قرار

سرگرمی برخوردارند. طنز و مایه ازازلحاظقالب،یکاثر گرافیکی(تصویرسازی)تجسمی هنرهای مبادی و مبانی همه شامل

لی آوت، ترکیببندی، رنگ، فرم، ـ استتکنیک،بافت،خالقیت،ایدهوحتیجای امضاءشنیده ایم بسیار زمینهها این در چون که طراح

میگذریم. خواندهایم از آن در وازلحاظ«بسترهایبروزونمایش»،بایدگفتمحصوالت از انواع معموال یکی این بسترها کهگرافیک هستند،مثلمطبوعات،کتابها، انواعبروشوروکاتالوگویاصفحاتنمایشرسانههاییتابلوهایتبلیغاتی رایانه،سینما، مثلتلویزیون،«مخاطب» و «قالب» نزدیکی با ارتباط و...کهبروز «بسترهای درست ارتباط همچنین دارند،محتوا» و «موضوع گرافیکی با آثار نمایش»به ناشران باید هنری مدیران که نکتهای استنکاتی نشریات، مورد در مثال کنند. گوشزد جنس رنگ، انتشار، ترتیب قطع، همچونو... باید صحافی نوع صفحات، کاغذ، تعداد«قالب» «مخاطب» و موضوع»، «محتوا و با

است آن نوع عالیترین مؤلف» «گرافیک

«گرافیک» هنری است در خدمتاجتماع باپیام هایفرهنگی،اجتماعی،سیاسیوتجاری

بود: گفته باره خودش بار در یک آینشتاینبلکهصرفا «منهیچاستعدادبهخصوصیندارم،داشت نباید شکی کنجکاوم». وجود تمامی بابود. با این وجود فروتن وی بیش از اندازه کهدهیم راه خود به تردیدی نباید نیز مورد این درالزم و محرکی قدرتمند کنجکاوی نیرویی کهدر تحقیقاتعلمیاست. برایانجامکشفیاتوو عالقه شخصی و طبیعی استعداد کنار در واقعاستعدادها،کنجکاوی سایر تواناییهایریاضییاویژگیضروریبرای هرمحققی استکهمیخواهد

برسد. موفقیت به خود تحقیقات درهیجان و شور از است نشانهای کنجکاویپنهانووضعیتیاستازمسحورشدنناخواستهفرد برای آن از شدن دور که چیزی در غیرارادی وبسیاردشواراستو از آنجا که شخصنمیتواندبهنحودیگری، مگرتالشبراییافتنجوابپرسشیپس رفتار نماید کرده، مشغول او را ذهن کهمسئول اندازهای تا فقط رفتاری چنین برای فردزیاد کنجکاوی احساسی از انسان ها با ما است.سائقههای با همگی و میگذاریم جهان به پایو جهان شناختن برای کشف و شناختی روانمیکنیم تصور که ناحیهای به بخشیدن وسعت

این شده ایم. تجهیز برآییم آن عهده از میتوانیمباره در برایکتابیمشهور تصادفیباشدکه نبایدگهواره روانشناسی تکوینیعنوان«دانشمند دریعنیبرایاثری کهخطوط است؛ »انتخاب شدهو طرف، از یک خردساالن را رفتار میان موازیطور به را که تحقیقاتی کارهای و راه جریانهاطرف از دارند، وجود علمی تحقیقات در معمول

می دهد. قرار بررسی مورد دیگر،که دانشی آن برای انسان اشتیاق لیکناز رفتن فراتر سوی به را مادرزادی کنجکاویغیرقابل همیشه میکند تشویق معلوم افقهایما برای میتوانند والدین نمیماند. باقی مهارکه کنند تعریف در این باره بسیاری حکایتهایرا رفتن مدرسه که همین آنها کودکان چگونهناگهانرفتارهایبازی گوشانه شان به نمودند آغازحواس میبایست اکنون زیرا گردید، تغییر دچاربرنامههای بهموضوعاتیمتوجهسازندکه را خوددرسیبرایآن ها تعیینمیکرد. بهنحویمشابه،امر ایجاد تواناییهایش در نیز هرچقدر امروز علمباشد مطلوب منتظره غیر و ناپذیر پیشبینیبرابر جامعه در که کند ادعا هم نمیتواند باز

مسئولیتیندارد.نشدنی ارضا کنجکاویانسان سیریناپذیر و

هم از و نیما دنیای من خوبی نبود... «می دانی... نیما آدمشناسقول به که میگوید ریزنقشی و چروکیده پیرزن را این داشت.» فاصلهآسایشگاه نگار و نقش بدون دیوارهای میان در است سال دو خودشزنان شالیکار رسم را به است. روسری اسیر شده سالمندان کهریزککمر خمیدهاش هر پشت در کرده گره دستهای با بسته و دور سرشثریا، همان این زن بهجتالزمان، را گز میکند. آسایشگاه راهروهای روز

یوشیج استکه تنها نیما خواهر کوچکو دردانهفصلی آستانه در کهریزک، آسایشگاه در غریب، و

هم... هنوز او قراردارد. سرد۸۸ ساله، خواهر بهجتالزمان اسفندیاری،افتخارات تمام با ایران، نوی شعر پدر کوچکزمستانی روزهای جایی در اکنون خانوادگیش،گمنام بسیاری زنان که میکند را سپری عمرش

شدهاند. رها آنجا درهوای تازه تا کمی میکند اندکی باز پنجره رابیاید.سپیدموی نحیفی لمیده برتختفنریسررا «پنجره فریادمیزند: و لحافبیرونآورده زیر از«آدم شده. خیس چشمهایش هوا.» سرده ببندترک آن بسا «ای و می خواهد» آدم دلش، اینجانمیتواند حتی همزبانی بایدش» او چینی... وفرتوتش اتاقی حرف ها را به سه هم سادهترین

می گوید: «بایدسکوتکرد.» بفهماند.همراه به نوجوانی و کودکی دوره در بهجتو رضا برادرانش، و شمسی، و توران خواهرانش،

تجربهکرد.بعدها علی،درروستاییوشتنها سالهای بودن درکنار همراصدایش ثریا بود جوان وقتی شدند. کشیده دنیا از گوشه ای به کدام هربه اسفندیاریها، تبار غریبه، نه از دوسالقبلتوسط یک مرد میکردند.

خود نمیبیند. انسانی در قامت شان را آن که سپرده شد جاییزنان را از او که به محاسنی می نازید که است بانوی مردوشی اومثلمردها! خانهنشینهم جنسشجدامی کرد: «از وقتیریشدرآوردمـ جمعه شب فرزند که گفتهاند او شوخی به به نکردم.» اصالح صورتم را ـ

اشتباه به بوده اند او اعمال شمردن مشغول سخت که فرشتگانی و استکنایه، شیرین میخندد. این از او زدهاند. دختر به مارک

را زندگی تمام بهجت است. انقالبی یک انگار حرف میزند، وقتیاز خالی را برادر آرام ظاهرا میکند. زندگی خالصه استبداد با در مبارزهدل درد نیما با «هیچ گاه میگوید میداند. زندگی تالطم و نشیب و فرازخود میخواهد از بگوید، نیما از نمیخواهد این از بیشتر نکردم.» و...برادرم زندگی من برخالف بود. تعقل و تفکر پدر بگوید. «میراث من از

بود.» پیچیده بسیارشوهرش از شدن از جدا پس بهجتالزمانمیکرد. (افشار) زندگی فرزندش طغرل تنها بابه نقطه ای دیگر...» دریا و «رفت مدتی بعد اماو نیامد.» «...دیگر ـ میشود خیره دوردست

گره خورد. تنهایی به سرنوشت مادروقتی کوچکبود پدرشابراهیم وبرادرش رضابههمراهمیرزاکوچک خاندر رشتعلیهقزاقهایدرهیچ نیما برادر بزرگتر روسمبارزهمیکردند امادر جنگلو ماجرایی شرکتنداشت...روزهاهمیایادرکنارحیواناتخانگیباخودشخلوتمیکردخانه. بیاید میدوخت تا پدر در به و شبها چشمتوران و فقطخانهداریمی کرد بودو زنخانه مادراز خانهداری را «شوهر» انتظار به شمسی نیز ومردانه تری روحیه بهجت اما میآموختند. مادرخواهرانشدم خور داشتو بهقولخودش اصالباهرکسبرایخود زندگیکشاورزیآنها در نبود.رفتو «یکیعقبشعر راهخودمی رفت: به و بودمعمول خانه ما عقب مبارزه. زورگویی در دیگری

انتخاب کند.» خودش را راه آزاد بود و هرکس نبودآزادمنشیخانوادهخودرامیستاید:«نیما از همان بهجت، با افتخار،و داشت تفنگ بود. گرفته پدر از را خود فکری مایههای بیشتر کودکیو بیاهمیت خانه کشاورزی امور اداره به نسبت میرفت. شکار به گاهیاز دیدگاه نیما دوستانی داشت که به مسائل مالی بیتوجه بود.» نسبتنیما «می دانی... نبودند. نیما شایسته و خور در اصال خواهر کوچکتر

میگوید خانواده سخن دیگر اعضای «نیما» و خودش، برادرش از او

خواهرنیمایوشیجدرآسایشگاهسالمندانامین سعیده

اسفندیاری بهجتالزمان

بقیه در صفحه ۳۲

فرزاد ادیبی

بقیه در صفحه ۳۳

و استفادههایش میان کنجکاوی راهی دو

عقبماندگی ما دالیل از یکیماست در فقدان کنجکاوی ایرانیها

نووتنی هلگا

دراز کشیده بیماری در بستر که در حالی برود، دنیا سن٨٢ سالگی از پدرم در که آن از روز قبل یکبود. انجام آن عاجز از شخصا زیاد ضعف علت به زیرا وی بخوانم برایش تا داد دستم کتابی را به بود،دست از نیز مرگ دم تا حتی کنجکاو فرد که میداد نشان و عالم تکوین و پیدایش باره در بود این کتابیاینگونه کنجکاوی های کودکانه لیکنامروزه کمترکسی هنوزهمدچار بر نمیدارد. فضولیدر کارعالمفقدانکنجکاویاست؛ ایرانی ها یکی ازدالیلعقبماندگیما ادعا شودکه اگر است. اشتباهنخواهد بودپنهان و سیاسی اسرار و کشف سیاستمداران ذهن خواندن در ظاهرا غریبی که استعداد آن خالف بر

عجیبوغریبداریم.علیمحمدطباطبایی(مترجم).

بقیه در صفحه ۳۴

190Iranians, Vol. 10, No. 281, Friday, July 21, 2006 ۳۰ تیر ۱۳۸۵ جمعه ،۲۸۱ شماره دهم، ۱۹ ایرانیان، سال

در قلمرو فرهنگاز نگاه یک زن

شکوه میرزادگی

ما را به دم پیر نگه نتوان داشتدر خانه دلگیر نگه نتوان داشتآن را که سر زلف چو زنجیر بود

در خانه به زنجیر نگه نتوان داشت *

قرن ها پیش سروده شده اما همواره پژواک فریاد زنانی است *شعری از مهستی، زن بزرگ ادبیات ایران. این شعر با این که که در سراسر تاریخ به مبارزه با مردساالری مشغول بوده و هستند. در عین حال دیده ام که مصححین اغلب «دم پیر» را «دم تیر» گذاشته اند اما من فکر می کنم به دلیل مفهوم شعر این

بقیه در صفحه ۴۱ بقیه در صفحه ۳۳ ترکیب بی معناست.

یکی از چهار اشک ریز جهان این روزها، به مناسبت هم زمانی تولد حضرت فاطمه، دختر پیامبر و یکی از زنان به نام تاریخ اسالم، عالوه بر جشن ها و برنامه های خاصی که جمهوری اسالمی و موسسات مذهبی در ایران برگزار می کنند، کلیه آیت اهللا ها و حجت اسالم ها و امام جمعه ها و آخوندهای کوچک و بزرگ، و همه مقامات کشوری و لشگری، مرتب از ایشان به عنوان الگویی عالی نام می برند و به زنان توصیه می کنند که: «یاد بگیرید؛ این بزرگترین زن جهان است، از او یاد بگیرید.» حتی اخیرا وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی اعالم کرده که اگر زنان در ایران به موفقیت های برزگی رسیده اند و دارند گوی سبقت از مردان می ربايند به این دلیل است که الگویشان حضرت فاطمه بوده است: «حضور فعاالنه زنان در جامعه و منفعل نبودن در مقابل مسايل

اجتماعی و حساس بودن، سيره حضرت فاطمه (ص) است.» راستش شنیدن و خواندن این حرف ها مرا به شک انداخت که نکند آن چه درباره حضرت فاطمه خوانده ام اشتباه بوده و یا نوشته دشمنان اسالم بوده است و بهتر دیدم سری بزنم به منابع جمهوری اسالمی تا به طور مستقیم با اسناد مربوط به این الگوی جمهوری اسالمی آشنا شوم. رفتم سراغ «راهنمای پایگاه اسالمی» و پس از خواندن ده ها صفحه انشاء، نتیجه ای که گرفتم این بود: «حضرت فاطمه تحت تربیت پدر بزرگ شدند، پدر به او ذکر خدا، ایمان به خدا، زهد، و حجاب را آموخت... حضرت فاطمه سرآمد زنان جهان است زيرا ایثار و در شوهرداری و انفاق و مروت اولین است... در وقت ازدواج کردند تاکید پیامبر از بیرون کارهای که خانه برای علی است و کارهای داخل خانه برای فاطمه و فاطمه هم با خوشحالی پذیرفت که پدر ایشان را از معاشرت با مردان باز داشته است... فاطمه چون مادر حسن و حسین است برترین و واالمقام ترین زن های اهل زمین است... او همه جا در کنار علی است، علی می جنگد و فاطمه لباس و شمشیر خون آلودش را می شوید... او دچار چنان شرمی است که خجالت می کشد نیاز غذایی و مادی خود را با همسرش در ميان بگذارد». و باالخره: «تاریخ نگاران اسالمی ایشان را

یکی از چهار اشک ریز جهان معرفی کرده اند.»

