tatürk 1927’de Nutuk’ta dahailk sayfalarda “Düflünülen

Kurtulufl Çareleri” bafll›¤› alt›ndaMondros Mütarekesi’nden sonrakikurtulufl çarelerini s›ralay›p aç›klad›k-tan sonra kendi karar›n› ortayakoymufltur. Atatürk, Mondros Müta-rekesi’nden sonraki kurtulufl çareleriniflöyle s›ralam›flt›r:

1. ‹ngiliz korumas›n› isteyenler,2. Amerikan mandas› isteyenler,3. Bölgesel kurtulufl çarelerine

baflvuranlar…Atatürk ilk iki “kurtulufl çaresi”ni

ileri sürenler hakk›nda flu de¤erlendir-meyi yapm›flt›r: “Bu iki türlü kararsahipleri Osmanl› Devleti’nin bir

bütün halinde korunmas›n›, Osmanl›topraklar›n›n çeflitli devletler aras›ndabölüflülmesi yerine, imparatorlu¤u tekbir devletin koruyuculu¤u alt›nda

Sakl› TarihSinan Meydan

CUMHUR‹YET‹M‹Z‹N TEMEL‹ULUSLAfiMA VE

YEN‹DEN ULUS OLMAK

“A

“Atatürk’ün Çağını Aşan Millet Tanımı”

50

bulundurmay› tercih edenlerdir.”Atatürk’ün üçüncü karar hakk›n-

daki yorumu da fludur:“Söz gelifli baz› bölgeler kendile-

rinin Osmanl› Devleti’nden kopar›la-ca¤› görüflüne karfl› ondan ayr›lmamatedbirlerine baflvuruyordu. Baz› böl-geler de Osmanl› Devleti’nin ortadankald›r›laca¤›n› ve Osmanl› ülkesininbölüflülece¤ini oldubitti kabul ederekkendi bafllar›n› kurtarmaya çal›fl›yor-lard›.”

Atatürk bu kurtulufl çarelerinis›ralad›ktan sonra “Bu kararlar›n hiçbirinde uygunluk görmedim” diyerekkendi karar›n› aç›klam›flt›r.

na göre bu kararlar “çürük” ve“temelsiz” mant›klara dayan›-

yordu ve gerçekçi de¤ildi. Çünkükurtar›lmaktan söz edilen Osmanl›Devleti siyasi ömrünü tamamlam›flve tamamen çökmüfl, parçalanm›flt›.“Ortada bir avuç Türk’ün bar›nd›¤›bir ata yurdu kalm›flt›.” Atatürk’egöre Bat›l› emperyalistlerin amac›bunu da bölüflmekten ibaretti. Atatürkbu zor dönemde Osmanl› siyasalotoritesinin de tamamen etkisiniyitirdi¤ini düflünerek flöyle demifltir:“Osmanl› Devleti, onun ba¤›ms›zl›¤›,padiflah halife, hükümet, bunlar›nhepsi anlam› kalmam›fl bir tak›m boflsözlerden ibaretti.”

Atatürk, Mondros sonras›ndakiteslimiyetçi ve gerçek d›fl› kurtuluflçarelerini elefltirdikten sonra “O haldeciddi ve gerçek karar ne olabilirdi?”diye sorarak yan›t› flöyle vermifltir:

“Efendiler, bu durumun karfl›-s›nda bir tek karar vard›. O da millet

egemenli¤ine dayanan, kay›ts›z,flarts›z ba¤›ms›z yeni bir Türk devletikurmak!”

“‹flte daha ‹stanbul’dan ç›kma-dan önce düflündü¤ümüz ve Samsun’da Anadolu topraklar›na ayak basarbasmaz uygulanmas›na bafllad›¤›m›zkarar bu karar olmufltur: Ya ‹stiklalya ölüm”

K›sacas› Atatürk’ün Anadolumerkezli Türk ulus devletini “gerçek-çi” ve “zorunlu” bir seçenek” halinegetiren belli bafll› gerekçeler vard›r.Bu gerçekçeler flöyle özetlenebilir:

1. Birinci Dünya Savafl›’ndansonra Mondros Mütarekesi’yle Ana-dolu’nun düflman iflgaline u¤ramas›ylagündeme gelen manda isteklerinin vebölgesel kurtulufl çarelerinin gerçekçiolmamas›,

2. Osmanl› Devleti’nin tamamençürüyüp parçalanm›fl olmas› ve “Or-

tada bir avuç Türk’ün bar›nd›¤›

bir ata yurdunun kalm›fl” olmas›,3. Daha önceki Balkan Savafllar›

ve Birinci Dünya Savafllar›nda kaybe-dilen topraklardaki Müslüman Türknüfusun, elde kalan o “ata yurtta”,Anadolu’da toplanm›fl olmas›…

‹flte Atatürk, Osmanl› Devleti -oçok uluslu yap›s›yla- çürüyüp parça-land›¤›, “padiflah, halife, hükümet,bunlar›n hepsi anlam› kalmam›fl birtak›m bofl sözlerden ibaret” halegeldi¤i bir bunal›m ortam›nda “milletegemenli¤ine dayanan, kay›ts›z,flarts›z, ba¤›ms›z yeni bir Türk devletikurmaya karar vermifltir.”

