danh t ng vi t nam - thuvienhoasen.org · giáo h i ph t giáo vi t nam ph t l ch 2546 – 2002...

174
Giáo H i Ph t Giáo Vi t Nam Ph t L ch 2546 – 2002 DANH T NG VI T NAM TI U S DANH T NG VI T NAM TH K XX - T P II - Nhà Xu t B n Tôn Giáo - Hà N i Ch biên: Thích ng B n (Word and PDF creator – http://tuvienhuequang.com ) 2009-2011

Upload: others

Post on 06-Sep-2019

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Giáo H i Ph t Giáo Vi t Nam Ph

�t L � ch 2546 – 2002

DANH T NG VI T NAM TI U S DANH T NG VI T NAM TH K XX

- T P II -

Nhà Xu� t B � n Tôn Giáo - Hà N� i

Ch� biên: Thích � � ng B� n

(Word and PDF creator – http://tuvienhuequang.com)

2009-2011

M�

C L�

C N� I DUNG THEO B � N � I�

N T �

Ý ki � n v� b� ti � u s Danh T ng Vi� t Nam.................................................................................................................... 5 L � I NÓI � U............................................................................................................................................................... 5 BAN BIÊN T� P - C� NG TÁC..................................................................................................................................... 6

C�

V� N CÔNG TRÌNH........................................................................................................................................... 6 BAN BIÊN T� P........................................................................................................................................................6

I. GIAI � O�

N TI � N CH � N H � NG (1900 – 1930)...................................................................................................... 8 HÒA TH� � NG THÍCH LI� U NG� C (1826 – 1900).................................................................................................. 8 HÒA TH� � NG THÍCH TÂM TRUY� N (1832 – 1911) ............................................................................................. 9 HÒA TH� � NG THÍCH THI� N QU� NG (1862 – 1911) .......................................................................................... 10 HÒA TH� � NG THÍCH HU� PHÁP (1871 – 1927).................................................................................................. 12 HÒA TH� � NG THÍCH TÂM T� NH (1868 – 1928).................................................................................................. 14 HÒA TH� � NG TRA AM - THÍCH VIÊN THÀNH 1879 – 1928 ............................................................................. 15

II. GIAI � O�

N CH � N H � NG PH� T GIÁO VI�

T NAM (1931-1950)................................................................... 18 HÒA TH� � NG THÍCH PH HU� (1870 – 1931).................................................................................................... 19 HÒA TH� � NG THÍCH T! V" N (1877 – 1931) ...................................................................................................... 20 HÒA TH� � NG THÍCH PH� # C CH$ (1858 – 1940).............................................................................................. 22 HÒA TH� � NG THÍCH B N VIÊN (1873 – 1942) .................................................................................................. 23 HÒA TH� � NG THÍCH % I TRÍ (1897 – 1944)....................................................................................................... 24 HÒA TH� � NG THÍCH HO& NG KHAI (1883 – 1945)............................................................................................ 25 GI� NG S� THÍCH TRÍ THUYÊN 1923 – 1947 ....................................................................................................... 27 HÒA TH� � NG THÍCH B' U " NG (1904 – 1948)................................................................................................ 28 HÒA TH� � NG THÍCH PH� # C H� U (1862 – 1949).............................................................................................. 29 HÒA TH� � NG THÍCH T! NH( N (1899 – 1950) ................................................................................................... 30

III. GIAI � O�

N TH ) NG NH � T PH � T GIÁO � * U TIÊN (1951-1956)................................................................ 34 HÒA TH� � NG THUBTEN OSALL LAMA MINH T � NH-NH( N T+ (1889 – 1951)............................................. 34 HÒA TH� � NG THÍCH CHÁNH QU� (1885 – 1956) ............................................................................................. 36 HÒA TH� � NG THÍCH LI� U THI� N (1885 – 1956) ............................................................................................... 36

IV. PH � T GIÁO GIAI � O�

N � � T N � , C B- CHIA � ÔI (1957-1974).................................................................. 39 HÒA TH� � NG THÍCH DI� U PHÁP (1882 – 1959)................................................................................................. 40 HÒA TH� � NG THÍCH THI� N B� N (1884 – 1962)................................................................................................ 41 V � PHÁP THIÊU THÂN - TH� � NG T� A THÍCH TIÊU DIÊU (1892 – 1963)....................................................... 42 V � PHÁP THIÊU - THÂN % I . C THÍCH QU� NG H� / NG (1926 – 1963) ..................................................... 43 V � PHÁP THIÊU THÂN - % I . C THÍCH NGUYÊN H� / NG (1940 – 1963) ................................................... 45 V � PHÁP THIÊU THÂN - THÍCH THANH TU� (1946 – 1963)............................................................................... 47 V � PHÁP THIÊU THÂN - % I . C THÍCH THI� N M 0 (1940 – 1963) ................................................................ 49 V � PHÁP THIÊU THÂN - THÍCH THI� N HU� (1948 – 1966) ................................................................................ 50 V � PHÁP THIÊU THÂN - THÍCH H% NH . C (1948 – 1967)................................................................................ 52 HÒA TH� � NG TH% CH KÔONG (1879 – 1969) ..................................................................................................... 53 HÒA TH� � NG THI� N LU� T (1898 – 1969)........................................................................................................... 54 HÒA TH� � NG THÍCH THIÊN TR� � NG (1876 – 1970) ....................................................................................... 56 HÒA TH� � NG THÍCH THI� N NGÔN (1894 – 1970)............................................................................................. 57 V � PHÁP THIÊU THÂN - THÍCH THI� N LAI (1896 – 1970).................................................................................. 59 HÒA TH� � NG SUVANNA DHAMMA T " NG SANH (1897 – 1970) .................................................................... 60

V � PHÁP VONG THÂN % I . C THÍCH THI� N ÂN (1949 – 1970) ................................................................... 61 HÒA TH� � NG THÍCH PHÁP LONG (1901 – 1971) ............................................................................................... 62 HÒA TH� � NG THÍCH THI� N H� / NG (1903 – 1971).......................................................................................... 64 HÒA TH� � NG THÍCH CHÍ T� NH (1913 – 1972).................................................................................................... 65 HÒA TH� � NG THÍCH % T THANH (1853 – 1973) .............................................................................................. 66 HÒA TH� � NG THÍCH THI� N THU� N (1900 – 1973) .......................................................................................... 69 HÒA TH� � NG THÍCH QU� NG ÂN (1891 – 1974)................................................................................................ 71

V. PH� T GIÁO GIAI � O�

N TH ) NG NH � T � � T N � , C (1975-1980) ................................................................ 73 HÒA TH� � NG THÍCH HU� PHÁP (1887 – 1975).................................................................................................. 73 HÒA TH� � NG THÍCH TÔN TH� NG (1879 – 1976) .............................................................................................. 75 HÒA TH� � NG THÍCH MINH TR� C (1895 – 1976)............................................................................................... 76 HÒA TH� � NG PHÁP V� NH (1891 – 1977) ............................................................................................................. 77 HÒA TH� � NG THÍCH GIÁC NGUYÊN (1877 – 1980).......................................................................................... 78 HÒA TH� � NG THÍCH HU� HÒA (1915 – 1980) ................................................................................................... 80 HÒA TH� � NG THÍCH THIÊN ÂN (1925 – 1980) .................................................................................................. 81

VI. GIAI � O�

N TH ) NG NH � T PH � T GIÁO VI�

T NAM L * N TH � 2 (1981-2000) ......................................... 83 HÒA TH� � NG THÍCH TÂM AN (1892 – 1982)...................................................................................................... 84 HÒA TH� � NG THÍCH T� � NG VÂN (1899 – 1983) ............................................................................................. 86 HÒA TH� � NG THÍCH HUY� N T� N (1911 – 1984) .............................................................................................. 87 HÒA TH� � NG SUVANNA PANNÀ T" NG UCH (1909 – 1984)......................................................................... 88 HÒA TH� � NG THÍCH HUY� N T+ (1905 – 1986) ................................................................................................. 90 HÒA TH� � NG THÍCH % T H� / NG (1900-1987) ................................................................................................ 91 HÒA TH� � NG THÍCH HO& NG THÔNG (1902 – 1988)........................................................................................ 91 HÒA TH� � NG THÍCH . C TÂM (1828 – 1988)................................................................................................... 93 HÒA TH� � NG THÍCH HOÀNG MINH (1916 – 1991) ........................................................................................... 94 HÒA TH� � NG THÍCH VIÊN QUANG (1921 – 1991) ............................................................................................ 95 HÒA TH� � NG THÍCH TR! NG SAN (1922 – 1991) .............................................................................................. 97 HÒA TH� � NG INDA PPANNÀ DANH DINL (1908 – 1992) ................................................................................. 98 HÒA TH� � NG THÍCH CHÂN TH� � NG (1912 – 1993)........................................................................................ 99 HÒA TH� � NG PHÁP MINH (1918 – 1993) .......................................................................................................... 100 HÒA TH� � NG THI� N TH� NG (1923 – 1993) ..................................................................................................... 102 HÒA TH� � NG THÍCH HUY� N % T (1903 – 1994) ............................................................................................ 103 HÒA TH� � NG THÍCH PHÁP LAN (1913 – 1994)................................................................................................ 104 HÒA TH� � NG THÍCH THANH THUY� N (1914 – 1994).................................................................................... 106 HÒA TH� � NG THÍCH PH� # C NINH (1915 – 1994) .......................................................................................... 107 HÒA TH� � NG THÍCH B' U NG� C (1916 – 1994) .............................................................................................. 108 HÒA TH� � NG THÍCH TRÍ T� N (1906 – 1995).................................................................................................... 109 HÒA TH� � NG BRAHMAKESARA OUL SREY (1910 – 1995)........................................................................... 111 HÒA TH� � NG THÍCH MINH TÁNH (1924 – 1995) ............................................................................................ 112 HÒA TH� � NG THÍCH QU� NG TH% C (1925 – 1995)......................................................................................... 113 HÒA TH� � NG PHÁP TRI (1914 – 1996)............................................................................................................... 114 HÒA TH� � NG THÍCH % T H� O (1916 – 1996) ................................................................................................. 115 HÒA TH� � NG THÍCH B' U Ý (1917 – 1996)....................................................................................................... 117 HÒA TH� � NG THÍCH DI� U QUANG (1917 – 1996) .......................................................................................... 119

HÒA TH� � NG THÍCH K+ CHÂU (1922 – 1996) ................................................................................................. 120 TH� � NG T� A THÍCH MINH PHÁT (1956 – 1996).............................................................................................. 122 HÒA TH� � NG THÍCH HOÀN KHÔNG (1900 – 1997) ........................................................................................ 123 HÒA TH� � NG THÍCH TÂM MINH (1910 – 1997)............................................................................................... 124 HÒA TH� � NG THÍCH T! HU� (1910 – 1997) .................................................................................................... 125 HÒA TH� � NG THÍCH THI� N HÀO (1911 – 1997).............................................................................................. 127 HÒA TH� � NG THÍCH GIÁC NHU (1912 – 1997)................................................................................................ 130 HÒA TH� � NG THÍCH TU� " NG (1927 – 1997)............................................................................................... 132 HÒA TH� � NG SIÊU VI� T (1934 – 1997) ............................................................................................................. 133 HÒA TH� � NG THÍCH H� NG D� NG (1915 – 1998)........................................................................................... 134 HÒA TH� � NG THÍCH THI� N CHÂU (1931 – 1998)........................................................................................... 136 HÒA TH� � NG THÍCH HUY� N QUÝ (1897 – 1999)............................................................................................ 138 HÒA TH� � NG THÍCH TRÍ . C (1909 – 1999) ................................................................................................... 139 HÒA TH� � NG THÍCH HO& NG TU (1913 – 1999) .............................................................................................. 140 HÒA TH� � NG THÍCH TRÍ . C (1915 – 1999) ................................................................................................... 141 HÒA TH� � NG THÍCH TÂM THÔNG (1916 – 1999) ........................................................................................... 143 HÒA TH� � NG THÍCH THI� N TÍN (1921 – 1999)................................................................................................ 145 HÒA TH� � NG THÍCH KH+ H� I (1921 – 1999)................................................................................................... 147 HÒA TH� � NG THÍCH � NH QUANG (1924 – 1999).......................................................................................... 148 HÒA TH� � NG T" NG . C B N 1917 – 2000..................................................................................................... 150 HÒA TH� � NG THÍCH MINH THÀNH (1937 – 2000).......................................................................................... 152 HÒA TH� � NG THÍCH DUY L� C (1923 – 2000) ................................................................................................. 154 HÒA TH� � NG THÍCH THU� N . C (1918 – 2000)............................................................................................ 156 HÒA TH� � NG THÍCH THANH KI� M (1920 – 2000) .......................................................................................... 158

PH�

L�

C: 04 C� S� TI � N B) I H � U CÔNG TH � K � XX ................................................................................. 161 C� s� V" N QUANG THÙY 1887 – 1967................................................................................................................. 161 C� S� OÀN TRUNG CÒN 1908 – 1988 ............................................................................................................... 162 C� S� TRÚC THIÊN 1920 – 1972 ........................................................................................................................... 164 C� S� NGUY� N " NG TH� C 1908 – 1999.......................................................................................................... 166 M � C L� C SINH QUÁN .......................................................................................................................................... 167 Th� M� c Trích D n ................................................................................................................................................... 170

A. B� N TH� O, T� LI � U G�

C........................................................................................................................... 170 B. SÁCH XU� T B� N .......................................................................................................................................... 170 C. SÁCH NGO% I V " N ........................................................................................................................................ 171 D. T% P CHÍ, BÁO, WEBSITE ............................................................................................................................. 172 E. SÁCH TRA C. U.............................................................................................................................................. 172

Tóm t t n� i dung Vi� t – Anh – Pháp ......................................................................................................................... 172 CH� BIÊN CÔNG TRÌNH....................................................................................................................................... 173

SUMMARY........................................................................................................................................................... 173 THE CHIEF AUTHOR SOMMAIRE................................................................................................................... 173

Ý ki n v b ti u s Danh T ng Vi t Nam

Ph� t giáo Vi� t Nam cùng v� i v � n m� nh � � t n� � c � ã tr� i qua bao h� ng suy th ng tr� m c� a l� ch s . N� u nh� n� � c nhà th� i

nào c ng có anh hùng thì Ph� t giáo giai � o n nào c ng có danh T ng d� ng � o giúp n� � c. ó là nh� ng t� m g� ng sáng giá

góp ph� n t o nên l� ch s , � � c bi� t là trong giai � o n c� n và hi� n � i v� i công cu� c ch� n h� ng và phát tri� n Ph� t giáo song

song v� i s� v� n lên c� a dân t� c.

Công lao c� a các b� c cao T ng ti� n b� i, các v� s� gi� Nh� Lai, nh� ng danh T ng h� qu� c kiên trì gi� � o, t� nh ti� n tu hành,

� ã � � � c s� u t� m qua công trình biên so n b� Ti � u s Danh T ng Vi� t Nam th� k� XX này, dù ch� a th� g� i là hoàn h� o và

còn m� t s� ti � u s danh T ng còn thi� u c� n s� u kh� o thêm, tác ph� m này c ng � ã cô � � ng � � � c t� t c� nét ch� y� u c� a t� ng

cu� c � � i riêng l� , t� ng s� nghi� p � � c thù � m� i h nh nguy� n cá bi� t � � � úc k� t thành b� i c� nh l� ch s c� m� t giai � o n. B�

sách � ã ph� n ánh � � � c bao nhân cách, chí h� � ng, t� t� � ng có giá tr� cho chúng ta h� c h� i noi gi� ng. ó là s� � óng góp có

ý ngh� a nh� t c� a tác ph� m vào kho báu v n hóa – l� ch s c� a Ph� t giáo Vi� t Nam.

Tr� � ng ban v n hóa trung � ng GHPGVN

C� s� VÕ � ÌNH C � � NG

TVHS

L I NÓI U

Th� k� XX v � a m� i trôi qua, c ng là th� i � i � m hoàn t� t quy� n “Ti � u s Danh T ng Vi� t Nam th� k� XX t � p II”. Tuy nhiên

ban biên t� p v n ch� a th� k� t thúc công vi� c � giai � o n này, còn l i r � t nhi� u danh T ng mà chúng tôi ch� a s� u t� m � � � c,

ho� c có t� li � u nh� ng ch� a � � y � � . � quy� n Ti� u s Danh T ng t� p II này, chúng tôi v n trung thành v� i ph� ng pháp kh� o c� u và b� c� c nh� t� p � � u ra m t

cách � ây b� n n m. Qua ý ki� n � óng góp c� a ch� tôn � � c, các nhà nghiên c� u và � � c gi� kh p n i, trong quy� n II này chúng

tôi có thêm ph� n m� c l� c v� sinh quán và trú quán c� a ch� danh T ng, � � ti� n vi� c tra c� u theo t� ng � � a ph� ng và � � n i

s� n sinh ra nh� ng danh T ng làm t� li � u truy� n th� ng.

Nh� � ã nói trên, chúng tôi v n theo h� th� ng b� c� c công trình c� a quy� n I, cho nên t� p II gi� i thi � u các v� danh T ng v n

gi� 4 ph� n biên t� p � ã có. Ngoài ra chúng tôi � � a thêm chuyên m� c th� 5: “Danh T ng Giai Tho i” � � ghi l i nh� ng truy� n

thuy� t, hành tr ng thánh hóa c� a ch� T� s� � � � c l� u truy� n trong các chùa và dân gian, mà theo ph� ng pháp khoa h� c l� ch

s , chúng tôi không th� � � a vào ph� n chính s .

Quy� n Ti� u s Danh T ng t� p II ghi l i thân th� và công � � c thêm 100 v� danh T ng tiêu bi� u t� � � u th� k� XX cho � � n

n m 2000, n m b� n l� tr� � c th� k� XXI. � c � i � m c� a quy� n này là vi� c biên kh� o khá � � y � � v� ch� v� Thánh t � o �

giai � o n pháp n n � � u tranh c� a Ph� t giáo trong th� p niên 60 – 70, và thêm m� t s� v� danh T ng có công ho� ng d� ng � o

pháp � h� i ngo i. Ngoài ra ph� n ph� l� c v n là các v� c� s� tiêu bi� u có công góp ph� n hi� n d� ng � o pháp, � � l i d� u � n

l � ch s c� a th� k� .

Hy v� ng r� ng quy� n “Ti � u s Danh T ng Vi� t Nam t� p II” này s ít nhi� u giúp quí � � c gi� hình dung � � � c toàn c� nh m ch

s� ng c� a Ph� t giáo Vi� t Nam th� k� XX qua nh� ng t� m g� ng tiêu bi� u � � chúng ta v� ng vàng ti� p b� � c � � a Ph� t giáo Vi� t

Nam � i vào th� k� XXI.

R� t mong ch� tôn túc giáo ph� m, các nhà nghiên c� u và � � c gi� xa g� n b� khuy� t, ch! giáo cho nh� ng � i � u chúng tôi ch� a

bi� t ho� c còn sai sót trong quá trình biên kh� o � � chúng tôi ti� p thu � i � u ch! nh cho l� n xu� t b� n ti� p theo. ó là s� khích l�

quí báu cho Ban biên t� p ti� p t� c công trình nh� � ã d� th� o.

� u Xuân Tân T" n m 2001

Ch� biên

THÍCH � # NG B$ N

BAN BIÊN T P - C NG TÁC

C V N CÔNG TRÌNH

HÒA TH� � NG THÍCH THANH KI� M

HÒA TH� � NG THÍCH TRÍ QU� NG

TH� � NG T� A THÍCH GIÁC TOÀN

TH� � NG T� A THÍCH THI � N NH/ N

C� S� VÕ ÌNH C� � NG

CH � BIÊN

THÍCH � NG B N

BAN BIÊN T P

Thích B� o Nghiêm – Thích � ng B� n

Nguy� n ình T� – Lê T� Ch! Minh Thông – Minh Ng� c

D� ng Kinh Thành

CÔNG TRÌNH V , I S� � ÓNG GÓP & C � NG TÁC C � A:

01. HÒA TH� � NG THÍCH HI� N TU (TP.HCM)

02. HÒA TH� � NG THÍCH NG QUÁN (Qui Nh n)

03. HÒA TH� � NG THÍCH HU� THÔNG (Ti� n Giang)

04. TH� � NG T� A THÍCH TRÍ SIÊU (TP.HCM)

05. TH� � NG T� A THÍCH NGUYÊN PH� # C (Qui Nh n)

06. TH� � NG T� A THÍCH QU� NG TH� (Long An)

07. TH� � NG T� A THÍCH THI � N MINH (TP.HCM)

08. TH� � NG T� A THÍCH PH CHI+ U (TP.HCM)

90. TH� � NG T� A THÍCH H% NH TRÂN (Ti� n Giang)

10. TH� � NG T� A THÍCH T� NH THÀNH (TP.HCM)

11. % I . C THÍCH L� TRANG (TP.HCM)

12. % I . C THÍCH MINH % O (TP.HCM)

13. % I . C T" NG � NH (TP.HCM)

14. % I . C B' U CHÁNH ( � ng Nai)

15. % I . C THÍCH THANH VÂN (H� ng Yên)

16. % I . C THÍCH L� H� NG ( � ng Tháp)

17. % I . C THI� N MINH (TP.HCM)

18. % I . C THÍCH NH� T QU� (Long An)

19. % I . C THÍCH MINH L � C (TP.HCM)

20. NI S� THÍCH DI� U MINH (PHÁP)

21. NI S� THÍCH ÀM LAN (Hà N� i)

22. S� CÔ THÍCH N$ CHÚC HU� (TP.HCM)

23. S� CÔ THÍCH N$ HU� NG� C ( � ng Nai)

24. GIÁO S� MINH CHI (TP.HCM)

25. NHÀ GIÁO LÊ TÚY HOA (TP.HCM)

26. C� S� QU� NG TI+ N (TP.HCM)

27. C� S� TÂM QUANG (Bình Thu� n)

28. C� S� DANH SOL (Kiên Giang)

29. C� S� GIÁC TU� (Khánh Hòa)

30. C� S� THANH NGUYÊN (TP.HCM)

31. C� S� V% NG ANH VI � T (TP.HCM)

32. C� S� TÔ V" N THI� N (TP.HCM)

I. GIAI O N TI N CH N H NG (1900 – 1930)

01. HT. Thích Li� u Ng� c (1826-1900)

02. HT. Thích Tâm Truy� n (1832-1911)

03. HT. Thích Thi� n Qu� ng (1862-1911)

04. HT. Thích Hu� Pháp (1871-1927)

05. HT. Thích Tâm T� nh (1868-1928)

06. HT. Tra Am-Viên Thành (1879-1928)

... Th� k� 20 là s� m� � � u giai � o n m� i c� a các phong trào kháng Pháp, thay th� cu� c kháng chi� n C� n V� ng c� a Nho s� thành cu� c v� n � � ng toàn dân, duy tân x� s� , cách m ng � Trung Hoa v� i t � t� � ng m� i c� a Kh� ng H� u Vi và L� ng Kh� i

Siêu � ã làm sáng t� thêm ý th� c � y. S� ki � n Nh� t B� n duy tân tr� thành c� � ng qu� c, � ã th� c t! nh nh� ng chí s� yêu n� � c bôn

ba h� i ngo i tìm � � � ng c� u n� � c nh� Nguy� n Ái Qu� c, Phan Chu Trinh, Phan B� i Châu... v� i các phong trào C� ng s� n;

ông Kinh Ngh� a Th� c; ông du...

Ý th� c kháng chi� n giành � � c l� p dân t� c giai � o n này, không còn là � i di� n cho l� c l� � ng, giai c� p nào; mà là tìm s� c

m nh trong nhân dân, � � t c s� trong qu� n chúng, nh� t là v� n � � ng gi� i T ng s� Ph� t giáo làm ch� d� a và chùa chi� n làm

c s� c� a các phong trào � � h� i h� p ho t � � ng.

¯ là b� i c� nh c� a giai � o n ti� n ch� n h� ng Ph� t giáo Vi� t Nam. Các � i bi � u c� a giai � o n này � � u là tinh hoa c� a th� k�

tr� � c còn l i, h� � i di � n cho m� t th� h� � ã � i qua, có vai trò � � c bi� t là làm c� u n� i gi� a các t� ng l� p nhân dân lao � � ng

v� i các nhân s� trí th� c thông qua c a thi� n, � � tìm ti� ng nói chung và t� p h� p s� c m nh toàn dân làm nên nh� ng trang l� ch

s m� i c� a dân t� c và c� a Ph� t giáo.

i bi� u c� a giai � o n này � ã s� u t� m � � � c là 12 v� danh T ng trong � ó � ã gi� i thi � u � T� p I là 6 v� ; � � n T� p II này là 6 v� . 01. HT. Thích Li� u Ng� c (1826-1900)

02. HT. Thích Tâm Truy� n (1832-1911)

03. HT. Thích Thi� n Qu� ng (1862-1911)

04. HT. Thích Hu� Pháp (1871-1927)

05. HT. Thích Tâm T� nh (1868-1928)

06. HT. Tra Am-Viên Thành (1879-1928)

HÒA TH NG THÍCH LI U NG C (1826 – 1900)

Hòa th� � ng pháp danh Li� u Ng� c, t� Ph� Minh, sau c� u pháp v� i T� Tiên Giác - H� i T � nh � � � c pháp hi� u là Minh Ng� c,

t� Châu Hoàn, n� i pháp dòng Lâm T� Chánh Tông � � i th� 37. Ngài th� danh là Tr� n Viên Ngo n, sinh n m Bính Tu� t

(1826 - � � i vua Minh M ng th� 7) t i làng Bình Th� y, t� ng � nh Th� i, huy� n V� nh � nh, ph� Ba Xuyên, t! nh An Giang

(nay là t! nh C� n Th ).

Ngài sinh ra trong m� t gia � ình trung l� u. Thu� nh� ngài theo h� c nho, � � � c th� y b n khen là thông minh và có n� t h nh t� t.

Ch� ng may ph� thân m� t s� m, Ngài � � � c m� già s� m hôm nuôi d� � ng và th� � ng d n � i chùa l� Ph� t nghe kinh. Do � ó c n

lành � � � c kh i d� y Ngài quy� t chí qui h� � ng v� Tam b� o.

N m 16 tu� i (1842), Ngài � � � c m u thân cho phép xu� t gia h� c � o v� i Hòa th� � ng tr� trì chùa Long Quang, ngôi chùa

làng � quê nhà, � � � c B� n s� ban pháp danh là Li� u Ng� c. T� � ó, n� ng mình d� � i bóng t� bi, trên nh� minh s� d y b� o,

d� � i cùng pháp l� tham t� m, s� m chi� u làm b n v� i hoa � àm, � u� c tu� , nghiên c� u kinh t ng Ph� t môn, không bao lâu

Ngài � ã có � � � c b� � c ti� n r� t dài trên � � � ng ng� nh� p.

N m Bính Ng� (1846) � � i Thi � u Tr� th� 6. M� t hôm, nhân th� i công phu t� nh � � t i � i � n Ph� t, b� t ch� t nhìn th� y cánh hoa

héo r� ng trên bàn, Ngài thoát nhiên giác ng� . T� bi� t b� n s� , Ngài � � n T� � ình Giác Lâm � làng Phú Th� , t! nh Gia � nh,

th! nh c� u Hòa th� � ng T� s� Tiên Giác - H� i T� nh là v� cao T ng danh ti� ng th� i b� y gi� , � n ch� ng s� t� ng� c� a mình. Hòa

th� � ng T� s� r� t hài lòng, bèn truy� n i gi� i cho Ngài và � � t pháp hi� u là Minh Ng� c, t� Châu Hoàn. Sau � ó, Ngài � l i

chùa Giác Lâm, ph� tá Hòa th� � ng T� s� trong công cu� c ho� ng hóa l� i sanh, và � � h� c h� i thêm giáo � i � n.

Ngày 10 tháng 10 n m K� D� u, tri� u T� � c n m th� 2 (1849) lúc � ó Ngài m� i 24 tu� i, � � � c T� s� Tiên Giác - H� i T � nh

c v� tr� trì chùa H� i Ph� � c � r ch Nha Mân, huy� n V� nh An, ph� Tân Thành, t! nh An Giang (nay thu� c t! nh � ng Tháp).

Nh� n th� y ngôi Tam b� o H� i Ph� � c tuy g� i là chùa nh� ng th� c ra � ây là m� t ngôi th� o am nh� bé, không � � r� ng � � ti � p

T ng � � chúng và ho� ng d� ng chánh pháp, nên qua n m sau, n m T� � c th� 3 (1850) Ngài khuy� n giáo th� p ph� ng

� óng góp công � � c, r� i lên vùng Tây Ninh mua cây g� v� ki � n t o thành m� t ngôi ph m v huy hoàng. � n nay, � ó v n còn

có m� t danh lam th ng c� nh c� a t! nh � ng Tháp.

N m M� u Thìn (1868) chùa Ph� � c Lâm � M� Tho m� i gi� i � àn, Ngài � � � c ch� S n cung th! nh gi� ch� c Giáo th� A Xà

Lê.

Tr� i bao n m trên cu� c hành trình c� a m� t Nh� Lai s� gi� , Ngài h� t lòng vì � o pháp: nào là khai H� ng ki� t H , ti� p

chúng � � T ng, nào là xây d� ng già lam, trùng tu ph m v ; � âu có Ph� t s� c� n � � n, Ngài s� n sàng ghé vai chung lo, không

qu� n ng i tu� i già s� c y� u. Uy tín và � � c � � c� a Ngài � ã c� m hóa bi� t bao tín � � t i gia và xu� t gia � vùng Nha Mân - Sa

éc, r� t nhi� u v� qui ng� � ng � � n xin c� u pháp n� ng h� c v� i Ngài.

� n n m Canh Tý(1900) ngày m� ng 3 tháng 3, Ngài lâm b� nh nh� , cho g� i môn � � � � n khuyên b� o tinh t� n tu h� c, trau d� i

gi� i h nh, gi� v� ng � o m ch, b� o t� n uy danh môn phái. o n Ngài ch p tay ni� m Ph� t r� i an t� � ng th� t� ch, h� � ng th� 75

tu� i � � i, 54 tu� i H . Môn � � pháp quy� n xây tháp tôn th� nh� c thân Ngài trong khuôn viên chùa H� i Ph� � c.

Khi � ã ng� ra chân lý kh� , không, vô ngã thì dù hành tr ng ít nhi� u � m� t l � n có m� t c� a m� t Thi� n s� , � � u là m� t d� u son

� áng trân tr� ng. �

� ây, Ngài Li� u Ng� c – Châu Hoàn nh� c n gió tho� ng qua, làm t� i mát trên � � � ng � � i m� t kho� ng th� i

gian, � � l i s� c� m hoài nhè nh� mãi v� n v� ng cho h� u th� . Song � âu ph� i m� c � ích là � ây và h n n� a, tr� � c khi giác tha,

ph� i tích l y th� t cao dày s� t� giác. Tr� � ng h� p Hòa th� � ng Li� u Ng� c là m� t minh ch� ng ghi l i cho � � i.

HÒA TH NG THÍCH TÂM TRUY N (1832 – 1911)

Hòa th� � ng Thích Tâm Truy� n, pháp danh Thanh Minh, t� Hu� V n, thu� c dòng thi� n Lâm T� � � i th� 41, t� c danh là �

L � ng, sinh ngày 13 tháng Giêng n m Nhâm Thìn (1832) – Minh M ng th� 13, t i thôn Tiên Kiên, t� ng Bích Khê, t! nh

Qu� ng Tr� . Ch� a có t� li � u nào v� song thân ph� m u c� a Ngài, ch! bi� t Ngài sinh ra trong m� t gia � ình nho gia thu� n túy, � � � c ti� ng

t� t kh p vùng, � � � c m� i ng� � i quý tr� ng. Lúc � � u, Ngài theo h� c nho h� c, sau � ó b� nho theo Ph� t. Nhân m� t hôm � � n

chùa Di� u � n m� t b� a c m chay, Ngài c� m th� y ngon và phù h� p v� i suy ngh� c� a mình, bèn có ý mu� n xu� t gia tu t� p.

Lúc � y Ngài v� a tròn 15 tu� i.

N m Nhâm Tý, T� � c th� 5 (1852), lúc 20 tu� i, Ngài � � n chùa Di� u � c� u xu� t gia tu h� c v� i Hòa th� � ng Di� u Giác,

� � � c Hòa th� � ng � � t pháp danh là Thanh Minh, t� Hu� V n, Ngài chuyên c� n h� c h� i tu t� p. V� i kh� n ng nho h� c s� n có,

Ngài d� dàng h� i nh� p giáo � i � n i th� a, � � � c T ng chúng th� ng yêu và tôn tr� ng.

N m inh T" , T� � c th� 10 (1857), khi Hòa th� � ng T ng Cang Nh� t Nh n viên t� ch, B� n s� Ngài � � � c s c ch! b� nhi� m

sang tr� trì chùa Báo Qu� c vào tháng Ch p, Ngài � � � c c qu� n chúng trong kho� ng th� i gian B� n s� tìm ng� � i thay th� �

chùa Di� u � .

T� � ây cho � � n n m 1894 là giai � o n b� n r� n nh� t c� a Hòa th� � ng B� n s� Ngài; liên ti� p lo trùng tu chùa Báo Qu� c, khai

m� các gi� i � àn � � ch� n T ng tài, v� a là giai � o n tri� u � ình Hu� có nhi� u bi� n � � ng, th� c dân Pháp � ã can thi� p vào n� i

tình i Vi � t.

N m Giáp Ng� , Thành Thái th� 6 (1894), v� i tính khiêm cung, � o l� c kh� úy, Ngài � ã � � � c B� n s� tin t� � ng giao nhi� m

v� cho Ngài � i cung th! nh ch� Tôn nhi� u n i v � chùa Báo Qu� c khai i gi� i � àn quan tr� ng (ng� ý c� a Hòa th� � ng Di� u

Giác nhân � ó ch� ng t� s� c s� ng c� a Ph� t giáo v� i tình hình b� t � n c� a th� i th� lúc b� y gi� ). Cho nên m� t trong nh� ng v� có

� � y � � uy � � c l� n lao � � � c Hòa th� � ng B� n s� quan tâm và nh� t quy� t ph� i cung th! nh cho � � � c là Hòa th� � ng T� M n �

chùa T� nh Lâm � Phù Cát - Bình � nh, b� i s� có m� t c� a v� Hòa th� � ng này s mang l i ý ngh� a to l� n cho gi� i � àn và

thâm ý chung, Ngài � � � c l� nh vào t� n Bình � nh � � làm nhi� m v� � ó.

Tháng 4 cùng n m, i gi � i � àn chùa Báo Qu� c � � � c khai m� do chính Hòa th� � ng B� n s� Ngài làm � � ng � � u Hòa

th� � ng; Hòa th� � ng T� M n làm � Nh� t Tôn ch� ng, Hòa th� � ng H� i Thi � u làm Y� t ma, Hòa th� � ng Linh C làm Giáo

th� .

C ng t i gi� i � àn quan tr� ng này, Ngài v� a là Ch� s� T ng, v� a là Gi� i t th� C� túc gi� i. Gi� i � àn khi � ã hoàn mãn, Hòa

th� � ng T� M n dành th� i gian r� t l� n � l i bên c nh và ân c� n khuy� n d y riêng Ngài. Hòa th� � ng còn d y Ngài ph� i

nhanh chóng c� u pháp v� i Hòa th� � ng B� n s� vì � ã th� C� túc gi� i.

Tháng 11, Hòa th� � ng Di� u Giác ch� p thu� n l� i c� u th! nh � ó, � ã � ng tâm phú pháp cho Ngài:

Minh lai qu� ng lãng h� i long quân

Pháp hi� u Hu� V n phú nh� kim

Pháp pháp vô pháp giai th� pháp

Th� di� m truy� n � ng cách kh� t� m.

Sau � ó ban pháp hi� u cho Ngài là Tâm Truy� n.

N m � t Mùi, Thành Thái th� 7 (1895), Hòa th� � ng B� n s� Di � u Giác viên t� ch, Ngài k� th� tr� trì chùa Di� u � .

N m Bính Thân, Thành Thái th� 8 (1896), Ngài l i � � � c b� L � tri � u � ình c sang chùa Báo Qu� c tr� trì.

N m inh D� u, Thành Thái th� 9 (1897), Ngài phát nguy� n ch! n m� t b� a Ng� theo lu� t Ph� t ch� v� i tâm nguy� n � o l� c

thêm kiên c� .

N m M� u Tu� t, Thành Thái th� 10 (1898) vào tháng 6, Ngài trùng tu chùa Di� u � . Vua c� p cho 3.000 xâu ti� n h� tr� , ti� p

� � n tháng 7, Ngài l i xin trùng tu chùa Báo Qu� c và c ng � � � c vua c� p 600 xâu ti� n; nhân � ó Ngài xây dãy Ng Công � c

� � ng (t� c nhà h� u chính chùa Báo Qu� c).

N m K� H� i, Thành Thái th� 11 (1899), Ngài mi� n c� � ng nh� n ch� c T ng Cang chùa Di� u � sau nhi� u l� n ch� s n môn

thi� t tha khuy� n th! nh (nhân T ng Cang lúc � ó là Nguy� n H� u Thiêm � ã cao tu� i xin � � � c h� i h� u, mà ch� a có ng� � i thay

th� , tri� u � ình giao cho ch� T ng tuy� n ch� n và � � trình B� L� ).

Tháng 7 cùng n m, Ngài cho trùng tu chùa Viên Giác (v� trí t� a l c phía sau chùa Báo Qu� c) do T� Li � u Quán khai s n.

N m Canh Tý, Thành Thái th� 12 (1900) tháng Ch p, Ngài cho xây d� ng l i chùa Viên Thông, tr� � c � ó vào tháng 6, Ngài

c ng � ã t� ch� c � i trùng tu chùa Hu� Lâm � thôn Bình An, t� a l c phía h� u, g� n chùa V n Ph� � c (nay không còn).

N m Tân S u, Thành Thái th� 13 (1901), Ngài t� ch� c xây d� ng “Bích Khê T� � � ng” � � th� Hòa th� � ng B� n s� Di � u

Giác.

¯ c ng là công vi� c cu� i cùng mang ý ngh� a h� t s� c to l� n trong � � i Ngài: báo � áp thâm ân. Sau � ó t� t c� � � u d� ng l i

theo nh� p � � thu d� n c� a tu� i già. Th� i gian còn l i, Ngài chuyên th� c hành b� thí và m� i ngày � � u � � n trì t� ng 3 bi� n công

phu và 6 bi� n t� nh � � g� m Di à, Ph� Môn, H� ng Danh, Thí Th� c.

N m Tân H� i, Duy Tân th� 5 (1911), mùa H tháng 6 (nhu� n), Ngài th� t� ch vào gi� Tý, th� 79 tu� i � � i, 49 tu� i � o.

Các � � t xây tháp Ngài tôn trí bên h� u chùa Di� u � .

HÒA TH NG THÍCH THI N QU NG (1862 – 1911)

Hòa th� � ng Thích Thi� n Qu� ng, ng� � i mang h� Tr� n, không rõ tên th� t, sinh t i B� n Tre n m Nhâm Tu� t (1862) trong m� t

gia � ình thu� c hàng trung phú. Thu� � u th , Ngài � ã s� m � � � c song thân � � c bi� t tin yêu, � � t nhi� u k� v� ng nên � ã m� i các

th� y � � � � n t� n nhà tr� c ti� p ch m lo vi� c giáo d� c h� c hành và luy� n võ ngh� nh� b� t c� m� t gia � ình có � � y � � � i � u ki� n

khác. � c bi� t h n, do song thân có n� p s� ng � o h nh, luôn giúp � � m� i ng� � i, hòa ái v� i xóm gi� ng nên nh� ng � � c tính

cao � � p � ó c ng � ã s� m truy� n sang n i Ngài, khi� n song thân càng yêu quý h n.

N m Nhâm Ng� (1882), tr� i qua bao bi� n thiên th� i cu� c, Ngài � ã tr� � ng thành theo bao nh� n th� c th� c t i và qua bao l� n

trì hoãn � � c v� ng c� a song thân, nh� t là khi m u thân t th� , Ngài � ành thu� n ý ph� thân l� p gia � ình. N m � ó Ngài v� a

tròn hai m� i tu� i.

N m � t D� u (1885), khi ph� thân qua � � i, Ngài ch m lo ph� ng th� � úng � o ngh� a c� tang h� t m� c. Sau � ó Ngài thu x� p

vi � c gia � ình, giã t� c� t b� � c ra � i th� c hi� n chí nguy� n xu� t gia h� ng � p � t� thu� � u th c� a mình. N m � y Ngài hai m� i

ba tu� i.

� tránh s� dòm ngó c� a các th� l � c th� c dân gây khó d� trong quá trình tu hành, Ngài tìm sâu vào ch� n yên � có r� ng cây

vây quanh, t� n� l� c th� c hi� n chí nguy� n c� a mình m� t cách dõng mãnh. Ch! m� t th� i gian ng n, Ngài � ã t o � � � c s�

th ng b� ng t� t i b� n thân, uy � � c � ã � � � c nhi� u ng� � i bi� t và tìm � � n xin làm � � t ho� c giúp � � m� i m� t � � t o thu� n

duyên cho Ngài v� ng vàng thêm ý chí.

N m � t Mùi (1895), tr� i qua m� � i n m tu hành tinh t� n, � o l� c � ã ngày thêm kiên c� , t� � ó Ngài nuôi � � c nguy� n mong

có ngày � � n � � � c n i � � t Ph� t chiêm bái, tr� � c là � � � � n n Tam b� o, sau n� a là n� ng th� a ch� ng tích ngu� n c� i cho

� � � ng tu thêm v� ng vàng viên mãn. Ngay t� lúc v� a phát kh� i tâm nguy� n � ó, Ngài b t � � u th� c hi� n tr� � c m t h nh tu

kh c kh� nh� m� t � u � à; t� nay không dùng � � n ti� n b c, không n c m mà ch! n toàn rau. Lúc � � u ngày ba b� a d� n dà

ch! còn ngày m� t b� a m� i b� a ch! hai tô rau lu� c.

N m M� u Tu� t (1898), � úng ba n m sau, l� � ng s� c mình � ã s� n sàng và nhân duyên t� ng h� p � � y � � , Ngài � � � c các � � t

chu toàn m� i m� t cho chuy� n kh� i hành sang � � t Ph� t b� ng � � � ng th� y v� i m� t chi� c thuy� n hai c� t bu� m l� n và l� ng

th� c d� tr� mang theo là rau qu� , th� c u� ng. Thuy� n Ngài ra kh i khi mùa gió n� m Nam � ã b t � � u.

Sau g� n ba ngày lênh � ênh trên bi� n c� mênh mông thì gió l� n sóng to � p � � n, � � y con thuy� n Ngài trôi d t vào b� bi� n

Nam Thái Lan. ành t m d� ng chân ch� sóng yên gió l� ng s ti� p t� c cu� c h� i trình. Trong nh� ng ngày này khi ng� � i dân

Thái bi� t � � � c Ngài là b� c chân tu, nh� t là khi rõ thêm nh� ng � � c h nh không s d� ng ti� n b c và n toàn rau trái, Ngài

� � � c ti� p � ãi tr� ng th� � � y tôn kính.

Ti � ng lành lan nhanh xa r� ng và nh� không h� n mà g� p, vì � � � t n� � c này hi� n � ang di� n ra m� t s� ki � n l� n là T� ng � � c

� n � M.Curson � em t� ng cho Thái Lan m� t h� � � ng Xá l� i Ph� t v� a � � � c tìm th� y n i m� t ngôi tháp c� ; các phái � oàn

Chính ph� các n� � c Nh� t B� n, Tích Lan, Mi� n i � n hi� n c ng � ang có m� t � � xin Chính ph� Thái chia b� t ng� c Xá l� i

Ph� t; � � ng th� i � ang háo h� c xây d� ng tháp Kim S n (Phu-Kh� n-Thoong) trong chùa Sa-K� t � B ng C� c � � tôn th� theo

l � nh c� a nhà vua... Do � ó, s� có m� t c� a Ngài khi� n ng� � i dân Thái cho là m� t � n t� � ng linh thiêng trùng h� p, nên th! nh

Ngài � � n ra m t vua Chu-La-Long-Kon, t� c tri� u � i Ra-Ma V (1868-1910) và � ã � � � c vua t� lòng kính m� , cho truy� n

xây c� t chùa riêng � � m� i Ngài � l i tu hành.

Tr� � c s� � u ái � ó c� a nhà vua và t� m th nh tình c� a ng� � i dân Thái, Ngài không n� ch� i t� , nh� ng không vì th� mà � � c

nguy� n sang � n � c� a Ngài c ng d� ng l i. Chính vì v� y nhà vua ch! thu� n lòng cho Ngài ti� p t� c cu� c hành h� ng sang

� � t � n � khi Ngài � ã h� a r� ng s tr� l i � � t Thái ti� p t� c tr� trì tu hành, vì � ây là n i mà “duyên Ph� t” � ã � � a Ngài � � n.

Ngài � ã � l i � � t Thái � � � c ba n m, th� i gian � ó c ng � � � � t o th� thu� n duyên h� tr� vi � c ho� ng � o cho Ph� t giáo Thái

Lan.

N m Tân S u (1901) Ngài b t � � u ti� p t� c cu� c hành trình. L� n này nh� s� giúp � � c� a ba Ph� t t ng� � i Mi � n i � n làm

h� � ng � o và các s� giúp � � khác c� a nhà vua cùng nhân dân Thái, Ngài � i b� ng � � � ng b� , r lên Mi� n i � n và qua ngõ

Tây T ng � � vào � � t � n � . Nh� v� y � o n � � � ng � i � � � c rút ng n � áng k� và � � t� n s� c l� c.

Trong vòng n m tháng � � n � , Ngài � i chiêm bái các Ph� t tích kh p n i v� i lòng chân thành h� � ng v� � � ng Giác ng� � ã

m� t th� i h� n d� u. Có nh� ng n i � ã tr� thành ph� tích do chinh chi� n H� i giáo tàn phá; do s� th� c� a chính quy� n th� c

dân th� ng tr� mà cho � � n lúc này Ngài m� i hi � u h� t vì sao h Xá L� i Ph� t vô giá l i � � � c T� ng � � c � n � (ng� � i Anh)

� em sang t� ng l i cho vua và nhân dân Thái Lan ba n m tr� � c, may mà h� không t� tay thiêu h� y. Tr� � c nh� ng m� i c� m

hoài � ó � ã tác � � ng không ít khi� n Ngài không th� � lâu thêm h n, � ành ph� i ng� m ngùi quay gót. Nh� ng � � bù � p l i

ph� n nào tâm nguy� n h� t h ng, Ngài � i sang � � t Trung Hoa vi� ng th m các danh lam nh� núi Thiên Thai � ph� Hàng Châu,

n i giáng tích c� a B� Tát Quan Âm. Sau � ó qua Phúc Ki� n, � � n Qu� ng ông, Qu� ng Tây, Vân Nam r� i l i ng� � c xu� ng

Mi � n i � n � � v� l i Thái Lan.

N m Nhâm D� n (1902) � � u mùa h Ngài v� � � n � � t Thái Lan, � � � c vua và Ph� t t ni� m n� � ón ti� p. � không ph� lòng

nh� ng ng� � i con Ph� t thi� n c n � x� này, Ngài ch� n ngôi chùa hang Khol m làm ch� n tu hành. T� � ây ti� ng v� m� t “ông

Th� y Rau” càng � � � c vang xa và kính tr� ng h n. C ng t� � ây cu� c s� ng tu hành c� a Ngài � i vào nh� p � � bình l� ng, có

nhi� u th� i gian tham c� u thêm kinh � i � n, Ph� t h� c.

Ti � ng v� m� t “ông Th� y Rau” v n ngày m� t vang xa khi� n nhà chí s� yêu n� � c Phan B� i Châu (1867-1940) và các � � ng chí

c� a ông (� ã b� Chính ph� Nh� t B� n tr� c xu� t sau khi gi� i tán phong trào ông du) � ang n� ng náu t i � � t Thái chú ý � � n và

tìm hi� u, sau � ó � ­ch thân � � n t� n n i tìm g� p và ti� p xúc. C� Phan r� t kính tr� ng cung cách tu hành c� a Ngài, � � ng th� i

c ng v� a t� hào v� m� t ng� � i cùng x� s� � ang chung c� nh tha h� ng. T� � ó d n � � n m� i giao h� o thân tình mà trên h� t có

tình yêu quê h� ng � � t n� � c (). Trong nh� ng l� n g� p g� � ó, c� Phan � ã không ng i ng� n b� c b ch h� t cho Ngài rõ các ho t

� � ng c� a c� và các � � ng chí, s� kh� n kh� l � u thân � � nuôi ý chí cách m ng n i � � t khách quê ng� � i. M � i l � n nghe c� Phan

nói nh� v� y, là m� t ng� � i dân Vi� t Ngài c ng có lòng yêu n� � c thi� t tha t� � áy lòng, là m� t v� xu� t gia Ngài � ã không c� m

� � � c n� � c m t. H n n� a nhóm c� Phan g� p � � � c Ngài nh� là m� t c� u tinh sáng chói có th� giúp c� t� ng b� � c trên � � � ng

ho t � � ng cách m ng t i � � t Thái.

Do v� y, Ngài � ã không ng i ng� n nh� n lãnh trách nhi� m v� l i Nam k� Vi � t Nam v� n � � ng tài chánh b� ng cách Ngài c� ung

dung thuy� t hóa, các m� t t� ch� c, tuyên truy� n cho chuy� n � i, k� c� nh� n tài v� t quyên góp � � u do ng� � i c� a c� Phan � � m

nh� n (vì Ngài � ã phát nguy� n không dùng ti� n, không nói � � n danh l� i – chính tr� ), ng� � i � � � c c� Phan phân công làm vi� c

� ó � � � c Ngài t m � � t pháp danh Minh Trai. Ch! h n m� t tháng sau, Ngài � ã tr� l i B ng C� c v� i s� ti � n trong túi Minh Trai

là hai ngàn � � ng b c gi� y. Ngài b� o s� ti � n b c gi� y � y là c� a các � � t n i quê nhà t� tay quyên góp l i, ch� ch� a th� c s�

kêu g� i s� � óng góp c� a qu� n chúng Ph� t t , và h� a là l� n sau s th� c hi� n m� t chuy� n tr� v� n� a � lâu h n, v� n � � ng sâu

h n � � s� ti� n có � � � c s l � n h n.

N m Tân H� i (1911), � úng m� t n m sau Ngài th� c hi� n l� i h� a v� i c� Phan, tr� v� Vi � t Nam. Nhóm c� Phan � � nh t� ch� c

� � a Ngài � i b� ng � � � ng th� y, nh� ng Ngài s� b i l � b� i lúc � y m� t thám � ã bi� t rõ vi� c làm c� a Ngài ngay l� n � i th� nh� t,

nên � � ngh� � i � � � ng b� xu� ng ngõ Cao Miên r� i xuyên r� ng vào � � t Tây Ninh.

Khi Ngài v� a � � t chân vào biên gi� i sau bao ngày b ng � èo l� i su� i thì b� phát hi� n ngay, Ngài và Minh Trai c� thoát ch y

nh� ng c� hai � ã không nhanh h n � � � ng � n � ã s� n ch� c ch� bao lâu nay, nên � ành “gi� a � � � ng ng� n n nhu� m máu v� i

giang s n” (). N m � ¯ Ngài v� a � úng 50 tu� i � � i, 27 tu� i � o. T i chùa hang Khol m Thái Lan, v n còn bia � á t� � ng ni� m

Ngài v� i hai ch� g� n g i mà kính tr� ng “Th� y Rau”.

D� a theo và tham kh� o các tài li� u:

- Phan B� i Châu toàn t� p (13) Ch� ng Thâu d� ch – NXB Thu� n Hóa 1990.

- Phan B� i Châu và Thi� n s� Thi� n Qu� ng – ào Nguyên – Báo NG s� 11 b� m� i.

- L� ch s Ph� t giáo Nam Tông – T� nh H� i Pháp s� (tài li� u Giáo d� c Cao � � ng Ph� t h� c)

- � t Gia � nh x� a – S n Nam – NXBTP.HCM 1984

HÒA TH NG THÍCH HU PHÁP (1871 – 1927)

Hòa th� � ng Thích Hu� Pháp, pháp danh Thanh Tú, pháp t� Phong Nhiêu, Ngài h� inh, sinh n m Tân Mùi 1871 (T� � c

th� 24), t i làng Trung Kiên, t� ng Bích La, huy� n ng X� ng, t! nh Qu� ng Tr� . Gia � ình Ngài thu� c thành ph� n nho gia có

truy� n th� ng kính tin Ph� t pháp nhi� u � � i, thân ph� t� ng là v� th� y giáo làng � � � c nhi� u ng� � i kính tr� ng.

V � n b� n tính t� tin l i � � � c un � úc trong môi tr� � ng nho h� c nên Ngài r� t � � � c thân ph� khuy� n khích s� l � a ch� n, không

can thi� p v� chí h� � ng t� ng lai. Nh� v� y, Ngài � ã � � n xin c� u xu� t gia v� i Hòa th� � ng T ng Cang – Cang K� t i chùa T�

Hi � u, � � � c Hòa th� � ng ti� p nh� n. N m � ó, Ngài v� a tròn 15 tu� i, nh� m n m Bính Tu� t 1886, niên hi� u Hàm Nghi th� 2.

Khi � ã b� � c chân vào chùa, nh� ng c� nh � � i dâu b� ti � p t� c di� n ra nh� là s� thách � � , � ã tác � � ng không ít � � n t� t� � ng,

nh� n th� c c� a Ngài, và thi� n môn c ng � ang t� t b� t trong các � � t trùng tu, l i c ng là th� i gian Hòa th� � ng B� n s� v� a lo

tang l� xong cho � � t là Hòa th� � ng Hu� ng � � � c c tr� trì ch� a h n m� t n m � ã viên t� ch. Vì v� y mãi � � n n m Nhâm

Thìn 1892 (Thành Thái th� 4), Ngài m� i � � � c B� n s� cho th� gi� i Sa di, ban pháp danh là Thanh Tú, t� Phong Nhiêu, hi� u

Hu� Pháp. n m � ó Ngài 21 tu� i.

V � a th� gi� i xong, Ngài � � � c ch� n làm th� gi� h� u c� n Hòa th� � ng B� n s� , vì th� Ngài t� ng ch� ng ki� n các nhân v� t quan

tr� ng có c� vua Thành Thái � � n vi� ng chùa và � àm � o v� i Hòa th� � ng H� i Thi� u.

N m Giáp Ng� , Thành Thái th� 6 (1894), Ngài th� C� túc gi� i t i i gi� i � àn chùa Báo Qu� c. ây là Gi� i � àn r� t quan

tr� ng � � � c t� ch� c vào tháng 4 su� t b� y ngày, do Hòa th� � ng T ng Cang Di� u Giác làm � � ng � � u truy� n gi� i; Hòa

th� � ng H� i Thi � u làm Y� t ma, Hòa th� � ng Linh c làm Giáo th� , Bà Hoàng thái h� u T� D c ng � � n Gi� i � àn này cúng

d� � ng và ban t� ng các v� Gi� i s� m� i v � m� t b� y cà sa b� y màu.

Tháng 8 cùng n m, Hòa th� � ng B� n s� m� � � t trùng tu chùa T� Hi � u l� n th� 2 v� i quy mô l� n, � úc thêm hai t� � ng Ph� t,

m� r� ng chánh � i � n thông qua nhà tr� � c và h� u � i � n, bia tháp, gi� ng n� � c...

N m � t Mùi, Thành Thái th� 7 (1895), Ngài � � � c � c pháp qua bài k� phú pháp c� a Hòa th� � ng B� n s� :

Phong nhiêu th� pháp truy� n

N� i ngo i b� n nh� nhiên

Phò trì ch� Ph� t T�

K � th� v� nh niên niên

N m Bính Thân, Thành Thái th� 8 (1896), do Ph� t t toàn ph� Linh S n t i chùa Thiên H� ng � � n � � nh l� Hòa th� � ng B� n

s� xin � � � c cung th! nh Ngài v� làm t� a ch� d n d t tín � � ; � � � c Hòa th� � ng ch� p thu� n, Ngài v� chùa Thiên H� ng � � phát

tri � n � o tràng.

Nh� n nhi� m v� m� i này, Ngài m� i có d� p b� c l� h� t tinh th� n v� n � ã � p � b� y lâu. Tr� � c h� t, Ngài m� các th� i khóa t� nh � � ,

gi� ng gi� i kinh � i � n t� th� p lên cao cho m� i trình � � . � c bi� t t� p trung vào các b� “T � Ph� n gi� i b� n”, “Ph m Võng”,

“Pháp Hoa”, “L ng Nghiêm”. Nh� v� y chùa tr� nên sinh � � ng, phát tri� n nhanh chóng v� m� i m� t, � � � c Ph� t t kh p n i

tìm � � n r� t � ông, � � � c c� vua Thành Thái bi� t � � n.

N m inh D� u, Thành Thái th� 9 (1897), ch! có vài ngày vua Thành Thái � � � c Nguy� n H� u Bài phò giá vào Sài Gòn � �

khoe v� i vua v� nh� ng “k� công” c� a th� c dân Pháp, thì � Hu� , nhi� u ngôi chùa vùng ph� c� n, trong � ó có chùa Thiên

H� ng Ngài � ang tr� trì, b� r� t nhi� u k� “t � � o” � � n qu� y phá, gây hoang mang trong Ph� t t . V� i vóc dáng ph� ng phi, k�

v� mà � i � m � m, Ngài � � ng ra gi� ng gi� i và yêu c� u h� “tr � v� ” c ng nh� vua r� i c ng s tr� v� Hu� thôi! ó là kh� u ý mà

sau này vua Thành Thái � � n th m chùa T� Hi � u � � � c Hòa th� � ng B� n s� k� l i, � ã t� m t c khen t� ng Ngài.

N m Canh Tý, Thành Thái th� 12 (1900), trong s� các � � t � � n chùa Thiên H� ng h� c � o lâu nay d� � i s� dìu d t c� a Ngài,

có không ít ng� � i thi � � t i các cu� c thi H� i, thi ình và hi� n � ang chu� n b� k� thi H� ng � Qu� c T Giám. Trong � ó có Lê

An Du, Nguy� n Thi� n Bình, Nguy� n Sanh. Nh� ng vua ng n c� n, mu� n sung 3 v� � � t gi� i c� a Ngài vào � � i c� n v� � � có

th� liên l c gi� a vua và Ngài sau này. Ngài hi� u � � � c ý vua khi nh� n � � � c thâm ý trong câu th nh n: “T� ch m� ch tiên tri� u

cung ngo i mi � u. � Quyên � � � o n nguy� t âm âm” () (lúc này vua � ã b� theo dõi do l� nh c� a Khâm s� Pháp Rheinard).

N m inh Mùi, Thành Thái th� 18 (1907), thêm b� t mãn tr� � c vi� c khâm s� không chi duy� t ti� n cho vua � i tu� n du Thanh

Hóa, vua li� n b� ti � n túi ra chiêu m� m� t s� ph� n� � � l � p � � i n� binh và h� ng ngày t� thân vua t� p cho h� b n súng, c� i

ng� a d� � i s� h� tr� c� a 3 v� � � t c� a Ngài do vua tuy� n ch� n. Khi tin t� i tai Ngài thì s� th� � ã mu� n màng khi� n Ngài t�

ra lo ng i, không hài lòng. Và r� i � úng nh� d� li � u c� a Ngài, Khâm s� Pháp v� n vào � ó làm b� ng c� cho r� ng “nhà vua

không th� t tâm c� ng tác v� i chính quy� n b� o h� ”, và ra l� nh “t� nay nhà vua không còn quy� n hành gì n� a và không � � � c

ra kh� i n i � � ã dành cho vua trong n� i cung”. Sau � ó tru� t quy� n và ti� n t� i giam gi� vua, sai Tr� ng Nh� C� ng c� m � � u

H� i � � ng Ph� chánh ra tuyên b� ”...Vì vua Thành Thái m c b� nh � iên”.

N m Canh Tu� t, Duy Tân th� 4 (1910), Ngài � � � c cung th! nh vào Qu� ng Nam khai i gi� i � àn � chùa Phúc Lâm v� i ngôi

v� � tam Tôn ch� ng. Lúc này, Ngô ình Kh� dâng t� s� bu� c Thành Thái thoái v� và vua � ã nhanh nh� n ký vào không

chút luy� n ti� c.

N m Tân H� i, Duy Tân th� 5 (1911), Ngài cho trùng tu chùa Thiên H� ng trong n� i ai hoài th� ng ti� c v� vua “bình dân”

v� i ngôi chùa v� n bình dân này � ã � � � c vua nhi� u l� n nh c nh� . Chính Ngài c ng không hay bi� t cùng n m này Thành

Thái � ang b� giam l� ng � Cap Saint Jacques (V ng Tàu). Và r� i vua Duy Tân cùng Tr� n Cao Vân, Thái Phiên ti� p n� i s�

nghi� p kháng Pháp, t� ng b� � c � i vào lòng th� ng m� n c� a nhân dân, ch� ng nh� ng c� a riêng Ngài mà là c� a c� dân t� c.

N m K� Mùi, Kh� i � nh th� 4 (1919), v� n t� ng bi� t ngôi chùa Thiên H� ng và b� n thân Ngài, nên vua Kh� i � nh ban cho

Gi� i � ao và � � i � p, v� i mong m� i s c t � � t s� v� ng nhìn c� a Ngài � ang l� ng l dõi theo t� ng b� t bi� n trùng kh i � � a

Thành Thái v� nh vi� n r� i kh� i � � t m� .

N m Giáp Tý, Kh� i � nh th� 9 (1924), sau 5 n m vua Thành Thái � ã b� � i � ày � � � o Réunion và Duy Tân c ng chung cùng

s� ph� n, thì con thuy� n Ph� t giáo v n gi� v� ng trong t� th� b� t di� t c� a mình, tùy thuy� n � i vào bao ngu� n l ch c� a khúc

sông. Cho nên giai � o n này t� t c� các b� ng l� c, danh x� ng � � i v� i Ph� t giáo ch! còn là � n ngh� a. Nh� n � � nh nh� ng s� th� t

� ó, Ch� S n quy� t � � nh t� ch� c i gi� i � àn t i chùa T� Hi � u, ngôi chùa “quan” bao lâu nay � � ch� ng minh cho s� c s� ng

Ph� t giáo. T i i gi� i � àn này, Ngài � � � c suy c ngôi v� Giáo th� S� .

N m Bính D� n, B� o i nguyên niên (1926), Ngài ti� p nh� n ch� c v� T ng Cang chùa Di� u � . T� � ó, Ngài ít ti� p xúc v� i

chung quanh, dành nhi� u th� i gian còn l i chuyên t! nh thân tâm.

N m inh Mão, B� o i th� 2 (1927) ngày 24 tháng Ch p, nh� có nguy� n sâu xa nào � ó mà tông môn T ng chúng không

ai có th� � oán bi� t tr� � c, do Ngài tr� m t� , ít nói. Sau khi Ngài � i chiêm bái các T� � ình và vi� ng th m các thi� n h� u v� , lên

l � Ph� t � chánh � i � n r� i v � t� nh phòng, Ngài ng� i ki � t già tr� � c t� � ng Ph� t v n v� i b� pháp ph� c và t� châm l a thiêu thân.

Khi � ó, T ng chúng d� p t t ng� n l a m� t cách khó nh� c xong, Ngài nhìn kh p th� y và th� u thào “ ó là � i nguy� n c� a ta

x� a nay, xin T ng chúng � � ng lo l ng”. R� i sau � ó, v� � � t Qu� ng Tu hi� p cùng T ng chúng x� � ng t� ng kinh Bát Nhã cho

Ngài.

Mãi � � n ngày m� ng 1 tháng Giêng n m inh Mão (1927), vào gi� Mão, Ngài thu th� n th� t� ch, th� 56 tu� i � � i, 33 H l p.

Tháp Ngài � � � c d� ng trong khuôn viên chùa T� Hi � u.

HÒA TH NG THÍCH TÂM T NH (1868 – 1928)

Hòa th� � ng Thích Tâm T� nh, pháp hi� u Tâm T� nh, thu� c dòng Lâm T� � � i th� 41, th� danh là Nguy� n H� u V� nh, sinh n m

T� � c th� 21 (M� u Thìn – 1868), t i Th� a Thiên – Hu� . Ngài l� n lên trong th� i k� tri � u � ình nhà Nguy� n � ang d� n d� n

suy y� u, là � � t n� i ph p th� n m c� a Hòa th� � ng Di� u Giác – H� i Thu� n (tr� trì chùa Báo Qu� c).

� ng m� t th� h� v� i Ngài, g� m có Ngài Tâm Khoan (chùa Quang B� o, chùa Thiên Tôn), Ngài Tâm Thi� n (chùa Thi� n Tôn),

Ngài Tâm Qu� ng (chùa Báo Qu� c), Ngài Tâm Th� (chùa T� Ân), Ngài Tâm Truy� n (chùa Di� u � , chùa Báo Qu� c), Ngài

Tâm An (chùa Th� � c), Ngài Tâm Thành (chùa T� Quang), Ngài Tâm Minh (chùa Ng� c S n). Chín v� T� này � � � c truy� n

t� ng v� i danh hi� u “C u Tâm” theo cách g� i kính ph� c c� a qu� n chúng nhân dân x� Hu� , và � � � c Hàm Long S n Chí ghi

là “Nam chi c u di� p” ngh� a là Cành Nam chín lá ho� c Thi� n tông chín ng� n.

Tháng T� n m Thành Thái th� 6 (Giáp Ng� – 1894), i gi� i � àn � � � c t� ch� c t i T� � ình Báo Qu� c. Trong i gi� i � àn

này, Ngài Tâm T� nh � ã � � � c Hòa th� � ng Di� u Giác th� � � và phú pháp cho, b� y gi� Ngài � � � c 27 tu� i. B� n s� � ã ban cho

Ngài bài k� phú pháp nh� sau:

ľHà thanh ninh m� t t� ph� ng an

H� u vinh tâm tâm � o t� c nhàn

Tâm t� B� � � khai hu� nh� t

Bao hàm th� gi� i nh� th� quan”

T m d� ch:

ľS� ng trong yên l� ng b� n ph� ng an

V � nh vi� n tâm tâm � o � y nhàn

Tâm t� a B� � � soi m� t nh� t

M � t b� u th� gi� i ngó muôn vàn”

Sau khi pháp � c, Ngài k� v� Hòa th� � ng Hu� ng làm tr� trì chùa T� Hi � u trong nhi� u n m. N i � ây, Ngài m� t m� t trau

gi� i Tam h� c, m� t m� t ho� ng d� ng � o pháp, ch� n h� ng, trùng tu ngôi Tam b� o T� Hi � u, tr� thành m� t T� � ình nguy nga,

tráng l� .

N m Giáp Thìn 1904, sau m� � i n m k� t� khi tr� trì T� � ình T� Hi � u, Ngài truy� n giao l i cho Hòa th� � ng Hu� Minh và

ti � p t� c s� nghi� p tu hành theo � úng s� nguy� n: thích ch� n u nhàn t� ch m� c � � t� duy ki� n tánh và giáo hóa � � t k� th� a,

Ngài lên núi Ng� Bình (Hu� ), c� t m� t th� o am � phía Tây Nam và g� i � ó là am Thi� u Lâm. ây c ng là ti� n thân c� a chùa

Tây Thiên – m� t T� � ình n� i ti � ng c� a � � t th� n kinh và c� a c� mi� n Trung � � n nay.

Trong th� i gian khai s n chùa Tây Thiên này, Ngài ti� p t� c truy� n th� tâm � n cho các � � t , k� t� c truy� n th� ng c� a B� n s�

có chín v� � � t “C u Tâm”, còn Ngài thì � ào luy� n 9 v� � � t mang ch� Giác thành “C u Giác”. ó là Hòa th� � ng Giác

Tiên (khai s n ch±a Trúc Lâm), Hòa th� � ng Giác Nguyên (k� th� a T� � ình Tây Thiên), Hòa th� � ng Giác Nhiên (T� a ch�

T� � ình Thi� n Tôn – � nh� T ng th� ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t) Hòa th� � ng Giác Viên (khai s n chùa

H� ng Khê), Hòa th� � ng Giác H� i (khai s n chùa Giác Lâm), Hòa th� � ng Giác B� n (tr� trì chùa T� Quang), Hòa th� � ng

Giác Ng n (tr� trì chùa Kim ài), Hòa th� � ng Giác H nh (khai s n chùa V n Ph� � c), Hòa th� � ng Giác Thanh t� c Hòa

th� � ng ôn H� u (tr� trì chùa Linh M� ) � � tr� thành nh� ng v� l � ng � � ng cho Giáo h� i v � sau.

V � i tài � � c song toàn, gi� i h nh túc nghiêm, uy tín Ngài m� i lúc m� t vang xa. Lúc b� y gi� n i tri � u � ình Hu� , vua Kh� i

� nh bi� t � � n r� t l � y làm tôn tr� ng và m� n m� . Nhà vua � ã c Ngài gi� tr� ng trách T ng Cang chùa Di� u � � � xi � n d� ng

� o pháp. Tuy v� y, Ngài v n � chùa Tây Thiên chuyên c� n lo vi� c m� l� p giáo hu� n các � � t xu� t gia và t i gia.

Vào � i l � Ph� t � n n m Giáp Tý (1924), Ngài � � ng ra t� ch� c tr� ng th� i gi � i � àn t i chùa T� Hi � u trong b� n ngày:

m� ng 8, 9, 10 và 11 tháng T� âm l� ch. Ph� t s� l� n lao � ó � ã � � � c s� cúng d� � ng, b� o tr� t� n tình c� a chính vua Kh� i � nh.

Trong i gi � i � §n này, Ngài làm àn � � u Hòa th� � ng, s� gi� i t th� gi� i lên � � n 450 v� , trong � ó có 300 T ng, Ni th� i

gi� i.

Mùa xuân n m M� u Thìn, ngày 6 tháng 4 tri� u B� o i n m th� ba (nh� m ngày 25 tháng 4 n m 1928), Hòa th� � ng Tâm

T� nh th� t� ch, Ngài tr� th� 60 tu� i, h l p 32 n m.

Hòa th� � ng Tâm T� nh � ã ra � i, nh� ng hình � nh c� a Ngài v n còn in � � m trong lòng � o pháp dân t� c. Ngài � ã ch! � o, góp

ph� n ch! nh lý T ng ch� và � ào t o nhân tài cùng v� i quý Hòa th� � ng tôn túc � mi� n Trung. C� th� y chín v� � � t c� a Ngài

(C u Giác) � � u là các b� c lãnh � o phong trào Ch� n h� ng Ph� t giáo t� nh� ng n m 1930 và Giáo H� i Ph� t Giáo Vi� t Nam

hi� n � i.

Thi� n s� Viên Thành, chùa Tra Am, m� t thi s� tài hoa l� i l c b� c nh� t thu� b� y gi� , � ã l� � c nghi� p và bi c� m vi� t v� Ngài

nh� sau:

ľT� th� p nh� t � i Lâm T� chân Thi� n Phong, � ào chú công thâm, thùy th� � � ng � � u hát b� ng.

Ng th� p c u niên Diêm Phù thùy hóa tích, trí bi nguy� n mãn, nhi kim toát th� hoàn gia”.

T m d� ch:

ľLâm T� � � i b� n m� i m� t ch� n ch! nh Thi� n Tông nung � úc công sâu, còn ai trao truy� n � ánh hét.

Diêm Phù th� n m m� i chín rõ lòng giáo hu� n trí bi nguy� n � � , ch� � ây buông thõng v� nhà”.

HÒA TH NG TRA AM - THÍCH VIÊN THÀNH 1879 – 1928

Hòa th� � ng Thích Viên Thành, pháp húy Tr� ng Thông, th� danh là Công Tôn Hoài Tr� p () sinh ngày ngày 17 tháng 11 n m

K � Mão (1879) nh� m n m T� � c th� 32 () t i Kinh � ô Hu� . Thân ph� là T� nh Quy, v� n công t th� 38 con c� a Hoàng t

Nguy� n Phúc Bính (1797 – 1863) (), thân m u là bà V Th� D� n, con gái ông V V n L� i. Nh� v� y quê n� i c� a Ngài �

huy� n Duy Xuyên, ph� i � n Bàn, t! nh Qu� ng Nam còn quê ngo i � xã Xuân M" , huy� n H� i L ng, t! nh Qu� ng Tr� . Là ng� � i con trai th� ba trong m� t gia � ình danh gia v� ng t� c và là cháu con c� a m� t v� vua � ã khai sáng nên c nghi� p

tri � u Nguy� n, nh� ng tu� i th c� a Ngài không ph� i theo � � nh ki� n t� t nhiên nh� ng� � i � � i th� � ng ngh� . Ng� � c l i, th� c t�

c� a cu� c � � i � ã l§m tan tác bao hoài bão t� t � � p, cu� n ph ng s� bình an sinh s� ng c� a m� t gia � ình d u là th� dân c ng có

� � � c. Ngay t� lúc Ngài chào � � i, nh� ng s� ki � n cu� i trào T� � c � � � un nóng tình th� n� i tri � u và � � t n� � c � th� l a b� ng

d� u sôi, � � n n� i ch� a � � y m� t n m sau � ó (ngày 25 tháng Ch p 1880) tri� u � ình � ã chính th� c sang c� u vi� n nhà Thanh.

Cái nghèo khó là chuy� n riêng mang cam ch� u, nh� ng tình th� � � t n� � c nh� v� y dù là hàng dòng dõi vua chúa, song thân

Ngài c ng không th� d ng d� ng, ít nh� t là ch� n riêng m� t thái � � r h� � ng nào � ó cho ph� i � o.

N m Quý Mùi (1883) – n m T� � c cu� i cùng, thân m u Ngài qua � � i trong c� nh thi� u h� t, � � l i nguyên tr ng n� i lo toan

vào c� i ngu� n duy nh� t còn l i là ph� thân. N m � y Ngài ch! m� i h n b� n tu� i � � u, hãy còn nhi� u ng ngác, vô t� . Có l

nh� th� s t� t h n � � Ngài s� m nh� n ra vì sao cu� i n m � y vua D� c � c (1853 – 1883) ch! lên ngôi � � � c ba ngày � ã ph� i

ch� t t� c t� � i.

N m K� S u (1889), ch! sáu n m thôi mà bao bi� n thiên d� n d� p v� i nh� ng � � i vua n� i ti � p nhau: Hi� p Hòa – Ki� n Phúc –

Hàm Nghi – � ng Khánh � i vào ngõ t� i t m, t� i nh� c, ch� a � � y m� t n m mà ba vua b� gi� t, trong b� n tháng mà tri� u � ình

� � i ch� ba l� n. âu � âu c ng nghe nh� ng l� i ví von � � y � n ý “Nh� t gian l� � ng qu� c nan phân thuy� t, t� nguy� t tam v� ng

tri � u b� t t� � ng” (). � c bi� t quan tâm là s� ki � n kinh thành Hu� th� t th� ngày 23 tháng 5 n m � t D� u 1885 và vi� c vua

Hàm Nghi xu� t bôn m� t gi� sáng hôm � y, � ã khi� n ph� thân Ngài không kh� i nao lòng, t� � ó trí não và s� c l� c xuôi d� n

trong ti� ng th� dài, và ph� thân Ngài � ã ra � i v� nh vi� n – 10 tu� i � � u Ngài � ã khóc và ti� c th� ng cho t� t c� .

Là hoàng t� c l i � a thê, cho nên sau khi cha m� t, c� nh m nh ai n� y lo thân là chuy� n không có gì t c trách. Vì th� Ngài � ã

th� t s� b v ly tán, t m v� núp bóng ng� � i dì ru� t và c ng là ng� � i dì gh� (), ch� p nh� n c� nh s� ng “cô ai t ” v � i tâm ý

th� n nhiên c� a nghi� p d� . Ngay t� lúc � y, Ngài � ã b� t � � u ghi kh c vào tâm t� l � i tr � i tr n c� a thân ph� r� ng “thà làm m� t

chúng dân bình th� � ng mà � � t� i h� và quay l� ng � � � c v� i t � t c� kh� � au”. ó là th� hành trang duy nh� t � � � c � � t vào tâm

kh� m trong tr ng tu� i thi � u th� i, nuôi s� ng � � � c Ngài thay c m g o.

N m Canh D� n (1890) lúc 11 tu� i, l � n � � u tiên Ngài � � � c � i h� c, � i � u � ó v� i Ngài là m� t b� � c ngo� t sáng không kém m� t

ni� m vui � u th nào. V� i ng� � i hi� u chuy� n thì � ó l i là m� t s� mi� n c� � ng còn sót l i n i ng� � i dì ru� t dành cho Ngài ch�

không là c� a m� t gì gh� , dù có mu� n màng nh� ng v n là m� t tình c� m � áng trân tr� ng.

� i Ngài l i thêm nh� ng nghi� p qu� � � y ngh� ch duyên trái ý, b� i s� phân bi� t con em hoàng t� c v� i � � ng c� p b� n hàn luôn

� � � c th� y d y h� c quan tâm. B� li � t vào � � ng c� p th� hai qua l� p áo, cùng tu� i h� c mu� n � ã khi� n Ngài c� m th� y b� xúc

ph m. � r� i không lâu sau � ó, Ngài ph� i bu� c lòng r� i b� n i mà nh� ng ng� r� ng cu� c � � i s � � i khác, mà tìm � � n v� i

nh� ng cu� c vui c� a nh� ng � � a tr� cùng � inh, � � vùi l� p b� t n� i cô � n, lây l� t c� a mình.

N m Bính Thân (1896) trong dòng ch� y cô � n lây l� t � y � ã d n b� � c chân Ngài � � n chùa Ba La M� t, n i có ng� � i anh r�

con chú bác là Thanh – Chân – Viên Giác tr� trì (). ây m� i chính là n i an � n, c t � � t � � � c nghi� p tr� n nghi� t ngã và là

n i th� c s� th� m � � � m tình yêu th� ng, m� b� � c sang trang sau này. Ngài � � � c S� Viên Giác cho th� � � xu� t gia.

N m Canh Tý (1900) tr� � c khi viên t� ch, S� Viên Giác � ã phú pháp cho Ngài bài k� nh� sau:

Tào khê nh� t phái th� y � ông l� u

Bình bát chân truy� n b� t ký thu;

Giáo ngo i b� n lai vô bi� t s� ;

Viên thành tâm pháp � n ti� n tu.

N m Canh Tý (1900) Thành Thái th� 12, Ngài chính th� c � � � c th� gi� i v� i pháp danh Viên Thành, húy Tr� ng Thông thu� c

� � i th� 42 dòng Lâm T� . Và là th� h� th� 8 thu� c dòng Thi� n Li� u Quán, � � thu� n duyên k� th� tr� trì chùa Ba La M� t theo

di hu� n c� a B� n s� .

N m Tân S u (1901) Thành Thái th� 13, Ngài th� C� túc gi� i t i i gi� i � àn � Phú Yên và � � u th� Sa di. Ngài � � � c

th� � ng b� kinh L ng Già Tâm � n, m� t bình bát � � � c làm t i Trung Qu� c và m� t b� Sô y.

T� � ó Ngài chuyên tâm tu hành phát t� n, v� n b� n tính thích g� n g i thiên nhiên, thi� n hành phóng khoáng l i chu� ng th

v n nên Ngài � ã t o riêng cho mình m� t th� gi� i bao la � o h nh r� t th� thái và an nhiên.

N m Quý H� i (1923), t� c 23 n m sau, nh� ng t� � ng cu� c � � i Ngài � ã an bày n i thi � n t� gi� i thoát, nào ng� các con cháu

c� a S� Viên Giác (lúc còn là B� Chánh) gi� � ây th� y chùa Ba La M� t r ng r� h n x� a, tranh giành ch� quy� n, l� y chính

nh� ng l� i hành thi� n, � o phong c� a Ngài ra làm nguyên nhân � � tìm cách th� � c. V� i b� n ch� t phóng khoáng, Ngài không

khó kh n chi l m khi ra � i, tr� l i chùa cho con cháu dòng h� Nguy� n Khoa.

Ngài tìm � � n núi Ng Phong, d� ng m� t th� o am nh� bên c nh tháp m� B� n s� Viên Giác � � ti � n vi� c ch m nom. ây là

vùng � � t b� ng ph� ng v� i phong th� y h� u tình, phía xa ph� ng Nam có núi Thiên Thai cao ng� t, phía B c có núi Ng� Bình

và phía ông chính là ng� n núi Ng Phong. N m � y là n m Kh� i � nh th� 8, chùa Tra Am � ã có m� t t� duyên kh� i � � u tiên

� y ().

N m Giáp Tý (1924) n m Kh� i � nh th� 9, Ngài � � � c cung th! nh vào hàng � nh� Tôn ch� ng � Gi� i � àn chùa T� Hi � u.

Chùa Tra Am ngày m� t t� n phát, � � � c nhi� u ng� � i tìm � � n tu h� c và th! nh gi� ng. Ngoài ra chùa còn là n i danh lam � � � c

các hàng th� c gi� , nhà v n th trong hai tri� u Kh� i � nh và B� o i tìm � � n � ng v� nh thi pháp, trao � � i � o tình. � c bi� t

t� ng � ón các cao T ng nh� Ngài Tâm T� nh � chùa Tây Thiên; Giác Tiên � chùa Trúc Lâm; Hu� Pháp � chùa Thiên H� ng;

Ph� Hu� � chùa T� nh Lâm, T� Nh n � mi� n Nam... tìm � � n th m nom và th� � o. áng l� u ý h n h� t v� giá tr� c� a chùa

Tra Am qua bài “Tra Am Ký” do Mai Tu – Nguy� n Cao Tiêu vi� t, càng làm t ng thêm danh ti� ng l n phong c� nh � o v� n i

này.

N m M� u Thìn (1928) n m B� o i th� 3, Ngài � ã an nhiên th� t� ch t i chùa Tra Am, th� 49 tu� i � � i, 32 n m xu� t gia tu t� p,

v� i 27 H l p.

Tháp b� y t� ng c� a nh� c thân Ngài � � � c các � � t xây d� ng bên ph� i chùa Tra Am, m� t h� � ng v� phía Tây, nhìn ra dòng

T� y Bát L� u.

II. GIAI O N CH N H NG PH T GIÁO VI T NAM (1931-1950)

07. HT. Thích Ph� Hu� (1870-1931)

08. HT. Thích T� V n (1877-1931)

09. HT. Thích Ph� � c Ch� (1858-1940)

10. HT. Thích B� n Viên (1873-1942)

11. HT. Thích i Trí (1897-1944)

12. HT. Thích Ho� ng Khai (1883-1945)

13. GS. Thích Trí Thuyên (1923-1947)

14. HT. Thích B u ng (1904-1948)

15. HT. Thích Ph� � c H� u (1862-1949)

16. HT. Thích T� Nh n (1899-1950)

... Ph� t giáo � ã � � ng lên ph� c h� i l i giá tr� truy� n th� ng c� a mình t� giai � o n này, c ng nh� � � t n� � c � ã có h� � ng � i b� ng

con � � � ng cách m ng c� a � ng C� ng s� n Vi � t Nam ra � � i n m 1930.

Phong trào ch� n h� ng b t � � u b� ng cu� c l� n l� i v � n � � ng kh p 20 t� vi � n � l� c t! nh Nam k� c� a Hòa th� � ng Khánh Hòa và

vi � c ra m t t� Pháp Âm, r� i Ph� t h� c tùng th� c� a S� Thi� n Chi� u n m 1929. ó là b� � c kh� i � � u cho h� ng lo t nh� ng s�

ki � n ch� n h� ng Ph� t giáo qua các c� t m� c l� ch s :

- Thành l� p H� i Nam k� nghiên c� u Ph� t h� c (26.8.1931) và xu� t b� n t� bán nguy� t san T� Bi Âm.

- Thành l� p H� i Ph� t h� c Trung k� , H� i An Nam Ph� t h� c (1932) xu� t b� n bán nguy� t san Viên Âm.

- Thành l� p Ph� t h� c tùng th� c� a c� s� oàn Trung Còn (1932)

- Thành l� p Liên � oàn H� c xã (29.1.1993)

- Thành l� p Thiên Thai Thi� n Giáo Tông liên h� u h� i (19.10.1934) và xu� t b� n t� Bát Nhã Âm.

- Thành l� p H� i L � � ng Xuyên Ph� t h� c (13.8.1934) và xu� t b� n t p chí Duy Tâm.

- Thành l� p H� i Ph� t giáo B c k� (18.11.1934) và xu� t b� n t p chí u� c Tu� và Ti� ng Chuông S� m.

- Thành l� p H� i Ph� t giáo Kiêm T� (23.3.1937) xu� t b� n t� Ti � n Hóa.

- Thành l� p oàn Thanh niên Ph� t h� c � c D� c c� a H� i An Nam Ph� t h� c (1940)

-....

ây là giai � o n r� c r� nh� t c� a Ph� t giáo t� � � u th� k� , v� i công lao c� a nh� ng b� c Danh T ng làm nên s� nghi� p ch� n

h� ng, ph� n ch� y� u � ã � � � c gi� i thi� u � T� p th� I là 16 v� , � T� p th� II này là 10 v� . 07. HT. Thích Ph� Hu� (1870-1931)

08. HT. Thích T� V n (1877-1931)

09. HT. Thích Ph� � c Ch� (1858-1940)

10. HT. Thích B� n Viên (1873-1942)

11. HT. Thích i Trí (1897-1944)

12. HT. Thích Ho� ng Khai (1883-1945)

13. GS. Thích Trí Thuyên (1923-1947)

14. HT. Thích B u ng (1904-1948)

15. HT. Thích Ph� � c H� u (1862-1949)

16. HT. Thích T� Nh n (1899-1950)

HÒA TH NG THÍCH PH HU (1870 – 1931)

Hòa th� � ng Thích Ph� Hu� ng� � i h� Tr� n sinh n m Canh Ng� – 1870 t i xã Nh n Thành, huy� n An Nh n, t! nh Bình � nh

(� � ng h� ng v� i Qu� c s� Ph� � c Hu� ). N m 12 tu� i (Nhâm Ng� – 1882) Ngài xu� t gia th� giáo v� i Hòa th� � ng T� M n,

t i chùa T� nh Lâm, làng Chánh L� c, huy� n Phù Cát, t! nh Bình � nh, � � � c � � t pháp hi� u là Ph� Hu� .

Sau m� t th� i gian tu h� c t i chùa T� nh Lâm, Ngài � � � c Hòa th� � ng B� n s� T� M n cho vào tham h� c Ph� t pháp v� i Hòa

th� � ng Pháp H� , t! nh Phú Yên.

� n khi Hòa th� � ng B� n s� viên t� ch, Ngài k� t� c tr� trì chùa T� nh Lâm và kiêm nhi� m tr� trì chùa B� o Phong (chùa B� o

Phong cách chùa T� nh Lâm kho� ng 03 cây s� v� phía ông).

Kho� ng n m M� u Thân – 1908, c ng nh� Hòa th� � ng Ph� � c Hu� (chùa Th� p Tháp), Ngài � � � c tri� u � ình Hu� th! nh vào

trong hoàng cung � � thuy� t pháp. Vì th� , Ngài � � � c tôn x� ng là “Pháp s� Ph� Hu� ” và là m� t ngôi sao sáng c� a Ph� t giáo

Vi � t Nam lúc b� y gi� .

Sau th� i gian ho� ng hóa t i Hu� , Ngài tr� v� chùa T� nh Lâm, m� � o tràng gi� ng d y Ph� t pháp. V� n là b� c chân tu th c

� � c, l i có bi� t tài thuy� t pháp, nên � o tràng T� nh Lâm lúc này r� t th� nh v� � ng, ti� ng t m vang kh p c� Trung k� .

Ngoài ra, Ngài còn có bi� t tài v� thi ca, � ã sáng tác nhi� u bài th , k� mang � � m ý Thi� n, còn l� u truy� n mãi � � n ngày nay.

Vào n m 1901, Ngài Viên Thành (1879 – 1928) khai s n chùa Tra Am - Hu� có nhân duyên h� i ng� Ngài Ph� Hu� t i i

gi� i � àn t! nh Phú Yên (Ngài Ph� Hu� lúc này làm Giáo th� S� t i � ây) r� t l � y làm c� m ph� c ki� n th� c và � � c � � c� a Ngài, � � c ao � � � c thân c� n � � h� c h� i, nh� ng không � � � c th� a nguy� n, nên Ngài Viên Thành � ã làm bài th sau � ây kính t� ng

Ngài Ph� Hu� :

“Bình bát truy tùy d� h� u niên

o n ng thâm kh� di� c ti� n duyên

Vân quang thuy� t pháp hoa � ng tr� y

Quý ph p Tô Tuân chí h� c kiên”

D� ch: Y bát bên mình tr� n m� y niên

o tình thâm áo c ng ti� n duyên

Vân quang thuy� t pháp hoa r i r� ng

Th� n v� i Tô Tuân chí h� c b� n.

Nguy� n Lang d� ch)

Kho� ng n m 1926, Ngài Ph� Hu� có vi� t th� khen Ngài Viên Thành v� bài b t mà Ngài Viên Thành � ã � � trong kinh Pháp

B� o àn � n hành t i Hu� n m 1925. C� m � � ng v� b� c th� này, Ngài Viên Thành li� n g i hai bài th v� a � � � c sáng tác,

trình bày ki� n gi� i c� a mình, � � c� u Ngài Ph� Hu� � n ch� ng. Hai bài nh� sau:

Bài 1: Tham thi� n tr� c h li � u c n nguyên

Thánh gi� phàm tinh l� � ng b� t t� n

i � o kh� i tòng tâm ngo i � c ?

Y � u giao nh� t ni� m tuy� t phan duyên.

D� ch: Tham c� u cho lên t� t c� i ngu� n

Còn � âu ai thánh v� i ai phàm

Ngoài tâm, � o l� n tìm � âu th� y ?

Nh� t ni� m chuyên trì d� t v n duyên.

Bài 2: S n cùng th� y t� n chuy� n thân lai

B� c � c kim c� ng chính nhãn khai

V n t� � ng tòng trung thân � � c l�

Ni � t bàn, sinh t tuy� t an bài

D� ch:

Cùng non t� t n� � c g i thân v�

Mi � n � � � c kim c� ng m� m t ra

V n t� � ng bao la thân hi� n l�

Ni � t bàn, sinh t có h� chi ?

(Nguy� n Lang d� ch)

Kho� ng n m 1927, nhân d� p du hóa Nam k� , � � n Châu � c Ngài � ã d� ng chân m� t tháng t i chùa Phi Lai. Th� u rõ � � � c

nguyên lai và chí nguy� n c� a v� s� tr� trì Thích Chí Thành nên Ngài Ph� Hu� � ã làm bài th tán thán:

� ng th� Phi Lai ch� n � o tôn

Chí thành khí s c c� phong t� n

Phong l� u b� t t� y tâm th� � ng t� nh

Di � u ngh� a n ng tham t� tánh dung

Vân kh� , vân lai vô tr� tr� � c

Hoa khai, hoa t t� ng thành không

Phong quang h� o c� c t� th� i t � n

Sa nh� � c linh san l c b� t � ng

D� ch:

Chùa T� Phi Lai h� ng � o xông

Chí thành nguy� n ti� p b� � c Thi� n tông

Phong l� u ch� ng xóa tâm th� � ng t� nh

Di � u ngh� a n ng c� u t� tánh không

Mây l i, mây qua lòng há v� � ng

Hoa tàn, hoa n� t� ng thành không

Gió thu� n, th� i lành xe pháp chuy� n

Non thiêng cây báu mãi vun tr� ng

Ngoài bài th trên, Ngài còn c� m tác nhi� u thi ph� m khác, nh� ng hi� n nay ch� a s� u t� p � � � c.

� t � � u tiên c� a Ngài là Hòa th� � ng Huy� n Gi� i, sau k� v� Ngài, tr� trì chùa T� nh Lâm, và � � t k� ti � p t� c gi� ng s� Trí

Quang, k� th� tr� trì chùa B� o Phong.

N m 1931, Ngài viên t� ch t i chùa T� nh Lâm, tr� th� 61 n m h n 40 tu� i � o. B� o Tháp tôn trí t i chùa B� o Phong n i Ngài

� ã sáng l� p � � môn � � pháp quy� n tôn th� , chiêm ng� � ng và ghi mãi công n c� a m� t b� c Th� y tài n ng và � � c � � , � ã góp

ph� n to l� n, � i � m tô n� n Ph� t giáo Vi� t Nam trong giai � o n � � u th� k� XX thêm ph� n xán l n r� c r� , làm ti� n � � cho

phong trào Ch� n h� ng Ph� t giáo sau này.

HÒA TH NG THÍCH T V N (1877 – 1931)

Hòa th� � ng Thích T� V n pháp hi� u Ch n Thanh, th� danh Nguy� n V n T� m, sinh n m inh S u (1877) t i làng Phú

C� � ng, Th� D� u M� t - Bình D� ng.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình sùng kính Tam B� o. Thân ph� và thân m u c� a Ngài � � u là ng� � i quy y Tam b� o. Nh�

� nh h� � ng truy� n th� ng gia � ình, n m lên 10 tu� i, Ngài s� m có nhân duyên m� n m� � o Ph� t, và � � � c phép song thân cho

xu� t gia h� c � o.

Ngài � � � c song thân � � a � � n xu� t gia t i T � � ình chùa H� i Khánh v� i Hòa th� � ng � n Long - Thi� n Qu� i vào n m 1887,

lúc Ngài ch! m� i tròn 11 tu� i, � � � c B� n s� ban pháp danh là T� V n. V� i b� n ch� t thông minh, lanh l� i và tinh t� n công

phu bái sám, Ngài � ã � � � c Hòa th� � ng � n Long c ng nh� T ng chúng trong chùa th� ng m� n. Sau 5 n m h� c � o, Ngài

thu� c nhi� u kinh, lu� t, Hòa th� � ng � n Long th� y � � t T� V n thông minh h n các T ng chúng trong chùa nên quy� t � � nh

gi� i thi � u � � n h� c � o v� i T� Hu� L � u � chùa Huê Nghiêm – Th� � c.

Sau khi T� Hu� L� u viên t� ch n m 1898, Ngài � � n d� nhi� u khóa H t i chùa Sùng � c, Ch� L� n – Gia � nh và theo h� c

� o v� i nhi� u v� cao T ng n� i danh khác.

N m 1906, i lão Hòa th� � ng � n Long viên t� ch, Ngài cùng môn � � pháp quy� n � � ng ra t� ch� c l� tang và xây tháp cho

B� n s� . M� n tr� ng � � c � � và tài trí c� a Ngài, ch� s n Thi� n � � c và môn � � pháp quy� n T� � ình H� i Khánh � � ng nh� t trí

công c Ngài � � m nhi� m tr� trì � � � i � u hành Ph� t s� . Ti� ng t m và uy � � c c� a Ngài càng � � � c ch� s n thi� n � � c trong

vùng bi� t � � n. Vào n m 1909, Ngài � � � c cung th! nh Ch� ng minh � � trùng tu l i ngôi tháp T� Nguyên Thi� u chùa Kim

Cang – Biên Hòa.

N m Quý S u (1913), Ngài l i � � � c quý Hòa th� � ng mi� n Tây Nam B� cung th! nh làm Pháp s� t i tr� � ng H� ng chùa

Tam B� o – R ch Giá, n m Nhâm Tu� t (1922) làm Chánh ch� kh� o k� thi t i tr � � ng H� ng chùa Giác Lâm – Gia � nh và

n m Giáp Tý (1924) là Pháp s� Chúc th� gi� i � àn chùa Giác Viên – Gia � nh.