اشاره داوینچی به زنانحدود سه سال است که کتاب مشهور «رمز داوینچی» منتشر شده است ـ کتابی که جنجالی در جهان مسیحیت به راه انداخته و خیلی از کاتولیک ها خواندن آن را منع کرده اند. اخیرا هم فیلمی از این کتاب ساخته شده که بار دیگر بحث درباره کتاب را سر زبان ها انداخته است. اگرچه این کتاب و فیلم در کشورهای پیشرفته مسیحی سانسور نشدند

اما چاپ اين کتاب و نمایش فیلمی که بر اساس آن تهيه شده در کشورهایی مثل مصر و چین

ممنوع اعالم شدند. کتاب رمز داوینچی بیشتر درباره زنی می گوید به نام مریم مجدلیه؛ و زندگی او را، با نگاهی مخالف با نگاه کلیسا، مورد تجدیدنظر قرار داده و مدعی می شود که این زن نه تنها ـ برخالف ـ گناهکار و تن فروش نبوده بلکه زنی عقاید کلیسا ثروتمند بوده که عیسی او را از تسخیر شیاطين هفت گانه نجات می دهد و او هم به حواریون مسیح می پیوندد و ثروتش را به پای اعتقادات

مسیح می ریزد و باالخره هم با مسیح ازدواج می کند. آن ها صاحب دختری هم می شوند که نسلشـ به دور از چشم کليساـ تا امروز ادامه يافته است. کتاب همچنین متذکر می شود که وقتی مردان همه گریخته بودند این زن می ايستد و با زنانی دیگر شاهد به صلیب کشيدن عيسی می شود. و نيز در روزی که به گفته مسیحیان عیسی به آسمان صعود می کند این اوست که در کنار مسیح ايستاده و با او سخن می گويد. اما از آنجایی که در همه ادیان سازمان های مذهبی همه چیز را به نفع خود

تغییر می دهند تا بتوانند بر مردمان حکومت کنند، کليسا هم مسیح را مجرد اعالم می کند تا بتواند او را از صحنه خارج کند و در غیبتش بهانه ای

برای تاخت و تاز داشته باشند و... قصه این کتاب سر دراز دارد. نکته در اين است که زنان فمنیست مسیحیـ مذهبی از این کتاب و نظریه به نفع خودشان استفاده کرده و می گویند اگر در زمان مسیح زنان هم جزو حواریون بوده و همه کاره مسیح محسوب می شدند چرا اکنون ما نباید به مقامات بزرگ کلیسایی برسیم؟ این کتاب اخیرا در تهران منتشر شده است؛ با سانسور یا بی سانسورش را خبر ندارم فقط می دانم چون کتاب از نظر مذهبی (و نه از نظر اجتماعی و امروزی) علیه تشکيالت دينی مذاهب غیر اسالمی است

نباید برای انتشارش در ایران مانعی وجود داشته باشد.

داروی درمان شهوت و تحقیق دانشگاهیهفته پيش و به طور هم زمان اما جدا جدا، یک عکس و يک مطلب به دستم رسید که ديدم خیلی می توانند با هم ارتباط داشته باشند. عکس از دختر نوجوانی است که کنار تابلویی با این مضمون ايستاده که: «هيچ صیغه چون دارویی درمان ا ر شهوت دومی و نمی کند.» سخنرانی آقای محمود گلزاری، یکی از اعضای هيات علمی دانشگاه يی، طباطبا عالمه در را آن که است و آموزش کنفرانس پرورش ایراد کرده اند. ایشان از بررسی بیست تحقیق دانشگاهی و دوازده پایان نامه دکترا در دانشگاه نتیجه گیری کرده اند که بیشترین دانش آموزان ایرانی قبل از ازدواج

ارتباط جنسی دارند و حتی چهل درصد از آن ها زیر ۱۴ سال هستند.گلزاری با تاکيد بر اين که رابطه با جنس مخالف تنها به معنای ارتباط نامشروع نيست می گويد: «موضوع نگران کننده در اين گونه رابطه ها عدم برخورداری اين دانش آموزان از سالمت و بهداشت روانی است.» اين عضو هيات علمی دانشگاه عالمه طباطبايی همچنين با اعالم اين مطلب که مصرف مشروبات الکلی در ميان دانش آموزان رو به فزونی گذاشته است، گفت: « ۱۵ درصد از دانش آموزان از مشروبات الکلی استفاده می کنند که اين رقم در مقايسه با ميزان استفاده از مشروبات الکلی در ميان

دانشجويان تفاوت چندانی ندارد.» تا این جای قضیه به نظر می آید که ایشان حرف هایشان علمی و منطقی است؛ اما ايشان در پايان سخنان خود نتیجه می گیرند که همه این مسایل، به عالوه مسایل ديگری همچون «فرار از منزل، افت تحصيلی، سيگار کشيدن و ارتباط نامشروع، از آثار عدم باورهای دينی در دانش آموزان است» و معتقدند که: «هرچه خانواده ها مذهبی تر و پاي بندتر به اخالق دينی باشند، از اين آسيب ها دورتر مانده و دانش آموزان

موفق تری دارند.» بايد از این آقا پرسيد: جناب محقق، آیا شما نمی دانید در سرزمینی که قوانین آن دختر نه ساله و پسر چهارده ساله را تشویق به صیغه کردن می کند و ارتباط جنسی بر بنياد صيغه را به عنوان یک عمل مذهبی و داروی درمان شهوت می داند شما از چه باور و کدام پای بندی اخالقی حرف می زنید؟ و آیا فکر نمی کنید که آمار شما فقط نوک کوه يخی را نشان می دهد که از اقيانوس آسیب های انسانی و روانی مربوط به کودکان

و نوجوانان گرفتار حکومت مذهبی شما بيرون زده است؟

مشاوره تلفنى براى زنان در بحرانسال هاست که يک موسسه آلمانی به نام «مركز مشاوره تلفنى براى زنان در بحران» به چهار زبان مختلف به زن هایی که گرفتار مشکالت هستند راهنمایی می داده است. اخیرا اين مرکز بخشی را هم برای مشاوره

دادن به زنان فارسی زبان گشوده است. تقریبا در همه کشورهای پیشرفته موسساتی وجود دارند که به مشکالت مربوط به زنان رسیدگی می کنند. این موسسات شکل های مختلفی دارندـ از خانه های امن که زنان کتک خورده و یا گریزان از خانه را پناه می دهند گرفته تا اعطای کمک های حقوقی و خدمات دادگاهی و نيز همين گونه موسساتی که از طریق تلفن به زنان دچار مشکل مشورت می دهند. تا آنجایی که من دیده ام سه نکته در مورد این موسسات قابل توجه است: یکی این که همه این موسسات غیر انتفاعی اند و هزینه اداره اکثر آن ها را مردمان خیرخواه و گاه موسسات دولتی می پردازند. در عين حال، بیشتر کارمندان و کارکنان آن ها (مثل وکالی حقوقی، روانشناسان و متخصصین امور خانواده) به طور داوطلبانه ساعت یا ساعاتی از اوقات هفتگی خود را به این کارها اختصاص می دهند. دوم این که اگرچه فکر ایجاد چنین موسساتی با پیدایی جنبش های زنان، و به خصوص اوج جنبش های فمنیستی دهه های شصت و هفتاد، مطرح شده اما نقش این موسسات تبلیغات فمنیستی نیست. دلیلش هم ساده است. در این کشورها زن ها گرفتار نابرابری قانونی نیستند و آن ها هم که گرفتار نابرابری می شوند مشکلشان بیشتر ناشی از مسایل مذهبی و فرهنگی است؛ يعنی مسایلی که معموال ديرتر و کندتر از مسایل قانونی در ذهن مردمان دگرگون می شوند. و نکته سوم هم این که اکثر مراجعین این موسسات اروپایی و آمريکایی زنان کشورهای خاورمیانه و آفریقایی هستند که مورد ظلم خانگی يا فرهنگی و يا مذهبی قرار می گیرند و با این که

اما چاپ اين کتاب و نمایش فیلمی که بر اساس آن تهيه شده در کشورهایی مثل مصر و چین

کتاب رمز داوینچی بیشتر درباره زنی می گوید به نام مریم مجدلیه؛ و زندگی او را، با نگاهی مخالف با نگاه کلیسا، مورد تجدیدنظر قرار داده و مدعی می شود که این زن نه تنها ـ برخالف ـ گناهکار و تن فروش نبوده بلکه زنی عقاید کلیسا ثروتمند بوده که عیسی او را از تسخیر شیاطين هفت گانه نجات می دهد و او هم به حواریون مسیح می پیوندد و ثروتش را به پای اعتقادات

و دالیل اضمحالل فضاهای روند پیگیری شهری در تماس با دنیای نو و نقش و جایگاه نظام مدیریت شهری در آن موضوع مباحث مفصلی است که پرداختن به آن ها در تدوین ساختار جدید

مدیریت شهری بی تاثیر نخواهد بود.این نگارنده معتقد است که دستگاه مدیریتی که تاکنون سرنوشت شهرهای ما را متاثر ساخته استـ چه آن زمان که به دور آن حصاری کشیده و مدیریت آن را خارج از حوزه اختیار مدیران محلی شهرها تعریف کرده و تعامل آن را با فضای زنده شهری محدود ساخته اند، و چه آن زمان که بی نگاه به ارزش های آن، رفتاری هم سان را در تعامل با او جایز شمرده اند ـ همواره آگاهانه و یا ناآگاهانه در پی کاهش ارزش های فرهنگی و نهایتا تخریب کالبدی آن بوده است. این امر گاه به دلیل عدم تعریف «ساز و کار مدیریتی منطبق بر شرایط» و گاه به دلیل عدم شناخت و کمبود

دانش کافی بوده است.از بهره برداری و نجات راه یافتن برای ارزش های نهفته در این محیط الزم است که در ابتدا با نگاهی به اصلی ترین واژه بحثـ یعنی شهر ـ مروری بر مفاهیمی که مترادف این واژه

قرار گرفته اند صورت گیرد. برای شهر تعاریف مختلفی را می توان ارایه تعاریف تعاریف حقوقی، عددی، تعاریف داد: تاریخی و جز آن. ولی نکته اینجاست که با ارایه هر تعریف از این نوع تنها بر پاره ای از ویژگی های شهر تاکید می شود و شاید تعاریفی از این دست، پیش از آن که گرهی بگشایند گمراه کننده باشند. به نظر می رسد مفهوم شهر به اندازه خود آن، پیچیده، غیرثابت و چند بعدی است؛ یعنی، شهر مجموعه ای ترکیب شده از عوامل طبیعی، اجتماعی و محیط های ساخته شده به وسیله انسان است که در این مجموعه جمعیت به صور منظمی درآمده و آداب و رسومی را برای خود ابداع کرده است. در واقع، الیه هایی از محیط های خلق شده به دست جمعیت و اشکال اجتماعی حاصل از آن فضای طبیعی را دگرگون می سازند و روی آن جای می گیرند، با گذشت زمان انباشته می شوند و همگی در کنار هم فضای شهری را می سازند. بدین ترتیب، شهر پدیده ای اجتماعیـ مکانی است با بعدی زمانی. شهر محصولی از زمان است، خلقتی است تاریخی، در بر گیرنده تاریخ. شهر مکان زندگی مردمی است که رمز تشکیل و توسعه و استمرار آنان «تحرک» است: تحرک در ـ فرهنگی، تحرک در فضای اجتماعی و اجتماعی فضای اقتصادی و اقتصادیـ اجتماعی و تحرک در فضای مکانی. این تحرک ها بر تمامی مکان های شهر و جغرافیای آن اثر ملموس می گذارد و سازنده شکلی جدید از معادله ای می شود که هیچ گاه پایدار نمی ماند. به طوری که می بینیم، تمامی این تعاریف بر نکته ای واحد تکیه دارند و آن وجود

محیط ها و یا الیه های متفاوت درگیر در ساخت فضای شهری است.

شهر در هر لحظه و زمان کیفیت زندگی خود را وامدار تعامل میان محیط انسانی با ویژگی های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی خاص خود از یک سو، و محیط کالبدی به مفهوم فضای ساخته شده ـ از سوی دیگرـ است و این در حالی است که هر دوی این عرصه ها با ارتباطی متقابل، فضای طبیعی شهر را از طریق تصمیمات و دخالت هایی که در آن به اقتضای احتیاجات شان داشته اند، دگرگون ساخته اند. البته محیط طبیعی نیز پیش از این به واسطه محدودیت ها و امکاناتش و به عنوان بستر عمومی شکل گیری همه تحرکات در عرصه شهر، هم ویژگی های فضای کالبدی را متاثر ساخته و هم شرایط فیزیولوژیکی اجتماعی و فرهنگی ساکنان

شهر را تحت تاثیر قرار داده است.از این طریق چیستی و معنای زندگی شهر در هر زمان و به ازای هر اتفاق تازه، عبارت است از حاصل فرآیند اندرکنشی محیط های درگیر در ساخت شهر؛ و تا آن جا که در عرصه این تعامل توازن میان اجزا برقرار است، زندگی شهر کیفیتی مطلوب دارد و یکی از نشانه های آن مطلوبیت

کیفیت فضاهای شهری است.البته توازن به معنای سکون و بودن نیست. هر جا که شعور ذاتی شهر ـ یا نظامی هوشمند که مدیریت شهر را بر عهده دارد ـ توان تعیین وزن مناسب برای کنش های ناشی از عرصه های گوناگون شهر را در فرآیند شدن و تغییر دارا باشد، به رغم تحرک وصف ناپذیر و رشد و توسعه فضایی

شهر شاهد پایداری آن خواهیم بود.ـ کالبدی که محیط است آن وقت حال فرهنگی شهر را بشناسیم. در داد و ستد مستمر میان محیط فرهنگی ـ اجتماعی در شهرهای قدیمی و فضای کالبدی آن ها، به تدریج نوعی از فضای کالبدی شکل می گیرد که هم زمان با این که به کندی و بنا به شرایط در شکل و معنی تغییر می کند، به راحتی بر سالیق ساکنان خود نیز تاثیر می گذارد. این فضا، همانند ساکنان خود، و متاثر و همراه با شرایط اقلیمی و محیط طبیعی، هندسه مکانی بی نظیری را شکل می دهد. در مجموع این محیط کالبدی، متشکل از بافت و محیط طبیعی، با شهروند ارتباطی برقرار می کند که صرفا ارتباطی مکانیکی و از جنس رفع نیازهای فیزیکی نیست. در واقع رابطه ای است اجتماعی و احساس اندیشه ژرفاهای که در عمیق ترین شهروند جای می گیرد. این میراث فرهنگی با جنسیت کالبدی اش هویت خود را همچون سایر میراث فرهنگی (دین، زبان، هنر، آداب و رسوم) در طول سال ها در عرصه شهرها به نسل های تا وامی ستاند آنان از و منتقل می کند بعدی

کماکان به نسل های بعد از آن ها منتقل کند.آنگاه، در پیگیری این روند و در سیر تاریخی زندگی که می رسیم زمان از لحظاتی به آن،

ناهنجاری فضاهای شهری معلول عدم یکپارچگی در

نظام مدیریت شهری است

«بافت تاریخی» نه، «محیط کالبدی ـ فرهنگی» آری

فریبرز دوست آبادی

200Iranians, Vol. 10, No. 281, Friday, July 21, 2006 ۲۰ ایرانیان، سال دهم، شماره ۲۸۱، جمعه ۳۰ تیر ۱۳۸۵

خبر در فرهنگ

میکنیم، خلق ادبی اثر یک که زمانی ماداریم. عمل آزادی حدی تا آن، نامگذاری درجهان که چگونگیهای حدی» چرا «تا میگویمداستان هم، در انتخاب شده در شعر یا خلقبههمیندلیل شاید «عنوان»مداخلهمیکنند.کامل اثرش که زمانی تا ادبی، آفرینشگر که استدر اما مورد عنوان آن مطمئن نیست. در نشده،بدون پیشداوری، اگر بدون البته پژوهش، کارباهدف مصلحتاندیشیهایایدئولوژیک،وواقعانامگذاری در پژوهشگر گیرد، انجام «شناخت»بی بهره هم نسبی اختیار همان از خود، تحقیقاز قبل را اطالعات الزم کلیه او چرا که است.اسناد و مدارک آشکار پنهان و روابط کرده، تهیهنتیجه در است. هم سنجیده با را خود گردآوردهبررسی مورد موضوع متن، نوشتن از پیش حتیذهنش آن، در بیرونی و درونی فرایند روندهای ونوشتهشدهاست.وهمیننوشتارذهنیاستکهبلکه رقم میزند، عنوان نوشتار عینیاو را تنها نه