K›sacas› Türk ulus devleti, herke-sin y›k›lm›fl, parçalanm›fl Osmanl›’y›,ba¤›ml› da olsa bir flekilde devam

BD ARALIK 2015

O

ettirmenin yollar›n› arad›¤› bir ortam-da Atatürk’ün “milli egemenli¤edayanan ba¤›ms›z bir Türk devleti”kurma fikrini, düflünceden uygulama-ya geçirmesinin bir sonucudur. Ata-türk, içinde bulunulan flartlar› çokdo¤ru bir flekilde tahlil ederek, gerçek-çi ve devrimci bir karar vererekkurmufltur Türk devletini… O günler-de Atatürk’ten baflka neredeyse hiçkimse cumhuriyet rejimini ve Osman-l›’dan baflka yeni bir Türk devletikurulaca¤›n› akl›n›n ucundan bilegeçirmemektedir.

Atatürk, Misak-i Milli’de ulusunve ülkenin “bölünmez bütünlü¤ünü”dikkate alm›flt›r. Atatürk KurtuluflSavafl›’nda iflgal alt›ndaki ülkedeyaflayan yorgun, yoksul, sa¤l›ks›z,e¤itimsiz, farkl› etnisitelere ve mez-heplere, hatta çok farkl› görüflleremensup insanlar› -baz› istisnalarara¤men- iflgalci emperyalistlere karfl›“ulusal ba¤›ms›zl›k” ortak paydas›ndabir araya getirmeyi baflarm›flt›r. Bu“kutsal uyum”, bu “büyük birlikte-

lik” I. TBMM’de sa¤lanm›flt›r. ‹fltebu “kutsal uyum”, bu “büyük birlik-telik” bizim gerçek anlamda uluslafl-mam›zda çok özel bir yere sahiptir.1913 Balkan Savafllar›, 1914-1918 I.Dünya Savafl› ve özellikle Çanakkale’

de düflmana karfl› kenetlenme, kardefl-lik, birliktelik, vatan savunmas›Kurtulufl Savafl›’yla taçlanm›flt›r. Buda Türk ulus devletine giden yoluaçm›flt›r. ‹flte tam da bu nedenle Ata-türk, Türk milletini “Türkiye Cumhu-riyeti’ni kuran Türkiye halk›” olaraktan›mlam›flt›r.

tatürk, Türk ulus devletinikurarken Türk milliyetçili¤ine

çok özel bir yer vermifltir. Prof. Afet‹nan, “Medeni Bilgiler ve M. KemalAtatürk’ün El Yaz›lar›” (1930), adl›kitab›n›n belgeler k›sm›nda Atatürk’ün“millet” ve “milliyetçilik”, “Türkmilleti” konusunda el yaz›s›yla kalemeald›¤› notlara da yer vermifltir. Atatürk,söz konusu notlar›nda müthifl demok-ratik, kapsay›c›, kavray›c›, hattagelece¤e dönük ve gerçekçi bir millettan›m› yapm›flt›r. Türk ulus devletinin

51

BD ARALIK 2015

A

Atatürk, Türkmilletini “TürkiyeCumhuriyeti’nikuran Türkiyehalk›” olaraktan›mlam›flt›r.

flifresi bu notlardaki millet tan›m›ndagizlidir. fiöyle diyor Atatürk:

“Türkiye Cumhuriyeti’ni kuranTürkiye halk›na Türk milleti denir.Millet sözünden ne anlafl›l›r? Milletneye derler sualine bugünkü, asritelakilere mutab›k fenni bir tarif yapa-bilmek için yürüttü¤ümüz münakaflay›kâfi görelim. Onun üzerine bir lahzadurup düflünelim; bugün Türk Cumhu-riyetini kurmufl olan Türk milletinimütalaa ederken bulundu¤umuzflartlar›, tekrar gözden geçirelim:

a. Siyasi varl›¤›m›z›n haricinde,baflka ellerde, baflka siyasi zümrelerle,isteyerek veya istemeyerek teflrikimukadderat etmifl, bizimle dil, ›rk,menfle birli¤ine malik, hatta yak›n,uzak tarih ve ahlak yak›nl›¤› görülenTürk cemaatleri vard›r. Tarihi birhadisenin neticesi olan bu hal, Türkmilleti için elim bir hat›rad›r. FakatTürk milletinin tarihen ve ilmenteflekkülündeki asaleti, tesanüdü aslahaleldar edemez.