Vào n m Canh Thân 1920, t i Th� D� u M� t n� ra cu� c � � u tranh c� a � � ng bào yêu c� u nhà c� m quy� n Pháp ph� i có chính

sách � � i v� i nh� ng gia � ình có con � i lính thuê cho Pháp. áp l i, nhà c� m quy� n Pháp có t� ch� c bu� i l � c� u siêu cho các

t s� t i thành ph� Marseille, mi� n Nam n� � c Pháp. M� � n uy tín c� a hòa th� � ng T� V n, nhà c� m quy� n Pháp � Th� D� u

M � t � ã c� y nh� Ngài sang pháp làm Sám ch� cu� c l� này. V� i n ng khi� u m� thu� t b� m sinh, nhân d� p này Ngài � ã qu� n lý

và ch! � o nhóm th� th� công � Th� D� u M� t mang mô hình chùa H� i Khánh và m� t s� t� � ng Ph� t c� a chùa sang

Marseille � � tri � n lãm. T� � ây, � c� ng v� T ng th� ng, Ngài � óng m� t vai trò ch� � o trong gi� i Ph� t giáo n� � c nhà, các

nhà ch� c trách c ng nh� T ng tín � � � � u g� i Ngài là Hòa th� � ng C� .

Trong phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo, Ngài � � ng ra m� các l� p � � u tiên d y giáo lý, qui t� t� t c� các T ng s� Th� D� u M� t

lúc b� y gi� � � n tham d� khóa h� c. Ngài � ã kh i d� y ý th� c cho gi� i T ng s� trong công cu� c ch� n h� ng Ph� t giáo và các

phong trào � � u tranh b� o v� b� n s c dân t� c. � c bi� t vào n m 1923, do ti� ng t m và � � c � � c ng nh� tinh th� n yêu n� � c

c� a Ngài, nên c� Phó b� ng, Nguy� n Sinh S c (thân sinh c� a H� Ch� T� ch) và c� Tú Cúc – Phan ình Vi� n, m� t s� phu yêu

n� � c, hai v� � ã tìm � � n Hòa th� � ng T� V n. Cùng chung lý t� � ng trên tinh th� n yêu n� � c b� o v� dân t� c, ba v� � ã � � ng ra

thành l� p “H� i danh d� yêu n� � c” t i chùa H� i Khánh. “H� i danh d� yêu n� � c” ch� tr� ng giáo d� c � � ng bào s� ng � úng

v� i � o lý con ng� � i, truy� n bá t� t� � ng yêu n� � c ch� ng ngo i xâm trong � � ng bào c ng nh� T ng s� Ph� t giáo � Th� D� u

M � t. H� i ho t � � ng � � n n m 1926 thì b� nhà c� m quy� n Pháp gi� i tán.

C ng trong n m này (Bính D� n 1926), Ngài � � � c ông bà H� i � � ng L� ng Kh c Minh � � ng ra xây d� ng chùa Tr� � ng

Th nh � Sài Gòn � � n cung th! nh tr� trì chùa t i � ây. Ngài nh� n l� i và c s� Thi� n Tòng v� tr� trì. G n bó, tâm huy� t v� i

Ph� t s� giáo d� c T ng Ni, gi� a n m 1926, Ngài làm Pháp s� � tr� � ng H chùa H� i Ph� � c, M� Tho; r� i n m M� u Thìn

(1929), làm Ch� ng minh t i tr� � ng H� ng chùa Long Ph� � c.

N m 1930, Ngài � � ng ra t� ch� c kh c b� n in kinh � � � n t� ng cho kh p c� vùng mi� n ông và Tây Nam b� . Hi� n nay bút

tích c� a Ngài còn l� u l i t i nhi� u chùa � thành ph� H� Chí Minh nh� chùa Giác Lâm, Giác Viên, S c T� T� Ân, Tr� � ng

Th nh...

Hòa th� � ng là v� cao T ng th c � � c tr� n � � i ch m lo ho� ng d� ng Ph� t pháp và giàu lòng yêu n� � c x� ng danh b� c th ch

tr� c� a thi� n lâm. Ngài � ã góp ph� n xây d� ng và � � nh h� � ng cho s� phát tri� n c� a Ph� t giáo � Th� D� u M� t nói riêng và

mi� n ông Nam b� n i chung t� � � u th� k� XX.

Ngài � ã x� b� xác thân gi� huy� n, an nhiên th� t� ch vào lúc 11 gi� ngày 26 tháng 11 n m Tân Mùi (1931). Môn � � t� chúng

t� ch� c tang l� m� t cách tr� ng th� và xây tháp tôn th� trong khuôn viên T� � ình chùa H� i Khánh. Tinh th� n nhi� t thành vì

� o, vì � � i và s� uyên thâm Ph� t h� c c� a Hòa th� � ng T� V n � ã � � � c ch� S n thi� n � � c kh p vùng và t� chúng � � ng kính

ng� � ng, ni� m tôn kính b� c l� rõ nét qua câu � � i:

inh S u H , long th� n nh� p � o siêu nhân duy h� c t

Tân Mùi ông, th� t� ch qui không tùy Ph� t ch� ng vô sanh

HÒA TH NG THÍCH PH C CH (1858 – 1940)

Hòa th� � ng Thích Ph� � c Ch� , pháp danh Thanh Thái, th� danh Nguy� n Hu� n, sinh ngày 05 tháng 5 n m M� u Ng� , T� � c

th� 11 (1858), t i làng a Nghi, t! nh Qu� ng Tr� , thu� c dòng thi� n Lâm T� � � i th� 41.

Thân ph� Ngài là c� ông Thanh � c, thân m u là c� bà Võ Th� , gia � ình thu� c thành ph� n trung nông, có lòng tín h� � ng

Ph� t � à nhi� u � � i. Ngài là con trai th� ba trong s� 4 ng� � i anh em trai ().

N m Canh D� n, T� � c th� 13 (1860), lúc này gi� c Pháp � ã th� t s� n� súng và xâm chi� m � � t n� � c t� B c chí Nam, các

phong trào ngh� a quân n� i lên ch� ng ngo i xâm kh p � ó � ây. Gia � ình Ngài vì có nhi� u thanh niên nên b� dòm ngó t� nhi� u

phía. Ph� thân Ng§i ph� i vào chùa Xuân Tây s� ng � � i � n tu và khuyên các anh em Ngài hãy phân tán m� i ng� � i m� t n� o.

Thân m u Ngài t� � ó do lo âu, bu� n kh� � ã qua � � i khi Ngài v� a m� i hai tu� i.

Tu� i th Ngài không có ni� m vui, b� i � ã s� m ch� u màu tang tóc chung c� a � � t n� � c. Kh p n i, nh� ng l� i than oán c� a t� ng

l � p s� phu, nh� ng ng� � i quan tâm � � n th� i th� , tr� � c nh� ng b� � c chân r� m r� p và ngày càng gia t ng c� a � � i quân xâm

l � � c Pháp. S� vi � c � ó luôn ghi � � m vào tâm kh� m Ngài khi � ã bi� t suy t� .

N m Tân Mùi, T� � c th� 25 (1872). M� t sáng � � u mùa hè, Ngài � � n chùa Di� u � v� i nh� ng n� i b n kho n � y, b� c b ch

cùng Hòa th� � ng T ng Cang Di� u Giác (1806 – 1895), Hòa th� � ng l ng nghe và nh� n ra s� thông minh hi� m th� y n i Ngài.

B� ng nh� ng lý gi� i nhân qu� luân h� i, l th� nh suy th� s� , Hòa th� � ng Di� u Giác � ã c� m hóa tâm h� n Ngài ngay ngày � � u

g� p g� . Sau � ó, Ngài c� u xin � � � c xu� t gia h� c � o. Hòa th� � ng Di� u Giác nh� n l� i, nh� ng do tình hình � � ng th� i b� t � n

nhi� u m� t nên Hòa th� � ng d y ph� i � n nh n hành � i � u cho thu� n th� c lu� t thanh quy ch� n già lam, ch� lúc th� i c thu� n l� i

s cho th� gi� i, Ngài vui m� ng khôn xi� t. N m � ó, Ngài v� a � úng 14 tu� i.

N m K� Mão, T� � c th� 30 (1879), Hòa th� � ng Di� u Giác g� i Ngài sang Hòa th� � ng Linh C � am T� � ng Vân � � ti � p

t� c tham h� c và ph� công vi� c trùng tu. ây là th� i � i � m Hòa th� � ng Linh C � ang sát nh� p am T� � ng Vân v� i chùa T�

Quang. Quang c� nh chung quanh hãy còn u t� ch nên Ngài có � i � u ki� n chuyên hành công phu nghiêm m� t và chiêm nghi� m

nh� ng l� i d y c� a ch� Hòa th� � ng � ã khai m� , nh� v� y tri ki � n c� a Ngài � ã � � � c b� � c ti� n � áng k� .

N m Nhâm Ng� , T� � c 35 (1882), Ngài � � � c Hòa th� � ng Linh C th� � � , ban pháp danh là Thanh Thái, t� Ph� � c Ch�

và li� n � � � c c gi� ch� c tri s� chùa T� � ng Vân v� a � � � c tân t o. Tháng b� y cùng n m, nhân i gi� i � àn chùa Thiên � n

(Qu� ng Ngãi) do Hòa th� � ng Giác Tánh khai m� và làm � � ng � u, Ngài � � � c phép Hòa th� � ng B� n s� cho vào th� C�

túc gi� i.

Sau khi � � � c th� c th� tr� thành v� T� kheo v� i ni � m h� l c, Ngài nhân c h� i � ã � � n th m chùa Ph� � c Lâm � ngo i ô th� xã

H� i An, t! nh Qu� ng Nam. N i � ây � � � c Hòa th� � ng Toàn Nhâm – Vi Ý ân c� n khai m� cho Ngài thêm nhi� u ki� n gi� i sâu

s c. Sau � ó Hòa th� � ng V� nh Gia (k� th� tr� trì) c ng giúp Ngài b� ng cách kh i thông các m ch ngu� n Ph� t pháp.

R� i chùa Ph� � c Lâm, Ngài � � n chùa Tam Thai � núi Non N� � c (Ng Hành S n – Qu� ng Nam) � � � c Hòa th� � ng B u Tài

ân c� n gi� ng d y. N i � ây Ngài còn � � � c nghe nhi� u v� Ông Ích Khiêm, ng� � i b� n x� � � � c ti� n c làm quan t� th� i vua

Thi� u Tr� , r� t � � � c nhi� u ng� � i m� n ph� c v� b� n tính b� c tr� c kh� ng khái c� a ông. T� m� t ng� � i � � � c xem là cao � � p và

c ng nhanh chóng tr� thành k� nhi� u t� i l � i qua s� ki � n “Tam Ban Tri� u � i � n” ngày 29.11.1883, Ngài càng th� m thía h n

nh� ng l� i d y c� a b� c tr� � ng th� � ng n i các ch� n già lam.

N m Giáp Thân (1884) Ngài mang tâm tr ng � y tr� v� Hu� , � úng vào ngày vua Hàm Nghi làm l� � ng quang (01-8-1884)

sau 55 ngày ký “hòa � � c” (06-6-1884). T� nay Nam tri� u � ã th� t s� b� � c vào � êm dài nô l� , l� � ng quang � y không � � � c

Khâm s� Pháp Rheinart th� a nh� n, vì ch� a � � � c Nhà n� � c b� o h� thông qua. Ngài càng th� y rõ c� nh � � i huy� n m� ng � � i

thay t� i nh� c, t� nh� ph� i xa lánh � � tìm v� s� t� nh l� ng c� a ch n th� c b� ng con � � � ng th� h nh. M� t bu� i sáng, Ngài vi� t

v� i m� y câu th lên t� � ng chùa T� � ng Vân r� ng:

Phù sanh huy� n c� nh nh� � c vi an

M t pháp tu trì chuy� n th� m nan

Phi th� , th� phi hà nh� t li � u

X � thân c� u o th� � ng tâm � oan

R� i Ngài nh m th� ng h� � ng Tiêu S n l� ng l� ng ra � i.

N m K� S u, Thành Thái nguyên niên (1889), Hòa th� � ng Linh C lui v� nh� p th� t tu ni� m, g� i Ngài v� � � hi� p tr� các

công vi� c Ph� t s� , nh� t là công vi� c trùng tu chùa T� � ng Vân. Trong � � t trùng tu này, Ngài cho xây thêm “L c Nghi

� � ng” n� i li � n chánh � i � n và h� u � i � n. B� ng “S c T� T� � ng Vân” c ng � � � c l� p trong � � t này.

N m Giáp Ng� , Thành Thái th� 6 (1894), Hòa th� � ng Linh C phú pháp cho Ngài qua bài k� � c pháp nh� sau:

� nh tâm Ph� � c Ch� t� nh an nhiên

X th� tùy c li � u m� c ti� n

o ni� m tinh tu tình ni� m � o n

Nh� kim phó chúc v� nh l� u truy� n

Cùng n m � ó, Ngài � � � c c làm tri s� chùa T� Hi� u.

N m Tân H� i, Duy Tân th� 5 (1912), Ngài � � � c vua ban s c tr� trì chùa Thánh Duyên (núi Túy Vân).

N m Nhâm Thân, B� o i th� 6 (1932), Ngài � � � c s c ban T ng Cang chùa Thánh Duyên.

N m inh S u, B� o i th� 12 (1937), Ngài � � � c phong T ng Cang chùa Di� u � .

N m K� Mão, B� o i th� 15 (1940), ngày 17 tháng Ch p, Ngài an nhiên th� t� ch, th� 82 tu� i và s� ng 58 n m trong � � i tu

hành. Nh� c thân Ngài � � � c các � � t nh� p tháp trong khuôn viên chùa T� Hi � u.

HÒA TH NG THÍCH B N VIÊN (1873 – 1942)

Hòa th� � ng Thích B� n Viên, pháp t� Ch n Thành, th� danh Nguy� n V n H� � t, sinh n m Quý D� u (1873) t i làng Bàng

Long, t� ng Thu� n Bình, huy� n Châu Thành, t! nh M� Tho (nay là Ti� n Giang).

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình trung l� u có truy� n th� ng nhân t� phúc h� u, là ng� � i con trai út sau hai ng� � i ch� và

hai ng� � i anh, nên � � � c cha m� ch m nom và th� ng yêu h� t m� c. Vi� c h� c hành c ng � � � c quan tâm hàng � � u – nên v� i

t� ch� t thông minh – Ngài � ã s� m bi� t ch� nho l n ch� qu� c ng� . Tuy là con út � � � c nuông chìu, nh� ng Ngài r� t hi� u th� o,

luôn vâng l� i cha m� .

Th� i cu� c xã h� i t� lúc Ngài sinh ra cho � � n khi tr� � ng thành luôn xao � � ng b� t � n, nh� ng ít có gia � ình nào h� � ng � � � c

s� bình an tr� n v� n nh� gia � ình Ngài. N m Quý T" (1893), khi b� n anh ch� � � � c cha m� lo cho an b� gia th� t, k� � � n

chu� n b� tìm ng� � i mai m� i � � xây d� ng gia � ình cho Ngài; thì cu� i n m � y Ngài âm th� m t� bi� t gia � ình, ra � i tìm � � � ng

h� c � o. N m � y Ngài v� a tròn 20 tu� i.

T� n m Giáp Ng� (1894) � � n n m inh Mùi (1907) Ngài � � n Châu � c, vào vùng núi Th� t S n tìm th� y h� c � o, quy� t

tâm th� c hi� n chí nguy� n xu� t gia h� c Ph� t c� a mình. Tuy không ch� n pháp môn chuyên tu, nh� ng hành tr ng c� a Ngài

trong th� i gian này nh� m� t m� t h nh chuyên c� n, r� t g� n v� i m� t tông, k� t h� p v� i các hi� u bi� t v� th� o d� � c làm thu� c

nam, tr� b� nh cho bá tánh quanh vùng r� t � t hi� u qu� . T� � ó y thu� t c� a Ngài càng ngày � � � c nâng cao d� n v� i ti � ng t� t

vang xa. Cu� c s� ng tu hành c� a Ngài r� t khªp kín, ít bi� u l� , nên v n ch� a rõ Ngài h� c � o th� gi� i v� i ai; ch! th� y Ngài

th� � ng hái rau trái và cây thu� c � em ra ch� Nhà Bàn � � � � i l � y g o � em vào hang núi n; lo tu thi� n, trì chú, nuôi gi� � � i

ph m h nh.

N m M� u Thân (1908) t� ng� n núi Tà L n, Ngài quy� t � � nh tr� v� th m m� sau 15 n m cách bi� t. Th� i gian c ng � � � � các

s� ki� n nguôi ngoai và Ngài � ã v� ng b� � c trên l� trình tu Ph� t, không còn tr� l � c nào c� n ng n. Ngày 12 tháng 7, Ngài � ã

v� � � n nhà � úng lúc m� Ngài � ang lâm b� nh n� ng. Ngài dùng h� t tài y thu� t c� a mình, t� tay ch� a b� nh và h� t thu� c c� u

ch� a, m� t m� t l � p � àn tràng kh� n nguy� n, xin � � � c gi� m th� m� � i n m � � m� s� ng thêm v� i � � i m� � i n m n� a.

V � i trí tu� c� a ng� � i con Ph� t và v� i b� n ch� t v� n r� t hi� u t� , Ngài c� g ng b� ng m� i ph� ng ti� n � � � � � c g� n g i ch m

sóc c ng nh� h� � ng d n n o tu cho m� (do thân sinh � ã m� t lúc Ngài v� a 14 tu� i). Cu� i n m � y các ch� c s c trong làng tìm

� � n th! nh Ng§i � � ng ra nh� n l� y ngôi chùa B u Long v� n b� hoang ph� lâu nay. Nh� n th� y c duyên s� m � � a � � n r� t v� n

v� � ôi � àng, Ngài hoan h� nh� n l� i và thu x� p cho m� cùng v� chùa � � ti� n vi� c ch m nom, h� � ng d n tu h� c. Nh� công

� � c tu t� p, ti� ng th m hi� u � � và � � c bi� t là tài b� c thu� c ch� a b� nh c� a Ngài, không lâu sau chùa B u Long nhanh chóng

bi� n thành ch� n già lam h� ng th nh, � � � c nhi� u Ph� t t � � n tu h� c và l� bái th� � ng xuyên.

N m Canh Tu� t (1910) nh� n th� y tr� ng trách mai sau � ã d� n � � a � � n và � � có th� ti � p T ng � � chúng � úng gi� i lu � t, Ngài

� � n chùa Ph� � c Linh � Th nh Phú, Xoài H� t xin c� u pháp v� i Hòa th� � ng Th� c Thi� n, thu� c dòng Thi� n Lâm T� Trí

Th ng (), � � � c � � t pháp danh là B� n Viên, pháp t� là Ch n Thành.

N m Nhâm Tý (1912) trong các khóa H và các tr� � ng K� th� i gian này, Ngài th� � ng � � � c cung ti� n ngôi v� Y� t Ma A Xà

Lê.

N m Nhâm Thân (1932) Ngài � � � c cung th! nh làm Hòa th� � ng àn � � u t i tr � � ng K� gi� i � àn chùa Minh � c, Phú Túc –

B� n Tre. T� � ây, Ngài h� i l � c cùng quý Hòa th� � ng Khánh Hòa (chùa Tuyên Linh – B� n Tre), Hòa th� � ng Thi� n Chi� u

(Gò Công), Hòa th� � ng Thiên Tr� � ng (chùa B u Lâm), Hòa th� � ng An L c (chùa V� nh Tràng)... xúc ti� n kh� i phát phong

trào ch� n h� ng Ph� t giáo. Khi H� i Nam k� Nghiên c� u Ph� t h� c � � � c thành l� p t i chùa Linh S n (Sài Gòn) Ngài tham gia

v� i t � cách là sáng l� p viên, c� ng tác v� i báo T� Bi Âm, t p chí c� a H� i.

N m inh S u (1937) Ngài cùng v� i các Hòa th� � ng trong phong trào ch� n h� ng, � � ng sáng l� p H� i L � � ng Xuyên Ph� t

h� c t i Trà Vinh cùng v� i t p chí Duy Tâm.

N m Canh Thìn (1940), Ngài t� ch� c tr� � ng H� ng t i chùa B u Long v� i quy mô l� n n� m trong ch� tr� ng c� a phong

trào ch� n h� ng Ph� t giáo, v� i s� tham d� c� a h� u h� t danh T ng lãnh � o trong vùng. Tuy nhiên, khi g� n � � n ngày khai

m c thì chánh quy� n th� c dân tìm cách c� n tr� , không cho t� ch� c vì phong trào cách m ng � ang sôi s� c kh p n i.

Ngày 23 tháng 11 cùng n m, cu� c kh� i ngh� a Nam K� bùng n� , chùa B u Long và ình Bàng Long tr� thành m� t trong

nhi� u n i che gi� u cán b� . Ngài cho xu� t b� lúa c� a chùa (kho� ng 60 gi ) � óng góp cho l� c l� � ng cách m ng. Ngày 2 tháng

12, th� c dân Pháp ru� ng b� t i V � nh Kim, th� bom vào ch� làm ch� t h n 40 ng� � i và bao vây chùa B u Long l n � ình

Bàng Long b t Ngài � em � i.

N m Nhâm Ng� (1942) sau khi � � � c th� c dân Pháp th� ra, s� c kh� e Ngài suy ki� t do nh� ng ngày tháng tù � ày và b� tra t� n,

c� ng vào s� c y� u tu� i già, nên lúc 10 gi� ngày 24 tháng Giêng n m � y, Ngài � ã viên t� ch t i chùa B u Long, h� � ng th� 69

n m, v� i 32 n m hành � o.

HÒA TH NG THÍCH I TRÍ (1897 – 1944)

Hòa th� � ng Thích i Trí, pháp hi� u Nh n Du� , pháp húy Tr� ng Thông, pháp t� Công Th ng, th� danh là Hu� nh Hu� , sanh

ngày 17 tháng 10 n m inh D� u (1897) t i làng Phú Hòa, t� ng Hi� p Trung, huy� n Ninh Hòa, t! nh Khánh Hòa. Thân ph� và

thân m u c� a Ngài � � u là ng� � i � � c h nh, chuyên trì trai gi� i, tu ni� m t i gia.

Sinh tr� � ng trong m� t gia � ình thâm tín Tam B� o, Ngài có 4 anh ch� , thân sinh và hai ng� � i anh c� s� m khu� t núi, còn l i

thân m u và m� y anh ch� em � ùm b� c th� ng yêu hòa thu� n l n nhau.

Thi� u th� i, Ngài � � � c thân m u � � a � � n quy y v� i T� Ph� X� t i th� o am � ng N y, thôn Tân H� ng, huy� n Ninh Hòa và

� � � c T� � � t tên là Hu� nh Hu� . Sau T� Ph� X� v� tr� trì chùa Kim Long và viên t� ch t i � ây, k� th� a T� Ph� X� là T�

Ph� � c T� � ng (1867-1932).

Lúc này, Ngài v� a lên 6 tu� i, � ã s� m ph� i ch� u c� nh xa cách ng� � i thân, s� ph� . Dù g� p ph� i tr � duyên, thân m u Ngài v n

gi� nguyên ý nguy� n là cho hai ng� � i con trai xu� t gia theo th� y h� c � o.

N m lên 16 tu� i (1903), Ngài cùng v� i ng� � i anh xu� t gia v� i T� Ph� � c T� � ng – Qu� ng t. Nh� tu� c n minh m n, � � c

tính khiêm cung, ch! hai n m ph� ng Ph� t s� S� , Ngài � ã s� m t� rõ th� � ng c n th� � ng trí. Th� y v� y, T� khuy� n khích Ngài

vào Ninh Thu� n tham h� c v� i T� Hu� o chùa Trà Bang và chùa S c T� Tây Thiên. C ng trong th� i gian này, T� Ph� � c

T� � ng v� làm Hóa ch� T� � ình Thiên B u, làng i � m T� nh, huy� n Ninh Hòa.

Trong th� i gian tu h� c � Phan Rang, Ngài chuyên c� n n� l� c t� n tu, nên � � � c T� Hu� o phú cho pháp hi� u là i Trí.

Khi s� h� c và gi� i � � c � ã t m v� a � � , Ngài xin phép T� � � � c vân du tham c� u giáo � i � n các n i � � tích l y thêm ki� n th� c

và kinh nghi� m cho vi� c giáo hóa � � sanh sau này. T� r� t hoan h� thu� n tình. Trên b� � c � � � ng du hóa � à L t, Sài Gòn,

Ngài luôn luôn th� hi� n t� m lòng vô ngã v� tha, tùy duyên b� t bi� n, khi� n cho m� i ng� � i con Ph� t ai c ng c� m m� n kính

ph� c.

Trong lúc � y, Ngài nh� n � � � c tin bào huynh c� a Ngài là Hòa th� � ng Nh n Nguy� n viên t� ch � chùa Linh Quang, trên s� � n

núi i An thu� c xã Diên i � n, huy� n Diên Khánh. Khi v� h� tang bào huynh Ngài có d� p báo � áp công n sanh d� � ng c� a

thân m u, vì ng� � i ch� � ã xu� t giá theo ch� ng � � ng th� i � � � c g� n g i, ph� ng s� B� n s� (T� Ph� � c T� � ng), th� i gian này

kéo dài � � n 10 n m.

N m Nhâm Thân 1932, T� Ph� � c T� � ng xã mãn báo thân, Ngài c� tang trai tu� n báo hi� u, cùng lúc � y ng� � i ch� ru� t tr�

thành qu� ph� , nên Ngài nh� ng� � i ch� cung d� � ng m� già. Ngài ti� p n� i chí nguy� n r� ng b� � c vân du ho� ng d� ng � o

pháp, lúc � à L t, l²c vào Sài Gòn (ng� t i chùa Pháp Vân, t� c danh chùa Bà � m � Phú Nhu� n).

N m Giáp Tu� t 1934, Ngài tr� v� lo tròn hi� u s� v� i B� n s� t i T� � ình Thiên B u. M� t n m sau � ó, ch� T ng Ph� t t � � a

ph� ng � ã cung th! nh Ngài khai H an c� và m� i gi� i � àn t i � ây n m 1935.

Ngài l� n l� � t tr� trì chùa Thi� n S n (thôn Tr� � ng L� c), chùa Linh Quang (thôn Ph� � c S n) và chùa Kim Long � � h� � ng

d n T ng tín � � Ph� t t Ninh Hòa tu h� c.

Kho� ng n m 1936-1937, thân m u Ngài quá c� , Ngài tr� v� quê lo hi� u s� . N m 1938 tr� � c t� m lòng tha thi� t th! nh c� u c� a

hàng � � t , Ngài � ã thu� n tình vào làng Phú L� c, xã Diên Th� y, huy� n Diên Khánh, Khánh Hòa � � ch� ng minh công cu� c

xây c� t chùa Thiên Quang.

N m Canh Thìn 1940, � � ph� n nào � áp � � n h� ng ân Th� y T� và trang nghiêm chùa c� nh làm n i n� ng t� a tu h� c cho các

T ng tín � � huy� n Ninh Hòa, Ngài � ã trùng tu l i chùa Kim Long.

N m Tân T" 1941, tín � � Ph� t t � V n Giã, huy� n V n Ninh l i kh� n c� u cung th! nh Ngài ch� ng minh khai s n chùa Di

à � thôn M� Long.

Công vi� c ho� ng pháp l� i sanh � ã t m � � , Ngài tr� v� chùa Thiên Quang phát nguy� n t� nh tu nh� p th� t 3 n m t� 12 gi�

khuya ngày 18 tháng 7 n m Nhâm Ng� , T ng ni tín � � nam n� hay tin Ngài nh� p th� t 3 n m, h� u h� t phát tâm hoan h� và

tinh t� n tu ni� m, � � ng th� i t� ng � oàn v� chùa Thiên Quang � � � � nh l� Ngài t� bên ngoài Thi� n th� t � � tr� � ng th� a công

� � c.

Lúc 12 gi� khuya ngày 18 tháng 7 n m Giáp Thân (1944) trong khi các hàng Ph� t t xu� t gia c ng nh� t i gia � ang làm l�

c� u an trong chánh � i � n, ch� gi� Th� y mãn nguy� n x� th� t, thì b� ng nhiên t� th� t c� a Ngài, m� t ng� n l a sáng b� ng lên c�

m� t vùng, khi� n m� i ng� � i ai n� y � � u kinh hãi và âu lo, nh� ng r� i t� t c� bùi ngùi cúi � � u � � nh l� vì bi� t Ngài � ã phát

nguy� n thiêu thân cúng d� � ng ch� Ph� t, Ngài tr� th� 47 tu� i � � i, g� n 30 n m tu� i � o.

C� cu� c � � i c� a Ngài � ã g n li � n v� i vi � c tu trì Ph� t pháp t� thi� u th� i cho � � n lúc hóa thân, � � h� i h� � ng công � � c viên

thành Ph� t qu� . Ánh � u� c � y v n lan t� a mãi ngàn sau, trong lòng m� i ng� � i con Ph� t.

HÒA TH NG THÍCH HO NG KHAI (1883 – 1945)

Hòa th� � ng Thích Ho� ng Khai, pháp danh H� ng Khê, húy Ki� u o, t� Thi� n Minh, hi� u Ho� ng Khai, th� danh Ph m V n

Ti � ng, sinh n m Quý Mùi (1883), t i làng Minh L� , t! nh Qu� ng Tr� . Thân ph� là ông Ph m V n H� u, thân m u là bà H� Th� Th� . Cha m� m� t s� m khi� n Ngài m� côi t� nh� , s� ng n� ng nh� n i ng� � i chú.

N m 14 tu� i (1897), Ngài vào Nam t m trú � vùng Gia � nh, v� n gi� i võ, nên Ngài m� tr� � ng d y võ làm k� sinh nhai. Do

b� n tính hào hi� p, Ngài th� � ng hay c� u giúp nh� ng ng� � i th� cô, s� c y� u, khi� n b� n anh ch� Sài Gòn – Ch� L� n � � u kính

ph� c tôn x� ng Ng§i là � i ca và không dám b� c hi� p nh� ng l� ng dân trong khu v� c � y n� a. Ngài s� m ý th� c � � � c r� ng

nh� ng b� t công xã h� i không th� c� i t o � � � c b� ng v l� c, c ng nh� tâm � � a x� u xa, � � c ác c� a con ng� � i không th� giáo

hóa b� ng � ôi tay. Ngài t� b� con � � � ng võ nghi� p và d� n chuy� n sang c� m hóa b� ng lý l và tình c� m, m� t th� hi� n c� a � o

� � c. Ngài tin t� � ng r� ng, ch! có � o � � c m� i có th� c� m hóa � � � c lòng ng� � i và th� c s� mang l i công b� ng và yêu th� ng

cho xã h� i.

N m 20 tu� i (1902), Ngài � � n chùa B� o An � Bà Chi� u, xin th� phá xu� t gia, � � � c B� n s� Thi� n An � � t pháp danh H� ng

Khê (dòng Lâm T� � � i th� 40). Hòa th� � ng tr� trì bi� t lai l� ch c� a Ngài nên lúc � � u có ng� n ng i. V � sau, khi � ã nhi� u phen

th thách, bi� t � � � c th� t tâm c� u � o c� a Ngài, Hòa th� � ng � ã hoan h� thu nh� n làm � � t và � � t pháp t� cho Ngài là Thi� n

Minh. V� sau, Ngài c� u pháp v� i T� Thiên Thai – Hu� ng, � � � c T� � � t húy là Ki� u o – pháp hi� u Ho� ng Khai.

N m Giáp Thìn 1904, chùa Khánh Qu� i, Cai L� y, M� Tho khai tr� � ng K� , Ngài � � � c B� n s� cho � ng � àn th� tam � àn C�

túc gi� i. V � n thông minh l i c� n m n tu h� c, nên ch� ng bao lâu thi� n môn Kinh lu� n Ngài � � u làu thông, ph m t c uy nghi

th� y t� � ng t� n. L i thêm gi� i h nh tinh nghiêm, � o tâm dõng mãnh nên trên � � � c Hòa th� � ng m� n yêu tin c� y, d� � i � � � c

các v� � � ng ph m h nh ng� i khen.

Khi bi� t nhân duyên hóa � � c� a Ngài � ã � � n, Hòa th� � ng B� o An � ã cho Ngài � ng � àn giáo chúng t i các tr� � ng H� ng �

Gia � � nh, M� Tho, B� n Tre. T� � ó ti� ng t m � o h nh c� a Ngài càng lúc càng lan r� ng. N� tín ch� T� Diêm, ch� chùa H� i

Ph� � c � xã Tân Th ch, t! nh B� n Tre, nhân ng� � ng m� � o h nh c� a Ngài, g� p lúc chùa ch� a có th� y h� ng khói, nên � ã

� � nh l� Hòa th� � ng B� o An th! nh Ngài v� tr� trì. Hòa th� � ng h� a kh� .

Ngài r� i � � t Gia � nh v� tr� trì chùa H� i Ph� � c � Tân Th ch, B� n Tre và b t � � u s� nghi� p k� � o khai lai c� a mình. Chùa

H� i Ph� � c lúc b� y gi� ch! là m� t am tranh vách � � t, xây c� t s sài � � th� Ph� t, lau s� y m� c r� m r p. Khi v� , Ngài � ã cùng

b� n � o � � a ph� ng trùng tu, d� n d� n ngôi B� o t� ngày càng to l� n, khang trang.

Có m� t giai tho i mà cho � � n nay nh� ng Ph� t t lão thành c� a chùa v n còn truy� n t� ng: trong lúc thi công ki� n thi� t chùa,

m� t ng� � i th� tên Ba Lung � ang ng� i l � p trên nóc, b� ng cây � òn tay b� gãy và làm ông này r i xu� ng, m� i ng� � i ho� ng h� t,

Ngài ph ng t� i nh� m� t m i tên nhanh nh y chính xác � � ông th� � � ng xu� ng nh� nhàng trên m� t � � t. T� � ó m� i ng� � i

m� i bi � t � � � c Ngài võ ngh� siêu qu� n.

ã kính tr� ng � � c � � tu hành, l i thêm ng� � ng m� võ công tuy� t h� c nên nh� ng thành ph� n b� t h� o � � � a ph� ng d� n d� n

� � u quy y v� i Ngài và tr� thành Ph� t t � c l� c c� a chùa. Nh� ng c ng v� i ti � ng t m này mà Ngài g� p ph� i không ít khó

kh n v� i nhà ch� c trách � � ng th� i. Lúc � y, � An Hóa có m� t ông qu� n tr� � ng mà dân � � a ph� ng quen g� i là huy� n Tr� ,

nghe ti� ng Ngài là tay anh ch� � � � t Gia � nh � i tu, th� m nghi Ngài m� � n hình th� c tôn giáo � � ho t � � ng chính tr� , nên cho

m� i Ngài xu� ng huy� n � � � ng th� m tra.

Khi g� p Ngài, huy� n Tr� bi� t Ngài là tay b� n lãnh th� t s� nên ngõ ý mu� n k� t ngh� a anh em. Nh� ng huy� n Tr� còn mu� n

th xem Ngài có th� t tâm quy� t chí tu hành hay không, nên ông ta yêu c� u Ngài cho xem nh� ng hình x m trên mình. Ngài

b� ng lòng và vén tay áo lên cho quan huy� n coi. Xem xong, huy� n Tr� l i t� ý mu� n xin Ngài m� t vài hình x m. Ngài c ng

b� ng lòng và bình t� nh l� y dao l ng nh� ng hình x m trên tay � � a cho huy� n Tr� . Tr� � c hành � � ng tr� m t� nh gan d c� a

Ngài, huy� n Tr� vô cùng kính ph� c. Bi� t � � � c th� t tâm tu hành c� a Ngài nên t� � ó v� sau ông ta � � yên cho Ngài ho� ng

hóa � � sanh.

Ph� t h� c uyên thâm, � � c h nh kiêm � u, l i thêm võ ngh� cao c� � ng, ti� ng t m c� a Ngài m� i lúc m� t lan xa. T� chúng b� n

ph� ng, T ng t� c m� i mi � n � � u quy ng� � ng, th� h� c r� t � ông. Chính n i T� � ình H� i Ph� � c, bi� t bao l� n Ngài khai tr� � ng

H� ng gi� ng d y cho T ng Ni, Ph� t t ; m� tr� � ng K� ti � p d n h� u lai, ch� n ng� � i làm Ph� t. Bi� t bao b� c cao T ng làm

l � ng � � ng trong Ph� t pháp � ã � � � c � ào t o n i � ây, trong s� � ó có v� hóa duyên � ã mãn, có v� v n còn tr� th� � � sinh, có

v� tu� i th� v� � t ngoài bách tu� nh� Hòa th� � ng T� Quang � Bà Chi� u, Hòa th� � ng H� i Long � Long An. Ngoài ra, còn có

nh� ng danh T ng th c � � c khác mà T ng, Ni hai t! nh Ti� n Giang, B� n Tre � � u kính ng� � ng nh� Hòa th� � ng Phú Thu� n �

B� n Tre (� ã viên t� ch), Hòa th� � ng Ph� t Quang (B� n Tre), Hòa th� � ng Thi� n An (T� m Vu), Hòa th� � ng Thi� n Bình � Cai

L � y (� ã viên t� ch).

T i � o tràng H� i Ph� � c, Ni chúng � � � c Ngài hóa � � và � ào t o r� t � ông. ã có bi� t bao danh Ni mà � o � � c x� ng � áng

làm thi� n môn quy c� nh cho Ni chúng truy� n � � i; nh� S� bà Nh� H� ng � T� Nghiêm, S� bà S c T� � Soài H� t, S� bà

Ph� � c � Tân H� ng, S� bà V n Ph� � c � Kim S n...

Có th� nói T� � ình H� i Ph� � c trong th� i k � giáo hóa c� a Ngài là m� t � o tràng tu h� c c� a T ng, Ni r� t sùng th� nh. Riêng

Ngài còn là Pháp s� gi� ng d y kinh Pháp Hoa, lu� t Tr� � ng hàng và b� Qui Ngu n Tr� c Ch! . N m Bính D� n 1926, Ngài khai tr� � ng H� ng t i chùa H� i Ph� � c, th! nh Hòa th� � ng T� V n, chùa H� i Khánh, Th� D� u

M � t làm pháp s� gi� ng kinh Pháp Hoa. Sau Hòa th� � ng T� V n c Hòa th� � ng Thi� n Tòng, chùa Khánh Qu� i, M � Tho

thay th� .

N m Bính Tý 1938, Ngài m� tr� � ng H� ng, khai tr� � ng K� t i chùa H� i Ph� � c. Chính Hòa th� � ng H� i Long (Long An)

th� C� túc gi� i trong � àn gi� i này.

N m K� Mão 1939, ông c� Huy, bác c� a S� bà Thiên Ph� � c, Tân H� ng th! nh Ngài v� tr� trì chùa Thiên Ph� � c.

N m Canh Thìn 1940, Ngài khai tr� � ng H� ng, m� tr� � ng K� t i chùa Thiên Ph� � c. Ngài làm ch� h� ng, Hòa th� � ng

Ph� � c T� � ng làm thi� n ch� , Hòa th� � ng Khánh anh làm Pháp s� bên T ng, S� bà Di� u Kim, C� n Th làm Pháp s� bên Ni.

Khi mãn � àn gi� i, Hòa th� � ng Khánh Anh có t� ng cho Ngài m� t t� m bi� n: “H� ng Phong Gi� i Nguy� t”, này v n còn treo

n i T� � ình H� i Ph� � c.

N m Tân T" 1941, do s� c kh� e kém, Ngài r� i chùa Thiên Ph� � c, tr� v� T� � ình H� i Ph� � c � � chuyên tu và d� � ng b� nh.

N m � t D� u 1945, Ngài lâm b� nh n� ng và vùng Tân Th ch lúc b� y gi� l i lo n l c không yên, nên hào phú Lâm T� n Tài �

Vang Qu� i, Bình i, B� n Tre th! nh Ngài v� � ây t� nh d� � ng. Ngài � � ngh� c� t cho Ngài m� t t� nh th� t. Th� t � ang xây d� ng

Ngài nói v� i th� gi� : “Th � t làm xong ch� a ? Ta s p b� nó ta � i”. Khi th � t làm xong, Ngài vào nh� p th� t � � � c vài hôm thì

viên t� ch. Lúc � y nh� m ngày 11 tháng 11 n m � t D� u. Ngài h� � ng th� 63 tu� i, hành � o 41 mùa H .

GI NG S THÍCH TRÍ THUYÊN 1923 – 1947

Khi kháng chi� n giành � � c l� p bùng n� , Tùng Lâm Kim S n � ã vào tình tr ng � iêu tàn h� n. T ng s� thì ho� c vào Nam, ho� c

tham gia kháng chi� n ch� ng Pháp � kh p các t! nh, ho� c v� Hu� � � lo c� ng c� Giáo h� i T ng già và c� ng c� Ph� t h� c � � � ng

Báo Qu� c. Nh� ng l i có m� t v� Gi� ng s� tr� tu� i � l i Tùng Lâm Kim S n, ch� u m� i gian lao, � ói khát c� c kh� vì chi� n n n

v� i dân quanh vùng An Ninh, L� u B� o...

Gi� ng s� � ó là Th� y Thích Trí Thuyên, th� danh là Tr� n Tr� ng Thuyên, sinh n m Quí H� i 1923 t i xã T� nh Long, huy� n

S n T� nh, Qu� ng Ngãi. �

chùa t� thu� bé th , Ngài là v� “ � � ng ch n nh� p � o” xu� t gia v� i � L� c T� Thiên � n Hòa

th� � ng Ch n Trung – Di� u Quang t i chùa Thiên � n, Qu� ng Ngãi.

V � i t� ch� t thông minh khác ng� � i, Ngài � � � c B� n s� g� i � � n h� c l� p gia giáo Ph� t h� c t i chùa Long S n, huy� n S n

T� nh, Qu� ng Ngãi. Sau m� t th� i gian, Ngài l i � � n núi Thình Thình huy� n Bình S n th� h� c � chùa Viên Giác – Thanh

Thanh S n.

N m Giáp Tu� t 1934, phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo � ang � � � c phát � � ng r� m r� t i Trung k� . � � ào t o T ng tài làm tr�

c� t cho Giáo h� i, ch� Hòa th� � ng Giác Tiên và Ngài M� t Kh� � � ng ra thành l� p tr� � ng An Nam Ph� t H� c t i chùa Trúc

Lâm – Hu� , cung th! nh Hòa th� � ng Ph� � c Hu� làm ch� gi� ng. L� p này ch! thu nh� n 50 h� c T ng, Ngài d� thi tuy� n và có

m� t trong khóa h� c này cùng các v� Thi� n Minh, Trí Quang..., Ngài là m� t trong 6 v� T ng sinh � u tú � � c� k� thi vi� t và

v� n � áp.

N m Quý Mùi 1943, sau 9 n m chuyên c� n h� c t� p � Ph� t h� c � � � ng, Ngài t� t nghi� p khóa i h� c Ph� t giáo � � u tiên c� a

phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo, Ngài � l i Hu� ti � p t� c nghiên c� u giáo � i � n và th� c t� p di� n gi� ng thuy� t pháp.

N m Giáp Thân 1944, khi Ngài 21 tu� i, � � � c t� n � àn th� C� túc gi� i t i i gi� i � àn chùa Thuy� n Tôn - Hu� do Hòa

th� � ng Giác Nhiên làm àn � � u truy� n gi� i. Sau khi lãnh th� gi� i pháp, Ngài � � � c ch� Hòa th� � ng trong Giáo h� i T ng

Già Th� a Thiên - Hu� phân b� cùng chúng T ng � � n Tùng Lâm Kim S n ho� ng hóa, t i � ây Ngài � ã tr� thành v� Gi� ng s�

tr� tu� i � � � c � ông � � o tín � � tín nhi� m.

N m � t D� u 1945, sau cu� c cách m ng giành � � c l� p vào tháng Tám, ng� � i Pháp tr� l i tái chi� m Vi � t Nam, và kh� ng b�

ru� ng b t nh� ng ai � ã � ng h� phong trào � � c l� p không ch� u làm tay sai cho chính ph� b� o h� . Nh� ng bài gi� ng pháp c� a

Ngài luôn mang tính � o§n k� t dân t� c, ca ng� i � � c l� p t� ch� , ch� ng áp b� c bóc l� t theo tinh th� n Bi Trí D ng c� a Ph� t

giáo. V� i l � p lu� n v� ng ch c, t� thái � � � ng hoàng, Ngài h� � ng d n tín � � vào m� t t� ng lai t� i sáng c� a o pháp – dân

t� c.

Tinh th� n yêu n� � c, th� ng � � ng bào c� a Ngài th� hi� n rõ nét qua hành � � ng tham gia d y h� c ch� ng n n mù ch� cho nhân

dân; t� ch� c phong trào t� thi� n quyên góp c� u tr� n n � ói kém � ang hoành hành � � ng bào c� n� � c b� i cu� c chi� n gây ra.

T i Kim S n, Ngài � ã nh� n b� t ph� n n c� a mình � � l � y g o n� u c m phát cho dân nghèo � ói, vi� c � ó khi� n cho m� t thám

Pháp theo dõi, cô l� p Tùng Lâm Kim S n.

N m Bính Tu� t 1946, t� t c� T ng chúng Tùng Lâm Kim S n di t� n, Ngài tình nguy� n � l i gi � chùa, tr� � ng h� c và kinh

sách, c� ng v� i vi � c không ít T ng s� � � ây t m x� p áo cà sa thoát ly tham gia kháng chi� n khi� n cho h� s Tùng Lâm Kim

S n và b� n thân Ngài m� i lúc thêm n� ng n� d� � i m t ng� � i Pháp và chính ph� b� o h� .

Còn l i m� t mình n i Tùng Lâm Kim S n v� i nh� ng “� êm dài u t� i” nh� v� y, Ngài ch� ng h� nao núng, v n gi� � úng thanh

quy ch� n Già lam th� � ng ngày, th� hi� n tinh th� n m� t Phú Lâu Na gi� a ch� n ngh� ch duyên là nhi� m v� c� a ng� � i tu hành

tr� � c chân lý � ã tôn th� .

Vào chi� u ch� nh� t ngày m� ng 3 tháng 3 n m inh H� i (23-2-1947), th� c dân Pháp � óng � � n � V n Thánh � ã tràn qua m�

tr� n càn quét vùng L� u B� o – Kim S n. B� n gi� c lên chùa, Gi� ng s� Trí Thuyên b� chúng b t. Ngài � ã dùng ti� ng Pháp nói

v� i b� n chúng � � cho Ngài c� u m� t th� i kinh r� i hãy b n. Ngài ng� i ki � t già uy nghi t� ng kinh tr� � c h� ng súng c� a gi� c.

Th� i kinh v� a xong, Ngài � ã ngã g� c tr� � c nh� ng phát � n b o tàn. M� t � � ng bào ng� � i Thiên Chúa giáo � An Vân, vô

tình ch� ng ki� n � � � c cái ch� t c� a Gi� ng s� Trí Thuyên, � ã k� l i s� vi � c v� i l � i bình ph� m: “Tôi ch� a bao gi� th� y � � � c

cái c� nh t � o nào cao c� bi tráng nh� v� y”.

N m � ó, Ngài v� a � úng 24 tu� i � � i, 3 tu� i � o. Dân trong vùng � ã an táng Ngài trong khuôn viên Tùng Lâm Kim S n x� a.

Ngày nay Giáo h� i � ã xây l i tháp c� a Ngài � tr� � c v� � n chùa, bên tay ph� i chánh � i � n, bia tháp nhìn v� h� � ng ông, bên

trên kh c ch� “T ng Già Giáo H� i” � dòng gi� a có sáu ch� l� n “Trí Thuyên Gi� ng S� chi tháp”.

Tháp c� a Gi� ng s� Trí Thuyên là m� t n i chôn gi� d� u tích � � phát ra ánh sáng lý t� � ng c� a con ng� � i chân quân t

ph� ng ông: “Uy v b� t n ng khu� t” và h n th� bi� u hi� n cho phong cách “S� ng nh� Chánh Pháp, ch� t nh� Chánh Pháp,

nói n ng nh� Chánh Pháp và yên l� ng nh� Chánh Pháp” c� a � � c T� ph� � ã thuy� t d y t� ngàn x� a.

HÒA TH NG THÍCH B U NG (1904 – 1948)

Hòa th� � ng Thích B u ng, pháp danh H� ng Lang, n� i dòng Lâm T� Gia Ph� � � i th� 40. Ngài th� danh là Tr� n Ng� c

Lang, sinh n m Giáp Thìn 1904 t i xã Bình M� , qu� n Gò V� p, t! nh Gia � nh (nay là huy� n C� Chi Tp.H� Chí Minh). Thân

sinh c� a Ngài là c� ông Tr� n V n Th� nh và c� bà Ph m Th� Hoài, gia � ình thu� c thành ph� n nông dân, có truy� n th� ng Ph� t

giáo nhi� u � � i, vì th� nên Ngài � � � c song thân cho � chùa t� thu� � u th� i.

Nh� túc duyên nên chuông s� m mõ chi� u n i c a thi� n th� m nhu� n. Ngài l� n lên d� � i s� d y d� c� a B� n s� là Hòa th� � ng

Chánh Hòa, � chùa V n � c, qu� n Gò V� p, nên � ã s� m làu thông ch� nho và kinh k� Ph� t gia. Khi tu� i thi � u niên, Ngài � ã

� � � c B� n s� cho th� � � xu� t gia, � � t pháp danh là H� ng Lang.

N m Giáp Tý 1924, chùa Giác Viên – Ch� L� n khai Chúc th� gi� i � àn, Ngài � � � c B� n s� cho � ng � àn th� C� túc gi� i,

ban pháp hi� u là B u ng, n� i pháp dòng Lâm T� Gia Ph� � � i th� 40.

Sau khi th� � i gi� i, Ngài � l i chùa Giác Viên tu h� c m� t th� i gian. Tr� v� l i chùa V n � c, Ngài � � � c Hòa th� � ng B� n

s� c ch� c th� t� a thay th� Hòa th� � ng qu� n lý m� i công vi� c chùa, Ngài gi� tr� ng trách này � chùa � ây trong 8 n m.

N m Nhâm Thân 1932, quan Tri ph� L � ng S Khai phát tâm mu� n c� t m� t ngôi chùa t i làng Bình Hòa t! nh Gia � nh,

cung th! nh Ngài � � ng ra xây d� ng và tr� trì ngôi B� o t� này. Xây d� ng xong, Ngài � � t tên chùa là H� i H� i. Ngài � n i � ây

hành � o trong 9 n m, � � � c ch� S n trong vùng phong làm Giáo th� , b� i uy tín qua các tr� � ng H� ng mà Ngài ki� t H .

N m Tân T" 1941, � � � c s� khuy� n tr� c� a quan Tri ph� L � ng S Khai, Ngài làm � n xin d� i ngôi chùa H� i H� i t� làng

Bình Hòa lên làng An H� i, t� ng Bình Tr� Th� � ng, Gò V� p c ng trên � � t c� a quan Tri ph� . Ngôi chùa m� i l � y hi� u là Linh

S n H� i H� i v� a r� ng l� n và khang trang h n ngôi chùa c , v� a có v� � n t� � c � � � � t� túc kinh t� cho vi� c tu hành.

Chính n i � ây, Ngài b t � � u tham gia phong trào kháng Pháp c� a các ngh� a s� yêu n� � c và ti� p sau là t� ch� c cách m ng

Vi � t Minh. � che m t chính quy� n th� c dân, Ngài t� ch� c ra H� i Lân chùa Linh S n H� i H� i h� ng ngày qui t� thanh niên

trai tráng � � a ph� ng tham gia t� p luy� n võ ngh� � � ch� ng gi� c d� � t l � t � � i lân. Vì v� y, Ngài � � � c m� i ng� � i quen g� i là

“Th � t� a Lân”.

N m � t D� u 1945, sau khi cách m ng tháng Tám thành công, gi� c Pháp quay tr� l i chi� m l� y 3 k� , l� p ra chính ph� b� o h� .

H� � ng � ng l� i kêu g� i toàn qu� c kháng chi� n ngày 19-8-1946, H� i Ph� t giáo C� u qu� c Nam B� ra � � i do Hòa th� � ng

Thích Minh Nguy� t làm H� i tr � � ng, H� i Ph� t giáo c� u qu� c t! nh Gia � nh � � � c thành l� p, Ngài � � � c ch� tôn � � c c làm

H� i tr� � ng, Hòa th� � ng Pháp Dõng làm H� i phó, Hòa th� � ng B u Ý làm th� ký, Hòa th� � ng Thi� n Hào làm � y viên Kinh

Tài, tr� s� � � t t i chùa T� � ng Quang xã An Phú ông.

N m inh H� i 1947, gi� c Pháp chu� n b� càn quét vào chi� n khu An Phú ông. T� ch� c ra l� nh cho các v� cán b� nòng c� t

di t� n � � tránh b� gi� c b t. Riêng Ngài v n � l i bám tr� gi� v� ng c s� � � làm � � u m� i liên l c và ti� p � ng cho chi� n khu,

d� � i v� b� c “Th� t� a Lân” � chùa Linh S n H� i H� i.

N m M� u Tý 1948, ngày 29 tháng 8, trên � � � ng t� tr� s� H� i Ph� t giáo C� u qu� c � chùa T� � ng Quang – An Phú ông tr�

v� chùa Linh S n H� i H� i, do có s� ch! � i � m c� a m� t thám, Ngài b� gi� c Pháp ph� c kích b t gi� .

Ngày 02 tháng 9, sau 3 ngày b� tra kh� o, Ngài v n nh� t quy� t không cung khai b� t c� tin t� c gì. Gi� c Pháp � em Ngài ra � � a

� i � m c� u Tham L� ng – Hóc Môn x b n. Sau � ó chúng b n phá xóm làng và � � t cháy chùa Giác Ân – Tân Bình � g� n � ó.

Nh� c thân Ngài � � � c nhân dân và gia � ình v� t t� r ch c� u Tham L� ng � em v� xây B� o tháp an táng trong khuôn viên

chùa Linh S n H� i H� i. M � t tr� n Vi � t Minh và H� i Ph� t giáo C� u qu� c t! nh Gia � nh � ã làm l� truy � i � u Ngài tr� ng th�

không lâu sau � ó.

V � i nh� ng � óng góp to l� n cho s� nghi� p cách m ng gi� i phóng dân t� c, Ngài � ã � � � c Nhà n� � c truy phong danh hi� u Li � t

s� và huân ch� ng � c l� p h ng nhì.

� i v � i Ph� t giáo, cu� c � � i Ngài có m� t hành tr ng tiêu bi� u cho s� g n bó gi� a � o pháp v� i dân t� c, h� u th� có m� t anh

hùng Li� t s� Ph� t giáo, � � � c mang tên m� t con � � � ng � qu� n Gò V� p, Tp.H� Chí Minh l� u danh vào l� ch s .

Ngài hy sinh n m 44 tu� i � � i và c ng có b� y nhiêu n m s� ng n i c a thi� n môn, tròn 20 tu� i � o.

HÒA TH NG THÍCH PH C H U (1862 – 1949)

Hòa th� � ng Thích Ph� � c H� u, pháp húy Tr� ng Th� nh, pháp t� Nh� Trung, thu� c dòng Lâm T� � � i th� 42. Ngài th� danh

Lê V n Gia, sinh n m Nhâm Tu� t 1862 – nh� m T� � c th� 15, t i xã An Tiêm, huy� n � ng Quan, t! nh Thái Bình.

Ngài ra � � i � úng vào n m quan Kinh l� � c Phó s� Nam K� Phan Thanh Gi� n và Lâm Duy Hi� p thay m� t tri � u � ình Hu� ký

“hòa � � c” v � i Pháp ngày 5 tháng 6, nh� � ng 3 t! nh mi� n ông Nam k� g� m: � nh T� � ng, Biên Hòa và Gia � nh. � t n� � c

b� � c vào giai � o n ch� u ách � ô h� c� a ngo i bang m� i.

Do � ó, tu� i th Ngài không � � � c may m n s� ng yên � m d� � i mái gia � ình, t� ng ng ngác trên � ôi tay m u thân ch y lánh

n n cùng hàng v n ng� � i dân khác � � n Hu� trong nh� ng ngày b� t � n.

Nh� chân lý bao � � i không thay � � i, mái chùa v n là n i che ch� các s� ph� n � au th� ng. Ngài � l i chùa Di� u � - Hu� ,

nh� ng ng� � i khác l� n l� � t � � � c ng� � i thân � � n � ón v� , còn Ngài thì không. Bù vào � ó, Ngài � � � c Hòa th� � ng Tâm Truy� n

chùa Di� u � th� ng yêu ch m sóc t� n tình.

Ngài � ã � � � c xu� t gia làm i � u, ngay t� thu� còn th � u d� � i bàn tay � ùm b� c th� ng yêu c� a B� n s� th� � � Hòa th� � ng

Tâm Truy� n ().

Càng l� n lên, Ngài t� rõ m� t phong thái � � nh � c, không � l i, mà lúc nào xét � oán m� i vi � c tr� � c h� t � � u t� l� � ng � o l� c

c� a mình, cho nên khi � � n tu� i th� C� túc gi� i, Ngài c� l � n l� a mãi.

Cho � � n n m Giáp Ng� 1894 (Thành Thái th� 6), do Hòa th� � ng B� n s� quy� t giáo, Ngài m� i vâng l� i � � n th� C� túc gi� i

t i i gi� i � àn chùa Báo Qu� c � � � c t� ch� c vào tháng 4 n m � ó. i gi� i � àn này � � � c m� r� ng thu nh� n gi� i t t� � èo

Ngang tr� vào nên r� t � ông gi� i t v� th� gi� i và th� i gian di� n ra su� t m� t tu� n l� . Gi� i � àn do Hòa th� � ng T ng Cang

Di � u Giác làm � � ng � � u Hòa th� � ng. Hòa th� � ng H� i Thi � u làm Y� t ma và Hòa th� � ng Linh C làm Giáo th� ().

N m � t Mùi 1895 (Thành Thái th� 7), Hòa th� � ng B� n s� Tâm Truy� n � � � c c gi� ch� c tr� trì chùa Di� u � sau khi T ng

Cang Di� u Giác viên t� ch, nhi� m v� Ngài tr� nên n� ng n� h n. Vào n m sau 1896, Hòa th� � ng Tâm Truy� n l i kiêm nhi� m

tr� trì chùa Báo Qu� c. Th� nên � Di � u � m� i công vi� c l� n nh� Ngài ph� i thay m� t gi� i quy� t nh� m� t v� tr� trì th� c th� .

Và t� � ó, B� n s� càng tin t� � ng phó thác cho Ngài nhi� u trách nhi� m quan tr� ng khác, � áng k� nh� t là d y d� b� � c s c

cho các l� p xu� t gia g� m có nghi l� và Sa di lu� t.

N m M� u Tu� t 1898 (Thành Thái th� 10), Hòa th� � ng B� n s� Ngài xin b� L � tri � u � ình trùng tu chùa Di� u � theo các báo

cáo c� a Ngài v� tình tr ng xu� ng c� p tr� m tr� ng c� a chùa � ã lâu. Công vi� c � � � c ti� n hành vào tháng 6, Ngài ph� i � � ng ra

thay m� t Hòa th� � ng B� n s� lo li � u trong su� t th� i gian trùng tu � ó.

N m K� H� i 1899 (Thành Thái th� 11), khi Hòa th� � ng B� n s� � � � c phong T ng Cang chùa Di� u � , Ngài � � � c � � ngh� k� th� tr� trì, nh� ng Ngài t� ch� i, ch� a dám � � m nh� n trách nhi� m b� ng danh x� ng � y, mu� n � � � c ti� p t� c h� tr� âm th� m

bên c nh B� n s� .

N m M� u Thân 1908 (Duy Tân th� 2), Ngài � � � c Hòa th� � ng B� n s� phú pháp qua bài k� d� � i � ây và ban pháp hi� u

Ph� � c H� u, húy Tr� � ng Th� nh, t� Nh� Trung:

Thu� n thành b� n tánh m� Nh� Trung

T� o t� n tr� n tâm o lý chung

� c th nh t� n ng mông Ph� � c H� u

Ch n truy� n y bát ch� n tôn phong.

N m Bính Thìn 1916 (Kh� i � nh th� 1), Ngài � � � c b� L� tri � u � ình s c ban tr� trì chùa Tr� � ng Xuân.

N m K� Mùi 1919 (Kh� i � � nh th� 4) vào tháng 7, Ngài � � � c ch� S n b� o c tr� trì chùa Linh Quang.

N m M� u D� n, B� o i th� 13 (1938), sau khi nghe b� L� trình t� u quá trình xu� t gia � � n nh� ng thành qu� tu h� c c� a Ngài

� � � c ti� ng t� t kh p n i, vua B� o i s c phong ch� c T ng Cang kiêm tr� trì chùa Báo Qu� c.

S� ki � n này, d� � i tri � u B� o i là m� t vi � c � � � c x� p vào di� n “t � nh� ”. Khi � ã bi� t � i � u � ó, ch� S n môn t� ra th� và b� n

thân Ngài c ng ch� ng m� y thi� t tha, n� u không có ti� ng nói c� a oan Huy - T� Thái H� u (t� c � � c T� Cung, m� B� o i)

thì c� vua tôi � � u lâm vào tình tr ng “không nên có”.

Có l , � ây là l� n phong ch� c T ng Cang cu� i cùng c� a tri� u Nguy� n và ng� � i � ón nh� n � ó là Ngài, nh� � i di � n nét ch� m

phá c� a lu� t nhân qu� qua m� t hành � � ng t� t � � p. Nh� v� y, trong s� r� t nhi� u bài th Ngài sáng tác trong th� i gian này, có

nh� ng bài nh� :

Tâm thanh thiên h� u nguy� t

Tánh t� nh h� i vô ba

Viên minh tàng nh� t � i � m

Phóng xu� t mãn s n hà

Và v� i chúng T ng, Ngài � � l i bài th n� i ti � ng:

Kinh � i � n l� u truy� n tám v n t�

H� c hành không thi� u c ng không d�

� n nay tính l i � à quên h� t

Ch! nh� trên � � u m� t ch� Nh�

N m K� S u 1949, ngày 30 tháng 2, Ngài an nhiên th� t� ch � � l i nhi� u luy� n ti� c c� a h� u th� , khi nhìn � � � c l ng kính th� i

cu� c � ã lý gi� i nh� ng l� i Ngài h� ng d y. Ngài th� 87 tu� i � � i là c ng ng� n � y tu� i � o tr ng trong v� i 55 H l p. Nh� c thân

� � � c các � � t l � p tháp tôn th� bên h� u trong khuôn viên chùa Linh Quang.

HÒA TH NG THÍCH T NH N (1899 – 1950)

Hòa th� � ng Thích T� Nh n, pháp húy Nh� c pháp hi� u T� Nh n, n� i pháp � � i th� 39 thi� n phái Lâm T� , dòng o B� n

Nguyên, Ngài th� danh Lê Ng� c Th� p, sinh n m K� H� i – 1899 (n m Thành Thái th� 11) t i làng Long H� u Tây, t� ng

Ph� � c i � n H , qu� n C� n Giu� c, t! nh Ch� L� n (nay là t! nh Long An). Thân ph� là c� ông Lê Ng� c Tr ch, thân m u là c�

bà Nguy� n Th� H� i.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình mà n� i ngo i � � u chuyên làm vi� c thi� n, vun tr� ng c� i phúc. Ngày nay, trên � � � ng

qu� c l� 50 � i t � qu� n 8 xu� ng Gò Công, ng� � i ta ph� i qua m� t cây c� u n� i ti � ng t� lâu. ó là c� u Ông Thìn. Ông Thìn

chính là n� i Cao t� c� a Ngài, húy danh là Lê Công Thìn. � ng th� i dân chúng qua l i sông R ch Cát � khu v� c này ph� i

dùng � ò ngang. G� p nh� ng lúc m� a gió, hai bên b� sông bùn l� y tr n tr� � t, � � tránh cho bà con thoát kh� i c� nh � y, ông

Thìn � ã t� xu� t ti � n c� a thuê ng� � i, mua cây mua v� t li � u, b c m� t chi� c c� u � � cho m� i ng� � i qua l i mà không ph� i dùng

� ò ngang n� a. T� � ó, cây c� u � � � c mang tên Ông Thìn. V� sau c� u � � � c ng� � i Pháp xây b� ng xi m ng và ngày nay � � � c

Nhà n� � c xây l i kiên c� , nh� ng cái tên c� u Ông Thìn v n t� n t i mãi v� i quê h� ng.

Thân sinh Ngài làm giáo viên tr� � ng C� n Giu� c, h� t lòng � ào t o l� p h� u ti� n, truy� n d y � o lý làm ng� � i, nh� t là truy� n

th� ng yêu n� � c c� a nhân dân ta nói chung, C� n Giu� c nói riêng. H� c trò c� a ông nhi� u ng� � i thành � t, có nhân cách.

Ngo i T � Ngài là b§ Hu� nh Th� Sách, là ng� � i r� t � � i nhân t� , th� ng k� khó giúp ng� � i hi � n, cúng chùa chi� n, nuôi T ng

chúng, trong lân lý ai c ng quý m� n. � c bi� t bà có l� p m� t b� n � ò qua sông R ch D i � làng Long H� u Tây, � � ng� � i chèo

� ò cho dân làng qua l i mà không l� y ti � n. Vì v� y, trong làng xóm ng� � i ta nói v� i nhau: “Mu� n qua sông thì � � n b� n � ò bà

T� ng Sách”.

Nguyên t� lúc 4 tu� i, Ngài � ã m� côi m� , � � � c bà ngo i � em v� nuôi. K� th� a hai dòng máu � � y t� tâm � y, Ngài � ã s� m

giác ng� con � � � ng gi� i thoát c� a Nh� Lai ngay t� lúc còn nh� tu� i. N m 14 tu� i, khi � � n chùa Giác H� i l � Ph� t, Ngài � ã

� � � c Hòa th� � ng Nh� Nh n – T� Phong khuy� n t� n khai th� pháp môn ni� m Ph� t.

Nh� có ti� n duyên � y, Ngài s� m nh� n th� y � � i ng� � i � m chìm trong ki� p luân h� i sanh t , nên không l� u luy� n c� nh nhà

cao, � � t r� ng, c� a c� i b c vàng, vào ngày mùng 2 tháng 6 n m � t Mão 1915, lúc � � � c 16 tu� i, Ngài r b� t� t c� , âm th� m ra

� i tìm th� y h� c � o.

Ngài � i � � n chùa Linh Nguyên � � c Hòa, c� u xin Hòa th� � ng Ch n H� ng – Minh Ph� ng thâu n p làm � � t . Hòa

th� � ng th� y Ngài còn niên thi� u mà � ã có lòng m� � o, nên ch� p nh� n th� � � , � � t pháp hi� u là T� Nh n. T� � ó Ngài

chuyên c� n tu h� c, s� t s ng công qu� h� ng ngày, ham tìm h� c kinh; lu� t; lu� n nên Hòa th� � ng B� n s� r� t th� ng m� n,

th� � ng riêng d y truy� n giáo pháp.

N m M� u Ng� (1918), nhân d� p chùa An L c � thôn H nh Thông Tây, qu� n Gò V� p, t! nh Gia � nh, Hòa th� � ng Chánh

H nh khai tr� � ng K� , Ngài � � � c B� n s� gi� i thi � u t� i nh� p K� th� Sa di gi� i. Qua n m sau K� Mùi (1919) t i chùa Di� u

Giác � xã Bình Hòa, qu� n Gò V� p, t! nh Gia � nh, Hòa th� � ng Trí Th ng khai tr� � ng K� , Ngài c ng � � � c B� n s� gi� i thi � u

� � n nh� p K� xin th� C� túc gi� i. Sau khi th� gi� i tr � v� , Ngài � � � c B� n s� � � t pháp húy là Nh� c, n� i pháp � � i th� 39

dòng o B� n Nguyên. Lúc này Ngài v� a tròn 20 tu� i.

Vào ngày 27 tháng 10 n m Canh Thân (1920), nhân có l� i th! nh nguy� n c� a các � o h� u chùa Th� i Bình � làng Ph� � c L i,

qu� n C� n Giu� c, Ngài � � � c B� n s� c v� � ó tr� trì. Khi Ngài v� � ây thì chùa � ã d� t nát nhi� u, Ngài � � ng ra v� n � � ng th� p

ph� ng � óng góp � � trùng tu chùa � � � c khang trang, t o nên c� nh già lam th ng � � a n i thôn dã. T� ngôi chùa này, Ngài T�

Nh n kh� i b� � c ho� ng d� ng chánh pháp, � em l� i l c � � n cho chúng sinh, � � � c n i n i bi � t � � n. Sau � ây là � n c m� t s�

công � � c c� a Ngài:

- N m Canh Thân (1920), Hòa th� � ng Qu� ng Phát � chùa Phú Long làng Phú Nhu� n, qu� n Gò V� p, t! nh Gia � nh m�

tr� � ng K� , Ngài � � � c th! nh làm � l� c Tôn ch� ng.

- N m Tân D� u (1921) ngày 10 tháng 10 Âm l� ch, chùa Thi� n Tông � thôn Bình Th nh, qu� n Gò V� p, t! nh Gia � nh m�

tr� � ng K� , th! nh Ngài làm � tam Tôn ch� ng. Cùng n m � y, Hòa th� � ng Di� u i � chùa T� nh � làng Tân S n Nh� t,

qu� n Gò V� p, t! nh Gia � nh m� tr� � ng K� vào ngày 6 tháng Ch p Âm l� ch, th! nh Ngài làm � nh� t Tôn ch� ng.

- N m Nhâm Tu� t (1922), Hòa th� � ng Ho� ng Ngh� a � chùa Giác Lâm làng Phú Th� , qu� n Gò V� p, t! nh Gia � nh m�

tr� � ng K� , th! nh Ngài làm � nh� t Tôn ch� ng. Cùng n m � ó, ngày m� ng 8 tháng 7 Âm l� ch, Hòa th� � ng Ng� Thông t i

chùa Châu Long làng An Bình ông, huy� n Cái Bè, t! nh M� Tho, m� tr� � ng K� th! nh Ngài làm � nh� Tôn ch� ng. T i

chùa Tam B� o làng V� nh Thanh Vân t! nh R ch Giá, vào tháng 9 Âm l� ch, Hòa th� � ng Trí Thành m� tr� � ng K� , th! nh Ngài

làm � t� Tôn ch� ng.

- N m Quý H� i (1923), Hòa th� � ng Minh Gi� ng chùa Ph� � c Lâm � Tr� ng Bàng, t! nh Tây Ninh m� tr� � ng K� , th! nh Ngài

làm � ng Tôn ch� ng. Cùng n m � ó, ngày m� ng 8 tháng 7 âm l� ch, chùa S c T� T� p Ph� � c t i xã Bình Hòa, qu� n Gò V� p,

t! nh Gia � nh m� tr� � ng K� , th! nh Ngài làm � nh� t Giáo th� .

- N m Giáp Tý (1924), Hòa th� � ng Nh� Hóa � chùa i Giác làng Nh� Hòa, qu� n Châu Thành, t! nh Biên Hòa m� tr� � ng

K � , cung th! nh Ngài làm � nh� t Giáo th� . Cùng n m � y, sau l� Ph� t � n, chùa Khánh Lâm � làng Tân S n Nh� t m�

tr� � ng H� ng, th! nh Ngài làm Phó Tr� s� cùng chúng T ng � l i an c� ki � t H .

- N m � t S u (1925) t i chùa S c T� Ph� � c Quang làng Ph� � c L� c, t� ng Ngh� a H , huy� n T� Ngh� a, t! nh Qu� ng Ngãi �

mi� n Trung, Hòa th� � ng T ng Cang m� tr� � ng H� ng, m� i Ngài làm Phó Duy Na cùng chúng T ng an c� ki � t H . � n

ngày m� ng 8 tháng 7 Âm l� ch mãn H , chùa m� ti � p tr� � ng K� , Hòa th� � ng T ng Cang l i m� i Ngài làm Th c � � c Giáo

th� .

T i tr� � ng K� này, Ngài g� p � � � c Thi� n s� Tra Am - Viên Thành, do m� n � � c tài � ã m� i Ngài ra kinh � ô Hu� d� l� chúc h�

vua Kh� i � nh t i chùa S c t� Báo Qu� c, � � � c Hoàng Thái h� u Khôn Nghi hi� p cùng tri� u � ình ban th� � ng ngân ti� n, nhà

vua xu� ng ch! phong Ngài ph� m v� Hòa th� � ng và bi� u ng ch S c t� Th� i Bình t� . Th� i gian � Kinh � ô Hu� , Ngài � ã � � n

h� i ki � n Hòa th� � ng Tâm T� nh, Hòa th� � ng H� i H� i và th� � ng lui t� i � àm lu� n � o lý v� i Thi � n s� Tra Am - Viên Thành �

chùa Ba La M� t.

R� i kinh � ô Hu� , Ngài ti� p t� c lên � � � ng vân du ra Hà Thành � � t B c. Do ti� ng t m � o � � c c� a Ngài vang xa, l i � � � c các

nh� t báo � � a tin vua Kh� i � nh s c phong, nên � i � � n � âu Ngài c ng � � � c nghênh ti� p tr� ng th� . Vi � ng th m các Ph� t t� ,

danh lam và y� t ki � n ch� Tôn � � c x� B c m� t th� i gian, cu� i tháng Ch p n m Bính Thìn (1926), Ngài xu� ng tàu th� y tr�

v� mi� n Nam. Chuy� n � i vân du Trung B c c� a Ngài tr� i qua 10 tháng.

- N m Quý Mão (1927) chùa Long Khánh � thành ph� Qui Nh n, t! nh Bình � nh m� tr� � ng H� ng, th! nh Ngài làm Thi� n

gia Pháp ch� Ki � m B� Tát Hòa th� � ng. Khi mãn tr� � ng H� ng, chùa m� ti � p tr� � ng K� , Hòa th� � ng Chánh Nh n th! nh

Ngài làm � nh� t Y � t ma. Tr� � c � ó, nh� m ngày 16 tháng 2, ch� S n và quan viên, h� ng ch� c làng Ph� � c L i nh� t tâm

làm t� th! nh nguy� n, có viên ch� qu� n C� n Giu� c ch� ng th� c, viên ch� t! nh Ch� L � n chuy� n � t lên tri� u � ình chi� u phê

tôn t� ng Ngài là “Qu� c Ân i Hòa Th� � ng”.

- N m M� u Thìn (1928) tháng 4 Âm l� ch, chùa H� ng Long � ngã 6 Ch� L� n m� tr� � ng H� ng, th! nh Ngài làm Minh àn

Hòa th� � ng. � n tháng B� y mãn tr� � ng H� ng, chùa m� ti � p tr� � ng K� , Hòa th� � ng Hu� Quang th! nh Ngài làm � nh� t

Y � t ma.

- N m K� T" (1929) tháng 4 Âm l� ch, chùa Ki� n Ph� � c � làng V� nh Kim, t� ng Thu� n Bình, t! nh M� Tho m� tr� � ng H� ng,

Hóa ch� là B u Thông Y� t Ma, Ch� h� ng là Thi� n Ni� m Y� t ma chùa Viên Giác, cùng th! nh Ngài làm Thi� n ch� Hòa

th� � ng, � l i cùng T ng chúng an c� ki � t H 3 tháng và ch� � ng qu� n thi� n môn.

- N m Canh Ng� (1930) nh� m ngày 19 tháng 2 Âm l� ch, t i chùa S c t� Th� i Bình có làm l� l c thành trùng tu và m�

tr� � ng K� chúc th� gi� i � àn, ch� S n trong mi� n hi� p cùng quan viên, h� ng ch� c tôn Ngài th ng v� � � ng � � u Hòa

th� � ng. Tháng 4 Âm l� ch cùng n m, chùa Viên Giác � B� n Tre m� tr� � ng H� ng. Ch� H� ng là Thi� n Ni� m Y� t ma th! nh

Ngài làm B� tát Hòa th� � ng, � � ng th� i tr� � ng H� ng � chùa An Ph� � c � Sa éc, Ch� H� ng là Chánh Tín Y� t ma c ng

th! nh Ngài làm B� tát Hòa th� � ng. i � u � ó ch� ng t� � o h nh và uy tín c� a Ngài trong ch� n thi� n lâm r� t là cao tr� ng. N a

tháng � B� n Tre, n a tháng lên Sa éc, Ngài ph� i hành c� � c kh� lai � em pháp v th� m nhu� n cho T ng chúng, khi� n trong

gi� i T ng già hay hàng t� chúng th� y � � u tán thán công � � c c� a Ngài. � n ngày 20 tháng 10 Âm l� ch, chùa Linh S n Tiên

Th ch � núi i � n Bà t! nh Tây Ninh m� tr� � ng K� , Hòa th� � ng Chánh Khâm th! nh Ngài làm Ch� ng àn Hòa th� � ng.

- N m Quý D� u (1933) vào ngày 12 tháng 3 Âm l� ch, chùa Giác Viên � Ch� L� n m� tr� � ng K� , Hòa th� � ng Th nh o

th! nh Ngài làm Ch� ng � àn Hòa th� � ng. Ngày 8 tháng 4 n m � ó, chùa Giác Hoàng � làng Tân Th� i Nh� t, t� ng Bình Th nh

H , t! nh Gia � nh (Bà i � m) m� tr� � ng H� ng. Ch� H� ng là Y� t ma B u t th! nh Ngài tái v� Thi� n ch� Hòa th� � ng

ch� � ng qu� n bên T ng gi� i An c� ki � t H ba tháng. � n ngày 11 tháng 8, chùa S c t� Thiên Tôn � Th� D� u M� t m� tr� � ng

K � , Hòa th� � ng T� Phong th! nh Ngài làm Ch� ng � àn Hòa th� � ng.

N m Giáp Tu� t (1934) ch� chùa ông Th nh, � làng An ông Xã, qu� n Th� � c, t! nh Gia � nh là T� kheo ni Di� u Th�

hi� p v� i bà Montel thi� t l � p th� y l � c trai � àn c� u siêu cho nh� ng k� b c s� ch� t � u� i trên các sông r ch t� Tây Ninh, Gò

D� u, Tr� ng Bàng, L� c Giang, B� n L� c, Th� Th� a, Nh� t T� o, B� n Ba, Bao Ng� � c, kinh N� � c M� n, Th� B� , C� n Giu� c,

r ch Cát H , Ch� L� n � � n Th� Nghè, c� u Bình L� i, Gò V� p, Th� D� u M� t, B� n Th� , Th� Thiêm. Vì trai � àn quá l� n, ph m

vi c hành l� c� u siêu quá r� ng, nên ph� i xin phép và � � � c s� ch� p thu� n c� a các viên ch� t! nh Tây Ninh, Gia � nh, Th�

D� u M� t, ch� qu� n Hóc Môn, Th� � c. Trai ch� � ã cung th! nh Giáo th� Thi� n Hu� chùa Giác Tánh làm ch� s� , Ngài T�

Nh n làm Hòa th� � ng Ch� ng minh. Trai � àn kéo dài trong 5 tháng 20 ngày, t� ng c� ng 23 tu� n l� .

- N m M� u D� n (1938) chùa Ph� � c Th nh � Tr� ng Bàng m� gi� i � àn do Giáo th� Thi� n Toàn ch� trì, th! nh Ngài làm

Ch� ng minh kiêm B� tát Hòa th� � ng.

- N m K� Mão (1939) chùa Ph� � c Ch! � Tr� ng Bàng, Y� t ma Qu� ng Vân m� gi� i � àn, th! nh Ngài làm Ch� ng minh kiêm

Tr� s� Hòa th� � ng.

- N m Canh Thìn (1940) chùa Thái Nguyên � làng Bình Tr� ng, qu� n Th� � c, t! nh Gia � nh m� gi� i � àn. Hòa th� � ng

Thi� n Hu� làm Ch� H� ng, th! nh Ngài làm Ch� ng minh Tr� s� kiêm B� tát Hòa th� � ng.

Trên � ây l� � c kê công � � c ho� ng pháp � � sinh c� a Ngài T� Nh n, kh p trên các mi� n � � t n� � c, t� Th� a Thiên – Hu� vào

� � n mi� n ông, mi� n Tây l� c t! nh. Trong lúc � ó Ngài c ng không quên ki� n t o và trùng tu các ngôi Tam b� o � � có n i cho

T ng Ni tu hành và Ph� t t chiêm bái t� ng kinh, nghe pháp. Ngoài vi� c trùng tu chùa Th� i Bình � làng Ph� � c L i khi Ngài

m� i t� i � ây làm tr� trì n m 1923, Ngài còn trùng tu chùa Linh Nguyên � � c Hòa, là n i Ngài xu� t gia � � u Ph� t và là chùa

T� n i B � n s� Ngài hành � o, � ã b� m� i m� t xu� ng c� p nhi� u vào n m 1936.

V � khai s n t o t� , Ngài � ã l� p ngôi chùa m� i là Ch� � ng Ph� � c t� t i làng Long H� u Tây là n i sinh quán c� a Ngài vào

n m 1935, và ch� ng minh cho hàng C� s� l � p chùa m� i K � Viên � làng Phú Nhu� n. Ngài còn l� p hai ngôi t� nh th� t trong

khuôn viên chùa Th� i Bình n m 1932 và chùa Ch� � ng Ph� � c n m 1936, c� hai ngôi t� nh th� t này � � u � � � c Ngài � � t tên là

“Linh Tho i . ng t� nh th� t” và “T � Tâm t� nh th� t” là n i hàng n m Ngài nh� p th� t khi không d� các tr� � ng H� ng.

N m Canh D� n (1950) s� vô th� � ng sanh t ch� t � � n v� i b� c cao T ng kh� kính gi� a lúc phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo

� ang n� r� � Nam k� l� c t! nh. Ngài th� t� ch vào ngày 19 tháng 9 n m Canh D� n (1950), tr� th� 52 n m, gi� i l p 31 mùa H ,

� � l i bao th� ng ti� c cho thi� n lâm t� chúng. B� o tháp c� a Ngài � � � c d� ng t i chùa Linh Nguyên, xã � c Hòa H , huy� n

� c Hòa. Linh v� Ngài � � � c tôn th� cho � � n ngày nay t i T� � � � ng chùa Giác Lâm, qu� n Tân Bình.

Chính do công lao � óng góp c� a Ngài cho o pháp mà � � ng th� i tên tu� i Ngài � � � c ghi vào thành tích hóa � � cùng v� i

nhi� u danh nhân, th� � ng trí, � i � � c trong m� t cu� n sách nhan � � : “Kim B u Th� ” v � i b� c chân dung c� a Ngài phía d� � i

ghi dòng ch� “ i Giác Chí Tôn Qu� c Ân � i Hòa th� � ng”.

III. GIAI O N TH NG NH T PH T GIÁO U TIÊN (1951-1956)

ây là giai � o n � � t n� n t� ng cho s� phát tri� n lâu dài c� a Ph� t giáo, sau b� � c kh� i � � u c� a phong trào ch� n h� ng.

Chính tr� , xã h� i � � t n� � c trong giai � o n này có nhi� u bi� n � � ng: s� l � n m nh c� a l� c l� � ng cách m ng � � u tranh gi� gìn

m� t Nhà n� � c � � c l� p t� ch� � � u tiên hình thành t� n m 1945, và s� tr� l i c� a th� c dân d� � i hình th� c chính ph� b� o h�

� � c� ng c� quy� n l� c, � àn áp cách m ng, h n ch� s� phát tri� n c� a Ph� t giáo qua � o d� s� 10.

M � � � u cho vi� c � � t n� n t� ng là s� ki � n Ph� t giáo Vi� t Nam tr� thành h� i viên sáng l� p H� i Ph� t giáo Liên h� u Th� gi� i t i

h� i ngh� g� m 26 n� � c t� ch� c � Sri Lanka (Tích Lan), chính th� c l� y lá c� n m s c làm Ph� t k� (1950) và vi� c H� i Ph� t

h� c Nam Vi� t ra � � i t i Sài Gòn (1951), xu� t b� n t p chí T� Quang.

B� � c th� hai, ti� n t� i th� ng nh� t Ph� t giáo c� n� � c b� ng i h� i Ph� t giáo toàn qu� c t i chùa T� àm ngày 6.5.1951, thành

l � p T� ng h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, suy c Hòa th� � ng T� nh Khi� t làm H� i ch� . Sau � ó, các � oàn th� T ng già ba mi� n h� p

t i chùa Quán S� Hà N� i � � thành l� p Giáo h� i T ng Già toàn qu� c (7.9.1952) suy c Hòa th� � ng Tu� T ng làm Th� � ng

th� . Cùng n m này là vi� c ra � � i c� a Giáo h� i L � c Hòa T ng Vi� t Nam và Giáo h� i T ng già Nguyên th� y Vi � t Nam. � b� � c phát tri� n, T� ng h� i Ph� t giáo Vi� t Nam làm � � � c các vi� c: ra m t t� bán nguy� t san Ph� t giáo Vi� t Nam; th� c hi� n

ch� ng trình phát thanh Ph� t giáo hàng tu� n; cung nghinh xá l� i Ph� t � � n Vi � t Nam r� m r� ; và s� ra � � i hàng lo t Gia � ình

Ph� t t � kh p n i, minh ch� ng cho s� c s� ng qu� t kh� i trong giai � o n th� ng nh� t Ph� t giáo � � u tiên.

T� p th� I � ã gi� i thi � u � � � c 6 v� , � � n t� p th� II xin ti � p t� c gi� i thi � u thêm 3 v� Danh T ng � ã viên mãn s� nghi� p � giai

� o n này.

17. HT. Thích Minh Nh n T� (1889-1951)

18. HT. Thích Chánh Qu� (1880-1956)

19. HT. Thích Li� u Thi� n (1885-1956)

HÒA TH NG THUBTEN OSALL LAMA MINH T NH-NH N T (1889 – 1951)

Hòa th� � ng Thubten Osall Lama, pháp danh Ch n Ph� , pháp hi� u Nh n T� , n� i pháp � � i th� 40 dòng Lâm T� Chúc Thánh.

Sau Ngài c� u pháp v� i T� s� Hu� ng, � � � c ban pháp danh là Tr� ng Li� n, pháp hi� u là Minh T� nh, n� i pháp � � i th� 42

dòng Thiên Thai Thi� n Giáo Tông.

Ngài th� danh là Nguy� n T� n T o, sanh ngày R� m tháng B� y n m K� S u – 1889, t i làng An Th nh (th� � ng g� i Búng) Lái

Thiêu, t! nh Th� D� u M� t (nay là t! nh Bình D� ng). Thân ph� là c� ông Nguy� n V n L� p, thân m u là c� bà Lê Th� Ri,

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình trung l� u trí th� c, nên t� thu� nh� � ã � � � c song thân cho � i h� c Qu� c ng� và Pháp ng� .

N m Giáp Thìn 1904, khi lên 16 tu� i, Ngài tìm � � n chùa Thiên Tôn, m� t ngôi chùa c� n� i ti � ng trong vùng, xin quy y v� i

Hòa th� � ng � n Thành – T� Thi� n, � � � c pháp danh là Ch n Ph� � � nghiên c� u và tham h� c giáo � i � n Ph� t � à. Nh� có trí

tu� m n thi� p và trình � � th� h� c, Ngài chóng thâm nh� p vào áo ngh� a kinh t ng, và có ý mu� n m� t ngày nào � ó s th� c

hi� n h nh gi� i thoát.

Sau khi h� c hành thành � t, Ngài � � � c b� làm công ch� c trong ngành Y t� , � � � c m� t th� i gian, Ngài chán c� nh th� gian

� � y � ua chen danh l� i, c ng nh� b� t mãn tr� � c s� cai tr� hà kh c c� a th� c dân Pháp � � i v� i dân chúng Vi� t Nam, nên có ý

mu� n h� i h� u. Nhân m c ph� i tr� ng b� nh trong khi th� a hành công v� , Ngài xin thôi vi� c, d� t b� tr� n nghi� p, vân du h� c

� o kh p m� i n i, lúc thì tu h nh � � u � à, khi thì khoác màu nguyên th� y � � tìm cho mình h� � ng � i � ích th� c trên con

� � � ng gi� i thoát.

N m Bính D� n 1926, chùa Long Hòa núi Thiên Thai, Bà R� a m� gi� i � àn, do Hòa th� � ng Hu� ng làm àn � � u truy� n

gi� i, Ngài � � n � ng � àn th� C� túc gi� i. C� m ph� c � � c � � và t� t� � ng yêu n� � c c� a T� s� Hu� ng, Ngài xin c� u pháp

v� i T � s� , � � � c ban pháp danh là Tr� ng Li� n, pháp hi� u là Minh T� nh, n� i pháp � � i th� 42 dòng Thiên Thai Thi� n Giáo

Tông.

� n tháng 8 n m Quý D� u – 1933, chùa Thiên Tôn m� i gi� i � àn, do Hòa th� � ng Ng� � nh – T� Phong làm àn � � u

truy� n gi� i, Ngài � � � c th� � i gi� i l i v� i S n môn, � � � c ban pháp hi� u là Nh n T� , � � n� i pháp � � i th� 40 dòng Lâm T�

Chúc Thánh, chùa Thiên Tôn.

Tr� i qua th� i gian tu hành và tham h� c, Ngài c� m th� y v n ch� a th� a mãn chí nguy� n, mu� n tìm v� c� i ngu� n Ph� t t� , tr� � c

là � � chiêm bái � � nh l� thánh tích, sau là tham c� u h� c h� i ph� ng pháp tu trì, mong � t s� ch� ng t� ng� b� n tâm, thoát ly

sanh t . Vì th� , Ngài r� i chùa Thiên Tôn, ra c� t m� t cái am � � t hi� u Thiên Ch n � � tu và ngày � êm � p � m� ng l� n, chu� n b� t� l� ng, h� c t� p thêm Anh ng� � � � � i ngày th� c hi� n ý � � nh.

N m Ngài 47 tu� i, h� i � � nhân duyên, Ngài xu� ng tàu th� y t i Sài Gòn kh� i hành sang � n � vào ngày 17 tháng 4 n m

1935. Trong th� i gian trên � � t � n, tùy thu� n phong t� c, Ngài � p y theo x� Tích Lan và h� c ti� ng Tamil khi � Nam � n, h� c

ti � ng Hindu khi � B c � n. Lúc � � n x� Bhutan, Tây T ng, Ngài l i � � i sang pháp ph� c L t Ma và h� c ti� ng Tây T ng � �

� ng h� p vi� c tham c� u giáo pháp.

Ngày 6 tháng 2 n m 1936, Ngài � � n x� Nepal tham l� chùa tháp. Khi � � n Tháp Bodha Nath, Ngài � � � c � � nh l� chiêm

ng� � ng Xá l� i Ph� t t� , và c� n c� u Th� � ng t� a qu� n tháp xin th! nh � � � c m� t ph� n Xá l� i � � � em v� b� n qu� c làm ch� ng tín

cho hàng � � t Ph� t tôn th� . Ngài là ng� � i � � u tiên th! nh � � � c Xá l� i Ph� t v� Vi � t Nam.

Ngày 27 tháng 2 n m 1936, Ngài b t � � u kh� i hành � i Tây T ng theo các v� L t Ma trong � oàn chiêm bái B� � o Tràng

khi h� tr� v� x� . � � ng � i gian kh� v� t v� , � i h n hai tháng m� i � � n x� Bhutan, m� t m� t tháng � l i � ây h� c h� i ngôn ng� ,

phong t� c, ch� tuy� t tan và � i thêm m� t tháng n� a m� i � � n th� � ô Lhasa. Ngài � � n x� Tây T ng vào ngày 28 tháng 6 n m

1936.

T i Tây T ng, Ngài tham h� c v� Kim Cang th� a M� t giáo v� i Lama Qu� c V� ng. � h� c � � � c pháp môn này, Ngài ph� i

tr� i qua kh� o thí kh t khe nghiêm m� t trong cu� c thi tuy� n toàn qu� c, Ngài là m� t trong hai ng� � i � � � c tuy� n ch� n cu� i

cùng. Sau m� t tr m ngày tu h� c � Tây T ng, Ngài � � � c Lama Qu� c V� ng � n ch� ng s� � c thi� n quán, truy� n tâm pháp

Kim Cang th� a và ban cho pháp danh là Thubten Osall Lama. Thành t� u s� nguy� n, ngày 29 tháng 10 n m 1936, Ngài lên

� � � ng r� i x � Tây T ng, m� t m� t tháng � � tr� l i � n � . Ngài � l i � ây � i chiêm bái và h� c h� i m� t th� i gian n� a, r� i

xu� ng tàu v� n� � c.

Ngày 30 tháng 6 n m 1937, Ngài v� � � n Vi � t Nam, k� t thúc chuy� n t� � ng kh� o thánh tích dài 2 n m 4 tháng. Ngài � � n chùa

Thiên Thai � � nh l� T� s� , dâng cúng ng� c xá l� i lên Hòa th� � ng � � làm bi� u t� � ng chánh pháp t i � ây. V� l i tr � x� Bình

D� ng, uy tín � o � � c c� a Ngài lan r� ng, b� n � o làng Phú C� � ng cung th! nh Ngài ch� ng minh tr� trì ngôi chùa B u

H� ng, v� n thu� c giáo phái B u S n K� H� ng, Ngài � � i tên chùa thành Tây T ng t� , � � ghi nh� n i Ngài � ã � � n c� u

pháp.

N m M� u D� n 1938, Ngài kh� i công xây d� ng l i ngôi chùa Thiên Ch n � làng An Th nh, ngay trên n� n c c� a am n i

Ngài � tu tr� � c khi � i � n � . Chùa � � � c khánh thành vào n m 1940.

N m � t D� u 1945, h� � ng � ng l� i kêu g� i toàn qu� c kháng chi� n, Ngài tham gia H� i Ph� t giáo C� u qu� c Th� D� u M� t và

� � � c � � c làm Ch� t� ch. Tháng 6 n m 1946, Ngài là thành viên M� t tr� n Vi � t Minh t! nh Th� D� u M� t t i khu Thu� n An

Hòa. Ngài � ã � óng góp nhi� u công lao trong cu� c kháng chi� n ch� ng Pháp c� a nhân dân Vi� t Nam. Dù � � c mu� n xây d� ng

l i chùa Tây T ng, nh� ng v� i t � m lòng yêu n� � c và � ng h� kháng chi� n, Ngài � ã nói: “khi còn chi� n tranh thì m� t viên ngói,

m� t viên g ch c ng không � � � c s d� ng xây chùa...”.

Trong cu� c � � i tu h� c và ho� ng � o, Ngài hóa � � r� t nhi� u � � chúng xu� t gia và t i gia, � � t truy� n th� a c� a Ngài là Hòa

th� � ng Nh� Tr m - T� ch Chi� u.Ngài có hai tác ph� m l� u l i h� u th� :

- L ng Nghiêm Tông Thông (1997).

- Nh� t Ký Tham Bái � n � , Tây T ng (1999).

Ngày 17 tháng 5 n m Tân Mão – 1951, Ngài thâu th� n viên t� ch t i chùa Tây T ng, tr� th� 63 n m, gi� i l p 25 mùa H .

Môn � � nh� p B� o tháp nh� c thân c� a Ngài t i chùa Thiên Ch n và l� p B� o tháp th� v� ng t i khuôn viên chùa Tây T ng.

HÒA TH NG THÍCH CHÁNH QU (1885 – 1956)

Hòa th� � ng Thích Chánh Qu� , pháp hi� u Ng� Giác, truy� n th� a � � i th� 40 dòng Lâm T� o M n. Ngài th� danh Ph m

V n Ng� u, sinh n m Canh Thìn 1880 t i làng Tân Hòa, t! nh V� nh Long.

N m � t Mão 1915, giác ng� th� gian vô th� � ng, Ngài tìm � � n chùa Giác H� i (Ch� L� n) xin quy y th� phát v� i Hòa th� � ng

T� Thích T� Phong, � � � c T� cho pháp danh là Chánh Qu� , pháp hi� u là Ng� Giác.

Sau khi xu� t gia, d� � i s� dìu d t, d y d� c� a T� T� Phong, Ngài chuyên tâm tu h� c kinh lu� t thi� n môn, rèn trau gi� i h nh.