پیمیریزد. روششناسی آن را هم و هدفدر زمینه نوشتههایپراکنده رغم انبوهیاز بهتنها شده یاد فرایند برونمرزی، فارسی ادبیاتادبیاتفارسیدر تبعید» بر کتاب «مقدمهای درتألیفیاستکه عینیتیافتهاست.یعنیاینتنهایافته،روابطآنها ریزترینکیفیتهایدرونیآثارراکل یافتهها، به حکم و ذره بین گذرانده، زیر از راتبعید» تجربه به ادبی «پاسخ عنوان به را پدیدهصورت، بدیهی است. خب در این برآورد کردهجای به خود به خود «تبعید»، شناسه که استبه دیگری بنشیند. شناسه یا هر «مهاجرت»رقم را کتاب نام ادبی، آثار محتوای دیگر، عبارتبههمینعلت دقیقا و آن. نویسنده نه است، زدهشما را کتاب، درونه بودن غیرسیاسی است که

است. کرده شگفت زدهالبته بودهاندوهستند نویسندگانیکهاز همانیا در گفتوگوهای رسمیخود ابتدا،در نوشته هااستدالل داشتهاند. اصرار «مهاجرت» شناسه بربرون مرزی آفرینشگران همه که، است این آنهابهمعنایاخصکلمه«تبعیدی»نیستند،وچونعبارت«ادبیات مهاجرت»شمول بیشتریدارد،دهد. خود جا در نیز را تبعید» میتواند «ادبیاتمنظری«تاریخی»، از و بیرون، از که ایننگرش،را آن سیاسی البته بار نگاه میکند، پدیده کل به

نفیمیکند. نادانسته، یا دانسته نیزکه سیاسیدارد؟ خبالبته «تبعید» بار واژهسیاسینبود؟ عظیم، آنپرتاب انگیزه مگر دارد!چهطورمیتوانیماینواقعیترانفیکنیمیانادیدهپرتاب عظیم چهگونه میتوانیم خیل بگیریم؟دههنخست) «مهاجر» شدگانرا (بهخصوصدربنامیم؟«مهاجر» حقانتخاب دارد،مقصدخودبلیط را بسته است، برگزیده است، چمدانش رااز را ورود مهر و مادر، کشور از را خروج مهر وبرخورد برای و است، کرده دریافت میزبان کشوراین با دارد. ذهنی آمادگی احتمالی ناشناخته باآکنده است هم ادبی«مهاجران»دنیا وصف، آثارازنشانههایبحرانروانشناختینویسندگانآنها،

چهرسدبهاکثریتقریببهاتفاقآثارادبیفارسی،جبر خروج اثبات در نخست، دهه در به ویژه کهنویسندگانخودازوطن،سنگبهسنگدشتهاشهادت به را ایرانزمین مرزی کوهستان های واز گریز ناگزیر آشکار جلوههای بر گرفتهاند. افزوننشانههای نخست، سال پانزده ـ ده آثار در ایران،بحرانروانشناختی تبعید،کهستونفقرات دیگرادبیاتآندوره راتشکیلدادهاند، پیشزمینههای

جامعهشناختی و سیاسیدارند.ادبیات فارسی بخش اعظم این دیدگاه، ازاز درونی، بیرونی و شاخصه دو با هر مرزی برونو من نظر از مستقل را، خود هویت ابتدا همانهنوز هم و کرد، «تبعیدی»اعالم عنوان به ما،به اطالع هماندوشاخصه با تجدید نظرهایشرامامیرساند،یعنی،هر دو شاخصهدرونیوبیرونینشان ششسالگذشته، پنچـ در تولیدشده آثاربرای کل ادبیات «تبعید» میدهند که شناسههمه و فراگیر مفهومی دیگر برونمرزی، فارسی

شمولنیست.در اینجا فرصتاستداللگستردهودقیقدرهمین اما نیست. دگرگونی این چراییهای مورداین درونه در که تحولی شهادت به که بگویم قدرانتشار پارههایی شهادت به و پیش آمده، ادبیاتنام نامزدها فهرست شهادت به و در ایران، آن ازنام که مرزی، درون ادبی جایزههای برندگان یاقرار آنها نویسندگانبرون مرزی درصدر برخی ازبخش که میتوان گفت اطمینان دارند، حاال با«خانه» به را ادبیات خود از این مالحظهای قابلپافشاری قدر که همان رو این است. از رساندهاز را نخست دوره برای «مهاجرت» شناسه برپافشاری هم همانقدر میدانم، دور به واقعیتاز را اخیر دوره در «تبعید» شناسه عمومیت برنام نتیجه، در میدانم. دور به بینظریپژوهشگرادبیات بر «مقدمهای کتاب دوم جلد عنوان یاتدوین دست در تبعید»، که آن را در فارسیمهاجرت، در تبعید، در فارسی «ادبیات دارم،

بود. خواهد خانه» دردر که بگویم می توانم کالم به فشردهترینمن عظیم اجتماعی، پدیده شناسهپردازی یکمصلحتاندیشی مگر نیستیم؛ کارهای ما وبا که است پدیده خود این، که چرا باشیم. کردهیا تحریفهای آگاهانه رغم به خود، و مختصات

مینویسد. برایخودشناسنامه ما، ناآگاهانهدرمورد«تحریف»،والبتهازنوع«آگاهانه»اش،زمینه در جستوجوهایم در میزنم. مثال یکبررسیهای پژوهشگران در واژه این دو کاربردکه رسیدهام مهم نکته یک به اروپایی و امریکایی«تحریف» شرح این در آن یادآوری نتیجه شایدجماهیر اتحاد تشکیل زمان از باشد. راهگشاتاکنون، جهانی دوم و اول جنگهای و شورویدستخوش متون، در شناسه دو این کاربرداز بررسیهای بسیاری البته، بوده است. نوسانمهاجرت» «ادبیات اصطالح از گذشته، سده

چراادبیاتفارسی«درتبعید»؟

تیرهگل ملیحه

ارائه با ایالت میزوریآمریکاستکه در ادبیساکنسنتلوئیس، تیرهگل،شاعر،نویسنده ومنتقد ملیحهاست. نهاده به یادگار را ادبی کتابهای مرجع مهم ترین از یکی در تبعید» فارسی بر ادبیات مقدمهای » کتاب«تبعید»؟درحالی اینپرسشاعضاءتحریریهسایتاینترنتی«قابیل»کهچرا آنچهمی خوانیدپاسخاواستبهدلیل پافشاریشما «ادبیاتبرونمرزی»استفادهمی کنند، یا دیگراناز عبارتهاییمثل«ادبیاتمهاجرت» کهاز کتابیسر وکار دارد که با درعنوانآن،بیاختیارفکرمی کند دیدناینکلمه با این کلمه چیست؟ خواننده بر

اختصاص دارد. و بررسی آن ادبیات به صرفا کتاب، این که حالی در سیاسی نوشته شده. زاویه دید

بقیه در صفحه ۳۴

«رامبراند» چهارصدمين سالگرد تولد مراسمچهارصدمين مناسبت به امسال آلمان»، «صدای خبر مطابقليدن، کشور هلند، در شهر سالگرد تولد رامبراند، نقاشبزرگ هلندی،آنچه مشابه نوشابههايی و غذاها آن در که شد خواهد برگزار فستيوالیهم آمستردام در شد. عرضه خواهد میشد، مصرف قبل ۴۰۰ سال درشده نمايش گذاشته به رامبراند معروف تابلوهای از اکنون برخی هم ازرامبرانددرتئاتر است.همچنينازهفتهگذشتهيکتئاترموزيکالدرباره

روی بر آمستردام سلطنتیاست. هدف رفته صحنه کردن آشنا برنامه اين ازاست هنرمندی با مردم موفقيتها با زندگیاش کههمراه تراژدیهایی نيز و

است. بودهف خال بر ند ا مبر ا رو هنرمندان از بسياری

بود شده شناخته زندگیاش دوران در قديم، کالسيک سبک نقاشانمرفهی زندگی دراز ساليان میکرد و برای دريافت زيادی سفارشات واوصاحب از يولينبرگازدواجکردو ساسکيا داشت.ویدرسال۱۶۳۴ بابه سابقا که را رامبراند شهرتی زندگی، سالهای آخر در شد. ۴ فرزندمالی موجب مشکالت و داد دست از داشت معروف نقاش يک عنوانوی ۱۶۶۶ جسد سال در مرگش از پس که آنجا تا شد او ورشکستگی

شد. دفن گورستان دولتی مخصوص فقرا يک در۶۲ ساله» زن يک «پرتره به موسوم تابلو رامبراند آثار معروفترين ازو ۹۰۰ هزار قيمت ۱۹ ميليون به حراجی يک ۲۰۰۰ در سال در که استدارد نام شب» «نگهبان ديگر وی تابلوی معروف رفت. فروش به دالر

شد. خلق ۱۶۴۲ سال در که

بيضائی بهرام جديد فيلمبیضایی، بهرام که مینويسد و داده مژده وبالگخود سهیلآصفیدرشدهاش اثر تحسین بردن دوربین جلوی از سال به شش قریب از پسو منتقدین از نظر كه كشی» «سگیكیاز زمره كارشناسانسینماییدرسیاسی تیزترین آثار سینمای و تندایرانقرار گرفتهاست،اینک بادریافتدر پرتگاه»، «لبه ساخت پروانهمدیریت هایانقباضی از فصلیجدیددوربین كشور، عزم جلوی فرهنگیسینمایی بلند اثر یازدهمین بردناكنون هم از كه او دارد. را خودسالمت به و كار سرانجام به نسبترسیدنراشهایفیلمشبهرویمیزتدوین ومراحل پس از آنمردد است،است فیلم تولید مراحل پیش انجام و گزينشی بازیگران آزمايش مشغولوسواسهای با همیشه چون كه مراحل این رسیدن پایان به با احتماال ودوربین جلوی شاهد به زودی یگانه ایرانی همراه است فیلمساز این ویژه

بود. او خواهیم فيلم رفتنثابتسالهای بازیگر نقشاولزن«لبهپرتگاه» ازهم اكنون متعلق بههنوز فیلم بازیگران سایر از است. شمسایی، مژده همسرش، و او اخیر

نیست. دست در موثقی خبر«مجلس شبیه نمایش و «سگكشی» چون نیز پرتگاه» ظاهرا «لبهبنمایههای سیاسیواجتماعیقوی برخورداراست از خوانی...»بار دیگربرسدوهمه كارساخت فیلمبهسرانجام دیدكه اگر ماندو بایدمنتظر كه ۶۸ آستانه او در دهند، مجال حركت به بیضایی نبایدها» «بایدها و آننیز چندان غریب او برای سیاسی كه فرهنگی و فضای در خود و سالگیدارد روایتی چه ناهمخوان است، او ذائقه با به شدت اما نمیكند، جلوه

كجاست؟! پرتگاه» بهراستی «لبه آن. از لبه هم آن «پرتگاه»؛ از

مثنوی قصههای و پزشکزاد ايرجطنزپرداز نويسنده ـ پزشکزاد ايرج که می دهد خبر «کتاب» سايت«حافظناشنيده کتابهای «طنز فاخرسعدی»و پساز ـ ساکنفرانسه

نگاهی با را کتابش تازهترين پند»،حال در معنوی مثنوی قصههای بهنگارش دارد. همچنينبه تازگی کتابنيز پزشکزاد ناپلئون» جان «دايیآمريکا در هاوس» «رندام نشر توسطو شده تجديد چاپ ۱۰ سال از پسيادداشتی نفيسی و از آذر مقدمهایاين است. آن همراه وی خود ازعربی، زبانهای به تاکنون که اثرو روسی ترجمه انگليسی، آلمانی وچندسال است، در ابتدا منتشرشدهپياپیبهصورتپاورقیدرشماره هايیمیشده منتشر «فردوسی» مجله ازرمان جان» حاجی بابا «پسر است.همت به بهزودی که اوست از ديگری

کتابهای طنزنويس پيشتر اين از شد. منتشر خواهد دهباشی علیدولت اوست» ز به «ادبمرد نيکاختر»، «خانواده «آسمون ريسمون»،کشور خارج از در پرروها» بچه «انترناسيونال چون عنوان هايی ايران و در

رسيدهاند. چاپ به

فرانسه زبان به احمدی احمدرضا از شعری مجموعه دريا به «هزار پله شعر «ايسنا»، مجموعه گزارش خبرگزاری بر بنااين شد. ترجمه فرانسه زبان به احمدی احمدرضا از است» مانده

سال در اولين بار برای مجموعهشد نقره»منتشر ۱۳۶۴ توسط«نشرموسسه ازسوی یک دوم آن چاپ وشد. عرضه کرمان در انتشاراتی او بود» صبح ده «ساعت مجموعهنوزدهم نمايشگاه به بود قرار که نيزبه تازگیتوسط و نرسيد، کتاببرسداست. شده منتشر چشمه» «نشرشاعر میشود» اين گم در باد «قافيهبه باغ» «نشر توسط تازگی به هماول آن چاپ که چاپ دوم رسيدهمنتشر «پاژنگ» ۱۳۶۹ نشر سال راهمچنيننشريهایادبیدر بود. کردهو به زندگی را خود یک شماره ژاپن،

نشريه اين آن از پیش شماره است. داده اختصاص احمدی احمدرضا آثاربود. احمد شاملو درباره

اين ديدم» را سفيدم خرگوش بهار «در داستان مجموعه نيز اخيرازبانارمنیچاپو به معاصر شعر نوی پيشکسوتموج شاعر و نويسندهمنتشرشد. همچنينپيشازاينبرخیشعرهایاوبهزبانهای انگليسی،

شدهاند. ترجمه و ژاپنی ارمنی اردو، آلمانی،کرماناست احمدیمتولد۳۰ ارديبهشتماهسال ۱۳۱۹ در احمدرضاحوزههایداستان و مختلفیدر آثار ادبی۴۰ و چندسالهاش، کارنامه در و

است. شده ثبت ... و بزرگسال، دکلمه شعر شعر کودک، شعر

چشمی هم و چشم و جهانی جام انبوه سرودهایهنرمندان

مسابقات انجام جريان در «آنا»، دولتی خبرگزاری گزارش بر بنااز افشار، قاسم است. شده ساخته آن برای ۲۰۰ اثر بالغ بر جام جهانی،ما میگويد: «فوتبال مورد اين در کشور داخل و خوانندگان آهنگسازانفوتبال نتيجهضعيفیکه هم با آن احتياجی نداشت، سرود تعداد اين بهشود ساخته سرود تعداد اين که نداشت لزومی واقعا گرفت. آلمان در مانوعی چشم وهم چشمیبينهنرمندان فکرمیکنماين حرکت بنا به اما