b. Bugünkü Türk milleti siyasive içtimai camias› içinde kendilerineKürtlük fikri, Çerkezlik fikri ve hattaLazl›k fikri veya Boflnakl›k fikripropaganda edilmek istenmifl vatan-dafl ve millettafllar›m›z vard›r. Fakatmazinin istibdat devirleri mahsulüolan bu yanl›fl adland›rmalar, birkaçdüflman aleti mürteci beyinsizdenmaada hiçbir millet ferdi üzerindeteellümden baflka bir tesir hâs›letmemifltir. Çünkü bu millet efrad›da umum Türk camias› gibi ayn›

müflterek maziye, tarihe,ahlaka, hukuka sahipbulunuyorlar. Ayr› vebirçok topluluklara(cemiyetlere) malikolduklar›n› iddia etmifl vebu yüzden Türklerlebirleflip bir millet teflkiletmemifl olan Araplar -hem de dinlerini kabuletti¤imiz halde- acababugünkü esaretlerindenmemnun mudurlar?Bugün içimizde bulunanHristiyan, Musevivatandafllar, mukadderat

ve talihlerini Türk milletine vicdaniarzular›yla raptettikten sonrakendilerine yan gözle, yabanc›nazariyle bak›lmak, medeni Türkmilletinin asil ahlâk›ndanbeklenebilir mi?

Milletin umumi tarihi; bundansonra müflterek, milli fikrin, ahlâk›n,hissin, heyecan›n hat›ra ve an’anele-rinin millet afrad›nda meydana gelme-sini ve kökleflmesini temin eden müflte-rek mazinin, birlikte yap›lm›fl tarihin,

BD ARALIK 2015

52

vicdanlar› ve zihinleri do¤rudando¤ruya birlefltiren müflterek dilin,milletlerin teflekkülünde en mühimamiller oldu¤unu bir defa daha kay-dettikten sonra millet hakk›nda, ikinciderecede unsurlar› kaale almayarakmümkün oldu¤u kadar her milleteuyabilecek bir tarifi de biz ele alal›m:

1. Zengin bir hat›ra miras›nasahip bulunan,

2. Beraber yaflamak hususundamüflterek arzu ve muvaffakate sahipolan,

3. Ve sahip olunan miras›nmuhafazas›na beraber devam husu-sunda iradeleri müflterek olan insan-lar›n birleflmesinden vücuda gelencemiyete millet nam› verilir.

Bu tarih tetkik olunursa bir milletiteflkil eden insanlar›n rab›talar›ndakik›ymet, kuvvet ve vicdan hürriyetleriile, insani hisse gösterilen riayetkendili¤inden anlafl›l›r.

Filhakika maziden müflterekzafer ve yeis miras›,

‹stikbalde tahakkuk ettirilecekayn› program,

Beraber sevinmifl olmak, bera-ber ayn› ümitleri beslemifl olmak.”

Atatürk’ün 1930 y›l›nda kalemeald›¤› bu notlardan süzülen gerçeklerflöyle özetlenebilir:

“Türkiye Cumhuriyeti’ni kuranTürkiye halk›n›” hiçbir ayr›m yapma-dan tüm unsurlar›yla “Türk milleti”olarak adland›ran Atatürk, bu Türkmilleti içinde Kürtlük, Lazl›k, Çerkez-lik, Boflnakl›k fikri propaganda ede-nleri çok sert bir ifadeyle, “birkaçdüflman aleti mürteci beyinsiz” diyetan›mlam›flt›r. Atatürk, bu “mürteci

beyinsizlerin” etnik, bölücüpropagandalar›n›n millet üzerindeetkili olmad›¤›n›, “Çünkü bu milletefrad›(n›n) da umum Türk camias›gibi ayn› müflterek maziye, tarihe,ahlaka, hukuka sahip…” olduklar›n›belirtmifltir.

örüldü¤ü gibi Atatürk buradaçok aç›kça “Türk milletini”

oluflturan tüm unsurlar›n, milletin tümfertlerinin ortak geçmifle, tarihe,

ahlaka, hukuka sahip olduklar›n›n

özellikle alt›n› çizerek bu insanlar›etnik kimliklerine göre s›n›fland›rma-ya kalkanlar› “birkaç mürteci beyin-siz” diye afla¤›lam›flt›r.