N m Bính Thìn 1916, Ngài � � � c T� trao truy� n Sa di gi� i t i chùa Giác H� i. K � � � n, � � � c T� cho � ng � àn th� T� kheo-

B� tát gi� i t i tr� � ng K� chùa Giác Lâm cùng trong n m này.

N m M� u Ng� 1918, nh� h� c l� c uyên thâm, gi� i � � c minh t� nh, Ngài � � � c T� � � c gi� ng b� Long Th T� nh � t i � o

tràng chùa Giác H� i. T� � ó danh ti� ng c� a Ngài � � � c T ng Ni, tín � � kh p l� c t! nh bi� t � � n.

N m Nhâm Tu� t 1922, Ngài � � � c cung th! nh gi� ng d y Lu� t h� c cho T ng Ni an c� t i tr � � ng H� ng chùa Long Ph� � c,

V � nh Long.

T� n m K� T" 1929 � � n n m 1950, Ngài v� tr� trì chùa Kim Huê (Sa éc). T i � ây, Ngài m� l � p gia giáo gi� ng d y kinh

lu� t cho ch� T ng kh p l� c t! nh quy ng� � ng v� tu h� c r� t � ông. o tràng � ào t o nhi� u b� c cao T ng � ã góp ph� n r� t l� n

trong phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo nh� : Hòa th� � ng Hành Tr� , Thi� n T� � ng, Th� i An, Hu� H� ng, T� Nh n...

N m Tân Mùi 1931, H� i Nam K� Nghiên c� u Ph� t h� c do ch� Hòa th� � ng Khánh Hòa, Hu� Quang, Thiên Tr� � ng, B� n

Viên... thành l� p, H� i quán � � t t i chùa Linh S n (Sài Gòn). Ngài � � � c m� i làm h� i viên sáng l� p.

N m Giáp Tu� t 1934, Ngài � � � c b� u làm H� i tr � � ng H� i Nam K� Nghiên c� u Ph� t h� c � � n n m 1935. Trong th� i gian này,

Ngài tham gia gi� ng d y t i các tr� � ng H� ng � mi� n Tây. Ngoài ra, Ngài c ng c� ng tác vi� t bài cho t p chí T� Bi Âm,

ti � ng nói c� a H� i.

N m inh S u 1937, khi H� i L � � ng Xuyên Ph� t h� c � � � c thành l� p t i Trà Vinh, Ngài � � � c m� i làm Ch� ng minh và c� ng

tác vi� t bài cho báo Duy Tâm, c quan ngôn lu� n c� a H� i.

N m Bính Tu� t 1946, do Ni chúng theo h� c r� t � ông mà chùa Kim Huê ch! � � ch� cho T ng chúng, Ngài thành l� p Ph� t h� c

Ni vi � n t i chùa Ph� � c Hu� (Sa éc) � � t� p trung gi� ng d y cho Ni chúng.

N m M� u Tý 1948, � � t� c di� m truy� n � ng, Ngài khai i gi� i � àn truy� n gi� i cho h� c T ng t i Ph� t h� c vi� n chùa Kim

Huê, gi� i t có Hòa th� � ng Hu� H� ng, Trí Châu... th� C� túc gi� i trong � àn gi� i này.

� ng th� i, Ngài là m� t b� c cao T ng r� t n� i danh kh p mi� n Tây l� c t! nh Nam k� nên T ng Ni quy ng� � ng t� u v� tu h� c

r� t � ông. � t xu� t gia, c� u pháp v� i Ngài c ng r� t nhi� u, � a s� � ã tr� thành tr� c� t c� a phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo

nh� : Hòa th� � ng Hu� H� ng, Hu� Phát, Hu� Thông, Hu� Hòa... ch� Ni nh� : Ni tr� � ng Nh� Thanh, Nh� Ng� c, Chí Kiên,

Nh� Hòa, Nh� Nh n, Ph� � c Hi� n...

N m Bính Thân 1956, tu� i h c � ã cao, nh� n bi� t duyên s p mãn, Ngài thu x� p m� i vi � c, phó chúc Ph� t s� cho � � t r� i

ni� m Ph� t ch� ngày vãng sanh. Vào bu� i tr� a lúc 12 gi� ngày 13 tháng Giêng n m Bính Thân, Ngài an nhiên thu th� n th� t� ch t i chùa Kim Huê, tr� th� 76 n m, công h nh tròn 40 H l p.

S� nghi� p ho� ng hóa Ph� t pháp su� t � � i c� a Ngài � ã tr� duyên r� t l� n cho phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo t i mi � n Tây

Nam b� , góp ph� n phát tri� n Ph� t giáo r� ng kh p � giai � o n n a sau c� a th� k� .

HÒA TH NG THÍCH LI U THI N (1885 – 1956)

Hòa th� � ng Thích Li� u Thi� n (còn g� i là Li � u Thoàn), pháp hi� u Tu Trì, thu� c tông Thiên Thai Giáo Quán � � i th� 21. Ngài

th� danh là Nguy� n V n o, sinh n m � t D� u (1885), t i làng M� L� (Ch� Tr m), huy� n C� n � � c, t! nh Long An. Thân

ph� là c� ông Nguy� n V n Tín, thân m u là c� bà Phan Th� Chí.

Gia � ình Ngài v� n theo � o Minh S� , r� t m� c nhân ngh� a, � o � � c v� i � � i. N m lên 8 tu� i, Ngài � � � c song thân cho h� c

v� i m� t danh nho n� i ti � ng trong vùng. V� n b� n tính thông minh l i thêm siêng n ng, hi� u h� c nên ch! trong ba n m Ngài

� ã làu thông các b� T� Th� , Ng Kinh, Minh Tâm c� a Nho giáo. Tuy thông minh h� c gi� i nh� ng Ngài lúc nào c ng khiêm

t� n, l� � � , kính trên nh� � ng d� � i, hài hòa v� i b n � � ng h� c nên � � � c th� y yêu, b n m� n. Trong gia � ình, Ngài h� t lòng hi� u

kính m� cha, chia x� , gánh vác vi� c n� ng nh� c v� i anh em, d� u dàng, thân ái v� i thân quy� n xóm làng. T� bé, Ngài � � � c

m� i ng� � i yêu th� ng, quan tâm, ch! b� o.

N m Giáp Thìn (1904), m� t tr� n bão kinh hoàng gieo � au th� ng tang tóc kh p n i. Hai huy� n C� n � � c, C� n Giu� c b� tàn

phá n� ng n� , cây ngã, nhà s� p, xác ng� � i ch� t � ó � ây, nhân dân trong vùng � ói rét kh� n kh� . Th� m tr ng này � ã � ánh � � ng

vào tâm th� c non tr� c� a Ngài, khi� n Ngài nh� n ra r� ng th� gian này v� n vô th� � ng, t m b� mà ki� p nhân sinh thì quá � � i

kh� � au. C ng t� � ây m� t b� � c ngo� t tâm lý � � � c m� ra. Ngài b t � � u h� � ng tâm � � n � o giáo, tr� � ng trai gi� i sát, tu nhân

tích � � c. Khi thi� n duyên chín m±i, Ngài � � n chùa V� nh Nguyên (� o Minh S� ) xin xu� t gia, th� giáo v� i ông Lão Ti� n.

Theo � o Minh S� , ng� � i xu� t gia không c t tóc, ch! � o n tr� ân ái, t� nh l� ng d� ng công tích phép luy� n � n. Ngài � � ây,

d� � i s� d n d t c� a Th� y, chuyên tâm tu t� p, kh� h nh nhi� u n m. Khi công h nh � ã tinh thu� n, Ngài � � � c � i � m � o và tôn

x� ng lên ngôi v� ông Lão.

Tháng Giêng n m 1933 (Quý D� u), do túc duyên nhi� u � � i v� i Ph� t pháp, Ngài cùng phái � oàn b� y ng� � i trong � o Minh

S� sang Trung Qu� c, lãnh th� gi� i pháp c� a � � c Ph� t do T� Hi � n K� nhi� p hóa và khuy� n t� n. Phái � oàn � � � c T� Hi � n K� ,

T� � ình Thanh S n, cho l� u trú t i b� n vi� n và trong su� t 15 ngày li� n T� khai hóa chánh pháp, gi� ng gi� i tông y� u c� a

pháp môn cho m� i ng� � i. Sau � ó, T� khai � àn truy� n C� túc gi� i cho c� phái � oàn. c gi� i xong, Ngài � � � c T� ban pháp

hi� u Li� u Thi� n n� i pháp tông Thiên Thai Giáo Quán � � i th� 21, chính th� c truy� n sang Vi� t Nam.

Sau � ó Ngài cùng phái � oàn tr� v� Vi � t Nam. V� l i ch� n c chùa V� nh Nguyên, v� i tâm nguy� n truy� n bá chánh pháp l� i

l c qu� n sanh. Ngài chuy� n l� i tu t� � o Minh S� sang pháp tu c� a � o Ph� t. L� y kinh Pháp Hoa làm c n b� n, m� � n pháp

Tam Quán làm ph� ng ti� n. Và � ây c ng là � i � m kh� i th� y c� a Tông Thiên Thai Giáo Quán � Vi � t Nam mà Ngài là S T� .

C ng trong th� i gian này, ông Lão Ti� n quy tiên, k� � ó song thân Ngài c ng l� n l� � t t� giã cõi � � i. Ngài ph� i lo chu t� t vi� c

cúng t� th� t� cho ng� � i th� y � � u tiên c� a mình, c ng nh� vi � c an táng, siêu � � cho song thân, v� n toàn hi� u h nh.

Tháng 4 n m 1933 (Quý D� u), nh� n l� i th! nh c� u c� a ông C� Ti � m, Ngài v� tr� trì chùa Tôn Th nh, xã M� L� c, huy� n C� n

Giu� c, t! nh Long An. ây là m� t � i già lam u t� ch, c� kính, do T� Viên Ng� khai sáng n m 1807. Ngài cho s a sang l i t�

vi � n, ch! nh � � n tông môn và m� t n m sau, n m 1934 (Giáp Tu� t) Ngài m� i trai � àn c� u qu� c th� i dân an, siêu � � cho

th� p lo i chúng sanh. C ng trong n m này, Ngài khai i gi � i � àn, cung th! nh Gi� i s� tôn túc, truy� n bá gi� i pháp cho h n

300 T ng Ni, c� s� . ây là m� t � àn gi� i trang nghiêm long tr� ng nh� t � Long An t� tr� � c � � n nay.

Nh� m giúp T ng chúng thúc li� m thân tâm, trau d� i gi � i � � c, trong su� t 20 n m (1934 – 1954) tr� trì t i T� � ình Tôn Th nh,

hàng n m Ngài � � u m� khóa An c� ki� t H . Kính m� uy � � c c� a Ngài, T ng chúng quy ng� � ng v� t� h� c m� i lúc m� t � ông

h n. Ngoài ra, Ngài còn có thông l� , h� ng n m vào ngày 17, 18, 19 tháng 2 Âm l� ch, t� c ngày vía B� Tát Quán Âm, Ngài

� � u khai � àn truy� n gi� i cho T ng Ni, Ph� t t .

V � ph� ng di� n tu t� p, Ngài tuân th� tôn ch! c� a tông Thiên Thai, l� y tam pháp quán (Không quán; Gi� quán; Trung quán)

làm pháp môn ch� y� u. Ngài còn chuyên tâm trì t� ng kinh Pháp Hoa và kinh Kim Cang. V� ph� ng di� n giáo hóa, Ngài

tích c� c hi� n d� ng pháp môn T� nh � d y ng� � i ni � m Ph� t c� u vãng sanh. Ngài hành trì gi� i lu � t r� t tinh nghiêm. � tu

t� p thi� n quán, Ngài không n chi� u, không u� ng s� a bò, � i b� � � � ng dài trên 20km, nh� t quy� t không ng� i xe � � ng� a kéo.

M � n m� gi� i � � c c� a Ngài, trong các tr� � ng H� ng, ch� tôn thi� n � � c th! nh Ngài gi� ng d y Lu� t t ng. Và trong các l� p gia

giáo, Ngài luôn � � � c m� i d y các b� kinh i th� a.

Kính ng� � ng � � c h nh c� a Ngài, bi� t bao ng� � i x � t� c quy ch n. Trong s� � � t xu� t gia c� a Ngài, � ã có bi� t bao v� tr�

thành pháp khí i th� a làm r� � ng c� t trong Ph� t pháp nh� : Hòa th� � ng t H� ng, Vi� n ch� chùa Linh Phong (Tân Hi� p,

Ti � n Giang), Hòa th� � ng t Pháp, tr� trì chùa B� � (C� n Giu� c, Long An), Hòa th� � ng t Tân, tr� trì chùa Ph� � c Lâm

(C� Chi), Hòa th� � ng t � ng, tr� trì chùa ông Th nh (C� n Gi� ôc, Long An). V� Ni gi� i có Ni tr� � ng t Lý, Vi � n ch�

chùa Long Nhi� u (Th� � c), Ni tr� � ng t Cung, Vi� n ch� chùa Pháp àn (Gò en), Ni tr� � ng t Thu� n, tr� trì chùa

Linh S n (Bình Chánh)... R� t nhi� u thi� n nam, tín n� quy y n i Ngài � � u � � � c Ngài khuy� n hóa tu t� p theo pháp môn T� nh

� � , và có nhi� u ng� � i lúc lâm chung ch� ng nghi� m � � � c � i � m lành.

Ngài t� n t� y truy� n th� a tông ch! b� n môn nh� ng v n hòa mình vào � i th� Ph� t giáo, luôn cùng v� i các v� tôn túc tr� � ng

lão chung lo Ph� t s� , h� t lòng h� t s� c, không t� hi� m, không phân chia. Do v� y, Ngài r� t � � � c ch� tôn thi� n � � c quý kính.

Chùa nào khai H� ng, m� H c ng cung th! nh Ngài ch� ng minh ho� c làm Thi� n ch� . àn gi� i nào c ng th! nh Ngài � v� Tam S� , � � truy� n trao gi� i pháp cho � àn h� u t� n.

Khi phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo � � � c các Hòa th� � ng Khánh Hòa, Khánh Anh, Hu� Quang kh� i x� � ng và phát � � ng

m nh � mi� n Nam, các l� p Ph� t h� c liên ti� p ra � � i � � � ào t o T ng tài, Ngài luôn � � � c quý Hòa th� � ng m� n m� , cung

th! nh vào ngôi v� : - Ch� ng minh o s� Liên H� i Ph� t H� c � � ng.

- Ch� ng minh o s� H� i Ph� t H� c Nam Vi� t (1955).

- Ch� ng minh o s� H� i L � � ng Xuyên Ph� t H� c (1934).

- Ch� ng minh o s� Giáo H� i Ph� t Giáo T ng Già Nam Vi� t.

- Ch� ng minh o s� Ph� t H� c � � ng Nam Vi� t.

Có th� nói T� � ình Tôn Th nh trong th� i gian Ngài � � ng gia khai hóa, th� t s� � ã bi� n thành m� t thánh � � a cho T ng, Ni,

Ph� t t quy ng� � ng rèn trau gi� i � � c. Trong s� � ó có 2 v� cao T ng: Hòa th� � ng Thích Trí T� nh, Hòa th� � ng Thích Thi� n

Hòa, n m nào các Ngài c ng v� � ây t� nh tu m� t th� i gian, ho� c � � nghiên t� m kinh, lu� t ho� c � � tr� giúp Ph� t s� v� i Ngài.

N m 1950 (Canh D� n), c� m ngh� a ân khai tâm, m� trí c� a ông Lão Ti� n, v� th� y � � u tiên, Ngài cho kh� i công trùng tu l i

ngôi chùa V� nh Nguyên, chùa � � � c hoàn t� t trong n m, khang trang, � � p � .

N m 1955 (� t Mùi), Ngài � � � c gia t� c chùa Pháp Tánh nh� � ng cho m� t m u � � t � xã Tân Kim, huy� n C� n Gi� ôc, t! nh

Long An. Ngài kh� i công xây d� ng T� � ình cho tông phái. Chùa � � � c hoàn t� t khang trang, tráng l� theo l� i ki � n trúc c� .

Ngài � � t hi� u là B� � . T� � ây chùa B� � chính th� c là T� � ình c� a tông Thiên Thai Giáo Quán, là n i th� t� ch� ti � n b� i

tông môn mà c ng là ch� quy ng� � ng c� a T ng tín � � tông phái.

Khi hoàn thành các tâm nguy� n, Ngài vui v� � i th m vi� ng t� t c� các già lam, trú x� mà tr� � c � ây Ngài � ã � qua. Sau

chuy� n � i này, s� c kh� e Ngài y� u h� n, bi� t tr� � c l vô th� � ng, Ngài gác b� v n duyên � � chuyên tâm ni� m Ph� t.

Ngày 21 tháng 4 n m Bính Thân (1956), hóa duyên � ã mãn, Ngài an nhiên th� t� ch, h� � ng th� 71 tu� i, 23 H l p. Tang l�

c� a Ngài � � � c tông môn Thiên Thai c hành vô cùng tr� ng th� , d� � i s� ch� ng minh c� a ch� v� tôn túc Giáo h� i Ph� t giáo

T ng Già Nam Vi� t. Nh� c thân c� a Ngài � � � c nh� p tháp t i T� � ình B� � .

H n 20 n m t� n � o nghiêm thân, hi� n d� ng tông phái, ho� ng pháp � � sanh, công h nh c� a Ngài to l� n bi� t bao! Ngài

x� ng � áng là Tòng Lâm th ch tr� , khai môn, m� phái, là thi� n môn quy c� nh cho t� chúng � � ng soi, là th� m thang l� i Ph� t

cho h� u t� n noi theo.

IV. PH T GIÁO GIAI O N T N C B CHIA ÔI (1957-1974)

20. HT. Thích Di� u Pháp (1882-1959)

21. HT. Thích Thi� n B� n (1884-1962)

22. T . Thích Tiêu Diêu (1892-1963)

23. TT . Thích Qu� ng H� ng (1926-1963)

24. TT . Thích Nguyên H� ng (1940-1963)

25. TT . Thích Thanh Tu� (1946-1963)

26. TT . Thích Thi� n M� (1940-1963)

27. TT . Thích Thi� n Hu� (1948-1966)

28. TT . Thích H nh � c (1948-1967)

29. HT. Th ch Kôong (1879-1969)

30. HT. Thi� n Lu� t (1898-1969)

31. HT. Thích Thiên Tr� � ng (1876-1970)

32. HT. Thích Thi� n Ngôn (1894-1970)

33. TT . Thích Thi� n Lai (1896-1970)

34. HT. T ng Sanh (1897-1970)

35. TT . Thích Thi� n Ân (1949-1970)

36. HT. Thích Pháp Long (1901-1971)

37. HT. Thích Thi� n H� ng (1903-1971)

38. HT. Thích Chí T� nh (1913-1972)

39. HT. Thích t Thanh (1853-1973)

40. HT. Thích Thi� n Thu� n (1900-1973)

41. HT. Thích Qu� ng Ân (1891-1974)

i h� i Ph� t giáo toàn qu� c k� III h � p t i Sài Gòn ngày 17.8.1957 và H� i ngh� th� � ng niên T� ng h� i Ph� t giáo Vi� t Nam � ã

ra ngh� quy� t xác � � nh con � � � ng phát tri� n là � i � � n th� ng nh� t toàn di� n, xóa b� các t� ch� c riêng l� . Kh� i � � u c� a giai

� o n này là khóa hu� n luy� n tr� trì Nh� Lai S� Gi� , quy t� ch� T ng kh p các t! nh mi� n Nam tham d� , � ào t o m� t � � i ng

cán b� Giáo h� i � � u tiên mang tính th� ng nh� t t� t� � ng và hành � � ng (n m 1957).

Th� nh� ng, c� c di� n � � t n� � c � i � � n b� � c ngo� t l � ch s , � � t n� � c t m th� i b� chia � ôi t� v� tuy� n 17.

Hoàn c� nh l� ch s này khi� n Ph� t giáo c ng t m th� i gác l i vi � c ti� n hành th� ng nh� t toàn di� n. Ph� t giáo mi� n B c thành

l � p H� i Ph� t giáo Th� ng nh� t Vi � t Nam n m 1958, Ph� t giáo mi� n Nam gian nan b� � c vào cu� c � � u tranh ch� ng l i n n k�

th� tôn giáo c� a ch� � � � � c tài Ngô ình Di� m, � ! nh � i � m là n m 1963.

ây là giai � o n máu và l a c� a T ng Ni Ph� t t mi� n Nam, nhi� u v� � ã hy sinh tánh m ng � � � ánh � � ng l� ng tri nhân

lo i tr � � c s� b o tàn c� a m� t ch� � � c� m quy� n, làm nên m� t giai � o n l� ch s � au th� ng cùng t� t c� a Ph� t giáo Vi� t Nam.

Mãi � � n n m 1964, mi� n Nam m� i thành l� p � � � c Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t, nh� ng ch� ng bao lâu l i r i

vào cu� c kh� ng ho� ng m� i b� i s� chia r sâu s c gi� a các t� ch� c Ph� t giáo. Tuy nhiên, s� phát tri� n nh� tr m hoa � ua n�

gi� a các t� ch� c c ng th� t phong phú, làm nên s� c s� ng � � c thù c� a Ph� t giáo mi� n Nam.

T� p th� I � ã gi� i thi� u 25 v� danh T ng hoàn thành s� nghi� p � giai � o n này. � n T� p th� II này xin gi� i thi� u thêm 22 v� , � � c bi� t là các b� c V� pháp thiêu thân � � minh ch� ng cho giai � o n l� ch s này.

20. HT. Thích Di� u Pháp (1882-1959)

21. HT. Thích Thi� n B� n (1884-1962)

22. T . Thích Tiêu Diêu (1892-1963)

23. TT . Thích Qu� ng H� ng (1926-1963)

24. TT . Thích Nguyên H� ng (1940-1963)

25. TT . Thích Thanh Tu� (1946-1963)

26. TT . Thích Thi� n M� (1940-1963)

27. TT . Thích Thi� n Hu� (1948-1966)

28. TT . Thích H nh � c (1948-1967)

29. HT. Th ch Kôong (1879-1969)

30. HT. Thi� n Lu� t (1898-1969)

31. HT. Thích Thiên Tr� � ng (1876-1970)

32. HT. Thích Thi� n Ngôn (1894-1970)

33. TT . Thích Thi� n Lai (1896-1970)

34. HT. T ng Sanh (1897-1970)

35. TT . Thích Thi� n Ân (1949-1970)

36. HT. Thích Pháp Long (1901-1971)

37. HT. Thích Thi� n H� ng (1903-1971)

38. HT. Thích Chí T� nh (1913-1972)

39. HT. Thích t Thanh (1853-1973)

40. HT. Thích Thi� n Thu� n (1900-1973)

41. HT. Thích Qu� ng Ân (1891-1974)

HÒA TH NG THÍCH DI U PHÁP (1882 – 1959)

Hòa th� � ng Thích Di� u Pháp, pháp danh Không àm, th� danh là Lê Vi� n, sinh n m 1882 (Nhâm Ng� ) t i làng M�

Th nh, t� ng Nh n Ngh� a, huy� n Tuy Vi� n, ph� An Nh n, t! nh Bình � nh. Thân ph� Ngài là c� ông Lê Ph� � c � ng, thân

m u là c� bà Ph m Th� Thình, � � u là Ph� t t thu� n thành c� a chùa Th� p Tháp – Bình � nh.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình có truy� n th� ng nho phong. Ngay thu� nh� th� � ng theo cha m� lên chùa Th� p

Tháp nghe kinh, gi� ng � o. V� n gieo tr� ng thi� n duyên nhi� u � � i, nên n m 14 tu� i, Ngài � ã xin song thân � � � c xu� t gia

� � u Ph� t v� i Hòa th� � ng Ph� � c Hu� tr� trì chùa Th� p Tháp, � � � c B� n s� ban cho pháp danh là Không àm.

N m Canh Tý 1900 (Thành Thái th� 12), Ngài � � � c 19 tu� i, sau h n b� n n m khai tâm h� c � o, Ngài xin phép Hòa

th� � ng B� n s� � � � c � i tham h� c các n i � � t ng ti� n � o nghi� p. Nhân lúc này, có ng� � i chú là Hòa th� � ng B u Quang

vào Nam, Ngài li� n tháp tùng và ti� p t� c tu h� c t i chùa Linh Tuy� n nay là chùa Ph� � c Minh, xã M� Hòa, qu� n C� u Ngang,

t! nh Trà Vinh.

N m Tân S u 1901 (Thành Thái th� 13), Ngài � � � c T� Th� p Tháp g� i v � cho th� tam � àn C� túc gi� i t i i gi� i � àn

t! nh Phú Yên, do chính B� n s� làm àn � � u Hòa th� � ng, Ngài � � � c T� Th� p Tháp ban pháp hi� u là Di� u Pháp.

Sau khi th� i gi� i � � � c hai n m, Hòa th� � ng B u Quang viên t� ch, Ngài k� v� tr� trì chùa Linh Tuy� n, � � h� � ng

d n tín � � tu h� c.

Nh� n th� y tu� i � � i còn tr� , tu� i � o l i ch� a nhi� u, Ngài quy� t chí t� m s� h� c � o � � trau d� i tu� nghi� p. Ngài li� n

giao l i chùa cho huynh � � � � ng tu, m� t mình sang chùa Tuyên Linh, xã Tân H� ng, qu� n M� Cày, t! nh B� n Tre c� u h� c

kinh lu� t v� i Hòa th� � ng Khánh Hòa.

Ngài n� l � c tu hành, nghiêm trì gi� i lu � t � � ây h n 5 n m và � � n n m 1910, lúc 29 tu� i, nhân chùa Ph� � c S n, xã

C� m S n, B� n Tre khai gi� i � àn, Ngài � � n tu h� c và nh� n ch� c Tôn ch� ng s� cho các gi� i t .

N m Tân H� i 1911, Ngài giao h� n chùa Linh Tuy� n cho v� khác và ti� p nh� n chùa làng Long Bình � t! nh Trà Vinh, là

ti � n thân c� a chùa Long Khánh hi� n nay. T� � ây, cu� c � � i s� nghi� p ho� ng d� ng Ph� t pháp c� a Ngài � ã g n ch� t trên

m� nh � � t này.

N m inh Mão 1927, sau g� n 17 n m xây d� ng, g n bó v� i � � ng bào Ph� t t chung s� c tôn t o, ngôi chùa m� i � � � c

hoàn thành. Ngài vâng l� i Hòa th� � ng B� n s� � T� � ình Th� p Tháp l� y tên hi� u là chùa Long Khánh.

N m K� T" 1929, chùa Ph� ng S n � Ch� L� n khai tr� � ng K� , cung th! nh Ngài làm Y� t Ma t i i gi� i � àn.

N m Tân Mùi 1931, H� i Nam K� nghiên c� u Ph� t h� c do Hòa th� � ng Khánh Hòa và các v� tôn túc, c� s� thành l� p t i

chùa Linh S n, Sài Gòn; Ngài � � � c cung th! nh làm H� i viên T ng già sáng l� p, và nh� n trách nhi� m phát hành t� Ph� t H� c

bán nguy� t san T� Bi Âm cho H� i t i Trà Vinh cho � � n khi H� i gi� i th� .

N m Quý D� u 1933, sau 2 n m ho t � � ng, do H� i Nam k� Nghiên c� u Ph� t h� c không th� c hi� n � � � c vi� c m� Thích

h� c � � � ng; quý Hòa th� � ng mi� n Nam, � � ng � � u là Hòa th� � ng Khánh Hòa, lui gót v� l� c t! nh sáng l� p Liên � oàn Ph� t

H� c Xã v� i m� c � ích ch� n h� ng Ph� t pháp, � ào t o T ng tài. Ngài h� � ng � ng ch� tr� ng c� a Liên � oàn, m� tr� � ng gia

giáo, t� p h� p h n 60 v� T ng trong chùa � � gi� ng d y n� i, ngo i � i � n. Ngoài ra, Ngài v� n � � ng tín � � Ph� t t th! nh i t ng

kinh t� Trung Qu� c v� chùa � � làm t� li � u tham kh� o cho T ng Ni tu h� c.

N m Giáp Tu� t 1934, Ngài cùng quý tôn túc nh� Hòa th� � ng Khánh Hòa, Hu� Quang, Tâm Quang, Ni� m Ngh� a và

cùng m� t s� Ph� t t giàu � o tâm thành l� p H� i L � � ng Xuyên Ph� t H� c t i chùa Long Ph� � c, � p Thanh L� , Trà Vinh � �

hoàn thành s� m ng � ào t o nhân tài, ho� ng d� ng chánh pháp. C ng trong n m này, H� i L � � ng Xuyên cho ra � � i t� báo

Duy Tâm, khi� n th� c dân Pháp ph� i kiêng n� ti � ng nói Ph� t giáo b� y gi� và Ngài gi� ch� c v� Phó T� ng Lý trong Ban tr� s� .

T� n m 1945 � � n n m 1955, h� � ng � ng l� nh c� a � y ban kháng chi� n Nam B� , Ngài cùng nhân dân � � a ph� ng t m

th� i t � n c� sang chùa Ph� � c S n. Chùa Long Khánh b� gi� c Pháp chi� m gi� h n m� t n m, sau � ó c� m th� y không � n khi

lòng dân và các Ph� t t s� c sôi � � u tranh quy� t li � t, chúng � ành ph� i tr� l i cho Ngài.

Nh� ng n m sau � ó, tuy tu� i già nh� ng Ngài v n � � m nhi� m m� i Ph� t s� , � � u tranh ch� ng s� áp b� c c� � ng quy� n c� a

th� c dân Pháp.

Ngày 28 tháng 6 n m K� H� i (1959), bi� t tr� � c th� i duyên � ã � � n, sau khi d� n dò các chúng ti� p n� i Ph� t s� , truy� n

th� a T� � n, c ng nh� vi � c trà t� tang l� m� t cách � n gi� n, Ngài nh m m t thâu th� n nh� p di� t gi� a ba h� i chuông tr� ng

Bát nhã ti� n � � a. Ngài tr� th� 77 tu� i � � i, h� � ng 57 tu� i � o. � chúng xây d� ng B� o tháp tôn th� Ngài t i khuôn viên

chùa Long Khánh.

HÒA TH NG THÍCH THI N B N (1884 – 1962)

Hòa th� � ng Thích Thi� n B� n (T� Cao à), pháp danh Thông oan, th� danh Hoàng Ng� c Th� , sinh gi� D� n ngày

m� ng 7 tháng 3 n m Giáp Thân (1884) t i làng T M � c, huy� n Ý Yên, t! nh Nam � nh trong m� t gia � ình nông dân có

truy� n th� ng m� n m� � o Ph� t. Ngài là con út c� a c� Ngô Ng� c Luy� n t� Phúc . ng (truy� n th� ng dòng h� : sinh h� Hoàng,

thác theo h� Ngô), c� bà Nguy� n Th� Xây hi� u Di� u Cao. Ch� Ngài là Ni s� chùa B� o Sái – Yên T .

N m 16 tu� i (Canh Tý – 1900), Ngài t� bi� t song thân � � n chùa Diên Phúc, th� tr� n Vân ình, t! nh Hà ông (nay là

Hà Tây) kh� t c� u xu� t gia, th� y ng� � i tu� n tú l� � � , nh� t tâm c� u � o nên Th� y tr� trì ch� p nh� n cho t� p s� xu� t gia. Tr� � c

� ó, Ngài � ã � � � c theo h� c Nho v� i c� C trong làng và � � � c cha m� d y b� o giáo lý Ph� t � o c n b� n, nên ngày 16 tháng

11 cu� i n m, Ngài � � � c c� u gi� i Sa di t i ch� n T� B� � , Gia Lâm, Hà N� i do T� � � nh� Qu� ng Gia làm Hòa th� � ng gi� i

� àn. C ng t� � ây, Ngài � � � c T� cho làm th� gi� tu h� c t i tr� � ng Ph� t h� c chùa B� � . N m sau 1901, Ngài � � � c T� cho l�

S� t� Ph� T� – T� Xuyên tham h� c � o thi� n, � � âu Ngài c ng � � � c th� y m� n b n yêu, chuyên trì gi� i lu � t, nghiêm thân

ti � n � o.

N m 20 tu� i (Giáp Thìn – 1904), Ngài � � � c nghi� p s� cho � ng � àn c� u i gi� i t i T� � ình T� Xuyên ngày 15 tháng

2, theo h� c � c pháp n i t� Ph� T� (� � tam T� chùa B� o Khám, làng T� Xuyên) v� i pháp danh Thông oan. Tr� i qua n m

n m n� ng th� a h� c � o, Ngài không r� i Th� y n a b� � c.

N m Bính Thìn (1916) m� r� ng t� m hi� u, Ngài xin phép T� T� Xuyên du tích tham ph� ng h� c � o n i T� Thanh

Hanh (Thi� n Gia Pháp Ch� Ph� t Giáo B c K� ) tr� i qua 10 H t i ch� n T� V� nh Nghiêm.

N m Bính D� n (1926) T� Ph� T� th� t� ch, Ngài t� bi� t th� y b n tr� v� T� Xuyên th� tang, � � n � áp công n giáo d� � ng

gi� i thân tu� m� nh c� a Tôn s� .

N m M� u Thìn (1928), Ngài nh� n l� i th! nh c� u c� a nhân dân làng Th� � ng Nông (huy� n Lý Nhân, Hà Nam) tr� trì

chùa B� o Khám-T� Xuyên, trùng tu B� o � i � n, T� � � � ng nh� t nh� t trang nghiêm, thi� n tín quy y, T ng Ni c� u pháp tham

h� c vài tr m ng� � i.

N m Canh Ng� (1930), Ngài giao chùa cho tr� � ng t tr� trì, còn Ngài � � n tr� trì và xây d� ng chùa Bà H� � ng (thôn

Cao à, xã Nhân M� , huy� n Lý Nhân, t! nh Hà Nam). N m sau Tân Mùi – 1931, Ngài cùng nhân dân ng� � i h� ng tâm, k�

h� ng s� n tôn t o ph m v nguy gia tráng l� nh� ngày nay (ngôi chùa v� n có t� � � i Tr� n l� p lá, vách � � t, v� i truy� n thuy� t

m� con bà H� � ng), � � chúng tham h� c, ki� t H an c� tr� thành n i h� i t� T ng sinh l� n nh� t vùng Nam X� ng qu� n Lý.

Ngài còn trùng tu các chùa: V n Th� (1932); i � n Bàn (1936), ô Quan (1942). Tuy Ph� t s� � a � oan nh� ng công vi� c

giáo d� c T ng Ni v n � � � c Ngài duy trì, ngoài ra còn ph� tá Hòa th� � ng Doãn Hài (T� T� Cát) duy trì n� n� p T� � ình T�

Xuyên, m� H an c� hàng n m cho T ng Ni s n môn quy t� . Ngài c ng là b n � � ng hàng tâm � c v� i Hòa th� � ng Tu�

T ng (Th� � ng th� T ng Già toàn qu� c 1952) chung xây d� ng Ph� t h� c B c k� . T� báo u� c Tu� ra � � i, Ngài � óng góp trí

tu� tài n ng và v� t l� c duy trì ti� ng nói c� a B c k� Ph� t giáo.

N m M� u Tu� t (1958), Ngài là Tr� � ng phái � oàn Ph� t giáo � � n y� t ki � n Ch� t� ch H� Chí Minh t i Ph� Ch� t� ch, Hà

N� i. C ng n m này, H� i Ph� t Giáo Th� ng Nh� t Vi � t Nam thành l� p, Ngài � � � c H� i suy tôn trong Ban Ch� ng Minh o S� .

� u n m 1959, Hòa th� � ng Doãn Hài viên t� ch, Ngài nh� n lãnh trách nhi� m th� ng lãnh s n môn, làm ch� các khóa H t i

T� � ình T� Xuyên, làm th� y Hòa th� � ng các gi� i � àn c� a t! nh Hà Nam.

Gi� Thìn ngày m� ng 10 tháng 5 n m Nhâm D� n (1962), sau 2 ngày th� b� nh, Hòa th� � ng an nhiên x� báo thân, tr� i

qua 79 n m � ng tích Sa bà, 68 mùa ki� t H an c� .

Hòa th� � ng Thích Thi� n B� n � ã � � l i cho môn � � � � t và T ng Ni h� u h� c � � c tính khiêm cung, tinh th� n hi� u h� c,

c� n m n, nhi� t tình trong m� i công vi� c. Su� t � � i vì s� nghi� p � ào t o T ng tài, mà k� t qu� � ó th� hi� n trong s� các � � t :

Hòa th� � ng Thích Tâm T� ch (Pháp ch� Giáo H� i Ph� t Giáo Vi� t Nam), Hòa th� � ng Trí H� i; Hòa th� � ng Tâm Nguy� n; Hòa

th� � ng Tâm Thông... N� u có ai � ó qua các ngôi già lam t� vi � n mà trong cu� c � � i Ngài có tác phúc h� ng công, d� ng gót

ng m c� nh, chiêm ng� � ng Ph� t � ài tham quan ki� n trúc, t� t c� có l � � u khâm ph� c tài n ng ki� n trúc ngh� thu� t n i Ngài,

th� hi� n tinh th� n t� n t� y � � i v � i công vi� c phúc qu� viên thành. Chính nh� ng thành qu� � ó � ã tô th m cho danh th ng � � a

ph� ng, góp ph� n làm phong phú � a d ng n� n v n hóa Ph� t giáo Vi� t Nam.

V PHÁP THIÊU THÂN - TH NG T A THÍCH TIÊU DIÊU (1892 – 1963)

Th� � ng T� a Thích Tiêu Diêu, pháp danh Tâm Nguy� n, t� c danh là oàn M� , sinh n m Nhâm Thìn (1892) t i làng An

Truy� n (t� c làng Chu� n), qu� n Hòa Vang, t! nh Th� a Thiên – Hu� (cách th� xã Hu� 10km v� h� � ng ông Nam).

Gia � ình Ngài luôn � � � c kính tr� ng trong xã h� i, r� t giàu có nh� ng s� ng khiêm t� n hòa � � ng nên � � � c lòng nh� ng

ng� � i chung làng. Ngay t� th� i niên thi� u, Ngài � ã s� m chuyên c� n trong vi� c trau d� i ki � n th� c và � ã b� c l� tính ch� t

thông minh qua các cách lý gi� i th� i cu� c, nh� n � � nh th� thái nhân tình, khi� n nh� ng v� khách c� a thân ph� Ngài trong

nh� ng d� p � àm � o, � � i � m t i t � gia � � u khâm ph� c. Do � ó, Ngài � � � c song thân h� t s� c th� ng yêu và luôn � � t � � nhi� u

hy v� ng mai h� u.

N m K� D� u (1909), Ngài ph� i vâng l� i song thân thành l� p gia � ình khi v� a tròn 18 tu� i. � � c vun � p và th� a

h� � ng h nh phúc trong ni� m tin t� � ng vô biên c� a m� t gia � ình có truy� n th� ng thu� n thành Ph� t � o, các ng� � i con c� a

Ngài sau này c ng n� ng th� a ph� � c báu � y, s� ng h� u ích cho � � i, cho � o m� t cách tích c� c.

N m Canh Ng� (1930), nh� n th� y các con � � u � ã l� n khôn, sau khi s p � � t các m� i liên h� gia � ình � � y � � và � n th� a,

Ngài li� n � � n chùa T� � ng Vân t i làng D� ng Xuân Th� � ng c� u xin xu� t gia v� i Hòa th� � ng T� nh Khi� t, � � � c ban pháp

danh là Tâm Nguy� n, pháp hi� u Tiêu Diêu. N m � ó Ngài ba m� i chín tu� i.

Th� i � i � m này, vi� c ch� n h� ng Ph� t giáo phát tri� n kh p ba mi� n � � t n� � c, t o thành m� t phong trào h� c Ph� t r� m r�

sau h� ng bao n m dài m� nh t ti � m tàng b� i th� c dân � ô h� .Vì Ngài xu� t gia mu� n và � ã có gia th� riêng nên Hòa th� � ng

B� n s� � � t pháp danh cho Ngài là “Tâm Nguy� n”, � � ng th� i ch� p thu� n � � c nguy� n t� l� c ph� n � � u tu h� c, cho � � n nào

khi t� thân Ngài c� m th� y x� ng � áng v� i t � cách m� t T� kheo m� i xin th� gi� i. ó là phong cách r� t � áng trân tr� ng n i

Ngài.

N m Nhâm Thìn (1952), Ngài � � � c � ng � àn th� C� túc gi� i. � có th� i gian tu h� c, Ngài xin phép Hòa th� � ng B� n

s� cho lên m� t n i thanh v ng � ng� n � � i sau v� � n chùa Châu Lâm, d� ng m� t am tranh nh� � � ti� n nh� p th� t tu ni� m.

Ngài ch� n n� p s� ng kh� h nh thi� u d� c tri túc, m� i hai ngày m� i dùng m� t b� a ng� . Ngài không ng i gian lao, th� � ng

xuyên theo d� h� c t i các tr� � ng Ph� t h� c Tây Thiên, Linh Quang...

N m Quý Mão (1963), n m mà t� t c� nh� ng ng� � i l � ng thi� n còn chút lòng t� tôn dân t� c và Ph� t t thi� t tha v� i � o

pháp � � u không th� � � ng ngoài cu� c, Ngài quy� t � � nh � � n chùa T� àm, là trung tâm lãnh � o phong trào Ph� t giáo � Hu�

� � ti � n vi� c d� n thân, tranh � � u cho 5 nguy� n v� ng Ph� t giáo � � Vi � t Nam. Không m� t cu� c bi� u tình, xu� ng � � � ng, tuy� t

th� c hay c� u an c� u siêu nào cho cu� c � � u tranh và cho nh� ng ng� � i hy sinh vì � o pháp mà Ngài không có m� t. Ng� � i dân

c� � ô Hu� luôn th� y hình � nh v� S� già y� u � y, có m� t tr� � c tiên và b� n b� � kh p m� i n i có làn sóng bi� u th� . Ngài không quên mình là � � t c� a Hòa th� � ng H� i ch� T� ng h� i Ph� t giáo Vi� t Nam và là � � ng kim Lãnh � o t� i

cao � y ban Liên phái B� o v� Ph� t giáo, ng� � i � ã luôn tích c� c d� n thân n i � � u sóng ng� n gió, ch� ng qu� n tu� i cao s� c

y� u. T� m g� ng � ó không ch! � � Ngài t� hào, mà ph� i ngh� � � n vi� c t� thân ph� i làm sao cho x� ng � áng m� t ng� � i � � t

c� a b� c cao T ng kh� kính � y. ó v� a là cách báo � áp công n ti� p � � , v� a th� hi� n trách nhi� m ng� � i tu s� tr� � c v� n m� nh

t� i � en c� a � o pháp, dân t� c.

Tình tr ng � àn áp Ph� t giáo � � kh p m� i n i c� a chính quy� n Ngô ình Di� m � ã không ng� ng mà còn gia t ng kh� c

li � t. Nh� ng tin t� c ch� ng lành t� kh p n i liên ti� p � � a v� khi� n lòng Ngài càng thêm � au bu� n lo ng i. � c bi� t, ng� n l a

hùng l� c d ng trí c� a H®a th� � ng Qu� ng � c (11.6.1963), ti� p � � n là c� a i � � c Nguyên H� ng (04.8.1963), i � � c

Thanh Tu� (13.8.1963), Ni cô Di� u Quang (15.8.1963) � ã làm ch� n � � ng l� ng tri kh p c� nhân lo i yêu công lý, t� do và

bình � � ng. Nh� ng ch! riêng gia � ình nhà Ngô là v n ti� p t� c � iên cu� ng nh m � � n m� t k� ho ch l� n là th� tiêu Ph� t giáo.

Thông t� mang tính nhân b� n và t� bi c� a � y ban Liên phái B� o v� Ph� t giáo ngày 14.8.1963 nh� m “kêu g� i T ng Ni h n

ch� t� thiêu cúng d� � ng Tam b� o” v n ch� a � � s� c h n ch� s� c m ph n, xót xa c� a hàng tri� u T ng tín � � kh p m� i n i.

H n th� n� a, b� n thông cáo chung gi� a chính quy� n và Ph� t giáo ký k� t ngày 26.6.1963 mà ng� � i h bút ký vào � ó không

ai khác h n là Ngô ình Di� m, nh� ng Di� m � ã ph� n b� i b� n thông cáo chung � ó, khi� n Ph� t giáo � � Vi � t Nam ph� i ti � p t� c

cu� c � � u tranh.

Trong nh� ng tháng ngày tuy� t th� c, � � u tranh, bi� u tình, xu� ng � � � ng và c� nh� ng khi b� b t b� giam c� m, Ngài luôn

ngh� ph� i tìm ra m� t ph� ng cách ph� n kháng m nh m nh� t: t� thiêu thân � � bày t� s� ph� n kháng c� a mình, hy v� ng làm

b� ng t! nh l� ng tâm nh� ng k� ch� tr� ng k� th� và � àn áp Ph� t giáo.

Ngày 16 tháng 8 n m 1963, lúc 4 gi� sáng, ngay t i sân chùa T� àm, n i lãnh � o cu� c � � u tranh b� t b o � � ng c� a

Ph� t giáo mi� n Trung, Ngài t� châm ng� n l a thiêu � � t thân mình, � � soi sáng vô minh và nh n nh� h� u sinh v� s� kiên

c� � ng b� t khu� t, d ng l� c trong m� i ngh� ch ch� � ng.

Ngài tr� th� 71 tu� i � � i, v� i 32 tu� i � o, � � l i l � ch s � � u tranh c� a Ph� t giáo nét son v� nh c u c� a m� t b� c V� pháp

thiêu thân hi� n dâng cho s� nghi� p chung.

V PHÁP THIÊU - THÂN I C THÍCH QU NG H NG (1926 – 1963)

i � � c Thích Qu� ng H� ng, pháp danh Nguyên Di� u, pháp hi� u B� o Châu, n� i pháp dòng Lâm T� Li � u Quán � � i

th� 44. Ngài th� danh Nguy� n Ng� c K� , sinh ngày 28 tháng 7 n m Bính D� n – 1926 t i xã An Ninh, huy� n Tuy An, t! nh

Phú Yên.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình có truy� n th� ng tu Ph� t r� t thu� n thành. Nh� th� , ngay t� thu� niên thi� u, � ã s� m

� � � c s� ng trong s� yêu th� ng, � ùm b� c b� i ni � m tin Ph� t � à cao � � p � ó. Làng xóm quanh vùng c ng qua � ó mà quý tr� ng

và xem gia � ình Ngài nh� m� t m u m� c t� t � � ph� n � � u giáo d� c con em c� a mình.

N m Canh Thìn (1940) càng thu� n duyên h n khi ng� � i anh ru� t c� a Ngài � � � c song thân cho xu� t gia. Dù m� i 14

tu� i, th� nh� ng, Ngài � ã t� quy� t tâm mai này s n� i gót ng� � i anh, n� ng nh� ph� � c l� c gia � ình � � tìm c� u Ph� t � o,

Ngài � ã t� cho r� ng ngay giai � o n này mình � ã là m� t v� “xu � t gia” ch� a m� c áo thi� n gia. i � u � ó nói lên cách s� ng thu� n

th� c � o h nh mà các k� trai gi� i, các bu� i th� Bát Quan Trai luôn � � � c Ngài tích c� c tham d� và gi� gìn nghiêm nh� t.

Song hành v� i l � i s� ng � ó, Ngài còn có duyên trong các công vi� c t� thi� n � � a ph� ng, luôn � i � � u � nh� ng n i hi � m

nghèo, khát v� ng tình t� ng thân t� ng ái. Ngài còn kiêm luôn nh� ng công vi� c c� a m� t v� xu� t gia là t� ch� c, � i � u hành

các Ban H� Ni � m t� thôn � p � � n t� n qu� n xa; quy t� r� t � ông các thanh thi� u niên tham gia t� ng ni� m và h� ni� m.

N m Quý Mùi (1943), nh� n th� y c duyên h� pháp, th� c thi công h nh qua giai � o n c� a m� t c� s� Ph� t t � ã � t

nhi� u thành t� u và � ã có các � o h� u khác k� th� a; ngày 26 tháng 5 n m 1943, Ngài quy� t � � nh � � n c� u xu� t gia v� i Hòa

th� � ng Minh Lý, tr� trì chùa Quang S n, thôn Phong Phú, xã An Hi� p, huy� n Tuy An, t! nh Phú Yên, � � � c Hòa th� � ng ban

pháp danh là Nguyên Di� u ().

N m inh H� i (1947), Ngài hi� p l� c cùng n m v� i � � c khác thành l� p Chi h� i Ph� t h� c t i thôn An � c, xã An

Thành, huy� n Tuy An (). ây là m� t � � a ph� ng Ph� t h� c phát tri� n ch� m nh� t trong t! nh Phú Yên th� i b� y gi� và nh� uy

tín vang r� ng khi� n ch� T ng, Ph� t t t i � ây ph� i tìm � � n tài t� ch� c khéo léo c� a Ngài.

N m K� S u (1949), lúc 23 tu� i, Ngài c� u pháp và th� C� túc gi� i v� i Hòa th� � ng Liên Tôn, k� v� tr� trì chùa Quang

S n, � � � c ban pháp t� là Qu� ng H� ng, hi� u B� o Châu. Cùng n m � y, sau khi th� C� túc gi� i không lâu, Ngài l i � � � c

nh� n ch� c Th� ký chi h� i Ph� t h� c xã An Hi� p.

N m Canh D� n (1950), do ph� i � i � u hành cùng lúc nhi� u nhi� m v� và di chuy� n liên t� c � � tr� c ti� p � i � u hành t� ch� c,

s� c kh� e Ngài có chi� u h� � ng suy ki� t tr� m tr� ng. Vì th� , Ngài � � � c khuy� n cáo c� a ch� S n và Ph� t t ân c� n khuyên nh�

nên có th� i gian t� nh d� � ng � � s� m ph� c h� i s� c l� c, h� u có � i � u ki� n ti� p t� c � o pháp lâu dài. Sau khi s p � � t bàn giao

các ch� c trách, Ngài � � n Phan Thi� t � � ch� a b� nh.

Tháng 8 n m 1950, tuy ch� a bình ph� c hoàn toàn nh� ng Ngài v n lo ng i tri th� c Ph� t pháp ch� a cao � � hy v� ng � � m

� � ng các tr� ng trách mai sau, nên Ngài xin nh� p h� c t i Ph� t h� c vi� n H� i � c, Nha Trang. T� c duyên này, s� h� c Ph� t

pháp c� a Ngài càng � � � c nâng cao m� t cách nhanh chóng.

T� � ó, Ngài l i chuyên tâm h� c t� p tr� thành m� t gi� ng s� và � t nhi� u thành t� u � áng k� , � � � c kh p n i bi � t � � n. ó

là kho� ng th� i gian sau ch� n h� ng, Ph� t giáo phát tri� n r� t c� n nhi� u v� pháp s� tài gi� i c� v� � � c l n trí, có tinh th� n phóng

khoáng và phù h� p; Ngài � ã � áp � ng � � � c các tiêu � i � m trên m� t cách r� t xu� t s c.

N m K� H� i (1959), Ngài � � � c Hòa th� � ng Thích Trí Th� – Giám Vi� n Ph� t h� c vi� n Nha Trang tin t� � ng ti� n c

làm Gi� ng s� chuyên trách cho T! nh h� i Ph� t giáo à L t. Nh� v� y thu� n duyên ho� ng pháp c� a Ngài � ã m� ra chân tr� i

thành t� u to l� n.

N m Tân S u (1961), Ngài � � � c Hòa th� � ng H� i ch� T� ng h� i Ph� t giáo Vi� t Nam c tr� trì chùa Kh� i oan và kiêm

nhi� m Gi� ng s� t i T ! nh h� i Ph� t giáo Ban Mê Thu� t. Trách nhi� m n� ng thêm, nh� ng Ngài v n t� ra v� ng chãi ý chí, không

ng� ng vun b� i thêm � o h nh. Nh� v� y h� u h� t c� dân Ph� t t n i này càng thêm tin yêu, quý tr� ng Ngài.

N m Quý Mão (1963), nh� ng t� � ng t� n i trú x� này s giúp Ngài � t nhi� u thành t� u m� i trong vi� c ph� c v� chánh

pháp; th� nh� ng m� t � i n n � ã x� y ra v� i Ph� t giáo Vi� t Nam, b� i chánh quy� n Ngô ình Di� m mu� n tri� t tiêu Ph� t giáo

và lo i tr� luôn � nh h� � ng c� a Ph� t giáo ra kh� i xã h� i Vi � t Nam – m� t hành � � ng phi nhân � o. H� � ã th� c hi� n v� i nhi� u

th� � o n t� � e d� a r� i � � n c� kh� ng b� : máu � ã � � , l a c m h� n � ã ngùn ng� t liên ti� p bùng lên, m� t ng� � i nh� Ngài

không th� làm ng hay phó m� c s� � � i xoay chuy� n.

ã có 5 ng� n l a � � u tranh chân chính � ó � � � c th p lên b� ng chính máu x� ng c� a nh� ng ng� � i con Ph� t, v� n luôn

mong c� u h nh t� bi và c� u kh� giúp ng� � i. Th� nh� ng v� i tham v� ng thi� n c� n, h� p hòi, u t� i, chính quy� n Ngô ình

Di � m càng ngo� nh m� t xem th� � ng t� t c� , � � r� i � iên cu� ng th� c hi� n k� ho ch tri� t tiêu Ph� t giáo � � Vi � t Nam b� ng chi� n

d� ch “n� � c l ” vào � êm 20.8.1963, t� n công, phong t� a các chùa chi� n, b t b� và th� tiêu nhi� u v� lãnh � o Giáo h� i Ph� t

giáo.

Sau s� ki� n này, B� tr� � ng Ngo i giao V V n M u trong n� i các c� a Ngô ình Di� m xu� ng tóc, t� ch� c � � ph� n � � i

chính quy� n ngày 21.8.1963; r� i i s� Tr� n V n Ch� ng t i M � do quá x� u h� v� hành vi con gái ông là Tr� n L� Xuân

ch� � � ng cùng Di� m – Nhu xúc ph m nghiêm tr� ng � � n Ph� t giáo, � ã lên ti� ng “t� con”, b� Di � m-Nhu cách ch� c ngày

22.8.1963.

Tr� v� n� � c, ông Tr� n V n Ch� ng và giáo s� V V n M u � � ng ra tr� c ti� p � ng h� phong trào sinh viên, h� c sinh

vùng lên ch� ng � � i Di � m – Nhu. Tr� � c tiên là thành l� p và ra tuyên ngôn � � u tranh c� a i h� c Y Khoa ngày 23.8.1963 r� i

� � n các tr� � ng Trung h� c nh� : Chu V n An, H� Ng� c C� n, Võ Tr� � ng To� n, Gia Long, Tr� ng V� ng v.v... Ngay c� các

tr� � ng Pháp nh� Jean-Jacques Rousseau, Marie Curie, K� thu� t Cao Th ng, M� thu� t Gia � nh... c ng nh� t t� ph� n � � i và

� � ng v� phía Ph� t giáo � � � ng h� công cu� c � � u tranh.

Khi n� sinh viên Quách Th� Trang b� b n ch� t tr� � c ch� B� n Thành ngày 25.8.1963 thì làn sóng bãi th� , lãng công

càng bùng lên d� d� i và nh� v� y, Ph� t giáo � � u tranh cho nguy� n v� ng bình � � ng t� do l i hóa thành cu� c cách m ng l� n,

không còn c� a riêng ai tr� � c s� cai tr� c� a chính quy� n Ngô ình Di� m.

¯ là m� t ph� n cu� c � � u tranh c� a Ph� t giáo � � Vi � t Nam di� n ra t i Sài Gòn khi Ngài � ang có m� t t i � ây. S� c� m

khái chen l n chua xót, bùi ngùi � ã d� y lên trong lòng Ngài nhi� u tr n tr� , th� m mong � óng góp chút ph� n mình cho Ph� t

giáo trong nh� ng tháng ngày tang th� ng bi� n � � ng � y.

Tuy nhiên, � � c nguy� n d� n thân giúp ích � o pháp ch! d� ng l i � vi � c tham gia các cu� c tuy� t th� c, bi� u tình ch� ng

� � i. Trò h� : “bi k � ch m� t mình” c� a h� i hai c� nh hai, v� i tên g� i là “ � y ban Liên hi� p Thu� n túy Ph� t giáo” mà � o di� n

không ai khác h n là Ngô ình Nhu. Ngài c� m th� y x� u h� cho nh� ng vi� c làm � ó c� a h� , trong khi m� t em n� sinh 15 tu� i

h� n nhiên là Quách Th� Trang mà còn bi� t x� thân � � i m� t v� i u minh ma ch� � ng tr� � c ánh m� t tr� i � ô th� , góp vào x� ng

máu chung � � b� o v� chân lý Ph� t giáo.

Do tình hình lúc này các nhà lãnh � o Ph� t giáo b� b t h� u h� t, nh� ng kh p m� i n i làn sóng � � u tranh b� t b o � � ng

v n ti� p t� c dâng cao, b� i Ph� t giáo không còn con � � � ng l� a ch� n nào khác. Vì v� y, n� i lo c� a Ngài càng l� n h n thêm lên

và t� nh� ph� i làm sao nhanh chóng ti� p t� c � ánh � � ng l� ng tâm th� gi� i, góp ph� n nh� vào n� i � au c� a � o pháp và s�

b� t h nh c� a dân t� c Vi � t Nam.

Ngày 20.9.1963, kh� i Á-Phi � � a v� n � � “k � th� , � àn áp tôn giáo t i Vi � t Nam” ra tr� � c i h� i � � ng Liên hi� p qu� c,

song � ó m� i ch! là bàn lu� n, vi� c th� c hi� n hãy còn xa. Trong th� i gian � y, bi� t bao � au th� ng b� t công n� a s còn ph�

ch� p lên Ph� t giáo Vi� t Nam. Thêm vào n� a là thái � � b� ng bít m� i thông tin c� a Ngô quy� n càng thêm tr� m th� ng. Do � ó

Ngài quy� t � � nh t� thiêu, v� a � � thúc h� i, báo � � ng cho Liên hi� p qu� c, v� a là � � cho ng� n l a � � u tranh ti� p t� c b� ng sáng

thêm ý chí quy� t tâm.

Ngày 5.10.1963, dù ch� a rõ Liên hi� p qu� c có còn tích c� c quan tâm � � n tình hình chính tr� , xã h� i � Vi � t Nam n� a

hay không, nh� ng Ngài tin r� ng nh� t � � nh vi� c làm c� a Ngài s góp ph� n tác � � ng không nh� vào tình th� � ó. Sau khi � � l i

huy� t th� g� i T� ng th� ng Di� m và g� i cho toàn th� Ph� t giáo � � Vi � t Nam v� i n� i dung “� � u tranh cho � � n cùng, khi nào

quy� n t� do c n b� n � � � c tôn tr� ng m� i thôi”. Vào lúc 12 gi� 5 phút cùng ngày, Ngài � � n tr� � c ch� B� n Thành, n i mà

không bao lâu tr� � c � ó, n� sinh Quách Th� Trang � ã ngã xu� ng tr� � c viên � n ác nghi� t b o quy� n, t� châm lên ng� n l a

� � t cháy thân mình, thành ng� n l a th� 6 c� a d ng l� c, hy sinh thân t� � i gi � h� p này � � thành t� u tinh th� n b� t di� t c� a

h nh B� Tát.

N m � ó, Ngài h� � ng 37 tu� i � � i, 20 tu� i � o, gi� i l p tr� i 14 mùa H .

V PHÁP THIÊU THÂN - I C THÍCH NGUYÊN H NG (1940 – 1963)

i � � c Thích Nguyên H� ng, pháp hi� u � c Phong, th� danh là Hu� nh V n L� , sinh n m Canh Thìn (1940) t i làng

Long T� nh, xã Liên H� ng, qu� n Tuy Phong, t! nh Bình Thu� n (Phan Thi� t), thân ph� là ông Hu� nh Thân, thân m u là bà

Tr� ng Th� Sang. Ngài là ng� � i con duy nh� t c� a ông bà.

Làng quê n i Ngài chào � � i và l� n lên thu� c vùng r� ng núi, � � i s� ng c� a h� u h� t bà con n i � ây ch! d� a vào m� t ít

ru� ng khô h n quanh n m, còn l i thì làm nh� ng ngh� khác nh� nung g ch, ngói ho� c các ngh� th� công gia truy� n l c h� u

khác; s� còn l i thì làm thuê ki� m c m � � nh� t. Gia � ình Ngài c ng không ngoài th� c tr ng chung � y. Tuy nhiên, không vì

th� mà ng� � i dân n i � ây thi� u v ng n� p s� ng cao � � p, trái l i bi� t bao là s� hoan l c, hòa ái, t� ng thân, nh� vào kh� n ng

thích nghi v� i Ph� t � o, t o nên truy� n th� ng t� t � � p t� bao � � i. Nh� v� y mà cu� c s� ng v� t ch� t tuy khó kh n, ch� t v� t

nh� ng v n có � � � c ni� m tin son s t và bi� t nhìn th� c t i trong tinh th� n l c quan yêu � � i c� a ng� � i dân Long T� nh, trong � ó

có Ngài và song thân.

Gia � ình Ngài th� a h� � ng m� t thu� n duyên r� t l � n là � � � c � c nh m� t ngôi chùa làng thân yêu, do � ó ngay t� lúc v� a

ch� p ch� ng b� � c � i � ã � � � c song thân dìu nh� ng b� � c chân � � u � � i vào n o � o, nh� v� y ch� t � o thanh thoát � y � ã s� m � m m� m nhu� n th� m và ph t tri � n r� c r� mai sau.

N m Bính Tu� t (1946), Ngài � � � c song thân nh� t trí cho xu� t gia làm m� t chú ti� u h� u th� y khi v� a tròn sáu tu� i,

� � � c Hòa th� � ng Quang Chí, t� a ch� chùa Linh B u trong làng, � � � c � � t pháp danh Nguyên H� ng.

Cho � � n n m Nhâm Thìn (1952), Ngài m� i th� ng gi� i. T� � ó, Ngài chuyên tâm công phu, d� c lòng ph� ng s� Tam

b� o. Th� y ng� � i � � t có tâm tu, B� n s� cho theo t� p s� h� u h ch� T ng an c� t i chùa Linh Quang, tr� s� Giáo H� i T ng

Già � Hu� . Và c� th� , m� i n m mùa H l i v � , Ngài l i � � � c c duyên t� p s� t i chùa Ph� t Quang, Phan Thi� t.

N m M� u Tu� t (1958) 18 tu� i, sau bao n m tháng h� c h nh thi� n môn, Ngài � � � c B� n s� cho � � n c� u pháp th� Sa di

gi� i v� i Hòa th� � ng Viên Trí t� a ch� chùa B u Tích, qu� n Hòa a, Phan Rí Thành. T� � ây cu� c � � i tu h� c c� a Ngài � � u y

ch! vào B� n s� truy� n gi� i, � � chu� n b� cho giai � o n � � � c d� vào hàng Thích t sau này.

N m Canh Tý (1960) khi v� a tròn 20 tu� i Ngài � � � c th� C� túc gi� i t i gi � i � àn chùa B u Tích và � � � c B� n s� truy� n

th� ban pháp hi� u là � c Phong.

Qua t� ng giai � o n, k� t� lúc b� � c vào cu� c s� ng thi� n gia, Ngài � ã � � � c B� n s� giáo d� � ng, v� a chu toàn ki� n th� c

Ph� t h� c, v� a hoàn t� t các ch� ng trình ph� thông th� h� c. T� � ó, Hòa th� � ng B� n s� an tâm cho Ngài th� c hi� n b� � c vân

du h� c � o n i ch� tôn � � c g� n xa. Ngài � ã xuôi � � n các vùng � � t phía Nam, � � c bi� t là Sài Gòn. Trong lúc này, Ngài � ã

nhìn th� y chính quy� n Ngô ình Di� m ra tay � àn áp Ph� t giáo, các phong trào ch� ng � � i s� k� th� tôn giáo c� a Di� m kh p

n i n� i lên. Là m� t tu s� Ph� t giáo, Ngài không kh� i ch nh lòng, bàng hoàng và � au xót, v� i quay tr� v� quê nhà Phan Thi� t

và � � m nhi� m tr� trì chùa B u T ng.

N m Quý Mão (1963) khi bao d� án tái thi� t và l� p ch� ng trình tu h� c cho Ph� t t n i chùa B u T ng ch� a k� p hoàn

thành, thì ngày 11.6 ng� n l a thiêu thân c� a Hòa th� � ng Qu� ng � c � ã th� i bùng, lan t� a kh p m� i mi � n � � t n� � c, nung

thêm khí th� c� a T ng tín � � v� n � ã t� ng sôi s� c ý chí � � u tranh � � b� o v� chánh pháp. Trong chi� u sâu tâm kh� m ki� p

nhân sinh, � ó còn là m� t ai tín, gây s ng s� t không riêng gì hàng tri� u Ph� t giáo � � Vi � t Nam, mà còn c� m � � ng loài ng� � i

kh p n m châu.

S� ki� n t� thiêu c� a Hòa th� � ng Qu� ng � c � ã � ánh th� c l� ng tri nhân lo i và hai t� “Ph� t Giáo” dù � � i v� i các th�

l � c chính tr� ch� a ho� c còn l� m� v� tôn giáo này, ph� i � � � c minh � � nh v� trí và tôn tr� ng. Chính T� ng th� ng Hoa K�

J.Kennedy tr� � c bu� i h� p c� a H� i � � ng An ninh Qu� c gia ngay sau s� ki � n Hòa th� � ng Qu� ng � c t� thiêu, � ã h� i m� t

câu r� t ngây th nh� ng c ng không kém ph� n chua xót r� ng “Ph� t giáo là cái gì ?”. Rõ ràng các t� p � oàn lãnh � o Pháp, M�

� � n xâm l� � c n� � c Vi � t Nam h� r� t xem th� � ng ho� c ch� ng c� n bi� t � � n Ph� t giáo, m� t tôn giáo l� n v� n g n li � n nh�

x� ng v� i th� t, nh� máu v� i linh h� n c� a dân t� c Vi � t Nam.

V � i Ngài, s� ki � n � ó v� a làm t ng n� i � au v� a nh� dung n p thêm bao � i � u b� c xúc � ã d� n nén b� y lâu. Ngay t i ngôi

chùa Ngài � ang tr� trì ngày 30.5.1963, � áp � ng l� i kêu g� i � � u tranh c� a Hòa th� � ng H� i ch� Thích T� nh Khi� t, t� ch� c l�

c� u siêu cho Ph� t t b� tàn sát t i Hu� ngày 8.5.1963, vi� c này � ã b� chính quy� n t! nh Bình Thu� n bu� c ph� i gi � i tán, � e d� a

m� i ng� � i và b� n thân Ngài b� gán cho t� i manh � � ng.

H� qu� � ã tr� thành th� m tr ng: s� lo s� vu v c� � è n� ng trong � � u nh� ng ng� � i Ph� t t ch n ch� t chân quê; không

còn ai dám � � n chùa, bàn th� t� tiên, th� Ph� t � gia � ình c ng ph� i v� i x � p c� t! M � t s� Ph� t t có tâm huy� t thì g t n� � c

m t t t� Ngài, giã bi� t quê h� ng; l� p tránh b t � i c� i hu� n, l� p tránh b� vu cáo “tay sai c� ng s� n”; l � p tìm vào Sài Gòn

tr� c ti� p hòa nh� p công cu� c � � u tranh sâu r� ng h n.

Riêng Ngài, c ng � ã � � nh s� n cho mình m� t hình th� c � � u tranh, hình th� c � ó v n còn trong ý ni� m n� u b� n thông cáo

gi� a Ph� t giáo và chính quy� n không b� bi� n thành k� hoãn binh c� a Ngô ình Di� m, � � r� i ti � p theo sau � ó là t� ng b� � c

ph� n b� i, � àn áp. Trong ba vùng Phan Rang – Phan Rí – Phan Thi� t nh� ng ngày � y các ngôi chùa tr� nên hoang v ng, thê

l � ng. Nh� ng � êm v ng ti� ng chuông chùa, v ng th� i khóa và ng� � i qua l i, Ngài th� � ng ng� i bên ng� n � èn d� u l c cháy

leo lét, tâm t� luôn � è n� ng bao t� m lòng thi� t tha v� i v� n m� nh � o pháp. Ngài � ôi l � n � p y lên chánh � i � n l� Ph� t r� i � i

xu� ng, không � ánh m� t ti� ng chuông, th� m chí không m� t b� � c � i m nh, b� i m� t v� lãng vãng chung quanh, ch� có s h�

� � ph� c b t Ngài.

T� t c� nh� ng di� n bi� n trên x� y ra ch� a � � y sáu tháng c� a n m 1963, � ã � � a Ph� t giáo Vi� t Nam � � n b� � c ph� i kh� ng

� � nh th� � � ng c� a mình. Th� mà v n ch� a � � � � i s� Hoa K� t i Vi � t Nam lúc b� y gi� là Nolting báo cáo v� Ng Giác

ài v� i ý � � xuyên t c, � ánh l� a d� lu� n và có v� khinh th� � ng n� l � c � � u tranh c� a Ph� t giáo Vi� t Nam, nên ngày

01.8.1963 Hòa th� � ng H� i ch� g� i T� ng th� ng Hoa K� m� t � i � n v n ph� n � � i v � hành � � ng này m� t cách quy� t li � t nh� ng

v n b� t vô âm tín. Ngài quy� t � � nh th� c hi� n ý nguy� n thiêu thân, � � ch� ng t� v� i th� gi� i r � ng � mi� n Nam Trung b� l a

� � u tranh � ã bùng cháy. V� n � � còn l i là ch� n ngày gi� và th� i � i � m, � � th� c hành chí nguy� n tha thi� t � ó.

Ngày 2 tháng 8 n m 1963, Ngài nh� n � � � c tin ch� tôn � � c kh p n i và ngay c� Ph� t t � Bình Thu� n b� b t b� , Ngài

cùng T! nh h� i Ph� t giáo Bình Thu� n quy� t � � nh t� ch� c cu� c tuy� t th� c v� i quy mô l� n t i chùa T! nh h� i t� 12 gi� tr� a

ngày 3 tháng 8 � � n 12 gi� tr� a ngày hôm sau.

Vào 12 gi� tr� a ngày 4 tháng 8 n m 1963 (� úng ngày R� m tháng 6 Âm l� ch), Ngài l� ng l m� t mình tay xách thùng

x ng 4 lít, tay mang y th� t � i � u, ti� n v� ài Chi� n S� � � i di � n v� i Tòa t! nh tr� � ng Bình Thu� n (Phan Thi� t) ng� i xu� ng

trong t� th� ki� t già sau khi � p y h� u và quy� t � n, t� � � x ng và châm l a. Ch! trong ch� c lát v n t� th� ki � t già b� t � � ng,

ng� n l a � ã bùng cao th� ng � � ng khi tr� i trong xanh l� ng gió, � � làm m� t chân lý b� t di� t: soi sáng u minh.

Ngài � ã � � l i b� c tr� n tình th� � � y tâm huy� t v� i � o, v� i � � i thi � t tha g i cho toàn th� Ph� t giáo � � :

ľTôi, m� t chú ti� u quét lá � a nhà chùa, c� m th� y cái trách nhi� m mình � ã � � n không th� ng� i yên nhìn � o pháp suy

tàn, lý t� � ng thiêng liêng b� dày xéo, nên � ã phát nguy� n t� thiêu thân gi� t m này cho cúng d� � ng m� � i ph� ng ch� Ph� t,

nguy� n c� u b� n Thông cáo chung � � � c chính ph� th� c thi m� t cách tr� n v� n”.

N m � y Ngài v� a � úng 23 tu� i, m� t tu� i H , 15 tu� i � o. Xúc � � ng tr� � c s� hy sinh cao c� c� a Ngài, m� t thi nhân � ã

c� m tác:

Trong tìm dân t� c � á vàng

Thiên thu k� ni� m ch� a tàn NGUYÊN H� / NG

(M � t H nh)

V PHÁP THIÊU THÂN - THÍCH THANH TU (1946 – 1963)

Th� y Thích Thanh Tu� , t� c danh Bùi Huy Ch� ng, sinh n m Bính Tu� t 1946, t i thôn Ba Khê, qu� n H� i L ng, t! nh

Qu� ng Tr� , thân ph� là ông Bùi D� , thân m u là bà Hoàng Th� Phúc. Ngài là ng� � i con th� t� trong n m anh ch� em (2 ch� gái, anh trai, Ngài và em út).

Gia � ình Ngài thu� c t� ng l� p trung nông, có truy� n th� ng tin Ph� t nhi� u � � i và h� u h� t anh ch� em � � u � � � c giáo d� c

c� v� m� t trí và � � c nên r� t � � � c lòng bà con thôn xóm. Nh� ng ngày sóc-v� ng ho� c các ngày l� l� n, c� gia � ình � � u trì trai

gi� i và � i l � chùa th� � ng xuyên. Do v� y mà anh em Ngài � � u s� m có � � � c ni� m tin Ph� t pháp trong sáng, luôn s� ng hòa

thu� n, nh� � ng nh� n nhau, tr� nên m� t gia � ình g� ng m u v� ý ngh� a Ph� t � o l n xã h� i.

N m � t Mùi (1955), thân m u Ngài qua � � i sau c n b o b� nh, v� n là m� t gia � ình g� ng m u và vì tình th� ng dành

cho các con nên thân ph� Ngài quy� t � v� y, ti� p t� c nuôi d y các con cho � � n khi khôn l� n, gánh n� ng lao � � ng � � u � � � c

anh ch� em Ngài t� nguy� n chia � � u, h� u nh� b� t ph� n lao nh� c c� a thân ph� . Nh� ng không vì v� y mà s� c h� c c� a Ngài

suy gi� m. Ng� � c l i càng tinh t� n thêm h n do b� i lòng hi� u th� o dành cho thân ph� .

Th� i niên thi� u c� a Ngài tuy c hàn nh� ng c ng h� � ng � � y � � ni� m vui h� n nhiên cùng các b n � � ng l� a, nh� ng ni� m

vui � y còn là hành trang � � mang � i theo su� t c� m� t � � i ng� � i. Nh� ng bu� i tr� a hè, Ngài cùng chúng b n � � n chùa h� c bài,

v� a là ti� p c� n v� i Ph� t pháp b� ng nh� ng th c m c c� a tu� i hoa niên; nh� � ó l i � � � c thêm các ngu� n tình c� m t� n i quý

th� y. V� i ph� thân Ngài, � ó là nh� ng thú vui, nh� ng m� i giao l� u r� t b� ích, không th� thi� u mà v� i tâm lành c� a m� t ng� � i

Ph� t t , ph� thân Ngài luôn l� y làm hoan h� . T� � ó, nh� ng d� p cu� i tu� n hay ngh! hè, Ngài th� � ng theo thân ph� ho� c các

anh ch� em vô Hu� th� � ng xuyên, v� a � � th m thú các ngôi già lam c� kính, c ng v� a tìm l i các chú Sa di ngày nào � thôn

làng gi� � ã � � � c tu h� c t i � ây. Nh� � ó gi� a Hu� và làng thôn Qu� ng Tr� ch� ng còn cách bao xa.

N m Canh Tý (1960), v� i m� t gia � ình nh� th� , vi� c � � ng ý cho các ng� � i con xu� t gia � � i v� i thân ph� Ngài qu� là

� i � u nan gi� i, b� i h� u h� t ai c ng � � u mu� n là ng� � i tr � � c tiên � � � c vinh d� làm vi� c � y. Nh� ng v� i lòng m� � o thi� t tha

tràn � � y, c� ng vào t� ch� t thông minh, c� quy� t c� a Ngài � ã chi� m � � � c lòng tin c� a thân ph� ; khi� n ph� thân Ngài không

còn � n � o, nh� t trí cho Ngài xu� t gia h� c � o t i chùa Ph� � c Duyên, thôn H� ng Long, qu� n H� ng Trà, t! nh Th� a Thiên

(g� n chùa Linh M� – Hu� ). N m � y Ngài v� a tròn 15 tu� i � � i, � � � c B� n s� � � t pháp danh là Thanh Tu� .

t chí nguy� n l� n, l i � � � c � g� n các m� i quan h� � o tình � � � c vun tr� ng x� a nay và l i là n i x � Hu� . Ngài d� c

lòng trau d� i ki � n th� c Ph� t h� c l n v n hóa ph� thông, nên luôn chi� m � � � c lòng tin yêu c� a th� y, b n và các Ph� t t lân

c� n, nh� � ó vi� c h� c hành m� i ngày thêm tinh t� n v� � t tr� i rõ r� t.

Tuy vi� c tu h� c và th� i khóa ch� p tác công phu luôn b� n r� n � êm ngày, nh� ng v� i t � m lòng hi� u th� o vô h n, h� ng

n m, c� � � n ngày gi� m� , d u b� n b� u th� nào, Ngài c ng v� quê H� i L ng � � tr� c ti� p t� ng kinh c� u siêu cho thân m u quá

c� . Nh� ng d� p nh� th� , gia � ình Ngài tr� thành ngày h� i v� i nh� ng l� i gi � ng gi� i Ph� t pháp b� ng nh� n th� c riêng c� a Ngài,

tr� � c bà con thân quy� n và chòm xóm có m� t. Nhi� u lúc cha, anh và ng� � i thân còn t� ý mu� n Ngài v� nhi� u h n � � � � � c

nghe con mình, nhìn ng� � i thân ti� n b� v§ ki� n gi� i � o lý. Có l� n Ngài nói m� t câu t� � ng nh� � ùa mà mãi � � n sau này � ó

l i là l� i kh� ng � � nh r� t th� t: “Khi con không v� n� a, C� u và các anh ch� , bà con chòm xóm � � ng bu� n, vì nh� th� có ngh� a

là con � ã th� c s� � i vào n o � o...”.

N m Quý Mão (1963) tháng 5, Ngài thi � � b� ng Trung h� c � nh� t c� p, ch� a k� p chu� n b� cho hành trang b� � c ti� p

con � � � ng m� mang ki� n th� c ph� thông, thì ti� ng xích xe t ng và l� u � n n� báo hi� u c n � i h� a cho Ph� t giáo Vi� t Nam

x� y ra: Pháp n n! Ngài là m� t trong hàng ngàn dân Hu� � � u tiên ch� ng ki� n c� nh chính quy� n tri� t h c� Ph� t giáo vào

ngày 07.5.1963, � � r� i � ích thân Ngài có m� t t i ài phát thanh Hu� � � � u c� u Tràng Ti� n lúc 21 gi� 30 ngày 08.5.1963,

ch� ng ki� n hành � � ng dã man c� a c� nh sát, quân c� nh, hi� n binh, l� c l� � ng xe thi� t giáp, vòi r� ng c� a chính quy� n Di� m,

ra s� c tàn sát nh� ng ng� � i v� n th� ph� ng và th� c thi giáo lý t� bi c� a � � c Ph� t trong tay không m� t t� c s t. Ngài ch y thoát

� � � c cu� c tàn sát kinh hoàng � y nh� ng c ng k� p ghi vào tâm kh� m hình � nh 8 em oanh v gia � ình Ph� t t ngã g� c d� � i làn

� n, 4 ng� � i khác o� n o i d� � i xích xe t ng. H� ch! có “cái t� i” là � � n � � � ón nghe gi� phát thanh Ph� t � n, không bi� u

tình, không b o � � ng.

Ch� tôn � � c Lãnh � o T� ng h� i Ph� t giáo Vi� t Nam � ã t� � ó tuyên cáo, � òi h� i th� c thi 5 nguy� n v� ng chính � áng c� a

Ph� t giáo Vi� t Nam ban hành ngày 10.5.1963, � � r� i ngày 30-5 l i chính th� c kêu g� i T ng tín � � c� n� � c hi� p l� c � � u

tranh, b� o t� n Ph� t giáo, b� i máu � ã � � , th� t � ã nát, x� ng � ã th� c s� r i! Ngày 4 tháng 6 n m 1963, � y ban Liên phái B� o

v� Ph� t giáo � � � c thành l� p. Ngày 11.6.1963, Hòa th� � ng Thích Qu� ng � c t� thiêu t i Sài Gòn. Nh� v� y tình th� � ã lâm

vào c� nh d� u sôi l a b� ng và m� c d� u ng§y 17.6.1963 � ã có thông cáo chung gi� a Ph� t giáo và chính quy� n Ngô ình

Di � m, nh� ng t� i ác c� a Di� m v n lan tràn và kh� c li� t rõ nét k� th� . � n th� i � i � m này, tình hình tranh � � u c� a Ph� t giáo � ã di� n ra � � u kh p các t! nh thành. Bàn th� Ph� t t i gia còn ph� i

� em gi� u hu� ng là hình th� c m� t T ng s� d� b� theo dõi, gây khó d� � � � i � u và d� nhiên thân nhân h� � gia � ình càng là

� i � m � àn áp c� th� n� a. Gia � ình Ngài là m� t trong vô vàn n n nhân � y, thân ph� Ngài g� i th� tay khuyên Ngài ch� nên v�

quê vì gia � ình � êm ngày b� c� nh sát m� t v� tra h� i liên t� c. V� n cá tính m nh m nh� ng Ngài không kh� i th� t lên “Ph� t

giáo làm nên t� i tình gì ?”. Nh� v� y pháp n n không ch! b� � p vào ngôi chùa, vào quý T ng s� mà � ã lan tràn � � n t� ng gia

� ình, t� ng ngõ ngách làng thôn quy ng� � ng Ph� t � o.

Ngày 04.8.1963 (nh� m ngày R� m tháng 6 Âm l� ch), v� i b� n tính thi� t tha yêu � o, th� ng � � i và m� t m� c chí hi� u v� i

gia � ình, � � ng tr� � c hoàn c� nh nghi� t ngã, b� c xúc nh� th� ; Ngài quy� t � � nh v� quê H� i L ng vì ngày � ó chính là ngày gi�

thân m u, � � t� n m t ch� ng ki� n nh� ng h� , th� c. K� t qu� th� c t� � ã minh ch� ng cho nh� ng thông tin Ngài t� ng nh� n � � � c

là hoàn toàn không sai sót, càng tê tái � au lòng h n khi th� c t� ngày gi� m� nh� ng gia � ình không dám bày cúng nh� m� i

n m. Khi quay gót v� chùa Ngài còn v ng v� ng nghe ti� ng kh� n thi� t c� a ph� thân là ch� nên li� u l� nh v� � ây n� a! êm � ó

v� l i chùa, Ngài lòng s ng s� t h n khi nh� n � � � c tin: i � � c Nguyên H� ng v� a t� thiêu t i Phan Thi� t tr� a cùng ngày!

T� � ó, h� ng � êm Ngài th� � ng suy t� và vi� t vào nh� t ký m� y dòng bôi xóa r� i g ch d� � i nhóm câu “Máu � ã � � t� Hu� (v�

th� m sát � êm 08.5.1963 t i Hu� ) tràn � i kh p n i, � � n Sài Gòn bùng lên ng� n l a (Hòa th� � ng Qu� ng � c t� thiêu ngày

11.6.1963), l a � ã lan t� a ng� � c v� Nam Trung b� ( i � � c Nguyên H� ng t� thiêu ngày 4.8.1963) và s còn ai n� a t�

nguy� n th p lên ng� n � u� c � y t i n i � ây (Hu� ) ? Là m� t T ng s� tu h� c t� các ch� n già lam � � � � y ki� n th� c, n giáo

d� � ng c� a th� y T� còn � ây, mình ph� i làm sao ?”.

Ngài � ã t� tr� l � i � i � u � ó lúc ch� a � � y m� � i ngày sau, sau khi � ã vi� t 4 b� c th� � � l i:

- M� t g� i cho T� ng th� ng Ngô ình Di� m.

- M� t g� i cho toàn th� T ng Ni tín � � Ph� t giáo Vi� t Nam.

- M� t g� i cho th� y B� n s� c� a Ngài.

- M� t g� i cho thân ph� cùng thân quy� n.

Nh� v� y, tr� � c khi tu n � o, Ngài không có m� t l� i nào v� mình, ng� � i không ngh� � � n mình; ch! ngh� lo cho ng� � i

khác, cho nh� ng ng� � i còn s� ng. � c bi� t v� thân ph� , Ngài vi� t: “... Con ch� t � i, C� u s ph� i � � ng � � u v� i m� i � e d� a.

C� u � � ng s� , � � ng xiêu lòng khi h� dùng nhi� u mánh l� i khác, mà C� u ph� i hy sinh hoàn toàn cho Ph� t giáo, dù cho b� n

thân t� � i c� a C� u ph� i b� di� t vong...” L� i c� a Ngài, m� c dù vi� t cho thân ph� , nh� ng c ng chính là vi� t cho toàn th� Ph� t

giáo � � chân chính.

Ngày 13 tháng 8 n m 1963, nh� � � sáng ng� n l a r� c chi� u th� u t� n cõi u minh. Ngài � ã t� thiêu thân vào lúc 01 gi�

khuya t i chùa Ph� � c Duyên, thành ph� Hu� , tu� i � � i 18 n m, v� i 3 tu� i � o tràn � � y nhi� t huy� t Thích t t� bi.

V PHÁP THIÊU THÂN - I C THÍCH THI N M (1940 – 1963)

i � � c Thích Thi� n M� , th� danh là Hoàng Mi� u, sinh n m Canh Thìn 1940 t i Bình � nh trong m� t gia � ình nhi� u

� � i sùng tín Ph� t � o.

Ngài � � � c song thân cho vào chùa làng xu� t gia t� thu� bé th , theo ch� T ng h� u c� n th� gi� và h� c t� p th� i khóa

thi� n môn � � mong khi l� n lên s là b� c Nh� Lai s� gi� k� t� c truy� n � ng ánh sáng chánh pháp.

N m Bính Thân 1956, khi � � n tu� i 16, Ngài th� gi� i Sa di t i chùa do B� n s� truy� n th� . Sau khi th� gi� i, Ngài � � � c

B� n s� cho theo h� c t i các Ph� t h� c � � � ng c� a Giáo h� i t� ch� c � T� � ình Th� p Tháp và Long Khánh – Qui Nh n.

N m Canh Thân 1960, khi tu� i � � i � � 20, Ngài � � � c B� n s� cho th� � i gi� i t i gi � i � àn chùa B u Tích � Phan Rí

Thành, Bình Thu� n, do Hòa th� � ng Thích Viên Trí làm àn � � u truy� n gi� i. � ng khóa gi� i t v� i Ngài là i � � c Thích

Nguyên H� ng, c ng là m� t b� c V� pháp thiêu thân trong cu� c pháp n n 1963.

Sau khi th� � i gi� i, Ngài b t � � u du ph� ng tham h� c hành � o. Nh� n th� y mi� n cao nguyên s n c� � c Ph� t � o còn

s khai, Ngài ch� n ph� ng này làm n i du hóa. � u tiên, Ngài ng� � c con � � � ng t� Tây S n – Bình � nh lên cao nguyên

c L c, r� i d� n � � n cao nguy«n Lâm Viên và Ngài d� ng chân t i thành ph� à L t � � tu h� c trau gi� i Gi � i � nh Tu� và

b� � c � � u ho� ng hóa � � sanh.

N m Quý Mão 1963, lúc này t i Sài Gòn, phong trào � � u tranh ch� ng � àn áp Ph� t giáo c� a chính quy� n Ngô ình

Di � m � ã lên � � n cao trào. Nh� ng ng� n l a thiêu thân th p sáng vô minh � � b� o v� Ph� t giáo tr� � c c� � ng quy� n c� a nh� ng

v� B� Tát Qu� ng � c, Th� � ng t� a Tiêu Diêu, i � � c Nguyên H� ng, Thanh Tu� , Qu� ng H� ng... � ã � ánh th� c l� ng tâm

nhân lo i.

� u tháng 7 n m 1963, trong cu� c � � u tranh � òi th� c thi n m nguy� n v� ng Ph� t giáo c� a T! nh Giáo h� i Tuyên � c

( à L t), Ngài � ã t� ch� t ngón tay tr� trong m� t cu� c bi� u tình � � bày t� s� ph� n � � i chính quy� n không thi hành � úng � n

b� n thông cáo chung � ã ký v� i � y ban Liên phái b� o v� Ph� t giáo.

Ngày 7 tháng 10 n m 1963 t i New York, i h� i � � ng Liên hi� p qu� c m� cu� c h� p v� tình hình Vi� t Nam. M� t phái

� oàn � i � u tra c� a Liên hi� p qu� c g� m 7 ng� � i t� i Sài Gòn vào ngày 24 tháng 10 n m 1963, m� c � ích ti� p xúc v� i Ph� t giáo

� � n m rõ s� vi ph m c� a chính quy� n Ngô ình Di� m � � i v� i Ph� t giáo.

B� c xúc tr� � c cu� c � � u tranh c� a toàn th� T ng Ni Ph� t giáo � � , Ngài t� thành ph� à L t xu� ng Sài Gòn vào gi� a

tháng 10 n m này, c� trú t i chùa V n Th� – Tân � nh � � cùng ch� tôn � � c tham gia cu� c tranh � � u � ang � � n h� i quy� t li � t

tr� � c s� quan tâm c� a th� gi� i, � ang d� n � i � � n k� t qu� .

Ngày 27 tháng 10 n m 1963, phái � oàn � i � u tra Liên hi� p qu� c � ã có cu� c ti� p xúc riêng v� i Hòa th� � ng H� i ch�

Thích T� nh Khi� t t i chùa � n Quang. Ngài d� � � nh t� thiêu tr� � c chùa � n Quang � � b� ng hành � � ng t� v� i phái � oàn � i � u

tra tâm nguy� n c� a Ph� t giáo � � , nh� ng vì chính quy� n ng n tr� � � phòng, Ngài bèn chuy� n b� � c âm th� m � � n ngay tr� � c

Nhà th� � c Bà – Sài Gòn th� c hi� n ý � � nh c� a mình. Vào lúc 10 gi� 30 sáng hôm � ó, Ngài ng� i ki � t già t� t� m x ng,

châm lên ng� n � u� c cúng d� � ng Tam b� o, c� u nguy� n Ph� t giáo � � Vi � t Nam thoát kh� i pháp n n.

Ng� n l a thiêu thân c� a Ngài bùng cháy tr� � c s� ch� ng ki� n c� a � � ng bào Công giáo trong Nhà th� , � � ng bào Ph� t t

� g� n � � y và các phóng viên ngo i qu� c � ã � � � c thông tin tr� � c. H� � ã quay phim ch� p � nh c� nh t� � ng này nh� ng b� c� nh

sát gi� t l � y � i. Khi b� n ng� � i phái � oàn � i � u tra Liên hi� p qu� c hay tin � � n n i, thì xe c� u h� a v n còn � ang x� t n� � c h� u

xóa � i d� u tích c� a v� t� thiêu. Trong khi � ó, � � ng bào � ã t� h� p l i bi � n thành m� t cu� c bi� u tình � � ph� n � � i chính quy� n

� ã c� tình làm ng nh� ng nguy� n v� ng c� a Ph� t giáo � � Vi � t Nam, và � � t� � ng ni� m � � n m� t b� c V� pháp thiêu thân n� a

v� a hi� n mình cho s� tr� � ng t� n c� a � o pháp.

Tr� � c lúc ra � i v � cõi t� ch di� t, Ngài � ã vi� t b� n b� c th� � � l i:

- G i cho T� ng th� ng Ngô ình Di� m;

- G i cho � � c H� i ch� Ph� t giáo Thích T� nh Khi� t;

- G i cho ông U-Thant, T� ng th� ký Liên hi� p qu� c.

- G i cho Ph� t giáo � � Vi � t Nam, kêu g� i hãy ti� p t� c cu� c � � u tranh � òi quy� n t� do bình � � ng c� a Ph� t giáo cho � � n

khi thành t� u.

Ng� n l a t� thiêu c� a Ngài Thi� n M� c ng là ng� n l a cu� i cùng báo hi� u s� s� p � � c� a ch� � � b o quy� n k� th� tôn

giáo � ã x� y ra b� n ngày sau � ó. Ngài ra � i vào lúc tu� i � � i tròn 23 v� i 3 H l p.

Ngày 1 tháng 11 n m 1963, quân � � i thu� c chánh quy� n b� y gi� � ã th� c hi� n cu� c cách m ng l� t � � ch� � � � � c tài

Ngô ình Di� m, ch� m d� t giai � o n t m t� i c� a � êm dài l� ch s pháp n n Ph� t giáo � mi� n Nam Vi� t Nam.

V PHÁP THIÊU THÂN - THÍCH THI N HU (1948 – 1966)

Th� y Thích Thi� n Hu� t� c danh Nguy� n Lang, sinh ngày 05 tháng 5 n m 1948 (M� u Tý), t i � p � nh Nhiên, xã An

Nghi� p, qu� n Tuy An, t! nh Phú Yên, thân ph� là c� ông Nguy� n C� ng và thân m u là c� bà Tr� n Th� Giã.

Th� y sinh tr� � ng trong m� t gia � ình thu� c thành ph� n b� n nông nh� ng nh� s� giáo d� c nghiêm kh c c� a song thân,

d� a vào n� n t� ng � o lý truy� n th� ng tín ng� � ng Ph� t � o nhi� u � � i, nên � � c tính � i � m � m và s� hi� u bi� t v� m� i ngh� a v�

� ã s� m � � � c phát tri� n.

N m Quý T" (1953), không nh� nh� ng � � a tr� khác, khi v� a tròn 5 tu� i, Th� y � ã � � � c h� c th� ng vào l� p 5 (l� p M� t

ngày nay) mà không ph� i qua các n m v� lòng n i tr� � ng làng, � ã khi� n nhi� u ng� � i ng c nhiên, khâm ph� c và không ng� t

l � i ca ng� i s� c d y d� c� a ph� thân Th� y. T� � ó, con em các gia � ình chung quanh � � u � � � c cha m� h� khuy� n khích cho

ch i thân � � ph� n nào ch� u s� � nh h� � ng � áng quý � ó n i Th� y.

Nh� vào m� i quan h� r� ng rãi s� m s� a � ó mà trong su� t qu� ng � � i niên thi� u cho � � n lúc tr� � ng thành, Th� y � ã huân

t� p � � � c r� t nhi� u hi� u bi� t c� n thi� t. Nh� ng n m trung h� c là th� i gian tìm hi� u Ph� t h� c thêm l� n d� n theo chí tham c� u

h� c h� i. Các b n bè thêm nh� ng m� i thân m� i, nh� ng c ng � � u g� p nhau trong lý t� � ng Ph� t � à, khi� n con � � � ng � � n v� i

� o c� a Th� y không còn kho� ng cách xa n� a.

N m Quý M� o (1963), cùng theo ki� n th� c Ph� t h� c c� a mình l� n lên v� i c� m� t ni� m t� hào v� m� t tôn giáo l� n c� a

dân t� c, c ng là n� i � au khi Ph� t giáo � ang � � ng bên b� v� c s� k� th� c� a chính quy� n Ngô ình Di� m, � ã làm Th� y và các

b n b� t d� y hành � � ng c±ng nhau bãi khóa, xu� ng � � � ng và tham gia tuy� t th� c cùng v� i hàng ngàn tôn � � c T ng ni, Ph� t

t toàn t! nh và mi� n Nam Vi� t Nam. ó là qu� ng � � i � áng nh� nh� t c� a Th� y và b n h� u. Càng � áng nh� h n là tên tu� i

Th� y � ã b� m� t v� luôn � ón l� ng tr� � c c� ng tr� � ng � � hòng b t Th� y cùng các b n. Nh� ng lúc nh� th� , Th� y và các b n

nh� nh� ng con sóc khôn lanh, lòn lách theo b� n n ng c� a tu� i tr � n ng � � ng. Khi m� i � e d� a � � n m� c ph� i t m lánh xa

tr� � ng h� c, gia � ình, Th� y cùng các b n ph� i s� ng d� � i nhi� u dáng v� , � � n c� làm “l hành kh� t tr� ”, khi � n m� t v� không ít

phen � iên � � u kh� nh� c � � i phó.