گرفت.» صورتدرباره کشور داخل کارشناسان و رسانهها انتقادی ديدگاه درباره ویسرودهایجامجهانی بيشتر از رسانهها «انتقاد افزود: آثار اين بسياری ازبر میگشتکه ازبسياری جهاتصحيح بود،چرا کهآنها بهساختار کارهابعضا نقد کردهبودند.منهم معتقدم کهاينکارها بهطورمنطقیکارها را

ضعيف بودند.» ـ ملودی نظر از چه و شعر و محتوا از نظر چه ـ

و ریاست مجدد انجمن فیلمسازان کلک زریندنیا انیمیشن

دانشجویان «سرویس هنرهای تجسمی» خبرگزاری گزارش به بناانیمیشن فیلمسازان (انجمن بینالملل» «آسیفا عمومی مجمع ایران،حاشیه انجمن در این جدید و رییس مدیره هیات برای انتخاب دنیا)انیماتور برجسته نورالدین زرینکلک،استادو جشنواره زاگرببرگزارشدوعهده بر را جهانی آسیفای بینالمللی انجمن دورهای ریاست که ایرانیدیگر، شخصی خصوص ریاست در مجمع عدم توافق دلیل به داشت،

همچنان رییس اینانجمنبینالمللی باقی ماند.روانبخشصادقیازانیماتورهای مستقل ایرانیکهبهنیابتزرینکلک«مجمع گفت: داشت، حضور مجمع این در ایران در آسیفا نمایندگی وافراد هیات برخی انتخاب و فراوان بررسی های و بحث جلسه از سه پسمدیره،درانتخابرئیس جدیدآسیفابینالمللبه توافقوهماهنگیکاملبا دورهجدید در نامزدیخود اعالمعدم و دکتر زرینکلکعلیرغم نرسید

ماند.» باقی خود سمت در جلسه در حاضر اعضای کامل توافقبه جشنواره انجمن این ریاست برای جدید تصمیم و رایگیری

شد. موکول ماه آینده دو ژاپن طی در هیروشیمامراسم آن در او و آمد عمل کلک تجلیل به زرین از ایران در پیش ماهبین شکافی که می گذرانیم را تاریخ از دورانی «ما گفت: چنین جمله ازاز سال گسست این ظاهرا و است شده ۲۰ سال ایجاد اندازه به نسل دوپیدا کرد... ادامه مهجور ماند، فرهنگ دورهای که و جنگ و با ۵۷ شروعامروز ما تا شود فاصله ایجاد دو نسل بین باعث شد تاریخی انقطاع اینبسیار فرهنگی واقعهای گسست نشویم... متوجه فرزندانمان را صحبتو نباشیم این گسست اگر درصدد ترمیم است و دغدغه بزرگی و ناگوارجایی در تاریخما برنیاییم اتفاقافتاده کردناینورطههولناکیکه برایپرشده ترتیبی که هر به باید شد. خواهد شروع دیگری نقطه و در متوقفکند تا طی را خودش طبیعی سیر تاریخ بگذاریم و کنیم پر را این گودال

بفهمیم.» بتوانیمحرففرزندانمانرا ما

می کند! پخش سینمایی فیلم رادیوایام در تهران رادیویی شبکه ما»، «سینمای سایت گزارش بهپخش برای را در صدا» زمانی «سینما در قالب برنامه و امسال تابستان

بيضائی بهرام

پزشکزاد ایرج

احمدی احمدرضا

بقیه در صفحه ۴۱

210Iranians, Vol. 10, No. 281, Friday, July 21, 2006 ۳۰ تیر ۱۳۸۵ جمعه ،۲۸۱ شماره دهم، ۲۱ ایرانیان، سال

۱۸ صفحه از بقیه

بقیه در صفحه ۳۶

نيستيم. شعورتر کم هندسی قضيه آن «حمار» ازمیخواهيمکمترينهزينهرابدهيموبيشترينسوددوست را خونريزی «ذاتًا» نه آوريم. به دست راچه کنيم اما را. مرج و هرج و غارت نه داريم وA و B و C تشکيل نقطه از سه جامعه تنها کهندارد لزومی دريابيم بالفاصله بتوانيم که نشدهنقطه C هم به B از رسيدن A و از حرکت برایبگذريم.جامعه پيچيدهترينپديده رویزميناستآزمايش ما را مسير اجتماعی تحوالت جريان در وسر بر که نوع بنبستهائی و خودمان خطاهای ومطلب بگذاريد میکنند. تعيين دارند قرار راهمانآزمايشهای امروزه توضيح دهم. يکمثلديگر با رانشان موشها، کار با مثالدر علوم زيستشناسی،راه مستقيم بينمبداءحرکت میدهندکهوقتی دربنبستهای (همچون مختلفی موانع آن مقصد وايجادکنيم،موشگرسنه هزارتوهایآزمايشگاهی)طرحی به بنا ـ گاه و میآزمايد را مختلف راههایبرای را راه دورترين ـ ريختهايم تو» «هزار برای کهبدينسان میيابد. مناسب مقصد به رسيدنقانونطبيعی موجبمی شودکه دخالتآزمايشگرو را به در خود جای حمار» مندرج در «قضيهآفريده هزارتوی در گرفتار موش زدنهای ديوار

برای او دهد.مسير آن نوع مهندسی تو و هزار ساختمانساختمان میگذراند. مختلفی راههای از را موشبنبستهای و هم، با موانع اجتماعی هزارتوینشيب و فراز دچار را ما اصالحطلبانه خود، حرکتمیشويم ناچار ما و میکند بستگی و گشايش و

تجديدنظر کنيم. خود روشهای مرتبا درتغيير اعمال برای مبارزه که بپذيريم اگر واجتماعیراهوروش هایگوناگونیرابستهبهشرايط«تعريف يک در که، میيابيم در آنگاه میآزمايدماهوی»از تغييراجتماعی، لزومانمیتوان به صورتیخردپذيرثابتکردکهبينانقالب از يکسو،و انهدامديگر، رابطهای سوی از و خونريزی، خشونت ودر انقالب ديدگاه اين در دارد. وجود خللناپذيرو صورتها از يکی بلکه ندارد قرار برابر اصالحات

است. آن جلوه هایکه لحظهای است انقالب نام آن من، به گمان

اين يکجنبشاصالحات اجتماعیـ صرفنظر ازروشهائی اعمال چه به و پيموده مسير را کدام کهاگر واقع میرسد. در پيروزی ـ به شده، متوسلروشنی به بنگريم جهان هم که معاصر تاريخ بهـحتی ومبارزاترا میبينيم کههمهاصالحگریهاـ بههنگامرسيدن کهفاقد خشونتبوده اند را آنهاواقع، کردهاند. در تعبير انقالب نوعی به پيروزی بهوضع مطلوب و مقصود به رسيدن انقالب لحظه

ندارد. شده انتخاب روش و راه به ربطی و استيادمانباشدکهامروزهبهروشهایمسالمتآميزاز پيش حتی ـ هم خواستاری تحول اجتماعیصفتی افزودن با و داده انقالب نام ـ پيروزیانقالبها اين که دهند نشان میکوشند آن براز که اصالحطلبیهائی هستند پيروزی نتيجه انقالب نگذشتهاند. خونريزی و خشونت مسيررسيدن اصالحات برای که مسيری اما است يکیروزگاری میکند. تعيين را رنگش پيموده آن بهسبز رنگ انقالبی روزگاری و میشود انقالبی سرخنيز جريان شاه رضا محمد حتی بهخود میگيرد.را، پس از رفراندم ۴۰ خود دهه «اصالحات» آغازاين ناميد. سفيد» «انقالب ،۱۳۴۱ بهمن ششمنيستند بیاساسو بیمعنا هيچ کدام نامگذاریهااماهمگی بر بنياد اينتعريفقرار دارند که «انقالب»آن. معارض و نه بديل «اصالحات» است پيروزیمطرح که بحثی سراسر در که کنيم توجهتحميل جريان در که عاملی به چندان هنوز شدگذاشته موجود به کناری اجتماعی با وضع تغييرمبارزه نوع و رنگ که حال آن نپرداختهايم میشودومقاومتراهمان «عامل»است کهتعيينمیکنداجتماعی. نهادهدرجادهسنگالختغيير نهمای پا وهم چندان موجود» «وضع که است اين در نکتهدارای سو يک از و نيست پذير آسانی اصالح بهبه مجهز ديگر، سوی از و، مقاومت شديد نيرویحکم و سپاه اين نيرو پاسدارانی جنگنده است.را موشها آزمايشگاه هزارتوی بنبستهای همانرا راه آن میشوند، سبز اصالحات بر مسير دارند؛کشند و تعطيل به را آن میکوشند سد میکنند،اصالح طلبی در حرکت مایهای جان و اگر ـ آنگاهنزنند جا حرکت در شرکت کنندگان و بماند باقیبه می شود ناگزير حرکت اين ـ تسليم نشوند و

جستجوی مسيریديگر برآيد.«فرگشت که هست هم دليل همين به

از ـ اسطوره ای رستم همچون ـ اصالحات»خوانهایمختلفیمیگذردودرهرخوانمیتواندپيروز شد و اگر مختلف روبرو شود: نتيجه با دو سهجانشينوضع موجودکند توانستوضع مطلوبراپيروز انقالببهخودمیگيرد؛ اما اگر اينپيروزینامرفتنش را پای توانست موجود وضع اقتدار نشد وديگر اصالحات نام شده» «سرکوب کند آنگاه فلجهم تاريخ خونين شده به جنبشهای بود. خواهدکبير انقالب می رسيم. معنا همين به بنگريم کهحرکت که انقالب خوانده می شود رو آن از فرانسهاصالحات خواهیدرآنبه پيروزیمیرسد.وحرکتخوانده انقالب رو آن مصدق از دکتر اصالحطلبانهو ديد در (الاقل پيروزی آستانه در که نمیشود«وضع نيروهای وسيله به شرکتکنندگان) ذهنلهستان۱۹۵۷ هم در است. موجود»سرکوبشدهدليل همين به شد و حرکت اصالح طلبی سرکوب

نگرفت. بهخود انقالب نامبه کالمیديگر،انقالبپيروزیاصالحاتاست.میآيد دست گران به گاه و گاه ارزان پيروزی اينبين تشابه تنافر و به ربطی گرانی ارزانی و اين و

ندارد. انقالب و اصالحاتهزارتوی در کردن حرکت اصالحات جنبشمبارزهاجتماعی است، برخورد کردن بابنبستهایو وضع موجود، پاسداران جانب از شده تعبيهتازه را و مسيری کردن کج خود را راه سپس ياموجود وضع به و شدن تسليم يا است برگزيدن

دادن. در تنبهوسيلهجنبش پيمودهشده آنچهطولمسيرتعيينمی کندميزانسوختی استکه اصالحات رااست که مقاومتی اندازه و دارد خود با اين سفينه

دهد. نشان خود برابر سرکوب از در میتواند«خوان از نخست اصالحطلبانه حرکت هرطريق از تا میکوشد و میگذرد قانونی» تالشاگر دهد. تغيير وضع موجود را قانونی» «مجاریکار اصالحات در همان ابتدای شد کار ميسر اينپيروزمندبهانقالبتعبيرمی شود.شرکت کنندگانمحمد خاتمی پيرزوی ۱۳۷۶ ايران و انتخابات درشرکتکنندگان بود. مبارزه نوع اين از شکلیاز چون میدانستند اما اصالحطلب را خود همگیاز «انقالبیديگر» مجرای قانونبه پيروزیرسيدند

سخنگفتند.پيروزی که میدهد نشان اما تاريخی تجربه

نمیآيد. دست به هم آسانیها اين به اصالحاتجنبش نيروهای که است ۲۷ سال اکنون مثالمختلف قانونی تالشهای به ايران در اصالحاتاما آزموده اند؛ مجاری قانونی را همه و زده دستهشت نهادن سر پشت (با شرکت کنندگان اکنوندريافته اند گذشت) ديگر» «انقالب آن از که سالیجمهوری اسالمی نمی توان قانون اساسی راه از که

کرد. اصالح را آنتغيير برای از مجاری قانونی استفاده که وقتیجنبش در هنوز و نشود ممکن موجود وضعاصالح طلبیسوختیبرای مقاومتوبهپيشرفتنبنبست«تالش جنبش از باشد آنگاه داشته وجودبيازمايد. را ديگر مسيری تا میشود خارج قانونی»جنبش دارد. نام مدنی» «نافرمانی تازه مسير اينوضع پاسداران با و میکند مقاومت اصالحاتمتمدنانه روياروی هنوز مدنی و به صورتی موجوداصالحات، جنبش اگر نيز مرحله اين در میشود.به پيروزیبرسد روش نافرمانی هایمدنی، اتخاذ باتا رسيدن بود. اما خواهد انقالب پيروزی آن نامزندان به است بسيارانی پيروزی ممکن اين گونه بهنتيجه در ـ و شوند اعدام شوند، شکنجه بيافتند،سکه ديگر روی برود. هزينه اصالحطلبی باال ـچه بسيار است. شدن سرکوب که پيروزی البتهبه قانونی تالش از که جنبشهای اصالح طلبانهمرحله سوختشان اين و در رسيده نافرمانی مدنی

تمام شده است.اصالحات به جنبش در موجود انرژی اگر امانتواند مدنی نافرمانی سرکوب که باشد اندازه آنآنگاه سازد، خاموش را دگرگونی طلبی شعلهبه سرکوب شده مدنی نافرمانی از بنبست جنبشپراکنده و دوران شورشهای نامنسجم تا میآيد در

کند. آغاز راباز ريزد فرو موجود رژيم مرحله اين در اگراگر اما میگيرد بهخود نام انقالب جنبش پيروزیآنچه سرکوب کند را جنبش موجود بتواند وضعدر اصالح طلبی جنبش است. انقالب نداده رخآزمايش را نوع بنبست اين ايران بارها تاريخمعاصرزمين گير مدت ها ـ سرکوبی از پس ـ هربار و کردهموردی که تنها معاصر ايران در شايد شده است.به جنبشاصالحطلبیدرطیشورش هایپراکندهاکنوننام باشندآنموردیاستکه پيروزیرسيدهانقالب مشروطه برخوددارد. «انقالبمشروطه»راانقالب و فرانسه انقالب کبير با مقایسه ايرانـ در

بودهاست اکتبرروسيهـبسيار کمهزينهتر ومدنیترکه به دارد، چرا خود بر را انقالب نام همچنان اما

است. رسيده پيروزیمیتوانند موجب مکانی و زمانی البته شرايطشورش های مرحله از اصالحات جنبش که شوندشود؛ قيامی عمومی تبديل به نيز بگذرد و پراکندهو متوقفگردد، توليد زندگیعمومیاختالليابد،فرا گاهمسلحانههمهجامعه را و تظاهرات گستردهزور رژيم است باز ممکن شرايط هم اين گيرد. دربچربدوپاسدارانوضعموجودبراصالحات خواهاناما اگر جنبش سرکوبنمايند. را آنها پيروز شده وبه لحاظاينکه اینمرحله پيروزشودهمچنان، در