Türk milletini oluflturan hiçbirunsuru ötekilefltirip d›fllamayanAtatürk, içimizde bulunan Hristiyanve Musevi vatandafllar›n da Türkmilletinin bir parças› olduklar›n› veonlara Türk milletin yan gözlebakmayaca¤›n› flöyle ifade etmifltir:

“Bugün içimizde bulunan Hris-tiyan, Musevi vatandafllar, mukadde-rat ve talihlerini Türk milletine vic-dani arzular›yla raptettikten sonrakendilerine yan gözle, yabanc›nazariyle bak›lmak, medeni Türkmilletinin asil ahlâk›ndan beklene-bilir mi?” Atatürk, kaderlerini iste-yerek, Türk milletine ba¤layan gayri-müslimlerin de art›k yabanc› de¤ilbizden olduklar›n› çok net bir flekildeifade etmifltir.

Atatürk daha sonra milleti olufltu-ran unsurlar› s›ralamaya bafllam›flt›r.Atatürk’e göre milleti oluflturan unsur-lar flunlard›r:

1. Milletin genel tarihi;

BD ARALIK 2015

G

53

“Müflterek mazi”, “Birlikte yap›lm›fltarih”, “Zengin bir hat›ra miras›”

2. Millet fertlerinin ortak millifikir, ahlak, his, hat›ra ve an’aneleresahip olmas›,

3. Ortak bir dil “Vicdanlar› vezihinleri do¤rudan do¤ruya birlefltirenmüflterek dil”,

4. Birlikte yaflama arzusu5. Sahip olunan ortak miras›

korumak konusunda “iradeleri müflte-rek olan insanlar›n” oluflturdu¤utopluluk…

tatürk’ün millet tan›m›nda yerverdi¤i unsurlar bunlar… Dikkat

edilecek olursa bu unsurlar›n tamam›birlefltirici, bütünlefltirici ve iradeyi,arzuyu, aidiyet duygusunu esas alannitelikte unsurlar… Atatürk’ün millettan›m›nda yer verdi¤i bu unsurlar

kadar yer vermedi¤i unsurlar daönemlidir. Atatürk millet tan›m›ndave Türk ulus devletini kurarkenflunlara yer vermemifltir:

1. Din birli¤i, 2. Irk birli¤i Atatürk’ün millet tan›m›nda “din

birli¤i”nin ve “›rk birli¤i”nin, dahado¤rusu ”›rkç›l›¤›n” olmamas›, Ata-türkçü millet tan›m›n›n ça¤›n› aflandüzeyde demokratik ve ileri bir millettan›m› oldu¤unun aç›k kan›t›d›r.Üstelik Atatürk’ün bu millet tan›m›n›yapt›¤› 1930 y›l›nda dünyada faflizmça¤› yaflanmaya bafllam›flt›r. ‹talya’dafaflizm, Almanya’da Nazizm, Rusya’da kominizim gibi yükselen ak›mlar›n,›rka, dine veya s›n›f birli¤ine vurguyapt›¤› günlerde Türkiye Cumhuriye-ti’nin kurucu babas› Atatürk ›rka, dineveya herhangi bir s›n›fa göre de¤il,ortak geçmifle, ortak haf›zaya, ortakkültüre, ortak dile ve birlikte yaflamaarzusuna vurgu yapm›flt›r.

Türkiye Cumhuriyeti’nin birlefl-tirici mayas› TÜRK M‹LLET‹ çat›s›alt›nda uluslaflmakt›r. Atatürk’ünTürkiye’si, Türkiye Cumhuriyeti’nikuran Türkiye halk›n›n TÜRK M‹L-LET‹ olarak birleflmesiyle, bütünlefl-mesiyle kurulmufltur. Türk milletinibölüp parçalamadan, Türk milletininulus olma bilincini yok etmedenTürkiye Cumhuriyeti’nin y›k›lmaya-ca¤›n› herkes çok iyi bilmelidir. Bubilinç, son zamanlarda gevfletilmeyebafllanm›flt›r. Milletçe çok dikkatliolmak zorunday›z: Türkiye Cumhuri-yeti’nin “ilelebet payidar kalmas›”fert fert millet bilincine sahip olmaklave yeniden uluslaflmakla mümkündür.•

sinanmeydan@butundunya.com.tr

BD ARALIK 2015

“Bugün içimizde bulunanHristiyan, Musevivatandafllar, mukadderatve talihlerini Türkmilletine vicdaniarzular›ylaraptettiktensonra kendilerineyan gözle, yabanc›nazariylebak›lmak, medeniTürk milletinin asilahlâk›ndanbeklenebilir mi?”

A

54