N m Giáp Thìn (1964), khi ch� � � � � c tài Ngô ình Di� m s� p � � theo tham v� ng b o quy� n thì s� an lành t m � � n

v� i Ph� t giáo, c ng là � � n v� i th� i tu� i tr� c� a Th� y. T� � ây, Th� y ra s� c h� c hành � � bù l i th� i gian bi� n � � ng � y. K� t qu�

ti � n b� rõ nét h n bao gi� h� t.

Hình � nh ch� tôn � � c T ng Ni, Ph� t t x� thân vì � o pháp luôn kh c � � m trong tâm kh� m, khi� n lòng khâm ph� c,

ng� � ng m� n i Th� y thêm r ng r� thôi thúc. � c bi� t các b� c T o � ã � em thân mình làm � u� c soi sáng n o u minh, � ã

nêu b� t lý t� � ng v� m� t v� T ng s� ngày thêm cao � � p n i Th� y. T� � ây ý nguy� n xu� t gia � ã r o r� c n i trái tim tr� trung

chân chính c� a Th� y.

Ngày 18 tháng 4 n m 1964, khi 16 tu� i, Th� y � � � c phép song thân cùng vài b n h� u khác � � n chùa T� Ân � Tuy An

xin xu� t gia, � � � c Th� � ng t� a Thích T� Viên, � � t pháp danh là Qu� ng Trí, pháp t� Thi� n Hu� . Nh� vào c n b� n Ph� t h� c

v� n � ã có t� lâu, c� ng vào lòng thi� t tha v� i Ph� t � o, nên khi � ã th� gi� i xu� t gia Th� y t� ra v� � t tr� i h n b n � � ng tu,

khi� n th� y T� , pháp l� càng thêm tin t� � ng hy v� ng.

N m � t T" (1965), B� n s� � ã g� i Th� y vào tu h� c t i chùa Tu Bông, qu� n V n Ninh, t! nh Khánh Hòa. N i � ây s� h� c

c� a Th� y càng � � � c c� ng c� và � � � c s� quý m� n c� a T ng chúng. Tu� i 17 t� n d� ng s� c kh� e � ang th� i sung mãn, Th� y t�

nguy� n gánh vác các công vi� c n� ng nh� c thay cho ch� huynh � ã l� n tu� i ho� c b� n h� c � c� p cao h n.

N m Bính Ng� (1965), Th� y � � � c phép � ng � àn th� Sa di gi� i t i ngôi chùa � ang trú x� . B� n s� truy� n gi� i cho Ngài

là Hòa th� � ng Thích Thiên S n.

¯ c ng là n m Ph� t giáo � ang lâm vào cu� c kh� ng ho� ng m� i, Giáo h� i c ng � ang � i � � u trong cu� c � � u tranh cho

m� t n� n dân ch� l� p hi� n và v� n � � ng ch� m d� t chi� n tranh, Th� y có � � nh� n th� c � � nhìn sâu vào c� c di� n � � t n� � c và

Giáo h� i hi � n th� i. Do v� y m§ � ã không ít l� n Th� y ph� i t� h� i t i sao Ph� t giáo – m� t tôn giáo v� n d� thi� t tha yêu hòa

bình và th� c thi h nh t� bi cao � � p c� a nhân lo i, l i ph� i luôn g� p nh� ng ch� � ng duyên ? Lúc này � ây, máu x� ng T ng

tín � � l i ti � p t� c � � và � ã có không ít ng� n l a t� thiêu thân làm h� i chuông c� nh t! nh. Nh� ng ng� � i v� n thi� t tha v� i ti � n

� � chánh pháp s không còn � � th� i gian � � t� v� n ho� c � n l� buông mãi l� i ti � c than, khi hàng lo t s� ki � n � au lòng liên

t� c � � � p vào thân ph� n Ph� t giáo Vi� t Nam.

10 gi� 30 phút sáng ngày 1.6.1966, tin Th� � ng t� a Thi� n Minh b� ám sát h� t � ã lan nhanh m� i n i, khi� n t� t c� nh� ng

ng� � i con Ph� t � � u bàng hoàng s ng s� t, trong � ó có Th� y. Và nh� m� t � � ng l� c m nh m thôi thúc, Th� y quy� t � � nh v�

Sài Gòn � � th� c hi� n m� t vi� c có ý ngh� a. Ti� c r� ng ý � � nh � ó, Th� y không th� th� c hi� n � � � c � � ó, vì chính quy� n � ã ch� t

ch� t m� i n i � � ng n ng� a, nên ngay bu� i tr � a hôm � y, Th� y � � n Gò Gi� ng N� � c Nóng t i � p Tân Ph� � c, xã V n Ph� � c,

qu� n V n Ninh, t! nh Khánh Hòa, � ã t� châm ng� n l a thiêu thân, làm ng� n � u� c ng� � ng v� ng t� ph� ng xa, g� i ch� tôn

� � c kính yêu và soi � � � ng c� nh t! nh n o u minh mà chính quy� n � ang b� � c sâu vào t� i ác.

Hôm � y nh� m ngày 13 tháng 4 n m Bính Ng� (1.6.1966) – Ph� t l � ch 2510, Ngài � ã hi� n dâng tu� i tr� � � y hoài bão c� a

mình cho chân lý Ph� t giáo, Th� y h� � ng d� ng 18 tu� i xuân, v� i 2 tu� i nh� p � o, và h nh nguy� n V� pháp thiêu thân c� a

Th� y là tín hi� u nh� p l� u thánh ch� ng � mai sau.

Khi t� ch� c l� an táng c� a Th� y, T! nh h� i Ph� t giáo Khánh Hòa � ã phát hi� n ba b� c th� Th� y vi � t t� bao gi� � � g i:

- T! nh h� i Ph� t giáo Khánh Hòa.

- B� n s� Thích T� Viên.

- Và g� i cho gia � ình.

V PHÁP THIÊU THÂN - THÍCH H NH C (1948 – 1967)

Th� y Thích H nh � c, th� danh là Tr� n V n Minh, sinh ngày m� ng 10 tháng 4 n m 1948 (nh� m mùng 2 tháng 3 n m

M � u Tý), t i xã Bình � c, qu� n Bình S n, t! nh Qu� ng Ngãi.

Th� y sinh tr� � ng trong m� t gia � ình nông nghi� p thu� n l� ng, có truy� n th� ng tín ng� � ng Ph� t � o lâu xa. Thông

minh, hi� n h� u, luôn hòa ái � � h� c h� i, thân c� n; nên Th� y r� t � � � c lòng v� i m� i ng� � i. Do v� y, Ngài � ã s� m có nh� ng m� i

quan h� � o tình ngay t� t� m bé, k� ni� m tu� i th r� t � � p v� i các b n cùng trang l� a trong làng cùng nhau � � n chùa t� ng

kinh và nghe gi� ng.

Ngay t� nh� ng n m ti� u h� c � tr� � ng làng, Th� y � ã � � � c xem là t� m g� ng hi� u h� c và r� t m� c l� � � v� i th� y, cô và

v� i b n bè.

Tháng 6 n m K� H� i (1959), Th� y � � � c gia � ình � � ng ý cho xu� t gia tu h� c n i chùa Viên Giác – Thanh Thanh S n

(núi Thình Thình thu� c h t S n T� nh, giáp ranh v� i Bình S n) làm � � t c� a Hòa th� � ng Thích Huy� n t. Th� y � ã nhanh

chóng chi� m � � � c lòng tin yêu c� a � i chúng, B� n s� nh� n th� y n i Th� y có t� ch� t thông minh, nên khuy� n khích c� g ng

ti � p t� c con � � � ng h� c v� n là vi� c � u tiên.

Sau l� ng chùa Viên Giác - Thanh Thanh S n là c� m� t vùng � � i thoai tho� i thu� c quy� n s� h� u T ng chúng trong chùa,

ngoài vi� c tu h� c còn ph� i tham gia công vi� c tr� ng t! a, th� c hi� n ph� ng châm c� a T� Bách Tr� � ng “Nh� t nh� t b� t tác,

nh� t nh� t b� t th� c”. Công tác nông thi� n � y không ngo i tr� b� t c� ai. Th� y tuy ch� a � � n tu� i ph� i nh� c s� c nh� các s�

huynh vì còn � u tiên cho vi� c h� c, nh� ng v n xông xáo b� ng t� t c� nh� ng thì gi� r� nh rang � � ph� giúp ph� n nào công vi� c.

Nh� v� y mà Th� y trông kh� e và v m v� nh� m� t thi� u niên.

N m Quý M� o (1963), nh� bao ngôi chùa khác, chùa Viên Giác c ng hòa mình vào công cu� c � � u tranh ch� ng ch� � �

gia � ình tr� Ngô ình Di� m, vì h� � ang ra s� c t� n di� t Ph� t giáo. Ngày ngày c p sách � � tr� � ng qu� n l" xa xôi, nh� ng v� i

tu� i 15 nhanh nh� n � y, Th� y mang � i mang v� nh� ng thông tin liên l c t� ch� tôn � � c lãnh � o Giáo h� i t! nh v� i B� n s� là

C� v� n � y ban Liên phái B� o v� Ph� t giáo t! nh Qu� ng Ngãi.

Nh� ng ngày tháng này, tr� � c c� nh � au th� ng c� a Ph� t giáo, � ã chuy� n bi� n tâm h� n Th� y tr� nên tr� m t� tr� � c tu� i,

t� � ó bao n� i u� n khúc khi � � � c bày gi� i, � ã làm ng c nhiên B� n s� và ch� huynh � � � � � c nhân lên dành cho Th� y.

N m Giáp Thìn (1964), sau khi hoàn thành công cu� c � � u tranh giành l i quy� n t� do tín ng� � ng và ch� � � Ngô ình

Di � m s� p � � , Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t ra � � i v � i hi � n ch� ng pháp lý. Ph� t giáo Vi� t Nam b� � c sang trang

s m� i v � i quy mô ho t � � ng r� ng rãi, phù h� p v� i � à ti� n hóa c� a th� i � i � ó. T� c s� thu� n l� i � y, hàng T ng s� � � � c d� p

ti � p c� n v� i th� c tr ng xã h� i � � nâng b� � c phát tri� n. Chùa Viên Giác tuy � vùng sâu nh� ng là ngôi chùa � i tiên phong � áp

� ng các ch� tr� ng c� a Giáo h� i, do B� n s� Ngài � � � c th! nh c làm � c � y T ng s� c� a T! nh h� i Ph� t giáo Qu� ng Ngãi,

nên T ng chúng trong chùa � � � c nh� h� ng ân oai � � c � ó, có � i � u ki� n hòa nh� p nhanh chóng. Th� y là m� t trong nh� ng

nhân t� � � � c � � t � � và giúp � � trong s� hòa nh� p � ó.

N m � t T" (1965), tr� � c nhu c� u c� p thi� t c� a Giáo h� i là � ào t o T ng tài có kh� n ng và trình � � ki � n th� c � � ho� ng

d� ng chánh pháp. Th� y � � � c B� n s� g� i lên chùa T! nh h� i � � ti � n vi� c h� c ngo i � i � n n i tr � � ng Trung h� c B� � t! nh,

� � ng th� i có � i � u ki� n g� n g i ch� tôn � � c tham c� u Ph� t � o. ây là d� p may hi� m có trong � � i tu s� nên Th� y r� t hân

hoan l y t B� n s� y giáo du h� c.

N m Bính Ng� (1966), Th� y � ã th� Sa di gi� i t i Gi� i � àn chùa H� i Ph� � c, t! nh Qu� ng Ngãi. Vi� c h� c không xao lãng,

vi � c � o ch� ng lìa xa, Th� y � ã � i t� ng b� � c v� ng ch c trên l� trình ti� n tu trí � � c, mang theo bên mình hoài bão ph� ng s�

chúng sanh cao � � p và tuân hành lý t� � ng Giáo h� i m� t cách thi� t tha.

Khi th� Sa di gi� i c ng là lúc trình � � nh� n th� c c� a Th� y � ã tr� � ng thành. Do v� y, Th� y � ã ch m ph� i m� t th� c tr ng

� au � � n khác � � n v� i Giáo h� i, có bàn tay � � i ngh� ch thâm � � c c� a chính quy� n k� sau Di� m. V� t r n n� t trong lòng Giáo

h� i � ã manh nha t� lâu, nay l i thêm tác � � ng x� u � y � ã tr� nên tr� m tr� ng, khi� n Vi � n T ng Th� ng và Vi� n Hóa o ph� i

t m lánh b� m� nh � � t Vi � t Nam Qu� c T� c� a mình v� � � t tr� s� t m t i chùa � n Quang.

Chính quy� n không ch! d� ng l i � m� c chia r gi� i lãnh � o Giáo h� i, mà ng� m ng� m h� u thu n cho m� t s� tín � � � ã

không ng� n ng i khiêu khích tính � � a ph� ng, bi� n n i hòa ái ti� n tu tr� nên � ôi b� thù h� n, chia r Nam-B c, khi� n c� c

di� n ngày càng tr� nên x� u � i. S� khích � � ng � y c� a chính quy� n � ã gây ra bao � au th� ng cho trang s Ph� t giáo, hình

thành ra cái g� i là “Giáo h� i Qu� c T� ” cùng “Giáo h� i � n Quang” h� t s� c � au bu� n.

� h� p pháp hóa “Giáo h� i Qu� c T� ”, chính quy� n t o ra “Hi� n ch� ng 23/67” � � phát tri� n ý � � công nh� n cái m� i

xóa b� cái c . Ph� t giáo � ang � � ng bên b� th� m h� a m� i, ch� a bi� t r� i s � � n m� u ch� � c gì n� a trong nh� ng ngày tháng t� i.

Ngày 11 tháng 9 n m 1967, � � c T ng th� ng tri� u t� p các h� phái � � ng sáng l� p Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng

nh� t n m 1964, � � nêu rõ l� p tr� � ng c� a Giáo h� i và kh� n tr� ng thành l� p ngay � y ban B� o v� Hi � n Ch� ng. Ngày 14-9,

Vi � n T ng Th� ng – Vi� n Hóa o � ã g� i th� lên t� � ng Thi� u v� i 51 ch� ký c� a các t! nh – mi� n, yêu c� u h� y b� “Hi � n

ch� ng 23/67”. Th� nh� ng l� i kh� n c� u thi� t tha chính � áng � y � ã không � � � c � oái hoài, m� t thái � � xem th� � ng t� ch� c

Ph� t giáo Vi� t Nam. T� � ó, máu x� ng T ng Ni, Ph� t t tha thi� t vì � o m� u l i ti � p t� c tuôn r i!

Ngày 31 tháng 10 n m 1967, tr� � c hi� m h� a th� ng h� n � y, Th� y không ng� n ng i hi � n dâng tu� i thanh xuân c� a mình,

� � b� o v� Hi � n ch� ng Giáo h� i b� ng ng� n � u� c r� c h� ng tr� � c sân chùa T! nh h� i Ph� t giáo Qu� ng Ngãi. N m � y, Ngài

v� a � úng 19 tu� i � � i, 9 n m trau d� i � o h nh.

HÒA TH NG TH CH KÔONG (1879 – 1969)

Hòa th� � ng Brahma Sara, th� danh là Th ch Kôong, sinh n m 1879, nh� m tháng 11 n m K� Mão, t i xóm Som Rôong

Êck, xã Nguy� t Hóa, huy� n Châu Thành, t! nh Trà Vinh.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình nông nghi� p thu� n h� u, thân ph� là c� ông Th ch Ch nh, thân m u là c� bà S n

Th� L m.

N m 1891, khi lên 12 tu� i, Ngài � � � c cha m� d n � � n chùa Som Rôong Êck (Ông M� c), � � h� c ch� Khmer v� i Hòa

th� � ng Huôi, tr� trì t i � ây.

N m 1896, khi � � � c 17 tu� i, sau 5 n m h� c hành ch� ngh� a, Ngài xin phép song thân, cho xu� t gia � � u Ph� t, và Ngài

Huôi làm Th� y t� � � cho th� gi� i Sa di c ng t i ngay chùa này.

N m 1901, lúc 22 tu� i, Sa di Th ch Kôong � � � c th� C� túc gi� i t i i gi � i � àn chùa Som Rôong Êck, do Ngài Huôi

làm Th� y t� � � , Ngài Kes tr� trì chùa Pô-thi-vong-sa-ram Chong Top (Bodhi Vansàràma) làm Th� y Y� t ma, Ngài Kuch tr�

trì chùa Som-Bua-Rit-Thi-S c làm Th� y Giáo th� , Ngài � � � c ban pháp danh là Brahma Sara.

Sau khi th� � i gi � i, Ngài ti� p t� c � t i chùa chuyên tâm tu h� c, ph� ng Ph� t h� S� trong su� t 5 mùa H . � n n m 28

tu� i (1907), Ngài xin phép Th� y t� � � � i h� c pháp môn thi� n (Kammatthàna) t i chùa Pháp-nôo Pro Hôth, huy� n C� u

Ngang, Trà Vinh, v� i Thi � n s� S-vai. H� c khóa thi� n � � � c m� t n m, Ngài tr� v� b� n t� , tu hành và truy� n � t nh� ng � i � u

h� c � � � c cho các S� chúng � � ng môn, và gi� ng d y các � � ng bào Ph� t t .

N m 1911, khi Ngài � � � c 32 tu� i, l i xin phép B� n s� sang n� � c Cao Miên ti� p t� c � i h� c thi� n � � nh (Gandhadhura),

t i chùa K-� ol, huy� n Soong Kêe, t! nh Bath om Boong h� t hai n m. Sau � ó Ngài chu� n b� sang Thái Lan h� c ti� p khóa

thi� n nâng cao, nh� ng g� p � � � c Thi� n s� Sao � chùa Pô-Thi-L ng-Ka-Ngoài (Bodhi Lanka) t! nh Xiêm R� p, Ngài bèn y ch! vào Thi� n s� Sao và v� chùa này tu h� c thi� n.

H n 8 n m tu h� c thi� n t i � ây, n� i l � c thi� n � � nh t ng ti� n r� t nhanh, Ngài tr� thành v� Thi� n s� tr� � ng � oàn hành

thi� n h nh � u à (hành thi� n � ch� n r� ng núi xa lánh m� i ng� � i), nh� ng vì lý do an ninh nên m� i n m Ngài h� � ng d n

các thi� n sinh vào r� ng núi hành thi� n ch! � � � c 2 ho� c 3 tháng.

Ngài phát nguy� n hành thi� n theo h nh � u à � � � c 11 n m, sau � ó tr� l i chùa Pô-Thi-L ng-Ka-Ngoài cùng v� i

Thi� n s� Sao và các v� tr� � ng lão ho� ng pháp l� i sanh. Trong th� i gian � t i chùa � ây, Ngài th� � ng xuyên gi� ng d y pháp

môn thi� n cho các S� và � ông � � o Ph� t t . Các S� � Giá Rai, t! nh B c Liêu c ng � � n th! nh Ngài v� tr� x� giáo hu� n khóa

thi� n h� c cho m� i ng� � i.

N m 1932, Ngài � ã 53 tu� i, Ngài xin phép Thi� n s� Sao � � tr� v� chùa quê x� a, n i � � u tiên xu� t gia v� i Th� y t� � � là

Hòa th� � ng Huôi. Lúc v� , Ngài mang theo 2 phi� n � á � � � n " ng Kôo, và cho th� t c thành hai t� � ng Ph� t � � ng � � tôn th�

t i chùa Som Rôong Êck, cho � � n nay v n còn. Trong n m này, thân ph� Ngài qua � � i, Ngài lo vi� c hi� u l� m� t cách chu

� áo, sau � ó không bao lâu, Ngài l i ph� i lo tang l� cho Hòa th� � ng Huôi tr� trì chùa Som Rôong Êck là Th� y t� � � c� a Ngài.

Sau khi tang l� xong, Ngài � � � c � � ng bào Ph� t t � � c tr� trì chùa Som Rôong Êck, n� i ti � p s� nghi� p ho� ng hóa � � sanh

c� a Th� y T� .

T� � ây, v� i c� ng v� tr� trì, lãnh � o T ng chúng, Ph� t t , Ngài th� � ng tham v� n v� i Hòa th� � ng Mé-Kon Sumangala

Silà Sao tr� trì chùa Po-Thi-L ng-Ka-Ngoài � � ti � n tu thêm � o h nh, và t� ch� c ho t � � ng Ph� t s� .

Ngài là m� t v� th� y kh� kính, � � y lòng t� bi nhân ái, th� � ng xuyên giúp � � m� i t � ng l� p dân chúng, khuy� n tu cho các

hàng � � t , tr� giúp xây d� ng tr� � ng l� p. Ngài � ã t o � � � c m� t ngôi h� c � � � ng Pàli, và m� t ngôi h� c � � � ng cho các S� và

con em � � ng bào Ph� t t h� c ch� Khmer-Pháp. Ngay t i chùa, Ngài t� ch� c gi� i � àn, và cung th! nh Hòa th� � ng Thi� n s�

Mé-Kon Sao làm Th� y T� � � thay cho B� n s� Huôi � ã viên t� ch.

Ngoài ra, Ngài còn xây c� t 4 ngôi b� o tháp � xung quanh chánh � i � n, m� t ngôi tháp � phía d� � i và 2 ngôi tháp n� m

hai bên sân tr� � c chánh � i � n cùng tu s a T ng xá, Trai � � � ng thêm khang trang. � c bi� t, Ngài � ã vi� t nhi� u quy� n sách

kinh � � c, kinh h� c... dày công sao chép nhi� u kinh � i � n b� ng lá muôn, nh� kinh: Mù La, Sùtra, Dhammapada datthakathà,

Mangalatthadipanì... và Ngài � ã th! nh b� Tam t ng b� ng Pàli-Khmer ng� , sung vào t� kinh sách c� a chùa.

N m 1937, lúc này Ngài � � � c 38 tu� i H , 58 tu� i � � i, sau khi có v n th� � � b t c� a Hòa th� � ng Mé-Kon Sao g i � � n

các v� i lão Hòa th� � ng Nànaranisì Ôok chùa Kh-T� ng và Hòa th� � ng Visuddhi Vanisà S n Ly chùa Bodhisàlaraja Kom

Poong, Ngài � � � c các tr� � ng lão quy� t � � nh � � c lên ch� c Hòa th� � ng, � � ng th� i giao phó cho Ngài th� a k� ch� c v� Hòa

th� � ng Thi� n s� Mé-Kon Sao. Nh� ng n m sau � ó, Ngài � � � c b� u vào ch� c Phó Mé-Kon t! nh Trà Vinh và ti� p t� c ho t

� � ng Ph� t s� cho � � n ngày viên t� ch.

Trong vòng g� n 10 n m cu� i � � i, tuy tu� i cao s� c y� u, nh� ng Ngài v n mi� t mài làm vi� c ph� ng s� � o pháp và dân

t� c không ng� ng ngh! . Ngài luôn khuyên b� o các hàng � � t xu� t gia và t i gia ti� n tu h� c � o, m� mang ki� n th� c Ph� t

pháp và th� pháp, ngõ h� u làm t� t � � i � � p � o sau này.

Ngày 20 tháng 11 n m K� D� u, t� c ngày 29-12-1969, Ngài � ã thu th� n nh� p di� t, tr� th� 90 n m, tu� i � o 68 h l p –

L � tang Hòa th� � ng phó Mé-Kon Brahma Sara Th ch Kôong, � � � c t� ch� c long tr� ng và trang nghiêm trong 5 ngày � êm

t i chùa Som Rôong Êck, xã Nguy� t Hóa, Châu Thành, Trà Vinh, và sau � ó L� trà t� � � � c ti� n hành vào lúc 15 gi� ngày 24

tháng 11 n m K� D� u trong s� th� ng ti� c c� a hàng ngàn T ng tín � � Ph� t t , xá l� i � � � c cung th! nh an v� trong B� o tháp

l � n ngay t i b� n t� lúc sinh th� i c� a Ngài.

Hòa th� � ng Brahma Sara Th ch Kôong � ã c� ng hi� n tr� n � � i cho � o pháp vì l� i ích chúng sinh, là m� t v� Thi� n s�

m u m� c, � � y lòng t� bi, nhân ái. Ph� t giáo Khmer � ã m� t � i m� t b� c tr� � ng lão � � c � � , m� t � i ch� d� a tinh th� n bi trí

v� ng ch c, và các th� h� mai sau mãi ghi nh� , noi g� ng tu h� c c� a Ngài.

HÒA TH NG THI N LU T (1898 – 1969)

Hòa th� � ng Thi� n Lu� t, pháp danh VinayaKusala Bhikkhu, th� danh Ngô B� o H� , sinh n m M� u Tu� t 1898 t i Sa éc,

nay là t! nh � ng Tháp. Ph� thân Ngài là c� Ngô V n Nghi – v� n là ng� � i Tri � u Châu, do � i � u ki� n sinh ho t nên � ã � � a c�

gia � ình sang Cao Miên l� p nghi� p t i t ! nh Prey-Veng (hay Lò Veng, t� c làng Hòa M� theo cách g� i c� a c� ng � � ng ng� � i

Vi � t xa x� ).

C� ông Ngô V n Nghi tinh thâm Hán v n, gi� i ông y, T vi � � u s� và còn là m� t K� v� ng ki� t xu� t. � � c l� n lên

bên m� t ng� � i cha � a tài nh� v� y, nên t� thu� tr� Ngài � ã s� m h� p th� nh� ng tinh hoa � y. Ngoài ki� n th� c l� p thân h� c

� � � c t� thân ph� , Ngài còn là m� t thanh niên � � � c b n bè n� ph� c vì b� n tính c� ng li� t, kh� n ng võ thu� t h n ng� � i và

ngón � àn � � c huy� n m� t th� i xao � � ng nh� ng � êm tr ng vàng � làng Hòa M� xa xôi kia. C ng không ít nh� ng thanh niên

b� n x� c� a � � t n� � c chùa tháp kia � ã t� ng theo h� c nh� ng ngón ngh� c� a nam t tài hoa Ngô B� o H� .

Thu� n theo th� th� � ng, n m 26 tu� i Ngài l� p gia � ình cùng bà L� u Kim Phùng, con gái m� t gia � ình ki� u bào cùng

sinh s� ng t i làng Hòa M� . Cu� c s� ng gia � ình ch! tròn 8 n m thì bà qua � � i, � � l i cho Ngài 4 ng� � i con th , 1 trai 3 gái,

r� i � � n con gái th� c ng ra � i theo bà. Bu� n vì n� i b� t h nh c� a gia � ình, Ngài � � � c các v� S� � chùa làng thuy� t gi� ng,

b� ng nh� n chân ra lý vô th� � ng, th� là Ngài quy� t � � nh ch� n cho mình h� � ng � i gi � i thoát.

N m Giáp Tu� t 1934, Ngài d n theo con trai là Ngô B u t � � n chùa Prek-Reng, m� t ngôi chùa � ven sông xin xu� t

gia. Hòa th� � ng tr� trì ch� p thu� n cho Ngài th� gi� i Sa di, ban cho pháp danh là Thi� n Lu� t (VinayaKusala), còn con trai

Ngài thì � � � c Hòa th� � ng nh� n làm ngh� a t , d� � ng nuôi trong chùa h� u c� n ch� T ng.

Tu h� c t i � ây m� t th� i gian, Ngài quy� t � � nh r� i chùa Prek-Reng, � � a con trai � � n g� i n i Ni � m Ph� t � � � ng Thi� n

Lâm c� a ki� u bào l� p nên, do Bác s� Lê V n Gi� ng qu� n tr� (sau này là Hòa th� � ng H� Tông). Riêng Ngài, � � n tu h� c t i

chùa Sùng Phúc � qu� n 5, thành ph� Phnom-Pênh, c ng là ngôi chùa do ki� u bào Vi� t Nam xây d� ng trên � � t Cao Miên. Có

th� nói � ây là c s� � � u tiên � � h� phái Ph� t giáo Nam Tông du nh� p vào xã h� i ng� � i Vi � t sau này. Chùa � ây là n i phát

hành t� � � c san � � u tiên c� a Ph� t giáo Nam Tông Vi� t Nam, cùng m� t s� kinh sách Nam Tông b� ng ti� ng Vi� t.

N m inh S u 1937, lúc 39 tu� i, Ngài chính th� c th� gi� i T� kheo v� i Th� y T� � � là Ngài Phó T ng Th� ng Cao Miên

là Hòa th� � ng Uttamamuni Um-Su, Th� y Y � t ma là Hòa th� � ng Som Dach Choun Nath (sau là vua Sãi Cao Miên) và Th� y

Giáo th� h� � ng d n Ph� t h� c là Ngài Hout-That (sau là Phó T ng th� ng, r� i vua Sãi, b� Pôn-P� t sát h i n m 1975). Ba v� trên � ây cùng Hòa th� � ng Chan-Wang là b� n v� h� c gi� uyên thâm, l� ng danh nh� t c� a Cao Miên th� i b� y gi� .

Sau khi th� � i gi� i T� kheo, Ngài nh� p chúng tu h� c t i chùa Sri Sagor, t i � ây có kho� ng 25 v� T ng Vi� t Nam cùng

tu h� c, Ngài � � � c xem là S� huynh ch m sóc v� n � � n � cho anh em � � ng h� ng. Ngài b t � � u chuyên tâm nghiên c� u

Lu� t t ng, tr� � c là � � tu trì, sau là � � chu� n b� cho tâm nguy� n ho� ng truy� n Ph� t pháp v� quê h� ng, mà Ngài t� c� m nh� n

mình có ph� n l� n trách nhi� m gánh vác.

N m Canh Thìn 1940, sau khi xin phép cho con trai � � � c th� gi� i Sa di, Ngài c ng xin phép Hòa th� � ng tr� trì chùa

Sri Sagor cho mình tr� v� Ni � m Ph� t � � � ng Thi� n Lâm � � tu h� c và xây d� ng l i vì chùa � � nát. V� � ây, Ngài nh� t nh nh

t� ng thanh g� viên ngói, d� c lòng tái thi� t chùa Thi� n Lâm khang trang h n tr� � c. V� i tâm nguy� n c ngày nào v n canh

cánh bên lòng, Ngài ti� p t� c t o m� i � i � u ki� n nâng � � ch� T ng Vi� t Nam. M� t s� v� Giáo th� S� t� h� phái B c Tông

c ng � ã tìm � � n � ây tá túc t� m � o. Trong � ó c Ngài � n Lâm, khi m� i t � B c phái sang Nam truy� n (sau là T ng th� ng h�

phái Nam Tông Vi� t Nam) c ng � ã m� t th� i c� ng� t i � ây.

Cùng n m này, nh� n th� y con � � � ng hành � o c� a mình không th� ch! là nh� ng tháng ngày g� i mình n i � � t khách,

Ngài b t � � u ngh� nhi� u v� quê h� ng Vi� t Nam. Nhân duyên � � n lúc chín mu� i, � � � c s� � � ng viên c� a Hòa th� � ng Choun

Nath cùng ch� T ng Ph� t t Vi � t Nam, Ngài v� n� � c thu nh� n chùa B u Quang � Gò D� a – Th� � c làm ngôi chùa � � u

tiên c� a Ph� t giáo Nam Tông t i Vi � t Nam. Cùng � i v� i Ngài còn có S� H� Tông, S� H� Giác và các Ph� t t ki � u bào.

N m Tân T" 1941, do S� H� Giác không quen � � � c v� i phong th� m� i nên ngã b� nh, bu� c lòng Ngài � � a S� tr� l i

Phnom-Pênh, Ngài � � n ng� t i chùa Mahàmantrey, và � � � c xem là huynh tr� � ng c� a m� t nhóm ch� T ng Vi� t Nam m� � i

m� y v� . Ngài ng� t i chùa Mahàmantrey ti� p t� c nghiên c� u Lu� t t ng cho � � n k� ki � t t� p Tam t ng l� n th� 6 n m 1954 t i

Mi � n i � n.

N m Bính Thân 1956, Ngài � � � c Ph� t t Vi � t Nam th! nh v� chùa K� Viên � Bàn C� – Sài Gòn � � thuy� t gi� ng Ph� t

pháp th� � ng k� t i � ây. Tháng 4 n m 1957, Giáo h� i Ph� t giáo Nam Tông Vi� t Nam � � � c chính th� c thành l� p, m� t H� i

� � ng T ng Già Ch� � ng qu� n do Ngài B u Ch n � � m nhi� m T ng th� ng và Ngài làm Phó T ng th� ng.

N m inh D� u 1957, Ngài � � � c Ph� t t cung th! nh v� chùa Ph� Minh � Gò V� p – Gia � nh. T i � ây, Ngài � ã thu

nh� n các � � t xu� t gia, m� l� p gi� ng d y ch� T ng Nam Tông � � � c trên m� � i v � , h� u h� t � � u còn tr� tu� i, � ó là l� p ch�

T ng Nam Tông � � u tiên � � � c � ào t o t i Vi � t Nam, do Ngài và S� H� Giác sau khi t� t nghi� p v� n� � c tr� c ti� p ph� trách

gi� ng d y.

N m M� u Tu� t 1958, Ngài cùng S� H� Giác ki� n l� p chùa Pháp Quang � g� n c� u Bình L� i – Gia � nh và v� � ây tr�

trì. Ch� T ng Nam Tông t� � ó có m� t H� c vi� n h� n hoi. Ngôi tr� � ng này � ã � ào t o nên nhi� u T ng tài ph� c v� cho Giáo

h� i c ng nh� tu h� c ho� ng truy� n Ph� t pháp trên kh p th� gi� i.

N m Quý Mão 1963, chính sách k� th� tôn giáo c� a ch� � � Ngô ình Di� m � � � c th� c hi� n kh� c li � t v� i Ph� t giáo Vi� t

Nam. Trong t� cách m� t tu s� , m� t v� lãnh � o tinh th� n cho nhi� u T ng Ni Ph� t t , Ngài � ã có m� t trong � y ban Liên phái

B� o v� Ph� t giáo, � � u tranh cho quy� n t� do, bình � � ng c� a Ph� t giáo � � n khi thành công.

N m Giáp Thìn 1964, sau khi ch� � � Ngô ình Di� m cáo chung, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t � � � c thành

l � p, Ngài � � � c suy c ngôi v� Phó T ng th� ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t.

N m Bính Ng� 1966, Ngài � � � c b� u làm Ch� t� ch � y ban B� o v� Hi � n ch� ng Ph� t giáo, và Ngài gi� ch� c v� này

cho � � n cu� i � � i. Tuy Ph� t s� n� ng gánh nh� ng vi� c tu t� p và truy� n pháp l� i sanh c� a Ngài v n không h� gi� m b� t, nh�

tâm nguy� n góp ph� n t o nên m� t h� phái Ph� t giáo Nguyên th� y c� a ng� � i Vi � t ngày càng phát tri� n v� ng ch c trong ngôi

nhà chung Ph� t giáo Vi� t Nam.

Tu� i già s� c y� u, Hòa th� � ng Thi� n Lu� t � ã viên t� ch vào ngày mùng 9 tháng 7 n m K� D� u, nh� m ngày 21 tháng 8

n m 1969, t i chùa Pháp Quang, th� th� 71 n m, có 32 tu� i H .

HÒA TH NG THÍCH THIÊN TR NG (1876 – 1970)

Hòa th� � ng Thích Thiên Tr� � ng, pháp danh Nh� Lý, n� i pháp � � i th� 39 dòng Lâm T� Gia Ph� , Ngài th� danh

Nguy� n V n Hanh, sinh n m Bính Tý 1876, t i qu� n An Hóa, t! nh M� Tho (nay thu� c huy� n Bình i, t! nh B� n Tre). Thân

ph� Ngài là ông Lê V n Phúc, thân m u là bà Hu� nh Th� Qu� i, quê � thôn Phú H� i, xã i � u Hòa, t! nh M� Tho.

Thu� nh� , Ngài th� � ng theo m� v� quê, vào chùa B u Lâm l� Ph� t. Hòa th� � ng tr� trì húy Minh t, t� Huy� n

D� ng th� y Ngài t� � ng m o thông minh � � nh ng� nên r� t th� ng yêu, nhi� u l� n b� o v� i m� Ngài cho xu� t gia. Nh� ng b� i

duyên tr� n ch� a d� t, n m Nhâm Thìn 1892, song thân � � nh � ôi b n cho Ngài. V� ch� ng có v� i nhau 3 ng� � i con, hai trai

m� t gái. Hai ng� � i con trai � � u tham gia cách m ng, ng� � i con � � u hy sinh; ng� � i con th� hai tên Lê V n T" làm � i s� �

B! . Sau ngày gi� i phóng v� n� � c làm Ch� t� ch M� t tr� n � � c khu V ng Tàu – Côn � o, � ã h� u trí. Ng� � i con gái tên Lê Th� M � .

B� i n� h� ng tr� n không n� ng nên ng� � i b n � � i c� a Ngài m ng s� ng n ng� i, sau khi sanh con � � � c ít lâu, bà lâm

b� nh n� ng và qua � � i. Th� m thía l sanh t vô th� � ng nên Ngài s p x� p vi� c gia � ình, nh� m� ch m sóc nuôi d� � ng các con.

R� i tháng 7 n m 1898 (M� u Tu� t), Ngài � � n chùa B u Lâm xin th� xu� t gia v� i Hòa th� � ng Minh Ph� � c – T� Trung,

n� ng Hòa th� � ng B� n s� tu h� c � � � c hai n m.

� n n m 1900 (Canh Tý), Hòa th� � ng Minh Ph� � c v� chùa B u H� ng � X� o V� t, Sa éc, � � i cho Hòa th� � ng Minh

Tông – Nh� t B� n v� tr� trì chùa B u Lâm. th� là Ngài l i n� ng theo Hòa th� � ng Minh Tông � � tu h� c. Ít n m sau, Hòa

th� � ng Minh Tông viên t� ch, Ngài � � � c k� t� c tr� trì.

N m 1904 (Giáp Thìn), sau tr� n bão l� n chùa B u Lâm b� h� s� p, Ngài � � ng ra trùng tu s a ch� a. Nh� ng ít lâu sau,

chùa xu� ng c� p tr� m tr� ng, Ngài cho tháo d� xây d� ng l i m� i hoàn toàn. � n n m 1907, chùa m� i xây c� t xong.

Tháng 4 n m 1908 (M� u Thân), Ngài t� ch� c l� khánh thành chùa và khai tr� � ng H� ng, ch� T ng các t! nh mi� n Tây

v� nh� p H r� t � ông, trên d� � i 200 v� . Tr� � c ngày h� u H Ngài m� tr� � ng K� , th! nh Hòa th� � ng Ho� ng Ân – Minh Khiêm,

tr� trì chùa Giác Lâm làm Hòa th� � ng àn � u. V� sau, Ngài c� u pháp v� i Hòa th� � ng Ho� ng Ân – Minh Khiêm và c� t

am Viên Giác � phía sau chùa � � Hòa th� � ng ngh! l i � � ây d y � o.

Ngài duyên may � � � c th� giáo tu h� c v� i 3 v� cao T ng nên s� h� c c� a Ngài thêm uyên thâm, qu� ng bác. Ngài có làm

� ôi li � n l� y tên chùa và tên Ngài � � i nhau r� t hay:

B u hòa Thiên � � a tam quang chi� u

Lâm th� � ng Tr� � ng h� ng t� chúng tôn.

N m 1920 (Canh Thân), sau khi Hòa th� � ng Minh Ph� � c viên t� ch, chùa B u H� ng � Sa éc không ng� � i trông coi,

d� n d� n hoang ph� h� ho i nên Ph� t t cúng ngôi chùa l i cho Ngài. Ngài ph� i v � trùng tu, sau � ó giao cho � � t là H� ng L�

tr� trì.

T� n m 1925 v� sau, Ngài h� p s� c cùng Hòa th� � ng Khánh Hòa � B� n Tre lo v� n � � ng phong trào ch� n h� ng Ph� t

giáo và thành l� p H� i Nam K� Nghiên C� u Ph� t H� c, � � t tr� s� t i chùa Linh S n – Sài Gòn. Nh� ng v� sau b� ông Tr� n

Nguyên Ch� n c� n tr� không m� � � � c Thích h� c � � � ng � � � ào t o T ng tài nên các v� Hòa th� � ng rút v� mi� n Tây. Sau � ó,

thành l� p Liên � oàn Ph� t H� c xã, gi� ng d y l � u � � ng, luân phiên m� i chùa 3 tháng. Liên � oàn này ho t � � ng � � � c kho� ng

m� t n m thì tan rã.

K � � � n, n m 1934 (Giáp Tu� t), H� i L � � ng Xuyên Ph� t H� c ra � � i, � � t tr� s� t i chùa Long Ph� � c, t! nh Trà Vinh. Hòa

th� � ng An L c chùa V� nh Tràng là H� i tr� � ng khóa � � u và Ngài là h� i viên sáng l� p t� n m 1935 � � n n m 1945.

Ngài có tinh th� n yêu n� � c sâu n� ng nên vào kho� ng th� i gian 1920 – 1935, lúc b� giam l� ng t i M � Tho, nhà cách

m ng Phan Châu Trinh th� � ng hay t� i lui � àm � o v� i Ngài r� t tâm � c và sau � ó tr� thành � ôi b n tâm giao.

Chùa B u Lâm vào th� i � ó tuy n� m g� n ch� M� Tho, thu� c Xóm D� u, m� t � � a ph� n s� m u� t nh� ng � � � ng vào chùa

cây c� i r � m r p, nên trong th� i k � kháng chi� n ch� ng Pháp các nhà cách m ng lão thành nh� Mai B ch Ng� c, Nguy� n V n

Nguy� n, Xích H� ng th� � ng ch� n n i � ây làm � � a � i � m h� i h� p.

Th� i k � ch� ng M� , các cán b� lãnh � o nh� Ph m Hùng, Nguy� n Th� L� u, Hu� nh Hoa... c ng th� � ng g� p g� h� i h� p

n i � ây. Chùa có m� t t� th� H� pháp r� t r� ng, có th� ch� a � � n 15 ng� � i khi có � � ng t� nh. Ngoài ra, do có Ngài luôn trông

ch� ng b� o v� � bên ngoài n«n cán b� h� i h� p r� t yên tâm.

N m 1954, hòa bình l� p l i, H� i Ph� t giáo C� u Qu� c gi� i tán. Giáo h� i L � c Hòa T ng � � � c thành l� p ho t � � ng công

khai. Ngài � � � c suy tôn làm i T ng tr� � ng.

N m 1956, oàn Công Dân V� và Bình � nh Nông Thôn c� a chính quy� n Ngô ình Di� m � � n xin trùng tu l i chùa,

nh� ng Ngài t� ch� i. C ng trong n m � y, Ngài � � � c m� i tham d� i h� i thành l� p T� ng h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, t� ch� c t i

chùa � n Quang – Sài Gòn, liên t� c trong 5 ngày.

N m 1962 (Nhâm D� n) i gi� i � àn t� ch� c t i chùa Giác Lâm, cung th! nh Ngài làm Hòa th� � ng àn � u. Ngài lúc

này tu� i � ã cao (88 tu� i), s� c kh� e � ã kém, nh� ng vì Ph� t s� nên Ngài v n hoan h� ch� ng tích quang lâm tr� duyên cho � àn

gi� i � � � c thành t� u viên mãn.

Trong su� t cu� c � � i hành hóa, Ngài luôn nhi� t tâm v� i � o pháp, không t� nan m� t Ph� t s� nào. Ngoài vi� c gi� ng d y

gia giáo, Ch� ng minh àn gi� i, trùng tu t� vi� n, có th� nói s� nghi� p th� � � xu� t gia c� a Ngài là m� t công h nh l� n. Ngài

hóa � � r� t nhi� u � � t , trong s� có nh� ng v� danh ti� ng nh� : Hòa th� � ng Trí Long chùa V� nh Tràng, các Hòa th� � ng B u

� c, Tri� u Long, An Long, H� ng L� , Thi� n C n, B u H� ng...

¯a hoa t� � i trong su� t m� t mùa xuân dài t� a h� ng s c tô � i � m cho ngôi nhà Ph� t pháp nay � ã � � n h� i tàn héo,

phân ly. N m 1970 (Canh Tu� t), ngày 24 tháng 4, Ngài viên t� ch t i chùa B u Lâm, h� � ng th� 94 tu� i, 50 H l p. Môn � �

pháp quy� n c hành tang l� r� t tr� ng th� và xây tháp kính th� trong khu Tháp m� phía sau chùa B u Lâm.

HÒA TH NG THÍCH THI N NGÔN (1894 – 1970)

Hòa th� � ng Thích Thi� n Ngôn, t� c danh là H� V n Ng� , sinh n m Giáp Ng� (1894) t i t ! nh Qu� ng Ngãi, trong m� t

gia � ình khá gi� . V� n s� n có b� n tính hi� n hòa, tâm ni� m c� a Ngài luôn h� � ng v� Ph� t pháp. L i g� p c� nh m� côi m� t�

thu� nh� , th� m thía lu� t sinh t , thành ho i c� a ki� p nhân sinh, Ngài bèn l� n vào ph� ng Nam tìm th� y h� c � o.

B� � c � � u ch v n i � � t khách, Ngài � � � c m� t � i � i � n ch� là ông H� i � � ng xã Bình Th nh Tây, qu� n L� p Vò, t! nh

V � nh Long (nay là t! nh � ng Tháp) c� m m� n giúp � � , nuôi � trong nhà. B� y gi� ông H� ng C� � � c Vàng có ý � � nh gá

ngh� a tào khang ng� � i con gái cho Ngài nh� ng Ngài không b� ng lòng. Bi� t r� ng � l i � ây lâu ngày s b� r i vào s� ràng

bu� c thê nhi, Ngài bèn quy� t tr� n � i tìm n i thanh t� nh � � lo trau d� i � o � � c.

ã quen v� i n� p sinh ho t c� a mi� n Nam, l i tìm hi� u thêm � � � c c� nh trí � � a ph� ng, b� � c � � u Ngài h� � ng t� i núi

Th� t S n, n i n� i danh huy� n bí c� a mi� n Tây Nam b� . Do nh n duyên t� nh� ng thu� nào, nên khi t� i linh � � a này, Ngài

li � n g� p S� ông núi C� m � ang d y pháp cho kho� ng 20 T ng Ni và � ang d� ch kinh Pháp Hoa. Ngài � em lòng c� m m� , phát

nguy� n quy y Tam b� o và xin � � � c � l i làm công qu� � � n� ng thân h� c � o, gieo tr� ng c� i phúc.

N m 1930, t� i khi h� i � � � i � u ki� n xu� t gia, Ngài � � n xin th� � � v� i Hòa th� � ng Thích Chí Thi� n, t� a ch� chùa Phi

Lai � làng Tú T� , t� ng Thành Ý, qu� n Tri Tôn, t! nh Châu � c (nay thu� c An Giang). � � c ít lâu sau, n m 1933, Hòa

th� � ng Phi Lai v� Tây c� nh, Ngài cùng v� i m� t b n � � ng tu là v� tr� trì chùa Thanh Quang giúp nhau tu h� c.

N m 1940, t i núi Cô Tô qu� n Tri Tôn – Châu � c, Ngài � ã c� u pháp v� i Hòa th� � ng tr� trì chùa Thanh S n. Trong

th� i gian th� pháp t i � ây, Ngài phát nguy� n nh� p th� t ba tháng � � chiêm nghi� m chân lý gi� i thoát. Khi m� i vào nh� p th� t

t i t � ng c� p th� nhì c� a núi này, Ngài � ã g� p không ít ngh� ch duyên chi ph� i vi � c tu hành. Nh� ng v� i g� m trí tu� và chí

� i hùng, Ngài không s� n lòng n� n chí, c� ng quy� t v� � t t� t c� m� i ma l� c. Nh� v� y, Ngài � ã m� ng th� y Ph� t hi� n thân ch! pháp quán. T� � ó Ngài phát nguy� n ch! dùng ng� trai su� t � � i.

Ba tháng nh� p th� t không tròn � � , vì có chúng sinh c� u � � . Khi Ngài v� a t� ng� � o thi� n, thì có ông Ph� Hi � p t�

Nam Vang tìm � � n. Ông th� a � ã 60 tu� i r� i mà ch� a g� p � � � c minh s� th� � � , nên m� i t o c� nh chùa � c Quang, thành

tâm và tha thi� t cung th! nh Ngài nh� n l� i t� i tr� trì � � dìu d t ông c ng nh� chúng sinh quanh vùng trên b� � c � � � ng tu h� c.

Vì lòng t� bi vô l� � ng, l i th� y thí ch� quá tha thi� t cung th! nh, Ngài quy� t � � nh ra th� t � � th� c hi� n s� m ng “tr� Pháp

v� ng gia, trì Nh� Lai t ng”.

N m 1945, Cách m ng Tháng Tám bùng n� , cao trào giành � � c l� p phát kh� i. Ti � p � � n quân Pháp tr� l i, cu� c Nam

b� kháng chi� n b t � � u, chi� n tranh lan tràn kh p n i. Trên núi không còn yên � n n� a. Tuy nhiên Ngài v n nán l i thêm vài

n m. � n lúc tình hình quá c ng th� ng, Ngài bu� c lòng ph� i xu� ng núi v� i s� b� o h� c� a ông Hai Hé ch� hãng xe i

Ph� � c.

Khi � i � � n làng M� c C� n D� ng, � úng lúc bà m� ông Xã Phùng v� a t th� . G� p Ngài ông r� t m� ng, li� n cung th! nh

Ngài � l i ch� ng � ám tang và l� u trú t i t � nh th� t � � tu trì. T� ng táng xong, � êm � ó Ngài tr� n tr� c mãi, không sao ng� � � � c,

linh tính báo cho Ngài bi� t có Ph� t s� � ang ch� � m� t ph� ng nào � ó. Vì th� sáng hôm sau Ngài c� m n thí ch� và t� giã ra

� i vì có Thi� n s� Thi� n o cung th! nh Ngài v� chùa Ph� � c Th nh c� a Thi� n s� t i xã M� Th� i qu� n Châu Thành – Long

Xuyên � � cúng d� � ng. T� i b� t c� n i � âu Ngài c ng trì t� ng kinh Pháp Hoa. Nh� ng � � ây không có b� n kinh b� ng ti� ng

Vi � t, Ngài bèn cùng Thi� n s� Thi� n o � áp thuy� n t� i chùa Thanh Quang � Vàm C� ng, tr� � c là � � th! nh kinh, sau là � �

th m l i T ng h� u c xa cách � ã quá lâu.

Thuy� n v� a c� p b� n � úng lúc ng� � i T ng h� u c v� a viên t� ch, nh� c thân còn n� m � ó. G� p Ngài m� i ng� � i h� t s� c

m� ng r� , vì theo l� i tr � � c khi viên t� ch, th� y tr� trì c n d� n � � t � ôi ba l� n r� ng: “giao ngôi Tam b� o này cho v� i � � c

nào t� núi xu� ng lúc nh� c thân Ngài ch� a li� m”. Qu� do duyên lành � ã k� t t� lâu nên m� i có s� trùng phùng k� l này. Sau

khi an táng v� c� tr� trì xong, hi� u � � và b� n � o bèn � � nh l� và th! nh Ngài � l i tr � trì theo nh� l� i di chúc. Th� là Ngài � ã

� l i ho� ng d� ng � o pháp v§ trùng tu ngôi c� t� .

Th� i gian sau Ngài l i g� p ngh� ch duyên b� i m� t s� ng� � i phe phái ghen ghét, làm ch� � ng c n lành, Ngài bèn ra � n i

túp l� u tranh ngoài � � ng v ng ti� p t� c tu trì. Th� y nh� v� y, C� s� Hai Ch i ch� chùa Long Phú bèn cung th! nh Ngài v� tr�

trì chùa � y t i ch� L� p Vò. Ch� ng bao lâu, quân Pháp kéo � � n chi� m � óng chùa, ch! dành l i cho Ngài c n phòng nh� . B� y

gi� có tên cai x� p th� y Ngài hàng ngày ch! � � c m tr� a v� i t� ng chao d� a mu� i � m b c, bèn h� i Ngài tu h nh gì ? – Ngài

tr� l� i:

ľTôi ch! tu h nh n Ng� � � c� u nguy� n cho � � t n� � c s� m thanh bình. Khi nào nhân dân Vi� t Nam � � � c an c� l c

nghi� p, � � t n� � c � � � c thanh bình thì tôi m� i n hai b� a”.

Câu tr� l� i c� a Ngài � ã � ánh th� c Ph� t tâm trong ng� � i tên cai x� p. Y li � n ra l� nh cho b� n lính d� � i quy� n chùi r a

chùa s ch s , r� i tr � l i cho Ngài, v� ch� ng y � � u xin làm l� quy y v� i Ngài. nh� s� kính n� c� a y � � i v � i Ngài, nên Ngài � ã

dùng � � c � � � o h nh c� a mình � � thuy� t ph� c nh� ng k� thu� c quy� n y. N� u dân lành có ai b� tình nghi b t oan, Ngài � � u

� ích thân b� o lãnh và h� � � � c chúng tha ngay. Lòng t� bi và chí nh n n i c� a Ngài � ã làm cho nh� ng Ph� t t tr� � c kia

xung kh c v� i Ngài nay quay v� sùng kính nên Ngài l i � � � c cung th! nh tr� l i chùa Thanh Quang.

K � t� � ó, Ngài b t � � u ti� p T ng � � chúng r� i kh p mi� n H� u Giang, T ng Ni � � � c làm l� xu� t gia hay c� u pháp v� i

Ngài ngày m� t nhi� u. Vì ti� n � � Ph� t giáo và � � có nh� ng v� T ng tài k� vãng khai lai, Ngài � ã � em g i m� t s� T ng Ni lên

Sài Gòn vào h� c t i m� t s� chùa nh� : Giác Nguyên, Bình An, Pháp H� i, � n Quang, Ph� t � n, V n � c, Hu� Nghiêm, D� � c

S� v.v... V� i các T ng ni l� n tu� i, hàng n m Ngài g i � i nh� p h an c� 3 tháng t i các chùa trên � ây ho� c t i các T� � ình

kh p mi� n Nam.

� i v � i phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo, Ngài s� t s ng tham gia. Khi H� i Ph� t h� c Nam Vi� t � � � c thành l� p, Ngài là

T ng già Ch� ng minh o s� c� a T! nh h� i Long Xuyên. Sau � ó Ngài l i gi � ch� c Tr� s� tr� � ng c� a Giáo h� i T ng già

Long Xuyên. N m 1964, khi Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t ra � � i, Ngài � � � c m� i làm C� v� n Ch� ng minh Ban

� i di � n Ph� t giáo t! nh Long Xuyên (nay là t! nh An Giang).

� � c tin Hòa th� � ng Ph� � c Trung tr� trì chùa Ph� � c H� u viên t� ch, Ngài li� n � � n � � nh l� linh quan. Không ng� Ngài

l i � � � c ban ch� c s� c� a chùa và b� n � o cung th! nh tr� trì chùa này. Nh� có nguy� n l� c cao, Ngài b� n lòng c� g ng tô b� i

s a ch� a t� m� t ngôi c� t� u tr� tr� nên môt ngôi ph m v khang trang.

Hai n m sau, tháng Ch p, ngày 25 n m K� D� u t� c ngày 1 tháng 2 n m 1970, h nh nguy� n hoàn mãn, Ph� t s� viên

thành, Ngài t� giã cõi sa bà m� t cách an nhiên, th� 76 tu� i � � i v� i 40 tu� i � o.

V PHÁP THIÊU THÂN - THÍCH THI N LAI (1896 – 1970)

Th� y Thích Thi� n Lai, th� danh Bùi ình T� n, sinh n m Bính Thân 1896, t i t! nh Nam � nh - B c Vi � t.

Th� y sinh tr� � ng trong m� t gia � ình trung l� u, Ph� t Nho thu� n h� u. Nh� vào n� n t� ng � o � � c gia � ình, nên Ngài và

anh em luôn s� ng chan hòa v� i nhau, � � � c ti� ng th m trong làng thôn.

Tu� i th � u và tr� � ng thành c� a Th� y � ã � i qua trong hoàn c� nh � � t n� � c lo n ly, chi� n tranh tàn phá. Th� y � ã ch� ng

ki � n hàng v n � � ng bào ch� t chóc, tang th� ng vì bom � n, vì � ói kh� b� i gi� c ngo i xâm giày xéo quê h� ng lãnh th� .

� tìm ki� m lý t� � ng gi� i thoát cho mình và cho nh� ng � � ng bào, xóa b� h� n thù, chung s� ng hòa bình v� i nhau,Th� y

tìm � � n giáo lý Ph� t � à, l� y t� bi, bác ái làm n� n t� ng tâm linh, h� u r a s ch oán thù mê mu� i. Chính vì v� y, ng� � i thanh

niên tr� � y, � ã � i kh p � ó � ây, d� c mi� n Nam � � t n� � c, chia s� ni� m � au, c� u giúp ng� � i nghèo b� ng t� t c� tâm huy� t, v� t

ch� t gì mà mình có � � � c c� a m� t ng� � i c� s� B� Tát t i gia.

N m Giáp Ng� (1954), khi � ang � mi� n Nam Vi� t Nam thì Hi� p � � nh � ình chi� n Genève ra � � i, chia c t � ôi mi� n � � t

n� � c. H n n a cu� c � � i ch� u chung c� ng nghi� p c� a dân t� c, g n bó v� i s� kh� � au m� t mát c� a ki� p nhân sinh – c ng là

th� i gian Th� y huân t� p ch� ng t Nh� Lai, vun tr� ng thi� n duyên, ngày càng thâm nh� p vào chân lý i th� a. Th� cho nên,

dù tu� i cao, nh� ng hoài bão xu� t gia và ý chí c� u th� � � sanh không bao gi� chùn b� � c; Th� y thành tâm c� u th! nh Hòa

th� � ng Thích H� i Tràng, chùa Ph� Quang, Phú Nhu� n, t! nh Gia � nh t� � � xu� t gia và � � � c ban pháp danh Thi� n Lai. N m

� y Th� y 59 tu� i (1955).

T� l� i Ph� t d y: “Thân ng� � i khó � � � c, Ph� t pháp khó g� p” khi tr� thành m� t v� tu s� , th� c hi� n � � � c hoài bão cao

� � p c� a mình, Th� y luôn c� g ng tu h� c, kiên tâm trì chí nên r� t � � � c Hòa th� � ng B� n s� hài lòng; T ng chúng l� y � ó làm

g� ng sách t� n l n nhau.

Trong lúc này, hoàn c� nh hai mi� n � � t n� � c v n lâm vào c� nh khói l a chi� n tranh càng sâu n� ng bi th� ng; tình hình

chính tr� xã h� i � mi� n Nam l i tr � nên kh� ng ho� ng tr� m tr� ng – Ph� t giáo theo � ó � ã b� � nh h� � ng r� t l � n và tr� thành

m� c tiêu quan tr� ng c� a các th� ch� � mi� n Nam lúc b� y gi� , nh� m tiêu di� t, kh� ng b� .

Con thuy� n Ph� t giáo l i g� p ph� i phong ba bão táp: h� t h n pháp n n Ph� t giáo n m 1963 d� � i th� i Ngô ình Di� m,

l i � � n các chính ph� k� t� c thay nhau � àn áp Ph� t giáo b� ng � � m� i âm m� u th� � o n. H� m� t m� t gây s� c ép v� i các ho t

� � ng Ph� t giáo, m� t m� t ly gián, xé l� n� i b� Giáo h� i h� u gi� m thi� u s� c � � kháng chính quy� n. S� ki � n “Vi � t Nam Qu� c

T� ” là m� t v� t nh � au lòng nh� t c� a T ng tín � � mi� n Nam Vi� t Nam lúc b� y gi� .

Tr� � c nh� ng th� c tr ng � au lòng � ó, không ng i tu� i � � i � ã cao, tu� i � o ch� a nhi� u, ch! vì t� m lòng v� i � o không gì

so sánh! Th� y � i � � n quy� t � � nh cu� i cùng: dùng ng� n l a thiêu � � t xác thân huy� n hóa c� a mình, � � c� nh t! nh chính quy� n

s a � � i hành � � ng sai l� m và th� c thi � � � ng l� i phù h� p v� i n� n hòa bình � o pháp và dân t� c.

Ngày 11 tháng 6 n m 1970, lúc 4 gi� 15 phút, nh� m ngày m� ng 8 tháng 5 n m Canh Tu� t, d� � i g� c cây B� � � chùa

Ph� Quang, qu� n Phú Nhu� n, t! nh Gia � nh, Th� y � ã t� ch t� a trong ng� n l a h� ng r� c sáng � � c� u nguy� n cho hòa bình

Vi � t Nam và � o pháp tr� � ng t� n. Th� y tr� th� 74 tu� i và � � � c 15 tu� i � o.

Th� y � ã � � l i 3 b� c th� g i:

1. Dâng lên H� i � � ng Vi� n Hóa o.

2. Dâng lên Hòa th� � ng B� n s� Thích H� i Tràng.

3. G i Nguy� n V n Thi� u, T� ng th� ng Vi� t Nam C� ng Hòa.

S� hy sinh vì � o pháp và dân t� c c� a Th� y � ã tô � � m thêm nét son trang s Ph� t giáo và � � t n� � c. Hình � nh m� t v� Tu s� dám quên mình t� thiêu, tr� thành ng� n � u� c sáng thiêng liêng, b� t t trong lòng các th� h� T ng Ni, Ph� t t Vi � t Nam.

HÒA TH NG SUVANNA DHAMMA T NG SANH (1897 – 1970)

Hòa th� � ng pháp danh Suvanna Dhamma (Thi� n Pháp). Th� danh T ng Sanh, sinh n m 1897 nh� m ngày 6 tháng 4

n m inh D� u, t i làng Gò � t, xã Bình An, huy� n Châu Thành, t! nh R ch Giá.

Ngài xu� t thân t� m� t gia � ình nông dân thu� n h� u, thân ph� là c� ông T ng Keo và thân m u là c� bà Danh Th� Ni.

Ngài là ng� � i con út trong gia � ình, trên Ngài còn có 7 anh ch� . N m 1905, khi lên 8 tu� i, Ngài � � � c song thân cho vào chùa Bom-Pênh-Chey-Svai, xã Sóc S n, huy� n Châu Thành

h� c ch� Khmer v� i Ngài Danh Huôi.

N m 1909, sau h n 4 n m h� c ch� , làm quen n� p s� ng gi� i thoát, Ngài xin phép cha, m� � � � c c t ái t� thân, phát tâm

xu� t gia lúc 12 tu� i và � � � c th� gi� i Sa di n i Hòa th� � ng Danh Huôi.

� n n m 19 tu� i, Ngài xin phép Th� y t� � � tr� v� chùa Gò � t � quê c� a mình theo truy� n th� ng � � th m xóm làng,

bái bi� t cha m� , tr� � c khi chính th� c b� � c vào hàng T ng l� .

N m 1917, khi tròn � � 20 tu� i, Ngài � � � c th� C� túc gi� i t i i gi � i � àn chùa Suvanna Ransì Khlang Ong (Minh

L � ng, Châu Thành, Kiên Giang). Do Hòa th� � ng T ng Phêng làm Th� y t� � � , Ngài Danh Tuôch làm Th� y Giáo th� và

Ngài T ng Hiên làm Th� y Y� t ma. Sau khi th� C� túc gi� i, Ngài tr� v� chùa Gò � t nh� p H h� t hai n m � � trau d� i � o

nghi� p.

N m 1920, v� i mong m� i ti � n tu Tam h� c, Ngài xin phép th� y tr� trì chùa Gò � t, � � n chùa Suvanna Ransì Khlang

Ong, là n i Ngài th� i gi� i, � � � � � c thân c� n th� y T� ph� ng S� h� c � o. N i � ây, Ngài ti� p t� c h� c ch� Khmer, h� c giáo

lý Vini (Vinaya); ch� ng bao lâu, v� i s� n� l � c, tinh c� n, Ngài � ã khá tinh thông Ph� t pháp, thông th o vi� c chép kinh � i � n

trên lá muôn. Ti� ng t m c� a s� tinh thông � y b t � � u t� a sáng; Hòa th� � ng Tr� � ng ban Ph� t giáo t! nh là Mé-Kon Gana � ã

m� i Ngài c� ng tác, giao trách nhi� m là ng� � i chuyên chép kinh � i � n trên lá muôn, so n th� o tài li� u � � h� c t� p và truy� n bá

Ph� t pháp.

N m 1924, th� y Ngài có chí khí ho� ng d� ng � o pháp, có � � c h nh nhu hòa, khiêm t� n, Hòa th� � ng Mé-Kon, cùng

th� y T� � ã t� n phong Ngài lên Th� � ng t� a, và giao phó trách nhi� m làm Phó tr� trì chùa Suvanna Ransì Khlang Ong. V� i

tr� ng trách m� i, Ngài càng ra s� c tu trì, gi� i lu� t nghiêm minh, và góp ph� n s a sang chùa c� nh, xây d� ng thêm liêu, c� c,

trai � � � ng, gi� ng � � � ng làm n i tu h� c cho T ng chúng.

M � t th� i gian sau, Hòa th� � ng T ng Phêng viên t� ch, v� i s� chuyên tâm tu h� c và ch m ph� ng s� � o pháp, ph� c v�

chúng sanh, Ngài � � � c T ng chúng trong b� n t� , cùng � ông � � o � � ng bào Ph� t t tín nhi� m � � c lên ch� c v� tr� trì k� v� . N m 1942, nh� uy tín và � o h nh nghiêm minh, Ngài � � � c các hàng giáo ph� m t� n phong lên Hòa th� � ng. T� th� i

gian này tr� � i � � n cu� i � � i, Ngài không ng� ng làm vi� c ph� ng s� � o pháp. Trong nh� ng n m chi� n tranh tàn phá, Ngài � ã

c� công s a sang l i chùa c� nh, m� r� ng khuôn viên � � t chùa, � � làm n i cho T ng chúng tu h� c và � � ng bào Ph� t t lui t� i

sinh ho t tín ng� � ng. Ngoài ra, v� i tâm ni� m “Tu ph� i H� c”, Ngài cho xây c� t tr� � ng l� p, m� l � p h� c ph� c� p d y ch� , d y

kinh � � thoát n n mù ch� cho các S� và t­n � � dân chúng � � a ph� ng.

N m 1962, qua nh� ng n m tích c� c ho t � � ng ph� ng � o, ích � � i, Ngài � � � c ti� n c ch� c v� Phó Mé-Kon. Lúc này,

tu� i � � i � ã 65, tuy tu� i cao s� c có y� u, nh� ng Ngài v n c� g ng ph� c v� Ph� t pháp, kêu g� i h� � ng d n � � ng bào Ph� t t tu

h� c, � � c bi� t h� � ng d n c c v� tr� trì ti� n tu Ph� t h� c, song song trau d� i thêm ki� n th� c th� h� c, � � � � kh� n ng truy� n bá

� o Ph� t � th� gian. Trong th� i gian này, Ngài � ã ki� n t o m� t ngôi tháp l� n, � � an v� tôn th� xá l� i c� a th� y T� là c� Hòa

th� � ng T ng Phêng, và nhi� u ngôi tháp nh� xung quanh chánh � i � n c� a chùa. Sau bu� i l � khánh thành tháp xá l� i tôn s� , ý

nguy� n � ã thành t� u, do b� nh duyên t� � i hoành hành, Ngài ph� i n� m b� nh nh� ng v n khuyên b� o, ch! d y các hàng � � t

xu� t gia và t i gia chuyên tâm tu h� c, � oàn k� t ph� ng s� � o pháp và dân t� c.

� n 9 gi� sáng ngày 16 tháng 01 n m 1970, t� c nh� m ngày 09 tháng 12 n m K� D� u, theo l vô th� � ng có sinh t� c có

di� t, Ngài � ã thu th� n th� t� ch, v� c� nh vô d� th� � ng l c, tr� th� 73 n m, h� � ng 53 tu� i H . Sau 15 ngày � êm t� ch� c l� tang,

Kim quan c� a Ngài � � � c trà t� và nh� p tháp xá l� i ngay t i chùa, � � T ng chúng tín � � � � � c chiêm ng� � ng, tôn th� .

Hòa th� � ng Suvanna Dhamma T ng Sanh � ã có công l� n trong vi� c trùng h� ng kinh sách, truy� n bá � o pháp và

h� � ng d n m� i ng� � i th� c hành � úng theo ph� ng châm tu hành “duy Tu� th� nghi� p”, l � i l c chúng sanh. Ngài � � l i s�

kính ng� � ng cho T ng chúng, Ph� t t Ph� t giáo Khmer � mi� n Tây Nam b� .

V PHÁP VONG THÂN I C THÍCH THI N ÂN (1949 – 1970)

i � � c Thích Thi� n Ân, th� danh là L� ng H� u Ba, sinh n m K� S u (1949) t i xã Ngh� a H� ng, qu� n Ngh� a Hành,

t! nh Qu� ng Ngãi. Ph� thân là ông L� ng Châu và thân m u là bà H� Th� Ng� c.

Gia � ình Ngài thu� c thành ph� n trung l� u, có truy� n th� ng tin Ph� t nhi� u � � i. Ngài có t� t c� 4 anh ch� em, nh� vào n� p

s� ng thanh nhã c� a gia � ình nên Ngài � ã s� m b� c l� � � c tính nhu hòa, luôn hi� u thu� n v� i cha m� , anh ch� em. Ngoài th� i

gian � � n tr� � ng v§ ph� giúp công vi� c gia � ình, Ngài th� � ng xuyên � � n chùa l� Ph� t và nghe thuy� t pháp. Nh� v� y, trong

Ngài � ã un � úc chí nguy� n xu� t gia. Th� i gian này, Ngài nh� � ã s� ng cu� c � � i t � p s� xu� t gia, � � � c quý th� y t� n tình dìu

d t và nh� t là � � � c s� tr� duyên � � y hoan h� c� a hai � � ng sinh thành.

N m M� u Tu� t (1958), � � � c s� ch� p thu� n c� a song thân, ngày 10 tháng Giêng, Ngài � � n chùa Linh . ng t i Non

N� � c ( à N� ng) c� u xu� t gia v� i Hòa th� � ng Thích Trí H� u. Nh� th� i gian t� p s� tr� � c � ó, Ngài � ã nhanh chóng � t thông

các nghi t c thi� n môn, còn t� ra thông minh xu� t s c v� i các môn h� c ngo i � i � n.

N m Canh Tý (1960) nhân ngày vía � c Quán Th� Âm 19 tháng 2 Âm l� ch, Ngài � � � c th� Sa di gi� i t i tr � x� . Do

� � c tính hi� u h� c, Ngài � � � c phép B� n s� g� i cho � i h� c t i Sài Gòn. Tuy nhiên theo khuy� n cáo c� a B� n s� , vì e ng i b� tác � � ng b� i n� p s� ng r� n rã t i n i � ô h� i, nên Ngài vâng l� nh Th� y b� � c � � u � � n chùa Thiên Ph� � c t i qu� n Cai L� y (M �

Tho) � � tu h� c các ch� ng trình ti� p t� c. G� n 2 n m t i n i trú x� m� i này c ng giúp Ngài � t thêm nhi� u � i � u l� i l c, b�

sung cho ki� n th� c Ph� t h� c. Th� i gian c ng � � � � Ngài thích h� p v� i phong th� Nam b� và tính cách � ng x � ã giúp Ngài

thành công trong vi� c h� tr� ch� T ng � � a ph� ng công vi� c ho� ng pháp.

N m Nhâm D� n (1962), Ngài � � n Ph� t h� c vi� n chùa Ph� � c Hòa (t! nh V� nh Bình) theo h� c các khóa hu� n luy� n cho

ki � n th� c Ph� t h� c ngày càng phát tri� n, h� u có th� � � m � � ng các nhi� m v� Ph� t s� sau này. Sau 3 n m mi� t mài c� n m n,

Ngài t� t nghi� p ch� ng trình Ph� t h� c s trung, � � � c � ánh giá vào h ng xu� t s c trong s� các h� c T ng � � ng b� ng Nam b�

b� y gi� .

N m Giáp Thìn (1964) v n ch� a th� a nguy� n tham c� u Ph� t h� c dù � ã � t � � � c nhi� u thành t� u kh� quan, Ngài bèn

tr� lên Sài Gòn � � n Ph� t h� c vi� n Quang Minh (Phú Nhu� n) � � xin tùng h� c. Ng� � i h� c T ng tr� tu� i mà ch� tôn � � c gi� ng

d y t i � ây � ã th� � ng � � � c nghe nh c t� i, nay � ã nhanh chóng chi� m � � � c lòng � u ái ngay t i n i tham h� c m� i này. Tuy

nhiên do tác � � ng th� i cu� c, Ngài theo h� c n i � ây ch� a bao lâu � ã ph� i b� gián � o n và Ph� t h� c vi� n này gi� i tán.

N m Bính Ng� (1966), � � � c nhi� u s� ân c� n giúp � � , Ngài � � n Ch� L � n d� thi vào l� p Trung � � ng ph� thông t i Ph� t

h� c vi� n Hu� Nghiêm khi Ph� t h� c vi� n này c ng v� a m� khóa. Th� i gian tham h� c t i Ph� t h� c vi� n danh ti� ng này d� � i

s� lãnh � o tr� c ti� p c� a Giáo h� i, Ngài � ã có nhi� u thu� n duyên h n bao gi� h� t � � � � t b� � c t� ng lai cho mình. Vì v� y,

� ây là th� i � i � m quan tr� ng cho Ngài b� � c vào khúc quanh l� ch s cu� c � � i tu h� c c� a mình.

N m M� u Thân (1968), bi� n � � ng th� i cu� c � ã gây không ít khó kh n cho Giáo h� i, l i v� a ph� i � � ng � � u v� i nhi� u

th� l� c. Do � ó, t m th� i Ph� t h� c vi� n Hu� Nghiêm ph� i � óng c a. Dù v� y, c ng v� a � úng lúc Ngài t� t nghi� p ch� ng trình

Trung � � ng t i � ây.

C ng nh� nhi� u h� c T ng xa x� khác, Ngài ph� i t � tìm n i � m� i ngay t i Sài Gòn � � ch� c h� i ti � p t� c h� c v� n t� i.

Ngài � � n l� u x� t i T ng xá Ph� � c Hu� (Phú Th� ) r� i l i v � chùa V n H nh � � � � ng Võ Tánh (Gia � nh) mong tìm g� p

� � � c nhi� u pháp l� có ki� n th� c l� n � � g� n g i h� u không u� ng phí th� i gian tu h� c.

Nh� ý chí hi� u h� c và trình � � Ph� t h� c s� m � � � c rèn luy� n, nhi� u Ph� t t � ã có l� i th! nh c� u Ngài � � n tr� c ti� p ch! d y tu h� c. Trong giai � o n này, có m� t thu� n duyên không nh� � ã giúp Ngài nhanh chóng quy� t � � nh v� t� a ch� chùa Tân

Long � xã Tân Quy ông, Nhà Bè. T i � ây, Ngài l i � � � c Ban huynh tr� � ng Gia � ình Ph� t t m� i làm C� v� n Giáo h nh

và Ngài � ã hoan h� nh� n l� i.

N m K� D� u (1969), khi Ph� t h� c vi� n Hu� Nghiêm tái ho t � � ng, Ngài � ã tr� l i tu h� c và th� C� túc gi� i t i � ây.

Tuy s� nguy� n � � � c nh� ý, Ngài v n gi� m� i liên h� � o tình tr� � c nay, � i l i th� � ng xuyên v� i chùa Tân Long và Gia � ình

Ph� t t Nhà Bè. Sau khi th� gi� i, Ngài c ng � � � c nhi� u n i th! nh gi� ng, m� i làm tr� trì ho� c có Ban � i di � n Ph� t giáo � � a

ph� ng m� i ra làm vi� c v.v... nh� ng Ngài v n khiêm cung t� l� � ng s� c mình, bày t� chí nguy� n ti� p t� c � l i Ph� t h� c vi� n

Hu� Nghiêm � � kh� ng � � nh ý chí v§ b� n l� nh Thích t c� a mình.

N m Canh Tu� t (1970), � ây là n m Giáo h� i v � a � � u tranh cho hòa bình dân t� c, l i v � a � � i phó v� i th� � o n thâm

� � c c� a các th� l � c � àn áp, chia r n� i b� Ph� t giáo d n � � n nh� ng hành � � ng � au th� ng, trái v� i tôn ch! t� bi c� a � o Ph� t

và � � � ng l� i ôn hòa dân t� c mà Giáo h� i � ang � � u tranh th� c thi. ó là “V� th� m sát Vi� t Nam Qu� c T� ”. Nguyên h n 3

n m tr� � c � ó, b� ng cái g� i là “Hi � n ch� ng V ng Tàu”, chính quy� n Sài Gòn � ã l� p nên m� t “Giáo h� i” khác và l� y Vi � t

Nam Qu� c T� là c s� pháp lý c� a Giáo h� i này. V� phía Giáo h� i (kh� i � n Quang) � ã nhi� u l� n � òi h� i, k� c� thành l� p

“ � y ban B� o v� Hi � n ch� ng” mà chính quy� n v n không � oái hoài. Ngày 29-11-1967, Giáo h� i � ã � n ph� ng t� ch� c

vi � c thu h� i l i Vi � t Nam Qu� c T� nh� ng � ã b� � àn áp ngay tr� � c chùa � n Quang, tr� s� t m c� a Vi� n Hóa o.

«m 4 r ng sáng ngày 5 tháng 5 n m 1970, vì quá tin t� � ng l� i m� i trao tr� Vi � t Nam Qu� c T� , ch� tôn � � c Lãnh � o

Vi � n Hóa o � ã t� ch� c cu� c ti� p thu l� n th� hai. H� u qu� là ngay khuya hôm � ó, lính C� nh sát Dã chi� n, Võ sinh Nhu

� o Quang Trung và r� t � ông binh lính nhi� u binh ch� ng � ã � t tràn vào Vi� t Nam Qu� c T� tàn sát b� t k� là ai. Ng� � i th� y

tu � � u tiên b� trúng � n ngã g� c chính là Ngài mà h n hai ngày qua � ã náo n� c tham gia � oàn ti� p thu c� a Vi� n Hóa o.

Ngài o� n o i trên v ng máu tr� � c c� nh h� n lo n ch� a t� ng th� y trong l� ch s Ph� t giáo Vi� t Nam, Ngài b� viên � n trúng

vào gi� a b� ng xuyên tr� ra sau l� ng. Và câu cu� i cùng Ngài nói trong ti� ng n� c � � t quãng: “Hãy giao tr� Vi � t Nam Qu� c

T� l i cho Giáo h� i, xin � � ng nh� th� l� c chính quy� n � � b n gi� t nh� ng ng� � i vô t� i...”.

Ngài � ã t t l � m trong l� i nói cu� i cùng này, lúc � ó là 5 gi� sáng ngày 23 tháng 6 n m 1970 t i B � nh vi� n Bình Dân.

Công h nh c� a Ngài s� ng mãi t� 21 tu� i � � i, v� i 10 tu� i � o � � y n� l � c ti� n tu, tích ph� � c h� u lai này.

HÒA TH NG THÍCH PHÁP LONG (1901 – 1971)

Hòa th� � ng Thích Pháp Long, pháp danh Qu� ng H� ng, pháp húy Tr� ng Hinh, pháp t� Pháp Long, pháp hi� u T� H� i,

n� i pháp dòng T� Th� � ng Thiên Thai Thi� n Giáo Tông, � � i th� 42. Ngài th� danh là Tr� n Minh Châu, sinh n m 1901 (Tân

S u) t i làng M� H nh Trung, qu� n Cai L� y, t! nh M� Tho. Thân ph� là c� Tr� n V n Tr� ng; thân m u là bà Nguy� n Th� Mùi, gia � ình Ngài có t� t c� là 10 anh em, và Ngài là ng� � i con th� 5 trong gia � ình.

� � c sinh tr� � ng trong m� t gia � ình � o � � c, tin kính Tam b� o, nên Ngài � ã � � � c huân d� � ng tánh � � c hi� n l� ng t�

tu� i � u th . N m lên 8 tu� i (1909) m� t th� m h� a l� n � � n v� i Ngài: t� ngày 25 tháng 6, � � n mùng 10 tháng 7 trong n m � y,

l � n l� � t thân m u và c c ng� � i anh em � � u t� b� cõi � � i sau m� t c n b� nh d� ch oan nghi� t. S� vi � c x� y ra quá � � t ng� t, và

h� t s� c th� ng tâm này, � ã khi� n cho Ngài s� m nh� n ra � � i ng� � i là vô th� � ng huy� n hóa.

T� � ó, Ngài s� ng v� i cha và ông n� i. N m lên 10 tu� i (1911), ông n� i Ngài l i v � nh bi� t d� ng tr� n, còn l i hai cha

con n� ng nhau mà s� ng. Chán ngán c� nh � � i � au kh� và mong manh, tho t có r� i không. � r� i t � nhân duyên v� i Ph� t

pháp nhi� u ki� p tr� � c phát kh� i, Ngài m nh d n xin phép ph� thân � � � c xu� t gia � � u Ph� t và � ã � � � c ch� p thu� n.

Ngày m� ng 8 tháng 4 n m 1914, Ngài � � � c thân ph� d n � � n xin xu� t gia t i T� � ình Khánh Qu� i xã Tân Bình, qu� n

Cai L� y, t! nh M� Tho (Ti� n Giang hi� n nay) � � � c B� n s� cho pháp danh là Qu� ng H� ng. T� � ó tr� � i Ngài b t � � u cu� c

s� ng tu hành c� a ng� � i c� u � o gi� i thoát.

Ngày 19 tháng 2 n m � t Mão (1915), thân ph� c� a Ngài l i qua � � i. Tr� � c n� i � au � ó, khi càng bu� n thì Ngài càng

tinh t� n tu ni� m � � t� � ng nh� và siêu ti� n cho h� ng linh c� ph� .

N m 1920 tr� i qua 4 n m ph� ng S� h� c � o, n� l� c tu trì. Hòa th� � ng B� n s� c� a Ngài viên t� ch. T� � ây m� t mình

m� t bóng, Ngài b� � c � i trên con � � � ng t� � � , hóa tha.

N m 1923, Ngài � � � c 22 tu� i, nh� n th� y mu� n thoát kh� i sông mê v� b� n Giác, c� n ph� i có th� y T� làm n i n� ng

t� a d n � � � ng. Cho nên, Ngài tìm � � n T� Phi Lai � núi T� � ng, Châu � c c� u h� c. Ngài � n i � ây h� c � o m� t n m, và

� � � c T� ban cho pháp hi� u là H� ng Hinh, pháp t� T� H� i.

N m 1924, Ngài tr� v� T� � ình Khánh Qu� i, phát nguy� n nh� p th� t trì t� ng m� t t ng kinh Di à, 3000 bi� n Kinh Kim

C� ng và th� nh� t th� c (m� t b� a Ng� ) trong 6 tháng. Sau khi ra th� t, Ngài lên núi i � n Bà Tây Ninh tham d� tr� � ng K�

khóa Lu� t th� T� kheo gi� i. Sau � ó vào hang � á tu t� p thi� n quán, quy� t minh tâm ki� n tánh. Nh� ng t� nh ch� ng nào v� ng

nhi� u ch� ng � y, Ngài bèn � � c sách Quy Nguyên Tr� c Ch! , � � c � � n S n C� Bách V� nh có � o n vi� t:

ľS n c� phong c� nh t� thiên nhiên

i � o ch! triêu t i m� c ti� n

B� t th� c t� tông thân m� t ch! � lao ni� m Ph� t d� tham thi� n”.

Ngh� a là:

Phong c� nh núi r� ng v� n t� nhiên

o ch� ng � âu xa, � hi� n ti� n

N� u không Th� y, T� ch n truy� n ch! S� u� ng công ni� m Ph� t, t� a thi� n!

Ngài ch� t t! nh ng� , nh� n th� y do mình t� tu thi� u T� ch n truy� n, c� n ph� i t � m S� ch! giáo. Ngài tìm � � n Hòa th� � ng

Hu� ng � chùa núi Thiên Thai, Long i � n – Bà R� a xin c� u y� u ch! . T� Thiên Thai nh� n th� y Ngài có tu� c n thông � t,

ph� � c t� � ng trang nghiêm, có th� là r� � ng c� t Ph� t pháp sau này, nên thâu nh� n làm � � t , ban pháp húy cho Ngài là Tr� ng

Hinh; pháp hi� u là Pháp Long, v� i 4 câu k� r� ng:

ľTr� ng � � nh tinh th� n trí tu� khai

Hinh phong h� ng th� y t� y tr� n ai

Pháp hoa li� u ng� vô sinh nh n

Long � t tông phong � i bi � n tài.”

Sau khi nh� n lãnh pháp ng� th� y T� , Ngài nh� t tâm chuyên trì gi� i lu � t, trên cung kính d� � i khiêm nh� � ng, kh p n i

ng� � ng m� tài � � c c� a Ngài theo h� c r� t � ông.

N m 1927, Ngài � � � c ti� n c ch� c Giáo th� t i tr� � ng K� chùa Thanh Long – Biên Hòa, và sau � ó � � � c t� n phong

ngôi Y� t Ma t i tr � � ng K� chùa Khánh Qu� i – Cai L� y.

T� n m 1928 � � n 1945, theo b� � c chân vân du hóa � � , Ngài � ã ti� p � � r� t nhi� u � � t xu� t gia và t i gia. Trong s� r� t

nhi� u các � � t , có tr� � ng t là Hòa th� � ng Thích B u Hu� nguyên Phó vi� n tr� � ng vi� n Cao � � ng Ph� t h� c Hu� Nghiêm,

và r� t nhi� u các Ni s� , Th� � ng t� a, i � � c hi� n � ang tr� trì � kh p n i. Ngoài ra, Ngài còn ch� ng minh, xây d� ng, tr� trì

nhi� u chùa nh� : chùa Thiên C (Trà Ôn), chùa Tiên Châu (V� nh Long), chùa B u Long (V ng Liêm – V� nh Long), chùa

Thiên Tôn (Bình Khê – Bình � nh).

N m 1945 � � n 1954, Ngài cùng v� i Hòa th� � ng Thích Thi� n C� nh t i V � nh Long h� � ng � ng theo l� i kêu g� i c� a ông

Tr� n V n Giàu, ch� t� ch Nam B� kháng chi� n và cùng v� i quý Hòa th� � ng Thích Minh Nguy� t, Thích Thi� n Hào, Thích

Pháp Tràng, Thích Pháp Dõng v.v... tham gia trong phong trào Ph� t giáo C� u qu� c Nam B� ch� ng l i th� c dân Pháp.

Sau nh� ng n m góp s� c gìn gi� quê h� ng, � o pháp, Ngài nh� n th� y tu� i già s� c y� u mu� n lui v� T� � ình nh� p th� t

t� nh tu, gi� ng d y T ng Ni Ph� t t , nh� ng Ph� t s� bên ngoài � ã không cho phép. Các huynh � � c Ngài cùng v� i Hòa

th� � ng Pháp Chi� u � i th m T� Hu� ng � Bình � nh, � i � � n n i thì nghe tin Hòa th� � ng B� n s� v� a viên t� ch, � au xót vô

vàn, Ngài ph� i quay v� báo tin cùng s n môn t� chúng làm l� truy � i � u. M� t th� i gian sau, � � báo � áp thâm ân giáo hu� n

c� a Hòa th� � ng B� n s� , Ngài l� n l� i ra t� n Bình � nh � � xây tháp th� B� n s� và trùng tu l i T� � ình Thiên Tôn, t� ch� c � n

� � nh sinh ho t tín ng� � ng n i � ây.

N m inh D� u 1957, Ngài � � � c ch� tôn � � c th! nh làm Hòa th� � ng àn � u cho àn gi� i t i chùa Thiên Thai, Bà R� a.

Sau � ó Ngài tr� v� chùa Khánh Qu� i l � p m� t t� nh th� t � � t� nh tu an d� � ng và ti� p t� c ho� ng d� ng � o pháp.

Vào n m 1961, do � � u tranh ch� ng l i chính sách k� th� tôn giáo c� a Ngô ình Di� m, Ngài � ã b� b t và giam t i khám

Chí Hòa h n hai n m. Dù b� tra t� n � ánh � � p, nh� ng lúc nào Ngài v n m� t d s t son v� i chánh ngh� a, v� i lý t � � ng giác

ng� . Lúc � trong tù, Ngài � ã làm bài th :

ľ ã � tù thì l m cái d

D tâm, d tánh, thân càng d

Tu tâm d� � ng tánh thân tù s ch

o chí b� n lòng ch� ng � � d ”.

Tháng 11 n m 1963, chính quy� n nhà Ngô s� p � � , Ngài � � � c tr� t� do, li� n � ó Ngài tr� v� chùa ti� p t� c ho t � � ng

Ph� t s� , giáo d� c T ng Ni, Ph� t t . N m 1966, Ban b� o t� T� � ình Thiên Thai Thi� n Giáo Tông hi� p khai tr� � ng H� ng t i

chùa Thiên Quang (Hóc Môn), Ngài � � � c ti� n c làm Hòa th� � ng Ch� H� ng. � n mãn H , l� p � àn truy� n gi� i, Ban ch� c

s� cung th! nh Ngài làm Tái thí àn � � u Hòa th� � ng.

N m 1967, Ngài � � n chùa Thiên Minh (Pháp Võ c , Ch� C� u – Hóc Môn) hi� p chúng c� m túc an c� tu h� c trong 3

tháng. Sau � ó, Ngài tr� l i � ây cho � � n ngày viên t� ch.

Nh� ng ngày cu� i � � i, tuy tu� i cao, s� c kh� e suy d� n, nh� ng Ngài v n t� n t� y gi� ng d y, lo cho ti� n � � Ph� t giáo sau

này. Ngày 13 tháng 9 n m Tân H� i (t� c ngày 31 tháng 10 n m 1971), Ngài � ã x� báo an t� � ng, thu th� n t� ch di� t. Ngài tr�

th� 70 n m v� i 47 tu� i � o.

Su� t cu� c � � i Ngài công h nh v� n toàn, hi� n thân cho � o pháp và dân t� c không bi� t m� i m� t. Ngài là m� t b� c mô

ph m x� ng � áng cho h� u h� c quy ng� � ng.

HÒA TH NG THÍCH THI N H NG (1903 – 1971)

Hòa th� � ng Thích Thi� n H� ng, pháp danh Nh� Hu� , pháp hi� u Nhu� n Huê, pháp t� Thi� n H� ng, pháp t� truy� n

th� a tông môn là Th� Huê, thu� c dòng Lâm T� Chúc Thánh � � i th� 42, th� danh Lê V n B ch sanh ngày 14 tháng 5 n m

Quý Mão (1903), t i làng T� ng An, t� ng Bình Th� () t! nh Th� D� u M� t (nay là xã Tân An, ph� � ng Phú C� � ng, th� xã Th�

D� u M� t, t! nh Bình D� ng).

Ngài sanh trong m� t gia � ình có truy� n th� ng kính tin Tam b� o theo Ph� t giáo C� truy� n. Thân sinh là c� ông Lê V n

ông, thân m u là c� bà ào Th� Siêng. Ngài là con c� trong gia � ình có 4 anh em g� m 2 trai, 2 gái.

N m M� u Thân 1908, lúc lên 5 tu� i, Ngài � � � c cha m� � � a � � n chùa Ph� � c H� ng, xã Tân An xin quy y v� i Hòa

th� � ng Ch n V� – Minh V n, � � � c ban pháp danh là Nh� Hu� . T� � ó, v� i nhân duyên g� n g i Tam b� o và công qu� s� m

hôm, � ã giúp Ngài s� m có tâm thành xu� t gia tu h� c.

N m � t Mão 1915, khi lên 13 tu� i, � úng vào ngày R� m tháng Tám, Ngài � � � c cha m� � em vào chùa Long Minh xin

th� phát xu� t gia v� i Hòa th� � ng Qu� ng Long, nên có � � � c 3 n m công phu bái sám, h� c t� p quy t c Thi� n môn.

N m M� u Ng� 1918, Ngài � � � c B� n s� trao pháp th� � � là Nhu� n Huê, t� là Thi� n H� ng, � � � c cho � i d� khóa lu� t

và th� gi� i Sa di t i gi� i � àn tr� � ng K� chùa Long Ph� � c – Tân An. N m sau (1919), Ngài � � � c theo h� c khóa giáo lý t i

T� � ình H� i Khánh – Th� D� u M� t do Pháp s� T� V n khai m� và Ngài nh� p chúng � luôn l i � ây tu h� c.

N m Nhâm Tu� t 1922, lúc Ngài 20 tu� i, � � � c Hòa th� � ng T� V n cho � i th� � i gi� i t i gi� i � àn chùa Giác Lâm, Ch�

L � n do Hòa th� � ng Nh� Phòng – Ho� ng Ngh� a làm � àn � � u truy� n gi� i. T� � ó, Ngài chuyên tâm tinh t� n tu h� c � T� � ình

H� i Khánh. � n n m 1930, Ng§i c� u pháp v� i Hòa th� � ng T� V n � � � c ban pháp hi� u Ch n Duyên, t� T� Giác, � � ng th� i

� � � c Hòa th� � ng và T ng chúng c làm Th� t� a.

N m Nhâm Thân 1932, Hòa th� � ng T� V n viên t� ch. Tr� � ng lão chùa T� Ân cùng ch� s n thi� n � � c � � ng ra l� p Ban

tr� trì chùa H� i Khánh, g� m Hòa th� � ng T� Tâm là chánh tr� � ng t , s� c� Giáo th� Thi� n Qu� i làm tr� trì, Th� t� a Thi� n

H� ng làm phó nh� t tr� � ng t . Nh� m � � theo th� t� truy� n th� a, Hòa th� � ng T� Tâm � � t ch� th� � � cho Ngài là Th� Huê.

Lúc b� y gi� m� i công vi� c Ph� t s� � chùa H� i Khánh � � u do Ngài qu� n lý, vì các v� trong Ban tr� trì � � u già y� u.

N m Quý D� u 1933, Ngài � � � c suy c lên ngôi v� Y � t Ma A xà lê trong � i gi� i � àn chúc th� chùa S c t� Thiên Tôn.

N m 1934, Ngài liên ti� p � � � c cung th! nh vào các ch� c s� : Phó Pháp s� tr� � ng Gia giáo chùa Tân Long (Gia � nh); Chánh

ch� K� chùa Long Quang (Lái Thiêu); Th� ký tr� � ng K� chùa Long Khánh (Th� D� u M� t); Ch� K� chùa Long S n (Th�

D� u M� t). Sang n m 1936, Ngài � � ng ra trùng tu l i c� ng Tam quan chùa H� i Khánh.

N m Tân T" 1941, Ngài � � � c Ch� s n thi� n � � c giáo ph� m trong t! nh Th� D� u M� t công c làm Tr� trì chùa H� i

Khánh – sau khi ch� Hòa th� � ng trong ban Tr� trì � ã l� n l� � t viên t� ch - Ngài m� khóa gia giáo, kêu g� i Ch� s n thi� n � � c

trong t! nh nhà có môn � � hãy g� i � � n chùa H� i Khánh tu h� c. Chính Ngài là Pháp s� gi� ng d y cho khóa h� c, góp ph� n � ào

t o T ng tài t� ng lai cho t! nh nhà.

N m � t D� u 1945, theo l� i kêu g� i toàn qu� c kháng chi� n giành � � c l� p n� � c nhà, Ngài tham gia h� i Ph� t giáo C� u

qu� c t! nh Th� D� u M� t, Hòa th� � ng Minh T� nh � � � c b� u làm Ch� t� ch, Ngài làm Phó ch� t� ch H� i.

N m Quý T" 1953, Giáo h� i L � c Hòa T ng Vi� t Nam � � � c thành l� p (31.12.1953), và Giáo h� i L � c Hòa T ng t! nh

Bình D� ng c ng � � � c thành l� p trong ngày này. Ngài � � � c trung � ng Giáo h� i và toàn th� T ng tín � � Bình D� ng suy

c lên ngôi v� Hòa th� � ng, � � m nh� n T ng tr� � ng Ph� t giáo t! nh Bình D� ng.