خواهد گرفت. بهخود انقالب را شده، نام پيروزاگر که ديد آسانی به میتوان بدين سان،وضع به رسيدن برای به معنی تالش «اصالحات»پيروزی اصالحات به معنی «انقالب» و مطلوباصالح نه را پيروزی اين نوع رنگ آنگاه باشد، موجود رژيم تصميمگيران و متوليان که طلبانمیکنند. مقابله و سرکوبشان ـ تعيين نوع با ـو زرد و سبز و آبی مراحل از میتواند اصالحاتدر هر و بگذرد مخملی و نرم و خشن و زبر سرخ ونام کيفيت رنگ و به پيروزی رسيد آن اگر مرحله

می شود. انقالب معرفآن پی تنها در مقاله اين در من کنيد که توجهنزد مطلوب» در دهم اگر «وضع نشان بوده ام تايکی دگرگونیخواه جنبش يک شرکت کنندگانپيروزی اين جنبشانقالبنامخواهدگرفت. باشد«وضعمطلوب» البته اينتوافق بر سر در مورد امادارد که وجود چراها و اگرها و اماها جای بسيار

است. خارج اين مقاله از حوصله آن ها بررسيدنديديم اگر نصيحتمنآناستکه پاياناما دربودن تغييرناپذير يک نرم بودن يا خشن کسی بربپرسيم: از خودمان است دارد بهتر تأکيد جنبشيا بودن مخملين خشونت، و نرمی اينکه نه «مگرنوع که مبارزان نه را مبارزه يک شدن ناهموار و زبرتعيينمیکند؟و وضع موجود عملنفعبرندگانازاين که ما بر راه ابتدای در تصميمگيری مگر نه کهـ فقط با بکشد طول هزار سال هم اگر ـ اين راه راخواهيم درگيری خشن از پرهيز مسالمتجوئی وعين در ـ ناپذير و و خرد علمی کاری غير پيمود،اينگونه بر چراست که است؟ پس محال حال ـ

اصالحات... هزارتوی270Iranians, Vol. 10, No. 281, Friday, July 21, 2006 ۳۰ تیر ۱۳۸۵ جمعه ،۲۸۱ شماره دهم، ۲۷ ایرانیان، سال

۱۷ صفحه از بقیهمرده» «مارکسیسم که کردند پیدا ـ۱۹۸۹ اعتقادانقالبی» «توان جهانی سرمایه نظام قربانیان ووجود طبقاتی مبارزات دادهاند و دست از را خودسرکردگی به نظام حاکم جهانی ندارد. خارجیمعرفی«فرهنگ با سیاستجهانیخود در آمریکاوجود آورده تعدیلبه «اقتصادجهانی» جهانی» وو از استثمار سرمایه شدن جهانی گسترش و با وبرداشته دست ستم تحت ملل و کارگران سرکوبنظام قدرتی قدر مسحور که افراد این تعداد است.و «کرامات» در مقابل گشته و سرمایه جهانیدعا و کرنش بازار «آزاد» سرمایه به «معجزات»از مشخص طیف یک شامل فقط پرداختند مارکسیستی ـ چپ جنبش روشنفکران و فعاالن(۱۳۷۰ ـ دوره همان طور نمونه در به نمیشد.دچار اکثریتنیز «کار» گردانندگاننشریه (۱۳۶۷

گرفتند.(۲۰) ایدیولوژیکیقرار ایندگرگونیتوده در انحالل حزب اعالم و از سرکوب بعدنگهدار گروه ،۱۳۶۲ داخل ایران در جریان سال«کار» نشریه با پخش نقلمکان کرده و خارج بهخلق فداییان سازمان «هواداران طرف از اکثریتبه و پیوسته خارج در اپوزیسیون خیل به ایران»و نگهدار آورد. فرح روی ضد رژیم فعالیتهای(۱۹۹۱) ۱۳۷۰ سال تا که طرفدرانش از گروهیتوده، حزب با کامل موافقت و همخوانی دررا آن و رهبران «مهد سوسیالیسم» را شورویجهان در سوسیالیسم» جنبش «پیش قراوالنشوروی تجزیه فروپاشی و به محض میدانستند،پرداختند. آن نفی به برتافته و رو مارکسیسم ازشمارههای مختلف در مندرجه مقاالت محتوایکه میدهد نشان خوبی به «اکثریت» کار نشریهزبان و رفته جلوتر یک قدم حتی یارانش و نگهدار«اکثریت» کار نویسندگان گشودند. نصیحتتبعیت و به اوضاع جهانی حاکم بر تاثیر جو تحتجهانی نظام با مصالحه طرفدار ایدیولوگ های ازکه هشدار دادند مارکسیست به چپهای سرمایهنشوند تاریخ و خود جامعه مطرود می خواهند اگراساسی تجدیدنظر خود مواضع در که است بهتردر عظیم دگرگونیهای تفوق و شکوفایی و کردهپذیرفتهومارکسیسم اطالعات را تکنولوژی و عصر

عقب نمانند از غافله که این و برای کنار بگذارند راحقوق دموکراسیو مدنی، اصولجامعه با را خود

سازند. مسلح و آشنا بشرفرخنگهدار، (اکثریت)،خود شماره۷۸ کار دربود، خلق» فداییان «سازمان مسئول سالها کهسازمان که ساخت خاطرنشان مصاحبه یک طیراستای در تاریخی مختلف مراحل از گذر طیایدیولوژیک به سوییک از یک سازمانبسته عبورو عقاید تنوع آرا بر مبتنی و سازمان سیاسی بازاولویت پیشبرد و اهمیت به و آمده حرکت در بهبرای دموکراسی انتخاب و استبدادی ضد مبازرهایرانبهعنوانمهمترین خواستههدفتاریخیهمه

است.(۲۱) یافته اعتقاد ترقیخواه نیروهایایران حالرهبریسازمانفداییانخلق هر دردر گسترشفعالیت هایسیاسیخود با (اکثریت) ۱۳۷۰ اواسط دهه در چپ غیر میان اپوزیسیونو تبادل نظرهای گو و از گفت شد پس موفقسازمان دو با ایران اوضاع بررسی و طوالنیکه مردم ایران» دموکرات «حزب دیگرـ سیاسیایران انشعاب بنیانگذارانشدر۱۳۶۵ ازحزب تودهـ ملی» جمهوریخواهان «سازمان و بودند کردهو نموده امضا (۱۹۹۶) در۱۳۷۵ مشترکیرا منشورنماید. نشریه «کار»که همکاری مشترک اقدام بهارگانمرکزیسازمانفداییانخلقایران(اکثریت)طرف از مرتب به طور نسبتا حاضر حال در استو آمریکا در عمدتا و چاپ آلمان در سازمان این

میشود. پخش اروپادارد ادامه

توضیحات:سال ۱۳۵۹ (زمان انشعاب بزرگ) خرداد در ۱ـ به نزدیک خلق ایران چریکهای فدایی سازمانداشت. سمپات و طرفدار و هوادار میلیون نیمنشریه پیکار»، نشریه در به:«گزارشی کنید رجوعچریکهایفداییخلق(شورایعالی)،شماره۲۰۳

(شهریور۱۳۶۵).فوریه بینالمللی»، «هرالدتریبیون روزنامه ۲ـ زنان «جنبش ،F. Azari ۲۴ و ۲۵ سال ۱۹۸۰، F. Azari کتاب در ایران»، انقالب از دوره بعد دربنیادگرایی«، با تالقی ایران: (گردآورنده)، «زنان«کار» نشریه ۱۹۵ـ ۶ و صفحات ،۱۹۸۳ لندن،نشریهسازمانچریک هایقداییخلقایران،شماره

(۹ فروردین ۱۳۵۸). ۴چریکهای سازمان نشریه «کار»، روزنامه ۳ـ ،S Chubinو فداییخلق،شماره۲ (اسفند ۱۳۵۷)ایران»، در مجله«مسایلکمونیزم «نیرویچپدرو (آگوست ۴ شماره ،۲۹ سال بینالمللی»،

صفحه۱۲. سپتامبر۱۹۸۰)،سازمان چریکهای درگیری های درباره ـ ۴و ترکمنصحرا حوادث در ایران خلق فداییمرکزی شوراهای دفتر به: کنید کردستان، رجوع«زندگانی و مبارزاتخلقترکمن»، ترکمنصحرا،بدونذکرمکانچاپ،۱۳۵۹،نشریه«کار»،نشریه ۱۶) ۵ خلق، شماره فدایی سازمان چریک هایو انقالب»، مجله «سوسیالیسم و فرورین۱۳۵۸)

۲۹ـ ۹. صفحات ۴ (شهریور ۱۳۶۲)، شمارهچریکهای سازمان نشریه «کار»، نشریه ۵ ـ

۵۹ (اردیبهشت ۱۳۵۹). شماره خلق، فدایینشریه«کار»،شمارههای ۵۰ رجوعکنیدبه: ۶ـ

فروردین ۱۳۵۹). ۵۸ (اسفند ۱۳۵۸ـ تاچریکهای سازمان ارگان «کار»، نشریه ۷ ـ۶۰ تا ۶۶ شمارههای (اکثریت)، ایران خلق فدایی

خرداد۱۳۵۹). ـ (اردیبهشتکارگر، ارگانسازمانراه کارگر»، نشریه«راه ۸ـ

(۱۲ مرداد ۱۳۵۹). ۲۶ شمارهانشعاب ایران «فداییهای ،W. Ryan ـ ۹نیویورک، چاپ «گاردین» روزنامه میکنند»،در

.۲۰ صفحه جوالی ۱۹۸۰، ۲«اکثریت» و اختالفات بین تشریح درباره ـ ۱۰

به: کنید رجوع «اقلیت»ـنشریه«کار»،متعلقبه«اکثریت»شمارههای

،۱۳۵۹ مرداد و تیر و خرداد«اقلیت»شمارههای متعلقبه «کار»، نشریه ـ

،۱۳۵۹ و مرداد خرداد، تیرـسازمانچریکهای فدایی خلق،«پاسخاقلیت

نامه مرکزیت»، تهران،۱۳۵۹، به ۱۷) ۹۲ شماره (اکثریت) «کار»، نشریه ـ

دی)۱۳۵۹،«دیکتاتوری سازمانچریکهایفداییخلق، ـچاپ، مکان ذکر بدون (قهر)» مسلحانه تبلیغ و

،۱۳۶۲تئوریک سازمان نشریه خلق»، نشریه «نبرد ـ۱ (خرداد شماره فدایی خلق (اقلیت) چریکهای

۲ (آذر ۱۳۵۹)، شماره و (۱۳۵۹

سابق «چریکهای اصفهانی، خلیل ـملیون نشریه «جبهه» نشریه در باالخره...»، (۲۱ اسفند ۱۳۶۰)، ۱۴ اول، شماره ایران، سال

۵ و ۱۲. صفحاتشماره ۶۱ (تیر «کار»، (اقلیت)، نشریه ۱۱ ـ

.(۱۳۵۹(اکثریت) «کار» نشریه به: کنید رجوع ۱۲ ـ۹۰ (دی شماره و (۵ شهریور ۱۳۵۹) ۷۳ شماره

.(۱۳۵۹فدایی چریکهای سازمان به: کنید رجوع ۱۳ـ پیرامون «نکاتی چپ)، جناح ـ (اکثریت خلقتهران،۱۳۶۰ و پرولتری»، انترناسیونالیسم مسالهاکثریت». راست جناح بر حاکم بینش بر «نقدی

.۱۳۶۰ تهران،«اپوزیسیونچپایراندر ـ مهدیفالحتی، ۱۴در نشریه ،«(۱۳۵۷ انقالب از (بعد کشور از خارجشماره ششم، سال واشنگتن، چاپ «مهرگان»،

۱۰۲ و ۱۰۳. صفحات ۲ (تابستان ۱۳۷۶)،فداییان سازمان ارگان «کار»، نشریه ـ ۱۵

۲ و ۱۲ـ ۱۱. صفحات ۲ دی ۱۳۵۰، (اکثریت)،۱۶ درموردهمکاریفداییاناکثریتباجمهوری سالهای۱۳۶۲ سرکوباپوزیسیوندر اسالمیدر

به: کنید رجوع نمونه، برای ،۱۳۶۰ ـ(۱۰ تیر ۱۱۹ شماره (اکثریت) «کار»، نشریه ـ

و ۱۲۰ (مرداد ۱۳۶۰) شماره و (۱۳۶۰مجاهدین «مجاهد» نشریه سازمان نشریه ـ

۲۵۷ (مرداد ۱۳۶۴). شماره ایران، خلقو فداییاناکثریت بعدازسرکوب حزبتوده ۱۷ـ کلمه همکارانش و کشتگر سال۱۳۶۲، جریان دراز بعد و کرده نشریه خود حذف از را اکثریتبهاسم انشعابازچریک هایاکثریتنشریهخودراایران انتشاردادند. رجوعکنید «فدایی»در خارجازخلق فداییان سازمان نشریه «فدایی» نشریه به:

.(۱۳۶۵) ۳۰ شماره و (۱۳۶۴)۱۱ ایران، شمارهمواضع مورد در بیشتر اطالعات برای ـ ۱۸«کار»، نشریه به: کنید رجوع نگهدار، جناحشماره (اکثریت) خلق فداییان سازمان نشریه

.(۱۳۶۵( ۲۹ـفالحتی،همانجا،صفحه ۹۹ وحقشناس، ۱۹

همانجا،صفحه۱۱.صفحه ۱۰۰ همانجا، فالحتی، ـ ۲۰

(اکثریت)، ۴ اسفند ۱۳۷۲. «کار» نشریه ۲۱ـ

جنبشهای... صدساله تاریخ

نبود.» خوبی آدمشناسدر فرانسویها مدرسه در نیما پدر، اصرار بهتهرانثبتنامکرد.«چندسالبعدآرامترشدهبودنمیشد قاطی مردم با رفت. بیشتری انزوای به و

میبرد.» رنج وقت دیکتاتور حکومت از وروی بر دم هر که خطوطی به بهجت الزماندر که میگوید شده، خیره میبست نقش کاغذنیز حکومتدیکتاتوری حتیاعضای یکخانوادهدوام نیاوردند ندارند.«خیلیها یکدیگر اعتماد به

نیما ماند.» رفتند اما وپاشید. نیز فرو خانواده مرد، عظمت که پدرهر «نیما تقسیمشد: اراضیبینخانواده زمینو

خرج کرد». و فروخت داشت در چنته چهدیگر شد. آرامتر هم نیما رفت که پدرشعر «فقط نبود، خبری آتشین مزاج آن از

میگفت.»آنجا به دائم که داشتیم خانهای تهران «دربهجت از برای حاال اما می کردیم.» آمد و رفتدر گسترده تختخواب یک فقط دارایی، آن تمام

است. مانده باقی کهریزک آسایشگاه اتاقهایبه جشن بدون و صدا و بی سر «خواهرانماز پس و گرفت عالیه را رفتند» نیما شوهر خانهرا عالیه شدند.» می گوید ما جدا از دو «هر مدتیبودند». صمیمی خیلی هم «با و داشت دوستدر مورد من و من نبود ثقل فکر مرکز «نیما اما