� n n m Canh Tý 1960, Ngài � � � c H� i � � ng Tr� � ng lão Giáo h� i suy c � nh� t phó T ng giám Trung � ng Giáo

h� i L � c Hòa T ng. Ngài � � m nh� n danh v� này cho � � n cu� i � � i.

Trong su� t th� i gian hành � o, Ngài � ã tham gia nhi� u Ph� t s� cho Ph� t giáo Bình D� ng, góp ph� n to l� n trong

phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo t! nh nhà, Ngài � ã � ào t o nhi� u th� h� k� th� a nh� : Hòa th� � ng Qu� ng Viên, Hòa th� � ng

� ng L� u, Hòa th� � ng � ng Ngh� a...

N m Quý Mão 1963, khi mà cu� c � � u tranh c� a gi� i Ph� t giáo ch� ng ch� � � � � c tài Ngô ình Di� m � ang � cao trào,

thì Ngài lâm b� nh. Tuy th� , Ngài v n luôn dõi h� � ng v� cu� c � � u tranh chung qua tin t� c, và luôn c� u nguy� n Tam b� o gia

h� cho Ph� t giáo � � toàn qu� c v� � t qua c n sóng gió, � oàn k� t ch� t ch � � � � u tranh cho � � n thành công.

R� i � � n lúc tùy duyên tr� v� cùng t� � i, Ngài nh� nhàng x� thân gi� huy� n, lúc 17 gi� ngày 10 tháng 5 nhu� n n m

Tân H� i, t� c ngày 02 tháng 7 n m 1971, th� th� 68 tu� i, gi� i l p 48 n m. � chúng l� p tháp th� trong khuôn viên chùa H� i

Khánh.

Hòa th� � ng Thi� n H� ng là m� t b� c th ch tr� thi� n môn c� a Ph� t giáo Bình D� ng. Cu� c � � i Ngài là m� t t� m g� ng

kiên trì hành � o, nêu cao h nh tinh t� n cho hàng h� u h� c noi theo và là ni� m t� hào v� m� t th� h� danh T ng n� � c Vi � t.

HÒA TH NG THÍCH CHÍ T NH (1913 – 1972)

Hòa th� � ng Thích Chí T� nh, pháp danh H� ng C n, th� danh Nguy� n V n i sinh n m 1913 (Quý S u) t i xã Kim

S n, huy� n Châu Thành, t! nh Ti� n Giang.

Ngài xu� t thân trong m� t gia � ình trung nông, có truy� n th� ng tín ng� � ng Ph� t giáo lâu � � i. Thân ph� là c� ông

Nguy� n V n An, thân m u là c� bà Võ Th� i � u, v� n là nh� ng Ph� t t thu� n thành ch� t phác.

Thu� nh� , Ngài th� � ng hay � au � m, khó nuôi nên n m lên 7 tu� i (1920 Canh Thân), thân m u Ngài � � a lên chùa

Ph� � c Long, xã Phú Phong huy� n Châu Thành, Ti� n Giang cho xu� t gia v� i Hòa th� � ng Nh� B u, hi� u Thanh Châu � � � c

B� n s� � � t pháp danh là H� ng C n. Ngài � � ây h� u th� y, h� c � o su� t 13 n m li � n. B� n tánh thông minh, l i thêm c� n m n

siêng n ng, nên ch� ng m� y ch� c, thi� n môn kinh lu� t, ph m t c oai nghi, Ngài � � u làu thông. N m 1930 (Canh Ng� ), th� y

Ngài hi� u h� c, Hòa th� � ng B� n s� cho Ngài h� c thêm ch� qu� c ng� và xu� ng chùa Ph� � c Long, xã Kim S n h� c ch� nho

và kinh b� v� i Hòa th� � ng Chí Ngh� a.

N m 1932 (Nhâm Thân), lúc này Ngài v� a tròn 20 tu� i, nh� n th� y thi� n duyên � ã � � , � o h nh � ã thu� n, Hòa th� � ng

B� n s� cho Ngài � ng � àn th� T� kheo-B� tát gi� i t i tr� � ng K� chùa Minh � c, Phú Túc, B� n Tre và cho pháp hi� u là Chí

T� nh.

N m 1935 (� t H� i), � � � c phép c� a Hòa th� � ng B� n s� , Ngài � � n chùa V n An, Sa éc, tham h� c giáo lý và thi� n

môn nghi l� v� i Hòa th� � ng Chánh Thành. Su� t b� y n m Ngài chuyên c� n tu h� c, Ph� t � i � n m� i lúc m� t uyên thâm, khoa

nghi � ng phú m� i lúc thêm tinh t� � ng.

N m 1942 (Nhâm Ng� ), giã t� � o tràng V n An, Ngài � � n chùa Tuyên Linh, B� n Tre tham h� c v� i Hòa th� � ng

Khánh Hòa. Sau � ó � � � c Hòa th� � ng � � a vào nh� p h� c t i Ph� t h� c � � � ng L� � ng Xuyên.

Trong th� i gian tu h� c � � ây, Ngài � � � c quý Ph� t t c� m m� n � o h nh, cung th! nh v� tr� trì chùa L c Thi� n � xã Tân

Th ch, B� n Tre. �

� ây Ngài d� c lòng ch m lo Ph� t s� , trùng tu Tam b� o � � n n� i B� n s� lâm b� nh n� ng Ngài v n không hay

� � v� ph� ng d� � ng.

N m 1951 (Tân Mão), Hòa th� � ng B� n s� viên t� ch, di chúc l i cho Ngài k� t� c � � m nhi� m ngôi v� tr� trì. Ph� ng theo

di chúc c� a Th� y, Ngài giao chùa L c Thi� n l i cho � � t l � n là th� y Qu� ng Mai và v� trông coi T� � ình Ph� � c Long.

Nh� ng n m 1951 – 1954, Ngài � � � c m� i � i h� p � � ng Tháp M� � i, và cùng Hòa th� � ng Pháp Tràng tham gia phong

trào Ph� t giáo C� u qu� c, lo v� n � � ng � � ng bào Ph� t t � óng góp tài l� c vào cu� c kháng chi� n ch� ng Pháp.

N m 1954, hòa bình l� p l i, Ngài tr� v� chùa Ph� � c Long, trùng tu Tam b� o, h� � ng d n thi� n tín tu hành. Dù Ph� t s�

� a � oan, n m nào � � n mùa an c� , Ngài c ng tham d� ki � t H , nh� p chúng tu h� c, khi � g� n, lúc � xa, khi � Sài Gòn, lúc �

Trà Vinh, Sóc Tr ng, Sa éc v.v...

N m 1955 (� t Mùi) Giáo h� i L � c Hòa T ng � � � c thành l� p. �

M� Tho, Hòa th� � ng Qu� ng Ân � � � c b� u làm T ng

tr� � ng, Hòa th� � ng Pháp Tràng làm T ng giám. Ngài � � � c b� u làm � y viên Ho� ng pháp. Hòa th� � ng Nguyên Thanh làm

th� ký, Hòa th� � ng Trí Long làm � y viên t§i chánh. H� i s� � � t t i chùa V� nh Tràng.

N m 1963 (Quý Mão), chi� n tranh lan tràn kh� c li � t, � thôn quê gi� c càn quét kh p n i, � thành ph� thì b� pháp n n,

chùa chi� n T ng Ni b� chính quy� n h� Ngô � àn áp, b t b� . Ngài th� y không th� ho t � � ng Ph� t s� � chùa Ph� � c Long � � � c

n� a nên � ã t� n c� xu� ng chùa Ch n Minh (M� Tho). �

� ây, Ngài h� p tác v� i Hòa th� � ng tr� trì, Hòa th� � ng Hi� n Pháp m�

l � p d y giáo lý cho ch� T ng quy t� v� tu h� c r� t � ông.

N m 1966 (Bính Ng� ), Ngài � � � c Ph� t t cung th! nh v� tr� trì chùa Ph� t Ân (th� xã M� Tho). Chùa là c s� c� a H� i

Ph� t h� c t! nh � nh T� � ng, nên v� � ây Ngài h� p tác v� i H� i m� tr� � ng � ào t o T ng tài, cung th! nh Hòa th� � ng Thi� n � nh

cùng quý gi� ng s� � Sài Gòn gi� ng d y. H n sáu n m tr� trì chùa Ph� t Ân, Ngài � ã góp ph� n � ào t o � � � c m� t th� h� T ng

tr� có tài � � c, k� th� a s� nghi� p ho� ng pháp � Ti � n Giang.

N m 1972 (Nhâm Tý), Ngài tham d� khóa an c� ki � t H t� ch� c � chùa Sùng � c, Phú Lâm - Ch� L � n và � � � c � i

chúng b� u làm Chánh chúng tr� � ng H . Gi� a khóa H , Ngài lâm b� nh n� ng nh� ng nh� t quy� t không b� H , b� nh tình m� i

lúc m� t thêm n� ng nên � i chúng ph� i � � a Ngài vào b� nh vi� n Sùng Chính � � � i � u tr� . T� � ng b� nh s sài r� i s qua, nào

ng� , ngày mùng 6 tháng 6 n m Nhâm Tý, vào lúc 3 gi� sáng Ngài an nhiên th� t� ch, h� � ng d� ng 59 tu� i, tròn 40 H l p.

Tang l� Ngài � � � c Ban ch� c s� tr� � ng H t� ch� c vô cùng tr� ng th� trong su� t b� n ngày, H� i � � ng Vi� n T ng th� ng

do Hòa th� � ng Hu� Thành và H� i � � ng Vi� n Hóa o do Hòa th� � ng B u Ý d n � oàn giáo ph� m v� tr� � ng H làm l� truy

� i � u và truy t� ng Ngài m� t “Anh d ng Ph� t ch� ng”. Sau � ó, T ng Ni, Ph� t t tr� � ng H cung ti� n Kim quan Ngài lên xe

tang � � a v� chùa Ch n Minh (M� Tho). Sau � ó � � a v� chùa Ph� � c i � n, xã Long Bình i � n – Ch� G o, nh� p B� o tháp.

59 n m tr� th� , 40 n m tu h� c ph� ng � o, th� i gian tuy ng n ng� i nh� ng � � c tánh kh c k� , l� i tha, tinh th� n vì � o

quên thân c� a Ngài luôn là m� t t� m g� ng sáng cho môn � � h� u t� n noi theo.

HÒA TH NG THÍCH T THANH (1853 – 1973)

Hòa th� � ng Thích t Thanh, pháp hi� u là Nh� B u, t� c danh là Võ Minh Thông, sau � � i là Võ B u t, sinh n m

Quý S u (1853), tri� u T� � c n m th� 6, t i làng Tân Th� i Tây, t� ng Bình Th nh H , huy� n Bình Long, ph� Tân Bình, t! nh

Gia � nh, nay là xã Xuân Th� i Th� � ng, huy� n Hóc Môn, Tp. H� Chí Minh.

Ngài sinh trong m� t gia � ình trung l� u Nho h� c, kính tin Tam b� o. Thân sinh c� a Ngài là c� ông Võ V n Ki � n, pháp

danh Thi� n Tim, thân m u là c� bà Hà Th� Tông, pháp danh Di� u Nho. Ngài có 7 anh em trai. Ng� � i anh c� là ông Võ V n

B� � ng, m� t li � t s� cách m ng, b� th� c dân Pháp sát h i trong cu� c kháng chi� n n m 1947 t i quê nhà. Các em c� a Ngài có 2

ng� � i xu� t gia. M� t v� làm tr� trì chùa Ph� � c T� � ng � Th� � c, m� t v� làm tr� trì chùa Long Th nh � Bà Hom.

Ngày chào � � i c� a Ngài có m� t � àn b� câu không bi� t t� � âu bay � � n � � u ch� t kín c� nóc nhà nh� y nhót, gù gáy hoan

h� . Thân ph� cho � ó là � i � m lành, thi� t bàn th� gi� a sân cúng t tr� i � � t và c� u cho Ngài � � � c m� i s� an l c. K� t� � ó song

thân Ngài phát nguy� n tr� � ng trai, th� c hi� n h nh b� thí, thi� t l� p bàn th� Ph� t trong nhà, h� ng � êm t� ng kinh trì chú.

V � n là m� t nhà nho uyên thâm, thân ph� Ngài h� t lòng d y b� o. S� n có t� ch� t thông minh l i ch m ch! h� c hành, nên

ch� ng bao lâu Ngài h� c h� t và thông hi� u ngh� a lý các sách Minh Tâm, T� Th� , Ng Kinh.... vùng Bà i � m là lò d y võ,

nên Ngài c ng � � � c theo h� c võ, tài ngh� � � � c x� p hàng � � u trong s� thanh niên bi� t võ c� a liên xã. Tuy v n võ vào hàng � u tú nh� th� , nh� ng Ngài luôn khiêm nh� � ng không kiêu c ng ng o m n. Hàng ngày ngoài vi� c h� c hành, giúp � � cha m�

các vi� c trong nhà, Ngài th� � ng xuyên ch m lo nhang � èn n i bàn th� Ph� t.

N m lên 12 tu� i, Ngài theo song thân � i l � Ph� t � chùa Linh Nguyên làng � c Hòa, hôm � ó, nhân vía � a T ng B� tát,

chùa t� ch� c l� c� u siêu B t ti � n r� t long tr� ng. àn tràng uy nghi T ng Ni, Ph� t t các n i quy v� d� l� r� t � ông. Ngài và

song thân � l i su� t ba ngày � êm, tham d� các khóa l� . Khi ra v� , Ngài luôn mang theo hình � nh trang nghiêm, thanh t� nh

gi� i thoát c� a ch� n thi� n môn nh� ng ngày qua. M� t tháng sau, Ngài xin phép song thân cho � � � c xu� t gia t i chùa Linh

Nguyên nh� nguy� n � � c trong thâm tâm.

i � u mong � � c � y không m� y khó kh n, vì song thân Ngài c ng � ã có ý h� � ng � � Ngài xu� t gia cho h� p v� i � i � m

lành khi Ngài chào � � i và phù h� p b� n tính nhân t� , � ôn h� u b� m sinh c� a Ngài. Sau � ó, Ngài � � � c song thân � � a t� i chùa

Linh Nguyên, c� u xin T� Minh Ph� ng – Ch n H� ng thâu nh� n làm � � t .

Tr� i hai n m chuyên c� n tu h� c, Ngài � ã thông su� t các nghi th� c thi� n môn. T� Minh Ph� ng th� y � Ngài có túc c n

tài trí, không th� ch! h� c � � n nh� th� là � � , nên d n Ngài � � n chùa Giác Lâm là ngôi c� t� lâu � � i � � h� c thêm kinh � i � n

d� � i s� giáo hu� n c� a T� Minh Vi – M� t H nh. Tr� i qua 6 n m h� c t� p t i � ây, Ngài � � � c x� p vào di� n h ng � u, thì v� a lúc

B� n s� c� a Ngài là T� Minh Ph� ng viên t� ch (1877).

Sau khi v� th� tang B� n s� , Ngài tr� l i chùa Giác Lâm tu h� c. Vào th� i � i � m � ó, khoa nghi � ng phú � o tràng r� t

th� nh hành � � ây. T ng chúng ph� i tham gia các “� ám cúng” m� t nhi� u thì gi� , không còn r� nh rang � � nghiên c� u kinh

� i � n. Vì v� y, Ngài xin qua chùa Giác Viên � � tu h� c � úng theo s� nguy� n. T i � ây, Ngài � � � c s� t� n tâm d y b� o c� a các v� giáo th� nh� T� Ho� ng Ân-Minh Khiêm, Nh� Nhãn-T� Phong... S� n t� ch� t thông minh, làu thông nho h� c, l i g� p � � � c

th� y gi� i, nên Ngài s� m tr� thành m� t danh T ng � � ng th� i.

N m 1879, Ngài � � � c t� chúng T� � ình Linh Nguyên công c k� v� tr� trì, thay t� Minh Ph� ng – Ch n H� ng � ã

viên t� ch.

Sau khi Ngài xu� t gia, song thân Ngài c� i t o ngôi nhà t� � � � ng thành m� t ngôi Tam b� o, m� r� ng c a cho Ph� t t

quanh vùng � � n t� ng kinh l� Ph� t. � n n m 1919, thân ph� Ngài qua � � i, Ngài giao nhi� m v� tr� trì chùa Linh Nguyên l i

cho Ngài Nh� t – Thiên Cang (huynh � � � � ng s� v� i Ngài) r� i tr� v� lo vi� c c� tang báo hi� u, � � ng th� i trùng tu l i ngôi

chùa do song thân l� p ra. N m 1921, vi� c trùng tu xây d� ng ngôi chùa � ã xong, Ngài t� ch� c l� khánh thành, có � ông � � o

tín � � và ch� S n � � n d� . Trong bu� i l � trang tr� ng này, ngôi chùa � � � c T� Nh� Nhãn – T� Phong � � t tên hi� u là Long

Quang T� . � c bi� t trong d� p l� khánh thành và � � t tên chùa, nông dân trong vùng � ào ao, phát hi� n m� t pho t� � ng Ph� t

b� ng � á không rõ có t� niên � i nào. H� th! nh � � n chùa giao cho Ngài th� ph� ng, Ngài tôn trí pho t� � ng n i bàn T� l� u gi�

cho � � n nay.

Vào � � u th� p niên 1920 t� ch� c Thiên � a H� i, m� t t� ch� c yêu n� � c c� a nh� ng ng� � i dân yêu n� � c � Nam k� ho t

� � ng kh p n i. M nh nh� t là vùng � c Hòa – Hóc Môn – Ch� L � n. Trong s� nh� ng ng� � i tham gia t� ch� c này có nhi� u

T ng s� nh� : S� L� ng (Hu� nh V n L� ng); S� Ký � i; S� Ký Nhàn; S� Ký H p � � c Hòa; S� Phát � n; Thi� n Tòng;

Thành o v.v... � vùng Ch� L� n – Gia � nh và trong � ó có Ngài (gia nh� p n m 1926). Sau m� t th� i gian ho t � � ng, t�

ch� c Thiên � a H� i b� th� c dân Pháp � àn áp, nhi� u h� i viên b� b t và � ày Côn � o, Ngài c ng ch� u chung s� ph� n.

G� n 4 n m tr� i, Ngài s� ng cu� c s� ng lao tù kh� sai trên h� i � � o, nh� ng v n gi� phong cách c� a v� tu hành, n c m v� i

mu� i, b� n áo nâu s� ng. N m cu� i cùng Ngài � � � c � i lên r� ng � � n c� i, � � t than. T i n i làm vi� c, Ngài k� t thân v� i m� t s�

b n tù, t� ch� c k� t bè v� � t ng� c. Sau th� i gian 2 tháng, bè � ã k� t xong. Ngài cùng m� t s� b n tù g� m 7 ng� � i lên bè ra kh i

trong � êm t� i.

Trong ngày � � u tr� i t� t, thu� n gió, bè l� � t nhanh. Khi trông th� y ánh sáng m� t tr� i xu� t hi� n � ph� ng ông thì bè

c ng � ã r� i xa Côn � o. Nh� ng n� i vui m� ng ch� a qua � i, s� lo âu � ã c� n k� . M� t tr� n cu� ng phong t� ph� ng ông th� i

t� i. Chi� c bè g� p gh� nh, chao � � o trên nh� ng ng� n sóng kinh h� n. Chi� c bè b� � � t làm � ôi, phía kia có 4 ng� � i ng� i trên � ó,

ch! qua vài � � t sóng, m� ng bè � ã b� xé nát, 4 ng� � i l � n l� n m� t d� n trong sóng n� � c.

� ng lúc th� p t nh� t sinh, trên n a bè kia có Ngài và hai ng� � i n� a t� � ng ch! còn ch� � � n phiên mình làm m� i cho

cá. Hai ng� � i kia nh m m t ch� ch� t. Riêng Ngài v n ng� i x � p b� ng, hai tay níu ch� t thân bè � � sóng kh� i h t xu� ng n� � c,

mi� ng trì ni� m tâm kinh. Giây phút trôi qua, gió l� ng sóng yên, tr� i quang mây t nh, chi� c bè l� ng l trôi � i theo làn gió nh� .

Ba ngày hai � êm, bè b� ng b� nh trên m� t bi� n, chung quanh là tr� i n� � c mênh mông, ch� ng th� y � âu là b� . Ba ng� � i

ng� i trên bè ch! còn bi� t phó thác cho duyên nghi� p. B� ng t� xa m� t chi� c thuy� n buôn xu� t hi� n, c ng bu� m r sóng l� � t

v� phía chi� c bè.

S� vui m� ng xen l n lo âu, m� ng vui vì s p � � � c c� u s� ng n� u g� p ng� � i t � t b� ng. Lo âu n� u g� p quân lính hay k�

tham danh v� ng b t � em n p cho nhà ch� c trách. Nh� ng dù sao thì c ng ph� i lên thuy� n. Nh� ng ng� � i làm trên thuy� n bu

quanh ba ng� � i h� i chuy� n. B� ng t� sau bu� ng lái m� t ng� � i x m x m b� � c t� i, m� i ng� � i dang ra. Ng� � i � y nhìn ch m

chú vào Ngài r� i c� t ti � ng h� i:

- Có ph� i ông là nhà s� ch ng ?

- Th� a ph� i. Ngài � áp.

Nghe � áp th� , ng� � i kia ch p tay xá, r� i m� i Ngài vào trong khoang hàn huyên tâm s� . Ng� � i � y chính là m� t th� ng

gia tên là Lê Trung C� n, quê Qu� ng Ngãi vào l� p nghi� p � R ch Giá. Ông C� n là m� t Ph� t t thu� n thành, bàn th� Ph� t t i

nhà ông không khác gì m� t “ti � u già lam”. Ông h� t lòng cung ph� ng vào b� o b� c cho Ngài � � � c an tâm trong th� i gian l� u

trú trong nhà ông. � i l i, Ngài c ng � em trình � � hi� u bi� t sâu r� ng v� Ph� t pháp ra truy� n � t cho ông. T� � ó ông coi

Ngài nh� b� c s� ph� và tìm cách h� p th� c hóa cái tên gi� Võ B u t thay cho tên th� t Võ Minh Thông � � che m t nhà

c� m quy� n Pháp.

Không dám tr� v� chùa c và quê x� a, v� i t � m c n c� � c mang tên Võ B u t, su� t g� n m� � i n m tr� i, Ngài � i kh p

các t! nh mi� n Tây Nam b� – t� i � âu Ngài c ng � em giáo pháp c� a � � c Nh� Lai ra truy� n d y cho Ph� t t , và có lúc Ngài

c ng ph� i s d� ng môn Khoa Nghi � ng phú � o tràng � � làm ph� ng ti� n ho� ng hóa chúng sinh và thu ph� c nhân tâm. Trên

b� � c � � � ng vân du, có m� t th� i gian Ngài d� ng chân tá túc � chùa Châu Long � Châu � c. Ngôi chùa này do Ngài Nh�

Hi � u – Thu� n H nh sáng l� p. N i � ây chúng T ng bi� t Ngài thu� c dòng Lâm T� Gia Ph� � � ng tông phái, nên Ngài � � � c

ti � p � ón nh� hàng tôn túc.

N m 1949, cái án tù v� � t ng� c không còn ng n c� n s� t� do hành � o c� a Ngài n� a, Ngài m� i chính th� c tr� l i Sài

Gòn, nh� ng ch� a an tr� m� t n i nào, khi thì � chùa Tr� � ng Th nh, chùa T� nh � , chùa Giác H� i, khi thì � chùa Giác Viên,

Giác Lâm, Bình Hòa, Ch� � ng Thánh, Long Ph� � c, Sùng � c v.v... � n cu� i n m � ó, m� n m� tài � � c � o h nh c� a Ngài,

th� y Trí H� u (t� c � i H� u) th! nh Ngài v� tr� trì chùa Giác Ng� t i ngã sáu V� � n Lài.

Qua n m sau, 1950 Ngài chính th� c m� tr� � ng K� t i chùa Giác Ng� do Ngài làm � � ng � � u Hòa th� � ng. N m 1951,

Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t � � � c thành l� p, tr� s� � � t t i chùa � n Quang, � � � ng S� V n H nh, Ngài � � � c suy tôn ngôi v� Pháp ch� . T� � ó, gi� i T ng gi§ c ng nh� C� s� tôn kính Ngài là m� t trong các b� c cao T ng c� a mi� n Nam. Kh p các chùa

trong l� c t! nh m� i khi có thi� t � i l � � � u th! nh Ngài � � n ch� ng minh.

Sau th� i gian ba n m ph� c v� cho Giáo h� i, nh� n th� y tu� i già s� c y� u, nên t i i h� i Giáo h� i h� p ngày 08-3-1953,

Ngài xin cáo lui, trao ngôi v� Pháp ch� cho Hòa th� � ng Hu� Quang. Ngài tr� v� chùa Long Quang � Xuân Th� i Th� � ng an

d� � ng, nh� ng v n là b� c Ch� ng minh o s� c� a Giáo h� i T ng Già Vi� t Nam, c� a Giáo h� i L � c Hòa T ng Vi� t Nam.

T� khi Ngài b� b t tù � ày Côn � o, ngôi chùa Long Quang trong tình tr ng hoang ph� , có lúc th� c dân Pháp dùng làm

n i � óng � � n bót � � � àn áp l� c l� � ng kháng chi� n. Sau hi� p � � nh Genève 1954, ng� � i Pháp rút kh� i mi � n Nam, h� m� i

ch� u tr� chùa l i cho nguyên ch� . Sau khi thôi gi� ngôi v� Pháp ch� Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t, l� u v� � ây an d� � ng,

Ngài b t tay vào công vi� c trùng tu, � � n n m 1956 m� i hoàn thành. C� nh chùa l i t � p n� p, � ông vui h n ngày x� a.

Ngài v� � ây an d� � ng ch� a � � � c bao lâu thì cu� c kháng chi� n c� a nhân dân mi� n Nam l i bùng n� . Vùng Bà i � m,

Hóc Môn là c n c� cách m ng, bom � n c� a � � ch trút xu� ng ngày càng ác li� t. L i m� t l � n n� a Ngài ph� i xa chùa, lánh c�

n i khác. N m 1956, có Ph� t t tên là Ph m Th� Ph� ng, ch� nhà in V n Hóa � Sài Gòn, phát tâm xây d� ng m� t ngôi chùa

t i Bình Tr� , c nh Phú Lâm l� y hi� u là Long Nguyên, th! nh Ngài v� an tr� . Ngài luôn � � � c các � � t tr� trì các n i cung

th! nh v� chùa mình � � ph� ng d� � ng cho � � n h� t n m 1972.

� u n m 1973, s� c kh� e c� a Ngài th� c s� suy kém, m� c d� u tinh th� n v n sáng su� t, Ngài � � � c các � � t � � a t� chùa

Ch� � ng Thánh v� chùa Long Quang � Bà i � m. Sáng m� ng 1 T� t Quý S u, Ngài � � � c dìu lên chánh � i � n l� Ph� t, l� T� .

Sau � ó, Ngài b� o kê chi� c � n c nh bàn th� T� cho Ngài n� m. Su� t 11 ngày, Ngài ch! u� ng n� � c. � n sáng ngày 11, Ngài

b� o n� u n� � c các hoa th m � � t m r a và b� o Sa di Thi� n H nh � i báo cho các � � t c� a Ngài t� các n i nh� Biên Hòa,

Th� � c, Tây Ninh, Long An, � nh T� � ng và Sài Gòn v� g� p Ngài trong ngày 12 Âm l� ch.

²ng 12 gi� , m� i ng� � i � ã t� t� u � ông � � , Ngài b� o � � d� y ng� i t� a l� ng vào bàn th� T� , dùng pháp âm ngõ l� i tr� � c

� ông � � o môn nh n v� lu� t vô th� � ng, không có gì ph� i bi th� ng. o n Ngài � � c m� t bài k� 8 câu cho � � t ghi chép (r� t

ti � c lâu ngày bài k� n§y � ã b� th� t l c). Sau � ó, Ngài b� o t� t c� m� i ng� � i lên chánh � i � n t� a thi� n nh� p t� bi quán � � ch�

Ph� t ti � p d n giác linh Ngài.

� n 15 gi� 30, Ngài b� o � ánh tr� ng Bát Nhã � � n khi nào Ngài b� o thôi m� i thôi. � n 16 gi� , Ngài an nhiên th� t� ch

trên tay v n n m ch� t xâu chu� i Th� p Bát. Ngài th� � � � c 120 tu� i � � i, 99 H l p. Môn nh n pháp quy� n, môn � � t� chúng

vô cùng th� ng ti� c, nh� ng nh� l� i Ngài � ã di hu� n, nên � � u không dám � � r i n� � c m t. Kim quan c� a Ngài � � � c quàn t i

chùa Long Quang 5 ngày. Sau � ó, � i � � n chùa Tr� � ng Th nh l� u 5 ngày. � n ngày 22 tháng Giêng Âm l� ch l i quy hoàn

chùa Long Quang làm l� nh� p tháp.

Sinh th� i, Ngài sáng tác, phiên d� ch r� t nhi� u kinh sách, ph� n l� n b� th� t l c ho� c m� i m� t làm h� hao. Nay ch! còn l i

m� t b� L � c Vân Tiên tân truy� n vi� t b� ng ch� Nôm, m� t b� Du à i Khoa, m� t b� Vu Lan Thích Ngh� a. T� t c� � � u l� u

tr� t i chùa Long Quang, Bà i � m.

Cu� c � � i c� a Hòa th� � ng là m� t t� m g� ng trí d ng c� a ng� � i con Ph� t, làm nên công � � c cho s� nghi� p th� ng nh� t

Ph� t giáo n� � c nhà trong phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo � mi� n Nam. Hành trình ho� ng pháp l� i sanh c� a Ngài su� t trên

m� t th� k� qu� là ít có ai sánh � � � c. Ngài � ã � � l i s� kính ng� � ng muôn thu� cho hàng h� u b� i tôn vinh h� c t� p.

HÒA TH NG THÍCH THI N THU N (1900 – 1973)

Hòa th� � ng Thích Thi� n Thu� n, pháp húy Nh� t D� n, th� danh là Lê V n Thu� n, sinh n m Canh Tý (1900) t i C� n

Giu� c, t! nh Ch� L � n (nay là t! nh Long An). Thân ph� là c� ông Lê V n Xúy và thân m u là c� bà Tr� n Th� Bi � n, thu� c

thành ph� n trung nông và là m� t gia � ình có truy� n th� ng tu Ph� t nhi� u � � i. Nh� v� y ngay t� t� m bé, Ngài � ã s� m th� m

nhu� n n� p s� ng � o � � c và t� ra th� ng yêu loài v� t m� t cách � � c bi� t, � � � c song thân quý m� n và làng xóm th� ng yêu.

Th� i gian này � � t Gia � nh tuy v n còn râm ran � ó � ây các phong trào � � u tranh n� i d� y t� phát, nh� ng th� c dân pháp

� ã � n � � nh v� m� i s� áp � � t c� a h� . Ph� t giáo v n còn b� k� m ch� � ó � ây, cu� c s� ng tu hành c� a T ng s� g� p nhi� u khó kh n.

Trong tình c� nh � ¯, hi� m có � � � c ngôi chùa nào còn sót l i ngay trung tâm Gia � nh và vùng B� n Nghé. Vì v� y cung cách

gi� gìn truy� n th� ng và tu t� p c� a gia � ình Ngài trong hoàn c� nh này th� t � áng quý.

N m Canh Tu� t (1910) Ngài th� � ng xuyên cùng song thân � i hành h� ng l� Ph� t các chùa quanh vùng. Theo nh�

mong � � c c� a Ngài, � ó còn là d� p � � song thân tìm � � � c n i tin t� � ng h� u có th� g� i g m Ngài tu h� c sau này. Ti� c r� ng do

� nh h� � ng chung c� a th� i th� , hi� n tr ng Ph� t giáo ch� u chung v� n m� nh � � t n� � c b� suy thoái, nên m� c � ích cao � � p là

ch n gi� i thoát ch! còn là hình t� � ng l� bái mà thôi.

N m Giáp D� n (1914) trên chuy� n xe ng� a � � u xuân, vó ng� a gõ � � u trên m� t l � h� � ng v� phía ông B c, trong

nh� ng b n hàng buôn chuy� n s� m, có song thân và Ngài � ang th� c hi� n hoài bão cao c� h� ng � p � b� y lâu: Hòa th� � ng

H� ng H� ng-Th nh o ra � � n c� ng Tam Quan chùa Giác Lâm hoan h� � ón � � i Ngài cùng song thân nh� � � báo r� ng hoài

bão c� a gia � ình và b� n thân Ngài gi� � ây � ã thành hi� n th� c. � Gia � nh th� i � y ch! có ba ngôi chùa t m � � � c g� i là l� n và có quy trình tu h� c, � ào t o T ng Ni � � � c kh p n i bi� t

� � n là chùa Giác Lâm, Giác H� i và Long Th nh. T� C� n Giu� c xa xôi gia � ình Ngài không qu� n th� i gian tìm � � n và quy� t

� � nh cho Ngài xu� t gia tu h� c t i � ây. R� m tháng T� âm l� ch n m � y, khi v� a � � n tu� i 15, Ngài chính th� c � � � c Hòa th� � ng

H� ng H� ng - Th nh o cho làm l� xu� t gia và � � t pháp danh là Nh� t D� n, hi� u Thi� n Thu� n, thu� c � � i th� 41 dòng o

B� n Nguyên, Tông Lâm T� .

N m Canh Thân (1920) Ngài � � � c B� n s� cho th� C� túc gi� i t i tr� � ng K� chùa Phú Long – Phú Nhu� n, do Hòa

th� � ng Qu� ng Phát làm àn � � u truy� n gi� i. Sau khi th� gi� i, Ngài � � � c c gi� ch� c h� ng � ng chùa Giác Lâm, Ngài

chuyên c� n ch� p tác m� i công vi� c c� a chùa, dù cho � ó là công vi� c c� a Sa di, vì v� y Ngài � ã t o ra m� i g n bó tu h� c g� n

g i trong T ng chúng. Không lâu sau, nh� n th� y s� h� c c� a Ngài luôn phát t� n, c� n � � � c nâng cao � � có th� � � m � � ng các

Ph� t s� quan tr� ng mai sau, nên B� n s� � ã g� i Ngài � i tham h� c nhi� u n i; trong � ó � áng k� nh� t là th� i gian Ngài � � � c tu

h� c v� i Hòa th� � ng Thanh � n, húy Nh� B� ng-T� Hòa � chùa T� Ân (Phú Lâm). Ngài � ã c� u pháp v� i Hòa th� � ng, � � � c

ban pháp hi� u là T� Hi � n-Ch n D� n.

N m K� Mão (1939) Ngài tr� v� Giác Lâm và gi� trách nhi� m � i � n t� a. Th� i gian này Hòa th� � ng B� n s� � ã già y� u,

Ngài luôn c� n k� ch m sóc và th� c hi� n nh� ng � o l� nh quan tr� ng nh� m c� ng c� và phát tri� n T ng � oàn n i Giác Lâm.

N m K� S u (1949) Hòa th� � ng B� n s� viên t� ch, Ngài tuân th� di chúc, � � � c � i chúng suy tôn k� th� tr� trì chùa

Giác Lâm. V� i b� n tính � i � m � m, ít nói, nhu hòa, � ã giúp Ngài th� c hi� n tr� ng trách, � � � c lòng t� t c� T ng chúng và Ph� t

t g� n xa.

Tr� trì ngôi � i già lam này, Ngài � t nhi� u công h nh t� t, nh� ng c ng là th� i gian ít có v� tr� trì nào nh� Ngài, � ã

ch� ng ki� n m� t th� c tr ng mang tính l� ch s : T ng chúng ngày m� t gi� m � i, không ph� i vì suy vi � o nghi� p hay tr� l � c

ch� � ng duyên nào, m§ h� � ã nghe theo ti� ng g� i c� a H� i Ph� t giáo C� u qu� c, t m x� p T ng bào, lên � � � ng kháng chi� n

c� u n� � c c� u dân. Chùa Giác Lâm còn là n i nuôi gi� u cán b� và là n i h� i h� p c� a nhi� u c� p � y m� t th� i.

N m Nhâm Thìn (1952), tình hình có v� l ng d� u, các v� ra � i � y � ã có nhi� u v� tr� v� , ti� p t� c h� p s� c v� i Ngài

chuyên lo Ph� t s� . T� � ây, Ngài có m� t quy� t � � nh mang tính l� ch s : tham gia vào t� ch� c Giáo h� i L � c Hòa T ng, cùng

Hòa th� � ng H� ng T� hi� n cúng 4 công � � t c� a chùa Giác Viên cho Giáo h� i L � c Hòa T ng làm n i b� i d� � ng, � ào t o

T ng tài, l� y tên là “Tr� � ng L� c Hòa”. C ng n i � ây, thành l� p c s� in � n “Ph� t h� c t p chí”, c quan ngôn lu� n chính

th� c c� a Giáo h� i L � c Hòa T ng, nh� ng t p chí ra m t � � � c vài s� thì � ình b� n vì không � � nhân l� c tài l� c.

N m Quý T" (1953) Ngài hi� n cúng m u � � t tr� � c khuôn viên chùa Giác Lâm, dùng làm n i xây tháp � � tôn trí ng� c

Xá l� i Ph� t do i � � c Narada t� Tích Lan mang sang t� ng, vào ngày 24.6.1953, và tr� ng m� t cây B� � � � � � c chi� t cành t�

n i � � t Ph� t.

N m inh D� u (1957), Ngài � � � c t� n phong Hòa th� � ng nhân i gi� i � àn t i chùa Tr� � ng Th nh, l� Khai B� ng Giáo

Ph� m � � � c t� ch� c tr� ng th� t i tr� � ng L� c Hòa - chùa Giác Viên.

N m Nhâm D� n (1962) Hòa th� � ng Thích Hu� Thành (chùa Long Thi� n – Biên Hòa) � � � c suy tôn lãnh � o Giáo h� i

Ph� t giáo L� c Hòa T ng. T� � ây, Ngài v n tích c� c � ng h� Giáo h� i, nh� ng do � a � oan b� n t� nên Ngài âm th� m v� i cu� c

s� ng chuyên tu nhi� u h n. Giáo h� i Ph� t giáo L� c Hòa T ng c ng vì b� o v� tôn ch! , m� c � ích L� c Hòa, nên � � ng ngoài các

� � u tranh v� chính tr� , xã h� i.

N m Canh Tu� t (1970) Giáo h� i Ph� t giáo L� c Hòa T ng và H� i L � c Hòa Ph� t t � � � c h� p nh� t, � � i tên thành Giáo

h� i Ph� t giáo C� Truy� n Vi � t Nam, Ngài � � � c suy c vào thành viên H� i � � ng Vi� n T ng Th� ng.

N m Nhâm Tý (1972) Ngài � � � c � � c ch� c v� Vi � n tr� � ng Vi� n Ho� ng o và Hòa th� � ng Thích Hu� Thành gi�

ngôi v� T ng Th� ng.

N m Quý S u (1973) Ngài an nhiên th� t� ch vào ngày 26 tháng 3 âm l� ch, th� 73 tu� i � � i, gi� i l p 53 mùa h . Môn � �

pháp quy� n � ã xây tháp th� Ngài trong khuôn viên chùa Giác Lâm.

HÒA TH NG THÍCH QU NG ÂN (1891 – 1974)

Hòa th� � ng Thích Qu� ng Ân, pháp húy Nguyên � , pháp hi� u Qu� ng Ân (), n� i � � i th� 44 dòng Lâm T� Chánh Tông,

th� danh Lê V n B� y, sinh n m 1891 (Tân Mão) t i xã M� Ph� � c, qu� n B� n Tranh, t! nh � nh T� � ng (nay là Ti� n Giang).

Thân ph� Ngài là c� Lê V n Chung, m� t nhà nho uyên thâm, tinh t� � ng c� Nho, Y, B� c, S� ; Thân m u Ngài là bà

Nguy� n Th� Thi� t, m� t ng� � i nhân t� m� � o. Ngài là con út trong m� t gia � ình � ông con. Thu� nh� Ngài � � � c ph� thân

cho theo Nho h� c, v� n thông minh, hi� u h� c l i � � � c cha rèn c� p nên m� i 12 tu� i, Ngài � ã làu thông T� th� , Ng kinh.

N m 13 tu� i (1903), nhân m� t l � n ch� ng ki� n cái ch� t c� a ng� � i ch� dâu, Ngài c� b n kho n, thao th� c: “T i sao

ng� � i ta l i ph� i ch� t”. Hình � nh ng� � i ch� n� m b� t � � ng, chung quanh là nh� ng ti� ng than khóc não n� , cùng câu h� i � y c�

d� y lên ám � nh tâm trí Ngài. May sao v� d� tang l� có th� y Thi� n Trung, m� t ng� � i anh c� a Ngài � ã xu� t gia � chùa Khánh

Qu� i. Ngài � em ý ngh� c� a mình ra th� a h� i, th� y Thi� n Trung gi� ng gi� i lý sanh t vô th� � ng c� a ki� p ng� � i cho Ngài rõ.

Sau khi nh� n th� c � � � c r� ng th� gian ch! là huy� n m� ng, ki� p ng� � i v� n d� kh� � au, mu� n thoát ra kh� i vòng luân h� i tri � n

miên � ó, ch! có m� t con � � � ng là tu Ph� t.

T� � � y ý t� � ng xu� t gia nhen nhúm trong Ngài. Sau bao � êm nung n� u, cu� i cùng Ngài � em tâm nguy� n c� a mình

th� a cùng thân m u. Bi� t � � � c ý con, bà không mu� n r� i xa ng� � i con út. Th� nh� ng chí nguy� n � ã quy� t ngay trong n m

này (1903), d� � i s� h� � ng d n, gi� i thi � u c� a th� y Thi� n Trung, Ngài � ã � � n chùa Khánh Qu� i (Cai L� y), c� u xin xu� t gia

v� i Hòa th� � ng Ph� � c Chí (húy Tâm Ba – còn g� i là T� Tâm B� ). � � c Hòa th� � ng thu nh� n làm � � t và cho pháp danh

là Thi� n Chiên. Th� là t� � ây Ngài theo h� u h và h� c t� p � o lý v� i T � Tâm B� , Hòa th� � ng th� y Ngài tu� i tr � mà ý chí

v� ng vàng, � o h nh siêng n ng, m n ti� p nên h� t lòng th� ng yêu d y b� o.

N m 1904 (Giáp Thìn), tháng 3, m� t tr� n cu� ng phong th� i � � n, cây c� i nghiêng ng� , nhà c a s� p � � , tróc nóc, duy

chùa v n � � � c bình an. êm r� m tháng T� , Hòa th� � ng khai tr� � ng H� ng, d n � � n ngày h� u H , l i m� tr� � ng K� , l� p

� àn truy� n gi� i. Th� y Ngài m� i xu� t gia nh� ng h� c hành kiêm � u, chí nguy� n v� ng vàng nên Hòa th� � ng cho Ngài th� gi� i

Sa di.

§n truy� n gi� i v � a xong, k� � � n tháng 10, Hòa th� � ng Tâm B� h� p chúng, c th� y Trí Ân lên thay làm tr� trì, r� i

Hòa th� � ng giã t� môn nh n, lên núi Trà S� � n tu.

N m 1905 (� t T" ), Hòa th� � ng Ph� � c Chí viên t� ch trên núi Trà S� . Hay tin, Ngài vô cùng bu� n kh� , k� m� già l i tha

thi� t yêu c� u Ngài tr� v� nhà � � m� con s� m hôm � � � c � oàn t� , th� ng m� nên Ngài không n� t� ch� i. Th� nh� ng v� nhà

� � � c ít lâu, Ngài lâm tr� ng b� nh thu� c thang bao nhiêu c ng vô hi� u, c� nhà � ang c n tuy� t v� ng, thì Ngài n� m m� ng th� y

Hòa th� � ng T� b� o ph� i tr � vào chùa tu ni� m. Bi� t túc duyên c� a con v� i Tam b� o sâu dày nên m� Ngài phát nguy� n cho

Ngài ti� p t� c tòng S� tu Ph� t. t� � ó không c� n thu� c thang mà b� nh c� thuyên gi� m d� n, h� t b� nh Ngài tr� v� chùa, � � � c

th� y tr� trì Trí Ân giao cho ch� c v� Th� ký.

Tháng 7 n m 1907 ( inh Mùi), Hòa th� � ng Thanh � n, tr� trì chùa S c t� T� Ân (Ch� L � n), khai gia giáo d y kinh

lu� t i th� a. Ngài xin phép th� y tr� trì và � i chúng � � lên tham d� khóa h� c. Ngài � ã nh� p chúng tu h� c � � ây cho � � n

khi mãn khóa.

Tháng 4 n m 1909 (K� D� u), Ngài cùng s� huynh là Hòa th� � ng Thi� n Tòng � � n an c� ki � t H t i chùa Sùng � c

(Ch� L � n). Sau l i � � n chùa Linh Nguyên c� a Hòa th� � ng Ch n H� ng nghe kinh Kim Cang Ch� Gia. Trong su� t sáu n m

tr� i vi � n du tham h� c (1909 – 1912), không m� t tr� � ng H� ng m� t l � p gia giáo nào mà Ngài v ng m� t. Vì v� y � o h nh

Ngài m� i lúc m� t tinh nghiêm, Ph� t h� c ngày càng thêm sâu r� ng.

N m 1912 (Nhâm Tý), lúc b� y gi� Ngài � ã � � � c 22 tu� i, chú Ngài là c� T� Hòa, cùng v� i các v� h� ng ch� c làng

th! nh Ngài v� tr� trì chùa Linh Ph� � c (chùa Ph� t á) � thôn Bà Bèo. ây là m� t ngôi chùa c� có t� th� i vua Hi� n Tông

niên hi� u C� nh H� ng (1772), do các m� c � � ng d� ng lên. Tr� i m� t th� i gian không ng� � i trông coi nên chùa b� hoang ph� .

N m 1897, H� ng ch� c làng th! nh c� T� Hòa v� � � � gi� gìn, h� ng khói cho chùa và c� T� Hòa � ã � � ây cho � � n lúc

Ngài v� � � m nhi� m ch� c v� tr� trì.

N m 1914 (Giáp D� n), Ngài th� gi� i T� kheo t i tr � � ng K� chùa Khánh � c, k� sau � � � c suy tôn làm Giáo Th� . N m

1915 (� t Mão), Ngài cho trùng tu l i ngôi chánh � i � n chùa Linh Ph� � c.

N m 1917 ( inh T" ), S� Tr� � ng Ti� n cho xáng múc kinh Bà Bèo quá g� n vuông chùa, nên Ngài h� p b� n � o cho d� i

chùa � � n m� t khu � � t hoang, cách n� n chùa c kho� ng 500m. Và m� t ngôi chùa Ph� t á m� i, b� n nóc cao r� ng, khang

trang � � � c d� ng lên � � ây cho � � n ngày nay.

N m 1919 (K� Mùi), Ngài t� ch� c l� L c thành chùa m� i, th! nh ch� tôn � � c v� tham d� r� t � ông. Sau khi chùa chi� n

an � n, Ngài b t � � u vi� c ho� ng hóa � � sinh, ti� p T ng giáo chúng. Lúc tr� � ng H� ng này th! nh gi� ng d y, khi tr� � ng K� n�

th! nh ch� ng minh, ti� ng t m Ngài m� i lúc m� t vang xa. L i thêm truy� n tích v� Ph� t á � chùa c� m � � c h nh Ngài nên m� i

lúc l i linh thiêng h n, nhi� u ng� � i � au b� nh nan y, hi� m nghèo v� � ây l� bái c� u nguy� n � � u � � � c ch� a lành, nên b� n � o

g� n xa quy ng� � ng chùa này ngày càng thêm � ông.

N m 1927 ( inh Mão), Ngài trùng tu chánh � i � n chùa Linh Ph� � c cao r� ng h n, � � có th� dung ch� a � � th� p ph� ng

thi� n tín v� l� bái. N m 1929, S� huynh là Hòa th� � ng Thi� n Tòng, tr� trì chùa Tr� � ng Th nh (Sài Gòn) v� chùa Long

Ph� � c (Cai L� y) l � p Chúc th� Gi� i � àn, th! nh Hòa th� � ng S c t� Long Hoa (Gò V� p) làm Hòa th� � ng àn � u và th! nh

Ngài làm Giáo Th� .

N m 1939, v� tr� � ng t c� a Ngài là Ho� ng Thông húy Qu� ng Châu, tr� trì chùa S c t� Long H� i m� tr� � ng K� cung

th! nh Ngài làm Hòa th� � ng àn � � u truy� n gi� i.

Khi phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo n� i lên kh p n i, h� � ng � ng l� i kêu g� i c� a Hòa th� � ng Khánh Hòa, n m 1931,

Ngài tham gia làm h� i viên sáng l� p H� i L � � ng Xuyên Ph� t H� c.

N m 1947, chi� n tranh Vi� t-Pháp bùng n� , làng m c tan hoang, chùa chi� n b� thiêu r� i, Ngài ph� i cùng các � � t vào

r� ng � n náu, r� i � � n t m trú chùa Linh Quang c� a i � � c Qu� ng C . Tuy gian nan, v� t v� , Ngài v n m! m c� � i: “T ng vô

nh� t v� t”.

N m 1949 (K� S u), Ngài cùng các � � t l i ph� i t � n c� ra n� ng náu n i Linh � n Vi � n � Nh� Bình l� n th� nh� t.

N m 1952, Giáo h� i L � c Hòa T ng � � � c thành l� p, � i chúng th! nh Ngài làm T ng tr� � ng, t� ch� i nhi� u l� n không

� � � c, Ngài � ành ph� i h� a kh� . Trong th� i gian ph� c v� vì công vi� c quá nhi� u nên m t Ngài m� d� n, mãi � � n n m 1960

m� i sáng tr� l i. D� u v� y Ngài v n không xao lãng Ph� t s� , v n � i ch� ng minh � ó � ây, gi� ng d y gia giáo kh p các � o

tràng.

N m 1955, khi ti� ng súng chi� n tranh ch� m d� t, Ngài cùng � � chúng tr� v� trùng tu l i ngôi chùa Linh Ph� � c. Chùa

chi� n v� a � � � c s a sang xong ch� a bao lâu thì chi� n tranh n� a l i n� i lên, khói l a ph� m� thôn xóm.

N m 1961, Ngài cùng � � chúng l i ph� i r� i b� mái chùa thân yêu, t� n c� ra n� ng náu n i am Linh � n – Nh� Bình l� n

th� hai. N m 1964, Ngài l i t � n c� l� u trú nhi� u chùa � M � Tho su� t hai n m.

N m 1966, ông bà Phán B� n, m� t b� n � o tín tâm, th� y Ngài tu� i � ã cao mà còn v� t v� , l� n � � n n i n ch� n � nên � ã

hi� n cúng cho Ngài m� t mi� ng � � t � M� Tho. Ngài cùng � � chúng v� � ây d� ng lên ngôi Linh Ph� � c th� hai, và tr� � � ây

cho � � n viên t� ch.

N m 1967, Ngài vi� t b� ng Thanh quy trao quy� n tr� trì cho � � t là i � c Nhu� n Quang � � Ngài chuyên tâm tu trì

và thuy� t pháp � � sanh.

N m 1974 (Giáp D� n), th� y s� c kh� e mình � ã suy y� u l m, Ngài h� p các môn nh n � � t d� n dò, phó chúc nh� ng vi� c

ph� i làm sau khi Ngài viên t� ch. Ngày mùng 5 tháng 10 n m 1974, Ngài thong th� � � c bài k� :

Ngàn thu an gi� c kh� e thân ôi!

Cái n� tr� m luân � ã ph� i r� i

Th� ng t� i Ni � t bàn theo cõi Ph� t

Th� y trò t� giã ki� p này thôi.

Sau � ó Ngài an nhiên th� t� ch, h� � ng th� 84 tu� i, 60 H l p. Môn nh n � � t xây tháp an táng nh� c thân Ngài trong

khuôn viên tr� � c chùa Linh Ph� � c.

V. PH T GIÁO GIAI O N TH NG NH T T N C (1975-1980)

42. HT. Thích Hu� Pháp (1887-1975)

43. HT. Thích Tôn Th ng (1879-1976)

44. HT. Thích Minh Tr� c (1895-1976)

45. HT. Pháp V� nh (1891-1977)

46. HT. Thích Giác Nguyên (1877-1980)

47. HT. Thích Hu� Hòa (1915-1980)

48. HT. Thích Thiên Ân (1925-1980)

Th� ng nh� t � � t n� � c, m� t m � � c l� n nh� t c� a dân t� c và c� a Ph� t giáo � � hai mi� n Nam B c. V� n h� i này là c s� � �

th� c hi� n th� ng nh� t Ph� t giáo toàn qu� c th� c s� � � � c m� ra, ti� p n� i công vi� c mà l� n th� ng nh� t Ph� t giáo tr� � c ch� a làm

� � � c.

Tuy nhiên, còn bao v� n � � khác bi� t t� n t i gi � a hai mi� n do hoàn c� nh l� ch s t o thành t� cu� c chi� n � � l i, ch� y� u

là Ph� t giáo mi� n Nam. Giai � o n này n� i b� t là vi� c thành l� p Ban liên l c Ph� t giáo Yêu n� � c � các t! nh thành (1976), k�

� � n là thành l� p Ban v� n � � ng Th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam (1979).

C� n� � c có t� t c� 9 t� ch� c, h� phái Ph� t giáo tham gia vào ti� n trình v� n � � ng th� ng nh� t:

1. Giáo h� i Ph� t giáo Th� ng nh� t Vi � t Nam (mi� n B c).

2. Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t (mi� n Nam).

3. Giáo h� i Ph� t giáo C� truy� n Vi � t Nam

4. Ban Liên l c Ph� t giáo Yêu n� � c thành ph� H� Chí Minh.

5. Giáo h� i T ng Già Nguyên Th� y Vi � t Nam

6. H� i oàn k� t S� Sãi yêu n� � c Tây Nam b� .

7. Giáo h� i T ng Già Kh� t s� Vi � t Nam

8. Thiên Thai Giáo Quán Tông

9. H� i Ph� t h� c Nam Vi� t (c� s� ) � giai � o n này, T� p th� I � ã gi� i thi � u 13 v� danh T ng. T� p th� II xin gi� i thi � u 6 v� mãn duyên khi � ã nhìn th� y

� � � c ngày � � t n� � c th� ng nh� t.

42. HT. Thích Hu� Pháp (1887-1975)

43. HT. Thích Tôn Th ng (1879-1976)

44. HT. Thích Minh Tr� c (1895-1976)

45. HT. Pháp V� nh (1891-1977)

46. HT. Thích Giác Nguyên (1877-1980)

47. HT. Thích Hu� Hòa (1915-1980)

48. HT. Thích Thiên Ân (1925-1980)

HÒA TH NG THÍCH HU PHÁP (1887 – 1975)

Hòa th� � ng Thích Hu� Pháp, th� danh Nguy� n L� , sinh ngày 13 tháng 8 n m inh H� i 1887, t i thôn B� � , xã � c

Quang, nay là xã � c Nhu� n, huy� n M� � c, t! nh Qu� ng Ngãi.

Thân sinh là c� Nguy� n V� nh, m� t b� c lão nho tinh thông c� D� ch lý, toán s� , su� t � � i m� l � p gia giáo ph� bi� n Nho h� c, c�

vùng M� � c – � c Ph� có � � n hàng tr m môn � � c� a Ng� � i, ng� � i dân Qu� ng Ngãi � � ng th� i không ai là không nghe

� � n tên c� ; Thân m u là c� bà Lê Th� Long, con c� a m� t lão nho trong làng. Ngài là con trai th� trong gia � ình b� n anh ch�

em, tr� � ng huynh m� t s� m, ch� c� là thân m u Hòa th� � ng Khánh Anh, b� c cao T ng l� ng � � ng c� a Ph� t giáo Vi� t Nam,

em gái út l� p gia � ình.

Thi� u th� i Ngài h� c ch� nho c� a thân sinh. Ngài th� � ng � � � c c� bà d t � i chùa C� nh Tiên g� n nhà � � l � Ph� t và nghe i

lão Hòa th� � ng Ho� ng Thanh gi� ng � o; Ngài c ng � � � c c� Nguy� n V� nh d t v� T� � ình Thiên � n – Th ch S n h� c h� i

giáo lý c� a quý i lão H®a th� � ng Ho� ng T� nh, Ho� ng Th c, Ho� ng � c. T� môi tr� � ng này, Ngài � � � c g� p và tham gia

ch� ng Pháp v� i nhóm cách m ng do nhà chí s� Tr� n Cao Vân và c� Hu� nh Thúc Kháng lãnh � o.

N m K� D� u 1909, lúc 22 tu� i Ngài xin phép song thân cho xu� t gia v� i i lão Hòa th� � ng Ho� ng Thanh t i chùa C� nh

Tiên, � � � c B� n s� cho th� gi� i Sa di và ban pháp danh là Ch n Ph� � c. Ngài tinh c� n ch� p tác h� c t� p qui t c thi� n môn,

ngõ h� u làm long t� � ng Ph� t pháp cho t� ng lai.

N m Tân H� i 1911, Ngài � � � c B� n s� cho � ng � àn th� C� túc gi� i t i i gi � i � àn T� � ình Thiên � n và là Th� Sa di t i

gi� i � àn này. N m � y Ngài 24 tu� i, � � � c truy� n T� � n v� i pháp t� là o Thông. Sau khi � c gi� i, Ngài ti� p t� c tu h� c t i

T� � ình Thiên � n – Th ch S n.

N m Giáp D� n 1914, Ngài � i vào Bình � nh � � tham h� c v� i Qu� c s� Ph� � c Hu� và Pháp s� Ph� Hu� . Duyên lành � ã � � n,

Ngài g� p hai Ph� t t Tr� ng Qu� , Tr� ng Qui cúng cho Ngài m� t th� o am t i � � i cát � khu 6, thành ph� Qui Nh n � � tu h� c.

N m inh T" 1917, Ngài � � � c ch� S n th! nh làm � nh� t Tôn ch� ng Gi� i � àn chùa Tr� ng Giác, Tuy Ph� � c, Bình � nh.

Uy tín và � o h nh c� a Ngài lan r� ng, nh� s� phát tâm c� a tín � � nên t� m� t th� o am, Ngài � ã xây d� ng thành ngôi Tam

b� o Minh T� nh � � � c trang nghiêm vào n m M� u Ng� 1918.

N m Giáp Tý 1924, Ngài � � � c cung th! nh làm Giáo th� A Xà Lê t i Gi � i � àn chùa Linh Phong, Phù Cát, Bình � nh. � n

n m Bính D� n 1926, Gi� i � àn chùa Ph� � c Quang, Qu� ng Ngãi cung th! nh Ngài làm Y� t Ma A Xà Lê.

N m inh Mão 1927, Ngài � � � c th! nh làm Chánh Ký tr� � ng H� ng chùa Long Khánh, Qui Nh n, kiêm Giáo th� S� cùng

quý Ngài: Trí H� i chùa Bích Liên; Nh� Ph� � c chùa Liên Tôn; Ho� ng Thông chùa B ch Sa, d� � i quy� n Ch� gi� ng c� a Qu� c

s� Ph� � c Hu� . Cùng n m này, L� � ng Xuyên Ph� t h� c � � � ng mi� n Nam th! nh Ngài vào làm Ch� gi� ng, Ngài � ã cho Pháp

s� Khánh Anh là m� t h� c trò � u tú nh� t vào � ó � � thay Ngài.

N m Nhâm Ng� 1942, Ngài � � � c ch� S n thi� n � � c t! nh Bình � nh cung th! nh vào ngôi Y� t Ma A Xà Lê trong i gi� i

� àn chùa Thiên � c, huy� n Tuy Ph� � c.

N m Giáp Thân 1944, t� c n m B� o i th� 19, Ngài � � � c tri� u � ình Hu� s c ch! khâm ban � o � i � p T ng Cang và s c t�

Bi � n Ng ch chùa Minh T� nh.

N m � t D� u 1945, h� � ng � ng l� i kêu g� i toàn qu� c kháng chi� n, Ngài tham gia m� t tr� n kháng chi� n và � � � c b� u làm Ch�

t� ch H� i Ph� t giáo C� u qu� c t! nh Bình � nh.

N m inh H� i 1947, Ngài � � � c cung th! nh làm Ch� ng minh gi� i � àn chùa Thiên Bình, An Nh n, Bình � nh.

N m inh D� u 1957, t i i gi � i � àn chùa Ngh� a Ph� ng – Nha Trang, Ngài � � � c cung th! nh làm Hòa th� � ng � � ng � � u

truy� n gi� i. Cùng n m, H� i Ph� t giáo T� nh � � Tông th! nh Ngài ngôi v� Ch� ng minh i o s� Trung ph� n.

N m K� H� i 1959, H� i Ph� t giáo C� truy� n L� c Hòa T ng và L� c Hòa Ph� t t th! nh Ngài làm Ch� ng minh o s� Trung

ph� n.

N m Nhâm D� n 1962, ch� S n thi� n � � c t! nh Bình � nh t� ch� c i gi � i � àn t i T� � ình Minh T� nh, cung th! nh Ngài làm

Hòa th� � ng � � ng � � u truy� n gi� i.

Ngài là v� Pháp s� , Tuyên Lu� t s� chuyên gi� ng kinh, lu� t, lu� n cho các tr� � ng Gi� i, tr� � ng H , tr� � ng H� ng và � � � c

cung th! nh làm Giáo th� A Xà Lê, Y� t Ma A Xà Lê và � � ng � � u Hòa th� � ng cho nhi� u gi� i � àn kh p n i Trung, Nam

ph� n.

Ngài � ã khai s n và ch� tr� ng tái thi� t, trùng tu hàng tr m t� vi � n. � t xu� t gia hàng tr m v� , có nhi� u v� xu� t chúng là

b� c long t� � ng Ph� t pháp, lãnh � o Giáo h� i. � t t i gia c� a Ngài có � � n hàng v n ng� � i.

M � t ph� n ba cu� c � � i c� a Ngài tuy có nhi� u � nh h� � ng chính tr� trong công cu� c ch� ng th� c dân Pháp giành � � c l� p,

nh� ng nh� giáo lý Ph� t � à th� m sâu, Ngài � ã hi� n tr� n v� n cu� c � � i ph� c v� cho � o pháp.

Công h nh viên mãn, tâm ý hoan h� , thân không b� nh t� t, Ngài viên t� ch lúc 11 gi� ngày 11 tháng 11 n m � t Mão 1975, th�

th� 89 n m, � o th� 65 H l p. Tháp tàng nh� c c� t c� a Ngài � h� � ng Nam chùa Minh T� nh, thành ph� Qui Nh n.

HÒA TH NG THÍCH TÔN TH NG (1879 – 1976)

Hòa th� � ng Thích Tôn Th ng, pháp danh Tr� ng K� , pháp t� Nh� Nhu, Ngài th� danh là D� ng V n Minh, sinh ngày 29

tháng 2 n m K� S u – 1889 (n m Thành Thái nguyên niên) t i làng Hà My, t� ng Bích La, ph� Tri � u Phong, t! nh Qu� ng Tr� , thân ph� là ông D� ng V n Hi� u và thân m u là bà Nguy� n Th� Ti � n.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình có truy� n th� ng Nho h� c và Ph� t h� c chu� n m� c và � � � c nuôi d y theo khuôn m u,

nên bu� i thi � u th� i Ngài � ã s� m � � � c ti� p c� n v� i kinh sách thánh hi� n.

N m Giáp Thìn (1904), lúc lên 16 tu� i, Ngài � � � c phép m u thân � � n c� u xu� t gia v� i Hòa th� � ng Tâm Truy� n, T ng Cang

chùa Báo Qu� c và � � � c Hòa th� � ng ban pháp danh là Tr� ng K� . ó là n m � áng nh� nh� t cu� c � � i Ngài: n m nhi� u t! nh

mi� n B c b� m� t mùa, � ói kém và hình � nh cao � � p n� a v� v� vua mà Ngài ng� � ng m� l i ph� i thân hành ra t� n mi� n B c

� � th m h� i, c� u tr� , ghi thêm m� t nét � � p n� a cho Ngài.

N m Bính Ng� (1906), Ngài � � � c B� n s� cho th� Sa di gi� i và � � � c ban pháp t� là Nh� Nhu. Ngay sau � ó, vua Thành Thái

truy� n l� nh cho b� L� sung Ngài vào ng ch T ng chùa Di� u � (Gia H� i – Hu� ).

N m Canh Tu� t (1910), khi hay tin và qua th� i gian chiêm nghi� m v� s� ki � n vua Thành Thái b� khâm s� Trung K�

Lévêque b t bu� c thoái v� , nh� � ng ngôi cho vua Duy Tân (1907). Ngài � � � c phép B� n s� cho t m r� i xa kinh thành Hu� ,

d t vào Qu� ng Nam, Khánh Hòa v§ Bình Thu� n � � c� u tham h� c. Ngài tr� l i th� xã à N� ng, l� p th� o am trú x� t i làng

Th ch Châu tu t� p.

N m Quý S u (1913), Ngài tr� v� Hu� th� tang Hòa th� � ng B� n s� Tâm Truy� n � ã viên t� ch. T ng môn � i chúng cung

th! nh Hòa th� � ng Tâm Khoan k� v� tr� trì chùa Báo Qu� c và Ngài � � � c Hòa th� � ng c làm tri s� .

N m M� u Ng� (1918), sau m� t chu� i s� ki � n làm ch nh lòng ng� � i dân � � � ô, n� i c� m nh� t là s� ki � n cu� c kh� i ngh� a c� a

vua Duy Tân th� t b i (1916), Ngài l i m� t l � n n� a tr� vào à N� ng. N i � ây Ngài khai s n chùa Ph� Thiên t i làng Bình

Thu� n (nay là chùa Ph� à, c s� c� a tr� � ng C b� n Ph� t h� c Qu� ng Nam – à N� ng).

N m Quý H� i (1923), n m Kh� i � nh th� 7. Lúc này Ngài 34 tu� i m� i th� C� túc gi� i t i i gi� i � àn chùa Ph� � c Quang,

t! nh Qu� ng Ngãi do Hòa th� � ng Ho� ng T� nh làm àn � � u truy� n gi� i.

N m Giáp Tý (1924), Ngài � � n c� u pháp v� i Hòa th� � ng Ph� � c Trí chùa Tam Thai, núi Ng Hành, Qu� ng Nam � � � c Hòa

th� � ng phú pháp v� i Pháp hi� u là Tôn Th ng.

N m M� u Thìn (1928), Ngài � � � c cung th! nh làm Tr� s� t i i gi � i � àn chùa T� Vân, à N� ng do Hòa th� � ng Qu� ng

H� ng làm àn � � u.

N m K� T" (1929), Ngài � � � c m� i làm D n L� S� t i i gi� i � àn chùa Ph� � c Lâm – H� i An, do Hòa th� � ng Ph� � c Trí

làm àn � � u.

N m Canh Ng� (1930), Ngài � � m � � ng tr� trì chùa Ph� Thiên, � � ng th� i � � � c Giáo h� i T ng Già à N� ng cung th! nh gi�

ch� c v� Ki � m T ng.

N m Nhâm Thân (1932), h� � ng � ng phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo n� i lên � kh p ba mi� n � � t n� � c, Ngài � � ng ra sáng

l � p à Thành Ph� t h� c H� i và cung th! nh Hòa th� � ng Bích Liên làm H� i tr � � ng. Tr� s� � � t t i chùa Ph� Thiên và cho xu� t

b� n t p chí Tam B� o làm c quan ngôn lu� n chính th� c c� a H� i trong vi� c ho� ng d� ng chánh pháp.

N m � t H� i (1935), Ngài vào khai s n chùa T� nh � t i th� xã Tam K� , nay là chi nhánh tr� � ng C b� n Ph� t H� c c� a t! nh

Qu� ng Nam- à N� ng.

N m Bính Tý (1936), � � phát tri� n vi� c ho� ng hóa Ni gi� i, c ng t i làng Bình Thu� n – à N� ng, Ngài l i khai s n chùa

Di � u Pháp � � làm Ph� t H� c Ni Vi � n.

N m M� u D� n (1938), Ngài � � � c cung th! nh vào ngôi Tôn Ch� ng t i i gi� i � àn chùa T� nh Quang, làng Ái T – Qu� ng

Tr� , do Hòa th� � ng Ph� � c Hu� làm àn � � u.

N m K� M � o (1939), t i i gi � i � àn chùa Liên Trì, Khánh Hòa, Ngài � � � c m� i làm Y� t Ma A-Xà-Lê, gi� i � àn c ng do

Hòa th� � ng Ph� � c Hu� làm àn � � u.

N m Tân T" (1941), Ngài � � � c cung th! nh làm àn � � u t i i gi� i � àn chùa Bình Quang Ni T� t i t ! nh Bình Thu� n.

N m Nhâm Ng� (1942), vi� c hóa � o kh p n i � ã kh� i s c do s� � óng góp tích c� c c� a Ngài trong phong trào ch� n h� ng

Ph� t giáo, nh� ng Ngài c ng không quên ngh� v� quê h� ng b� n s� . Do � ó, sau bao nhiêu n m tr� i xa cách Ngài v� l i

Qu� ng Tr� , vi� c � � u tiên là Ngài thành l� p ngay Ph� t h� c � � � ng t i chùa H� i Quán và làm Giám � � c trong 3 n m.

N m � t D� u (1945) do bi� n chuy� n l� n c� a th� i cu� c, Ngài l i tr� vào à N� ng ti� n hành trùng tu các chùa Ph� Thiên,

T� nh � và chùa H� i Quán.

N m Bính Tu� t (1946) ý th� c v� ti � n � � Ph� t giáo mai sau, Ngài quy� t � � nh hi� n cúng chùa Ph� Thiên (sau là chùa Ph� à)

cho Giáo h� i � � m� Ph� t h� c vi� n có t� m vóc quy mô – chi nhánh Ph� t h� c vi� n Trung ph� n � Trung Trung b� .

N m Giáp Thìn (1964), Ngài � � � c ti� n c làm Ch� ng minh o s� Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t th� xã à

N� ng.

N m Bính Ng� (1966), Ngài � � � c ti� n c vào H� i � � ng Tr� � ng lão Vi� n T ng Th� ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng

nh� t.

N m Canh Tu� t (1970), Ngài làm Chánh ch� àn t i i gi � i � àn V� nh Gia, � � � c t� ch� c t i chùa Ph� à – à N� ng (chùa

Ph� Thiên tr� � c � ây). T� � ó � � n n m Bính Thìn (1976) Ngài � � � c th! nh làm thành viên H� i � � ng Giáo ph� m Trung � ng

Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t.

Ngày 16 tháng 3 n m Bính Thìn (1976), Ngài an nhiên th� t� ch, tr� th� 87 n m, gi� i l p 53 tu� i H , môn � � pháp quy� n l� p

B� o tháp Ngài t i chùa T� nh � – th� xã Tam K� , t! nh Qu� ng Nam – à N� ng.

HÒA TH NG THÍCH MINH TR C (1895 – 1976)

Hòa th� � ng Thích Minh Tr� c, pháp húy Ch n Nh� , th� danh là Võ V n Th nh, t� Tr� ng V n H� c, sinh n m � t Mùi

(1895), t i xã Ph� � c Vân, t� ng L� c Thành Th� � ng, t! nh Ch� L� n (c ), nay là xã Ph� � c Vân, huy� n C� n � � c, t! nh Long

An. Thân ph� Ngài là c� ông Tr� ng V n B� n, thân m u là c� bà Võ Th� Mai, pháp danh B� t Phàm t� Di � u Giác. C� hai

� � u là c� s� Ph� t t thu� n thành. Ngài là con th� 4 trong gia � ình.

Ngài xu� t thân trong m� t gia � ình thu� c thành ph� n trung nông, thân ph� m� t s� m, c� bà lo nuôi d� � ng n h� c. Thu� nh� ,

Ngài � � � c thân m u d n � � n quy y Tam b� o � chùa M� Ph� � c, xã Ph� � c L� i, huy� n C� n � � c, t! nh Long An. Sau � ó,

Ngài ti� p t� c lên Sài Gòn h� c Nho h� c và Tây h� c cho � � n khi � � � t. Do có túc duyên v� i Ph� t pháp nhi� u � � i, nên ngoài

ki � n th� c th� gian, Ngài còn th� � ng xuyên g� n g i các b� c cao T ng th c � � c, các gi� i h� c gi� trí th� c, � � tham c� u kinh

sách Tam giáo, và quy� t � � nh ch� n cho mình m� t con � � � ng � � � i, � ó là Ph� t giáo.

N m 29 tu� i (1924), Ngài xu� t gia t i chùa Tam Tông (Sài Gòn) r� i cùng các c� Minh Chánh, Minh Giáo, Minh Truy� n,

Minh àm, Minh Thi� n sáng l� p Tam Tông Mi� u – Minh Lý Thánh H� i t i qu� n Ba, Sài Gòn. Trong th� i gian tu h� c � � ây,

Ngài thi� t l � p thi� n th� t chuyên nghiên c� u Ph� t h� c và cùng v� i các v� tôn túc danh T ng: T� Khánh Hòa, Hu� Quang,

Khánh Anh, t Thanh; Hòa th� � ng T� Quang, Thành o, Thi� n Hòa, Thi� n Hoa... h� c h� i, trao � � i giáo lý Ph� t � à.

Ngoài ra, Ngài quan h� và tham gia các phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo: H� i Nam K� Nghiên c� u Ph� t H� c, Giáo h� i L � c

Hòa T ng, Giáo h� i T ng Già Vi� t Nam, H� i Ph� t h� c Nam Vi� t � � m� r� ng s� nghi� p ho� ng pháp l� i sanh sau này.

N m 1948 (nh� m ngày 5 tháng 1 n m M� u Tý), sau h n 20 n m tu h� c tinh t� n, thân c� n các b� c Thi� n tri th� c, Ngài khai

s n T� � ình Ph� t B u Thi� n T� nh o Tràng. Ngài hi� n d� ng pháp môn Thi� n T� nh song tu và � � � c l� u truy� n r� ng rãi

cho � � n ngày nay.

Theo Ngài, mu� n nhi� p hóa � � chúng d� dàng, ph� i k � t h� p c� Thi� n l n T� nh, c� � � n l n ti� m. V� thi� n, Ngài c n c� vào

y� u ch! kinh t ng i th� a � � n ng� : Duy Ma C� t, Viên Giác, Pháp B� o àn... V� T� nh � � , Ngài y c� vào kinh Di à i

B� n, Thi� n Môn Nh� t T� ng mà Ngài di� n d� ch r� t chu � áo � � h� � ng d n � � chúng trên � � � ng tu h� c.

V � n có c n b� n v� Nho h� c l n Tây h� c, l i thêm s� th� u � t ngh� a lý sâu xa c� a Ph� t pháp, nên t� n m 1948 � � n cu� i � � i,

Ngài � ã � � h� t tâm trí mi� t mài d� ch kinh, vi� t sách � � truy� n � t t� t� � ng giáo lý c� a Ph� t T� , v� a phát huy � � � c truy� n

th� ng b� n s c v n hóa dân t� c, t� ng kinh ti� ng Vi� t. Nh� ng b� kinh � � � c Ngài d� ch ra Vi� t ng� nh� : Nh� t T� ng, Pháp B� o

àn, Duy Ma C� t, i Viên Giác, � n Ng� Nh� p o, Di à, H� ng Danh, Ph� Môn, Bát Nhã Tâm Kinh và sáng tác L�

B� n, Tham Thi� n B u Sám, Thi� n T� nh Ch n Ngôn, Xuân Di L� c và m� t s� các thi k� , li � n � � i � các t� vi � n.

N m 1952, Ngài là m� t trong quý Hòa th� � ng lãnh � o các Giáo phái Ph� t giáo Nam B� cung nghinh ng� c xá l� i Ph� t T�

do Phái � oàn Ph� t giáo Tích Lan th! nh theo, trên � � � ng � i H� i ngh� Ph� t giáo � Nh� t B� n quá c� nh Sài Gòn, c ng trong

n m này, H� i Ph� t h� c � nh T� � ng suy tôn Ngài làm Pháp ch� c� a H� i.

N m 1953, Ngài � ã cùng Hòa th� � ng t Thanh và phái � oàn sang hóa � o t i n� � c Cao Miên.

N m 1955, Ngài � ã tham gia cùng phái � oàn mi� n Nam Vi� t Nam d� H� i ngh� Bang ung t i Nam D� ng (Indonesia) và

t i Nh� t B� n. Ngài t� ng là Pháp s� trong các l� h� i do Giáo h� i b n t� ch� c.

N m 1963, Ngài là C� v� n � y ban Liên phái B� o v� Ph� t giáo, lãnh � o giáo phái Thi� n T� nh o Tràng � � ng chung v� i 11

t� ch� c Ph� t giáo mi� n Nam, � � u tranh ch� ng chính sách k� th� , � àn áp Ph� t giáo c� a ch� � � Ngô ình Di� m. Ngày

22.8.1963, Ngài và toàn b� T ng chúng T� � ình � ã b� chính quy� n Di� m b t giam t i R ch Cát cùng chung v� i các v� lãnh

� o � y ban Liên phái.

N m 1964, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t � � � c thành l� p, Ngài là thành viên c� a H� i � � ng Tr� � ng lão Vi� n

T ng Th� ng. Sau � ó, vì có quan � i � m khác nhau, nên m� t s� t� ch� c Ph� t giáo � ã � � ng ra ngoài Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t

Nam Th� ng nh� t � � thành l� p T� ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam. Ngài � � � c ch� tôn Hòa th� � ng lãnh � o T� ng Giáo h� i

suy tôn lên ngôi v� Pháp ch� .

Trên b� � c � � � ng hành � o, Ngài tr� i bao gian kh� qua các b� � c quan san h� o lánh khó kh n, Ngài � ã cùng môn � � xây

d� ng thêm nhi� u c� nh chùa thu� c T� � ình Ph� t B u Thi� n T� nh o Tràng, cùng mang tên Ph� t B u t i Qu� ng Ngãi, Bình

� nh, Châu � c, M� Tho, B� n Tre, Long An, Bà R� a V ng Tàu và các qu� n huy� n � thành ph� nh� : Qu� n 4, Bình Th nh,

Hóc Môn. Và n m 1974, thêm m� t ngôi chùa Ph� t B u t i Long H� i � � � c ra � � i.

N m 1975, vì tu� i già s� c y� u và th� b� nh, Ngài cho xây tháp t i Ph� t B u T� Hóc Môn và di hu� n cho � � t lo vi� c tu h� c,

� i � u hành môn phái.

Th� s� vô th� � ng, có sinh có di� t. Ngày m� ng 5 tháng 5 n m Bính Thìn (2.6.1976), Ngài � ã an nhiên th� t� ch vào lúc 20 gi�

sau th� i kinh Di à. Ngài tr� th� 82 tu� i, h� � ng 52 tu� i � o. Sau khi trà t� , xá l� i Ngài � � � c tôn trí vào các b� o tháp � T�

� ình Ph� t B u � qu� n 3, Ph� t B u T� Hóc Môn và Ph� t B u T� Ph� � c Vân.

Su� t cu� c � � i tu hành, Ngài � ã có nhi� u c� ng hi� n cho công cu� c ho� ng hóa l� i sanh. Ngài � ã k� t h� p “Thi � n T� nh song tu”

và xây d� ng nhi� u chùa c� nh làm n i truy� n bá � o pháp c ng nh� phiên d� ch kinh t ng giúp cho h� u th� thu� n � � � ng tu

h� c. Ngài x� ng � áng là m� t Tr� � ng lão tôn túc c� a Ph� t giáo mi� n Nam và toàn th� Ph� t giáo Vi� t Nam.

HÒA TH NG PHÁP V NH (1891 – 1977)

Hòa th� � ng Pháp V� nh, pháp danh Dhammasàro, th� danh Nguy� n Th� c sanh n m Tân Mão 1891 (Thành Thái n m th� 3)

t i thôn V n Quang, xã Ph� � c Quang, huy� n Tuy Ph� � c, t! nh Bình � nh.

Ngài sinh ra và l� n lên trong m� t gia � ình Nho giáo n� n� p, thân ph� là c� ông Nguy� n ình, thân m u là c� bà Nguy� n Th� Bi � u. Song thân Ngài � � u là nh� ng c� s� m� � o thu� n thành.

Ngay t� thu� nh� , Ngài � ã t� ra thông minh có ý chí h� � ng th� � ng, � � � c song thân cho quy y Tam b� o làm ng� � i Ph� t t

thu� n thành t i chùa Khánh Vân t! nh Bình � nh. ã nhi� u l� n, Ngài có ý � � nh xu� t gia tu Ph� t, nh� ng v� n d� s� ng trong gia

� ình có truy� n th� ng Nho h� c chu� n m� c, v� l i Ph� t c ng � ã t� ng d y: “Ph� ng s� cha m� là cúng d� � ng Nh� Lai”, nên

� ành gi� tr� n ch� hi� u, m� t lòng ch� � � i duyên lành.

Mãi � � n n m 1945, x� b� h� t m� i tr � n duyên th� s� � � b� � c vào con � � � ng gi� i thoát thanh cao. Ngài quy� t � � nh xu� t gia

theo giáo � oàn Kh� t s� Minh ng Quang v� i pháp danh là Thi� n Ng� , làm ng� � i s� gi� Nh� Lai � i kh p n i truy� n bá � o

m� u.

Trên b� � c � � � ng hóa duyên truy� n � o, m� t duyên may ch� t � � n, Ngài � � � c g� p các v� T ng s� c� a Ph� t giáo nguyên th� y

(Theravàda). Qua trao � � i kinh nghi� m tu t� p và giáo lý, Ngài m� i nh� n ra r� ng: tu h� c Ph� t pháp có nhi� u ph� ng ti� n,

nhi� u con � � � ng � � � i v � m� t � i � m cu� i, nên ng� � i tu hành tùy h� p c n c , v� a s� c c� a mình mà th� c nghi� m. Do � ó, m� t

l � n n� a, Ngài t m bi� t các huynh � � � � ng tu � giáo � oàn kh� t s� , � � n c� u pháp th� gi� i bên giáo � oàn Ph� t giáo Nguyên

th� y. Vào d� p này, có các gi� i t theo Hòa th� � ng Thi� n Lu� t sang Campuchia tu h� c � o pháp, Ngài li� n tháp tùng � i theo,

tinh c� n tu t� p.

Mùa xuân n m 1950, Ngài � � � c Hòa th� � ng V� suddhirans� làm Th� y t� � � th� gi� i T � kh� u, d� � i s� tuyên ngôn c� a v� Th� y Y� t ma Candavijira và ch� T ng tham d� r� t � ông. Hòa th� � ng t� � � ban cho Ngài pháp danh Dhammasàro t� c là

Pháp V� nh. Sau khi th� gi� i T � kh� u, Ngài chú tâm hành � o và làm tròn ph� n s� c� a m� t � � t � � i v� i Th� y T� .

N m 1955, sau 5 n m tu h� c � n� � c ngoài, Ngài � � � c phép tr� v� quê h� ng ho� ng d� ng � o pháp và � � � c m� i làm

thành viên trong Ban Ch� � ng qu� n Giáo h� i T ng Già Nguyên th� y Vi � t Nam, khi Giáo h� i � � � c thành l� p vào n m 1957.

Cu� i n m 1957, Giáo h� i c Ngài v� quê h� ng Bình � nh � � ho� ng pháp. N i � ây, t� tr� � c � � n gi� ch� a có Ph� t giáo

Nguyên th� y, nên có th� nói Ngài là v� T� � � u tiên � em s c thái Nam truy� n, giáo lý Ph� t giáo Nguyên th� y v� m� nh � � t

này, m� r� ng công vi� c giáo hóa � � sanh. V� n là ng� � i s� ng trong � � a ph� ng này t� nh� � � n l� n, Ngài r� t th� u hi� u các

phong t� c t� p quán, nên vi� c truy� n bá giáo pháp không g� p nhi� u tr� ng i. i � � n � âu, dân chúng, Ph� t t � � u nhi� t tâm

� ng h� , quy thu� n theo l� i gi � ng d y c� a Ngài.

N m 1958, � � c h nh c� a Ngài càng � � � c nhi� u ng� � i bi � t � � n, tín � � kh p n i ng� � ng m� r� t � ông. Tr� � c nhu c� u � ó,

Ngài cùng Ph� t t ki� n t o chùa Ph� � c Quang t i thôn V n Quang, xã Ph� � c Quang, huy� n Tuy Ph� � c, t! nh Bình � nh � �

ti � n vi� c giáo hóa và ph� ng s� tín ng� � ng.

Nh� ng n m sau � ó, Ngài ti� p t� c duy trì s� m ng ho� ng d� ng chánh pháp ngay t i � � a ph� ng, � � ng th� i m� mang thêm

các chùa c� nh trong t! nh. N m 1964, Ngài thành l� p Ni� m Ph� t � � � ng � thôn An Hòa, xã Ph� � c Quang, huy� n Tuy Ph� � c –

Bình � nh. n m 1965, thành l� p chùa Hu� Quang, s� 16 Nguy� n Hu� , thành ph� Quy Nh n – Bình � nh.

Lúc này, tu� i Ngài � ã cao, thân t� � i suy y� u d� n, nh� ng Ngài v n th� � ng xuyên gi� ng d y � � t , thuy� t pháp cho tín � � .

Nhi� u gi� i t xu� t gia � � � c Ngài t� � � , dìu d t nay tr� thành nh� ng b� c T ng tài c� a Giáo h� i trong và ngoài n� � c.

ã � � n lúc duyên cõi này tr� n ph� � c, qu� cõi khác � ón ch� . Ngài an nhiên th� t� ch vào lúc 5 gi� sáng ngày 25 tháng 12 n m

inh T" 1977, tr� th� 86 tu� i, v� i 32 n m xu� t gia hành � o.

Cu� c � � i và s� nghi� p tu hành ph� � � chúng sinh c� a Ngài th� t bình d� trong sáng, m� t ni� m vì quê h� ng, � � t n� � c, vì � o

pháp, con ng� � i. Ngài � ã có công l� n trong vi� c khai phá, phát tri� n H� phái Ph� t giáo Nguyên th� y � t! nh Bình � nh, góp

ph� n b� i � p cho m� nh � � t này s c thái � a d ng c� a ngôi nhà chung Ph� t giáo Vi� t Nam ngày thêm phong phú.

HÒA TH NG THÍCH GIÁC NGUYÊN (1877 – 1980)

Hòa th� � ng Thích Giác Nguyên, pháp danh Tr� ng V n, pháp t� Ch� Ng� , pháp hi� u Giác Nguyên. Ngài th� danh � ng

V n Ng� , sinh n m inh S u (1877) t i làng Ph� Trung, huy� n Tuy Ph� � c, t! nh Bình � nh, thân ph� là c� ông � ng V n

G� n, thân m u là c� bà Cù Th� T� thu� c gia � ình nhân � � c hi� n l� ng.

Ngài sinh ra trong m� t gia � ình � o � � c truy� n th� ng lâu � � i. N m lên 6 tu� i � ã m� côi cha m� , Ngài ph� i n� ng t� a d� � ng

ph� là m� t v� quan Thái giám th� i b� y gi� tên là Nguy� n ình Hu� (H� u).

Lúc còn nh� , Ngài th� � ng theo d� � ng ph� lên chùa T� Hi � u, m� t n i ký t� h� ng h� a c� a các v� Thái giám tri� u � ình, � �

th p h� ng, l� Ph� t. Nh� có duyên lành t� nhi� u ki� p, Ngài c� m th� y m� n m� c� nh thi� n môn, và xin phép d� � ng ph� � � � c

xu� t gia h� c � o. D� � ng ph� Ngài vui lòng ch� p thu� n và tích c� c h� tr� c� tinh th� n v� t ch� t cho Ngài trên b� � c � � � ng tu

h� c.

Mùa xuân n m Tân Mão (1891), Ngài xin th� � � xu� t gia v� i Hòa th� � ng Tâm T� nh t i chùa T� Hi � u. Sau 5 n m h� c � o,

n m Bính Thân (1896), Ngài chính th� c � � � c Hòa th� � ng Tâm T� nh h� a kh� làm tr� � ng t và � � � c th� gi� i Sa di v� i pháp

danh Tr� ng V n, t� Chí Ng� . Nh� ng pháp � � c� a Ngài là quý Hòa th� � ng Giác Viên; Giác Tiên; Giác Nhiên (� � nh� T ng

Th� ng giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t); Giác H nh; Giác H� i; Giác B� n; Giác Thanh (Hòa th� � ng ôn H� u).

N m Quý Mão (1903), Hòa th� � ng Tâm T� nh nh� � ng chùa T� Hi � u l i cho môn phái, Ngài theo B� n s� � � n l� p th� o l�

mang tên Thi� u Lâm Am trên ng� n � � i phía Nam - � àn Nam Giao thu� c thôn Thu� n Hòa, xã Th� y Xuân � � t� nh tu � o

nghi� p.

N m Canh Tu� t (1910), Ngài th� C� túc gi� i t i Gi� i � àn chùa Ph� � c Lâm � H� i An do T� V � nh Gia làm � � ng � � u Hòa

th� � ng, � � � c � c pháp lúc 33 tu� i hi � u là Giác Nguyên. T ng chúng � � ng th� i � ã suy tôn Ngài làm Th� t� a chùa Tây

Thiên, � � n khi Hòa th� � ng Tâm T� nh viên t� ch, Ngài � � � c k� th� a ch� c tr� trì � � h� ng long Ph� t pháp và h� � ng d n � �

chúng. V� i trách nhi� m m� i, Ngài luôn luôn c� n m n, gi� i � � c tinh nghiêm làm g� ng m u trong � i chúng.

N m � t S u (1925) do � � c � � và uy tín c� a Ngài m� i lúc thêm cao, c� m hóa � � � c trên t� vua, quan; � � n hàng bao tín � �

Ph� t t . T� t c� � ã h� tr� Ngài xây d� ng ngôi th� o am thành m� t ngôi chùa trang nghiêm “Tây Thiên T� ” � � ho� ng d� ng

� o pháp. N m sau, � � � c s� y� m tr� c� a nhà vua, Ngài xây d� ng và an v� t� � ng � � c Ph� t A Di à uy nghi l� ng l y. � n

� � u niên hi� u B� o i (1926), chùa � � � c ban hi� u là S c t� Tây Thiên Di à T� .

Trên b� � c � � � ng tu t� p, Ngài n� i ti � ng là b� c gi� i � � c thanh t� nh, bình d� , khiêm cung và không xao lãng vi� c giáo hóa � �

sanh.

N m Canh Ng� (1930), v� i m� c � ích � ào t o T ng tài, truy� n th� a T� � n mai sau, Ngài cùng v� i m� t s� tôn túc, pháp h� u

cùng chung chí h� � ng thi� t l � p tr� � ng Cao � � ng Ph� t h� c t i chùa Tây Thiên và cung th! nh Hòa th� � ng Ph� � c Hu� chùa

Th� p Tháp - Bình � nh l§m Th� � ng th� Giáo th� . Nh� ng v� � � � c � ào t o t i � ây sau này � � u tr� thành tr� c� t c� a Giáo h� i

nh� Hòa th� � ng Bích Phong, ôn H� u, Trí Th� , M� t Hi � n, M� t Nguy� n, M� t Th� , Thi� n Trí... � � u � trong hàng lãnh � o

Ph� t giáo Vi� t Nam.

Là m� t tr� trì c� a T� � ình, Ngài luôn luôn nêu cao t� m g� ng � o h nh sách t� n hàng T ng Ni, Ph� t t noi theo. Tuy Ngài

là v� có v� n h� c ch� a th� so v� i các b� c � � ng tu khác, nh� ng l i có trí tu� minh m n, và công phu chuyên trì gi� i � � nh

nghiêm m� t. Hàng n m, ngoài ba tháng h an c� , Ngài còn ki� t Th� t tu ni� m trong nh� ng tháng Thu ông. T� n m K� S u

(1949) � � n n m Giáp Ng� (1954), Ngài phát nguy� n liên t� c l� bái “H� ng danh V n Ph� t” và trì t� ng Tam B� o kinh, m� c dù

lúc � y tu� i Ngài quá th� t tu� n.

N m Quý Mão (1963) và n m Bính Ng� (1966), Ngài � ã cùng các v� cao T ng xu� ng � � � ng tuy� t th� c � � h� � ng d n cu� c

� � u tranh b� t b o � � ng ch� ng ch� � � � � c tài k� th� tôn giáo c� a gia � ình nhà Ngô và các chánh quy� n k� ti � p. Ngoài ra,

Ngài còn làm Gi� i s� , Ch� ng minh s� trong các i gi� i � àn c ng nh� các � i h� i Ph� t giáo toàn qu� c t i Sài Gòn lúc b� y

gi� .

Ph� t � n n m inh mùi (1967), Ngài � � ng ra l� p T� nh nghi� p � o tràng Tây Thiên, v� i s� h� tr� và ch� p thu� n c� a Giáo

h� i Ph� t giáo Th� a Thiên và mi� n V n H nh.

M � c dù tu� i già s� c y� u, hàng ngày Ngài v n tinh t� n tu hành, h� � ng d n T ng Ni, Ph� t t t� n tu hu� h� c. Các � � t c� a

Ngài nh� Hòa th� � ng Thích Thi� n H� , Nh� t Liên, Thi� n Châu � � u là nh� ng b� c pháp khí i th� a, hi� n d� ng chánh pháp

cho � � n ngày nay. � i v� i tín � � , Ngài ân c� n ch! b� o th� c hành pháp môn trì danh ni� m Ph� t � � � � � c vãng sanh t� nh � � .

� t c� a Ngài nhi� u l� n � � nh t� ch� c l� th� � ng th� � � báo � áp công n d y d� trong muôn m� t, nh� ng Ngài � � u t� ch� i và

b� o “Hãy dùng s� t� nh tài � y � � � úc t� � ng, s a chùa, b� thí cho nh� ng ng� � i nghèo kh� ”.

Cu� c � � i Ngài cho � � n lúc tr m tu� i, không lúc nào không ngh� � � n vi� c tu hành và l� i l c qu� n sanh. N� p s� ng gi� n d� khiêm t� n, tâm h� n trong sáng thanh cao, khi� n kh p n i t� lãnh � o Giáo h� i, các b� c tôn túc Tr� � ng lão cùng th� i, � � n

hàng t� chúng môn � � ai ai c ng � � u c� m kích, tôn ph� c.

Ngày m� ng m� t tháng Giêng n m Canh Thân, t� c ngày 16 tháng 2 n m 1980, nh� m ngày � � u n m T� t Nguyên án, vào lúc

01 gi� sáng, Ngài � ã an nhiên th� t� ch, � i v � c� nh Ph� t. Ngài tr� th� 103 tu� i, gi� i l p 70 tu� i H .

Hòa th� � ng Thích Giác Nguyên, sau h n m� t th� k� làm b� c “xu� t tr� n Th� � ng s� ” v � i s� nghi� p ho� ng d� ng chánh pháp

và ph� c v� nhân sinh to l� n. M� t b� c chân tu � o h nh, m� t b� c tôn s� t� ái, th� � ng che ch� , sách t� n T ng Ni, Ph� t t trên

b� � c � � � ng tu h� c, v n luôn � � � c kính ng� � ng trong lòng m� i ng� � i gi� a ch� n Tùng lâm Ph� t � � a.

HÒA TH NG THÍCH HU HÒA (1915 – 1980)

Hòa th� � ng pháp danh Ni� m Hòa, pháp t� H� ng T� , pháp hi� u Hu� Hòa. Ngài th� danh là Hu� nh V n Nhành, sinh n m � t

Mão (1915) t i xã Bình Chánh, Tam Bình, qu� n Cai L� y, t! nh M� Tho (Ti� n Giang), thân ph� là c� ông Hu� nh V n Ki � n,

thân m u là c� bà Tr� n Th� Khuê. Ngài là con th� m� � i trong gia � ình có nhi� u anh em. Gia � ình Ngài nhi� u � � i h� p th�

Nho giáo, hi� n l� ng r� t m� c, trong gia t� c Ngài có hai v� xu� t gia tu Ph� t.

Thu� nh� Ngài th� � ng theo m� � � n chùa H� ng Long, xã Phú Quý l� Ph� t nghe kinh, c ng t� � � y thi� n c n s� n có d� n dà

k� t n� . N m 16 tu� i (1929 – K� T" ), Ngài phát tâm xu� t gia v� i Hòa th� � ng Hu� Tiên, chùa H� ng Long, � � � c Hòa th� � ng

h� a kh� th� phát và cho pháp danh là Ni� m Hòa.

N m 1932 (Nhâm Thân), lúc này Ngài v� a tròn 17 tu� i, Hòa th� � ng B� n s� cho Ngài th� Sa di gi� i t i tr� � ng K� chùa

Minh � c, xã Phú Túc, B� n Tre.

N m 1933 (Quý D� u), Ngài sang M� Tho nh� p chúng h� c kinh lu� t t i chùa V� nh Tràng d� � i s� gi� ng d y c� a Hòa th� � ng

Qu� ng Ân, t� a ch� chùa Linh Ph� � c – Ph� t á.

N m 1934 (Giáp Tu� t), Ngài sang Sa éc c� u pháp v� i Hòa th� � ng Chánh Thành chùa V n An, � � � c Hòa th� � ng cho pháp

hi� u là Hu� Hòa, húy H� ng T� . Sau � ó Ngài � l i � ây tu h� c, c ng trong n m này Ngài � � � c � ng � àn th� C� túc gi� i.

N m 1936 (Bính Tý), b� n � o chùa H� ng Lâm xã Giao Long (B� n Tre) th! nh Ngài v� tr� trì. �

� ây � � � c m� t n m, Ngài

ti � n c Th� y Qu� ng T ng thay th� � � m nhi� m ngôi v� tr� trì chùa H� ng Lâm, còn Ngài sang M� Tho, � � n chùa Linh Phong

C� t� nh� p chúng tu h� c, � o tràng này do Hòa th� � ng Ki� u L� i làm Pháp s� .

N m 1944 (Giáp Thân), tr� � ng gia giáo Linh Phong mãn duyên. Ngài tr� v� B� n Tre nh� p chúng t i tr� � ng Ph� t h� c Ph� � c

Duyên. Tr� � ng này do Hòa th� � ng Hi� n Pháp m� ra và Hòa th� � ng Pháp s� Ki � u L� i � � m trách gi� ng d y, � tr� � ng này,

Ngài � � � c b� u làm chánh Duy Na.

N m 1945 (� t D� u), ông bà H� V n Vàng � xã Phú Nh n, B� n Tre phát tâm c� t m� t ngôi chùa, ki� n trúc cây lá � n s n,

l � y tên V n Ph� � c. M� n m� � o h nh c� a Ngài, hai ông bà � � n chùa Ph� � c Duyên th! nh Ngài v� tr� trì và Ngài � ã v� � ây

hóa duyên cho � � n lúc cu� i � � i.

V � i � o � � c cao d� y, Ph� t h� c uyên thâm, tánh tình hòa nhã, hoan h� nên Ngài � � � c b� n � o g� n xa c� m m� n quy ng� � ng

r� t � ông, ngôi chùa V n Ph� � c ngày càng h� ng th� nh. N m 1959 (K� H� i), Ngài cho ti� n hành tái thi� t l i ngôi Tam b� o

V n Ph� � c, mái ngói n� n g ch cao r� ng, khang trang.

M � c dù công vi� c tr� trì có � a � oan nh� ng Ngài v n � áp l i lòng k� v� ng c� a T ng Ni t! nh nhà, � � m nhi� m nhi� u ch� c v�

quan tr� ng c� a Giáo h� i giao phó.

T� n m 1947 � � n n m 1955, Ngài gi� ch� c v� Chánh Th� ký Giáo h� i T ng Già t! nh M� Tho.

N m 1966 � � n n m 1971, Ngài l i � � m nhi� m ch� c v� Chánh Th� ký Giáo h� i L � c Hòa T ng t! nh M� Tho.

N m Nhâm Tý 1972, Ngài � � � c T ng Ni suy c làm T ng tr� � ng Giáo h� i L � c Hòa T ng t! nh M� Tho.

Ngoài nh� ng công tác thu� n túy Ph� t s� ra, Ngài còn là ng� � i có tinh th� n yêu n� � c r� t cao. Trong th� i k � kháng chi� n

ch� ng Pháp, r� i � � n ch� ng M� , Ngài luôn âm th� m tr� giúp cách m ng, b� ng nhi� u hình th� c, ho� c ti� p t� l� ng th� c,

thu� c men, ho� c b� o m� t c s� , ho� c che d� u cán b� v.v... Nhi� u cán b� cao c� p nh� Hòa th� � ng Thi� n Hào, Hòa th� � ng

Minh Nguy� t, Hòa th� � ng Pháp Tràng, trong th� i k � ho t � � ng kháng chi� n t� ng � � � c Ngài che d� u, giúp � � .

Ngoài ra, còn bi� t bao thanh niên trong l� a tu� i quân d� ch � � � c Ngài c� u mang d� � i l � p áo tu s� , tr� giúp � � h� kh� i ph� i

c� m súng ch� ng l i � � ng bào, Ngài làm m� i vi � c v� i tinh th� n vô ngã, t� bi c� a nhà Ph� t, nên vi� c nào Ngài c ng t� n tâm

t� n l� c.

N m 1980 (Canh Thân), Ngài v� T� � ình H� ng Long (Nh� Quý, M� Tho) d� l � K" T� . Lúc tr� v� , g� n � � n chùa Linh

Ph� � c (M� Tho), Ngài g� p tai n n xe, nên ph� i n� m vi� n m� t th� i gian. T� � ây, s� c kh� e Ngài suy y� u d� n.

Trong giai � o n � ang n� m d� � ng b� nh � chùa, Ngài th� y ngôi Gi� ng � � � ng h� m� c quá nhi� u, không � ành lòng, Ngài sai

� � t kêu th� t� i tu s a. Môn nh n � � t th� ng Ngài nên xin hoãn l i, ch� khi b� nh Ngài thuyên gi� m hãy thi công, nh� ng

Ngài không b� ng lòng, nói r� ng: “Thân này � au m nh, � i � , là chuy� n th� � ng. Chùa h� thì ph� i s a, s a r� i ai � c ng � � � c”.

Th� là Ngài c� ng quy� t th� c hi� n ý nguy� n c� a mình. Ngày 16 tháng 10 kh� i công, � � � c g� n m� t tháng, ngôi Gi� ng

� � � ng s p s a hoàn thành, thì Ngài thâu th� n th� t� ch, vào lúc 8 gi� 30 phút sáng ngày 11 tháng 11 n m Canh Thân (t� c

ngày 17 tháng 12 n m 1980), Ngài th� th� 65 n m, gi� i l p tr� i qua 32 mùa H .

HÒA TH NG THÍCH THIÊN ÂN (1925 – 1980)

Hòa th� � ng Thích Thiên Ân, th� danh oàn V n An, sinh ngày 22 tháng 9 n m � t S u 1925, t i làng An Truy� n, huy� n

Phú Vang, t! nh Th� a Thiên. Thân ph� c� a Ngài là oàn M� , sau xu� t gia là Th� � ng t� a Thích Tiêu Diêu m� t b� c t � o V� pháp thiêu thân, thân m u là m� t tín n� chuyên lo công qu� � chùa Báo Qu� c và tu vi� n Qu� ng H� ng Già Lam, Ngài là

con trai th� trong m� t gia � ình có 4 anh em.

Ngài xu� t thân trong m� t gia � ình th� gia v� ng t� c, có truy� n th� ng kính tin Ph� t pháp lâu � � i. Nh� duyên g� n g i Tam b� o

t� thu� nh� , Ngài � ã s� m m� n c� nh thi� n môn v� i ti � ng k� câu kinh, nên n m lên 10 tu� i (1935), Ngài theo b� � c ph� thân

xin xu� t gia � � u Ph� t t i chùa Báo Qu� c, làm � � t c� a Hòa th� � ng Ph� � c H� u, � � � c B� n s� ban pháp danh là Thiên Ân,

Ngài tinh t� n ch� p tác, h� c t� p thi� n môn qui t c, h� u c� n s� tr� � ng.

N m Tân T" 1941, khi � � � c 16 tu� i, Ngài � � � c B� n s� cho th� gi� i Sa di t i gi � i � àn chùa Qu� c Ân – Hu� , do Hòa th� � ng

c Quang làm � � ng � � u truy� n gi� i.

N m M� u Tý 1948, Ngài th� C� túc gi� i t i gi� i � àn H� Qu� c àn, t� ch� c t i T� � ình Báo Qu� c, do Hòa th� � ng T� nh

Khi � t làm � � ng � � u truy� n gi� i. � ng khóa v� i Ngài, còn có các v� Minh Châu; � c Tâm; Minh Tánh...

N m Giáp Ng� 1954, v� i kh� n ng Ph� t h� c và th� h� c xu� t chúng, Ngài � � � c ch� tôn � � c cho xu� t d� ng du h� c t i Nh� t

B� n. � n n� � c Nh� t, Ngài vào h� c � i h� c � � � ng Waseda, là m� t tr� � ng � i h� c n� i ti � ng. Tr� i qua 6 n m mi� t mài � èn

sách, Ngài � � u Ti� n s� V n Ch� ng vào n m 1960, sau � ó Ngài v� n� � c, trong khi ch� Giáo h� i b� trí công tác, Ngài nh� n

l � i th! nh gi� ng � các tr� � ng � i h� c.

N m Tân S u 1961, v� i m � � c thành l� p m� t vi � n � i h� c riêng c� a Ph� t giáo. Ngài � � � c l� i khuyên c� a các v� tôn túc

lãnh � o Giáo h� i, c� n ph� i trau gi� i thêm kinh nghi� m, ph� ng pháp qu� n lý m� t � i h� c Ph� t giáo có t� m c� qu� c t� . Vì

th� Ngài l i xu� t d� ng � � tu nghi� p. � n Nh� t B� n l� n này, Ngài � ã tìm h� c pháp môn Thi� n Rinzai (Lâm T� ) chính th� ng

c� a các thi� n s� Nh� t B� n và thành t� u � � � c s� nguy� n này.

N m Quý Mão 1963, th� i cu� c chính tr� trong n� � c � ã không thu� n l� i nh� ý � � nh, do s� � àn áp Ph� t giáo c� a chính quy� n

Ngô ình Di� m, d n � � n cu� c � � u tranh c� a Ph� t giáo � � trên toàn mi� n Nam Vi� t Nam. N� ng lòng vì � o pháp, Ngài bèn

tr� v� n� � c cùng ch� tôn � � c lãnh � o Giáo h� i và T ng Ni Ph� t t tham gia công cu� c � � u tranh. Ngài b� chính quy� n

Di � m b t giam chung v� i ch� tôn � � c lãnh � o trong cu� c t� ng t� n công các chùa vào ngày 20 tháng 8 n m 1963, � òn cu� i

cùng báo hi� u tr� � c s� s� p � � c� a m� t chính quy� n b o tàn.

N m Giáp Thìn 1964, sau pháp n n, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t � � � c thành l� p. Ngài � � � c c làm � y viên

Ph� t h� c v� thu� c T� ng v� T ng s� . Ngày 13 tháng 3 cùng n m, Vi� n Cao � � ng Ph� t h� c � � � c thành l� p do Hòa th� � ng

Thích Trí Th� làm Vi� n tr� � ng, Hòa th� � ng Thích Minh Châu làm Phó Vi� n tr� � ng, Ngài làm Giáo Th� tr� � ng. Th� i gian

� � u tiên, Vi� n Cao � � ng Ph� t h� c � � t t i chùa Pháp H� i � � � � ng Phan Thanh Gi� n, Sài Gòn, có hai l� p h� c gi� ng d y t i

chùa Xá L� i, qu� n Ba – Sài Gòn.

N m Bính Ng� 1966, Ngài � � � c C quan V n hóa Á Châu c� a Liên hi� p qu� c m� i h� p tác gi� ng d y trong ch� ng trình

trao � � i giáo s� . Mùa hè n m � y, Ngài lên � � � ng sang M� qu� c, gi� ng d y t i i h� c � � � ng Nam California � thành ph�

Los Angeles, v� i t � cách là Giáo s� th! nh gi� ng v� ngôn ng� và tri� t h� c. T i � ây, Ngài � � � c sinh viên yêu c� u d y ph� ng

pháp th� c hành thi� n � � nh và sau � ó l� p nên nhóm nghiên c� u Ph� t h� c � � u tiên.

N m inh Mùi 1967, sau khi k� t thúc ch� ng trình gi� ng d y i h� c � � � ng, Ngài d� � � nh s v� Vi � t Nam, nh� ng thi� n

sinh, sinh viên M� th! nh c� u Ngài � l i � � h� � ng d n tu h� c. Ngài � � � c xem là v� T ng s� Vi � t Nam � � u tiên ho� ng pháp t i

n� � c M� . Kh� i � � u, Ngài thuê m� t c n h� � phía nam � i l � Vermont – Los Angeles � � h� � ng d n sinh viên M� h� c thi� n

theo truy� n th� ng Nh� t B� n. Do ngày càng � ông gi� i thanh niên M� theo h� c, Ngài thành l� p Trung tâm Thi� n h� c Qu� c t�

(International Buddhist Meditation Center) t� a l c t i South New Hampshire – Los Angeles. Ngay t� nh� ng ngày � � u thành

l � p, � ã có nhi� u sinh viên M� xin xu� t gia tu h� c; n� i b� t trong s� � ó có S� cô Karuna Dharma, là m� t Ti � n s� Ph� t h� c,

ng� � i k � ti � p s� nghi� p c� a Ngài sau này.

K � ti � p ba n m sau � ó, Ngài xây d� ng m� t ngôi chùa l� y tên là chùa Ph� t Giáo Vi� t Nam, ngôi chùa Vi� t � � u tiên trên � � t

M � cho c� ng � � ng ng� � i Vi � t � California có n i quy t� chiêm bái và tu h� c.

Tháng 10 n m 1973, Ngài k� t h� p v� i các nhà giáo d� c M� , Nh� t, Tri� u Tiên, Tây T ng, Tích Lan � � sáng l� p tr� � ng i

h� c ông Ph� ng (University of Oriental Studies), m� t n i thu hút � ông � � o sinh viên M� ghi danh h� c Ph� t h� c, ngôn ng�

và tri� t h� c ph� ng ông.

N m Giáp D� n 1974, Ngài t� ch� c i gi� i � àn � � truy� n gi� i T� kheo, T� kheo ni và Pháp s� (Nhà truy� n giáo c� s� 25

gi� i) cho ng� � i M � � � n tu h� c v� i Ngài. Trong quá trình ho� ng pháp � M � , Ngài quan tâm � � n vi� c � ào t o thêm nhi� u

Pháp s� c� s� , ng� � i có th� � i vào m� i t � ng l� p xã h� i ph� ng Tây � � truy� n d y chân lý nhà Ph� t.

� u tháng 9 n m 1980, Ngài c� m th� y pháp th� khi� m an, bác s� cho bi� t Ngài m c ph� i b� nh nan y do u não và ung th�

gan, nh� ng Ngài v n ti� p t� c mi� t mài v� i công tác ho� ng pháp. Trong nh� ng tháng cu� i cùng c� a cu� c � � i, ng� � i ta

th� � ng nhìn th� y Ngài ng� i m� t cách thanh th� n trên các b� c thang c� a tháp chuông, h� c� m ph� c n ng l� c tinh th� n c� a

Ngài kiên � � nh v� � t qua s� cam ch� u c� a t� t b� nh.

Ngày 23 tháng 11 n m Canh Thân 1980, Ngài � ã viên t� ch � tu� i 75, v� i 52 H l p. Ngài ra � i trong s� ti� c th� ng � � a ti� n

c� a hàng tr m ngàn ng� � i Vi � t t i M � và hàng ngàn thi� n sinh ng� � i M � h� c trò c� a Ngài. M� t Thi� n sinh ng� � i M � nói:

“Ngài là s� c m nh, là ch� d� a trong � � i s� ng tu t� p c� a chúng tôi. Ngài � ã d y chúng tôi bi� t th� nào là s� vô th� � ng, bi� n

lo n c� a v n v� t, nh� ng chúng tôi không ngh� là m� t Ngài s� m nh� v� y”.

Trong cu� c � � i ho� ng pháp l� i sanh, Ngài � ã � � l i d� u � n cho � � i qua các tác ph� m:

- Ph� t Pháp (vi� t chung v� i 3 tác gi� )

- Trao � � i v n hóa Vi� t – Nh� t

- Buddhism and Zen in Vietnam.

S� nghi� p ho� ng pháp c� a Hòa th� � ng Thích Thiên Ân � � � c các � � t c� a Ngài k� th� a và phát tri� n m nh m trên � � t M� .

Ngài x� ng � áng là m� t T ng s� Vi � t Nam tiêu bi� u trong s� các nhà S� châu Á � � u tiên ho� ng pháp trên � � t M � .

VI. GIAI O N TH NG NH T PH T GIÁO VI T NAM L N TH 2

(1981-2000)

49. HT. Thích Tâm An (1892-1982)

50. HT. Thích T� � ng Vân (1899-1983)

51. HT. Thích Huy� n T� n (1911-1984)

52. HT. T ng uch (1909-1985)

53. HT. Thích Huy� n T� (1905-1986)

54. HT. Thích t H� ng (1900-1987)

55. HT. Thích Ho� ng Thông (1902-1988)

56. HT. Thích � c Tâm (1928-1988)

57. HT. Thích Hoàng Minh (1916-1991)

58. HT. Thích Viên Quang (1921-1991)

59. HT. Thích Tr� ng San (1922-1991)

60. HT. Danh Dinl (1908-1992)

61. HT. Thích Chân Th� � ng (1912-1993)

62. HT. Pháp Minh (1918-1993)

63. HT. Thi� n Th ng (1923-1993)

64. HT. Thích Huy� n t (1903-1994)

65. HT. Thích Pháp Lan (1913-1994)

66. HT. Thích Thanh Thuy� n (1914-1994)

67. HT. Thích Ph� � c Ninh (1915-1994)

68. HT. Thích B u Ng� c (1916-1994)

69. HT. Thích Trí T� n (1906-1995)

70. HT. Oul Srey (1910-1995)

71. HT. Thích Minh Tánh (1924-1995)

72. HT. Thích Qu� ng Th c (1925-1995)

73. HT. Pháp Tri (1914-1996)

74. HT. Thích t H� o (1916-1996)

75. HT. Thích B u Ý (1917-1996)

76. HT. Thích Di� u Quang (1917-1996)

77. HT. Thích K� Châu (1922-1996)

78. TT. Thích Minh Phát (1956-1996)

79. HT. Thích Hoàn Không (1900-1997)

80. HT. Thích Tâm Minh (1910-1997)

81. HT. Thích T� Hu� (1910-1997)

82. HT. Thích Thi� n Hào (1911-1997)

83. HT. Thích Giác Nhu (1912-1997)

84. HT. Thích Tu� ng (1927-1997)

85. HT. Siêu Vi� t (1934-1997)

86. HT. Thích H� ng D� ng (1915-1998)

87. HT. Thích Thi� n Châu (1931-1998)

88. HT. Thích Huy� n Quý (1897-1999)

89. HT. Thích Trí � c (1909-1999)

90. HT. Thích Ho� ng Tu (1913-1999)

91. HT. Thích Trí � c (1915-1999)

92. HT. Thích Tâm Thông (1916-1999)

93. HT. Thích Thi� n Tín (1921-1999)

94. HT. Thích Kh� H� i (1921-1999)

95. HT. Thích � nh Quang (1924-1999)

96. HT. T ng � c B� n (1917-2000)

97. HT. Thích Minh Thành (1937-2000)

98. HT. Thích Duy L� c (1923-2000)

99. HT. Thích Thu� n � c (1918-2000)

100.HT. Thích Thanh Ki� m (1921-2000)

� t n� � c th� ng nh� t t� n m 1977, nh� ng ph� i m� t b� n n m sau Ph� t giáo m� i chính th� c th� ng nh� t tr� n v� n t� i h� i

i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c h� p t i th� � ô Hà N� i, thành l� p nên Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam (tháng 11 n m 1981), th� c

s� ch� m d� t s� phân ly, thành t� u v� m� t m� i nh� ý nguy� n c� a ch� tôn � � c ti� n b� i hoài bão t� giai � o n ch� n h� ng.

Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam ra � � i, � i di � n cho t� t c� t� ch� c h� phái, giáo phái c� n� � c; có pháp nhân, hi� n ch� ng,

ch� ng trình ho t � � ng � � � c Nhà n� � c ch� p thu� n, � i di � n cho gi� i Ph� t giáo Vi� t Nam trên t� t c� các m� t sinh ho t tín

ng� � ng trong n� � c và h� p tác qu� c t� . Ban lãnh � o trung � ng Giáo h� i có hai h� i � � ng: H� i � � ng Ch� ng minh, � � ng � � u

là ngôi v� Pháp ch� và H� i � � ng Tr� s� , � � ng � � u là Ch� t� ch H� i � � ng Tr� s� , m� i nhi� m k� ho t � � ng là 5 n m.

T� n m 1982 tr� � i, là s� hình thành các Ban tr� s� Ph� t giáo các t! nh, thành ph� � � � a ph� ng v� i c c� u th� ng nh� t và

ph� i m� t m� t th� i gian dài � � hoàn t� t công vi� c này.

ây là thành qu� c� a m� t quá trình dài lâu, h n 3/4 th� k� Ph� t giáo cùng � � ng hành v� i v � n m� nh � � t n� � c theo nh� ng

b� � c th ng tr� m l� ch s , và là giai � o n sang trang m� i � � Ph� t giáo Vi� t Nam h� i nh� p phát tri� n, l� i l c nhân sinh, xây

d� ng � o � � c xã h� i, cùng nhân lo i ti � n b� � c vào k� nguyên th� 21.

T� p th� I � ã gi� i thi � u 34 v� danh T ng góp công m� t � � i làm nên s� nghi� p Ph� t giáo Vi� t Nam. T� p th� II xin gi� i thi � u

thêm 52 v� � ã hoàn thành tâm nguy� n trong th� k� 20 này.

HÒA TH NG THÍCH TÂM AN (1892 – 1982)

Hòa th� � ng h� ào, pháp danh Tâm An, pháp hi� u T� Tu� , sinh gi� Tu� t ngày 12 tháng 11 n m Nhâm Thìn (1892) trong

m� t gia � ình nông dân nghèo vùng quê Nam � nh. N m 16 tu� i m� côi cha, Ngài v� a lao � � ng ki� m ti� n nuôi m� , v� a

ch m lo � èn sách dùi mài kinh s , ngõ h� u ti� n xa trên b� � c � � � ng khoa c .

N m 19 tu� i Ngài � � � c ng� � i b n Nho h� c m� � o Ph� t, h� � ng d n � � u Ph� t xu� t gia t i chùa Ph� Quang – Hà ông. Ngài

nh� p môn h� c � o ch� a bao lâu, nghe tin m� � au n� ng không ai ph� ng d� � ng. Ngài hi� u r� ng: “Ph� m u t i � � � ng nh� ch�

Ph� t t i th� ” ph� i làm tròn ch� hi� u, nên xin phép s� tr� � ng v� quê, t� � ó ngoài gi� làm vi� c b� o � � m cu� c s� ng m� con,

Ngài v n � p � hoài bão xu� t gia h� c � o báo n cha m� .

N m Quí S u – 1913, lúc Ngài 22 tu� i, huyên � � � ng quy � n t� tiên. Sau khi lo l� tang chu t� t, Ngài t m bi� t xóm làng, h�

hàng � � n chùa Vân Mai t! nh Nam Hà xin s� ng cu� c � � i ph m h nh, � � � c Hòa th� � ng Thích Khai Quy� n ch� p thu� n, s� m

t� i h� u th� y h� c � o, chuyên tâm tu t� p noi g� ng tiên hi� n c� � � c.

N m Giáp D� n – 1914, v� i trí thông minh, cùng s� c� g ng tinh c� n nên n m 23 tu� i, Ngài � � � c c� u Sa di th� p gi� i t i chùa

Vân Mai v� i Hòa th� � ng Thích Khai Quy� n. Ti� p � ó n m 24 tu� i, nhân ngày khánh � � n � � c Ph� t A Di à (17-11 � t Mão –

1915) Ngài � � � c th� gi� i C� túc t i gi � i � àn T� Xuyên – B� o Khám, do S� t� Ph� T� làm � � ng � � u truy� n gi� i.

T� � ây Ngài chuyên trì gi� i lu � t, ti� n � o nghiêm thân, luôn theo h� u S� t� Ph� T� – T� Xuyên, b� c danh T ng mà h� ng

� � c h nh t� a kh p B c k� lúc � ó, � � � c S� t� cho chuyên h� c lu� t t ng, tham h� c n i các b� c cao T ng � các khóa H an c�

nh� tr� � ng: T� Xuyên – Hà Nam, tr� � ng Qu� Ph� ng – Nam � nh.

N m Canh Thân – 1920 (29 tu� i), nh� trình � � Nho h� c gi� i, ch� vi� t t� t, tính c� n th� n, c� n m n; ph� ng m� nh S� t� T�

Xuyên, Ngài t� i chùa V� nh Nghiêm, � c La – B c Giang, chép b� “Hoa Nghiêm s� kinh” � � S� t� cho kh c ván � n hành.

T i ch� n t� V� nh Nghiêm, Ngài � � � c S� t� Thích Thanh Hanh truy� n th� “B � Tát gi� i” � � viên mãn h nh nguy� n.

N m Nhâm Tu� t – 1922, sau khi cùng huynh � � sao chép xong b� Hoa Nghiêm s� kinh, Ngài l i ph� ng m� nh S� t� V� nh

Nghiêm, � � n vi� n Vi � n ông Bác C� sao chép “Ph� m Ph� Hi � n”, vì lúc này kinh � i � n Ph� t giáo b� ng� � i Pháp thu � em v�

l � u tr� t i vi � n Vi � n ông B c C� – Hà N� i. Sang n m 1923 sao chép kinh “ i B � o Tích” và lu� t “Trùng Tr� ”; � � n � � u

n m 1924 sao chép b� “T � Kh� u Ni Sao”.

N m Giáp Tý – 1924, ph� ng m� nh S� tr� � ng s p � � t, Ngài b t � � u v� i công vi� c “tr� pháp v� ng gia, trì Nh� Lai t ng”,

nh� n chùa Qu� c S� , th� xã H� ng Yên, n i có ph� Hi � n n� i ti � ng m� t th� i “th � nh� t kinh k� , th� nhì Ph� Hi � n” chính là

ngôi c� t� Ngài tr� tr¬.

N m � t S u – 1925, ti� p t� c nh� n l� i m� i c� a S� t� Thông Toàn, chùa Bà á – Hà N� i, Ngài tr� v� t� � ình sao chép kinh

“ i B � o Tích” và “Th� c Xoa gi� i b� n” � � kh c ván � n hành, công vi� c kéo dài 3 n m; ti� p � � n là sao chép b� “T � Kh� u

Ni Sao” t� i n m 1939 m� i hoàn t� t.

N m Bính Tý – 1936, Nghi� p s� Ngài viên t� ch t i chùa Qu� c. Ngoài vi� c ch m lo ph� c v� tín ng� � ng, Ngài � ã qui t� hàng

tr m T ng Ni trong t! nh v� m� tr� � ng d y h� c. Ngài chú tr� ng t� i môn lu� t h� c, lo cho Ph� t pháp mai sau thi� u lu� t, k�

c� ng l� ng l� o. Khi � � n mùa H an c� , Ngài � � � c m� i tham d� các tr� � ng Gia Hòa – Nam � nh; T� Xuyên, Cao à – Hà

Nam. � n � âu Ngài c ng � � � c m� i làm Duy Na c� ng l� nh trong chúng. Trong các gi� i � àn t! nh H� ng Yên, Hà Nam, Quán

S� – Hà N� i, Ngài � ã � ng th! nh ngôi Gi� i s� , Tuyên lu� t s� .

N m M� u Tu� t – 1958, hòa bình l� p l i � mi� n B c, H� i Ph� t giáo Th� ng nh� t Vi � t Nam ra � � i, Ngài � � � c m� i tham gia

Ban Tr� s� Trung � ng H� i Ph� t giáo. Qua � � n các nhi� m k� sau, Ngài � � � c c ch� c v� phó H� i tr � � ng kiêm tr� trì chùa

Quán S� – Hà N� i. V � i c� ng v� giáo ph� m cao c� p, Ngài � ã cùng quý Hòa th� � ng Thích Trí � , Thích � c Nhu� n và c�

s� Tâm Minh – Lê ình Thám chèo lái con thuy� n Ph� t giáo v� � t qua khó kh n tr� ng i th� i k� chi� n tranh � ánh phá mi� n

B c. Th� i gian này tuy không m� � � � c tr� � ng chính quy, song ch� T ng Ni sinh v n � � n theo h� c v� i Ngài, k� c� nh� ng

n m gi� c M� leo thang � ánh phá ác li� t mi� n B c. Ngài cùng quý Hòa th� � ng cao c� p khác � ã s tán v� chùa Mía – S n

Tây và vi� c d y T ng Ni h� c t� p v n ti� p t� c duy trì.

N m 1963, Ngài � � � c c làm tr� � ng � oàn giáo ph� m cao c� p sang Trung Qu� c d� h� i ngh� do H� i Ph� t giáo châu Á t�

ch� c, � � � ng h� mi� n Nam Vi� t Nam ch� ng M� Di � m.

V � m� t � � i ngo i, Ngài � ã � óng góp ph� n quan tr� ng trong vi� c m� r� ng t� m quan h� giao l� u v� i quý Hòa th� � ng mi� n

Nam và Ph� t giáo qu� c t� . V� vi � c xã h� i, Ngài l i càng c� g ng m� c d� u Ph� t s� � a � oan. V� i � o � � c, h� c th� c uyên

thâm, Ngài � ã � � � c nhân dân tín nhi� m b� u trúng c i bi � u Qu� c h� i n� � c Vi � t Nam Dân ch� C� ng hòa các khóa 2, 3, 4

và 5.

N m K� D� u – 1969, Trung � ng H� i m� tr� � ng Tu h� c Ph� t pháp Trung � ng t i chùa Qu� ng Bá – Hà N� i, Ngài � � � c � �

b t làm phó Hi� u tr� � ng ph� trách gi� ng d y môn lu� t t ng.

N m Nhâm Tý – 1972, Ngài � � x� � ng in b� Nh� khóa h� p gi� i, � � T ng Ni có sách h� c, b� này do Hòa th� � ng Trí �

gi� ng d y, Ngài d y ch� T ng lu� t T� Ph� n, Y� t Ma Ch! Nam, Y� t Ma Huy� n Ty.

Trong các khóa H t i chùa Quán s� , Ngài liên t� c � � � c th! nh vào ngôi v� � � ng ch� lãnh � o T ng chúng an c� .

Các n m 1970, 1972, 1974, Ngài cùng Hòa th� � ng Thích Trí � , Thích ôn H� u, Thích Thi� n Hào d� h� i ngh� Ph� t giáo

châu Á vì hòa bình (ABCP) t i Mông C� và Liên Xô. Ngài là thành viên tích c� c c� a H� i Ph� t giáo ABCP t i các H� i ngh� . Ngài � ã tham lu� n nhi� u v� n � � b� o v� hòa bình trên tinh th� n giáo lý � � c Ph� t.

N m Giáp D� n – 1977, Trung � ng H� i chiêu sinh khai gi� ng tr� � ng “Trung Ti� u H� c Ph� t Giáo” th� i gian 4 n m, tuy tu� i

cao s� c y� u nh� ng tinh th� n v n minh m n, Ngài hoan h� nh� n l� i th! nh c� u c� a Trung � ng H� i � � m trách nhi� m v� Hi � u

tr� � ng, làm B� � � � i th� cho h� u h� c n� ng nh� .

Ngày 13 tháng 9 n m Nhâm Tu� t (29.10.1982), lúc 13 gi� thu� n lý vô th� � ng, thân t� � i có sinh có di� t, Ngài � ã an nhiên

th� t� ch t i thi� n sàng Quán s� . Th� th� 91 tu� i, tr� i qua 66 mùa H an c� , trong s� nghi� p “th� � ng c� u Ph� t � o, h hóa

qu� n sinh”.

Ngày nay nhìn l i Hán t ng Kinh Lu� t Lu� n � ang � � � c l� u truy� n t i các T� � ình, t� vi � n; càng t� � ng nh� � � n công lao to

l � n c� a Ngài. Su� t h n n a th� k� vì Ph� t giáo Vi� t Nam mà Ngài � ã t� n t� y ph� c v� , c ng nh� công � � c � ào t o T ng Ni

cho Giáo h� i mà Ng§i � ã dày công vun � p, tên tu� i Hòa th� � ng mãi mãi � � � c l� u truy� n cùng l� ch s Ph� t giáo Vi� t Nam.

HÒA TH NG THÍCH T NG VÂN (1899 – 1983)

Hòa th� � ng Thích T� � ng Vân, pháp danh Nguyên H� ng, n� i h� � � i 42 dòng Lâm T� Trí Th ng Bích Dung. Ngài th� danh

Lê Quát, sinh n m K� H� i (1899), nh� m n m Thành Thái th� 10 – t i làng H� i An, huy� n � � o Phú Quý, t! nh Bình Thu� n.

Ngài sinh ra và th� a h� � ng s� giáo d� c trí � � c b� ng tinh th� n Nho h� c chuyên chính và Ph� t h� c cao � � p. Nh� � ó, Ngài

s� m có � � � c phong thái � ! nh � c và nh� n � � nh m� i l m ch l c t� song thân truy� n � t.

N m Giáp D� n (1914), � ây là kho� ng th� i gian Ngài � � � c t ng b� nh� ng nh� n th� c v� th� i cu� c, vì luôn � � � c ph� thân nh�

Ngài liên l c m� i các c� � � n nhà bàn b c thi, l� và th� i s� . � n t� � ng � áng nh� trong Ngài lúc này là nghe các c� trò chuy� n

v� i ph� thân v� hành � � ng yêu n� � c c� a m� t thanh niên 18 tu� i, t� x� ng là h� u du� c� a vua Hàm Nghi, � ó là Phan Xích

Long, ng� � i thành l� p “H� i Kín” ch� tr� ng � ánh Pháp. Khi t� ch� c này b� phát hi� n và Pháp � ã b t � � � c v� này ngay t i

quê h� ng Bình Thu� n, trên � � � ng l nh m� t, tr� � c � ó m� t n m (1913).

Trong m� t l � n � i liên l c cho ph� thân, nh� nhân duyên � � a � � y, Ngài � ã � � n xin quy y v� i Hòa th� � ng Tâm Hi� n, T� khai

s n chùa Long oàn, núi Trà Cú, � � � c Hòa th� � ng ban pháp danh là Nguyên H� ng.

C ng trong n m này, � i chi� n th� gi� i th� I bùng n� (1914 – 1918), song thân Ngài ra vào các x� Thu� n Qu� ng nh� con

thoi, m� t ph� n c ng � � tìm l i s� thân b� ng quy� n thu� c � ang lâm vào c� nh lo n ly b� i th� i cu� c. Thêm vào � ó, hàng lo t

s� ki � n liên ti� p x� y ra, nh� cu� c kh� i ngh� a c� a vua Duy Tân, Tr� n Cao Vân, Thái Phiên � ã lan tràn xu� ng các t! nh phía

Nam mà vùng � � t Bình Thu� n luôn là n i t m lánh c� a không ít s� phu yêu n� � c. Trong b� i c� nh � ó, Ngài nguy� n x� thân

th� c hi� n các công vi� c xã h� i, � óng g p xoa d� u n� i � au chung và c ng � � vâng l� i th� y t� h� ng khuyên b� o.

N m K� Mão (1939), nh� n th� y cu� c � � i ít vui nhi� u kh� mà con ng� � i c� mãi say � m l n l� n, th� m chí gây kh� cho nhau,

Ngài chiêm nghi� m ch! có � o pháp là con � � � ng thoát kh� duy nh� t, Ngài d� t khoát r� b� t� t c� , � � n c� u xu� t gia v� i Hòa

th� � ng V� nh Sung, chùa B u Long, xã Phú Long, � � � c Hòa th� � ng ban pháp hi� u là T� � ng Vân.

Sau khi xu� t gia, Ngài vân du kh p n i trong t! nh Bình Thu� n � � c� u tham h� c v� i các t� , các pháp l� , � � ng th� i � em ki� n

th� c Ph� t h� c ph� bi� n kh p n i. Sâu th� m trong m� c � ích cu� c vân du � ó còn có ý mu� n dò la trong các thân h� u c� a ph�

thân Ngài tr� � c kia, � � có th� tìm l i và bi� t � � � c t� � ng t� n, chính th� c ho t � � ng kháng Pháp c� a ph� thân Ngài.

Trong quá trình � ó, ngay t i huy� n � � o Phú Quý, Ngài thành l� p H� i T � nh � � và � ã quy t� r� t � ông Ph� t t tìm � � n th� pháp,

tu h� c.

N m Tân T" (1941), Ngài � � � c s n môn cung th! nh làm Giáo Th� A Xà Lê t i i gi� i � àn chùa Xuân Quang (Hòa th� � ng

Thi� n T� � ng chùa V n Th� – Sài Gòn � ã th� T� kheo t i gi� i � àn này).

N m Nhâm Ng� (1942), Ngài � � � c th! nh làm Y� t Ma A Xà Lê t i i gi � i � àn chùa Xuân Quang.

N m Giáp Thân (1944), Ngài làm Y� t Ma kiêm Hóa ch� t i gi� i � àn chùa Linh S n, � � o Phú Quý, và khai s n chùa Liên

Hoa.

T� � ây, Ngài tr� v� chuyên tu m� t h nh và nhi� p hóa � � chúng t i nh� ng n i Ngài có trách nhi� m � � m � ang. Th� i gian 20

n m này c ng m� t ph� n do chi� n cu� c, th� i th� và nh� ng bi� n � � i sâu s c c� a � � t n� � c. M� t s� pháp l� s n môn và không

ít � � t , Ph� t t c� a Ngài tham gia H� i Ph� t giáo C� u qu� c c ng nh� các vi� c xã h� i khác. Ngài c ng có không ít ho t � � ng

c� � o l n � � i, r� i vi � c thân ph� Ngài qua � � i v.v... Nh� ng ti� c r� ng do m� t h nh c� a Ngài, � � n ngày nay ch� a có d� ki � n

nào trong th� i gian này � � � c l� u l i.

N m M� u Tu� t (1958), Ngài � � � c � � chúng cung th! nh tr� trì chùa Liên Thành – Phú Long.

N m Canh Tý (1960), � � góp s� c ti� p t� c th� i bùng làn gió ch� n h� ng Ph� t giáo � ang th� i k � phát tri� n m nh. Ngài ch� súy

ch� n h� ng tri� t � � Ph� t giáo t! nh Bình Thu� n, c� ng c� s n môn T ng Già, trang nghiêm Ph� t giáo. Vi� c tr� � c m t là Ngài

hi� p l� c cùng ch� Hòa th� � ng: Ph� � c Nhàn, Ph� � c Nh� , V� nh Th� � � ng ra t o l� p Tòng Lâm V n Thi� n – Phan Thi� t – � �

làm c s� tu h� c cho ch� T ng, Ngài � � � c s n môn c gi� ch� c � nh� t tr� trì Tòng Lâm này.

N m Quý Mão (1963), Ngài kêu g� i T ng tín � � t! nh nhà � áp � ng hi� u tri� u c� a Hòa th� � ng H� i ch� Thích T� nh Khi� t,

� � ng lên � � u tranh � òi bình � � ng tôn giáo tr� � c n n � àn áp k� th� c� a ch� � � Ngô ình Di� m.

N m Giáp Thìn (1964), Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t � � � c thành l� p, Ngài � � � c c � � m nhi� m ch� c � c � y

T ng s� t! nh Bình Thu� n.

N m Canh Tu� t (1970), ý th� c tr� � c trách nhi� m phát tri� n c� a Ph� t giáo t! nh nhà, Ngài � ích thân v� n � � ng thành l� p Ph� t

h� c Vi � n Nguyên H� ng có t� m vóc và ý ngh� a nhi� u m� t. Ngài l i � � � c tín nhi� m giao tr� ng trách Giám Vi� n. Theo Ngài,

b� t k� m� t v� S� gi� Nh� Lai nào có hoài bão thi� t tha v� i v � n m� nh c� a Ph� t giáo, thì c ng � � u dành h� t th� i gian tâm, trí,

l � c cho tr� ng trách này.

N m Tân D� u 1981, sau khi Ph� t giáo hai mi� n Nam – B c � ã th� ng nh� t, Ngài � � � c cung th! nh ngôi v� Ch� ng minh o

s� cho Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam t! nh Bình Thu� n.

N m Quý H� i 1983, tu� i cao s� c y� u, Ngài � ã an nhiên th� t� ch vào lúc 12 gi� ngày mùng 03 tháng 02 n m Quý H� i, th�

th� 84 n m, gi� i l p 44 mùa H . Nh� c th� c� a Ngài � � � c nh� p b� o tháp t i Tòng Lâm V n Thi� n.

HÒA TH NG THÍCH HUY N T N (1911 – 1984)

Hòa th� � ng Thích Huy� n T� n, pháp danh Nh� Chánh, pháp hi� u Huy� n T� n, t� Gi� i Tr� c, th� danh là Lê Nghiêm, sinh vào

ngày 19 tháng 02 n m Tân H� i (1911), t i làng M� Lai, xã T� nh Khê, huy� n S n T� nh, t! nh Qu� ng Ngãi.

Ngài xu� t thân trong m� t gia � ình trung l� u, thu� n kính Tam B� o, thân ph� là c� Lê V n Tuyên, pháp danh Ch n Phúc, hi� u

Ph� � c Thông, thân m u là c� � Th� Th� n. Song thân Ngài � � u quy y Ph� t, th� lãnh pháp danh và hành trì th� p thi� n, Ngài

là anh tr� � ng c� a 4 em trai và 1 em gái. Sau này Ngài c ng � ã dìu d t 2 em trai b� � c vào con � � � ng gi� i thoát giác ng� , � ó

là Th� � ng t� a Gi� i L � i, th� danh Lê Quý và i � � c H nh Giám th� danh Lê Bình.

Thu� thi� u th� i, Ngài � ã s� m th� m nhu� n t� t� � ng Ph� t � à, có chí h� � ng tu hành � � ho� ng pháp � � sanh, nên n m 14 tu� i

(1924), Ngài � � n xin quy y và xu� t gia làm � � t c� a Hòa th� � ng Ch n Trung – Di� u Quang ( � l � c T� s c t� T� � ình

Thiên � n) – m� t v� cao T ng th c � � c lúc b� y gi� .

T� � ó, Ngài tinh t� n tu hành, trau gi� i gi� i lu � t. N m Tân Mùi 1931, � l� c T� s� khai � àn trao Sa di gi� i cho Ngài và � � t

pháp t� là Gi� i Tr� c. B� n n m sau vào ngày m� ng 4 tháng 4 Giáp Tu� t (1934), khi 23 tu� i Ngài � � � c � ng � àn th� C� túc

gi� i t i i gi� i � àn chùa Th ch S n, do Hòa th� � ng Ho� ng Th c làm � � ng � � u truy� n gi� i, chính th� c d� vào hàng T ng

B� o v� i pháp hi� u là Huy� n T� n.

V � n là ng� � i thông minh, l i có lòng hi� u h� c, c� u ti� n nên sau khi � c pháp, Ngài tham ph� ng h� c � o � các Ph� t h� c

� � � ng B� o Lâm (Qu� ng Ngãi), Báo Qu� c (Hu� ). � ng là h� c T ng v� i Ngài lúc b� y gi� có các Hòa th� � ng: Thi� n Hòa,

Thi� n Hoa, Trí T� nh... là nh� ng b� c l� ng � � ng c� a Ph� t pháp sau này. � n � âu Ngài � � u � � � c th� y yêu, b n n� v� tu h� c

và gi� i h nh uy nghiêm c� a mình.

N m 1943, nh� n th� y Ngài th� t là m� t pháp khí Ph� t t� , nên T� s� � l� c b� nhi� m Ngài v� tr� trì chùa Kim Liên � Qu� ng

Ngãi � � ho� ng pháp l� i sanh. Th� i � i � m này � � n Cách m ng mùa Thu 1945 thành công, Ngài v� a lo Ph� t s� tham gia phát

tri � n An Nam Ph� t h� c Chi h� i Qu� ng Ngãi, v� a góp s� c b� o v� � � t n� � c qua các phong trào Ph� t giáo liên l c, Ph� t giáo

C� u qu� c thu� c liên khu 5.

Ngày 16 tháng Giêng n m � t Mùi (1955), môn � � � � t T� � ình Thiên � n c Ngài gi� tr� ng trách tr� trì ngôi T� � ình này,

k� th� a � l� c T� s� , n� i dòng thi� n phái Lâm T� – Chúc Thánh � � i 41 � � ho� ng truy� n t� � n, ti� p d n h� u lai.

N i T � � ình này, Ngài tích c� c ho t � � ng Ph� t s� , � � u tranh b� o v� quy� n l� i Ph� t giáo cùng v� i tín � � Ph� t t . Ngài � ã t�

ch� c tr� ng th� l � cung nghinh Ph� t t� � ng, pháp khí b� di t� n t� chùa Khánh Vân v� T� � ình Thiên � n vào ngày 01 tháng 3

n m Bính Thân (1956). � ng th� i v� i c� ng v� Tr� s� tr� � ng Giáo h� i T ng Già Qu� ng Ngãi, Ngài � � � n trình bày nh� ng

� òi h� i công b� ng v� quy� n l� i c� a T� � ình lên Tòa Hành chánh t! nh Qu� ng Ngãi. Ngày 11 tháng 11 n m 1958, Tòa � i

bi� u chính ph� t i Trung Nguyên, Trung Ph� n � ã ph� i th� c hi� n công v n s� 211 n� i dung: Giao chùa Thiên � n v� Giáo h� i

T ng Già t! nh Qu� ng Ngãi qu� n lý và trùng tu.

Sau khi nh� n lãnh trách nhi� m tr� trì T� � ình Thiên � n, Ngài ra s� c ho� ng d� ng Ph� t pháp. Ngày 06.8.1959, l� � � t viên � á

trùng tu ngôi Tam B� o � � � c di� n ra tr� � c s� hân hoan c� a � ông � � o T ng Ni Ph� t t và � � ng bào các gi� i. Ngày 4.3.1961,

sau g� n 2 n m thi công kh� n tr� ng, công trình trùng tu � � � c hoàn thành. Ngài cùng hàng v n T ng Ni, tín � � Ph� t t cung

th! nh Hòa th� � ng Thích T� nh Khi� t – H� i ch� Giáo h� i T ng Già Trung Ph� n và Th� � ng t� a Tr� s� tr� � ng Thích M� t

Nguy� n quang lâm v� tr� x� , ch� ng minh công � � c và c t b ng khánh thành ngôi T� � ình Thiên � n � ã � � � c trùng tu tái

thi� t.

Ngoài ra, Ngài c ng ch� ng minh h� ng công khai sáng ngôi Tam B� o Kim Tân và trùng tu các t� vi � n l� n nh� Kim Liên,

Long S n...

Nh� ng n m 1961 – 1963, tr� � c n n k� th� tôn giáo c� a ch� � � Ngô ình Di� m ngày càng kh c nghi� t, xô � � y Ph� t giáo vào

b� � c � � � ng ph� i � � ng lên � � u tranh. V� i t� cách là Tr� s� tr� � ng, � � � c s� ch! � o c� a Giáo h� i Trung Ph� n, Ngài lãnh � o

T ng Ni, tín � � t! nh Qu� ng Ngãi cùng v� i phong trào Ph� t giáo c� mi� n Nam kiên quy� t � � u tranh � òi t� do tín ng� � ng trên

c s� � � � ng l� i b� t b o � � ng.

Sau khi ch� � � nhà Ngô s� p � � , ngày 06 tháng 4 n m 1964, i h� i khoáng � i c� a nhi� u H� phái Ph� t giáo � � thành l� p

Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t, Ngài � � � c H� i � � ng Vi� n Hóa o công c vào c� ng v� Chánh � i di � n Ph� t

giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t t! nh Qu� ng Ngãi.

� u n m 1967, do tu� i cao s� c y� u, Ngài xin t� nhi� m không � � m nh� n công vi� c tr� trì c ng nh� vi � c Giáo h� i n� a, � � ch! t� p trung vào nghiên c� u, tu trì, làm hình bóng m� t v� � o s� m u m� c cho T ng Ni Ph� t t noi theo.

Theo s� tu� n hoàn sanh di� t, t� � i � � n th� i ho i không, Ngài lâm b� nh nh� r� i an nhiên th� t� ch vào lúc 6 gi� sáng ngày 07

tháng 12 n m Giáp Tý 1984, tr� th� 73 tu� i � � i, H l p 50 tu� i � o.

Hòa th� � ng Thích Huy� n T� n x� ng � áng là m� t v� � � t tài � � c v� n toàn n� i ti � p dòng Thi� n Lâm T� Chúc Thánh � � i th�

41, là m� t v� cao T ng � ã có nhi� u � óng góp cho phong trào ch� n h� ng và th� ng nh� t Ph� t giáo. Ngài � ã ho t � � ng liên t� c

không phút ngh! ng i. Nh� � ó, Ph� t giáo t! nh Qu� ng Ngãi � � � c kh� i s c t� công h nh c� a Ngài góp ph� n t o nên, n� i ti � p

cho mai h� u v� ng b� n t� r ng.

HÒA TH NG SUVANNA PANNÀ T NG UCH (1909 – 1984)

Hòa th� � ng th� danh T ng uch, pháp danh Suvanna Pannà, sinh ngày 24 tháng 5 n m K� D� u (1909) nh� m ngày 6 tháng

4 Âm l� ch t i làng Chak-Toô-T� ng thu� c xã Tài V n, huy� n M� Xuyên, t! nh Sóc Tr ng.

Ngài sinh ra trong m� t gia � ình nông dân, thân ph� là ông T ng Sô và thân m u là bà Neang Th� Tum. Ông bà sinh hai

ng� � i con trai duy nh� t, ng� � i anh l� n chính là Ngài và ng� � i em là T ng Soi.

Giai � o n Ngài ra � � i gi � a lúc vùng � � ng b� ng sông C u Long nói chung và Sóc Tr ng nói riêng có nhi� u di� n bi� n chính

tr� ph� c t p liên h� m� t thi� t � � n � � i s� ng ng� � i nông dân. Lúc này th� c dân Pháp � ã áp � � t xong n� n hành chính � ô h� � �

bóc l� t, làm giàu nh� chính lúa g o c� a nông dân làm ra. Trong khi � ó cu� c kh� n hoang l� p � p v n � ang còn � quá trình tìm

ph� ng cách � � nh hình. ó c ng là hoàn c� nh xã h� i và gia � ình trong su� t quãng � � i � u th c� a Ngài. Nh� vào truy� n

th� ng tu � o c� a gia � ình, nên ph� n l� n ng� � i Khmer v n gi� � � � c phong thái sinh ho t riêng, mà � � ó t� t c� ý ngh� a � � i

s� ng � � u không n� m ngoài ph m vi mái chùa.

N m Tân D� u (1921), song thân Ngài n� ng th� a truy� n th� ng tu � o ng� � i Khmer, mu� n gia � ình có m� t ng� � i � � ng vào

hàng T ng s� i � � th� hi� n � � c v� ng cao xa, � ã d n Ngài � � n chùa H.Luông Ba-S c Bay-Chhao (� � c t t là: chùa Bay-Chhao)

� Bãi Sào, Sóc Tr ng � � b� � c � � u h� c làm gi� i t và h� c ch� Khmer v� i Ngài tr� trì Ariya Ghosà Lý " nh. Tuy nhiên, ch!

vài tháng sau � ó do � nh h� � ng sau th� chi� n th� I, các th� l� c th� c dân tr� l i ra s� c c� ng c� , h� i ph� c quy� n l� c ch� � i � n

ng� � i ngo i qu� c, khi� n tình hình làng thôn có ph� n xáo tr� n; c� ng vào � ó do l� n � � u tiên xa nhà nên Ngài xin phép Hòa

th� � ng B� n s� � � � c tr� v� th m cha m� ít lâu r� i s tr� l i chùa chuyên tâm tu h� c.

N m � t S u (1925), khi tình hình � ã t m � n và tr� i qua b� n n m dài ph� l � c song thân công vi� c � � ng áng, c ng nh� nh� n

th� y tu� i � ã � � s� c ti� p thu kinh � i � n, Ngài � � � c song thân khuyên nh� và tr� c ti� p � � a Ngài tr� l i chùa Bay-Chhao. Hòa

th� � ng B� n s� hoan h� � ón nh� n Ngài tr� l i và nhanh chóng c� p � � t th� i khóa h� c � � bù l i th� i gian gián � o n v� a qua.

Nh� s� n� l� c l� n, không lâu sau Ngài � ã vi� t th o ch� Khmer, � � c � � � c Satrà kinh Khmer-Pàli (kinh vi� t trên lá muôn).

N m inh M� o (1927), nh� n th� y Ngài chuyên c� n tinh t� n và � ã có th� xu� t gia th� gi� i Sa di, nên Hòa th� � ng B� n s� � ã

cho phép Ngài v� nhà xin phép song thân (theo lu� t c� a Ph� t giáo Khmer). N m � y Ngài v� a tròn 19 tu� i, không lâu sau � ó,

nh� vào thu� n duyên tác tr� và s� chu� n b� chu � áo c� a song thân, l� t� � � xu� t gia cho Ngài � � � c t� ch� c t i chùa Bay-

Chhao do chính Hòa th� � ng B� n s� truy� n gi� i Sa di.

N m M� u Thìn (1928), nh� vào s� n� l � c sách t� n, Ngài � � � c th� gi� i T� kheo do Hòa th� � ng B� n s� làm Th� y t� � � và

th! nh Ngài Pannà Visàlatthera Lâm-Pêen làm th� y tuyên ngôn, Ngài Lâm Sóc làm th� y Y� t Ma t i gi� i � àn Khuôn Sì Mà

chùa Bay-Chhao, chính th� c là T� kheo v� i pháp danh Suvanna Pannà.

N m Nhâm Thân (1932) Ngài xin phép Hòa th� � ng B� n s� sang n� � c Cao Miên h� c thi� n v� i thi � n s� Vipassanà Dhura �

chùa Prêk Kôoi, huy� n Roô-Ka-Koông, t! nh Kom-Pong-Cham.

N m Quý D� u (1933), Ngài xin phép � � � c tr� v� Vi � t Nam truy� n bá thi� n h� c và � ã � � � c thi� n s� Vippassanà-Dhura � � ng

ý tác tr� . Sau khi v� Vi � t Nam � � nh l� Hòa th� � ng B� n s� , Ngài nh� n th� y � i � u ki� n phát tri� n thi� n h� c v n ch� a � � nhân

duyên, nên � � n tham h� c thi� n ti� p t� c v� i Thi� n s� Gandhànura � chùa Th-Lôk (Tro Loôk) � xã Hi� p Hòa, huy� n C� u

Ngang, t! nh Trà Vinh.

N m Giáp Tu� t (1934), Ngài xin phép Hòa th� � ng B� n s� � � � c � � n chùa Th-Kâu � huy� n C� u Ngang, t! nh Trà Vinh � �

nh� p H và � � � c ti� p t� c tham h� c kinh � i � n, nâng cao ki� n th� c Ph� t pháp h� u có th� � � m � � ng trách nhi� m ho� ng hóa

mai sau. N i � ây, ngoài ki� n th� c n� i � i � n l n kinh t ng Nam Tông ra, Ngài còn h� c vi� t và � � c � � � c ch� ph� thông. Th� i

gian tham h� c t i � ây, Ngài luôn t� ra v� � t tr� i khi� n Hòa th� � ng Th ch L� � c ngõ ý mu� n l� u gi� Ngài l i chùa � � có th�

k� th� mai sau khi Hòa th� � ng viên t� ch. Tr� � c t� m th nh tình � ó Ngài r� t c� m � � ng nh� ng t� ngh� b� n thân còn non h l p,

tu� i còn tr� mà con � � � ng m� r� ng ki� n th� c Ph� t pháp hãy còn dài tr� � c m t, nên Ngài � ã xin � � � c t� ch� i � � tham

ph� ng c� u h� c.

Khi v� a k� t thúc khóa H t i chùa Th-Kâu, Ngài � � nh l� Hòa th� � ng tr� trì Th ch L� � c và quay tr� l i chùa Toh-Lôk � �

ti � p t� c h� c thi� n v� i Thi � n s� Mahà Kim l� n n� a. Ch� a � � y hai tháng l� u h� c t i � ây thì l i m� t l� n n� a Ngài lâm b� nh

n� ng � ành xin tr� l i chùa Bay-Chhao t i quê nhà � i � u d� � ng.

N m � t H� i (1935) sau khi tr� v� chùa � � � c b� n tháng, Ngài xin phép Hòa th� � ng B� n s� � � � c � � n chùa Tonl-Sa-Lien An

� huy� n M� Tú, Sóc Tr ng � � h� c thi� n Pariyattidhamma v� i Thi � n s� S n-Nôong. Trên b� � c � � � ng tham h� c c� u � o, n i

� ây Ngài � ã � t � � n � ! nh � i � m cao nh� t trong su� t sáu n m dài c� trú tu h� c, c ng nh� hoàn thành ch� ng trình Pàli cùng

b� kinh Khuddaka Nikàya b� ng ti� ng Pàli; t� � ó Ngài có th� d� ch và � � c thu� c lòng ra ti� ng Khmer mà không c� n xem qua

m� t ch� .

N m Tân T" (1941) Ngài � � nh l� thi� n s� S n-Nôong xin phép � � � c tr� v� chùa Bay-Chhao.

Th� i gian 5 n m � t i chùa Bay-Chhao, Ngài � ã h� tr� � c l� c cho Hòa th� � ng B� n s� trong công vi� c ho� ng hóa và trong

các m� t ho t � � ng xã h� i gi� a chùa và c� ng � � ng. Nh� v� y uy tín c� a Ngài � ã � � � c kh p n i bi � t � � n.

N m Bính Tu� t (1946), ch� T ng và Ph� t t � chùa Seri-Sukhama-Sangama-Men-Chey Sà-Lôn (� � c t t là: chùa Sà-Lôn)

nh� n th� y sau khi Hòa th� � ng tr� trì Th ch-Chea viên t� ch không có v� nào cao tu� i H � � � � m � � ng trách nhi� m k� th�

tr� trì. Vì th� � ã � � n xin Hòa th� � ng B� n s� ti � n c Ngài � � n � � tân nh� m tr� trì h� � ng d n ch� T ng và Ph� t t tu h� c.

Ngài hoan h� nh� n l� i nh� ng Ngài mu� n n m sau khi tròn 39 tu� i m� i chính th� c � � n � � m nhi� m.

N m inh H� i (1947) Ngài � � n chùa Sà-Lôn tân nh� m tr� trì, tr� thành v� tr� trì th� 9 c� a ngôi c� t� này () � xã i Tâm,

huy� n M� Xuyên, t! nh Sóc Tr ng. Chùa Sà-Lôn t� a l c gi� a tr� c qu� c l� liên t! nh Sóc Tr ng – B c Liêu, r� t thu� n l� i cho

vi � c ho� ng hóa � � sanh.

N m Canh D� n (1950) Ngài t� tay v b� n thi� t k� và ch! � o vi� c xây c� t T ng xá b� ng bê tông c� t thép cao 2 t� ng dài h n

20 mét, n� m � phía Tây sau chánh � i � n. Công trình này hoàn t� t sau 5 n m xây d� ng, � � � c Ph� t t , kh p n i � ng h� .

N m � t Mùi (1955) Ngài � ã b t � � u � � x� � ng vi� c trùng tu, tôn cao chánh � i � n � ã xu� ng c� p tr� m tr� ng theo th� i gian.

Nh� ng do hoàn c� nh chi� n tranh c� ng vào tài chánh eo h� p nên công vi� c ch! d� ng l i � m� c tôn cao ph� n n� n. Mãi � � n

n m K� D� u (1969) m� i � � � � � c hàng c� t và t� � ó công vi� c c� ti � n hành c� m ch� ng theo th� i cu� c nhi� u nh� ng. Cho

� � n n m Tân D� u (1981) toàn b� công trình m� i hoàn t� t theo s� nguy� n. Tu� i � � i c� a Ngài c ng b� cu� n hút vào công

trình � i nguy� n � y, lúc ngo� nh l i � ã 73 tu� i. Do � ó Ngài nhanh chóng h� i bàn cùng T ng chúng và Ph� t t t� ch� c ngay l�

K � t gi� i Simà � � khánh thành công trình.

Th� i gian thúc bách bên hông bên Ngài ra s� c ki� n t o thêm các c s� h ng m� c chung quanh chùa nh� gi� ng n� � c, tráng

nh� a � � � ng vào chùa, bên c nh công vi� c gi� ng d y thi� n hành, kinh Pàli... liên t� c không m� t ngày d� ng ngh! t o nên

c� nh tu h� c sinh � � ng � t i chùa Sà Lôn � ã kh� i s c này, c ng t� � ó Ngài luôn � � � c suy c làm Hòa th� � ng � àn � � u cho

các Gi� i � àn t i � ây, t� � � cho nhi� u th� h� xu� t gia làm Sa di và T� kheo gi� i.

N m � t S u (1985) gi� a lúc công cu� c ho� ng hóa và bao d� � � nh tu h� c, trùng h� ng khác ch� a th� c hi� n � � � c, thì Ngài

th� b� nh � � r� i không lâu sau � ó, Ngài th� t� ch vào lúc 22 gi� ngày 6 tháng 9 (nh� m ngày 22 tháng 8 Âm l� ch) th� 77 tu� i

� � i, 58 tu� i H .

HÒA TH NG THÍCH HUY N T (1905 – 1986)

Hòa th� � ng Thích Huy� n T� , pháp danh Nh� Long, pháp hi� u Huy� n T� . Ngài sanh vào ngày R� m tháng B� y – nhân l� Vu

Lan Th ng H� i n m � t T" (1905), t i làng Sung Tích (nay là xã S n H� i), huy� n S n T� nh, t! nh Qu� ng Ngãi. Thân ph�

Ngài là m� t Ph� t t t i gia thu� n thành quy y v� i Hòa th� � ng Di� u Quang � � l� c T� s� Thiên � n v� i pháp danh Nh� Ti � p,

t� là Gi� i o. Ngài xu� t thân trong m� t gia � ình trung l� u khá gi� , là ng� � i con th� 10 trong gia � ình.

T� thu� � u th� i � � n khi tr� � ng thành, Ngài � � � c rèn luy� n, h� c t� p tri� t lý Nho gia và c ng th� � ng � � n h� c Ph� t t i T �

� ình Thiên � n, th! nh giáo kinh sách v� i Hòa th� � ng Ch n Trung – Di� u Quang � � m� mang trí tu� .

Vào ngày 19 tháng 6 n m Quý H� i (1-8-1923), khi v� a tròn 18 tu� i, Ngài chí thành c� u th! nh T� s� � � l� c xin xu� t gia � � u

Ph� t, � � � c T� � � t pháp danh Nh� Long, nh� chí tâm tu h� c, n� l� c ngày � êm; không bao lâu sau Ngài � ã tr� thành m� t h� c

T ng xu� t s c � T� � ình Thiên � n.

N m inh Mão 1927, sau 4 n m chuyên c� n tu t� p d� � i s� dìu d t t� n tình c� a T� s� � � l � c, Ngài � � � c th� gi� i Sa di t i

i gi� i � àn chùa T� Hi � u � � � c t� ch� c chung cho các t! nh: Qu� ng Tr� , Th� a Thiên, Qu� ng Nam, Qu� ng Ngãi và Bình

� nh và � c pháp v� i pháp t� là Gi� i Thuy� n.

N m Canh Ng� 1930, thi� n duyên � ã � � n lúc 25 tu� i, Ngài � � � c B� n s� tuy� n ch� n cho � i th� gi� i T� kheo t i gi � i � àn

chùa B� o Lâm, huy� n S n T� nh, t! nh Qu� ng Ngãi và � c pháp v� i pháp hi� u là Huy� n T� .

Su� t 8 n m tu h� c, v� i � � c � � khiêm cung, h� c l� c uyên thâm, gi� i h nh trang nghiêm, tánh tình hòa nhã, n m 1931, Ngài

� � � c T ng chúng, huynh � � và tín h� u � � c làm tri s� kiêm Duy Na t i T� � ình Thiên � n.

N m Nhâm Thân 1932, nh� n th� y lòng hi� u h� c c� u ti� n và � � c � � khiêm cung c� a Ngài, T� s� � � l� c cho phép Ngài vào

mi� n Nam tham h� c, nghiên c� u kinh lu� t giáo lý i th� a. Cu� i n m 1934, � � � c l� nh B� n s� Ngài tr� ra Bình � nh vào

chùa Th� p Tháp th� giáo c� u pháp thêm � Hòa th� � ng Ph� � c H� ng, m� t v� � � c � � tài ba, uy tín � mi� n Trung lúc b� y gi� .

� u n m Bính Tý 1936, do nhu c� u Ph� t s� , Ngài � � � c ch� S n và môn phái tri� u v� giao cho ch� c v� Tr� s� tr� � ng, � � c� i

t� và trùng h� ng l i chùa Quang L� c � Qu� ng Ngãi.

N m M� u D� n 1938, Hòa th� � ng V� nh Th� a có vi� c Ph� t s� ph� i v � Hu� , Ngài � � � c T� s� � � l� c và ch� T ng tín � � � � c

làm tr� trì chùa B� o Lâm thu� c làng V� nh L i (M � Khê), huy� n S n T� nh, t! nh Qu� ng Ngãi. Ngài � ã trùng tu chánh � i � n,

ki � n l� p trai � � � ng, T ng xá � � ph� c v� cho s� sinh ho t tu h� c và tín ng� � ng c� a � ông � � o T ng Ni, Ph� t t , � � ti� p t� c

duy trì m ng m ch Ph� t pháp, l� i l c qu� n sanh.

N m Bính Tu� t 1946, h� � ng � ng l� i kêu g� i toàn qu� c kháng chi� n (19-12-1946) m� t s� T ng s� tr� � ã “c� i áo cà sa, khoác

chi� n bào”. C� nh chùa tr� ng v ng, tín h� u th� t l c, Ngài � ã cùng quý Hòa th� � ng Khánh Tín, Huy� n t, Huy� n � n,

Huy� n T� nh, Huy� n T� n v� � t các gian lao, quy� t tâm s t son gi� gìn Tam B� o cho � � n ngày hòa bình l� p l i n m 1954.

N m � t Mùi 1955, sau 10 n m ho t � � ng Ph� t s� b� ng� ng tr� do chi� n tranh, Ngài � ã t� ch� c l i khóa H � � u tiên t i chùa

B� o Lâm cho T ng Ni trong t! nh và ngoài t! nh � � n an c� tu h� c.

Th� i k� pháp n n 1963, th� i � i � m mà các nhà tu hành Ph� t giáo chân chính, các tín � � Ph� t t thu� n thành không ai không � u t� , hành � � ng. Ngài � t� n mi� n thôn dã, c ng � ã phát � � ng nh� ng phong trào � � u tranh ch� ng l i s� � àn áp k� th� Ph� t

giáo c� a chính ph� nhà Ngô, b� t ch� p m� i s� � e d� a c� a chính quy� n s� t i. Ngài v n sát cánh v� i quý Hòa th� � ng lãnh � o

� T! nh h� i tranh � � u, bu� c chính quy� n � � ng th� i ph� i th� a mãn nh� ng nguy� n v� ng chính � áng c� a Ph� t giáo � � Vi � t

Nam.

N m � t T" 1965, Ngài và ch� T ng, Ph� t t ph� i t m trú t i chùa H� i Ph� � c trong th� xã Qu� ng Ngãi m� t th� i gian, vì chùa

B� o Lâm n� m trong vùng có chi� n s� lan r� ng.

N m Bính Ng� 1966, Ngài v� n � � ng � o h� u, tín � � � óng góp xây d� ng chùa B� o Linh t i Bàu C� làm n i � ào t o T ng tài,

� � các T ng s� tr� có n i tu h� c, nhi� u v� hi� n nay � ang ph� c v� cho Giáo h� i các t! nh nh� : Th� � ng t� a Thích H nh Diên,

H nh Trình, H nh Trân, i � � c Trí Th ng...

Nh� ng n m 1967-1969, Ngài � � � c Giáo h� i cung th! nh kiêm nhi� m tr� trì chùa T! nh h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t t i

Qu� ng Ngãi.

N m K� D� u 1969, Ngài � � � c � � c ch� c v� C� v� n Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t t! nh Qu� ng Ngãi và là thành

viên trong H� i � � ng Tr� � ng lão Vi� n Hóa o.

� n n m Tân H� i 1971, � i h� i Ph� t giáo c Ngài làm � c � y T ng s� su� t nhi� m k� , và tham d� các cu� c h� p quan tr� ng

trong H� i � � ng Tr� � ng lão Trung � ng. Ngoài ra, m� i n m Ngài còn làm Thi� n ch� cho các khóa H � T ng h� c � � � ng

Tích S n; Trúc Lâm, � chùa B� o Kinh và � T! nh Giáo h� i Qu� ng Ngãi.

Nh� ng n m cu� i � � i, Ngài v n ho t � � ng Ph� t s� , không phút nào ng i ngh! . Dù tu� i già s� c y� u, nh� ng tâm trí v n còn

minh m n, lúc nào c ng lo cho Ph� t pháp.

Hàng bao l� p T ng Ni thành tài ph� ng s� cho Giáo h� i, hàng v n tín � � Ph� t t � � � c Ngài d y d� , khuy� n tu � � u tr� thành

nh� ng ng� � i h� � o � c l� c. Trong s� � ó, có � o h� u Hu� nh D� ng � ã phát tâm ph� ng cúng ngôi chùa Giác Lâm � Sung

Ti � p, S n T� nh – Qu� ng Ngãi cho Ngài cùng môn phái trùng tu, qu� n lý và ho� ng truy� n Ph� t � o.

N m Bính D� n 1986, Ngài ch� m d� t báo thân, siêu thoát v� cõi vô d� t� ch di� t. Ngài tr� th� 81 n m, có 56 H l p.

Hòa th� � ng Thích Huy� n T� tr� i qua m� t � � i tu hành công h nh viên minh, Ngài � ã ki� n t o nhi� u ngôi Tam b� o, Thi� n ch�

các tr� � ng H , tích c� c � ào t o T ng tài, � óng góp r� t nhi� u công � � c cho Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam. Ngài x� ng � áng là

b� c Minh s� � � � c truy� n t� ng và nh� mãi trong tâm kh� m nh� ng ng� � i con Ph� t � � t Qu� ng Ngãi.

HÒA TH NG THÍCH T H NG (1900-1987)

(Ch� a c� p nh� t)

HÒA TH NG THÍCH HO NG THÔNG (1902 – 1988)

Hòa th� � ng Thích Ho� ng Thông pháp danh Qu� ng Châu, pháp hi� u Ho� ng Thông, thu� c dòng Lâm T� Chánh Tông � � i th�

45. Ngài th� danh là Ph m Ng� c Th ch, sanh n m Nhâm D� n – 1902 t i xã M� Th nh ông, huy� n Cai L� y, t! nh Ti� n

Giang, thân ph� là ông Ph m V n Ngàn, thân m u là bà M ch Th� Báu.

Thu� nh� , Ngài th� � ng � au � m nên thân m u cho xu� ng chùa Linh Ph� � c, thu� c xã M� Ph� � c, huy� n Châu Thành, t! nh

Ti � n Giang � h� c � o v� i Hòa th� � ng Qu� ng Ân. Sau m� t th� i gian tìm hi� u tánh h nh, nh� n th� y Ngài thi� n duyên sâu dày,

tu� c n m n ti� p l i thêm ý chí m nh m nên n m 1914, Hòa th� � ng � � ng ý th� phát xu� t gia cho Ngài, � � t pháp danh là

Qu� ng Châu. Lúc này Ngài v� a tròn 14 tu� i.

Sau khi xu� t gia, d� � i s� h� � ng d n, d y d� c� a Hòa th� � ng B� n s� , Ngài d� c tâm tu h� c, rèn trau gi� i � � c nên ch� ng bao

lâu kinh, lu� t c b� n Ngài � � u thông su� t, thi� n môn nghi t c l i thêm v� ng vàng. N m 1919, Ngài � � � c B� n s� cho th�

gi� i Sa di t i tr� � ng K� chùa H� i Khánh.

N m 1921, nhân chùa T� Ân m� i gi � i � àn, Hòa th� � ng B� n s� � ã cho Ngài � ng � àn th� gi� i C� túc. Và sau � ó, Ngài

� � � c phép B� n s� cho � i tham h� c kh p n i. H� ng n m Ngài � � u � � n các tòng lâm l� n � mi� n Nam � � an c� ki � t H .

N m 1925, Ngài � � n c� u pháp v� i Hòa th� � ng Thanh � n chùa T� Ân và � � � c Hòa th� � ng cho pháp hi� u là Ho� ng Thông.

Su� t g� n m� � i n m du ph� ng h� c � o, tr� i kh p các tòng lâm danh ti� ng tham h� c v� i các b� c cao T ng th c � � c, v� i tu�

c n m n ti� p s� n có, ch� ng bao lâu Ngài � ã kh� ng� � � � c ngu� n giáo lý uyên thâm c� a Ph� t � à và nhanh chóng tr� thành

m� t Pháp s� n� i ti � ng, bi� n tài vô ng i, r� t � � � c T ng chúng và Ph� t t � � ng th� i ng� � ng m� .

N m 1927, duyên hóa � o s� m � � n, ban h� i t � làng Tân Hòa Thành � � n chùa Linh Ph� � c c� n c� u Hòa th� � ng Qu� ng Ân

xin th! nh Ngài v� � � m nhi� m ngôi tr� trì chùa Long H� i. Xét th� y Ngài � o l� c � ã v� ng vàng, h� c h nh l i kiêm � u, có th�

tuyên d� ng chánh pháp n«n � � � c Hòa th� � ng B� n s� b� ng lòng.

Chùa Long H� i do dân làng m� i t o d� ng còn r� t thô s , v� � n t� � c ít oi, lau c� r� m r p, b� n � o th� a th� t, quang c� nh

qu nh hiu. Ngài v� � ây � êm công phu th� trì, ngày b� i m� ng d� n c� , tr� ng cây s a ki� ng tôn trí l i ngôi b� o t� càng lúc

càng khang trang � � p � . Chùa không � o chúng, nh� t T ng nh� t T� , Ph� t s� � a � oan, l i thêm ban h� i t � khó kh n m� i l ;

th� nh� ng Ngài v n kiên trì nh n n i chu t� t m� i công vi� c. D� n dà ti� ng lành � � n xa, k� T ng, ng� � i t � c m� n m� � � c h nh

c� a Ngài v� quy ng� � ng m� i lúc m� t � ông.

N m 1929, xét th� y thi� n duyên � ã � � , Ngài cho kh� i công trùng tu l i ngôi B� o � i � n và h� u T� chùa thêm khang trang,

r� ng rãi, kiên c� h n.

N m 1939, Ngài khai tr� � ng K� , cung th! nh ch� tôn Hòa th� � ng, Th� � ng t� a, ch� i � � c T ng kh p n i v� khai � àn

truy� n gi� i cho chúng T ng. Ngài cung th! nh Hòa th� � ng B� n s� làm Hòa th� � ng àn � � u. i chúng suy tôn Ngài lên

ch� c v� Hòa th� � ng ch� K� . Lúc � y Ngài v� a tròn 38 tu� i.

Và c ng nhân d� p ra kinh � ô Hu� xin phép Tri� u � ình m� tr� � ng K� , Ngài � � � c g� p T� Cung Thái H� u và vua B� o i.

� c vua phê chu� n � n xin, � � ng th� i ban hi� u cho chùa là S c T� Long H� i t � . N m 1941, s c phong � � � c g� i v � và t�

� ó chùa có tên là S c T� Long H� i.

N m 1952, Giáo h� i L � c Hòa T ng thành l� p t i Sài Gòn, Ngài � � � c m� i � i d� i h� i và � � � c suy tôn vào Ban ch� c s�

Trung � ng Giáo h� i.

N m 1964, t! nh � nh T� � ng (nay là Ti� n Giang) thành l� p T! nh Giáo h� i, Hòa th� � ng Qu� ng Ân � � � c suy tôn làm T ng

tr� � ng, Ngài � � � c b� u làm T ng Giám.

� i v� i s� nghi� p th� ng nh� t � � t n� � c, Ngài c ng có nhi� u � óng góp. Trong th� i k� chi� n tranh n m 1972, chùa Long H� i

n� m trong vùng gi� i phóng. Ngài luôn tham gia � óng góp công s� c cùng nhi� u tài v� t cho cách m ng, ngoài ra còn v� n

� � ng � � ng bào Ph� t t tham gia � ng h� .

N m 1974, Hòa th� � ng Qu� ng Ân t� ch, Ngài � � � c b� u làm T ng tr� � ng Giáo h� i L � c Hòa T ng t! nh � nh T� � ng cho � � n

ngày mi� n Nam hoàn toàn gi� i phóng.

N m 1981, Ngài � � � c m� i � i d� H� i ngh� th� ng nh� t Ph� t giáo t� ch� c t i th� � ô Hà N� i. Trong � i h� i, Ngài � � � c suy tôn

vào H� i � � ng Ch� ng minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam nhi� m k� I.

Song song v� i s� nghi� p � o pháp – dân t� c, Ngài v n không quên vi� c trùng tu, s a sang l i ngôi Long H� i t� , m� c dù

Ngài lúc này tu� i � ã già, s� c kh� e y� u kém r� t nhi� u.

N m 1983, Ngài lâm b� nh n� ng, � ôi chân y� u � t n� m m� t ch� , không � i l i � � � c, nh� ng tinh th� n còn minh m n. T ng Ni,

Ph� t t � � n th m Ngài luôn nh c nh� vi � c tu hành, khuyên T ng, Ni tr� ph� i n� l� c hành trì gi� i lu � t � � Ph� t pháp � � � c

tr� � ng t� n.

R� m tháng B� y n m M� u Thìn – 1988, lúc 10 gi� � êm Ngài an nhiên th� t� ch, h� � ng th� 86 tu� i, gi� i l p 66 n m. Tang l�

� � � c Ban Tr� s� T! nh h� i và Ban � i di � n Ph� t giáo huy� n Châu Thành � � ng ra t� ch� c theo di chúc c� a Ngài, nh� c thân

� � � c môn � � nh� p tháp t i b� n t� .

Ngài là m� t b� c cao T ng có nhi� u công lao � óng góp vào công cu� c ch� n h� ng Giáo h� i t! nh nhà, su� t � � i ph� ng s� Ph� t

pháp r� t � � � c T ng Ni, Ph� t t t! nh Ti� n Giang kính ng� � ng.

HÒA TH NG THÍCH C TÂM (1828 – 1988)

Hòa th� � ng Thích � c Tâm, pháp danh Nguyên Tánh, pháp hi� u � c Tâm, thu� c dòng Lâm T� Li � u Quán � � i th� 44. Ngài

th� danh Tr� n Hoài Cam, sanh ngày 12 tháng 10 n m M� u Thìn (1928) t i làng H� i Thành, xã H� ng L� u, t! nh Th� a Thiên,

nay thu� c ph� � ng V� D – Hu� , thân ph� là c� bà Nguy� n Th� L� � ng. Ngài là con trai � � c nh� t c� a gia � ình thâm tín Tam

b� o.

B� i là con m� t, nên cha m� m� t m� c th� ng yêu và k� v� ng Ngài n� i dõi tông � � � ng mai h� u. Th� i niên thi� u Ngài � � � c

theo Nho h� c và sau � ó chuy� n qua tân h� c � � trau d� i ki � n th� c th� gian, ngõ h� u ph� c v� t� t h n cho gia � ình – xã h� i.

Th� nh� ng, nh� có túc duyên Ph� t pháp sâu dày nên m� i 14 tu� i, Ngài � ã có chí nguy� n xu� t gia h� c � o. Bu� i � � u khai

tâm h� c Ph� t, Ngài � � � c th� giáo v� i Hòa th� � ng Thích Trí Th� , m� t cao T ng lúc b� y gi� t i chùa Ba La M� t – Hu� , sau

này là Ch� t� ch H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m 1943, sau m� t n m xu� t gia, Ngài � � � c B� n s� cho th� Sa di gi� i, pháp danh Nguyên Tánh, pháp t� � c Tâm. T� � ó,

Ngài tinh t� n tu h� c, thúc li� m thân tâm và � � � c theo h� c t i tr � � ng S n môn Ph� t H� c Linh Quang và Ph� t H� c � � � ng

Báo Qu� c – Hu� .

N m 1948, Ngài � � � c � ng � àn th� C� túc gi� i t i gi� i � àn T� � ình Báo Qu� c do Hòa th� � ng T� nh Khi� t làm àn � � u

truy� n gi� i. N m � y, Ngài v� a tròn 20 tu� i. Sau khi � c pháp, d� nh� p vào hàng T ng b� o, Ngài l i càng gia công kh� luy� n

tu h� c; � � mau chóng v� n d� ng s� tu, s� h� c c� a mình ph� ng s� chúng sanh, báo � áp T� � � c, B� n s� .

Kh� i � � u s� nghi� p ho� ng pháp l� i snah, Ngài � ã cùng quý tôn túc sáng l� p Gia � ình Ph� t Hóa Ph� , ti� n thân c� a Gia � ình

Ph� t t Vi � t Nam; � � ng th� i cùng v� i Hòa th� � ng Minh Châu, Hòa th� � ng Thiên Ân, Th� y Ch n Trí biên so n cu� n Ph� t

pháp � � làm c s� h� � ng d n giáo d� c cho Ph� t t .

N m 1954, Ngài 26 tu� i, � � � c c gi� ch� c v� T� ng th� ký nguy� t san Liên Hoa, m� t c quan ngôn lu� n ho� ng pháp n� i

ti � ng c� a Ph� t giáo Trung ph� n lúc b� y gi� . C ng n m này, Ngài làm Gi� ng s� cho T� ng h� i Ph� t giáo Trung ph� n; Giáo s�

t i Ph� t h� c � � � ng Báo Qu� c và các tr� � ng Trung h� c B� � – Hu� .

N m 1958, Ngài � � � c Giáo h� i T ng Già Th� a Thiên giao trách nhi� m Phó tr� trì Qu� c T� Di � u � – Hu� .

N m 1964, Ngài � � ng ra tu t o l i chùa Di� u Minh sau � � i l i hi � u là Pháp H� i. C ng chính n m này, Ngài d n � � u � oàn

� i bi � u T� ng h� i Ph� t giáo Trung ph� n tham d� i h� i Th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam t i chùa � n Quang – Sài Gòn. Sau

� i h� i, t i t ! nh nhà Ngài � � � c � � c làm � c � y ho� ng pháp Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t t! nh Th� a Thiên –

Hu� .

N m 1965, Ngài � � � c m� i làm T� ng th� ký i gi� i � àn V n H nh t� ch� c t i T� � ình T� Hi � u – Hu� .

Nh� m m� c � ích phát huy tinh th� n � o pháp v� i dân t� c, Ph� t giáo v� i t � t� � ng hòa bình cho nhân lo i, trung tâm v n hóa

Li � u Quán - Hu� ra � � i và Ngài � � � c gi� tr� ng trách làm Giám � � c trung tâm.

Song song v� i vi � c vun b� i trí tu� cho hàng h� u t� n, Ngài còn quan tâm � � n � � i s� ng c� a T ng Ni, Ngài xây d� ng m� r� ng

Châu Ho� ng liên xã � L i B� ng trong vi� c khai hoang � ng Chàm � � canh tác tr� ng tr� t hoa màu.

N m 1972, Ngài � � � c cung c ch� c v� Phó � i di � n kiêm � c � y ho� ng pháp Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t t! nh

Th� a Thiên.

N m 1973, i gi� i � àn Ph� � c Hu� – Nha Trang t� ch� c, Ngài � � � c gi� ch� c v� Phó Ch� kh� o. C ng n m này, Ngài � � � c

B� n s� Thích Trí Th� trao k� � c pháp v� i pháp hi� u H� i T ng.

N m 1978, Ngài � � � c ch� tôn � � c trong s n môn c làm Tr� � ng môn phái T� � ình T� Hi � u.

N m 1981, sau khi � � t n� � c � � � c th� ng nh� t, và trong s� th� ng nh� t Ph� t giáo c� n� � c, Ngài là m� t trong s� 165 � i bi � u

tham d� H� i ngh� Th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam t i th� � ô Hà N� i.

N m 1982, v� i tinh th� n xây d� ng Giáo h� i, ph� ng s� quê h� ng x� s� , Ngài � � � c � c c gi� ch� c v� Phó ban Tr� s� kiêm

� y viên Giáo d� c T ng Ni Ph� t giáo Vi� t Nam t! nh Bình Tr� Thiên liên ti� p 2 nhi� m k� .

� u xuân n m 1987, Ngài lâm b� nh n� ng, linh c� m nhân duyên ho� ng pháp s p mãn, mùa � ông n m inh Mão (1987),

Ngài � ã � � n tham y� t các ch� n T� � ình, các v� tôn túc, pháp h� u tr� � c khi tr� gót v� Tây ph� ng.

Ngài � ã an nhiên th� t� ch lúc 9 gi� 45 phút ngày 13 tháng Giêng n m M� u Thìn t� c 29 tháng 2 n m 1988. Ngài tr� th� 60

tu� i � � i và 40 tu� i � o.

C� cu� c � � i tu h� c và ho� ng pháp c� a Ngài là m� t t� m g� ng sáng cho t� t c� th� h� mai sau. Ngài vun tr� ng trí tu� cho � àn

h� u h� c, th p sáng � u� c tu� cho c� nhân sinh và n� l � c � óng góp s� c mình cho s� nghi� p chung c� a Giáo h� i. Pháp thân tu�

m ng c� a Ngài v n còn th m � � � m mai sau.

HÒA TH NG THÍCH HOÀNG MINH (1916 – 1991)

Hòa th� � ng Thích Hoàng Minh, pháp danh Tâm Hu� , thu� c � � i th� 43 dòng T� Th� � ng Chánh Tông (Thiên Thai), th� danh

Nguy� n Châu Thình, bí danh là Minh Châu, sinh ngày 21 tháng 10 n m Bính Thìn (1916) t i xã Tân ông, huy� n Gò Công

ông, t! nh M� Tho (Ti� n Giang).

Thân ph� Ngài là ông Nguy� n V n � , thân m u là bà Châu Th� Danh. Gia � ình Ngài s� ng thu� n phác theo nông nghi� p,

m u m� c l� giáo nho phong, m� y � � i kính tin Tam b� o. N� i t� là � i thí ch� chùa Tân Long, Gò L� c. Ngài là con th� sáu

trong m� t gia � ình � ông con, m� côi m� n m lên 4 tu� i, � � � c k� m u d� � ng d� c.

N m 10 tu� i (1925), Ngài � � � c thân ph� cho vào chùa Tân Long (Gò L� c) t� c g� i chùa M� c � ng th� phát quy y v� i Hòa

th� � ng Chí Thi� n và � � � c ban pháp danh là Tâm Minh.

N m 13 tu� i (1928), Ngài � � � c B� n s� cho � � n h� c � o v� i Hòa th� � ng Pháp H� i chùa Long Thoàng, xã Bình Ngh� , huy� n

Gò Công ông, � � � c pháp hi� u là Thi� n Kim, Ngài � � ây tu h� c � � � c 5 n m.

C ng t i � ây, n m 18 tu� i (1933), Ngài h� c � o v� i Hòa th� � ng Pháp t. � � c Hòa th� � ng th� � � , � � t pháp danh là Tâm

Hu� , hi� u Hoàng Minh. Và cho � i th� gi� i Sa di t i tr � � ng K� chùa Thanh Long, Biên Hòa.

N m 1935 (� t H� i), Ngài 20 tu� i, � � � c Hòa th� � ng Pháp t cho � i th� gi� i C� túc t i tr � � ng K� chùa Thiên Ân (Th� D� u

M � t).

N m 1938 (M� u D� n), Ngài tham d� tr� � ng H� ng chùa Ph� � c H� u, xã V� nh Vi� n, huy� n Gò Công Tây. Trong tr� � ng

H� ng này, Ngài � � � c t� n phong � nh� t Giáo th� , kiêm Giám kh� o Lu� t h� c.

N m 1939 (K� Mão), Ngài theo h� c t i � o tràng c� a Hòa th� � ng Hu� ng (Thiên Thai – Bà R� a). Sau hai n m tu h� c �

� ây, v� i tu� c n m n � t, Ngài th� u su� t lý kinh, t� n t� � ng ngh� a lu� t, nên � ã � � � c T� Hu� ng truy� n tâm pháp ngày 15

tháng 8 n m 1940 cùng v� i Hòa th� � ng Pháp Lan, chùa Khánh H� ng (Sài Gòn).

N m 1941 (Tân T" ) � � � c tin n� i t� và thân ph� � au n� ng, Ngài xin phép v� quê � � lo ph� ng d� � ng, báo � áp công n sinh

thành cho � � n khi n� i và cha già � � u l� n l� � t qua � � i.

N m 1945 (� t D� u), sau khi � ã mãn c� tang n� i t� và thân ph� , Ngài tr� v� chùa Long Thoàng và � � � c bà � i thí ch�

Hu� nh Th� Di� u th! nh tr� trì T� � ình này � � k� t� c s� nghi� p ti� p T ng, � � chúng c� a th� y T� .

N m 1947 ( inh H� i), Ngài v� i bí danh Minh Châu gia nh� p � oàn th� Ph� t giáo C� u qu� c t! nh Gò Công c� a M� t tr� n Vi � t

Minh và � � � c b� u làm Phó Ch� t� ch kiêm Tr� � ng ban hành chánh t! nh Gò Công, Ch� t� ch là Hòa th� � ng Pháp Hoa.

N m 1951, Ngài � � � c c � i chi� n khu Lý Nh n � � t� p hu� n. Ngài � ã vi� t và ký m� t ngàn t� truy� n � n, n� i dung kêu g� i

� oàn th� tôn giáo ch� ng ch� � � th� c dân Pháp và bù nhìn B� o i.

N m 1952 (Nhâm Thìn), Ngài b� gi� c b t, � ày qua Lào, r� i � � a v� giam � ng� c H� a Lò – Hà N� i. � n n m 1954 (Giáp

Ng� ), sau khi Hi� p � � nh Genève � � � c ký k� t, Ngài � � � c trao � � i tù binh � Gia Lai (Kontum).

N m 1955 (� t Mùi) Ngài tr� v� quê nhà và � � � c bà � i thí ch� Lâm T� Liêng (cùng phái Thiên Thai) xây chùa Thiêng

Liêng và th! nh Ngài v� tr� trì.

N m 1956 (Bính Thân), Ngài tri� u t� p T ng Ni t! nh Gò Công, thành l� p Ban Tr� s� Giáo h� i T ng Già lâm th� i c� a t! nh.

Ngài � � � c i h� i b� u làm Tr� � ng ban Ho� ng Pháp. Ba khóa sau, Ngài gi� ch� c Tr� � ng ban Tài chính Ki� n thi� t.

N m 1957, Ngài d� khóa hu� n luy� n tr� trì Nh� Lai S� Gi� � chùa Pháp H� i, Ch� L � n do Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t t�

ch� c.

N m 1959, T! nh h� i Ph� t giáo t! nh Gò Công t� ch� c khóa An c� ki � t H t i chùa Thanh Tr� � c, Ngài � � � c m� i làm Phó ch�

H� ng kiêm Th� b� n và Giáo th� � � m trách lu� t h� c.

N m 1962, bà Lâm Tô Di� m ph� ng cúng cho chùa Thiêng Liêng 24 m u ru� ng � � làm � i � n t� , ph� c v� vi � c ti� p T ng � �

chúng. Nh� duyên � ó, Ngài th� � � � � � c 5 � � t xu� t gia n� i ti � p m ng m ch Ph� t pháp.

N m 1964 (Giáp Thìn), Giáo h� i � � � c c� i t� , Ngài � � � c b� u làm Phó ban � i di� n Ph� t giáo t! nh Gò Công su� t 3 nhi� m k� .

N m 1970 (Canh Tu� t), Ngài � � � c Giáo h� i kh� i Vi � t Nam Qu� c T� , m� i làm c� v� n liên ti� p 5 n m. Trong th� i gian này,

Ngài ki� n thi� t � � � c 3 ngôi chùa: Linh Châu, Linh S n, Thiên Tr� � ng và xây d� ng m� t ký túc xá t� thi� n � � giúp � � ng bào

t" n n chi� n tranh và giúp h� c sinh � quê ra t! nh h� c có n i c� trú.

N m 1971 (Tân H� i), Ngài t� ch� c khóa An c� ki � t H t i chùa Thiêng Liêng và thuy� t gi� ng Ph� t h� c ph� thông v� kinh,

lu� t, lu� n.

N m 1975, Ngài hi� n 15 m u � � t h� ng h� a c� a chùa cho Công ty H� i s� n Gò Công ông. N m 1976 (Bính Thìn), Ngài là

thành viên Ban Liên l c Ph� t giáo yêu n� � c huy� n Gò Công ông. N m 1978, � � � c � � c làm thành viên M� t tr� n T� qu� c

Vi � t Nam huy� n Gò Công ông và n m 1982, là thành viên M� t tr� n T� qu� c t! nh Ti� n Giang.

Mùa h n m 1982, chùa Hu� Quang khai tr� � ng H� ng, Ngài � � � c m� i vào Ban ch� c s� và th! nh gi� ng các môn kinh, lu� t.

C ng trong n m này, Ngài cùng Hòa th� � ng Huy� n Quý chùa Liên Hoa – Gò Công ông t� ch� c xây tháp B� o � ng, th�

linh c� t ch� T ng Ni, Ph� t t chùa Tân Long (Gò L� c) và trong khu v� c.

N m 1986 (Bính D� n), Ngài � � � c i h� i � i bi� u Ph� t giáo toàn qu� c t� n phong Hòa th� � ng và cung th! nh vào Ban

Ch� ng minh Ph� t giáo t! nh nhà.

N m 1987, trong i h� i � i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c l� n II, Ngài � � � c suy tôn vào H� i � � ng Ch� ng minh Trung � ng

Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

Tháng 3 n m 1991 (Tân Mùi), Ngài nhu� m b� nh. Ngày 16 tháng 4 n m 1991, ch� v� tôn túc trong Ban tr� s� Ph� t giáo t! nh

Ti � n Giang, ch� Th� � ng t� a, i � � c T ng Ni các t� vi � n trong huy� n Gò Công ông và môn � � pháp quy� n t� ch� c h� i l �

sanh ti� n. Vào lúc 20 gi� 10 phút ngày mùng 2 tháng 5 n m Tân Mùi (t� c 13 tháng 6 n m 1991) Ngài an nhiên x� b� báo

thân, h� � ng th� 76 tu� i, gi� i l p 56 mùa H .

Su� t m� t � � i g n bó v� i � o pháp và dân t� c, không m� t Ph� t s� nào mà Ngài t� nan, không m� t ngh� a v� nào mà Ngài

không hoàn t� t. Ngài là t� m g� ng thi� p th� () cho T ng l� th� i m t pháp vây.

HÒA TH NG THÍCH VIÊN QUANG (1921 – 1991)

Hòa th� � ng Thích Viên Quang, pháp danh Nguyên Minh, pháp t� Công Hu� , húy Minh T� – Thi� n Hòa, thu� c dòng Thi� n

Lâm T� chi phái Li� u Quán � � i th� 44. Ngài th� danh là Tr� ng Tr� ng C u, sinh ngày mùng 8 tháng 12 n m Tân D� u 1921

(n m Kh� i � nh th� 5) t i thôn Phú H� i, xã An Ninh, huy� n Tuy An, t! nh Phú Yên.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình có truy� n th� ng Ph� t giáo nhi� u � � i, thân ph� là c� ông Tr� ng Khoa C , thân m u là

c� bà Phan Th� Phiên.