کنجکاوینمیکردم.» اومی رسد: به نظر عصبانی کوچکتر خواهرازمنبپرسید است. ازنیما «زندگیمنپیچیدهترمحیط حقیقتجو در یک چگونه با روحیه که

شدم.» ماندگار ایران در استبدادی فاسدمیزند: فریاد مشت گره کرده با و میایستد وزمانحیات«ساواک»،مرگبرساواک،مرگ «تاسکوت هم میخواهد بگوید، اما برساواک.» باز

میشود. خیره نقطهای به و میکند ۲۶ سه شنبه، روز در مطلب توضیح: اینبر رویاینترنت گذاشتهشده و آبان۱۳۸۳ نوشتهثریا خانم وضعیتامروز از کوشیدیم هرچه است.نشد. امکان پذیر شویم این امر مطلع اسفندیاری«طبرستان» سایت از برگرفته

خواهرنیمایوشیجدر...۱۹ صفحه از بقیه

320Iranians, Vol. 10, No. 281, Friday, July 21, 2006 ۳۰ تیر ۱۳۸۵ جمعه ،۲۸۱ شماره دهم، ۳۲ ایرانیان، سال

۱۹ صفحه از بقیه

۲۰ صفحه از بقیهاین میشود. عمدهای تغییرات دستخوش شهرپیش ارگانیک نظم و توازن که است لحظه ایناسازگاری در فنآوری هجوم و رفته میان از گفتهذاتی شهر شعور شهر، عمومی محیط مطلق بااز کدام هیچ میان این در میسازد. مختل راواقعی خود نقش شهری محیطهای عرصه وآشفته فرهنگی شهر فضای نخواهند داشت. رااین خارجی خود بروز در و متفاوت میشود وو سالیق نیازها پس، این از مینمایاند. تفاوت رادیگر اما است متحرک هم باز شهر و متفاوتاندو پایدار؛ نه ولی مییابد توسعه نیست؛ «پویا»محیط ها، محیط آسیبپذیرترین میان این در

است. ـ فرهنگی شهر کالبدیاز گاه و ناخودآگاه نیز، ما آشفتهبازار این دررا آن محیط این معنایی تقلیل با دلسوزی، سر«بافت نام اطالق با ما، میسازیم. آسیبپذیرترشهر» فرهنگی ـ کالبدی «محیط به تاریخی»آن از را طبیعی محیط همراهی گام اولین درگرفتن نظر بدون در ـ پس آن و از می کنیم سلبهرگونهبارمعناییبرایمحیططبیعیوهمدست

مجاز بهتعرضوتخریب خودرا فنآوریروزآمدـ باپیش مناظرطبیعی(که بدینسان، آنمیدانیم.محیط مصنوع شهر عرصه با در همراهی این ازبه تبدیل میساختند) را فرهنگی ارزشهایفتح.محیطمصنوع انتظار عرصهایمیشونددررا نقش خود با پذیرفتنعنوانبافتتاریخی، نیز،وسیلهایبرایتماشایگذشته تقلیل حدی به تامیدهد.واگردر روندرشدو توسعهشهریفرصتاغلبنیستـ ـ که وحوصله ایبرای تاریخنباشد

است. پیش معلوم از این بافت سرنوشتـ که ما امروزه بنابراین، در حقیقت آن چهـ دلسوزانه شهرها تاریخی» عنوان «بافت تحتتقلیل نیست جز هستیم، چیزی حفظ آن پی دربا تبدیل ما، ارزش. یافته موجودیتمیراثهائیباتاریخی ومعمر،به هویتفرهنگی بهاندامیصرفاسختیمیتوانیمدالیلکافیبرایحفاظتآندربیابیم. شهری های اندام سایر مهاجم روند برابربرای فضایی که آن از بیش عرصه این که آن حالو زیستن بودن، برای است فضایی باشد، تماشااینمحیطقادر اینطریق استکه از تنها شدن.ما برای را خود فرهنگی نهفته های بود خواهد

بهجای بگذارد. بر ما را تاثیرات خود بازگوید واین زندهسازی باز برای که میرسد نظر به

برقراریارتباطو آمیختگی در اولینگام محیط،و محیط این عرصه میان این پیش از کاملی کهعبارت است. به بود، الزامی شهر برقرار طبیعیو خود حصار در بافت این کردن زندانی دیگر،قطعارتباطش بابسترطبیعیومتن زندگیشهر،کرد. خواهد مخدوش را آن هویت و موجودیت

ـ کالبدی محیط که است روشن البتهزندگی، به بازگشت روند در شهر، فرهنگینقشوکارکردخودخواهد در تغییراتعمدهایراپذیرفتو،متعاقبآن،تغییراتشکلیومحتواییمختلفی را درخود خواهد گرفت. آنگاه، در صورتیرا هوشمندانه مسیری جدید تحرک این برای کهاین باشیم، برگزیده فرهنگی اهداف راستای درمنافع از زندگی عرصه به ورود محض به محیطبا و شد منتفع خواهد فضای شهر کل فرهنگیحوزه در را خود نقش شهر زندگی عرصه به ورودخواهد باز اقتصادی حتی و اجتماعی روابط

بود. تاثیرگذار خواهد روابط بر آن و شناختنیست چیزی دادیم توضیح که را روندی امامسئول و رفته» دست از «توازن بازگرداندن جزبرقراریاینتوازنهمنظامکارآمدمدیریتشهریو هیچ استدالل با نظامی در چنین و است.فضاهای از قسمتی مدیریت نمیتوان بهانهای

نتایج انتظار کرد و جدا آن سایر ارکان از را شهریمطلوبی راداشت.چرا که بهمحضجدایی قسمتیدر برمیبندد. زندگی از آن رخت شهر، فضای ازدر شهر، فرهنگی ـ کالبدی محیط زندگی واقع،زندگی سایر فضاهایشهری عجین با صورتی که

برنمیتابد. را دوگانه مدیریتی باشد، شدهبتوان که نیست موجودی شهر یک کالم، درآنراازچند سوبهصورتمتمرکزو محلیمدیریتنمود. تضمین هم فضاهای آن را کیفیت و کردناهنجاریفضاهای نمونههایبارز امروز واقع، دردر یکپارچگی عدم معلول همه از بیش شهریتوجه این میان، در است. مدیریت شهری نظاماین بازگردانی است: الزامی بسیار نکته یک بهزندگی شهر مستلزمتغییراتیدر محیطبهچرخهچرخه متناسب با آن تغییراتی در محیط و ایناینامر،عالوه برساختار زندگیجاریشدهاست.دانشویژه وگستردهای اداری خاصخود، مالیومعماری مرمتو برنامهریزیشهریو زمینه در راپیدایشاین دانشنزدمدیرانمحلی میطلبدکه

نیست. امکانپذیر مدت کوتاه در الاقلاطالعرسانی پایگاه از شده ای ویراستاری برگرفتهمعماری» و «شهرسازی

شهری... فضاهای ناهنجاری

هماهنگباشد.امروزهبهدلیلوضعیتنابساماناقتصادیوناآشناییسفارشدهندگانگرافیک،استفادهبرایجلد و نقاشیهایچاپ شده طراحیها ازباید دارد. رواج دیگر محصوالت و کتاب هابهعنوان نقاشیصرفا یکاثر اگر متذکرشدکهیکاثرنقاشی درمحلمناسب خودنصبشودسینه بر که یک تابلو نقاشی مثال دارد، ارزشقابل میشود نصب همایش بزرگ تاالر یکیا و خواب نیست کوچک اتاق در یک استفادهنگارگری یک اثر عنوان نقاشی دیواری از به اگرنابه جاست.مالحظهمی شودکه استفادهشودفضا نقاشی، عوضشدنمحلنصب یکاثر باچگونه پس دست می رود آن از وکاربرد تاثیر

۱۲ صفحه از بقیهپیامهای... با اجتماع خدمت در است هنری «گرافیک»

گرافیک انتظار و کرد چاپ توان آن را میبا ممکن است گاهی البته داشت؟ آن را بودننقاشی اثر یک هنری مدیر یک مشورت و نظرمحصول در یک مناسبی لیآوت دیزاین و باخالقانه جا ودرست وحتی بسیار به گرافیکاست انتخاب سر البته از این امر که رود کار به

اجبار. سر از نهاثر سالم و کامل گرافیک اثری باری، یکبین موضوع منطقی ارتباط آن که در استبروز بسترهای و قالب مخاطب، محتوا، وکلی هماهنگی باشد و برقرار شده نمایش وو تعهد و دانش بر عالوه مورد چهار اینمسئولیتگرافیست،همفکریوهمکاریهایمدیر و سفارشدهندگان یا سفارش دهنده

میطلبد. نیز را هنریاست، نوشتار این اصلی موضوع آنچه اماکه است هنر گرافیک نوعی از کردن مطرحاین دیگر سخن به است. کامل اثر از یک فراترکامل و سالمت بر عالوه گرافیک یک اثر کههماهنگیعناصر چهارگانهفوق، میتواندحتیازموضوعموردسفارشحرکتکرده پیشگامترشود. کامل ظاهر و جامعاالطراف به صورتی وتصور» و همانکتاب«تصویر در مرتضیممیزمطلقا نباید تصویرگر که را آنچه ...» میگوید:ترجمهتصویریلغتبه انجامدهددنبالهرویوداشته یاد باید به همیشه لغتموضوعاست وموضوع به را تازه ای ابعاد کارش با که باشد

کند.» اضافه سفارش موردشاهکارهای که هنرمندانی نیستند کمآثاریکه ماندگاریدر عرصهگرافیکآفریدهاندـ اگرچهحاشیه ایبرایمتنسفارشهستند،اماباالی فخامت و عیار با متن و گاهی عرض هم

جلوهگرند. متن از خود ارزشتر با هنری«گرافیک»هنریاستدرخدمتاجتماعو سیاسی اجتماعی، فرهنگی، پیامهای با آن نوع عالیترین مؤلف» «گرافیک و تجاری.ارجمندترین امانتداری، عین در که است

است. برای متن جامعه حاشیهادیبی سایت فرزاد از وب برگرفته

به سنگ ستمديده را که هرگز آنهايی طبيعتا نهايرانبرای سينهمیزنند،بهخيال خام بازگشتبهخودشان که شيوهای به مردم گرده بر سوارشدناکبر میدانند! خود حقوق جزو را آن و میپسندندو چند از بوده. همراه ستمکاران با زمانی گنجیاو میداند چونیاين همراهی وهمکاریفقط خودو همکاران پيشين از رویگرداندن پس از بس. وو نتيجتا میافتد زندان به آنها برابر ايستادن دراومیتواندکسانی میپيوندد.طبعا بهستمديدههانمیتواند کردهاند. اما ستم به او که ببخشد راکه بخواهد آنان از يا کند توصيه ستمديدهها بهزمانیدرجبهه آنانبودهعفو که اونيز ستمکارانرااز منحصرا حقیست ستمکاران بخشيدن کنند.آنستمديدهها.اکبرگنجیمیتواندبدونکمترينانتظاریاز کردهخود پوزش بخواهدو برایخودش

بخشيدن او و نمايد. پذيرفتن آن طلب بخششاز پيش گنجی اکبر اما ستمديدههاست. با مطلقاکار اين بکند. ديگری بايد کار من بهگمان اينهاتکليفنامشروطاوبهمعنایکانتی کلمه وظيفه ياکانتی اخالق اصطالح بهصورت کانت است. نامکه اکبر آن میآورم: يکی دو علت به من فقط راگنجیدرامراخالقبهعقيدهوديدگاهکانت سختنبايد سبب بههمين که آن ديگر و است، پایبندنتيجه نفیشعار در نفیاخالقکانتیو رفتاریدربا کسی را يعنی اين سرزند. او از اخالقی خودشپایبنداستمواجه کردن. کانت اصولی کهبه آنهااضطراری»، «دروغ «دروغ از اعم نوع دروغی، هرمصلحتآميز» «دروغ ما بهزعم يا نوعدوستانه»،کسی کانت بهزعم میشمرد. مردود اطالق به رابشريت و بهخودش اخالقا دروغ میگويد، کهمیزند اين باره مثالی میکند. کانت در خيانت

تکليف اين هولناکی حتی و انعطافناپذيری کهتعقيب A مورد وقتی میدهد: نشان را اخالقیو A هنگام واقع شود، را کرده او قصد جان B کهدوست مربوط برد، پناه دوستی خانه گريختن بهتعقيبکننده تعقيببوده، اگر اينگريز و کهشاهداينکه از بايد حقيقت را بگويد بگذريم بپرسد، او ازاخالقکانتی امروزهقابلدفاعنيست. اماکسیکهنمیتواند، وقتی میداند، درست را اخالق کانتینمايد. عدول آن از میآيد، بهميان خودش پایتقريباهمه کسانیکه درجبهه ستمکاران نبودهانداو نمیدانند. سکوت چيزی گنجی سوابق اکبر ازاگر میدهد. جلوه مظنون را او قهرا مورد اين درهيچکس نداند،خود اومیداند کهدرزمان خدمتبهجمهوریاسالمیچهکردهاست.تکليفاخالقیدوره بگويد در که گنجی ايجاب مینمايد اکبرکال ستمديده و با [آنگاه] میکرده. خدمتش چهاست که او اسالمی جمهوری مخالف با ايرانيان

يا نه. خطايی کرده، ببخشند را، اگر

او وضع و گنجی اکبر به اشارهای330Iranians, Vol. 10, No. 281, Friday, July 21, 2006 ۳۰ تیر ۱۳۸۵ جمعه ،۲۸۱ شماره دهم، ۳۳ ایرانیان، سال

۱۹ صفحه از ۲۱بقیه صفحه از بقیهتحقیقاتعلمی بهطرزیتفکیکناپذیر در استواست. چسبیده نتایج پیشبینیناپذیری بههم آن است، بیپایان جریانی خودش تحقیقاتدقت به را آن نمیتواند هیچکس که مقصدی باپیش بینیکند.آننتایجغیرقابلپیشبینیودورازانتظاریکهتوسطتحقیقاتعلمیدرآزمایشگاههابهبارمینشینندهرچقدربیشترپیششرطیبرایبههمان اندازه باشند، نوآوریهایدیگر ابداعات ونظارت درآوردن زیر به برای فشار بیشتری نیزدر تحقیقات هدایت جهت دانش محصوالتکنجکاویهای کردن رام برای و معلوم مسیرهایلیکنکنجکاوینباید کرد. علمیاعمالخواهندشود، شدیدمحدود طور به جدیو اندازه بیشاززیرادرغیر اینصورتتوانایی هایعلمی برایایجاد

رفت. خواهد از دست هم جدید دانشموجود از مباحثات مرکز بسیاری تنگنا اینمیدهد. تشکیل را علمی تحقیقات پیرامونبر را علمی کنجکاویهای آنچه همه تردید بیبیشتر واقع در نیستند. مناقشهبرانگیز میانگیزداین تحقیقات علمیچنینخصوصیتیندارند. باپیشگام در حوزه های ما مورد نظر تنگنای وجودعلوم و نانوتکنولوژی زیستی، پزشکی مانند این در تحقیقات هستند. آشکار کامال اعصابمیشوند. شدید مخالفت دچار گاهی عرصههادر دینی دالیل و انگیزهها به میتوان مثال برایبه یا و اشاره کرد پایه تحقیقات سلولهای موردانسانی هویت تغییر امکان مورد در که هراسی