N m � t H� i 1935 (n m B� o i th� 10) v� i túc duyên s� n có, khi v� a tròn 15 tu� i, Ngài � � n c� u xu� t gia v� i Hòa th� � ng

V n o, chùa Thiên S n, Phú Yên nhân ngày vía Ph� t Di à 17 tháng 11, � � � c Hòa th� � ng ban pháp danh Nguyên Minh,

t� Công Hu� .

N m Bính Tý (1936), Ngài � � � c Hòa th� � ng B� n s� g� i � i h� c lu� t nghi v� i Hòa th� � ng H� ng T� , chùa Pháp H� i, huy� n

Hàm Tân, t! nh Bình Thu� n.

N m K� M � o (1939) theo � úng lu� t, sau th� i gian 3 n m ch� p tác, hành � i � u và sách t� n trau gi� i lu � t nghi nghiêm m� t,

Ngài � � � c th� tam � àn C� túc gi� i � àn T� � ình Linh S n Tr� � ng Th� do Hòa th� � ng V� nh Sung làm àn � � u truy� n gi� i.

N m Tân T" (1941), Ngài � � n c� u h� c pháp môn Du Già khoa nghi v� i Hòa th� � ng Xuân Quang, chùa Liên Trì tr� n m� t

n m.

N m Quý Mùi (1943), nh� n th� y ch� a thông � t tr� n v� n tâm pháp c� u h� c, Ngài thi� t tha xin Hòa th� � ng B� n s� cho tr�

l i chùa Liên Trì ti� p t� c trau gi� i, sách t� n và � � b� � c � � u th� c hi� n công vi� c ho� ng hóa n� ng t� a vào oai � � c c� a Hòa

th� � ng Xuân Quang.

N m � t D� u (1945), vua B� o i thoái v� , tình c� nh � � t n� � c l i � ang lâm vào n n � ói kh� ng khi� p. Ngài xin � � � c phép

tr� v� Phú Yên, và � � m nh� n tr� trì chùa Long Phú. Trong th� i gian này, Ngài chuyên hành m� t h nh và ph� ng d� � ng m u

thân � ang già y� u, � � ng th� i dìu d t, d y d� em trai mình ().

Tuy v� y, Ngài c ng không quên nh� ng n i � ã un � úc cho mình tr� nên hàng T� kheo � o h nh, gi� a lúc th� i bu� i chi� n

tranh lo n l c, Ngài ti� p t� c tham h� c nên b� t ch� p khó kh n tr� ng i, Ngài th� � ng lui t� i các T� � ình Liên Trì, C� Vân,

Thiên Long, Kim Cang, Thiên T� (Ninh Hòa). ó còn là nh� ng n i Ngài � � u � � n tham d� các khóa An c� ki� t H th� � ng

niên.

Nh� vào các chuy� n vân du lui t� i nh� ng n i nh� th� , ngoài nh� ng th� y T� và các b n l� trong tông môn � i gia � ình T ng

b� o, Ngài còn � � � c ti� p xúc v� i r � t nhi� u nh� ng t� t� � ng l� n ngoài xã h� i, gi� a lúc � � t n� � c còn � au kh� (sau khi Nh� t � � u

hàng � � ng minh � th� chi� n th� II, th� c dân Pháp tr� l i). Do � ó, h� � ng � ng l� i kêu g� i c� a � � t n� � c, Ngài c ng nh� m� t

s� T ng l� t m th� i x � p l i công vi� c ho� ng hóa � � tham gia phong trào Ph� t giáo C� u qu� c do Hòa th� � ng H� ng T� và các

b� c danh T ng lãnh � o, nh� m h� tr� cho M� t tr� n Vi � t Minh kháng Nh� t, kháng Pháp.

N m Giáp Ng� (1954), m� t n a � � t n� � c � � � c an lành nh� ng còn m� t n a ti� p t� c lâm vào c� nh d� u sôi l a b� ng. N i quê

h� ng trú x� c� a Ngài n� m l i m� t n a sau. Tuy v� y, tình th� không � � n n� i g t gao nh� tr� � c nên các Ngài tr� v� ph� c

h� ng l i ý chí, trùng tuyên Ph� t pháp và tinh t� n chuyên tu.

N m Quý Mão (1963), sau h� ng ch� c n m tr� i t� khi ách th� c dân � ô h� � ã lùi xa, Ph� t giáo l i m� t l � n n� a � � ng � � u

tr� � c n n k� th� và � àn áp Ph� t giáo c� a ch� � � Ngô ình Di� m, m� t tôn giáo l� n c� a nhân lo i và � � i v� i dân t� c � ã là n� p

s� ng g n bó t� bao � � i. Tr� � c tình c� nh thúc bách � ó, Ngài cùng toàn th� Ph� t giáo � � t! nh Phú Yên � � ng lên � � u tranh,

chung s� c giành l i v � trí cao c� c� a Ph� t giáo Vi� t Nam � i vào lòng dân t� c h n 20 th� k� .

N m � t T" (1965), Ngài tr� l i Bình Thu� n � � ti � p t� c ho� ng d� ng chánh pháp, tr� trì chùa Thi� n Lâm - lúc này là chùa

T! nh h� i Ph� t giáo Bình Thu� n.

Nh� ng n m 1970 – 1973, Ngài gi� ch� c Phó Giám vi� n kiêm Giám h� c Ph� t h� c vi� n Nguyên H� ng, Bình Thu� n.

T� n m 1972 � � n n m 1976, Ngài � � � c ti� p t� c suy c gi� ch� c tr� trì chùa T! nh h� i Ph� t giáo Bình Thu� n.

N m Quý S u (1973), Ngài khai s n t� nh th� t Long Thi� n thu� c xã Tân Xuân, huy� n Hàm Tân, � � ch� n n i nghiêm trì t� nh

nghi� p.

N m Nhâm Tu� t (1982), Ngài � � � c Ban Tr� s� T! nh h� i c gi� ch� c tr� trì Tòng lâm V n Thi� n, � � ng th� i � � m nhi� m � y

viên Nghi l� , � y viên Giáo d� c T ng Ni và là Phó Ban tr� s� Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam t! nh Bình Thu� n.

N m inh Mão (1987) Ngài trùng h� ng l i chùa Long Phú � ã xu� ng c� p theo th� i gian vì hoàn c� nh chi� n tranh.

N m Tân Mùi (1991), tr� � c d� ki � n thành l� p tr� � ng C b� n Ph� t h� c t! nh Bình Thu� n � � theo k� p � à phát tri� n chung c� a

Ph� t giáo � � ng � i Ngài � � � c � � b t làm Hi� u tr� � ng. Th� nh� ng, Ngài c� m th� y s� c kh� e d� n kém do tu� i � ã cao, nên

ngày 14 tháng 3, Ngài cho tri� u t� p t� t c� T ng chúng l i, d� n dò phó chúc nh� ng Ph� t s� c� n thi� t và mong m� i hàng � � t

h� t lòng ph� ng s� chánh pháp, giúp ích dân t� c.

Sang ngày R� m tháng 3 n m Tân Mùi (nh� m ngày 19 tháng 4 n m 1991), Ngài an nhiên thâu th� n th� t� ch t i t � nh th� t Long

Thi� n, th� th� 71 n m, H l p 51 mùa an c� .

C� m ni� m ân � � c sâu dày c� a Ngài, � � chúng � ã xây B� o tháp b� y t� ng � � tôn th� nh� c th� Ngài t i Tòng lâm V n Thi� n,

Phan Thi� t.

HÒA TH NG THÍCH TR NG SAN (1922 – 1991)

Hòa th� � ng Thích Tr� ng San, pháp t� Minh Hi� n, pháp hi� u H� i Tu� , n� i pháp � � i th� 42 dòng Lâm T� chánh tông, th�

danh là Nguy� n San (sau � � i là Tr� n V n Lâu). Ngài sinh n m Nhâm Tu� t 1922, t i thôn Phú Khánh, xã Diên Th nh, huy� n

Diên Khánh, t! nh Khánh Hòa, thân ph� là c� ông Nguy� n L� i, thân m u là c� bà Tr� ng Th� Tý, � � u là Ph� t t thu� n thành,

thâm tín Tam b� o.

Ngài sinh trong m� t gia � ình có truy� n th� ng nhi� u � � i tin Ph� t. V� n có túc duyên Ph� t pháp sâu dày, nên n m 8 tu� i, Ngài

� ã xin phép song thân � � � c xu� t gia tu h� c. Bu� i � � u khai tâm, Ngài � � � c Hòa th� � ng Ph� Hi � n, chùa Khánh Long, Diên

Khánh thu nh� n làm � � t . Sau khi B� n s� viên t� ch, Ngài y ch! v� i v � k� th� tr� trì là Hòa th� � ng Chánh Ký. � c bi� t, Ngài

� � � c c� hai v� B� n s� và Y ch! s� tr� c ti� p truy� n d y Du già nghi pháp và � � n n m 20 tu� i, Ngài � ã làu thông.

N m Quý Mùi 1943, Ngài � � � c Hòa th� � ng y ch! s� cho � � n th� giáo tu h� c v� i Hòa th� � ng Giác Phong, tr� trì chùa H� i

� c, Nha Trang.

Mùa � ông, n m 1945 (Ngài � � � c 23 tu� i), � � t n� � c lâm vào c� nh � iêu linh vì gi� c ngo i xâm. Ngài � ã ph� i � ng c � � th� ,

tham gia vào l� c l� � ng Vi� t Minh ch� ng gi� c ngo i xâm b� o v� t� qu� c. Sau m� t th� i gian ho t � � ng Cách m ng, Ngài � ã

b� � � ch b t giam � nhà ng� c Kon Tum su� t 7 n m tr� � ng.

Mãi � � n mùa hè n m 1953 (Ngài � � � c 31 tu� i), t� ng� c tù Kon Tum tr� v� , Ngài l i ti � p t� c cu� c s� ng tu hành � Ph� t h� c

� � � ng Nha Trang (v� a � � � c thành l� p t i chùa Long S n, tr� s� T! nh h� i Ph� t giáo Khánh Hòa).

N m inh D� u 1957, hai Ph� t h� c � � � ng Báo Qu� c và Nha Trang � � � c sát nh� p thành Ph� t h� c vi� n Trung ph� n, � � t c s�

t i chùa H� i � c, Nha Trang, Ngài là m� t trong nh� ng thành viên � � u tiên c� a Ph� t h� c vi� n này. C ng t� � ó, cu� c � � i tu

hành c� a Ngài � ã g n ch� t vào công tác � ào t o T ng tài c� a Ph� t h� c vi� n Trung ph� n, v� i bao n� i th ng tr� m, bi� n chuy� n

cho mãi � � n ngày mãn duyên cõi t m.

Cu� i n m 1957 (35 tu� i), Ngài � � � c th� C� túc gi� i t i i gi� i � àn � � u tiên c� a Ph� t h� c vi� n Trung ph� n do Hòa th� � ng

Giác Nhiên (chùa Thi� n Tôn – Hu� ) làm àn � � u truy� n gi� i. Trong gi� i � àn này Ngài là Th� Sa di.

N m K� H� i 1959, do nhu c� u Ph� t s� quá c� p thi� t, Ngài � � � c Ph� t h� c vi� n � � c vào tr� trì chùa Thiên Bình, xã Hòa

Tân, Cam Ranh, Khánh Hòa. Sau m� t th� i gian, Ngài � � � c Ph� t h� c vi� n Trung ph� n g� i v� tham gia công tác qu� n lý t i

� ây.

N m � t T" 1965, Ngài c� u pháp v� i Hòa th� � ng Thích Trí Th� , Giám vi� n Ph� t h� c vi� n H� i � c, Nha Trang, � � � c ban

cho pháp hi� u là H� i Tu� và � � � c truy� n bài k� phú pháp nh� sau:

ľH� i tánh nan t� nghì

Th� a � � ng nhân t� tri

Không hoa do nhãn �

Sanh, Ph� t t� t giai phi”

C ng vào n m này, Giáo h� i th� ng nh� t c c� u t� ch� c Ph� t h� c vi� n toàn qu� c, Ngài � � � c � � c gi� ch� c v� Giám s� Ph� t

h� c vi� n H� i � c, Nha Trang. � ng th� i, Ngài � � � c m� i gi � ch� c Giám vi� n Ph� t h� c vi� n Trung � � ng Linh S n, Nha

Trang.

N m K� D� u 1969, Ngài ch� ng minh sáng l� p “Y v � ng ni� m Ph� t � � � ng” t i b� nh vi� n t! nh Khánh Hòa.

N m Canh Tu� t 1970, Ngài kiêm nhi� m tr� trì chùa Diên Th� , tr� s� Giáo h� i huy� n Diên Khánh, và chùa Linh Phong

(chùa Núi) V� nh Thái – Nha Trang.

N m Nhâm Tu� t 1982, sau khi Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam � � � c thành l� p, Ngài � � � c � � c gi� ch� c � y viên T ng s�

trong Ban Tr� s� T! nh h� i Ph� t giáo t! nh Phú Khánh cho � � n � i h� i Ph� t giáo t! nh Khánh Hòa nhi� m k� I n m 1991 (sau

khi tách t! nh).

Cu� c � � i c� a Ngài, t� lúc tr� � ng thành cho � � n khi già y� u, � ã hòa nh� p vào nh� ng b� � c th ng tr� m c� a � o pháp và dân

t� c. T� kháng chi� n gian kh� , ng� c tù kh c nghi� t, cho � � n cu� c s� ng tu hành nghiêm t� nh ch� n thi� n môn công tác Ph� t s�

liên t� c d� n d� p, Ngài v n không t� nan ph� c v� , không tránh né khó kh n; � � âu c� n thì Ngài � � n, Ph� t s� nào � � � c giao

phó Ngài � � u chu toàn.

Do s� c� ng hi� n quên mình � y, nên s� c kh� e c� a Ngài � ã d� n d� n gi� m sút theo tháng n m, tu� i tác. Cho � � n n m 1988

Ngài y� u h� n và tr� ng b� nh phát sinh. Trong th� i gian t� nh d� � ng � chùa Long S n, m ïc dù xác thân t� � i hoành hành não

b� nh, nh� ng Ngài v n không xao lãng công phu tu ni� m.

M � t hôm, nh� bi� t tr� � c c duyên s p mãn, Ngài nh� môn � � ch� � i th m vi� ng h� u h� t các c� nh chùa trong huy� n Diên

Khánh. ây là l� n th m vi� ng quê h� ng cu� i cùng c� a Ngài.

«m 21 tháng 11 n m 1991 (t� c ngày R� m tháng 10 n m Tân Mùi), tr� � c s� � ông pháp h� u, pháp quy� n � � n th m Ngài,

� ang n� m trên gi� � ng b� nh, Ngài t! nh táo h� i: “Hôm nay là ngày m� y ?” quý pháp h� u tr� l� i b� ng ngày D� ng l� ch, Ngài

nói: “Không, ngày Âm l� ch kia”. Sau khi nghe tr� l� i, Ngài im l� ng m! m c� � i!

� n lúc 10 gi� sáng ngày 22 tháng 11 n m 1991 (16 tháng 10 n m Tân Mùi) hóa duyên � ã mãn, Ngài � ã an nhiên x� b� báo

thân, thu th� n nh� p di� t tr� th� 70 n m, h� � ng 35 tu� i � o.

Ngài � ã nêu cao tinh th� n Bi, Trí, D ng ph� c v� chúng sanh, c� ng hi� n tr� n v� n � � i mình cho s� nghi� p chung c� a � o

pháp và dân t� c Vi � t Nam.

HÒA TH NG INDA PPANNÀ DANH DINL (1908 – 1992)

Hòa th� � ng th� danh là Danh Dinl – pháp danh là Inda Ppannà, sinh n m M� u Thân 1908 t i làng Ngang D� a, Ch� ng

Thi� n, t! nh R ch Giá (nay là huy� n H� ng Dân, t! nh B c Liêu). Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình nông dân nghèo, thân

ph� là c� ông Danh Chea, thân m u là c� bà Neang Th� S� , Ngài là ng� � i th� hai trong gia � ình có 4 anh em.

Ngài có t� ch� t thông minh. N m 14 tu� i, cha m� d n � � n cho h� c ch� Khmer v� i Hòa th� � ng uông tr� trì chùa Khl ng,

th� xã Sóc Tr ng. Ngài h� c � � ây � � n n m 17 tu� i, thì xin tr� v� nhà ph� ng d� � ng cha m� .

N m Canh Ng� 1930, lúc 22 tu� i, Ngài xin phép song thân � � � c phát tâm xu� t gia t i chùa Peang-Som-Ritch, xã Phú Ninh

(nay là huy� n M� Tú, t! nh Sóc Tr ng). Li� n sau � ó, Ngài � � � c th� C� túc gi� i, v� i Hòa th� � ng Phân, tr� trì chùa Tro Nup

làm Th� y t� � � , Hòa th� � ng SinL chùa Com-Poong-Trop làm Th� y tuyên ngôn và Hòa th� � ng Danh Pik chùa Peang-Som-

Ritch làm Th� y Y� t ma, � � � c Hòa th� � ng t� � � ban cho pháp danh là Inda Ppannà.

N m Quý D� u 1933, sau khi th� gi� i 3 n m, Ngài xin phép Th� y t� � � sang n� � c Cao Miên � � h� c ch� Pàli � chùa

Girivansa t! nh Kom-Pôoth h� t 3 n m. Sau � ó Ngài l i xin phép Th� y tr� trì qua chùa Prêk-Tà-Têen huy� n Kom-Poong-

H.Luông, t! nh Kom-Poong-S.P� � � h� c ti� p kinh t ng Pàli trong 2 n m n� a. Ti� p t� c, Ngài qua chùa Prash-Putch-Meanl-

Punn, thành ph� Phnôm Pênh � � h� c l� p nâng cao Pàli và thi � � u b� ng Pàli-Roông (Trung c� p Pàli ng� ).

N m K� Mão 1939, sau 8 n m � Cao Miên, Ngài th� y v n ch� a th� a mãn s� h� c, nên � l i nh� p H t i chùa L ng-Ka thành

ph� Phnôm Pênh � � b� túc thêm lu� t t ng Pàli ng� .

N m Canh Thìn 1940, Ngài nh� n l� i th! nh m� i c� a ch� T ng và Ph� t t , � � n � chùa Konl- âng, t! nh Bath- om-Boong,

làm gi� ng s� Pàli ng� h� t m� t n m.

T� n m 1941-1944, Ngài tr� l i chùa L ng-Ka t i thành ph� Phnom-Pênh ti� p t� c theo h� c l� p cao c� p Pàli t i Tr � � ng Cao

c� p Ph� t h� c c� a h� i trí th� c Ph� t h� c Campuchia. Sau khi � � u Diplôme Pàli ng� , Ngài b t � � u s� nghi� p gi� ng d y, truy� n

bá � o pháp.

N m � t D� u 1945, Ngài nh� n l� i th! nh m� i c� a ch� T ng và Ph� t t � � n � chùa H.Luông huy� n Ba-Kanl, t! nh Pô-Sath.

N m 1946, Ngài � � � c th! nh làm gi� ng s� d y tr� � ng Cao c� p Pàli-Ph� t h� c t i chùa S.Konl t! nh Kom-Poong-Cham. N m

1947, Ngài d y Pàli ng� cho ch� T ng và Ph� t t � chùa Dhamma-Kêr t! nh Prêy-Vêng. Sang n m 1948, Ngài d y Pàli ng�

� chùa S-Vay-Mes t i Pô-Chienh-Tông, t! nh Konl- al.

N m K� S u 1949, Ngài v� Vi � t Nam, tr� l i chùa Sirì Muni Varisà-Peang-Som-Ritch xã An Ninh, huy� n M� Tú, Sóc

Tr ng và ti� p t� c d y Pàli ng� cho chúng T ng � � ây. Th� i gian này, Ngài � ã v� n � � ng � � ng bào Ph� t t � ng h� xây d� ng

thêm liêu, c� c và ch! nh trang l i chùa c� nh.

N m Canh D� n 1950, ch� T ng và Ph� t t chùa Ph-Noôr-R-Ka xã Phú Tâm, Sóc Tr ng th! nh Ngài qua d y ch� Pàli h� t m� t

n m.

N m Tân Mão 1951, v� i chí nguy� n h� c tr� n v� n tam t ng giáo � i � n Pàli ng� , Ngài l i sang Cao Miên l� n th� hai, � � n chùa

Jotanàràma t! nh Kom-Poong-Cham � � h� c Abhidhamma (lu� n t ng) và gi� ng d y Pàli ng� , sau � ó Ngài vào r� ng Tua- S-

Lêeng tu h nh � u � à su� t 3 tháng.

N m Quý T" 1953, Ngài � � n � X� -T� k-Voôl (Takh-Mao) trung tâm Thi� n h� c làng Nirodha (Trung tâm thi� n h� c i � n

Trung) t! nh Konl- al trong 7 n m. T� � ó tr� � i, Ngài ti� p t� c công vi� c gi� ng d y Pàli ng� cho kh p các chùa trong t! nh.

� n n m Giáp D� n 1974, Ngài tr� l i Vi � t Nam, v� chùa Siri Muri Varisà-Peang-Som-Ritch, xã An Ninh, huy� n M� Tú,

Sóc Tr ng � � d y kinh, lu� t, lu� n và thi� n cho ch� T ng.

N m inh T" 1977, Ngài � � � c ch� T ng và � � ng bào Ph� t t tín nhi� m � � c Ngài gi� ch� c v� tr� trì chùa Siri Muri

Vansà-Peang-Som-Ritch v� i s� quy� t � � nh b� nhi� m tr� trì c� a Ban tr� s� T! nh h� i Ph� t giáo và Ban dân t� c t! nh H� u Giang.

N m Canh Thân 1980, ngoài vi� c gi� ng d y Giáo lý cho chúng T ng và � � ng bào Ph� t t kh p n i tu h� c. Ngài còn xây

d� ng thêm m� t lò thiêu, gi� ng � � � ng, T ng xá, trang trí bày bi� n, an v� các t� � ng Ph� t th� trên chánh � i � n cho thêm ph� n

tôn nghiêm t� � ng h� o. � c bi� t, Ngài � ã xây d� ng m� t ngôi h� c � � � ng quy mô, � � các S� và � � ng bào Ph� t t th� � ng

xuyên lui t� i tham d� các l� p giáo lý Ph� t pháp, Pàli ng� và Khmer.

Tu� i cao lão b� nh, theo � � nh lu� t vô th� � ng, Ngài � ã thu th� n th� t� ch vào lúc 8 gi� 45, ngày 23 tháng 08 n m 1992, nh� m

ngày 25 tháng 07 n m Nhâm Thân. Ngài tr� th� 84 n m, h� � ng 62 tu� i � o.

Su� t m� t � � i vì � o pháp, vì v n hóa giáo d� c, Hòa th� � ng Indappnnà – Danh Dinl � ã nêu cao � u� c tu� cho các hàng � � t

mai sau noi theo. Xá l� i c� a Ngài � � � c tôn th� ngay t i chùa Peang-Som-Ritch, � � các hàng h� u h� c g� n xa chiêm ng� � ng

và ghi nh� mãi mãi.

HÒA TH NG THÍCH CHÂN TH NG (1912 – 1993)

Hòa th� � ng Thích Chân Th� � ng, pháp húy B� n Nh� , pháp hi� u Chân Th� � ng, th� danh là Tr� n � c Ký, sanh n m Nhâm

Tý 1912 (niên hi� u Duy Tân th� 5) t i làng Trà Trung, t� ng Trà L , ph� Xuân Tr� � ng, t! nh Nam � nh. Ngài sinh tr� � ng

trong m� t gia � ình am t� � ng Nho giáo, c ng là m� t gia � ình nhi� u � � i theo � o Ph� t. Thân ph� Ngài là c� Tr� n � c Hu� n

t� Ch� t L� � ng, thân m u là c� Tr� n Th� Ch t, hi� u Di� u Trinh. Ngài là ng� � i con th� hai trong gia � ình có 3 trai, 3 gái.

N m � t H� i 1935, khi 23 tu� i Ngài vâng l� nh song thân l� p gia � ình � � gi� tròn � o hi� u ng� � i con trai, n� i dõi tông � � � ng

và s� ng � � i c� s� th� Ph� t, ph� ng d� � ng cha m� . Tuy s� ng trong nhà th� t� c v� i ng� � i v� hi� n và 3 con: hai gái m� t trai,

nh� ng Ngài luôn h� � ng tâm v� con � � � ng giác ng� – gi� i thoát, mong m� t ngày nào có th� , s xu� t tr� n nh� p � o.

V � n b� n tính nhân h� u l i giàu lòng th� ng ng� � i nên Ngài r� t ham thích làm nh� ng vi� c t� thi� n xã h� i. Ngài th� � ng

xuyên giúp � � ng� � i nghèo khó, ph� trách công vi� c làng v� các vi� c t� l� , h� ni� m và th� � ng phát tâm � óng góp tài v� t � �

tu b� chùa chi� n Ph� t s� ; � � c bi� t là công trình xây d� ng c� nh chùa H� ng Tích � H� ng S n – Hà Tây, Ngài và gia � ình

� ã có r� t nhi� u công � � c...

N m Canh Thìn 1950, v� i ý chí xu� t tr� n � ã � � � c hun � úc t� lâu, g� n n a cu� c � � i s� ng � tr� n gian làm tròn b� n ph� n tình

nhà l n hi� u h nh. N m 38 tu� i Ngài quy� t � � nh c t ái t� thân, xu� t gia � � u Ph� t v� i T� Trà Trung – Linh . ng. Cùng vào

n m này, Ngài � � � c T� cho � ng � àn th� C� túc gi� i t i b� n t� , sau � ó sang tham h� c lu� t T� Ni t i ch� n T� Tu� T ng,

chùa V� ng Cung, Nam � nh.

Tuy xu� t gia tu� i trugn niên, nh� ng Ngài � ã v� � t qua m� i ngo i c� nh tr� n duyên � � n� l � c tinh t� n tu hành, ngõ h� u ho� ng

d� ng Ph� t pháp. Vi� c � � u tiên là Ngài c� m hóa gia � ình cùng h� � ng n o thi� n, hai ng� � i con gái � � u � ã � i theo b� � c chân

gi� i thoát c� a Ngài, th� phát xu� t gia v� i Ni tr � � ng T� nh Nguy� t. Nay là Ni s� Di � u Tâm, tr� trì chùa H� i Ninh – H� i Phòng

và Ni s� Di � u Minh tr� trì chùa Quán Âm – Paris (Pháp Qu� c), ng� � i con trai út là Tr� n � c Vinh c ng là Ph� t t thu� n

thành tôn kính Tam b� o.

N m Giáp Ng� 1954, thu� n theo hoàn c� nh khách quan c� a � � t n� � c. Ngài r� i gót vân du vào mi� n Nam, tr� n i � � t Sài

Gòn, chuyên tu pháp môn T� nh � � và b t � � u s� nghi� p ho� ng pháp l� i sanh � � ây.

N m M� u Tu� t 1958, Ngài � ã cùng m� t s� Ph� t t nhi� t tâm ki� n t o ngôi t� nh xá An L c, ti� n thân c� a chùa An L c, � � � ng

Ph m Ng Lão, qu� n Nh� t, Sài Gòn. Ngài khuy� n hóa tín � � � n t� ng kinh sách Ph� t h� c nhi� u lo i � � bi� u t� ng cho các n i

xa xôi thi� u th� n chánh pháp.

Trong hành trình vân du hi� n d� ng Ph� t pháp, � n t� ng kinh sách và khuy� n tu T� nh � � , Ngài � ã v� n � � ng ki� n t o thêm 2

ngôi chùa, m� t � Biên Hòa và m� t � Th� D� u M� t � � giúp Ph� t t nh� ng n i này có ch� l� bái t� ng ni� m. Sau này, Ngài

giao l i cho Ph� t t � � a ph� ng ti� p t� c trông coi gi� gìn ngôi Tam b� o.

� trau gi� i thêm ki� n th� c Ph� t h� c, c ng nh� tìm hi� u v� Ph� t giáo � các n� � c. N m 1961, Ngài sang n� � c Cao Miên

nghiên c� u giáo lý Theravàdà (Nguyên Th� y Ph� t giáo) m� t th� i gian, r� i ti � p t� c sang Lào hành � o và h� c h� i � x� này.

N m Giáp Thìn 1964, vì nhu c� u Ph� t s� và � áp l� i th! nh nguy� n c� a C� s� Tr� n ình Qu� – H� i tr� � ng Giáo h� i Ph� t giáo

Linh S n � châu Âu, Ngài lên � � � ng sang Pháp � � hành � o, hóa duyên và Ngài c ng chính th� c khai sáng chùa Linh S n,

tr� trì n i này m� t th� i gian r� i giao l i cho Hòa th� � ng Thích Huy� n Vi k� nhi� m.

N m M� u Thân 1968, t� n� � c Pháp Ngài sang � n � chiêm bái Ph� t tích, r� i tr� l i Pháp � � ti � p t� c con � � � ng ho� ng

pháp c� a m� t s� gi� Nh� Lai, Ngài � ã tìm mua m� t khu � � t t i vùng Champigny, ngo i ô Paris và khai sáng chùa Quán Âm

cùng thành l� p H� i Ph� t giáo Quán Âm Paris, � ó c ng là tr� x� ho� ng � o c� a Ngài trên � � t Pháp cho � � n lúc cu� i � � i.

Ngoài s� nghi� p khai sáng 2 ngôi chùa Vi� t Nam � � u tiên trên � � t Pháp ra, Ngài còn � � t tr� ng tâm vào vi� c h� � ng d n các

hàng Ph� t t tu h� c, cùng ra s� c phiên d� ch, � n t� ng các lo i kinh sách � � ph� bi� n cho Ph� t t trong và ngoài n� � c. Các tác

ph� m Ngài � ã d� ch và � n hành g� m:

Ch� kinh Nh� t t� ng,

Kinh A Di à,

Kinh i ph� ng ti� n Ph� t báo ân,

Kinh i bát Ni� t Bàn,

Kinh Pháp Hoa Huy� n Tán,

Th� gi� i An L � p � ,

Kinh � a T ng,

Kinh Ph� Môn,

Kinh Vô L� � ng th� ,

Ph� à s n d� truy� n,

Và cu� i cùng là B� kinh Di� u Pháp Liên Hoa.

Ngài còn tu h nh ph� � c thi� n, cúng d� � ng, b� thí cho các n i thi � u th� n c� n giúp � � dù g� n hay � xa, khi có th! nh c� u thì

� � u � � � c Ngài phát tâm tùy h! công � � c. Nh� ng n m cu� i � � i, tuy tu� i già s� c y� u nh� ng Ngài v n nhi� t tâm ch m lo Ph� t

s� , c ng nh� gi²p � � tinh th� n, v� t ch� t cho các h� i � oàn t� thi� n, c� u tr� tr� em t� n n, m� côi... và trùng tu ki� n t o l i

ngôi chùa Quan Âm ngày m� t khang trang tú l� nh� ngày nay t i ngo i ô th� � ô Paris – Pháp qu� c.

ây ph� i ch ng là n i viên mãn qu� nguy� n cu� i cùng c� a Ngài, � � l� u d� u bi� t bao công � � c và � o h nh. Ngài viên t� ch

lúc 6 gi� ngày 18 tháng 12 n m 1993 (t� c ngày 6 tháng 11 n m Quý D� u), tr� th� 82 tu� i � � i và có 42 tu� i � o.

Ngài là m� t trong nh� ng v� T ng s� Vi � t Nam � � u tiên có công � em Ph� t giáo truy� n bá t i th� � ô Paris – n� � c Pháp. Su� t

� � i Ngài t� n t� y v� i trách nhi� m làm x� ng minh Ph� t � o n i � � t khách quê ng� � i, v� i hoài bão nên cao ánh � u� c T� bi

� � n cho chúng sinh m� i n i quy ng� � ng.

HÒA TH NG PHÁP MINH (1918 – 1993)

Hòa th� � ng Pháp Minh, pháp danh Vijjàdhamma Mahàthera, th� danh là Nguy� n V n Long, sanh ngày 15 tháng 3 n m M� u

Ng� – 1918, t i làng Ph� � c H� i, huy� n Long � t, t! nh Bà R� a – V ng Tàu, thân ph� là c� ông Nguy� n V n Tài, thân m u là

c� bà Ph m Th� Minh. Song thân Ngài � � u là ng� � i hi � n lành, � � c � � và thu� n kính Tam b� o.

Ngài xu� t thân trong m� t gia � ình trí th� c yêu n� � c, có � o � � c truy� n th� ng lâu � � i. Ngay t� thu� nh� , Ngài � ã chú tr� ng

vi � c h� c, nh� t là các môn ngo i ng� , nên Ngài � ã nhanh chóng thi � � u Diplôme (Diplôme d’ Etudes primaires supérieures –

Cao � � ng Ti� u h� c).

Cu� c s� ng trôi nhanh, cái s� h� c th� gian không th� a mãn � � � c m� t ng� � i có � � u óc h� � ng th� � ng, Ngài � ã tìm � � n giáo lý

Ph� t � à, m� t ý th� c h� th� c ti� n, hoàn thi� n – m� t s� gi� i thoát tâm linh vi di� u, � ó là nhân duyên ban � � u � � n v� i Ph� t

pháp c� a Ngài, h t gi� ng thi� n � � � c Ngài gieo tr� ng, ch t chiu t� ng ngày t� ng tháng, ch! ch� có thu� n duyên là � âm ch� i,

n� y nhánh... Ngày 7 tháng 2 n m 1965 (nh� m ngày 6 tháng Giêng, � t T" ), Ngài � � � c Hòa th� � ng B u Ch n, th� ký làm Sa

di t i chùa Ph� Minh – Gò V� p – Gia � nh. Lúc này Ngài � ã 47 tu� i � � i.

Ý ni � m “Vô th� � ng là vi� c l� n” � ã thúc gi� c Ngài v� ng chí, ti� n b� � c nhanh trên con � � � ng gi� i thoát. Ch! ba n m sau,

Ngài � � � c � ng � àn th� gi� i T� kheo n i Hòa th� � ng Gi� i Nghiêm làm Th� y t� � � , t i chùa Pháp B� o, M� Tho.

T� xu� t gia cho � � n ngày th� i gi� i, Ngài � ã l� n l� � t tham ph� ng, h� c � o � kh p n i. T� nh� ng vùng lân c� n nh� chùa

Ph� Minh, chùa Ph� � c H� i – V ng Tàu; T� nh xá Ng� c Ph� ng, Th� D� u M� t � � n nh� ng n i xa xôi nh� T� nh xá An L c –

B c M� Thu� n, T� � ình B u Quang – Gò D� a; ch� nào Ngài c ng l� u l i hình bóng tôn nghiêm c� a m� t s� gi� Nh� Lai t�

� � , � � tha.

Cu� i n m 1969, sau khi du hóa m� i n i, Ngài t m d� ng chân � T� � ình B u Quang – Gò D� a � � ti � p t� c s� nghi� p tu hành.

Tháng 12 n m 1974, Ban qu� n tr� th ng tích Thích Ca Ph� t ài � V ng Tàu th! nh Ngài v� tham gia công vi� c qu� n lý tr� x�

và ho� ng d� ng chánh pháp. Ngài � l i � ây tu h� c � � � c m� t n m và l i ti � p t� c vân du kh p n� o.

N m 1975 – 1976, Ngài � i l � n � � n vùng Tô Châu � Hà Tiên – R ch Giá � � hành � o theo h nh � u à Sau � ó tr� l i T�

� ình B u Quang – Gò D� a l� p c� c Bình Th� y � � an c� thi� n � � nh và d� ch kinh, vi� t sách. V� n có s� h� c th� gian, l i thông

th o nhi� u ngo i ng� nh� : Anh, Pháp, Thái Lan, Khmer, Pàli... c� ng thêm có trí tu� thông minh h n ng� � i, nên Ngài mi� t

mài so n d� ch r� t nhi� u kinh sách nh� các b� :

- Chú gi� i Kinh Pháp Cú

- C� u Kim Hòa

- i � � c H� Mù

- T� kheo Korambì...

và tr� � c tác r� t nhi� u tác ph� m mà hi� n nay còn là b� n th� o nh� :

1- S� T� c Quán th� c t� p

2- C� ng vào Ni� t bàn

3- Lâm Tuy� n pháp

4- Chi� n s� th� � ng th� ng

5- Ba cách làm ph� � c

6- Siêu pháp ti� t ch� tình d� c

7- Vi � c t� p tâm

8- B� n Oai nghi

9- H nh nguy� n B� Tát

10- Thi� n Lu� n

11- Tùy bút Pháp hành

12- K� t� ng Pàli

Ngoài ra, Ngài còn am hi� u nhi� u v� m� t s� l � nh v� c khoa h� c, ngh� thu� t cho nên tín � � Ph� t t càng ngày càng quy t�

� ông, � a ph� n h� � � u là nh� ng ng� � i có trí th� c. � i v� i b� n thân, Ngài kiên trì tu h nh � u � à kh� t th� c, h nh không n� m

và xi� n d� ng ph p “Thi � n quán” cho các � � chúng noi theo.

Th� nh� ng, “Th� gian vô th� � ng, sanh t h� u h n”. Vào lúc 9 gi� sáng ngày m� ng 5 tháng Giêng n m Quý D� u (1993),

Ngài ng� i ki � t già, an nhiên th� t� ch, tr� th� 75 tu� i � � i, h� � ng 28 tu� i � o.

Hòa th� � ng Pháp Minh, tuy � � n v� i Ph� t pháp không s� m nh� các v� tôn túc khác, nh� ng thành qu� � t � o, và s� nghi� p

truy� n bá chánh pháp th� t � áng trân tr� ng – � c h nh � u � à tinh nghiêm cho � � n ngày viên t� ch và nh� ng di s� n trí tu�

kinh sách, � ã góp ph� n kh i ngu� n làm cho � o pháp sáng soi kh p n o, kh c � � m d� u � n trong lòng T ng tín � � Ph� t t H�

phái Ph� t giáo Nguyên Th� y Vi � t Nam.

HÒA TH NG THI N TH NG (1923 – 1993)

Hòa th� � ng Thi� n Th ng, th� danh là Lê V n Nh� , sinh n m Quý H� i – 1923 t i t ! nh Tây Ninh, thân ph� là c� ông Lê V n

Chí, thân m u là c� bà Nguy� n Th� Châu. Song thân Ngài nguyên quán t! nh Qu� ng Nam – à N� ng, � � u là Ph� t t thân tín

Tam b� o, hi� n l� ng, � o � � c.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình có truy� n th� ng Ph� t giáo lâu � � i, nên t� thu� nh� Ngài � ã � � � c huân t� p h t gi� ng

Ph� t pháp, s� m hoài v� ng chí nguy� n xu� t gia.

N m lên 8 tu� i (1931), Ngài có c duyên � � � c vào chùa Pháp H� i (Bình Tây, Ch� L � n) theo truy� n th� ng H� phái B c

Tông � � tu t� p quen d� n v� i l � i s� ng gi� i thoát v� tha. T� � ó, Ngài chuyên c� n h� c t� p kinh � i � n, theo th� i gian vân du kh p

n i và th� � ng � � c c� thi� n � � nh t i núi Bà en, t! nh Tây Ninh trong nhi� u n m li � n.

N m 1954, Ngài � � � c 31 tu� i, nh� n th� y Ph� t pháp có tám v n b� n ngàn pháp môn tùy theo c n c c� a chúng sanh mà c� m

� ng, Ph� t giáo c ng có nhi� u h� phái tùy theo s� h nh, s� trí và s� nguy� n c� a m� i ng� � i. Th� là Ngài chuy� n h� � ng h� i

nh� p vào H� phái Nam Tông và � � � c th� gi� i Sa di n i Hòa th� � ng Suvanna Khippapanne t i chùa Giác Quang (Bình

ông – Ch� L � n), Ngài � � � c ban cho pháp danh Thi� n Th ng. K� t� � ây, Ngài c� t b� � c tham h� c nhi� u n i. �

� � t n� � c

Cao Miên, n i ng� � i dân có truy� n th� ng Ph� t Giáo Nam Tông, Ngài � ã � � n � ây tu h� c và � � � c truy� n i gi � i T � kheo t i

chùa Bhibhe-Taramsìyá, Th� y T� � � là Hòa th� � ng Dhammappannõ, Th� y Y� t ma là Hòa th� � ng Khippapanne.

Sau khi th� i gi� i, Ngài � ã � � h� t tâm trí và th� i gian vào vi� c tu h� c, nghiên c� u kinh T ng Pàli, và tu t� p thi� n � � nh � �

khi tr� v� n� � c có th� ho� ng d� ng Ph� t pháp � quê h� ng mình. Qua m� t th� i gian, Ngài � ã thông su� t K� kinh t ng Pàli

– Ph� t giáo Nam Tông, nh� t là � o h nh ngày càng uy nghi, � � c � � .

N m 1976, tr� v� quê h� ng sau nhi� u n m tham ph� ng c� u � o � � � t n� � c chùa Tháp; Ngài v� chùa Tam B� o ( à N� ng)

� � ho� ng pháp l� i sanh.

N m 1978, H� phái T ng Già Nguyên Th� y Vi � t Nam, quy� t � � nh b� nhi� m Ngài chính th� c tr� trì chùa T� Quang, qu� n

Gò V� p, thành ph� H� Chí Minh.

Nh� có kinh nghi� m truy� n giáo thu th� p � n� � c b n, v� a có gi� i h nh uy nghi, nên T ng Ni, Ph� t t quy t� v� chùa ngày

m� t � ông � � n� ng t� a Ngài t� n tu � o nghi� p. Trong các nhi� m k� c� a Ban lãnh � o H� phái T ng Già Nguyên Th� y Vi � t

Nam t� 1976 – 1988, Ngài luôn luôn tham gia tích c� c và � � � c suy c làm � y viên Ki� m soát, C� v� n h� phái.

N m 1989, H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam � � b t Ngài làm C� v� n tr� lý cho Hòa th� � ng Siêu

Vi � t, T ng tr� � ng H� phái Nam Tông, � i � u hành Ph� t s� trong h� phái.

N m 1993, Ngài � � � c m� i làm thành viên Ban Ch� ng minh c� a Ban Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh.

M � c dù tu� i � � i � ã cao, thân t� � i � ã c� i, nh� ng Ngài v n luôn hành � o x� thân vì o pháp, vì chúng sinh. Lúc � mi� n

Nam, khi � � n mi� n Tây, r� i ra mi� n Trung... � � âu c ng có d� u chân ho� ng pháp c� a Ngài b� � c � � n. Trong su� t cu� c � � i

ho� ng � o cho � � n ngày viên t� ch, Ngài � ã t� � � nhi� u � � t xu� t gia, c� s� t i gia � n i b� n t� và nhi� u chùa khác trong H�

phái Nam Tông. Ngoài ra, Ngài còn � � tâm biên so n, tr� � c tác kinh sách cho hàng h� u h� c sau này, nh� b� Ng U� n V� n

áp... và m� t s� tác ph� m Ph� t h� c khác.

Nh� ng ngày cu� i � � i, tuy tu� i già s� c y� u, nh� ng Ngài luôn luôn nêu cao n� p s� ng � o h nh c� a m� t b� c cao T ng nghiêm

trì Gi� i, � nh, Tu� . Ngài th� � ng nh c nh� � � chúng: “S� nghi� p tu hành quí � ch� h� i quang ph� n t! nh, t� giác, giác tha,

ch� không ph� i h§o nhoáng hình th� c chùa, tháp, l� nghi, cúng bái”.

Trong mùa Vu Lan 1993 – Ph� t l� ch 2537, Ngài lâm b� nh n� ng, và theo � � nh lu� t vô th� � ng, có sinh t� c có di� t, ngày 24

tháng 8 n m 1993 (t� c mùng 7 tháng 7 n m Quý D� u) vào lúc 6 gi� 30, Ngài � ã x� báo an t� � ng, thu th� n th� t� ch, tr� th�

70 n m, h n 40 n m hành � o.

Hòa th� � ng Thi� n Th ng là m� t b� c Tòng lâm mô ph m cho h� u th� kính ng� � ng noi g� ng. Cái chân ch� t thanh thoát,

m� c m c c� a m� t Thi� n s� , cái thành qu� � óng góp cho Giáo h� i, cho Ph� t giáo Nguyên Th� y Vi � t Nam � ã lan t� a và

truy� n kh p t� t c� hàng � � chúng ngày nay và mãi mãi sau này.

HÒA TH NG THÍCH HUY N T (1903 – 1994)

Hòa th� � ng Thích Huy� n t, pháp danh Nh� L� i, pháp t� Gi� i Lý, th� danh là Tr� ng Th� Kiên, sinh n m Quý Mão

(1903) t i xã T� nh Long, huy� n S n T� nh, t! nh Qu� ng Ngãi.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình Nho giáo, thân ph� là c� ông Tr� ng Th� Long, thân m u là c� bà Tr� n Th� Kim Ph� ng.

Song thân Ngài sinh � � � c 2 ng� � i con, Ngài là con tr� � ng.

Ngay t� thu� nh� , Ngài � ã � � � c thân ph� cho theo h� c Nho � o, Kh� ng kinh � � mong sau này n� i nghi� p gia phong. Th�

nh� ng, v� i túc duyên Ph� t � o sâu dày, Ngài không thích c� nh � � i ô tr� � c, trói bu� c trong luân h� i, nên Ngài phát tâm xu� t

gia quy y � � u Ph� t. Bu� i ban � � u khai tâm h� c � o, Ngài may m n g� p � � � c minh s� là Hòa th� � ng Ch n Trung – Di� u

Quang, � � l� c T� Thiên � n thâu nh� n làm � � t . N m � y, Ngài m� i 14 tu� i (1917).

Sau b� n n m th thách mùi thi� n ý � o, Ngài � � � c th� gi� i Sa di t i gi� i � àn T� � ình Thiên � n do chính B� n s� c� a Ngài

làm � � ng � � u Hòa th� � ng. Ti� p theo � ó, Ngài � � � c theo h� c t i Ph� t h� c vi� n gia giáo chùa B� o Lâm thu� c xã T� nh Khê,

huy� n S n T� nh, t! nh Qu� ng Ngãi do Hòa th� � ng V� nh Th� a làm tr� trì gi� ng d y.

Cho � � n n m 22 tu� i (1925), Ngài � � � c � ng � àn th� C� túc gi� i t i gi� i � àn chùa B� o Lâm, do Hòa th� � ng V n Th� làm

� � ng � � u truy� n gi� i. T� � ây, Ngài xin phép B� n s� c� t b� � c vân du kh p nhi� u n i � � tham c� u h� c Ph� t.

N m 1928, Ngài vào Nam tu h� c t i chùa Viên Hoa t! nh B� n Tre. N m 1930, Ngài l i � � n tu h� c t i chùa Tân Thành, t! nh

Biên Hòa, r� i chùa Tây An, Núi Sam – Châu � c. Lòng hi� u h� c c� u ti� n thúc � � y Ngài sang t� n Nam Vang n� � c Cao

Miên � � tu h� c và nghiên c� u thêm giáo lý Ph� t � à. Ngài � l i � ây � � � c 2 n m, sau � ó tr� v� n� � c � � n Nha Trang nh� n

lãnh trách nhi� m Giáo h� i Ph� t giáo Nha Trang � � b t: làm tr� s� chùa H� i Ph� � c và tr� trì chùa Linh Phong C� t� (chùa

Núi) vào n m 1933.

N m 1945, Cách m ng Tháng 8 thành công, Ngài tr� v� quê h� ng và � � � c c làm tri s� T� � ình Thiên � n, kiêm Giám t�

chùa Viên Giác – Thanh Thanh S n (núi Thình Thình thu� c huy� n Bình S n). T� � ó, Ngài tham gia phong trào kháng Pháp

c� a H� i Ph� t giáo C� u qu� c Liên khu 5.

N m 1955, Ngài là thành viên Giáo h� i T ng Già Ph� t giáo t! nh Qu� ng Ngãi. N m 1963, Ngài là C� v� n cho � y ban Liên

phái B� o v� Ph� t giáo Vi� t Nam t! nh Qu� ng Ngãi. N m 1964 – 1965, Ngài làm � c � y T ng s� Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t

Nam Th� ng nh� t t! nh Qu� ng Ngãi.

N m 1966, Ngài � � � c cung th! nh làm � � ng � � u Hòa th� � ng t i gi � i � àn Trúc Lâm (T ng h� c � � � ng thu� c th� tr� n S n

T� nh – Qu� ng Ngãi).

N m 1968, T ng Ni tín � � Ph� t giáo t! nh Qu� ng Ngãi suy c Ngài làm Vi� n ch� T� � ình S c t� Thiên � n cho � � n khi viên

t� ch, và gi� tr� ng trách Th� � ng th� H� i � � ng Tr� � ng lão dòng Lâm T� T� � ình Thiên � n.

N m 1972, Ngài l i � � � c cung th! nh làm � � ng � � u Hòa th� � ng t i i gi� i � àn chùa B� o Linh (th� xã Qu� ng Ngãi).

Dù tu� i cao s� c y� u nh� ng v n không sao lãng vi� c � o – � � i, Ngài vào mi� n Nam v� n � � ng lòng tín tâm c� a các thi� n nam

tín n� phát tâm cúng d� � ng tài v� t � � trùng h� ng các chùa nh� : chùa Tích S n (T� nh Long, S n T� nh), chùa Trúc Lâm

(T ng h� c � � � ng th� tr� n S n T� nh), chùa Viên Giác Thanh Thanh S n (núi Thình Thình, huy� n Bình S n) và nh� t là tr� x�

T� � ình Thiên � n, mà ngày nay chùa � ã tr� thành m� t di tích l� ch s v n hóa c� a dân t� c, và là � � nh� t danh th ng trên � � t

Qu� ng Ngãi mi� n Trung Vi� t Nam.

Ngoài ra, Ngài còn � � m nhi� m nhi� u Ph� t s� quan tr� ng c� a Ph� t giáo t! nh Qu� ng Ngãi sau khi th� ng nh� t � � t n� � c, th� ng

nh� t Ph� t giáo; � óng góp nhi� u công s� c trong phong trào b� o v� và xây d� ng � � t n� � c, � � � c M� t tr� n T� qu� c Vi � t Nam

t� ng th� � ng huy ch� ng “Vì s� nghi� p � i � oàn k� t toàn dân”.

Tu� i tác càng cao, s� c kh� e càng y� u, Ngài an nhiên th� t� ch vào h� i 5 gi� 15 phút ngày 12 tháng 1 n m 1994, t� c ngày

m� ng 1 tháng Ch p n m Quý D� u, t i T� � ình Thiên � n, Ngài tr� th� 91 tu� i, H l p 70 n m.

HÒA TH NG THÍCH PHÁP LAN (1913 – 1994)

Hòa th� � ng Thích Pháp Lan, pháp húy Tr� ng Tâm, pháp t� Thi� n H� o, th� danh là Lê H� ng Ph� � c, sinh n m Quý S u

(1913) t i làng Tây An, huy� n Tây S n, t! nh Bình Ð� nh. Thân ph� Ngài là c� ông Lê Chu� n, m� t n m 1928, thân m u là c�

bà Ðinh Th� Sen, m� t n m 1955. Ngài là con tr� � ng trong gia � ình có 4 anh em: 3 nam, 1 n� .

Ngài xu� t thân trong m� t gia � ình � o � � c Nho phong, kính tín Tam b� o. Ngay thu� � u th� i m� i lên 8 tu� i, Ngài � ã � � � c

song thân cho theo h� c ch� Nho v� i c� � � Huy� n Lý n� i ti � ng trong làng. Nh� t� ch� t thông minh l i hi � u h� c nên Ngài � ã

s� m tr� nên ng� � i gi� i v n th . Nh� ng, nh� � ã có c n duyên túc ki� p; tuy tu� i � � i còn nh� , mà Ngài � ã s� m nh� n th� c th�

gian là huy� n m� ng, phù du...

Ð� n n m Bính D� n 1926, ý chí xu� t gia thúc � � y Ngài ly h� ng d� n b� � c vào Nam, l� n � � n n i chùa Thiên Thai � chân núi

Dinh C� – Bà R� a. Duyên lành � ã � � n, Ngài � � � c Hòa th� � ng Hu� Ð ng thu nh� n làm � � t và th� � � xu� t gia ban cho

pháp danh là Tr� ng Tâm. N m � y, Ngài v� a tròn 14 tu� i.

Sau 3 n m � � u th thách mùi thi� n ý � o � chùa Long Hòa, là T� � ình c� a chùa Thiên Thai � phía tr� � c núi, Ngài � ã � � � c

Hòa th� � ng T� s� r� t l � y làm tâm � c, và cho phép th� gi� i Sa di t i T � � ình Long Hòa, ban pháp t� là Thi� n H� o, n� i � � i

th� 42, thu� c dòng Thiên Thai Thi� n Giáo Tông.

N m Quý D� u 1933, khi � � n 21 tu� i, nh� n th� y Ngài có pháp khí Ð i th� a, m� t tri � n v� ng t� t cho Ph� t pháp sau này, nên

T� s� � ã cho � ng � àn th� T� kheo và B� Tát gi� i t i gi � i � àn chùa Thanh Long, Bình Tr� � c, Biên Hòa, và ban cho Ngài

pháp hi� u là Pháp Lan, qua bài k� phú pháp:

ľTr� ng th� n � � nh tánh quán Nh� Lai

Tâm � � a quang minh � i bi � n tài

Pháp pháp dung hòa giai Ph� t pháp

Lan hoa phúc úc th� � ng Liên Ðài”[5]

N m Canh Thìn 1940, T� Hu� Ð ng m� tr� � ng Ph� t H� c gia giáo � � � ào t o T ng tài ph� c v� cho Ð o pháp. Ngài c ng

� � � c tham d� cùng v� i quý pháp h� u lúc � y nh� : Hòa th� � ng chùa Thiên Quang, Hòa th� � ng chùa Thiên Ân, Hòa th� � ng

chùa Long Thi� n (Gò Công), Hòa th� � ng Minh Nguy� t, Hòa th� � ng Thi� n Hào... và sau � ó Ngài ti� p t� c theo h� c 2 n m t i

chùa Long An (Ch� L� n).

V � i c n b� n Nho h� c v� ng ch c và � � c tính siêng n ng c� u ti� n, nên Ngài nhanh chóng thâm nh� p giáo lý Ð i th� a. Vì v� y,

� � n n m 1945, Ngài � ã tr� thành m� t v� Pháp s� n� i ti � ng � các tr� � ng H� ng, tr� � ng Gia Giáo... kh p mi� n l� c t! nh Nam

k� .

N m Ðinh H� i 1947, � � có m� t tr� x� yên tâm hành hóa � � sanh, Ngài � � � c Ph� t t cung th! nh v� tr� trì chùa Khánh H� ng

� Chí Hòa – Hòa H� ng – Sài Gòn. N m � ó Ngài 35 tu� i.

T� n m 1951 – 1956, Ngài thành l� p tr� � ng Gia giáo S -Trung h� c L� c Hòa T ng t i b� n t� � � gi� ng d y ch� T ng các n i

v� tu h� c. Theo h� c khóa này, có các T ng sinh � u tú sau này nh� : Th� � ng t� a Hu� L c, Ch n Ngh� a, Qu� ng T� � ng... � � m

� � ng Ph� t s� trong Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

Trong th� i gian này, Ngài m� t m� t ti � p t� c công vi� c ti� p d n h� u lai, m� t m� t tham gia ho t � � ng bí m� t c� a Cách m ng

ch� ng th� c dân Pháp, Ngài � � � c giao ph� trách An ninh Khu 4 – M� Tho và gi� ch� c v� Ch� t� ch L� c l� � ng Ph� t giáo

Cách M ng Sài Gòn– Gia Ð� nh.

N m Quý T" 1953, Ngài � � � c � � c làm T� ng Th� ký T ng Ðoàn Liên Tông Vi� t Nam.

N m Quý Mão 1963, Ngài � ã cùng ch� tôn Giáo ph� m, tham gia trong � y ban Liên phái B� o v� Ph� t giáo, tích c� c � � u

tranh ch� ng ch� � � � � c tài gia � ình tr� Ngô Ðình Di� m � àn áp Ph� t giáo.

N m Giáp Thìn 1964, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t ra � � i, Ngài � � � c c làm V� tr� � ng Ðoàn Ph� t t v� , thu� c

T� ng v� C� s� và Chánh � i di � n Ph� t giáo t! nh Gia Ð� nh, r� i thành viên H� i � � ng Giáo ph� m Vi � n Hóa Ð o – Giáo h� i

Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t, kiêm Ch� t� ch T� ng Ðoàn Thanh niên T ng Ni Vi� t Nam.

N m K� D� u 1969, � � � c tin H� Ch� t� ch qua � � i � mi� n B c Vi � t Nam, Ngài � ã làm 2 câu � � i và t� ch� c l� truy � i � u t i

ngay chùa Khánh H� ng:

ľNam B c toàn dân quy th� � ng Chính

Á Âu th� gi� i kính tu mi” [6]

N m Canh Tu� t 1970, Ngài � � m nh� n ch� c v� C� v� n � y ban c� i thi � n ch� � � lao tù mi� n Nam Vi� t Nam.

N m Quý S u 1973, Ngài � � � c � � c Ch� t� ch � y ban Ph� t giáo v� n � � ng phóng thích tù nhân. Và tham gia nhi� u phong

trào � � u tranh khác c� a các gi� i trí th� c, sinh viên, h� c sinh... � Sài Gòn – Gia Ð� nh.

N m � t Mão 1975, mi� n Nam � � � c gi� i phóng, � � t n� � c th� ng nh� t, � i gia � ình Ph� t giáo B c-Trung-Nam, t� t� quy v�

m� t nhà. Ngài tích c� c tham gia phong trào v� n � � ng th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam, và kiêm các ch� c v� nh� : Tr� � ng ban

Liên l c Ph� t giáo yêu n� � c qu� n 3; � y viên Ðoàn Ch� t� ch Ban liên l c Ph� t giáo Yêu n� � c thành ph� H� Chí Minh.

N m Tân D� u 1981, Ð i h� i � i bi� u Th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam c� n� � c � � � c t� ch� c t i chùa Quán s� – Hà N� i.

Ngài � � � c suy c làm � y viên H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam trong 2 nhi� m k� (1981-1992).

N m Nhâm Tu� t 1982, Ban Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh � � � c thành l� p. Ngài nh� n trách nhi� m Phó

ban Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo trong 3 nhi� m k� (1982 – 1998) và n m 1989, Ngài kiêm Tr� � ng ban Ki� m T ng cho � � n

ngày viên t� ch.

Ð� i v� i � � t n� � c, Ngài � � � c m� i tham gia � y viên � y ban M� t tr� n T� qu� c thành ph� H� Chí Minh 2 nhi� m k� (1986 –

1993) � � góp ph� n cùng các h� i � oàn, các gi� i xây d� ng � � t n� � c ph� n vinh, � � c l� p.

N m 1992, t i Ð i h� i k � 3, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, Ngài � � � c suy tôn làm thành viên H� i � � ng Ch� ng minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam cho � � n ngày mãn duyên.

Vào nh� ng n m cu� i � � i, tuy tu� i già s� c y� u nh� ng Ngài v n � óng góp cho � o cho � � i b� ng t� t c� tâm nguy� n vô ngã v� tha: gi� ng d y T ng Ni Ph� t t , ch� ng minh các khóa an c� ki � t H và trùng tu ngôi Tam b� o “Khánh H� ng” thêm trang

nghiêm, tú l� .

L � trình ph� ng s� � o pháp – dân t� c, trang nghiêm Giáo h� i, ti � p d n h� u côn c� a Ngài � ã viên mãn. Sau c n suy tim � � t

ng� t, Ngài x� báo an t� � ng thu th� n th� t� ch lúc 2 gi� 30 phút ngày 20 tháng Giêng n m Giáp Tu� t, nh� m ngày 01 tháng 3

n m 1994, t i tr � x� chùa Khánh H� ng. Ngài tr� th� 81 n m, H l p tr� i qua 59 mùa An c� ki � t H .

H n 50 n m hóa � o, Hòa th� � ng Thích Pháp Lan � ã c� ng hi� n tr� n v� n tâm huy� t, tài � � c cho � o pháp – dân t� c và l� ch

s � � u tranh, phát tri� n n� n hòa bình, � � c l� p, th� ng nh� t chung c� � � i và � o. M� t hình bóng cao c� c� a b� c S� gi� Nh�

Lai, t� n t� y gi� ng d y T ng Ni – Ph� t t ; quên mình vì s� nghi� p chung c� a � � t n� � c, � ã kh c � � m trong tâm trí c� a hàng

h� u b� i, c� a bao t� ng l� p Ph� t t Vi � t Nam.

[1]Ngài sinh ra � úng vào lúc giai � o n � ô h� c� a Pháp b� � c sang th� i k � gay g t b� i s� thay th� toàn quy� n Ðông D� ng

Fourès b� ng m� t nhân v� t khét ti� ng Paul Doumer (tr� � c � ó 2 n m, tháng 02-1897) và vua Thành Thái � ã � � n tu� i tr� � ng

thành (18 tu� i). Vi � c c� ng c� quy� n hành t� i th� � ng (ki� m soát các m� t c� a tri� u � ình Hu� , k� c� tài chính) c� a P.Doumer

� � � c dàn tr� i kh p ba k� b� ng các c quan Ph� Th� ng s� B c K� , Tòa Khâm s� Hu� và Ph� Th� ng � � c Nam K� , � � cai tr� ki � m soát và d� p t t các phong trào yêu n� � c.

Song thân c� a Ngài có chân trong các “H� i kín” � t� ng l� p S� phu. Ð� tránh b� phát hi� n, danh tánh luôn � � � c gi� kín và

ch! nghe ng� � i ta g� i ông bà là Giáo Lê. Do � ó, dù � ã c� s� c tìm tra nh� ng v� b� n thân Ngài c ng ch! bi� t ng� n � y. Do hoàn

c� nh chi� n chinh, bi� n � � ng liên t� c và vì luôn � � t n� ng tr� ng trách ho� ng hóa Ph� t giáo, cho � � n khi viên t� ch Ngài c ng

ch� a tri tr� � ng hành tr ng yêu n� � c c� a ph� thân. Ðó còn là n� i ray r� t c� a ch� S n và tông môn Ngài.

[2] Chùa Serì Sukhama Sangama Men-Chey Sà Lôn � � � c xây d� ng vào n m Quý D� u 1815, � ã qua 8 � � i k� th� tr� trì.

[3] Ngài � � � c t� ng Huân ch� ng Kháng chi� n h ng Nhì và nhi� u b� ng khen th� � ng.

[4] Bào � � c� a Ngài là Th� � ng t� a Thích Nguyên Thành, hi� n � ang tr� trì chùa Trúc Lâm, t! nh Bình D� ng.

[5] T m d� ch bài k� :

Tr� � ng tánh � � nh th� n quán Nh� Lai

Tâm � � a sáng tr� ng gi� i bi� n tài

Pháp pháp trong ngoài � � u Ph� t pháp

Lan hoa th m kh p ch� n Liên � ài

[6] Hai ch� cu� i c� a câu � � i Chính – Mi, � � c ng� � c l i thành Chí Minh, là tên c� a Ch� t� ch H� Chí Minh.

HÒA TH NG THÍCH THANH THUY N (1914 – 1994)

Hòa th� � ng Thích Thanh Thuy� n, pháp danh Ho� ng Chí, pháp hi� u Nguy� n Tây, thu� c T� � ình Tr� � ng Khánh, thi� n phái

Lâm T� . Ngài còn có pháp t� là Kim T� , n� i pháp � � i th� 50, thi� n phái Tào � ng.

Ngài th� danh là Kh� u Hàn C� nh, sinh ngày 19 tháng 2 n m Giáp D� n 1914 (n m Dân Qu� c th� 3), t i thôn Hi� u �

c,

huy� n Liên Giang, ph� Phúc Châu, t! nh Phúc Ki� n, Trung Qu� c. Gia � ình Ngài chuyên ngh� nông trang, cha là ông Kh� u

Tình Phúc, m� là bà H� T� Ki � u, Ngài là ng� � i con còn l i duy nh� t trong gia � ình.

N m lên 8 tu� i, song thân Ngài l� n l� � t qua � � i. Ngài � � � c bà ngo i � em v� nuôi d y. Bà ngo i Ngài là ng� � i kính tin Tam

b� o, l i thêm ng� � i c� u c� a Ngài là c� s� Minh Tánh, m� t nhà nghiên c� u Ph� t h� c uyên thâm, � ã t� n tình h� � ng d n Ngài

� � n v� i Ph� t pháp t� thu� niên thi� u, � ó là nhân duyên ban � � u phát B� � � tâm, � � Ngài � � c nguy� n khi l� n lên quy� t s tr�

thành Thích t xu� t gia.

N m Nhâm Thân 1932, khi � � � c 18 tu� i, Ngài tìm � � n Di S n Tây Thi� n T� , � � nh l� Hòa th� � ng Ng� � ng Tham xin th� � �

xu� t gia, � � � c Hòa th� � ng B� n s� ban cho pháp danh là Ho� ng Chí, nh� p chúng tu h� c thi� n môn qui t c.

N m Giáp Tu� t 1934, Ngài � � � c B� n s� cho th� tam � àn gi� i pháp t i gi � i � àn Di S n Tây Thi� n T� , � c gi� i n i Hòa

th� � ng Viên Thông, � � � c ban pháp t� là Thanh Thuy� n. Ngài tinh t� n hành trì pháp môn T� nh � � và h� c t� p kinh lu� t tr� i

qua 10 n m n i T� � ình Tr� � ng Khánh, thi� n phái Lâm T� .

N m Giáp Thân 1944, theo s� th! nh c� u c� a H� i � � ng h� ng Phúc Ki� n t i Vi � t Nam, Ngài vâng l� nh Hòa th� � ng Giám

vi � n - Y ch! s� là Di� n Ng� -Ch� ng L� � ng, phái Ngài sang ho� ng � o t i Vi � t Nam, cùng � i v � i Ngài có 2 � � t xu� t gia là

Pháp s� Ninh Hùng và Di� u Hoa.

Sang � � n Vi � t Nam, Ngài và � � t b� � c � � u t m trú tu hành � Nh� Ph� mi� u và Quan Âm mi� u, c ng là H� i quán Phúc

Ki � n, t� a l c trên � � � ng Lão T , Ch� L� n. � � c m� t th� i gian, Ngài th� y n i � ây không thu� n ti� n cho vi� c hành � o, nên

khuy� n giáo b� n � o ng� � i Hoa � � l � p nên m� t ngôi chùa nh� , l� y tên là Nam Ph� à T� , t� a l c trên � � � ng L� c T! nh, Ch�

L � n (nay là � � � ng Kinh D� ng V� ng, qu� n 6, thành ph� H� Chí Minh). ây là ngôi chùa c� a Ph� t giáo Hoa Tông � � u

tiên t i vùng Sài Gòn - Ch� L� n th� i b� y gi� .

N m M� u Tý 1948, vi� c ho� ng pháp ngày càng thu� n l� i, Ngài b t � � u h� ng công xây d� ng l i ngôi Nam Ph� à T� , � � tr�

thành m� t ngôi Tùng lâm Ph m V x� ng � áng t� m vóc c� a Ph� t giáo Hoa Tông, sánh v� i các � n, Ph� , Mi � u, T� ... theo tín

ng� � ng dân gian truy� n th� ng tr� � c � ó c� a ng� � i Hoa.

N m Tân Mão 1951, sau 3 n m trùng tu, ngôi b� o t� Nam Ph� à � � � c khánh thành, Ngài tr� v� Trung qu� c cung th! nh nh� v� B� n s� Ng� � ng Tham, Y ch! s� Ch� ng L� � ng sang Vi� t Nam d� khánh thành và � l i � ây tr� trì ho� ng d� ng Ph� t � o,

còn Ngài ch! � � m nh� n ch� c Giám vi� n.

N m inh D� u 1957, tr� � c khi B� n s� viên t� ch, Ngài � � � c truy� n th� a T� � n k� th� a T� � ình Tr� � ng Khánh t i Vi � t Nam,

và � � � c phó chúc tr� trì Nam Ph� à T� . � n khi các v� ti� n b� i � ã viên t� ch, Ngài xây B� o tháp tôn th� � khuôn viên chùa.

Sau � ó, Ngài sang Tân Gia Ba (Singapore) c� u pháp v� i Hòa th� � ng Cao Tham- � ng Tánh, � � � c ban pháp hi� u Kim Chí,

k� th� a thi� n phái Tào � ng, � � i th� 50.

Ngài lãnh tr� ng trách ho� ng d� ng chánh pháp � Nam Ph� à T� � � � c 28 mùa An c� ki � t H . C duyên Ph� t giáo Hoa

Tông � Vi � t Nam ngày càng phát tri� n, chùa c� nh thêm nhi� u, � � t xu� t gia – t i gia thêm � ông, vi� c tu h� c và truy� n bá

Ph� t � o � ã có l� p k� th� a v� ng ch c. Ngài phó chúc chùa Nam Ph� à l i cho � � t l � n là Pháp s� Ninh Hùng qu� n lý tr�

trì cùng 2 � � t Trì Hùng, Thánh Hùng, còn Ngài chuyên tâm lo vi� c tu ni� m và vân du chiêm bái th ng tích.

N m Nhâm Tu� t 1982, nh� n l� i th! nh c� u c� a H� i tr � � ng H� i Ph� t giáo Ca Châu (California) t i M � qu� c là c� s� T Mãn

C n, Ngài � � � c phép xu� t d� ng sang Hoa K� � � lãnh � o và phát tri� n Ph� t giáo Hoa Tông. Sang � � n n i, Ngài � � � c cung

th! nh tr� trì chùa N� c Na kiêm Phó H� i tr � � ng H� i Ph� t giáo Ca Châu – M� Qu� c � � d n d t tín � � ho� ng pháp l� i sanh t i

� ây.

N m Quý H� i 1983, ngh� t� � ng � � n song � � � ng s� m khu� t bóng mà Ngài ch� a có d� p báo � áp công n sinh thành nh� l� i

Ph� t d y, Ngài tr� v� c� h� ng Trung Qu� c xây tháp báo ân cho cha m� , l� p Trai � àn thí th� c th! nh ch� T ng gia trì Pháp

h� i, siêu ti� n song � � � ng t i T� � ình Tr� � ng Khánh – núi Di S n. ó c ng là tâm nguy� n cu� i cùng c� a Ngài trong cu� c

� � i xu� t gia và nguy� n báo t� tr� ng ân.

Tr� l i M � Qu� c, nh� � ã th� a nguy� n � � sanh báo � � c, Ngài ch! còn chuyên tâm tu ni� m, hành trì pháp môn T� nh � � mong

x� báo thân. Vào lúc 9 gi� 30 phút ngày mùng 7 tháng 5 n m Giáp Tu� t (15.6.1994), Ngài an nhiên th� t� ch t i chùa N� c Na,

tr� th� 80 n m, tr� i qua 60 mùa an c� ki � t H . Môn � � pháp quy� n trà t� nh� c thân, chia xá l� i làm 3 ph� n, xây d� ng B� o

tháp � 3 n i � � th� ph� ng là: Di S n Tây Thi� n T� (Trung Qu� c). Nam Ph� à T� (Vi � t Nam), N� c Na T� (M� Qu� c).

Trong cu� c � � i ho� ng hóa � � sanh c� a Thanh Thuy� n – Kim Chí th� � ng nhân, Ngài � ã th� � � xu� t gia trên 20 v� , � a ph� n �

t i Vi � t Nam, hi� n � ang ti� p n� i s� nghi� p ph� ng s� Ph� t giáo Hoa Tông trong Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam. Ngài � ã ki� n

t o nên ngôi Tùng lâm Nam Ph� à trang nghiêm tráng l� , � � l i d� u � n là ng� � i kh� i nguyên cho n� n móng Ph� t giáo Hoa

Tông t i vùng Sài Gòn - Ch� L � n.

HÒA TH NG THÍCH PH C NINH (1915 – 1994)

Hòa th� � ng Thích Ph� � c Ninh, pháp danh Th� Ni� m, pháp t� Hành o, pháp hi� u Ph� � c Ninh, n� i pháp dòng Lâm T� –

Chúc Thánh � � i th� 42. Ngài th� danh là H� V n K� , sinh � t M� o 1915, t i thôn Tri� u S n, xã Xuân Th� , huy� n Sông C� u,

t! nh Phú Yên. Trong m� t gia � ình trung nông, n� n� p Nho phong, có lòng kính tin Ph� t pháp, thân ph� là ông H� V n T u,

thân m u là bà Lê Th� B� t.

N m Bính D� n (1926), khi � ã � úng 12 tu� i, Ngài � � � c song thân ch� p thu� n và � ích thân � � a � � n c� u xu� t gia tu h� c v� i

T� Thi� n Ph� ng t i T � � ình Ph� � c S n, xã Xuân S n, huy� n � ng Xuân, t! nh Phú Yên. Ngài � ã nhanh chóng h� i nh� p

n� p s� ng thi� n gia, t� công vi� c ch� p tác cho � � n nh� ng gi� gi� c tu h� c, Ngài luôn gi� th� i khóa r� t nghiêm m� t, nên � � � c

B� n s� c� m khái và � � ng môn quý m� n.

N m Tân Mùi (1931) khi � ã � � � c 17 tu� i, B� n s� cho Ngài vào tòng h� c t i Ph� t h� c � � � ng Gia giáo Tây Thiên (t! nh Ninh

Thu� n) do Hòa th� � ng Trí Th ng và Hòa th� � ng Phúc H� tr� c ti� p gi� ng d y.

N m � t H� i (1935) Ngài tr� v� Phú Yên ti� p t� c tham h� c giáo pháp t i chùa B� o S n, huy� n Tuy An. N i này do Hòa

th� � ng Phúc H� chuyên ph� n ch� gi� ng v� gi� i lu � t.

N m Canh Thìn (1940), Ngài � � � c T� Thi� n Ph� ng cho th� Sa di gi� i t i gi� i � àn chùa Thái Nguyên, huy� n Th� � c,

t! nh Gia � nh (nay thu� c ph� � ng Bình Tr� ng, qu� n 2, thành ph� H� Chí Minh).

N m inh H� i (1947), lúc này Ngài � ã 28 tu� i, � � � c B� n s� cho � ng � àn th� T� kheo-B� tát gi� i t i gi� i � àn chùa B� o

S n, huy� n Tuy An do Hòa th� � ng V n Ân làm � � ng � � u truy� n gi� i.

T� n m � t D� u (1945) � � n n m Giáp Ng� (1954), trong th� i k� kháng chi� n ch� ng th� c dân Pháp, Ngài tích c� c tham gia

H� i Ph� t giáo C� u qu� c t! nh Phú Yên và � � � c c gi� ch� c v� Ch� t� ch Ph� t giáo C� u qu� c huy� n � ng Xuân.

T� n m Bính Thân (1956) cho � � n n m Quý Mão (1963), Ngài � � � c ch� tôn � � c � � c gi� ch� c H� i tr� � ng Ph� t giáo

huy� n Tuy An.

N m inh D� u (1957), Ngài � � � c � � c tr� trì T� � ình B� o S n, thôn Phong Th ng, xã An � nh, huy� n Tuy An. Tr� � c � ó,

Ngài c ng � � � c Giáo h� i T ng Già t! nh Phú Yên ti� n c tr� trì chùa Linh S n, xã Xuân Th� , huy� n Sông C� u; k� � ó là chùa

Tr� � ng Gia, thôn Chí Th nh, xã An C� , huy� n Tuy An, t! nh Phú Yên.

N m Tân S u (1961), Ngài v� n � � ng thi� n tín kh p n i � ng h� trùng tu T� � ình B� o S n thành ngôi b� o t� uy nghiêm tráng

l � cho � � n ngày nay.

N m M� u Thân (1968), do � nh h� � ng c� a chi� n tranh, các � � t th! nh c� u Ngài t m r� i kh� i T� � ình � � theo b� � c t� n c�

lánh n n, Ngài � � � c ch� huynh � � � � ng môn th! nh vào trú x� n i � � t Sài Gòn. N i � ây nh� nhân duyên k� t t� , Ngài khai

s n chùa T� Phong t i xã An Khánh, qu� n 9, Sài Gòn (nay là qu� n 2, thành ph� H� Chí Minh). Không lâu sau � ó chi� n s�

l ng yên, Ngài tr� v� l i T� � ình B� o S n, phó chúc cho � � t là Ni s� T� nh Giám thay m� t Ngài tr� trì chùa T� Phong.

N m Nhâm Tý (1972), Ngài � ã góp ph� n th� c hi� n nhi� u nhi� m v� ho� ng hóa c� a Giáo h� i Ph� t giáo t i t ! nh nhà, song

song v� i công vi� c h� � ng d n T ng chúng và Ph� t t tu h� c.

N m Nhâm Tu� t (1982), sau khi Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam � � � c thành l� p, Ngài � � � c c tr� trì chùa B� o T� nh thu� c

ph� � ng 3, th� xã Tuy Hòa, � ây còn là v n phòng c� a T! nh h� i Ph� t giáo Phú Yên. Ngài còn � � � c T! nh Giáo h� i c gi� ch� c

Chánh � i di � n Ph� t gi¨o huy� n Tuy An, tr� trì t i chùa C� nh Ph� � c cho � � n ngày viên t� ch t i � ây.

Cho � � n khi cu� i � � i, Ngài luôn s� ng v� tha, dung d� , lúc nào c ng ân c� n v� i ng� � i l � m l� i, luôn giúp � � k� sa c , nghèo

khó; b� n thân Ngài v n hành theo ý ni� m Thi� u d� c Tri túc trong sinh ho t h� ng ngày.

Ngày 20 tháng 4 n m Giáp Tu� t, nh� m ngày 30 tháng 5 n m 1994, Ngài an nhiên th� t� ch t i chùa C� nh Ph� � c, tr� th� 79

tu� i � � i và có 47 H l p. Ngài là v� T� tr� trì � � i th� 6 c� a T� � ình B� o S n.

HÒA TH NG THÍCH B U NG C (1916 – 1994)

Hòa th� � ng Thích B u Ng� c, pháp húy H� ng Di� p, pháp hi� u B u Ng� c, n� i pháp dòng Lâm T� Gia Ph� � � i th� 40. Ngài

th� danh là Lê V n Nghi� p, sinh n m Bính Thìn 1916, t i làng Ích Th nh, qu� n Th� � c, t! nh Gia � nh (nay là qu� n 9 Tp.

H� Chí Minh), thân ph� l§ c� Lê V n Kh� – pháp danh H� ng C� nh, thân m u là c� Lê Th� Tân – pháp danh H� ng Ti� n.

Ông bà có 5 ng� � i con, 3 nam 2 n� , Ngài là ng� � i con th� trong m� t gia � ình h� t lòng sùng tín Tam b� o.

Sinh ra và l� n lên t� truy� n th� ng gia � ình nh� th� , nh� s� n gieo tr� ng h t gi� ng B� � � nhi� u ki� p tr� � c, nên Ngài � ã s� m

� � n v� i c a thi� n vào n m v� a tròn 10 tu� i (1926) t i chùa Long Th nh, nay là chùa Ph� � c Th nh, xã Ph� � c Th nh, huy� n

Th� � c, t� p làm chú ti� u công qu� s� m hôm.

Duyên lành � ã � � n khi T� Pháp � n, tr� trì chùa Ph� � c T� � ng m� t hôm � � n hóa duyên t i � � a ph� ng, nh� n th� y Ngài sau

s là b� c pháp khí i th� a, có th� làm � � ng l� ng cho Ph� t pháp, nên T� h� � ng d n Ngài v� chùa Ph� � c T� � ng th� � �

xu� t gia và ban cho pháp danh là H� ng Di� p.

N m Giáp Tu� t 1934, khi Ph� t h� c � � � ng L� � ng Xuyên – Trà Vinh, do ch� T� Khánh Hòa, Hu� Quang, Khánh Anh, Pháp

H� i, T� Phong ch� x� � ng khai gi� ng, Ngài � � � c B� n s� gi� i thi � u � � n nh� p chúng tu h� c. Cùng n m này Ph� t h� c � � � ng

m� � àn gi� i, Ngài � ã � � � c � ng � àn th� gi� i Sa di, do Hòa th� � ng Khánh Hòa làm àn � � u truy� n gi� i.

Sau b� n n m Ban giám � � c Ph� t h� c � � � ng L� � ng Xuyên t� ch� c m� t k� thi tuy� n ch� n nh� ng T ng sinh xu� t s c, gi� i

thi� u ra Hu� tham h� c, Ngài � ã � � � c ch� m � � u th� khoa, � � � c Ban giám � � c và Ph� t t � ài th� t� t c� chi phí trong su� t th� i

gian theo h� c t i Hu� .

N m M� u D� n 1938, tr� � c khi lên � � � ng ra Hu� d� h� c, Ban giám � � c Ph� t h� c vi� n � ã t� ch� c àn gi� i. Ngài � � � c th�

T� kheo gi� i, chính th� c d� vào hàng T ng b� o. Lúc này Ngài � � � c 22 tu� i.

Sau khi th� gi� i, Ngài cùng ch� pháp h� u: Thi� n Hoa, Thi� n Hòa, Chí Thi� n, Giác Tâm, Hi� n Th� y, Hi� n Không... lên

� � � ng ra Hu� nh� p chúng � Ph� t h� c � � � ng Tây Thiên do Hòa th� � ng Giác Nguyên làm giám � � c, Qu� c s� Ph� � c Hu�

làm pháp s� ch� gi� ng.

N m Canh Thìn 1940, khi ch� ng trình Trung � � ng Ph� t h� c � Ph� t h� c vi� n Tây Thiên v� a k� t thúc, Qu� c s� Ph� � c Hu�

tr� vào Bình � nh gi� ng d y t i chùa B ch Sa, Ngài và ch� pháp h� u c ng theo vào h� c v� i Hòa th� � ng m� t n m. Sau � ó,

Ngài tr� ra Hu� ti � p t� c theo h� c � Ph� t h� c � � � ng Báo Qu� c do Pháp s� Trí � làm � c giáo.

N m Quý D� u 1943, Ngài hoàn t� t ch� ng trình i h� c Ph� t giáo t i Hu� , � l i Tùng lâm Kim S n cùng ch� h� c T ng ti� p

t� c trau d� i Ph� t h� c. Th� i gian này, th� c dân Pháp b t � � u nghi ng� b� ráp nh� ng ng� � i kháng chi� n, Tùng lâm Kim S n

không còn � � � c yên � n, ch� T ng ph� i gi � i tán � i các n i. N m 1944, Ngài cùng pháp l� Thi� n Hòa lên � � � ng ra B c tham

h� c t i chùa Quán S� – Hà N� i v� i T � C� n, T� B� ng S� , T� � ng c...

� u n m Tân H� i 1945, Ngài tr� l i mi � n Nam v� Ph� t h� c � � � ng L� � ng Xuyên, � � � c ch� T� Hu� Quang, Khánh Hòa,

Khánh Anh giao phó gi� ng d y l� p gia giáo, s� h� c T ng theo h� c r� t � ông. Ngài còn � � � c giao ph� trách Ch� bút t p chí

Duy Tâm, ti� ng nói chính th� c c� a H� i L � � ng Xuyên Ph� t h� c lúc b� y gi� . Ho t � � ng m� t th� i gian thì chi� n tranh bùng n� ,

l � p h� c gi� i tán, T p chí Duy Tâm � ình b� n. Lúc này Ngài cùng ch� tôn túc Giáo ph� m tham gia H� i Ph� t giáo C� u qu� c,

ho t � � ng tích c� c � M� Tho và � ng Tháp trong công tác v� n � � ng các t� ng l� p � ng h� cu� c kháng chi� n ch� ng th� c dân

Pháp.

N m inh H� i 1947, Hòa th� � ng Pháp � n, B� n s� c� a Ngài viên t� ch, Ngài r� i mi � n Tây tr� v� chùa Ph� � c T� � ng c� tang

B� n s� và � � � c giao k� nghi� p tr� trì ngôi T� � ình, � � ng th� i ch m lo thêm cho các ngôi chùa thu� c S n môn: chùa B u

S n; Thanh S n; H� i S n; Tân H� ng; Huê Nghiêm; Long Nhi� u; Sùng � c; Ph� � c Th nh và Thiên Quang.

Ngài tr� v� T� � ình v� a ho� ng d� ng � o pháp, v� a ti� p t� c ho t � � ng cho kháng chi� n trong H� i Ph� t giáo C� u qu� c Sài

Gòn – Gia � nh do Hòa th� � ng Minh Nguy� t; Pháp Dõng; Thi� n Hào lãnh � o. Ngài � � � c phân công làm Th� ký c� a H� i

trong nh� ng n m 1950 – 1960.

N m Quý Mão 1963, phong trào Ph� t giáo � � u tranh � òi t� do tín ng� � ng c� a T ng Ni, Ph� t t mi� n Nam ch� ng ch� � � k�

th� tôn giáo c� a Ngô ình Di� m lan r� ng, Ngài � ã tham gia � y ban Liên phái B� o v� Ph� t giáo, và b� b t giam t i R ch Cát

cùng ch� v� i tôn � � c T ng Ni, Ph� t t trong � êm pháp n n 20 tháng 8 n m 1963. � n sau ngày 1 tháng 11 n m � y, khi ch�

� � � � c tài Ngô ình Di� m � ã b� l � t � � , Ngài m� i � � � c th� ra cùng ch� tôn � � c Giáo ph� m trong � y ban Liên phái.

N m � t Mão 1975, � � t n� � c � � � c th� ng nh� t, B c Nam sum h� p m� t nhà. V� i tinh th� n vì � o pháp và dân t� c, Ngài � ã

tham gia vào Ban liên l c Ph� t giáo Yêu n� � c huy� n Th� � c.

N m Quý H� i 1983, sau khi Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam � � � c thành l� p, r� i các Ban tr� s� Ph� t giáo t! nh thành, và � � n các

Ban � i di � n Ph� t giáo qu� n huy� n, Ngài � � � c cung th! nh làm Ch� ng minh Ban � i di � n Ph� t giáo huy� n Th� � c cho � � n

ngày viên t� ch.

N m Nhâm Thân 1992, t i i h� i � i bi� u Ph� t giáo toàn qu� c k� III t � ch� c � Hà N� i, Ngài � � � c suy tôn làm Thành viên

H� i � � ng Ch� ng minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

Qua h n 50 n m th� a hành Ph� t s� , giáo hòa � � sanh, Ngài � ã th� � � cho h n 100 � � t xu� t gia, nhi� u v� trong s� � ó ti� p

n� i s� nghi� p c� a Ngài là r� � ng c� t Ph� t pháp, ph� ng s� Giáo h� i. Ngài còn t� ch� c nhi� u àn gi� i, làm Gi� i s� � � truy� n

trì m ng m ch Ph� t pháp, và � � � c cung th! nh làm Hòa th� � ng àn � � u truy� n gi� i c� a nhi� u gi� i � àn nh� : chùa Th� p

Ph� ng – R ch Giá; chùa Ph� � c Lâm – Tây Ninh; chùa C u Thiên – Th� � c...

Ngày 25 tháng 11 n m Quý D� u, nh� m ngày 06 tháng 01 n m 1994, Hòa th� � ng x� báo thân an t� � ng viên t� ch vào lúc 15

gi� 30 phút t i T � � ình Ph� � c T� � ng, xã T ng Nh n Phú, huy� n Th� � c, thành ph� H� Chí Minh. Ngài tr� th� 82 n m,

H l p tr� i qua 60 mùa An c� ki� t H . Môn � � pháp quy� n xây B� o tháp tôn trí nh� c thân Ngài n i khuôn viên T� � ình.

HÒA TH NG THÍCH TRÍ T N (1906 – 1995)

Hòa th� � ng Thích Trí T� n, pháp danh Nh� t Quân, pháp t� Nh� t B� n, th� danh Hu� nh V n Xông, sanh ngày 15 tháng 2 n m

Bính Ng� – 1906, t i làng D� Khánh, t� ng Chánh M� Trung, t! nh Biên Hòa – nay là � p 2, xã Th nh Ph� � c, huy� n Tân

Uyên, t! nh Bình D� ng.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình có truy� n th� ng Nho giáo và tôn kính Tam b� o. Thân ph� Ngài là c� � � Nho Hu� nh

V n B� m, thân m u là c� bà Lê Th� Nghe. Ngay tu� i � u th Ngài � ã � � � c h� c ch� nho v� i cha, cho � � n n m 12 tu� i, m� t

hôm theo cha lên chùa H� ng Long l� Ph� t, nh� có nhân duyên t� bao ki� p tr� � c, Ngài n� y sinh ý � � nh xu� t gia, và � � � c

Hòa th� � ng Thôi Bi� n, tr� trì chùa thu nh� n làm � � t .

N m Canh Thân – 1920, Ngài chính th� c � � � c th� phát xu� t gia, nh� n pháp danh là Nh� t Quân, pháp t� Nh� t B� n, sau hai

n m t� p s� tu h� c.

N m Quý H� i – 1923, Ngài � � � c th� gi� i Sa di t i chùa H� ng Long v� i Hòa th� � ng B� n s� và hai n m sau (1925), Ngài

� � � c � ng � àn th� C� túc gi� i t i i gi� i � àn chùa H� ng Long do i lão Hòa th� � ng Tái Khai làm àn � � u truy� n gi� i.

N m � ó Ngài tròn 20 tu� i.

N m inh Mão – 1927, Hòa th� � ng B� n s� c� a Ngài viên t� ch, sau khi tang l� xong, Ngài � � ng ra v� n � � ng xây d� ng tháp

b� y t� ng, an trí linh v� B� n s� r� i s p x� p công vi� c Ph� t s� giao l i cho huynh � � � � ng môn, ti� p t� c tham ph� ng h� c � o.

V � i quy� t tâm c� u ti� n, Ngài � ã � � n c� u pháp v� i Hòa th� � ng Tâm Th� � ng t i chùa Long H� ng, huy� n Long Thành, t! nh

� ng Nai, và � � � c Hòa th� � ng � � t pháp húy Nh� t Tinh, pháp hi� u Trí T� n.

N m Tân Mùi – 1931, Ngài � � � c T� � ình Long Thi� n, Biên Hòa m� i v � làm tri s� , v� a tu h� c, v� a ho� ng bá � o pháp n i

� ây.

N m � t H� i – 1935, Ngài � � � c ch� S n thi� n � � c và các huynh � � � � c tr� trì chùa H� ng Long n i mà tr� � c � ây Ngài � ã

xu� t gia h� c Ph� t. V� i � � c � � và uy tín ngày càng cao, nên trong mùa An c� ki� t H và khai gi� i � àn n m Canh Thìn –

1940, Ngài � � � c suy c Giáo Th� A Xà Lê t i chùa Long H� ng, Long Thành, Biên Hòa.

N m � t D� u – 1945, Ngài là T� ng th� ký H� i Ph� t giáo C� u qu� c mi� n ông Nam B� . Ngài � � ng viên 4 tu s� � chùa H� ng

Long tham gia kháng chi� n ch� ng Pháp, và quý v� này � ã hy sinh n m 1947.

N m inh H� i – 1947, Ngài h� � ng � ng phong trào “tiêu th� kháng chi� n” c� a cách m ng � � x� � ng, cho � � t chùa H� ng

Long � � ch� ng s� chi� m � óng c� a quân Pháp.

N m inh D� u – 1957, Ngài � � � c tôn c làm Y� t Ma A Xà Lê t i tr � � ng H – Chúc th� gi� i � àn chùa Long S n, Th� i Hòa

– Tân Uyên – Biên Hòa.

N m M� u Tu� t – 1958, Ngài � � � c Giáo h� i suy c làm T ng Giám t! nh Biên Hòa thu� c Giáo h� i Ph� t giáo C� truy� n – L� c

Hòa T ng Vi� t Nam.

T� n m 1959 – 1975, trong th� i k � chính quy� n Ngô ình Di� m và th� i k � ch� ng M� c� u n� � c, Ngài � ã y� m tr� , nuôi gi� u

r� t nhi� u các chi� n s� gi� i phóng � � � c b� o toàn bí m� t công tác.

N m Canh Tu� t – 1970, Ngài � � � c m� i làm Pháp s� gi� ng lu� t và làm Chánh ch� k� tr� � ng H� ng chùa Thanh Long, � c

Tu – Biên Hòa.

N m Tân H� i – 1971, Ngài � � � c ch� S n � � c � � m nh� n ch� c v� T ng tr� � ng Ph� t giáo C� truy� n – L� c Hòa T ng, t! nh

Biên Hòa.

N m Nhâm Tý – 1972, Ngài � � � c toàn th� ch� S n thi� n � � c � � c lên hàng Giáo ph� m Hòa th� � ng t i i gi� i � àn chùa

B u Phong, núi B u Long, Biên Hòa và c làm chánh Th� ký Vi � n T ng Th� ng Giáo h� i Ph� t giáo C� truy� n – L� c Hòa

T ng Vi� t Nam.

N m � t Mão – 1975, sau khi � � t n� � c th� ng nh� t, Ngài � � � c m� i tham gia � y viên M� t tr� n T� qu� c Vi � t Nam huy� n Tân

Uyên, t! nh Sông Bé. Ngài � ch� c v� này � � n n m 1983.

N m Canh Thân – 1980, Ngài làm Hòa th� � ng àn � � u t i gi� i � àn chùa Long Vân, th� tr� n V� nh An, huy� n V� nh C u, t! nh

� ng Nai.

N m Tân D� u – 1981, Ngài làm Tr� � ng � oàn � i di� n Giáo h� i Ph� t giáo C� truy� n – L� c Hòa T ng, tham d� i h� i i

bi� u Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� I t i th� � ô Hà N� i. C ng trong � i h� i này, Ngài � � � c suy tôn làm Thành viên H� i � � ng

Ch� ng minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, và là � y viên H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i.

N m Quí H� i – 1983, t i i h� i Ph� t giáo t! nh Sông Bé l� n th� I, Ngài � � � c suy c làm Tr� � ng ban Tr� s� t! nh h� i Ph� t

giáo t! nh Sông Bé, và là � y viên M� t tr� n T� qu� c Vi � t Nam t! nh Sông Bé cho � � n n m 1995.

Su� t trong b� n nhi� m k� t� n m 1983 – 1994, Ngài � � u � � � c tín nhi� m tr� ng trách này. Trong th� i gian này, Ngài � ã t�

ch� c � � � c 3 l� n i gi � i � àn và làm Hòa th� � ng àn � � u ban truy� n gi� i pháp cho nhi� u gi� i t , môn � � .

Trong i h� i k� III Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam tháng 11 n m 1992, Ngài � � � c H� i � � ng Ch� ng minh và Tr� s� c� a Giáo

h� i tín c làm Ch� t� a cho phiên h� p b� u Ban th� � ng tr� c c� a hai h� i � � ng. Ngoài ra, v� i ph� ng châm � � i s� ng: � o pháp

– dân t� c, nên su� t � � i Ngài dành tr� n v� n � � chu t� t cho c� trong � o l n ngoài xã h� i.

Ngày 13 tháng 12 n m Giáp Tu� t – 1995, Ngài x� báo an t� � ng, thu th� n th� t� ch, tr� th� 89 n m, h� � ng 69 tu� i � o. B� o

tháp c� a Ngài � � � c an trí t i khuôn viên chùa H� ng Long � � T ng Ni, Ph� t t chiêm bái th� ph� ng.

HÒA TH NG BRAHMAKESARA OUL SREY (1910 – 1995)

Hòa th� � ng Brahmakesara (Ph m Trang), th� danh là Oul Srey, sinh ngày R� m tháng 4 n m Canh Tu� t (1910), nh� m Ph� t

l � ch 2453 t i làng On ôn Pô, huy� n Rô Mex Heik, t! nh Svai Riêng, n� � c Cao Miên.