دارد. وجودکنجکاویمستلزم تندروی بهخصوصیاست،این دقیقًا یعنییک زیادهروی ضروریو مشخص.یک شور به کنجکاوی را است که همان چیزیخارج که یعنی چیزی تبدیل میکند: هیجان وخودش قوانین از و میگیرد قرار اخالق مقوله ازهست هم خاطر هیمن به و میکند، پیرویراههای از آن کردن رام به اصرار جامعه چرا کهدر خصوصی سرمایهگذاریهای دارد. متفاوتهدایت مسیرهایی به را کنجکاوی تحقیقاتمیکند کهدرآنهاپیشرفتهایجدیدعلمی وعدهباالی اقتصادی امکانات و ظرفیتها به رسیدن

دارند انتظار معموال سیاستمداران می دهد. رااقتصادی رشد مثابه قوه محرکه به تحقیقات کهکمیسیونهایاخالقیمیخواهند که عملکند.محدودیتهاییبرتحقیقاتعلمیاعمالنمایند؛حتیاگرچنینمحدودیتهایینیازمندمذاکراتونهایت تمایل برای گفتو گوهای مجددباشند.درمشارکتدموکراتیکنیز در تالش برایتاثیرگذاری

است. علمی اولویتهای برتالش ها تمامی در باید کاریها مالحظه اینشوند. لحاظ بنیادی تحقیقات از حمایت برایتحقیقات اروپایی نام انجمن به اروپا بنیادی دروارد حال در (European Research Council)و دارای است خود سرنوشت ساز به مرحله شدننقشی برای آن است کنندهای پیامدهای تعییندر مورد کردن آن اذعان به ما اکنون آماده کهبار اولین برای این هستیم. علمی کنجکاویهایاستکهحمایتبرایتحقیقاتبنیادیدرسطحعلمی گروههای است. گشته ممکن اروپا اتحادیهرقابتی پان اروپایی به شدن حال وارد در منفردهستندکه طیآنبهتریننتایجازمیان منتخبینایجاد چیزی چنین پیامدهای میشوند. گزینشاست و کنجکاویهای علمی باز برای یک فضایقادرساختن نتایجغیرقابلپیشبینی کهمشخصه

پیشتاز هستند. و تحقیقات آیندهنگرتنگناـکهحقیقتًاتنگناییسرنوشتسازاستشور و کنجکاویپرشر امروزه ما استکه اینجا ـدر عین اما را ارج می نهیم، آینشتاین فردی چونپیامدهای غیرقابل که میخواهیم هنوز هم حالآوریم که کنجکاویها کنترلدر پیشبینیرا به زیراینتنگنا بایدبر ما بهآنسوهدایتمیکنند. را ماکه آن به دادن اجازه طریق از آنهم یابیم غلبهو پشتیبانی قرار گیرد و کنجکاوی مورد حمایتآن از آن ثمرههایی شود که سعی حالی در هم آنمیرساند. این که نفعی جامعه به جذب شود کهباید میآییم بر مهمی کار چنین پس از چگونه ماگو و و گفت مورد بحث در عرصه عمومی پیوستهسادگی به که تناقضهایی حال هر در گیرد. قرارکردهمچنانباقیخواهند غلبه نمیتوانبرآنهاناهماهنگیهایی که است درون آنها و در ماندو مواضع ویژگی که داد خواهند نشان را خودهستند. علم سوی به مدرن جوامع نظرگاههای

امروز» «ایران سایت از برگرفته

دالیل... از یکی

نویسندگان مورد در ویژه به جستهاند؛ سود همآن، اشغال تحت کشورهای یا آلمانی شده راندهیعنیزمانی ازسقوطآلمانهیتلری؛ بعد البته، ومورد همچنیندر بود. که«دشمن»ساقطشدهدنیا، اردوگاه کمونیستی رانده شده نویسندگاندر خصوص به کمپ، این فروپاشی از پیش تاکتاب هزارها سرد، جنگ اوجگیری بزنگاههایبا را نویسندگان این که است دست در مقاله وو صدها کردهاند، شناسایی شناسه «تبعیدی»برای ابراز نیز کنفرانس و سمپوزیوم سمینار ودولتهای عملکرد افشای و آنها نارضایتیشناسه از همین با استفاده مؤکد کمونیستیاردوگاه این دادهاند. اما، به محضی که ترتیبتکیه می ریزد، فرو «دیوار» آن و میشود ساقطدست را از خود اعراب محل هم واژه «تبعید» براخیر، شش سال پنج در که به طوری میدهد.کم کم بلکه یکپارچه «مهاجرت» است، تنها نهداردازشناسههاییمانند«سفر»و«توریسم»همبدیل وجود که زمانی تا میبینیم در میآورد. سردادن پلیدیهای نشان برای رقیب هم داشت،واژه «کمون»، کردن پیاده مدعیان از برآمدهسو، که از یک حال و داشت؛ الزم را «تبعید»پیروِز بازمانده از سوی دیگر، و ندارد، بدیلیوجودرادر آنجنگ،یعنیخودش،نطفههمهپلیدیهاتا پسمیزند «تبعید» را واژه افشاگر زهداندارد،بروزخودکامگیها، کشتارهای در سببیتخود راـ مذهبی قومی ـ دستهجمعی، پاکسازیهای

کند. پنهان میلیونی، آوارگیهای و نژادی،«پست که این آشفته بازار معانی ( در خب،است)، آن معرکه بیار آتش هم بازار مدرنیسم»بهدنبالشناختباشد،فقط پژوهشگریکهواقعاشاخصههایخودپدیدهموردبررسیرامترومعیارآن بر حاکم نه مناسبات سیاسی و میدهد، قرارواژه که عبارت آخر، میخواهم ادعا کنم به را.«مقدمهای بر ادبیات کتاب «تبعید» در عنوانفارسی درتبعید»،بانظرگاهسیاسیانتخاب نشدهبلکهبرعکس،کاربردواژه«مهاجرت»برای است.دارد. سیاسی چشماندازی که است ادبیات این

در... فارسی ادبیات چرا

آمریكا نه چندانآگاه خواهدافزودورییس جمهورایران به نظامی حمله استراتژیک خطای به را

زنهار خواهد داد.پساگرقرار بردیدارشد،دست ملتحقطلب

بههمراهش.بوش» احتمالی با و دیدار «گنجیجاودانخرد بابک نوشته:امروز» «ایران اینترنتی سایت از برگرفته

و اقدامها ناقص پیگیری از من آنچهاین خارج دریافتهام، گنجی در سخنرانیهایمدعینمایندگیهیچجریان سیاسی استكه اویک عنوان به تنها و نیست ایران در خاصیصدای در صدد رساندن روزنامهنگار رنج كشیدهآزادیخواهیوصلحطلبیمردمایران مظلومیتو

است. جهانیان گوش بهبهنظرمنمیرسدكهتمامرفتارها اینهمه، بافوق نقش ایفای با منطبق گنجی گفتارهای وایران در رژیم از لزوم تغییر آشكارا گنجی باشد.است كه باعث شده سخن میگوید وهمیننكتهبه در سودای را او تهران در از دوستان بسیارینوع از انقالب یک سیاسی رهبری دست گرفتن

كنند. مخملینآنتصوراین از من، گنجی به لحاظ اصولی اعتقاد بهكه را نقشی هر برخوردار است كه بدیهی حقبر میپسندد، یا و میداند مناسب خود برایرهبر یک قامت در بخواهد او كه این گیرد. عهدهدوستان، از برخی خالف ظهور كند، به سیاسی

مشروع است. موجه و برای مننقشی هر گنجی من، گمان به حال، این بااست بهتر كرده است، خود تعریف برای كه راو طبق مقتضیات اعالم و صراحت به را همانچنینبه نظرم اما لوازم هماننقشحركتكند،میرسدكهاودراین بارهبه تصمیمروشنینرسیده

میدارد. بر ناهمگونی گامهای وقربانی گنجیمیخواهدنقشروزنامهنگار اگرقاعدتا بهتر عهده گیرد، را بر خود اظهار عقیدهمطرح نكند، رژیمرا تغییر استكهجمالتینظیرپیایجادشرایطیبرای در نگار كهیکروزنامه چرا

صرف است خود حرفهای و انسانی وظیفه انجاممیكند. حكومت كسی چه كه آن از نظر

بهتر گنجی چنین صورتی، در طور، همینو روشنفكران دایره به را خود دیدارهای استبا مالقات و از كند محدود حقوق بشر مدافعانجملهجورج از چهرههایسیاسیجنجالبرانگیز

بوشبپرهیزد.رهبری دست گرفتن به پی گنجی در اگر امایکحركتوسیعسیاسیدرایرانباجلبحمایتدر میشود. متفاوت داستان است، بین المللیباره در میتواند اصولی لحاظ به او صورتی چنینهر مقام با بگوید و میخواهد هر چه تغییر رژیم

كند. دیدار بوش جورج جمله از سیاسیهم نقشی چنین ایفای برای حال، این باو گفتار از كه تناقضهایی درگیر است با گنجینوع تحمیل هر میكند.�گنجی رفتارش تراوشامور در بیگانگان مداخله حتی و ایران به جنگاستكه باور این بر و نفیمیكند را داخلیكشورخودجوش یکجنبشمدنیغیرخشونتآمیز با

داد. تغییر ایران را میتوان رژیم داخلیمدنی جنبش مورد در خود باور به گنجی اگرباشد،كسب حمایت خودجوش اطمینانداشتهاندازه خارجی تا دولتهای سوی بینالمللی ازبر او اما چنانچه میرسد. نظر بیمورد به زیادیو اروپا به دورهای از سفر هدفش كه باشد نظر اینبهقصدكسبحمایتبینالمللی نه آمریكا احیاناو آمریكا اروپا متقاعد كردن سران به منظور بلكهاین در دخالت نظامی در ایران است، عدم بهصورت، الزماست اوچشمانداز یکتحولداخلیصلح گفتارهای این كه نه نشان دهد، آنها به را

كند. مطرح را انتزاعی و فلسفی خواهانهبه متحدانش و بوش اگر روشنتر، بیان بهنظر به باشند، ایران به حمله اندیشه در فرضاز گنجی اكبر نصیحت و موعظه با نمی رسددر گنجی احتماال كنند. خود چشمپوشی برنامهایران به میتواند آنان را از حمله فرضی صورتیرا تهدیدی رفع راه روشنی به كه كند منصرفاحساس اسالمی جمهوری جانب از آنان كهچنین گنجی آیا اما دهد. نشانشان میكنند،

میشناسد؟ را راهی

نه؟ یا کند گو و گفت بوش دیدار و جورج با گنجی اکبر۲۵ صفحه از بقیه

340Iranians, Vol. 10, No. 281, Friday, July 21, 2006 ۳۰ تیر ۱۳۸۵ جمعه ،۲۸۱ شماره دهم، ۳۴ ایرانیان، سال

قبل شماره جدول حل

افقی

عمودی

شماره این جدولفیلم نقد

۲۶ صفحه از بقیه

نقدیبرکتاب«آخرینروزها»۳۷ صفحه از بقیه

رابطه از بعد ـ گرفت اسکار خوب» هانتینگعاشقانهتبلیغاتی باجنیفرلوپز کهمنجربهساختو «ژیلی» کمفروشی چون ضعیف و فیلمهایصحنه سینما کنار از بکلی «دختر جرزی» شد،فعالیت های دوره فترت از یک پس اکنون رفت.بچه، «رفته، اسم به فیلمی کارگردانی با را تازهدرامیدرباره دو ـ که (Gone, Baby, Gone)«رفته ۴ دختر گمشده یافتن جستجوی در بازپرس کهاین فیلمادهریس در ـ آغازکردهاست. سالهایانددید باید دارند. را مورگانفریمننقشپلیسها و

کرد؟ چه خواهد پشت دوربین در افلک

دنیای سینما

(Remote) دور از راه کنترلی او دستگاه به مردمی دهدکهدستگاهیبینالمللیـوالبتهخیالیـکند وسریعکرد را چیز آن میتوانهمه با استوگذشته و آینده به یا و برگرداند جلو و عقب به یاکورن از استیو ظاهرا بکر [سناریو این ایده با برد.مطلق»] مارکاوکیف نویسندگان«بروس قادر وو غریب صحنههای و مضامین به متوسل فیلمتا میکوشد آنها طریق از و میشود ناممکن

استفاده کشاکش در اندازد. خنده به را تماشاگر«نیومن» دردسرهای برای که دستگاه کنترل ازبه او هم زندگی سرانجام و بار می آورد به بسیارهم آشفتگیو از فیلمدچار تراژدی میرسد،قصهگسستگی میشود.یک جا زندگیبرای شخصیتدیگر جای در و زیباست او همراهان و داستان

زشت. و غم انگیزبه کلی، از مضمون خواسته است فیلمسازنتیجهاخالقیهمدستپیداکندکههمان راضیاست. شخصیت داستان از زندگی موجود بودنرو به رو و مشقت گرفتاری همه آن با وقتیبازیدیوید هسلهف) میشود، شریکاو«امر»(بابا و همسرش می کند خودداری او همکاری با ازرویهم میریزد، بازیشان آستین) دیگری (با مردمیبخشد! لقایش به را کنترل دستگاه عطایهمه و با باشد. قانع دارد، که زندگی باید به پسمهربان. فیلم ازدکمهدستگاهبرای سرعت بهجلوبرخی در ثابت کردنتصویر بیصدا و یا عقب، یا وجاهاافههای خندهگرفتهامابیشتر بهصحنه هایرکیکووقیحجنسیپرداختهاست(مثلحرکتدر و شوهر زن یا و عروسک با جفت گیری سگاست این امروز کمدیهای اشکال رختخواب).جز ندارد چارهای گرفتن خنده برای فیلمساز کههمین است و زشت. مضامین کثیف توسل به

بی ارزشاند. اکثرا کمدیها که

۲۶ صفحه از بقیه

امروز و تهران در جنوب بود کشتارگاهی ۱ـ تفریحی. هنری و است فرهنگی، مرکزی

تشویق ـ تحسین و مقام ۲ ـ کلمهای درتوپ چوگان. ـ شبهقاره استانی در

وسایل نظافت و از ـ سیاهه ۳ ـ فهرست وو ارادتمند. ـ پیرو پاکیزگی

استفراغـضمیرسومشخصمفردـهمه ۴ـ سالمتی برای آن را نوشیدن میشودـ شامل را

کردهاند. تجویزخودمانی! ـ ناگهان ـ واجب غیر عبادت ۵ ـ

شود. یاد نیکی به که امیدناتوان ـ دلیل و مدرک مزاحمـ با راندن ۶ـ

کهنه. دلآدار ـ رنجور واست آسمان ـ ربالنوع پنهان و پوشیده ۷ـ

شمسی. منظومه سیارات از وظاهر جنسبه نتسومـ سالـ ماهیاز ۸ـ

مصر. در صحرایی ـ قویباشد ضرورت روزانه و مورد نیاز آنچه ۹ ـو عقیق صورت به طبیعت در است جسمی ـ

سنگآتشزنه.در بزرگ صحرایی آتشـ ـ تعجب حرف ۱۰ـ

ویتامینجدولی. ـ ینگیدنیاخوشی آسمانـ آسیا برگشتهـ گندم از ۱۱ـ

تناسایی. ویگانه ـ لولهدار و سرپیچ نفتسوز چراغ ۱۲ـ

زیرگونهها ـ ترکی اسم ـخدای شکوهـ بزرگی و نظیرـ شبیه و ۱۳ـ

در اساطیر یونان. جنگـ اختراع امید نا ـ تابستانی نوعی روانداز ۱۴ـ

مونگلفید.گویا. فرانسیسکو از نقاشی تابلویی ـ ۱۵

نخستین ـ کنند! پیشگویی تا میگیرند ۱ ـخدا. ناطق مخلوق نخستین و انسان

کشیش پیشه ـ و کار ـ همراه دوست و ۲ ـ«ستایش قرن۱۵ و ۱۶ مولف هلندی بشردوست

جنون».و تمام ـ کامل ـ کرمانشاه ۳ ـ شهری در

هم. پشت سر پیوسته و

سپاسگزاری ـ و تشکر ـ آهنگ و ۴ ـ قصدسام! عمو قلم

مغولیـ قانون دیهیمـ تاج و ـ ۵ـ شکمبندماش. دیگر نام

عزاداری ـ ارکستر ماه ـ قدرت و هیبت ۶ ـصدا! و سر پر

راهنما! نویسنده استـ حرام خوردنش ۷ـ نقاشی. کارگاه ـ

کنندـ رسوا تا میدهند ـ ترشی انواع ۸ـ ازاسامی آقایان. از لحظهـ یک

دردمند ـ و ـ بیمار همراهی و ۹ ـ کمکبه گویش انگلیسی. «درس»

و بالها ـ بلبل ـ اروپایی پایتختی ـ ۱۰آسیبها.

وقت و سوم ـ رایش ۱۱ ـ آخرین دولتمردبنیاد. و بیخ ـ کار درستی در و راستی ـ هنگام

عاصی و آدم از ـ کنایه شکسته پایه ۱۲ـ مبلشطرنج. در عرصه مبهوت استـ گناهکار

بالهای بودنـ از راه به دلواپس و چشم ـ ۱۳

درخشندگی. ـ بنیانبراندازخوب و پسندیده ـ ۱۴ ـ سرگردان و آواره ـ

خوف. و ترسروح» «طوفان رمان فرانسوی نویسنده ۱۵ـ

قوم! یک رسوم و آداب ـ

همچنان و هنوز می کنند زندگی کشورها این دربر سایه سرزمینهایشان تبعیضآلود قانونهای

زندگیشانانداختهاند.آلمان مقیم ایرانی زنان اکنون حال، هر بهتلفن این موسسه به مشکالتی دارندمیتوانند اگرخود مشورت مشکالت و بحرانها درباره و کنندخانم «صدای آلمان»، رادیو مطابق خبر بگیرند.هماموسوى،روانشناسمسایلاجتماعىکهمدتدارند، را نقشمشاور اینموسسه ۵ سالاستدر

جوابگویمراجعاتزنانفارسیزبانهستند.

یک زن از نگاه۲۰ صفحه از بقیه

اکبر که بگذاريم بنا را بر آن حتی و دهيم قراربا مساعدتساخت قبلی، اساس نقشه گنجیبرپيش بردن حال در او هزينه به و سياسی حاکمنخبگان منافعی برای متضمن است که پروژهایحاکماستکهنسبتبههزينه هایآنچشمگيرترو توجيه پذير را آن اجرای که چنان آن است.

اقتصادیمیسازد.

(۴)چنين گفت که قاطعانه و کلی نمیتوان بهاحتمالیوجودندارد.حتیعاقالنهاست کهپيشفرضی چنين گنجی، آقای اعتبارنامه امضای ازيا برای حمايت خود محاسبات در هنگام نيز رامثابه پذيرش او به واقع در و حمايت از او عدمجنبشدموکراسیخواهی»لحاظکنيم. «رهبرمنافع که بر خيزيم به حمايت از او گاهی آن هر و

بيابيم. آن بيشتر به هزينه نسبت را آن

(۵)مالک تصميمگيری را فرضی چنين گاه هرباشيم هوشيار کنيم و بايد دقت دهيم، قرارمرحله» «هر در او اقدامات از يک» «هر کهاعتبار و پرستيژ کسب سمت به پيشروی اش ازاندازه منافع چه تا «رهبری دموکراسیخواهان»در را حاکمان منافع اندازه چه تا و محکومان

دارد؟ برتحت [دیگری يادداشت در که همچنانپرداخت نشود، چيزی تا گنجی عنوان] «آقایدر شده (منتشر نخواهد شد» دريافت چيزی

ايشانتنها نوشتم، «ليبرالدموکرات») سامانهايستاده باشد: يا بايستد تواند نقطه می ۳ در

(هواخواهان محکومان بين در الف)دموکراسیشدن).

ب)دربينحاکمان(هواخواهانوضعموجودنادموکراتها). يا دموکرات نمايان از اعم

حاکمان. و محکومان فاصل حد در ج)باشد (و ايستاده نقطه سوم در که اما هرگاهنيست، اينوضعيتمتصور بر هيچاشکالیهمدروضعيتیاقدامات بهترهمباشد)تنها چهبسا«هواخواهان حمايت شايسته و پذيرفته اومتضمن که بود خواهد شدن» دموکراسینه «منافعمشترکحاکمان ومحکومان»باشد

منافع متضاد آنان!شدن دست به «دست نمونه: برای طريق از قدرت» قانونی و مسالمتآميزارايه و محکوم» نخبگان «شناسايی حقوقدر تغييراتی از جمله اين زمينه در پيشنهاداتیيک سياسی، فضای در گشايشهايی و قوانينمحکومان و حاکمان ميان مشترک» «منفعتاست.چرا کهبهمجموعهبسيارسبک «تعهداتشهروندی، حقوق زمينه در حاکم» نخبگانامکان تحميل میکند و وزنههای سنگينی راضددموکراتيکرا حرکتهایغيردموکراتيکيا

آنان سلب میکند. ازمانند و طلبی» صلح «جنبش پيشبرد اماچيزی حقوقی» که ضميمه «بدون هيچ آنمحکوم نخبگان نفع به تعهدات مجموعه برآن مجال و فرصت حاکمان به بلکه نمی افزايد،رامیدهدتاهمچنانبهشيوهنادرستحکمرانیما را انسانی حقوق همچنان و دهند خود ادامه

به که خودخواهانه ناديده بگيرند، رفتاری استساخت! خواهد نمايان را خروس» «دم سرعت

(۶)دوران که می دانيم گنجی آقای هم و ما همبه چرا و چون بی «اعتماد و مطلق» «رهبریپايانپذيرفته رهبرانسياسی»ديرگاهی استکهو مرحله» به «مرحله میبايد سياسی رهبران ورا مهم خود اقدامات و تصميمات به جزء» «جزءتضمينی هرگز و گرنه هواداران برسانند تائيد بهحمايت از امروز، چون هم فردا که ندارد وجود

باشند. شهروندانبرخورداربازی «يک باره در ما نگرانی های حال اين باسپردن از را ما چيزی نيست که دوباره» خوردننظر شرافتمندانه به که به شخصی خود رهبریزيادی بسيار حدود تا و است» آن پی «دررا از فرصتی «مستحق آن نيزهست»بترساندوما

کند. محروم بودهايم پیاش در همواره که

(۷)مقطعی» و موقت ، «مشروط ما حمايت

بود. خواهدمنفعت «متضمن که آن به است مشروط ـحاکمان» باشد تا بيشتریبرای نخبگانمحکوم

برسد. تعادلی نقطهای به سرانجام تاهنگامی که تا هر معنا است به اين موقت ـ«متضمن او اقدامات که داشت خواهد ادامهتا باشد محکوم نخبگان برای بيشتری منفعت

حاکمان».اقدام که هر معنا بدين مقطعی است و ـاساسیومهماوکهمیبايست«متضمنمنفعتحاکمان» باشد تا بيشتریبرای نخبگانمحکومدر هرمقطعبهتائيد عمومشهروندان الزماستتا

باشد. رسيدهگویا» «خبرنامه از نقل

نخوريم؟! بازی چگونه

تهران چاپ در و نوشتهاند ترکمان آقای محمدناچار شدهاستمورد مراجعهقراردهید.در اینجاآیاعقلسلیم میپذیرد اینسئوال پیشمیآیدکهاینبا شنیدن یک وعالوه بر اینسابقه با کسیراجملهشاه که«چراشما بهجایمصدق نباشید»منافع تامین جهت در و بریده ایران ملت ازانگلستانباتوطئهگرانداخلیوخارجیهمآواشدبهشاه آنشرایطکاندیداینخستوزیریکرده درمعرفینمایند. آیابهترازاینمیشد باشاهدشمنیآنها و مردم در موجودی چنین انتخاب نمود؟بودند شنیده رادیو و تلویزیون از را شاه پیام کهبهمانپاشنه در که نمیآورد وجود به را اینتوهمفساد با مبازره وعدههای همه و میچرخد سابقوظلموشنیدنصدایانقالبدروغیدیگر برایآقاینهاوندیدرصفحه۲۹۴ فریبمردماست؟!ازقطعیبودننخستوزیریبقائیضمنتاییدآنسخنمی گوید ومینویسد:«شباز نیمهگذشتهبودکهمیهمانان ازهمجداشدند (ولینمی نویسدو با کسی چه به وسیله کجا و در این میهمانیربیعی بود) شده داده ترتیب کسانی چه حضورمعموال نظامیکه ادایسالم از بقائی را البته بعدبراینخست وزیرداده میشود باشادباشوبهترینآقای میبرد. با خود ایشان همراه برای آرزوهابه بختیار نهاوندی،مینویسدفردای آنروزشاپوربقائی توسطدکتر نخستوزیری برگزیدهمیشود.مساله و میفرستد شهبانو برای پیامی شیروانیمیکند. آقای بختیار را گوشزد اسناد جاسوسیموضوع جاسوسی هم مجلس شیروانی نمایندهاثر بسیار که می کند عنوان مجلس در بختیار راباره این باید در ناچار که جامعه میگذارد در بدی

شود. داده توضیحیدارد ادامه

۳۹ صفحه از بقیه

خبر در فرهنگ

اختصاص داده جهان و منتخب ایران فیلمهایعمومی روابط ما»، «سینمای گزارش به است.ایام مانند کرد «صدای تهران» اعالم شبکه اینپخش فیلمهایمنتخبتهرانوجهانرا که نوروزبرای دارد درشبهای تابستاننیز تصمیم میکردبرگزیده فیلم های به پخش فراغت اوقات پرکردن

بپردازد. خارجی داخلی و جشنوارههایجمعهها تهران» «صدای از صدا» در «سینمافیلمهای دقیقه ۱۴۰ مدت به ۲۱ ساعت ازمیشوند» عاشق «ماهیها چون سال برگزیدهپرتوی)، «کافه ترانزیت» (کامبوزیا رفیعی)، (علیالوند)، (سیروس ۸ و ۲۰ دقیقه» در «رستگاریو میرکریمی) (رضا نزدیک» خیلی دور «خیلی

پخش میکند. را فیلمهای خارجیو کنندگی تهیه با صدا» در «سینما برنامهرادیویی شبکه از شیشهگران احمد سردبیریپخش امیدواریم میشود. پخش تهران» «صدایسینمای آثار دوران با را فیلمهای خارجی صدای

صامتشروعنکنند!

۲۱ صفحه از بقیه

شود.» بخشیده و گردد فراموشسازمانی روز يکشنبه گذشته، دیگر سوی ازامپرياليستی ضد ـ دموکراتيک «سازمان نام بهاطالعیهای انتشار انگلستان» ضمن در ايرانيانبا گنجی اکبر عليه سازمان اين افشاگری حاوینوشت: لندن در وی سخنرانی جلسه به اشارهاز لندن در جلسهای جوالی، ۱۴ جمعه «روزو تودهایها به وابسته که سخن» «انجمن طرفاين سخنران شد. برگزار می باشد، «اکثريتیها»از خارج در روزها اين که بود گنجی اکبر جلسه،نظريات ارتجاعی تبليغ و اشاعه به منظور کشور،سياسی پيشبرد مقاصد و سازشکارانه خود وگردش و سير حال در رژيم، اصالحطلب بخشسابق،طیسالها پاسدار گنجی، اکبر میباشد.درجمهوریاسالمیمشاغلمهمیبهعهدهداشتهودرسرکوبمبارزاتتودههایبهپاخاستهفعاالنه،رژيمضد که حالحاضر، در است. شرکتداشتهالينحلی بحرانهای با اسالمی جمهوری مردمیتودههای و کارگران مبارزات و میباشد مواجهاوج حال آدمکش در رژيم عليه اين زحمتکشاين مهرهای از بهمثابه گنجی اکبر اعتال است، و

رژيموبهنمايندگیازبخشاصالحطلبان به منظوراستحالهجمهوریاسالمیوابقای سلطهاينرژيمگنجی میباشد. تکاپو در سخت وسطائی، قرونبا را مخالفت خود ديگر بار خود اظهارات اخير دروسرنگونیرژيمجمهوری اسالمی انقالب تودههاو میخواهد جنايتکاران مردم و از داشته اعالمتا دستشان که را اسالمی جمهوری آدمکشاناکبر ببخشند. است، مرفقبهخونمبارزينآلودهگنجیراهمبارزهمسالمتآميزوحرکتهایمدنیاصالح و ترميم و هدف تبليغ کرده را فرهنگی و

میکند.» دنبال را شکنجه و کشتار رژيم«رفقای آمده است: اطالعیه این ادامه درجوالی ۱۴ روز ديگر مبارزين، همراهی با در ما،رسانده و بهم حضور گنجی سخنرانی در محلگنجی اکبر ماهيت افشای در اعالميه پخش بااز خارج در وی فعاليتهای ارتجاعی کيفيت وبه جلسه، بيرون از در و سخنرانی بحث و کشورتوجه مورد اينافشاگریها پرداختند. روشنگری،در ضمن، گرفت. در قرار ايرانيان زيادی از تعدادقابل مالحظهای تعداد سالن سخنرانی، داخلسئواالتی طرح جلسه، با شرکتکنندگان در ازماهيت زمينه بیجواب میماند، در اغلب کهاکبر و سوابق اسالمی جمهوری رژيم جنايتکارانه

گنجیافشاگریمیکردند.»

سخنرانی اکبر گنجی...۳۹ صفحه از بقیه

410Iranians, Vol. 10, No. 281, Friday, July 21, 2006 ۳۰ تیر ۱۳۸۵ جمعه ،۲۸۱ شماره دهم، ۴۱ ایرانیان، سال