Thân ph� Ngài là c� ông Phôk Oul, thân m u là c� bà Dey Pou, Ngài là con th� hai trong m� t gia � ình có b� y ng� � i con.

Thu� nh� , Ngài s� ng v� i gia � ình. N m 13 tu� i (1922), cha m� Ngài cho � i h� c � chùa On ôn Pô v� i Hòa th� � ng tr� trì

RôsKhuôl. Trong th� i gian theo h� c, Ngài luôn ngoan ngo� n, siêng n ng, h� c t� p ch m ch! , siêng n ng, gi� i d n, nên r� t

� � � c Hòa th� � ng RôsKhuôl yêu m� n.

N m 1926, Ngài phát tâm mu� n xu� t gia � � u Ph� t, song thân Ngài r� t hoan h! . Ông bà � � a Ngài � � n chùa On ôn Pô, th! nh

Hòa th� � ng Suddhammappanno – Lâc Som làm Th� y t� � � . Sau khi xu� t gia, th� gi� i Sa di, Ngài luôn nghiêm trì gi� i lu� t,

tinh t� n tu h� c � � x� ng � áng là � � t Ph� t.

N m 1930, ngày R� m tháng 4 – Ph� t l � ch 2474, Ngài th� gi� i C� túc t i gi� i � àn chùa On ôn Pô. Hòa th� � ng

Suddhammappanno – Lâc Som (Thi� n Pháp Trí – Lâc Som) làm Th� y t� � � , Th� � ng t� a Candatthero-Rum Su (Nguy� t Viên

Rum Su) làm Th� y Giáo th� , Th� � ng t� a Dhammaràmo-Tia Ton (Pháp H� Tia Ton) làm Th� y Y� t ma. Và trong � àn gi� i,

Ngài � � � c Th� y t� � � cho pháp danh là Brahmakesara (Ph m Trang).

Th� � i gi� i xong, Ngài ti� p t� c tu h� c giáo lý t i chùa v� i B� n s� � � � c hai H . � n H th� ba, th� t� , Ngài xin phép B� n

s� � � n th� h� c giáo lý t i chùa Khsam, thu� c t! nh Kom-Poong-Chn ng. H th� n m, th� sáu, th� b� y, Ngài � � n chùa Kom-

Poong-Siêm th� h� c pháp môn thi� n v� i Thi � n s� P nh Thai. H th� tám, Ngài tr� v� chùa On ôn Pô và � � � c Hòa th� � ng

B� n s� giao trách nhi� m h� � ng d n chúng T ng và Ph� t t b� n t� tu h� c thi� n.

N m 1944, Ngài xin phép Hòa th� � ng B� n s� � � n th� � ô Phnom Pênh � � ti � p t� c trau d� i ki � n th� c Ph� t h� c v� i Hòa

th� � ng Lâm Em t i chùa Sàràvant Tejo.

N m 1947, Ph� t t Sài Gòn th! nh Hòa th� � ng Lâm Em và Ngài c ng m� t s� ch� T ng v� d� l � Chôl Chn m Thmây ().

Nhân d� p này, Ph� t t � � ây kính trình nguy� n v� ng lên ch� T ng, mong mu� n d� ng l� p m� t ngôi chùa theo h� phái

Theravàda � Sài Gòn, � � làm n i tôn nghiêm th� ph� � ng Ph� t, Pháp, T ng, c ng nh� có ch� cho ch� T ng, con em Ph� t t

Khmer � các n i � � n d� ng chân tu h� c. Nh� n th� y � ây là nguy� n v� ng thi� t y� u h� p tình, h� p lý nên Hòa th� � ng Lâm Em

và Ngài nh� t trí. Sau � ó, hai Ngài cùng m� t vài v� S� khác h� � ng d n Ph� t t tìm � � t d� ng chùa.

Cu� i cùng, m� t cái c� c nh� � � � c d� ng lên bên b� kênh Nhiêu L� c, thu� c vùng Tân � nh. Nh� ng không bao lâu sau, v� i s�

quy� t tâm c� a ch� T ng, c ng nh� s� tr� duyên tích c� c c� a � � ng bào Ph� t t , ngôi c� c nh� trên bãi � � t � � m l� y, � � y ô rô,

c� d i � ó � ã hình thành m� t ngôi chùa uy nghi, � � s� , mang � � m ki� n trúc v n hóa Khmer. Chùa � � � c � � t tên là Candaransi

(Ch n-Ta-R ng-Sây), có ngh� a là ánh sáng tr ng (Nguy� t Quang). Ánh tr ng soi sáng cho � êm vô minh tr� n th� mà c ng là

ánh tr ng soi sáng cho ch� T ng, Ph� t t thi công xây d� ng không k� ngày � êm, không qu� n gian lao � � hoàn thành ngôi

b� o t� .

N m 1948, sau khi chùa khánh thành, Ngài � � � c ch� T ng và quý Ph� t t b� u làm Phó tr� trì. T� � ây, Ngài cùng Hòa

th� � ng Lâm Em ra s� c tu t o và phát tri� n chùa Ch n-Ta-R ng-Sây ngày càng h� ng th� nh, khang trang h n.

N m 1963, trong cu� c tranh � � u ch� ng chính sách k� th� tôn giáo c� a chính ph� Ngô ình Di� m, Ngài cùng Hòa th� � ng

Lâm Em � i di � n cho gi� i T ng s� Ph� t giáo Khmer � � ng chung hàng ng � � u tranh c� a Ph� t giáo � � . Ngài 3.6.1963, cùng

chung s� ph� n v� i các chùa b� l � nh phong t� a, chùa Ch n-Ta-R ng-Sây c ng b� chính quy� n Di� m bao vây g t gao, b� i Hòa

th� � ng Lâm Em tham gia trong Ban c� v� n � y ban Liên phái B� o v� Ph� t giáo. Sau cu� c tuy� t th� c t i chùa Xá L� i ngày

15.7.1963, do � y ban � � x� � ng � � c� u siêu cho i � � c Nguyên H� ng t� thiêu, Ngài cùng các T ng s� Khmer � ã b� b� ráp

� àn áp và b t nh� t r i R ch Cát 4 ngày.

N m 1979, Hòa th� � ng Lâm Em viên t� ch, Ngài lên k� v� quy� n tr� trì. Trong th� i gian này, Ngài góp ph� n xây d� ng chùa

chi� n, tôn t o Ph� t t� � ng cho nhi� u tòng lâm, t� vi � n khác nh� : chùa Ka Ôk, chùa Choong Ruk (Tây Ninh), chùa Sa o

v.v...

Ngày 30 tháng 6 n m 1992, Thành h� i Ph� t giáo Thành ph� H� Chí Minh quy� t � � nh b� nhi� m Ngài chính th� c tr� trì chùa

Ch n-Ta-R ng-Sây.

M � c dù, Ngài tu� i � ã cao, s� c kh� e � ã kém, nh� ng vì lòng th� ng � o m� n � � i, vì s� nghi� p ho� ng hóa � � sinh cao c� nên

Ngài c� g ng t� n d� ng th� i gian ít � i còn l i c� a mình � � hoàn t� t Ph� t s� , ki� n toàn liêu xá, trang nghiêm Ph� t � i � n, s a

sang khuôn viên chùa, h� u tr� duyên cho chúng T ng an c� tu h� c.

Vào lúc 18 gi� 45 phút, ngày 27 tháng 6 n m 1995 (� t H� i), Ph� t l � ch 2539, Ngài viên t� ch trong n� i th� ng ti� c vô h n c� a

bao môn � � , pháp quy� n. Ngài h� � ng th� 87 tu� i, có 65 H l p.

HÒA TH NG THÍCH MINH TÁNH (1924 – 1995)

Hòa th� � ng Thích Minh Tánh, pháp húy Nguyên Ch n, pháp hi� u Minh Tánh, thu� c dòng Lâm T� -Li � u Quán � � i th� 44,

Ngài th� danh T� Ph� � c Th nh, sinh n m Giáp Tý (1924) t i xã Minh H� ng, huy� n Ngh� a Hành, t! nh Qu� ng Ngãi.

Thân ph� c� a Ngài là ông T� Thanh Huy, thân m u là bà Lê Th� Bông. Ngài là con th� 9 trong gia � ình có 9 anh em. Gia

� ình Ngài t� nhi� u � � i, v� n có truy� n th� ng kính tin Tam b� o và yêu n� � c n� ng nàn.

N m Canh Ng� (1930), khi lên 7 tu� i, Ngài theo thân ph� � � n công qu� , h� c � o � chùa T� Quang (Hu� ). ó là nhân duyên

ban � � u phát kh� i thi� n tâm � � làm b� c xu� t gia sau này.

N m Canh Thìn (1940), lúc 17 tu� i, Ngài xin xu� t gia v� i Hòa th� � ng Tâm Thông – Qu� ng Nhu� n, tr� trì chùa T� Quang.

� � c Hòa th� � ng B� n s� h� a kh� và cho vào làm l� th� phát t i chùa Linh Quang ( à L t).

Sau � ó, Hòa th� � ng B� n s� g� i Ngài vào h� c � Ph� t h� c � � � ng Tây Thiên (Hu� ). K� � � n là Ph� t h� c � � � ng Báo Qu� c

(Hu� ). Ngài � ã tr� i 8 n m theo h� c t i hai tr� � ng Ph� t h� c danh ti� ng nh� t � kinh � ô th� i b� y gi� .

N m M� u Tý (1948), lúc này � ã 25 tu� i, nh� n th� y Ngài h� c hành t m � � . Hòa th� � ng B� n s� cho Ngài � ng � àn th� gi� i

C� túc t i àn gi� i “H � Qu� c àn”, t� ch� c t i Ph� t h� c � � � ng Báo Qu� c, do Hòa th� � ng Thích T� nh Khi� t làm Hòa

th� � ng àn � � u.

Sau khi t� t nghi� p Ph� t h� c � � � ng Báo Qu� c, t� n m 1948 – 1959, Ngài � � � c b� nhi� m làm Gi� ng s� , gi� ng d y t i các

Ph� t h� c � � � ng Trung Ph� n; làm tr� trì chùa T! nh h� i Bình Thu� n; tr� trì chùa Linh Quang ( à L t).

N m K� H� i (1959), Ngài vào Nam, tr� trì chùa Nguyên Th� y t i th� xã Tân An, t! nh Long An. N i � ây, Ngài m� l� p d y

gia giáo, m� tr� � ng t� th� c B� � . T ng Ni Ph� t t theo h� c r� t � ông.

N m Giáp Thìn (1964), sau pháp n n 1963, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t ra � � i, Ngài � � � c T ng Ni, Ph� t t suy

c làm Chánh � i di� n Ph� t giáo t! nh Long An, và Ngài � � m nhi� m ch� c v� này liên ti� p nhi� u nhi� m k� .

N m Tân D� u (1981), khi Ph� t giáo ba mi� n th� ng nh� t các h� phái, thành l� p Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, Ngài cùng quý

v� Giáo ph� m � � a ph� ng tích c� c v� n � � ng � � th� ng nh� t Ph� t giáo t! nh Long An.

N m Quý H� i (1983), Ban tr� s� Ph� t giáo T! nh h� i Long An � � � c thành l� p, Ngài � � � c T ng Ni suy c làm Phó Ban

th� � ng tr� c Ph� t giáo t! nh Long An.

N m K� T" (1989), Ban tr� s� Ph� t giáo Long An m� i gi� i � àn � � u tiên c� a T! nh h� i, Ngài � � � c cung th! nh làm Y� t ma

A Xà Lê.

N m Canh Ng� (1990), trong nhi� m k� III c � a Ban tr� s� Ph� t giáo t! nh Long An, Ngài � � m trách ch� c v� Phó Ban th� � ng

tr� c và � � � c � � c kiêm nhi� m � y viên T ng s� .

N m Tân Mùi (1991), Ban tr� s� Ph� t giáo Long An khai i gi� i � àn làn th� hai c� a T! nh h� i, và Ngài l i � � � c cung th! nh

làm Y� t ma A Xà Lê.

N m Nhâm Thân (1992), tr� � ng C b� n Ph� t h� c t! nh Long An � � � c thành l� p, Ngài � � � c T ng Ni th! nh c� u � � m nhi� m

ch� c v� Hi � u tr� � ng.

N m Quý D� u (1993), trong i h� i Ph� t giáo t! nh Long An nhi� m k� IV (1994-1998), Ngài ti� p t� c � � � c suy c làm Phó

ban Th� � ng tr� c kiêm � y viên T ng s� .

� u n m 1995, chi� c xe t� � i sau nh� ng n m tháng dài truy� n � ng t� c di� m, k� th� khai lai, nay � ã b t � � u r� u rã phân ly,

Ngài lâm tr� ng b� nh. � n ngày 09 tháng 8 n m � t H� i (1995), Ngài thâu th� n th� t� ch h� � ng th� 72 tu� i, 47 H l p. Tang l�

Ngài � � � c Ban tr� s� T! nh h� i Ph� t giáo Long An t� ch� c vô cùng tr� ng th� , nh� c thân Ngài nh� p B� o tháp trong khu tháp

m� chùa Thiên Khánh (Tân An – Long An).

Su� t cu� c � � i ho� ng hóa � � sinh, Ngài luôn là t� m g� ng sáng thi� t tha v� i ti � n � � � o pháp, t� n t� y v� i công vi� c. � i

s� ng thanh b� n, gi� n d� , t� bi yêu th� ng, luôn ch m lo nh c nh� � àn h� u t� n, Ngài nh� � óa � u àm trong v� � n hoa Ph� t

giáo, x� ng � áng cho h� u th� noi theo.

HÒA TH NG THÍCH QU NG TH C (1925 – 1995)

Hòa th� � ng Thích Qu� ng Th c, pháp danh Qu� ng Th c, � o hi� u Tu� n � c, th� danh D� ng � c Th ng, sinh n m � t S u

(1925), t i làng Qu� n Ph� ng H , xã Tây, huy� n H� i H� u, t! nh Nam � nh. Thân ph� Ngài là c� � V n Khôi, hi� u a S� , thân m u là c� Nguy� n Th� Khuy� n hi� u Di� u Ph� ng. Ngài là ng� � i con út trong gia � ình g� m 6 anh ch� em, 3 trai, 3 gái.

V � n sinh tr� � ng trong gia � ình có truy� n th� ng nho h� c, tr� i nhi� u � � i gia t� c � � u quy ng� � ng c a thi� n, nên song thân

Ngài m� t lòng thu� n kính Tam b� o. Lúc Ngài còn nh� , trong gia � ình � ã có ng� � i ch� c� xu� t gia – quy y n i S� c� chùa

Ngh� a Xá, huy� n Xuân Tr� � ng, t! nh Nam � nh, là Ni tr� � ng Thích N� àm So n.

N m lên 16 tu� i (1941), Ngài s� m nh� n th� y cu� c � � i � o m� ng, sanh, lão, b� nh, t nên m� t lòng xin phép song thân cho

xu� t gia � � u Ph� t.

Bu� i ban � � u khai tâm h� c � o, Ngài � � � c Hòa th� � ng Thích Trí H� i tr � trì chùa Mai Xá, t! nh Hà Nam, m� t v� cao T ng

� � c � � lúc b� y gi� thu n p làm � � t và trao cho gi� i ph� m Sa di. V� n có s� n Ph� t tâm ngay t� thu� nh� và có t� ch� t thông

minh, Ngài � ã nhanh chóng tinh thông c n b� n giáo lý i th� a.

N m Canh D� n 1950, Hòa th� � ng Thích Trí H� i � � a Ngài lên chùa Quán S� ti� p t� c ch� ng trình Cao � � ng Ph� t h� c � �

nâng cao ki� n th� c tam t ng giáo � i � n và trau d� i gi� i h nh. Su� t 3 n m tinh c� n tu t� p, Ngài luôn � � � c bi� u d� ng là m� t

h� c T ng g� ng m u, r� � ng c� t Ph� t giáo sau này.

N m Quý T" 1953, Ngài tháp tùng Hòa th� � ng B� n s� v� thành ph� H� i Phòng, ki� n t o ngôi chùa l� y hi� u là chùa Ph� t

Giáo � � phát tri� n s� nghi� p ho� ng d� ng Ph� t pháp t i � ây (nay là chùa Nam H� i).

N m Giáp Ng� 1954, khi hi� p � � nh � ình chi� n Genève � � � c ký k� t ch� m d� t chi� n tranh Vi� t Pháp, nh� n th� y Ngài có pháp

khí i th� a nên Hòa th� � ng B� n s� quy� t � � nh cho phép Ngài di c� vào mi� n Nam � � õ ti� p n� i s� nghi� p ho� ng pháp.

Vào � � n n i, b� � c � � u Ng§i trú t i chùa Giác Hoa, qu� n Bình Th nh – Gia � nh � � tu h� c d� � i s� d n d t c� a ch� tôn � � c

cùng di c� vào Nam ho� ng � o.

N m � t Mùi 1955, Giáo h� i T ng Già B c Vi � t t i mi � n Nam ra � � i, chùa Giác Minh � � � c thành l� p. Nhân d� p này ch� tôn

� � c trong s n môn mi� n B c t� ch� c àn gi� i cho Ngài � � � c lãnh th� i gi� i, do T� Thanh Th nh làm Hòa th� � ng àn

� � u, T� Thanh Thái làm Y� t ma và T� Yên Bình làm Giáo th� A-Xà-Lê. C ng trong n m này, Ngài � � � c � � c v� tr� trì

chùa Giác Hoa, t! nh Gia � nh � � giáo hóa � � sanh.

N m inh D� u 1957, Ngài � � n tham h� c t i Ph� t h� c � � � ng Giác Nguyên, qu� n T� – Sài Gòn và tái th� gi� i pháp n i Hòa

th� � ng Thích Hành Tr� , � � � c Hòa th� � ng tác ch� ng � � hành trì � o pháp.

N m Canh Tu� t 1970, Hòa th� � ng Thích Chân Th� � ng vì Ph� t s� m� i � h� i ngo i, � ã giao l i cho Ngài tr� trì ngôi chùa An

L c � qu� n Nh� t - Sài Gòn. Nh� n th� y chùa còn nh� h� p, Ngài � ã v� n � � ng tín � � � óng góp xây d� ng l i ngôi Tam b� o

b� ng tâm huy� t và ý t� � ng c� a mình v� i tâm ni� m “Ph� t pháp b� t ly th� gian giác”. � n n m 1973 chùa m� i hoàn thành

m� t cách uy nguy tráng l� , khi b� � c vào c� nh chùa, m� i ng� � i có th� chiêm ng� � ng m� t c� nh quan Ph� t � � a, an lành h nh

phúc t i th� gian này.

Song song v� i công vi� c Ph� t s� , giáo hóa � � sanh, nghiêm t� m Ph� t � i � n, Ngài còn n� i ti � ng tinh t� � ng v� th� pháp, thi ca.

B� ng nh� ng dòng th � o, nh� ng câu � � i thi � n v� i nét bút tài hoa, kh p các � o tràng trong ch� n thi� n lâm, n i n i � � u có

d� u � n bút pháp c� a Ngài ghi � � m. S� nghi� p sáng tác c� a Ngài còn có m� t s� tác ph� m h n 200 câu � � i, thi v� nh Ph� t giáo

(ch� a xu� t b� n).

N m K� D� u 1979, sau khi � � t n� � c � � � c th� ng nh� t, Ngài � ã cung th! nh Hòa th� � ng B� n s� Thích Trí H� i vào mi� n Nam

th m vi� ng các ch� n T� và � � � � � c ch m sóc, báo � áp thâm ân giáo d� � ng B� n s� sau th� i gian dài xa cách. Nh� � ã mãn

nguy� n, sau khi tr� v� mi� n B c, Hòa th� � ng � ã viên t� ch.

N m Canh Thân 1980, Ban V� n � � ng Th� ng nh� t Ph� t giáo � � � c thành l� p, T� Hòe Nhai – Hòa th� � ng Thích � c Nhu� n

� ã vào mi� n Nam � � v� n � � ng và l� u trú t i chùa V� nh Nghiêm - thành ph� H� Chí Minh, Ngài � � n kh� t c� u gi� i pháp và

� � � c Hòa th� � ng truy� n trao B� Tát gi� i, ban cho pháp hi� u là Tu� n � c.

Vào cu� i n m � t H� i (1995), Ngài lâm tr� ng b� nh, và th� t� ch vào lúc 0 gi� 20 phút ngày 25 tháng 01 n m 1996, nh� m

ngày 06 tháng 12 n m � t H� i t i chùa An L c, � � � ng Ph m Ng Lão, qu� n 1, thành ph� H� Chí Minh. Hòa th� � ng tr� th�

70 n m. H l p 40 tu� i � o.

Tr� � c khi th� t� ch vài ngày, Ngài sai � � t l � y gi� y bút � � vi � t ch� � i t � “ Ph� t” và d� n dò các � � t câu k� mà Ngài tâm

� c nh� t lúc bình sinh:

Luy� n tính b� t dung v n v h� a

Tham thi� n tu th� l� i danh quan

T m hi� u:

Luy� n tính tu tâm � y � o m� u

Võ v n l a d� g ng qua mau

Tham thi� n y� u lý th� � ng tu ni� m

C a � i l � i danh ch� lún sâu.

B� ng t� t c� trí tu� , tài n ng và s� c l� c, Ngài � ã hi� n dâng tr� n � � i mình cho s� nghi� p tu hành. V� i v n ch� ng; bút pháp,

Ngài không nh� ng kh� ng � � nh s� giác ng� tâm linh s� tu, s� ch� ng, mà còn góp ph� n không nh� cho n� n v n hóa Ph� t giáo

Vi � t Nam.

HÒA TH NG PHÁP TRI (1914 – 1996)

Hòa th� � ng Pháp Tri, pháp danh là Dhammmannu Bhikkhu, th� danh là Nguy� n Thiên Tri, sanh n m Giáp D� n (1914) t i

xã Phú An, huy� n Tân Châu, t! nh Châu � c (nay là t! nh An Giang), thân ph� là c� ông Nguy� n V n Xuy� n, thân m u là c�

bà Tr� n Th� Hoa. Song thân Ngài � � u thu� n kính Tam b� o.

Ngài sinh ra và l� n lên trong m� t gia � ình có n� p s� ng nho phong, l� giáo. Thu� còn � u th , Ngài ch m ch! h� c hành, tánh

tình nhu mì, hi� n h� u và th� � ng hay c� u giúp m� i ng� � i. � n tu� i tr� � ng thành, Ngài l i càng khác h� n v� i m� i ng� � i �

th� gian, thích xem kinh sách giáo lý Ph� t � à, th� � ng xuyên lui t� i c� nh thi� n môn và không màng danh l� i tr� n t� c nh�

nh� ng ng� � i trang l� a cùng th� i.

Th� i gian trôi nhanh, Ngài nh� m� t ng� � i gieo h t, c� kiên trì ch� � � i h t gi� ng n� y m� m. Cho � � n m� t ngày c duyên � ã

� � n, Ngài quy� t � � nh t� b� gia � ình th� t� c b� � c lên con � � � ng gi� i thoát. Ngài xin nh� p môn tu hành theo Giáo h� i T ng

Già Nguyên th� y Theravada Vi� t Nam (h� phái Nam Tông), là m� t thành viên c� a Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m Bính Thân 1956, Ngài � � � c th� T� kheo gi� i t i chùa K� Viên, do Hòa th� � ng H� Tông làm Th� y t� � � . Nh� n th� y

Ngài có � � n ng l� c truy� n trì m ng m ch Nh� Lai, r� � ng c� t Ph� t giáo sau này, nên Hòa th� � ng ban cho Ngài pháp hi� u là

Pháp Tri (Dhammannu Bhikkhu). N m � y Ngài 42 tu� i.

Sau khi th� gi� i, Ngài càng tinh t� n tu hành, th� c hành � úng � n theo gi� i lu � t Ph� t ch� , chuyên tâm nghiên c� u kinh t ng

Pàli, n� l � c thi� n � � nh, nên � � � c Ph� t t quý m� n, ch� T ng n� tr� ng l� y làm g� ng sách t� n.

Song song v� i vi � c tu trì, Ngài b t � � u s� nghi� p ho� ng pháp l� i sanh. H� i � � ng Ch� � ng qu� n Giáo h� i T ng Già Nguyên

th� y Vi � t Nam tín nhi� m � � c Ngài � � m nhi� m ch� c v� T� ng th� ký kiêm Tr� � ng ban Ki� n thi� t c� a Giáo h� i. Ngoài ra,

Ngài còn tham gia tích c� c các công tác t� thi� n xã h� i.

N m Quý Mão 1963, Ngài là Thành viên xu� t s c trong � y ban Liên phái B� o v� Ph� t giáo � � u tranh ch� ng l i n n k� th� , � àn áp Ph� t giáo c� a chính quy� n Ngô ình Di� m � � b� o v� s� bình � � ng tôn giáo.

N m Giáp Thìn 1964, chính quy� n nhà Ngô s� p � � , Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t ra � � i, Ngài � � � c suy c gi�

ch� c Phó Vi� n tr� � ng Vi� n Hóa o su� t 3 nhi� m k� . Th� i gian này Ngài làm vi� c không ng i ngh! , v� a lo vi� c Ph� t s�

c� a Giáo h� i, v� a tham gia � y l o, � ng h� t� thi� n xã h� i cho � � ng bào b� thiên tai l l� t...

N m K� D� u 1969, Hòa th� � ng Thi� n Lu� t, Phó T ng th� ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t viên t� ch, Ban

ch� � ng qu� n Giáo h� i T ng Già Nguyên th� y Vi � t Nam, cung th! nh Ngài v� tr� trì chùa Pháp Quang, qu� n Bình Th nh � �

ti � p t� c ho� ng pháp l� i sanh.

N m Nhâm Tý 1972, Giáo h� i nh� n th� y Ngài có n ng l� c � � i ngo i, ki � n thi� t chùa c� nh, nên � ã th! nh Ngài nh� n lãnh

tr� ng trách xây d� ng B� o tháp tôn th� xá l� i Ph� t, và ki� n t o � ài h� a táng t i � p V� nh Thu� n, xã Long Bình, qu� n Th� � c,

t! nh Gia � nh, l� y tên là Xá L� i Ph� t ài. N i � ây, Ngài � ã b� công s� c tài trí r� t nhi� u, t� m� t m� nh � � t hoang s c� n c� i,

c� d i um tùm tr� nên m� t tu vi� n có th ng c� nh xanh t� i hùng v� . M� i khi � � n � � a ph� n Th� � c � � � i Biên Hòa, m� i

ng� � i � � u ngang qua ng� n � � i Bác s� Tín, s th� y m� t Xá L� i Ph� t ài nguy nga � � s� v� i m� t r� ng cây thu� c Nam phong

phú, giúp ích thi� t th� c cho � � i và � o.

N m Nhâm Tu� t 1982, sau khi Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam � � � c thành l� p, tu� i già s� c y� u, Ngài bàn giao Ph� t s� , lui v�

tr� h� n n i Xá L� i Ph� t à � � t� nh tu, nh� ng v n � � � c Ban i di� n Ph� t giáo huy� n Th� � c cung th! nh Ngài làm C� v� n

Ch� ng minh cho Ban � i di � n.

T� tháng 4 n m Canh Ng� 1990, Ngài nhu� m b� nh n� ng, không còn � i l i � � � c, tuy n� m trên gi� � ng b� nh, nh� ng tâm trí

Ngài v n sáng su� t nh� t tâm chánh ni� m. M� i khi nghe ti� ng chuông chùa hôm s� m, Ngài � � u ch p tay th� m ni� m h� ng

danh � � c Th� Tôn.

Nh� ng vô th� � ng là � � nh lu� t chung, không ai tránh kh� i, nên vào lúc 8 gi� 30 phút sáng ngày R� m tháng 10 n m Bính Tý,

nh� m ngày 25 tháng 11 n m 1996, gi� a ti� t tr� i � ông cu� i mùa dâng y Casa Kathina, Ngài � ã thu th� n th� t� ch, tr� th� 82

tu� i, h� � ng 40 tu� i � o.

Hòa th� � ng Pháp Tri tr� i qua m� t � � i tu hành công h nh l� � ng toàn. Ngài � ã tham gia r� t nhi� u công tác t� thi� n, nh� t là

giai � o n � � u tranh c� a Ph� t giáo, Ngài có công ki� n t o Xá L� i Ph� t ài, góp ph� n c� i thi� n � o � � c, nhân sanh, nêu cao

t� m g� ng trí d ng ph� c v� chúng sanh t� c cúng d� � ng Tam b� o c� a m� t b� c S� gi� Nh� Lai.

HÒA TH NG THÍCH T H O (1916 – 1996)

Hòa th� � ng Thích t H� o, pháp húy Tánh T� � ng, th� danh Nguy� n V n Bân, sinh n m 1916 ( inh T" ), t i � p Bình H� u,

xã � c Hòa Th� � ng, huy� n � c Hòa, t! nh Long An. Thân ph� Ngài là ông Lê V n B� n, pháp danh Tánh T� , t� t Bi;

thân m u là bà Ngô Th� C� , pháp danh Tánh Ni� m, t� t Ph� t. Ngài có t� t c� 6 anh em, 2 trai, 4 gái. Ngài là con út trong

m� t gia � ình sùng tín Tam b� o, c� 6 anh em � � u quy y, xu� t gia tu hành theo � o Ph� t.

N m 1921, khi v� a lên 6 tu� i, Ngài � � � c thân ph� d n � � n chùa Pháp Minh (Gi� ng D� a – xã � c Hòa Th� � ng), l� Ph� t

nghe kinh, quy y Tam b� o. Sau � ó m� t th� i gian, Ngài � � � c Hòa th� � ng Li� u L c làm l� th� phát xu� t gia, ban cho pháp

húy là Tánh T� � ng, t� t H� o n� i pháp dòng Thiên Thai Giáo Quán tông, � � i th� 22.

N m 1933 (� t H� i), d� � i s� d y d� c� a Hòa th� � ng B� n s� , thêm c n lành v� n s� n nên ch� ng bao lâu kinh, lu� t s c Ngài

� � u làu thông, thi� n môn nghi t c Ngài � � u v� ng ch� i. Hòa th� � ng B� n s� cho Ngài th� Sa di gi� i t i gi� i � àn chùa Pháp

Hoa (V� nh Long).

N m 1935, Ngài � � � c B� n s� ch� p thu� n cho � ng � àn th� C� túc gi� i t i chùa Tôn Th nh (C� n Giu� c) do Hòa th� � ng

Li � u Thi� n làm àn � u truy� n gi� i.

Sau khi th� gi� i xong, � � � c phép c� a B� n s� , Ngài b t � � u du ph� ng tham h� c. Tr� i kh p các ch� n tòng lâm, nghe � o

tràng nào có các b� c cao T ng thi� n � � c xi� n d� ng khai hóa, thì Ngài � � u tìm � � n c� n c� u h� c h� i nh� : T� T� Phong chùa

Giác H� i (Phú Lâm), T� chùa Thi� n Lâm (Tây Ninh), T� Hu� ng chùa Thiên Thai (Bà R� a)...

N m 1938, vâng l� nh Hòa th� � ng B� n s� , Ngài v� xã L� ng Hòa, huy� n B� n L� c, Long An ki� n t o ngôi chùa l� y hi� u là

Pháp Vân và tr� trì chùa này trong m� t th� i gian dài.

N m 1940, Ngài tr� l i quê nhà th� c hi� n vi� c c� i gia vi t� , l� p thành chùa Pháp B� o � huy� n � c Hòa, Long An.

N m 1942, Ngài cùng v� i S� bà t o (ch� Hai c� a Ngài) kh� i công xây d� ng chùa Pháp Quang � chân c� u Nh� Thiên

� � ng, qu� n 8, trên m� t m� nh � � t hoang dã, bùn l� y. Ngày 02.5.1955, chùa b� tàn phá n� ng n� b� i cu� c chi� n tranh gi� c

Bình Xuyên.

N m 1957, Ngài cùng các pháp l� : Hòa th� � ng t Pháp, Hòa th� � ng t � ng, Hòa th� � ng t H� ng tham d� khóa � ào

t o tr� trì Nh� Lai S� Gi� do Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t t� ch� c t i chùa Pháp H� i (Ch� L� n).

N m 1963, trong phong trào � � u tranh ch� ng ch� � � � � c tài Ngô ình Di� m, Ngài � ã h� � ng d n T ng Ni, Ph� t t tích c� c

� � u tranh � òi t� do tín ng� � ng, bình � � ng tôn giáo, cùng � y ban Liên phái B� o v� Ph� t giáo � � a s� nghi� p chung � � n thành

công và thành l� p Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t.

N m 1964, Ngài kh� i công tái thi� t l i chùa Pháp Quang. � n n m 1966 chùa xây d� ng hoàn t� t, Ngài t� ch� c l� khánh

thành vô cùng tr� ng th� d� � i s� ch� ng minh c� a Hòa th� � ng Thích Hành Tr� , thành viên H� i � � ng Tr� � ng Lão Vi� n T ng

Th� ng và Hòa th� � ng Thích Thi� n Hoa, Vi� n tr� � ng Vi� n Hóa o Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t.

N m 1967, Ngài � � m nh� n công tác trùng tu chùa Châu H� ng (Th� � c) và sau � ó giao l i cho S� � � là Hòa th� � ng t

� ng tr� trì, k� � � n là � � t c� a Ngài, Th� � ng t� a T c Lãnh k� t� c tr� trì ngôi Tam b� o này. Ngoài nh� ng chùa trên, t� n m

1966 – 1996, Ngài c®n trùng tu, xây d� ng thêm nhi� u chùa khác nh� : chùa Qu� ng T� (Long Xuyên), chùa Pháp H� ng

(Long Thành), chùa Pháp Th nh ( � c Hòa), chùa Pháp Gi� i (C� u Tre), chùa Linh Ph� � c (Qu� n 8)...

N m 1968, Ngài � � � c Vi � n Hóa o � � c làm Chánh i di� n Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t qu� n 8.

N m 1970, Ngài m� Ph� t h� c vi� n Pháp Gi� i, n� i trú cho 70 ch� T ng tu h� c do Ngài làm Giám vi� n, theo ch� ng trình

gi� ng d y c� a H� i � � ng Tr� s� Thiên Thai Giáo Quán Tông.

N m 1971, Ngài t� ch� c i h� i b� u Ban Tr� s� Giáo h� i Thiên Thai Giáo Quán và � � � c i h� i suy c làm Phó Ban Tr� s� ,

Hòa th� � ng T c Nghi làm Tr� S� tr� � ng.

N m 1973, i h� i nhi� m k� II, Ngài � � � c suy c làm Tr� S� tr� � ng Thiên Thai Giáo Quán Tông cho � � n ngày th� ng nh� t

Ph� t giáo c� n� � c.

N m 1975, sau khi mi� n Nam hoàn toàn gi� i phóng, Ban liên l c Ph� t giáo yêu n� � c thành ph� H� Chí Minh � � � c thành

l � p do Hòa th� � ng Minh Nguy� t làm Ch� t� ch, Ngài � � � c � � c làm � y viên oàn ch� t� ch Ban liên l c Ph� t giáo Yêu

n� � c thành ph� , kiêm Tr� � ng Ban liên l c Ph� t giáo qu� n 8.

Bên c nh nh� ng Ph� t s� � a � oan do Ban Liên l c Ph� t giáo yêu n� � c thành ph� � y nhi� m, Ngài còn � � � c � � c làm � y

viên M� t tr� n T� qu� c qu� n 8 nhi� m k� I (1976 – 1978).

N m 1980, Ban V� n � � ng Th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam � � � c thành l� p, Ngài � � � c tham gia thành viên, � i di � n cho

Tông Thiên Thai Giáo Quán trong 9 t� ch� c h� phái Ph� t giáo, � ã � óng góp nhi� u công s� c cho s� nghi� p th� ng nh� t Ph� t

giáo Vi� t Nam.

Cu� i n m 1981, i h� i th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam � � � c t� ch� c t i th� � ô Hà N� i. Ngài � � � c i h� i suy c làm

thành viên H� i � � ng Ch� ng minh nhi� m k� I và Ngài � ngôi v� này su� t 3 nhi� m k� cho � � n ngày viên t� ch.

N m 1982, Thành h� i Ph� t giáo Thành ph� H� Chí Minh � � � c thành l� p, Ban i di � n Ph� t giáo qu� n 8 ra � � i. Ngài � � � c

T ng Ni Ph� t t qu� n nhà cung th! nh vào Ban Ch� ng minh.

T� n m 1984, th� c hi� n ch� ng trình m� khóa An c� ki � t H cho T ng Ni thành ph� , Ban � i di � n Ph� t giáo qu� n 8 ch� n

chùa Pháp Quang là trú x� c� a Ngài làm � i � m An c� ki � t H trong su� t 10 n m li � n và c ng trong su� t th� i gian này, Ngài

luôn � � � c cung th! nh làm Ch� ng minh và làm Thi� n ch� , Hóa Ch� tr� � ng H .

N m 1987, Ngài � � � c Ban Th� � ng tr� c H� i � � ng Tr� s� Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam nhi� m k� II và III (1987 – 1997) � �

c làm � y viên ban T ng s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

Ngoài nh� ng Ph� t s� k� trên, Ngài còn luôn � � � c T ng Ni quy ng� � ng là b� c Tòng lâm mô ph m, nên su� t b� n th� p niên t�

n m 1956 – 1996, h� u h� t àn gi� i, tr� � ng H� ng, khóa H nào c ng � � u cung th! nh Ngài làm Gi� i s� truy� n gi� i, ho� c

làm Pháp s� giáo � o cho gi� i t . ã bi� t bao gi� i t t� n i Ngài mà gi� i th� � � � c châu viên, tu� m ng � � � c thành t� u, tr�

thành pháp khí i th� a, l� i � o t� t � � i.

Không ch! d� ng l i � nh� ng ho t � � ng Ph� t s� , Ngài còn tham gia nh� ng công tác t� thi� n xã h� i, c� u tr� thiên tai bão l� t,

giúp � � ng� � i nghèo, tr� em m� côi khuy� t t� t, v� n � � ng � óng góp xây d� ng nhà tình th� ng, tình ngh� a v.v...

H n th� n� a, Ngài còn là m� t công dân yêu n� � c n� ng nàn, � ã góp ph� n x� ng � áng vào hai cu� c kháng chi� n ch� ng Pháp

và ch� ng M� , � � � c Nhà n� � c trao t� ng th� � ng huân ch� ng Kháng chi� n h ng Nh� t, huân ch� ng Kháng chi� n ch� ng M�

h ng Nhì. Ngoài ra, trong giai � o n xây d� ng � � t n� � c sau chi� n tranh, Ngài c ng � � � c � y ban Nhân dân, M� t tr� n T�

qu� c thành ph� và qu� n 8 t� ng nhi� u b� ng khen và gi� y khen.

N a th� k� c� ng hi� n tâm l� c cho � o pháp và dân t� c, thân t� � i � � n lúc hoàn nguyên. Ngày 09 tháng 8 n m 1996 (Bính

Tý), lúc 14 gi� , tay quy� t � n cam l� , Ngài an nhiên x� b� báo thân, h� � ng th� 80 n m, có 60 H l p.

Ngài � ã tr� v� cõi Ni� t Bàn t� ch t� nh, nh� ng công � � c và � o nghi� p c� a Ngài luôn là t� m g� ng sáng v� ho� ng pháp l� i

sanh cho môn � � , t � � noi theo.

HÒA TH NG THÍCH B U Ý (1917 – 1996)

Hòa th� � ng Thích B u Ý, pháp húy H� ng o, pháp t� Thi� n c, thu� c thi� n phái Lâm T� Gia Ph� , � � i th� 40. Ngài th�

danh là Nguy� n V n t, sinh ngày 03 tháng 3 n m 1917 (nh� m ngày m� ng 8 tháng Giêng n m inh T" ) t i xã M� H nh,

huy� n � c Hòa, t! nh Ch� L� n – nay là t! nh Long An, thân ph� là c� Nguy� n V n Tây, thân m u là c� � Th� Khéo. Ngài là

ng� � i con th� 3 trong gia � ình có 9 anh ch� em, 5 trai, 4 gái.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình trung nông, giàu lòng sùng kính Tam b� o. Trong thân t� c có ng� � i c� u ru� t xu� t gia

hành � o t i chùa Linh B u, xã M� H nh quê nhà, nên thu� nh� Ngài th� � ng theo thân m u lên chùa l� Ph� t t� ng kinh,

gieo nhân tích ph� � c sau này.

V � n là ng� � i thông minh hi� u h� c, l i có chí h� � ng th� � ng, nên n m 7 tu� i (1924), Ngài theo h� c t i tr � � ng Ti� u h� c � c

Hòa, Ch� L� n, liên t� c � � n n m 1934, Ngài � ã t� t nghi� p b� ng Certificat d’Étude Primaire Indigène. Ng� � ng c a th� gian

� ang r� ng m� � � cho Ngài b� � c lên danh v� ng và s� nghi� p nh� bao l� a tu� i � � ng th� i, nh� ng Ngài � ã d� ng l i và ch� n

l � a lý t� � ng gi� i thoát khi nhìn th� y c� nh áp b� c, l� m than do gi� c Pháp gây ra t i quê h� ng Ngài – v� n là c n c� kh� i

ngh� a Tràm L c do ông Nguy� n V n Hóa � � x� � ng ngày 17.12.1883 tr� � c � ây – l i càng thúc � � y tâm nguy� n c� a Ngài

� � n g� n v� i Ph� t pháp h n n� a.

N m 1934, khi � � � c 17 tu� i thì h t gi� ng B� � � � ã � � n k� � âm ch� i n� y l � c, Ngài xin phép song thân, xu� t gia � � u Ph� t t i

chùa Long Th nh, xã Tân T o, Trung Huy� n, t! nh Ch� L � n; (nay là huy� n Bình Chánh, thành ph� H� Chí Minh). Bu� i ban

� � u khai tâm h� c � o, Ngài � � � c T� Qu� ng Ch n, tr� trì chùa thu nh� n làm � � t và � � t pháp danh là Thi� n c và cho th�

gi� i Sa di tu h� c, hành � o t i chùa. V� i t� ch� t thông minh � � nh ng� , tánh n� t khiêm cung hòa nhã, Ngài � � c bi� t � � � c T�

ân c� n ch! d y, ch� ng bao lâu � ã làu thông Nho h� c, n m v� ng giáo lý Ph� t � à và � � � c c làm Giám chúng, � � h� � ng d n

l i T ng chúng trong chùa.

Nh� n th� y Ngài có T ng phong-Pháp khí i th� a có th� xi � n d� ng Ph� t pháp sau này, T� Qu� ng Ch n � ã g� i Ngài xu� ng

chùa Ph� � c Long � Nha Mân - Sa éc tham h� c m� t th� i gian v� i T� B u S n – m� t v� � � t xu� t s c c� a T� Minh Hòa -

Hoan H� � � i th� 38 thu� c T� � ình Long Th nh.

Khi � � n chùa Ph� � c Long tu h� c, Ngài l i càng t� rõ tài � � c song toàn, gi� i h nh trang nghiêm, nên r� t � � � c Th� y yêu b n

m� n. Sau khi � � � c s� ch� p thu� n c� a T� Qu� ng Ch n, Ngài xin y ch! c� u pháp n i T � B u S n và � � � c th� ký pháp hi� u là

B u Ý, húy H� ng o.

T� � ây, Ngài chuyên c� n t� n tu tu� nghi� p � � n ngày 19 tháng 2 n m K� Mão (1939), Ngài � � � c � ng � àn th� gi� i T � kheo

t i chùa Ph� � c Long, huy� n Tr� ng Bàng, Tây Ninh. Sau � ó, Ngài ti� p t� c tham h� c v� i các b� c cao T ng thi� n � � c kh p n i

nh� T� T� Phong, B u S n, V n An, H� ng H� ng... và b t � � u s� nghi� p ho� ng hóa l� i sanh.

Trong th� i gian này, kh p n i n� i lên các phong trào kháng chi� n ch� ng Pháp. T� Qu� ng Ch n c ng là m� t Thi� n s� yêu

n� � c trong phong trào Thiên � a H� i, b� Pháp b t tra t� n tù � ày nên mang nhi� u b� nh duyên. Do � ó cu� i n m 1940, Ngài

ph� i v� chùa Long Th nh � � thay B� n s� � � m nh� n công vi� c sinh ho t t i chùa.

N m 1943, T� Qu� ng Ch n th� y s� c kh� e y� u d� n, nên � ã phó chúc l i cho Ngài tr� trì chùa Long Th nh ti� p t� c x� � ng

minh � o pháp, ti� p d n h� u lai, T� viên t� ch vào ngày m� ng 6 tháng 8 n m Quý Mùi.

N m 1944, sau khi � � m nh� n ch� c v� tr� trì và k� th� a truy� n th� ng “ph� ng s� � o pháp – dân t� c” c� a ch� T� c n d� n,

Ngài � ã m� tr� � ng Ph� t h� c t i T� � ình Long Th nh, � � truy� n d y Ph� t pháp cho T ng Ni. Tr� i qua 6 khóa h� c, trên 300

T ng Ni thành tài t i � ây, nhi� u v� tr� thành lãnh � o Ph� t giáo sau này.

Tháng 8 n m 1945, Ngài tham gia � y viên M� t tr� n Vi � t Minh xã Tân T o, huy � � ng T ng Ni, Ph� t t cùng ch� Hòa

th� � ng � vùng Sài Gòn-Ch� L� n-Gia � nh v� i danh ngh� a Vi� t Nam Ph� t giáo T� ng h� i, t� ch� c bi� u tình ngày 25.8.1945

� � giành chính quy� n v� tay nhân dân. Ngoài ra, Ngài � ã dùng chùa Long Th nh làm c s� h� u c� n cho cách m ng, cu� i

cùng b� gi� c phát hi� n phá nát c� nh chùa, chúng b t Ngài tra t� n, giam c� m; nh� ng Ngài kiên quy� t không khai báo, chúng

ph� i th� v� .

N m 1947, H� i Ph� t giáo C� u qu� c Nam b� � � � c thành l� p, Ngài � � � c c làm � y viên Ban ch� p hành ph� trách T ng Ni

thi� n tín Sài Gòn-Ch� L� n, tr� s� H� i Ph� t giáo C� u qu� c Nam b� � óng t i chùa Thiên Kim, Tháp M� � i.

N m 1949, theo xu h� � ng chuy� n ho t � � ng Ph� t giáo vào thành th� , Ban ch� p hành Ph� t giáo C� u qu� c t� gi� i tán, Ngài

l i tr � thành � y viên Ban ch� p hành sáng l� p Giáo h� i L � c Hòa T ng Vi� t Nam và ho t � � ng � � n n m 1954.

N m 1954, hòa bình l� p l i, Ngài khôi ph� c T� � ình Long Th nh và trùng tu T ng � � � ng � � thuy� t gi� ng Ph� t pháp làm n i

tu h� c cho T ng Ni � � chúng.

N m 1956, Ngài � � � c cung th! nh làm � � ng � � u Hòa th� � ng i gi� i � àn t� ch� c t i chùa Linh Nguyên – � c Hòa � �

truy� n pháp cho các gi� i t .

N m 1957, Giáo h� i Ph� t giáo L� c Hòa T ng Vi� t Nam chính th� c thành l� p, Ngài � � � c suy c làm Phó T� ng th� ký và sau

� ó là T� ng Th� ký thay th� Hòa th� � ng Thích Thi� n Hào � i nh� n nhi� m v� khác. V n phòng Giáo h� i � � t t i chùa Ph� t � n,

nhà in và tr� � ng h� c L� c Hòa � � t t i chùa Giác Viên.

� u n m 1963, Giáo h� i L � c Hòa T ng � ã t� p h� p T ng Ni, Ph� t t d� � i s� lãnh � o c� a Ngài, cùng v� i các � oàn th� tích

c� c � � u tranh ch� ng ch� � � � � c tài Ngô ình Di� m.

� n n m 1969, Ngài v� n � � ng ch� tôn giáo ph� m thu� c hai Giáo h� i L � c Hòa T ng và L� c Hòa Ph� t t hi� p nh� t thành

Giáo h� i Ph� t giáo C� Truy� n Vi � t Nam, cùng thi� t l� p các tr� � ng Ph� t h� c L� c Hòa � các chùa Giác Lâm, Giác Viên,

Thiên Tôn, tr� � ng Ti� u h� c L� c Uy� n, Thiên Tr� � ng qu� n 8 � � � ào t o T ng tài, truy� n th� a � o m ch.

N m 1971, sau khi Hòa th� � ng Thích Minh � c, Vi� n tr� � ng Vi� n Ho� ng o viên t� ch, Ngài � � � c Giáo h� i tín nhi� m suy

c làm Phó Vi� n tr� � ng, cùng v� i Hòa th� � ng Thi� n Thu� n, Vi� n ch� T� � ình Giác Lâm làm Vi� n tr� � ng.

N m 1973, Hòa th� � ng Thi� n Thu� n viên t� ch, Ngài � � � c Giáo h� i Ph� t giáo C� Truy� n � � b t làm Vi� n tr� � ng Vi� n

Ho� ng o cho � � n ngày mi� n Nam hoàn toàn gi� i phóng.

T� qu� c � � � c th� ng nh� t, B c Nam sum h� p m� t nhà, tháng 8 n m 1975, Ngài � � � c giao tr� ng trách Phó ch� t� ch Ban liên

l c Ph� t giáo Yêu n� � c thành ph� và tham gia � y viên � y ban M� t tr� n T� qu� c thành ph� trong nhi� u nhi� m k� . Tháng 10

n m 1979, Ngài tham gia phong trào v� n � � ng th� ng nh� t Ph� t giáo và làm Tr� � ng � oàn Ph� t giáo mi� n Nam ra th m mi� n

B c.

Tháng 11 n m 1981, Ngài d� H� i ngh� i bi � u Th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam t i Hà N� i và � � � c suy tôn thành viên H� i

� � ng Ch� ng minh kiêm Phó Ch� t� ch H� i � � ng Tr� s� Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam cho t� i ngày viên t� ch.

V � i gi � i � � c trang nghiêm thanh t� nh, mô ph m ch� n Tùng lâm, nên trong các i gi� i � àn n m 1984, 1988, 1991 do Thành

h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh và các t! nh t� ch� c, Ngài luôn � � � c cung th! nh làm Y� t ma A Xà Lê, Pháp s� � �

truy� n pháp cho các gi� i t . Ngoài ra, Ngài còn gi� ch� c v� Phó Tr� � ng � oàn i bi � u Ph� t giáo Vi� t Nam tham d� i h� i

Ph� t giáo Châu Á vì hòa bình t i Mông C� , Liên Xô vào các n m 1982, 1984, 1991.

Trong nh� ng n m cu� i � � i, Ngài làm vi� c không lúc nào ng i ngh! , lúc thì � ng � àn thuy� t pháp giáo hóa � � sanh, d y d�

T ng Ni, Ph� t t , khi thì tích c� c tham gia Ph� t s� Giáo h� i, các phong trào � oàn th� xã h� i, t� n l� c ph� c v� cho � o và � � i

ngày càng t� t � � p.

Nh� ng t� � ng trên l� trình ph� ng s� � o pháp, bóng � i tùng lâm còn che mát cho th� gian lâu h n n� a, nào ng� Ngài � ã

theo l vô th� � ng, x� báo an t� � ng, thu th� n th� t� ch vào lúc 23 gi� ngày 29 tháng 11 � t H� i (nh� m ngày 19-1-1996). Ngài

tr� th� 80 n m, h� � ng 56 mùa An c� ki� t H .

Hòa th� � ng Thích B u Ý là m� t b� c cao T ng th c � � c, m� t Thi� n s� yêu n� � c n� ng nàn, tr� n � � i s� ng cho lý t� � ng ph� ng

s� � o pháp – dân t� c. Ngài � ã � � � c Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam trao t� ng B� ng tuyên d� ng công � � c, � � � c Nhà n� � c

ghi nh� n công lao “Vì s� nghi� p � i � oàn k� t toàn dân” và h n n� a � ã tô � � m nét hào hùng cho l� ch s Ph� t giáo Vi� t Nam

trong giai � o n ch� n h� ng c� a th� k� 20.

HÒA TH NG THÍCH DI U QUANG (1917 – 1996)

Hòa th� � ng Thích Di� u Quang, pháp danh Tâm Chu� n, pháp t� Thi� n Pháp, th� danh Hu� nh Phê, sinh n m 1917 t i thôn

V n L� c, xã Hòa M� huy� n Tuy Hòa, t! nh Phú Yên. Thân sinh c� a Ngài là c� ông Hu� nh L� ng Ph� ng, pháp danh Th� Ninh và c� bà Lê Th� � u, pháp danh Tâm C . Ngài là ng� � i con th� 7 trong gia � ình.

Xu� t thân trong m� t gia � ình trung l� u Nho giáo và thâm tín Tam b� o. Ngay t� thu� nh� , Ngài � ã t� ra thông minh hi� u h� c,

chí khí h n ng� � i. Khi l � n lên, Ngài càng uyên thâm nho h� c, ham thích v n ch� ng, thi phú và tâm tính thu� n h� u.

N m 12 tu� i, thân ph� Ngài ch� ng may b� b� nh n� ng qua � � i. Tr� � c c� nh sinh ly, t bi� t, c� t nh� c chia lìa, Ngài � au bu� n

kh� não và nh� n th� c rõ h n cu� c s� ng t� tán vô th� � ng, kh� � au không d� t.

Mãn tang cha, Ngài � � � c m� � � a � � n Hòa th� � ng V n Ân, T� � ình Khánh Long � � h� c ch� Hán và kinh � i � n giáo lý Ph� t

� à. B� m tính c� a Ngài v� n hi� n lành, � � c � � nên Hòa th� � ng V n Ân h� t s� c m� n th� ng, d� c tâm d y d� cho Ngài nên

ng� � i h� u d� ng.

N m 14 tu� i (1931), tr� i qua nh� ng n m tháng g� n g i tôn s� , c duyên � � n v� i Ph� t pháp ngày càng chín mu� i, Ngài quy� t

tâm xin phép m u thân xu� t gia � � u Ph� t. Bu� i ban � � u khai tâm nh� p � o, Ngài th� gi� i quy y Hòa th� � ng V n Ân, v� i

pháp danh Tâm Chu� n.

� n n m 19 tu� i (1936), Ngài � � � c Hòa th� � ng B� n s� truy� n gi� i Sa di và � � t pháp t� là Thi� n Pháp. Nh� kiên tâm kh�

h nh, tu trì Gi� i � nh Tu� . Ch� ng bao lâu, Ngài � � � c B� n s� cho phép th� C� túc gi� i t i gi � i � àn chùa Thiên � c, t! nh

Bình � nh do Hòa th� � ng Hu� Chi� u làm � � ng � � u truy� n gi� i. T� � ây, Ngài nh� n pháp hi� u là Di� u Quang. N m � y,

Ngài 27 tu� i (1944).

Sau khi � c pháp, Ngài l i càng n� l� c t� n tu tinh nghiêm gi� i lu � t, khi� n cho B� n s� càng tin yêu, b n bè thêm m� n m� .

Ngoài ra, Ngài còn tham h� c kinh, lu� n v� i các Hòa th� � ng danh ti� ng � � ng th� i và � � � c Hòa th� � ng B� n s� truy� n th� a

pháp môn Du Già tâm � n � � làm ph� ng ti� n trong vi� c ho� ng hóa � � sanh.

N m 28 tu� i (1945), Ngài t m � � kh� n ng “tr� Pháp V� ng gia, trì Nh� Lai t ng” nên � � � c k� th� a tr� trì T� � ình Khánh

Long do B� n s� V n Ân giao phó � � ho� ng pháp � � sanh.

T� n m 1945 tr� � i, Ngài ch m lo Ph� t s� , công tác t� thi� n xã h� i, � óng góp phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo, làm Th� ký

H� i Ph� t giáo C� u qu� c, ho� ng d� ng chánh pháp, ti� p T ng � � chúng. Nh� � � c � � c� m hóa nên T ng chúng, thi� n nam tín

n� quy t� tu h� c ng§y càng nhi� u.

Trong nh� ng n m pháp n n 1963, Ngài tích c� c tham gia phong trào b� o v� Ph� t giáo, ch� ng l i ch� � � � � c tài Ngô ình

Di � m.

N m 1964, do chi� n tranh ngày càng kh� c li � t, Ngài r� i T � � ình Khánh Long v� tr� trì chùa B� o T� nh, th� xã Tuy Hòa, Phú

Yên.

N m 1965, Ngài � � � c Giáo h� i suy c tr� trì chùa Ân Quang, th� tr� n Phú Lâm, Hòa Thành, Phú Yên. C ng trong th� i gian

này, Ngài kiêm nhi� m ch� c v� Chánh � i di � n Ph� t giáo qu� n Hi� u X� ng (huy� n Tuy Hòa ngày nay).

N m 1967, Hòa th� � ng B� n s� viên t� ch, Ngài n� i ti � p thi� n phái Li� u Quán, dòng Lâm T� � � i th� 43 ti� p t� c k� vãng khai

lai, truy� n th� a T� � n.

N m 1973, Ngài kiêm nhi� m tr� trì thêm c� nh chùa H� S n t i th� xã Tuy Hòa.

N m 1975, � � t n� � c hòa bình � � c l� p, Ngài quy� t � � nh tr� v� trùng tu T� � ình H� ng Tích và tr� trì cho � � n ngày viên t� ch.

S� c kh� e theo tu� i tác suy y� u d� n, nh� ng vi� c Ph� t s� Ngài không xao l� ng. Ngài � � � c T! nh h� i Ph� t giáo Phú Yên cung

th! nh vào hàng Ch� ng minh Ban Tr� s� T! nh h� i.

Ngày 18 tháng 8 n m Bính Tý 928-10-1996) vào lúc 5 gi� sáng, nhân c n b� nh nh� , Ngài � ã an nhiên th� t� ch, tr� th� 80

n m. H l p 55 tu� i � o.

Su� t cu� c � � i hành � o, Ngài là m� t t� m g� ng sáng, m� t b� c Giáo ph� m tôn kính � ã khai d n dòng thi� n Lâm T� Ph� t

giáo Trung ph� n và Ph� t giáo Vi� t Nam ch� y mãi không ng� ng. Trên � � � ng ho� ng hóa chánh pháp, Ngài còn xây d� ng,

trùng tu 8 ngôi chùa: Long Th nh, B u Ân, C� nh Thái, Ân Quang, An S n, ông Quang, Thanh H� ng và H� ng Tích.

Chính n i T� � ình H� ng Tích là n i d� ng chân an ngh! cu� i cùng c� a Ngài.

Công � � c và h nh qu� c� a Ngài th� t x� ng � áng � � T ng Ni, Ph� t t h� c t� p và ghi thêm m� t nét son � � m trên trang s Ph� t

giáo Vi� t Nam.

HÒA TH NG THÍCH K CHÂU (1922 – 1996)

Hòa th� � ng Thích K� Châu, pháp danh Không Tín, pháp t� Gi� i Thâm. Ngài h� Nguy� n, sinh n m Nhâm Tu� t 1922 t i

thôn Nh n Tháp, xã Nh n H� u, huy� n An Nh n, t! nh Bình � nh, trong m� t gia � ình nho phong y h� c và th� m nhu� n Ph� t

giáo. Song thân Ngài là Ph� t t thu� n thành. Anh c� Ngài là Thi� n s� Trí Di� u, h� c h nh kiêm toàn, tr� trì và t� ch t i chùa

Ph� � c Long, Tây S n, Bình � nh.

Ngài t� ch� t thông minh, n� i ngo i � i � n � � u thông su� t, th� h� c; y h� c và võ thu� t c ng � � u thông su� t. Ngài s� m hi� u

� � � c lý � o qua kinh � i � n, nh� n chân � � � c l vô th� � ng c� a cu� c � � i, và phát ý chí xu� t tr� n v� ng m nh. N m 14 tu� i

(1936), � � � c phép song � � � ng, Ngài xin th� phát xu� t gia v� i Qu� c s� Ph� � c Hu� t i T � � ình Th� p Tháp Di à, xã Nh n

Thành, huy� n An Nh n, � � � c Qu� c s� ban pháp danh là Không Tín.

K � t� � ó, Ngài ch m lo h� c t� p thi� n môn, d� c chí tu trì Ph� t pháp. V� n s� n tính thông minh hi� m có h� c m� t hi� u m� � i,

nên khi nghe Qu� c s� lên l� p gi� ng d y nh� ng b� kinh i th� a, có � o n Ngài � � c thu� c lòng không c� n nhìn sách. Ngài

còn trau gi� i thêm H n h� c: T� th� ; Ng kinh; Thi v n; � i � n c� ; th� y � � u làu thông, và còn vi� t th o c� b� n th� pháp: chân;

th� o; l� ; tri � n, có th� sánh vai v� i các nhà bút thi� p l� ng danh c� a Trung Qu� c x� a nay.

N m Nhâm Ng� 1942, Ngài � � � c phép � ng � àn th� i gi� i t i gi� i � àn chùa H� ng Khánh do Hòa th� � ng Chí B� o làm

� � ng � � u truy� n gi� i. �

gi� i � àn này, Ngài là V� Sa di.

N m Quý Mùi 1943, sau khi th� gi� i, Ngài � � � c Hòa th� � ng B� n s� là Qu� c s� Ph� � c Hu� truy� n pháp phái S n môn,

Ngài � c pháp v� i pháp t� Gi� i Thâm, hi� u là K� Châu.

N m inh H� i 1947, v� i kh� n ng xu� t chúng, Ngài � � � c m� i vào Giáo s� � oàn c� a Ph� t h� c � � � ng Ph� t giáo C� u qu� c

t! nh Bình � nh.

N m Canh D� n 1950, Ngài � � � c cung th! nh tr� trì chùa B� o S n, xã M� Thành, huy� n Phù M� . T i � ây, Ngài ki� t th� t tu

hành, hóa � � � ông � � o qu� n chúng, và v� n � � ng tái thi� t ngôi chùa tr� nên trang nghiêm tú l� h n x� a.

N m M� u Tu� t 1958, Ngài � � � c ch� tôn � � c c làm Giám � � c Ph� t h� c � � � ng thu� c Giáo h� i T ng Già Bình � nh. C� m

m� n tài � � c c� a Ngài, Hòa th� � ng Quy Thi� n � ã t� ng Ngài bài th nhân l� nh� m ch� c Giám � � c Ph� t h� c vi� n, trong � ó có

câu:

B� o khí k� t thành s n th� � ng ng� c

Kim luân t� h� u k� trung châu

Cùng th� i gian này, Ngài khai s n chùa B� o Châu, xã M� Th� , huy� n Phù M� , sau � ó Ngài giao l i cho � � t tr� trì.

N m Quý Mão 1963, Ngài tham gia phong trào ch� ng chính sách k� th� tôn giáo, � àn áp Ph� t giáo c� a ch� � � Ngô ình

Di � m và � � � c m� i vào Ban lãnh � o Ph� t giáo Bình � nh.

N m � t T" 1965, khi Hòa th� � ng Thích Huê Chi� u, tr� trì T� � ình Th� p Tháp – pháp huynh c� a Ngài viên t� ch, ch� tôn

� � c trong S n môn � ã suy c Ngài k� th� a tr� trì T� � ình. T� � � y, Ngài b t � � u ra s� c ch! nh trang m� i m� t, � � a T� � ình tr�

thành m� t ch� n thi� n môn sinh ho t có quy c� nghiêm t� nh.

Cùng trong n m này, Ngài � � � c T ng Ni, Ph� t t tín nhi� m suy c làm Chánh � i di � n Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng

nh� t t! nh Bình � nh. Và t� � ây � � n cu� i � � i, Ngài là v� lãnh � o � � ng � � u c� a Ph� t giáo Bình � nh, h� � ng d n T ng Ni,

Ph� t t t! nh nhà chuy«n tâm tu h� c.

N m inh Mùi 1967, T� � ình Th� p Tháp Di à d� � i s� h� � ng d n c� a Ngài m� i lúc càng thêm kh� i s c. Vì th� Ngài b t

tay xây d� ng l i khu ông � � � ng làm n i ti � p khách th� p ph� ng v� chiêm bái T� � ình và làm n i gi � ng d y cho T ng

chúng kh p n i quy t� v� h� c t� p.

N m M� u Thân 1968, � � k� vãng khai lai, t� c Ph� t hu� m ng, Ngài t� ch� c khai i gi � i � àn t i chùa Long Khánh, thành

ph� Qui Nh n. Ngài làm Chánh ch� � àn trong gi� i � àn này.

N m K� D� u 1969, Ngài � � ng ra trùng tu khu v� � n tháp T� , theo th� i gian và do chi� n tranh � ã d� n b� h� ho i. Sau � ó,

Ngài cho xây d� ng t� � ng rào bao b� c toàn b� khuôn viên T� � ình cho thêm ph� n khang trang nghiêm t� nh.

N m Canh Tu� t 1970, Ngài thành l� p Ph� t h� c vi� n Ph� � c Hu� chuyên khoa Trung � � ng Ph� t h� c t i T� � ình Th� p Tháp,

do Ngài làm Giám vi� n. T ng chúng các n i trong và ngoài t! nh t� u v� tu h� c h n 100 v� . Ban Giáo th� g� m ch� v� : Hòa

th� � ng Giác Tánh, Tâm Ho§n, Giác Ng� , B u Quang; ch� Th� � ng t� a: � ng T� ; Tâm Hi� n. Tr� � ng ho t � � ng cho � � n

n m 1975 thì gi� i tán.

N m Nhâm Tu� t 1982, sau khi Ph� t giáo c� n� � c th� ng nh� t v� m� t m� i, thành l� p Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam. Ngài � � � c

toàn th� T ng Ni, Ph� t t suy c vào ch� c Tr� � ng ban Tr� s� T! nh h� i Ph� t giáo t! nh Ngh� a Bình.

N m inh Mão 1987, t i i h� i i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� II, Ngài � � � c i h� i suy c làm � y viên H� i � � ng

Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m K� T" 1989, nh� m t� c Ph� t hu� � ng, truy� n trì chánh pháp. Ngài cùng ch� tôn � � c t! nh nhà t� ch� c i gi� i � àn

Nguyên Thi� u t i chùa Long Khánh, Qui Nh n. Ngài � � � c cung th! nh làm àn ch� gi� i � àn này.

N m Giáp Tu� t 1994, Ngài � � � c cung th! nh làm àn � � u Hòa th� � ng trong i gi� i � àn Ph� � c Hu� , t� ch� c t i chùa Long

Khánh, Qui Nh n.

N m � t H� i 1995, Ngài m� cu� c � i trùng tu T� � ình Th� p Tháp. Công vi� c � ang ti� n hành d� dang thì Ngài sau m� t c n

b� nh nh� , � ã thu th� n viên t� ch vào ngày mùng 5 tháng Ch p n m � t H� i, nh� m ngày 24 tháng 1 n m 1996, tr� th� 75 n m,

v� i 55 H l p. Tr� � c khi viên t� ch, Ngài có ch� p bút � � m� t bài k� phú pháp � � l i cho môn � � � � t nh� sau:

Pháp tánh b� n lai t� ch

Di � u d� ng th! ki � n công

Ngã kim phú pháp nh�

Pháp pháp t� tánh trung.

Trong su� t qu� ng � � i hành � o, Ngài � ã có công khai s n nh� ng ngôi chùa: Th� a Ân � Pleiku, Viên Thông � Tây S n-Bình

� nh; B� o Hoa � An Nh n-Bình � nh; B� o Lâm, B� o Quang, B� o Giác � Long Khánh- � ng Nai.

Ngoài vi� c ho� ng d� ng Ph� t pháp, � ào t o T ng tài. Ngài còn là m� t thi nhân, m� t v n s� � � � c nhi� u ng� � i m� n m� . Thi

pháp, li� n � � i c� a Ngài hi� n di� n kh p n i t i các t� vi � n trong và ngoài t! nh. Các v n nhân, thi s� n� i danh � � u tìm � � n lu� n

bàn v n ch� ng thi phú v� i Ngài.

Ngài còn � � l i cho cu� c nh� ng tác ph� m:

- Bách Thành Yên Th� y c� a Ph� t Qu� c Thi� n s� (d� ch và tác th )

- Th� p M� c Ng� u � T� ng (d� ch và tác th )

- Long Bích thi t� p I và II

- Kim Cang Ngh� a M ch (d� ch)

- Kim Cang Tr� c S� (d� ch)

- Di à Gi� ng Tho i (d� ch)

TH NG T A THÍCH MINH PHÁT (1956 – 1996)

Th� � ng t� a Thích Minh Phát, pháp danh Nguyên � c, th� danh Lê Nh� t Nguyên, sinh ngày 20 tháng 06 n m Bính Thân

1956 t i Ch� L� n (nay là qu� n 10, thành ph� H� Chí Minh), thân ph� là c� ông Lê Thành An, m u thân là c� bà Tr� ng Th� Ba, song thân � � u � ã t� tr� n. Th� � ng t� a là ng� � i th� t� trong gia � ình, có b� y anh ch� em.

� � c sinh ra trong m� t gia � ình nhân h� u, nhi� u � � i kính tin Tam b� o và s� n túc duyên, nên khi v� a bi� t n u� ng là Th� � ng

t� a � ã n chay; l i gia � ình may m n � g� n chùa nên Th� � ng t� a th� � ng theo m� sang chùa l y Ph� t. Nh� � ó mà h t gi� ng

B� � � ngày càng phát tri� n.

N m Giáp Thìn 1964, Th� � ng t� a � � � c song thân cho xu� t gia h� c � o v� i Hòa th� � ng Thích Thi� n Hòa, Vi� n ch� T� � ình

� n Quang – Giám � � c Ph� t h� c � � � ng Nam Vi� t. K� t� � ó, hôm s� m k� kinh siêng n ng hành � o, Th� � ng t� a cùng s�

huynh Minh Thành gi� ch� c th� gi� h� u c� n Hòa th� � ng B� n s� ; Nh� g� n g i ch� v� cao T ng tôn � � c nên ch� ng trí vô s�

nhi� u � � i huân t� p nhân � ây mà t ng tr� � ng.

N m Tân H� i 1971, Th� � ng t� a � � � c th� gi� i Sa di lúc 15 tu� i v� i Hòa th� � ng Thích Trí Th� t i gi� i � àn � Tu vi� n Qu� ng

� c (Th� � c).

N m � t Mão 1975, v� i h nh nguy� n sâu d� y, oai nghi � � nh � c, � áng làm pháp khí i th� a, Th� � ng t� a � � � c Hòa th� � ng

B� n s� cho th� gi� i T� kheo và B� tát t i gi� i � àn chùa Pháp Gi� i (C� u Tre – Tân Bình) do Hòa th� � ng Thích Hành Tr�

làm � � ng � � u Hòa th� � ng.

N m Bính Thìn 1976, khi H� i � � ng Qu� n tr� T� � ình � n Quang và các c s� tr� c thu� c � � � c thành l� p, Th� � ng t� a � � � c

c gi� ch� c phó T� ng qu� n s� , kiêm ch� c tri kh� T� � ình � n Quang, ch m lo công vi� c n � cho � i chúng m� t cách chu

toàn.

N m inh T" 1977, vâng l� nh Hòa th� � ng B� n s� và theo s� tha thi� t th! nh c� u c� a Ph� t t chùa Viên Giác, Th� � ng t� a

kiêm nh� n ch� c tr� trì chùa Viên Giác, qu� n Tân Bình; � ây c ng là n i th� � � chúng � � t � u Bà T c xu� t gia c� a Th� � ng

t� a.

N m M� u Ng� 1978, sau khi Hòa th� � ng B� n s� viên t� ch, Th� � ng t� a � � � c c làm ch� c Phó giám � � c i Tòng Lâm

Ph� t giáo � t! nh Bà R� a-V ng Tàu. Cùng n m này, Th� � ng t� a xây d� ng chùa Viên Dung � xã Linh ông, huy� n Th� � c

trên ph� n � � t do Ph� t t Di� u H nh dâng cúng, là n i ti � p nh� n chúng � � t � u Bà Di xu� t gia.

N m Nhâm Thân 1992, theo l� i th! nh c� u c� a Hòa th� � ng Ph� � c Quang – tr� trì chùa Ph� ng S n. Thành h� i Ph� t giáo

thành ph� H� Chí Minh b� nhi� m Th� � ng t� a kiêm nhi� m tr� trì chùa Ph� ng S n (chùa Gò) � qu� n 11, thành ph� H� Chí

Minh.

N m Quý D� u 1993, sau i h� i Ph� t giáo toàn qu� c k� III, r � i i h� i Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh l� n th�

IV, Th� � ng t� a � � � c m� i làm � y viên Ban T� thi� n Xã h� i Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, � y viên Ti� u ban T�

thi� n Xã h� i Ph� t gi¨o thành ph� H� Chí Minh và � y viên Ban T� thi� n Xã h� i Ph� t giáo qu� n 10.

N m Quý D� u 1993, Hòa th� � ng Minh H nh, T� ng qu� n s� T� � ình � n Quang viên t� ch. Là m� t trong b� n v� lãnh � o c� a

T� � ình � n Quang, Th� � ng t� a � ã � � m nh� n ch� c phó Ban qu� n tr� kiêm tr� s� , � i � u hành m� i sinh ho t c� a T� � ình.

B� ng gi� i � � c trang nghiêm thanh t� nh, b� c mô ph m ch� n tòng lâm, n i quy h� � ng cho T ng Ni, Ph� t t , trong nh� ng th� p

niên 1975 – 1995, Th� � ng t� a � ã t� ng � � m nh� n các ch� c v� Phó ban Ki� n àn, D n Th! nh s� trong các i gi � i � àn � �

truy� n trao gi� i pháp cho các gi� i t . Qua � ó t� ng hàng l� p gi� i t � o th� trang nghiêm tr� thành ng� � i h� u ích cho � o

pháp và cho xã h� i.

Trong s� nghi� p k� th� a � o m ch, ti� p d n h� u lai báo Ph� t ân � � c, Th� � ng t� a � ã th� � � cho h n m� t tr m T ng Ni xu� t

gia tu h� c và hàng ngàn Ph� t t quy y Tam b� o, th� c hi� n h nh nguy� n l� i tha, tu tâm hành thi� n, � � p � o t� t � � i. Ngoài

tr� ng trách v� n � � ng tài chánh, � m th� c cho tr� � ng C b� n Ph� t h� c i Tòng Lâm, Ni vi� n Thi� n Hòa, Th� � ng t� a còn n�

l � c y� m tr� cho các tr� � ng C b� n Ph� t h� c các t! nh, thành t i m� t s� � i ph� ng, góp ph� n � ào t o T ng Ni tài � � c cho

Giáo h� i và cho các T! nh h� i, Thành h� i Ph� t giáo trong c� n� � c.

B� ng công � � c trang nghiêm Tam b� o là trang nghiêm t� nh � � c� a ch� Ph� t, Th� � ng t� a � ã k� th� a s� nghi� p c� a Hòa

th� � ng B� n s� , n� l� c v� n � � ng tài chánh trùng tu T� � ình � n Quang (qu� n 10), chùa Long Tri� u (Bình Chánh), ki� n thi� t

i Tòng Lâm Ph� t giáo (Bà R� a-V ng Tàu), chùa Hu� Nghiêm (Phú Lâm), chùa D� � c S� (Bình Th nh), chùa Viên Giác

(Tân Bình), chùa Ph� ng S n (qu� n 11) và chùa Khánh � c (Sông Bé), làm trang nghiêm � o tràng x� ng � áng là c s� sinh

ho t tín ng� � ng c� a nhân dân và Ph� t t . Ngoài ra Th� � ng t� a còn � ng h� công tác trùng tu, xây d� ng m� t s� l� n c s� t�

vi � n t i các t! nh, thành trên � � a bàn c� n� � c.

Nêu cao tinh th� n vô ngã v� tha, t� bi c� u kh� c� a � o Ph� t, Th� � ng t� a � ã th� hi� n tinh th� n � u th� i m n th� , h nh nguy� n

t� bi vô h n, qua các m� t công tác t� thi� n xã h� i trên kh p m� i mi � n � � t n� � c; n i nào có thiên tai, l l� t, h� a ho n, b� nh

t� t, � ói khát là n i � ó có hình � nh và tài v� t c� u tr� c� a Th� � ng t� a. Có th� nói Ngài là bi� u hi� n c� a tình th� ng, là s� vui

s� ng c� a ng� � i � au kh� , trong ý ngh� và h nh nguy� n c� a m� t v� B� tát hi� n thân.

Qua phúc � � c trang nghiêm, túc duyên thù th ng, h nh nguy� n k� di� u, n ng l� c phi th� � ng, Th� � ng t� a còn là Y ch! s�

c� a s� � ông Ni gi� i tr� ng� . Ngôn t� thanh nhã, c ch! nh� nhàng, tâm h� n thu� n h� u, Th� � ng t� a � ã làm t� t c� ng� � i di � n

ki � n � � u � � � c an l c, th� a mãn mong c� u và ph� � c lành thêm l� n t� di� u l� c thù th ng b� t kh� t� nghì c� a Ph� t � o.

Ngoài ra, Th� � ng t� a còn dành m� t s� th� i gian � � biên so n nh� ng tác ph� m, g� m có:

- � i s� ng � c i � u Ng� .

- Xuân Vô N ng Th ng.

- Giai tho i nhà Thi� n.

- Các Nghi th� c t� ng ni� m và chúc tán.

- Khoa cúng T� Ki � u àm Di M u.

- Tu ch! nh Gi� i àn Ni.

- Các t� p thi phú v.v...

V � i tinh th� n ho� ng d� ng chánh pháp, l� i l c qu� n sanh, h n n a cu� c � � i ph� ng s� � o pháp và nhân sinh. Th� � ng t� a

� ã � � � c Giáo h� i, Thành h� i Ph� t giáo, � y ban Nhân dân, M� t tr� n T� qu� c thành ph� và qu� n 10 t� ng b� ng Tuyên d� ng

công � � c, các b� ng khen và gi� y khen.

T� cu� i n m Giáp Tu� t 1994, s� c kh� e Th� � ng t� a kém d� n theo ch� ng b� nh nan y, nh� ng Ng� � i v n t! nh giác chánh ni� m

an nhiên t� t i, sinh ho t bình th� � ng v� i ý ni� m sinh t nhàn nhi d� . Sau m� t c n b� nh tái phát, Th� � ng t� a � ã x� báo an t� � ng, thu th� n th� t� ch vào lúc 6 gi� 49 phút ngày 21 tháng 3 n m

Bính Tý (nh� m ngày 8 tháng 5 n m 1996), tr� th� 41 n m, H l p tr� i qua 21 mùa An c� ki � t H .

Th� � ng t� a � ã qu� y gót v� Tây v� nh vi� n, b� l i các pháp h� u vi gi� t m, trên � � � ng ph� ng s� nhân sanh còn nhi� u h nh

nguy� n ch� a tròn. Công � � c c� a ng� � i � ã c� ng hi� n cho � o pháp và nhân sinh s còn � � � c l� u mãi trong tâm t� nh� ng

ng� � i con Ph� t và trong pháp gi� i viên dung vô ng i, qua nh� ng ki� p lai sinh cho � � n khi ch� ng qu� B� � � .

HÒA TH NG THÍCH HOÀN KHÔNG (1900 – 1997)

Hòa th� � ng Thích Hoàn Không, th� danh Ph m Tùng Minh, sinh n m Canh Tý 1900 t i qu� n Châu Thành, t! nh M� Tho

(nay là Ti� n Giang) trong m� t gia � ình trung nông. Thân ph� Ngài là c� ông Ph m V n Lê, thân m u là c� bà Nguy� n Th� Nga. Ngài là con út trong gia � ¬nh có 8 anh ch� em, ng� � i anh th� 3 c� a Ngài xu� t gia � � u Ph� t t� nh� .

Thi� u th� i, Ngài th� � ng theo m� � � n chùa l� Ph� t, th m anh. Nhân duyên v� i Tam b� o bu� i � � u ch! có th� , nào ng� câu

kinh ti� ng k� � � � m th m tâm thi� n, hoa giác ng� d� n d� n k� t n� . N m 20 tu� i (1919-K� Mùi), r b� tr� n duyên, Ngài vào

chùa S c t� Linh Th� u (M� Tho) xin xu� t gia v� i Ngài Thi� n Hu� – Giáo th� chùa S c t� .

N m K� T" 1929, Hòa th� � ng Khánh Hòa kh� i x � � ng phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo � mi� n Nam, � � n n m 1930 (Canh

Ng� ), Hòa th� � ng kiêm tr� trì c� hai chùa Tuyên Linh (M� Cày, B� n Tre) và S c t� Linh Th� u, � � t tr� s� cho t p chí Pháp

Âm t i chùa S c t� , và n i � ây c ng là tr� s� báo Dân Cày c� a T! nh � y M� Tho. Không khí cách m ng, � � u tranh giành � � c

l � p hòa quy� n v� i cao trào ch� n h� ng Ph� t giáo � ang b� ng b� ng khí th� , lôi cu� n t� ng l� p thanh niên nhi� t huy� t nh� p cu� c

và Ngài c ng tham gia cách m ng, c s� ho t � � ng � � t ngay t i chùa. Tháng 2 n m 1930, c s� b� m� t thám Pháp phát hi� n

bao vây chùa. Ngài ph� i b� tr� n sang B� n Tre.

N m Giáp Tu� t 1934, Hòa th� � ng Khánh Hòa cùng ch� v� tôn túc thành l� p H� i L � � ng Xuyên Ph� t h� c t i Trà Vinh, Ngài

v� � ây n� ng ch� T� � � tu h� c. � � c m� t th� i gian, ch� tôn � � c c Ngài v� tr� trì chùa Long H� i (� p Long Th nh, xã

Huy� n H� i, huy� n Càng Long). Trong th� i gian tr� trì � � ây Ngài luôn âm th� m giúp � � cách m ng, ti� p t� l� ng th� c,

thu� c men... l i b� � � ch phát hi� n, Ngài r� i chùa, ra tham gia kháng chi� n và � � � c b� u làm Ch� t� ch Liên xã Tân An –

Huy� n H� i, huy� n Càng Long.

Sau hi� p � � nh Genève (1954), Ngài tr� v� xã Tân An, làm công tác t� thi� n, giúp � � � � ng bào nghèo sau chi� n tranh, và tr�

l i c a thi� n nh� b� n nguy� n ban � � u.

� u n m Quý Mão 1963, Ngài � � � c Hòa th� � ng tr� trì chùa Ph� � c Thanh (xã M� Hòa, huy� n C� u Ngang - Trà Vinh) m� i

v� tr� giúp Ph� t s� và Ngài An c� ki � t H t i � ây. Cu� i n m 1963, Ngài � � � c Ph� t t th! nh v� tr� trì chùa Ph� t B u, xã

Huy� n H� i, huy� n Càng Long.

N m inh Mùi 1967, chùa Ph� t B u b� chi� n tranh thiêu r� i, Ngài � � � c Giáo h� i m� i v � chùa Ph� � c Hòa, th� xã Trà Vinh

� � cùng quý tôn túc � i � u hành Ph� t h� c vi� n Ph� � c Hòa.

N m Nhâm Tý 1972, Ngài � � � c ch� S n thi� n � � c cung th! nh làm Thi� n ch� tr� � ng H chùa Ph� � c Thanh. Sau khóa H

này, Ngài � � � c cung th! nh � l i nh� n ch� c tr� trì chùa Ph� � c Thanh.

N m Quý S u 1973, uy tín và � � c � � ngày m� t t ng cao, Ngài � � � c cung th! nh làm Thi� n ch� khóa An c� ki � t H t i chùa

Ph� t Tâm (xã Ph� � c H� o).

N m Giáp D� n 1974, Ngài l i � � � c cung th! nh làm Thi� n ch� tr� � ng H chùa Ph� Quang (xã Long Th� i).

� u n m � t mão 1975, Ngài � � � c Hòa th� � ng Thích Hoàn Thông, Chánh � i di� n Ph� t giáo t! nh V� nh Bình m� i v � tr� trì

chùa Long Khánh, tr� s� c� a T! nh h� i Ph� t giáo t i th� xã Trà Vinh. Và c ng trong n m này, Ngài � � � c Vi � n Hóa o Giáo

h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t suy c làm Chánh � i di � n Ph� t giáo t! nh V� nh Bình thay cho Hòa th� � ng Hoàn Thông

b� b� nh duyên.

N m Bính Thìn 1976, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t t� ch� c i h� i Ph� t giáo nhi� m k� 7. Ngài � � � c m� i d�

i bi � u chính th� c � n v� Trà Vinh. Do � � � ng xá tr c tr� , và mu� n th� hi� n t� m lòng vì � o pháp c� a mình, Ngài � ã th� c

hi� n chuy� n � i v � d� i h� i b� ng xe � p v� i c� ý chí � � � tu� i 76, và Ngài � ã � � n � ích � úng ngày khai m c i h� i t i

chùa � n Quang, qu� n 10, Tp. H� Chí Minh.

N m Tân D� u 1981, Ph� t giáo ba mi� n � � t n� � c � � � c th� ng nh� t, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam ra � � i. Ngài � � � c suy c

làm Thành viên H� i � � ng Ch� ng minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam nhi� m k� I. Sau � ó, Ban Tr� s� Ph� t giáo

t! nh Trà Vinh � � � c thành l� p, Ngài � � � c cung th! nh Ch� ng minh Ban Tr� s� T! nh h� i cho � � n ngày viên t� ch.

N m Canh Ng� 1990, tu� i cao s� c kém và th� � ng hay � au b� nh, Ngài � � � c � � t là Th� � ng t� a Thích L� S� , tr� trì chùa

Ph� � c Thanh cung th! nh Ngài v� chùa � � ph� ng d� � ng.

Ngày mùng 6 tháng 2 n m inh S u, nh� m ngày 14 tháng 3 n m 1997, vào lúc 15 gi� 30 phút, Ngài an nhiên th� t� ch t i

chùa Ph� � c Thanh, tr� th� 98 tu� i � � i, v� i g� n n a th� k� dành cho � o pháp.

M � t � � i � em h� t tâm l� c v� a ph� ng s� � o pháp – v� a c� ng hi� n cho � � t n� � c dân t� c. Ngài là t� m g� ng ph� ng ti� n th�

nh� p t� t i, � � cho T ng b� o � � � c trùng h� ng trong t� ng giai � o n l� ch s dân t� c.

HÒA TH NG THÍCH TÂM MINH (1910 – 1997)

Hòa th� � ng Thích Tâm Minh, pháp danh Tâm Minh, pháp hi� u Thông t, th� danh là � ng V n Ti� n, sinh n m Canh

Tu� t-1910, t i thôn Tiên H� i, xã ông H� i, huy� n ông Anh, Hà N� i.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình có truy� n th� ng nho h� c và thu� n tín Ph� t giáo, thân ph� là c� � ng V n N m, thân

m u là c� Phan Th� Thanh. Ngài là con th� hai trong gia � ình.

N m Tân D� u 1921, nh� � ã có c n duyên v� i Tam b� o t� thu� thi� u th� i, nên � � n n m 11 tu� i, Ngài � � � c song thân cho

phép � � n xu� t gia c a Ph� t, theo h� u S� t� Thích Thông T� ng, tr� trì T� � ình Liên Phái, ph� B ch Mai - Hà N� i. Tr� i qua

nh� ng n m � � u khai tâm h� c � o, Ngài luôn siêng n ng ch� p tác hành � o, hi� u h� c kinh lu� t, nghi t c thi� n môn.

N m 17 tu� i ( inh Mão – 1927), Ngài � � � c S� t� truy� n th� Sa di gi� i t i T� � ình Liên Phái, ti� p t� c trau d� i � � c h nh � �

ti � n tu � o nghi� p.

N m 20 tu� i (Canh Ng� – 1930), Ngài � � � c � ng � àn th� gi� i C� túc t i T � � ình Liên Phái, do S� t� làm àn � � u truy� n

trao gi� i pháp, S� t� ban cho Ngài pháp t� là Thông t, � � chính th� c b� � c vào hàng T ng b� o.

Sau khi � c pháp, Ngài n� l� c tu hành, thúc li� m thân tâm, trau gi� i gi� i � � c. Nh� n th� y Ngài có t� ch� t h� c Ph� t, nh� ng

mong phát túc siêu ph� ng, nghiên t� m giáo � i � n, nên S� t� � ã cho Ngài � � n tham h� c n i ch� n T� B� ng S� , m� t � o tràng

� ào t o T ng tài danh ti� ng lúc b� y gi� do Hòa th� � ng Thích Trung Th� gi� ng d y. Ngài theo h� c n i � ây trong nhi� u n m

li � n.

� n n m Giáp Thân – 1944, sau 14 n m h� u c� n bên Th� y, Ngài � � � c S� t� cùng ch� T ng trong S n môn c v� tr� trì

chùa Ông ình, huy� n Khoái Châu, t! nh H� ng Yên. Giai � o n này; m� t m� t Ngài lo ho� ng d� ng Ph� t pháp, cùng v� i tín

� � trùng tu l i ngôi chùa cho T ng Ni, Ph� t t tu h� c; m� t m� t v� n � � ng Ph� t t và nhân dân tham gia vào công cu� c kháng

chi� n giành � � c l� p c� a T� qu� c.

Cách m ng Tháng 8 n m 1945 thành công, Ngài � ã tham gia cu� c � � u tranh b� o v� chính quy� n nhân dân v� a thành l� p.

N m 1947, Ngài � � � c b� u vào Ban ch� p hành Ph� t giáo C� u qu� c huy� n Khoái Châu và v� n � � ng c� u t� , quyên góp � ng

h� cho trung � � i T ng Già c� u qu� c c� a huy� n.

T� n m này cho � � n n m 1965, Ngài � ã � óng góp công s� c r� t nhi� u cho � � t n� � c qua các công tác � � m nhi� m: � y viên

M � t tr� n Liên Xã (1949); Ch� t� ch M� t tr� n xã Ông ình (1953-1955); Phó Ch� t� ch M� t tr� n T� qu� c huy� n Khoái Châu

(1956), i bi� u H� i � � ng Nhân dân huy� n (1962-1965); xây d� ng � � i Ph� lão tr� ng cây gây r� ng trong 9 n m, tr� thành lá

c� � � u c� a t! nh H� ng Yên (1962), � úng nh� tinh th� n Ph� t giáo: “Ph� t pháp b� t ly th� gian giác”.

N m M� u Thân – 1968, khi t! nh H� ng Yên và t! nh H� i D� ng h� p nh� t, Ngài � � � c ch� T ng Ni suy c gi� ch� c H� i phó

Chi h� i Ph� t giáo Th� ng nh� t t! nh H� i H� ng; � � ng th� i suy tôn Ngài � � m lãnh ch� c v� tr� trì ch� n tòng lâm Côn S n.

T i chùa ông Thu� n, n i tr � s� c� a T! nh h� i Ph� t giáo � th� xã H� i D� ng. Ngài � ã v� n � � ng trùng tu Tam b� o, tôn t o

chính � i � n, T ng vi� n, trai � � � ng tr� nên khang trang tráng l� nh� ngày nay.

N m Bính Thìn – 1976, Ngài � � � c � � b t ch� c v� Phó ch� t� ch � y ban M� t tr� n T� qu� c t! nh H� i H� ng. � ng th� i, Ngài

� � � c b� u vào H� i � � ng Nhân dân th� xã H� i D� ng liên ti� p t� khóa 5 � � n khóa 12.

N m Tân D� u 1981, t i i h� i i bi� u th� ng nh� t Ph� t giáo Toàn qu� c � � � c t� ch� c t i Th� � ô Hà N� i, Ngài � � � c cung

th! nh vào H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam và gi� ch� c v� Phó Ban Tr� s� T! nh h� i Ph� t giáo H� i

H� ng.

Là m� t v� cao T ng c� ng hi� n tr� n � � i cho � o pháp và dân t� c, Ngài luôn gi� truy� n th� ng sinh ho t Ph� t giáo nghiêm m� t,

hàng n m � � u � � n t� ch� c khóa H an c� , tr� c ti� p gi� ng d y cho T ng Ni h� u h� c và truy� n trao gi� i pháp cho hàng tr m

gi� i t � � � c ân triêm pháp nh .

Là m� t b� c tôn s� � ã dày công dìu d t hàng ngàn môn � � Ph� t t và hàng tr m T ng Ni, C� s� ; trong � ó có nhi� u v� � ã

tr� � ng thành, noi theo g� ng sáng c� a Ngài, b� n v� ng � o tâm, tinh nghiêm gi� i h nh, ho� ng d� ng chính pháp.

Th� nh� ng, tu� i càng cao, xác thân t� � i � � n lúc hoàn nguyên, Ngài � ã thu th� n th� t� ch vào lúc 13 gi� ngày mùng 8 tháng

Giêng n m inh S u (nh� m ngày 14 tháng 2 n m 1997), Hòa th� � ng tr� th� 87 n m, v� i 50 tu� i � o.

HÒA TH NG THÍCH T HU (1910 – 1997)

Hòa th� � ng Thích T� Hu� (T ng tín � � th� � ng g� i là S� C� ), th� danh T V n Ph� ng, sinh n m Canh Tu� t – 1910, t i làng

Tân H� ng, huy� n Châu Thành, t! nh M� Tho (nay là t! nh Ti� n Giang), thân ph� là c� T V n Phi và thân m u là c� Thi� u

Th� N� .

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình nông dân nhân h� u có n� n� p nho phong. Thân m u m� t lúc Ngài m� i h n 3 tháng tu� i,

nên � � � c bà n� i tr � c ti� p nuôi d� � ng cho � � n khi khôn l� n. Nh� m� i ng� � i trong cu� c s� ng � � i th� � ng, n m 21 tu� i Ngài

vâng l� i bà n� i, làm tròn b� n ph� n ng� � i con trai là n� i dõi tông � � � ng, tr� hi� u d� � ng cho gia t� c.

N m 23 tu� i (1933), Ngài quy y th� gi� i v � i Hòa th� � ng Thích Ho� ng Thông – chùa Long H� i � xã Phú M� . T� � ây Ngài

tr� i qua � � i s� ng c� a ng� � i c� s� tu h� c t i gia, v� a m� u sinh ph� giúp gia � ình, mà tâm ni� m lúc nào c ng suy t� v� lý � o.

N m 36 tu� i (1946), duyên lành � ã � � n, m� t bu� i sáng � i ch� M � Tho, tình c� Ngài � � � c g� p T� s� Minh ng Quang

� ang du hành kh� t th� c, giáo hóa � � sanh, ý t� � ng xu� t gia � ã t� lâu � p � , nay càng � � � c thôi thúc. Tr� v� , Ngài bèn l� p

m� t ngôi t� nh th� t � g� n nhà, � � t� mình t� nh tu h� c � o, c ng là cách thoát ly d� n cõi � � i u� tr� � c.

Sau m� t l � n nghe T� s� Minh ng Quang thuy� t pháp t i chùa Linh B u, xã Phú M� nhân d� p l� Vu Lan Th ng H� i. Ngài

tha thi� t c� u th! nh T� s� v� n i t � nh th� t c� a mình, � � ân triêm pháp nh , tham v� n � o m� u. L� n g� p g� này là kh� i � i � m

� � y thi� n duyên cho cu� c � � i � o nghi� p sau này. Ngài tr� thành m� t thi� n nam c� n s� c� a chùa Linh B u và c� a T� s� .

H n m� t n m sau, nhân duyên h� i � � , Ngài xin phép T� s� cho xu� t gia nh� p � o, và tr� thành m� t trong nh� ng v� T ng

xu� t gia � � u tiên trong hàng � � t c� a T� s� . N m � y, Ngài tròn 37 tu� i (1947).

B� � c � � u s� nghi� p tu t� p, Ngài � � � c t� p s� hành � o t i Tân An, M� Tho, Gò Công r� i ng� � c lên Tây Ninh, Bình D� ng

h n ba tháng. Sau � ó, Ngài l i tr� v� chùa Linh B u � � th! nh giáo và ph� ng s� T� s� .

N m 1948, Ngài l i � � � c T� s� cho phép � i hành � o, hóa duyên ti� p t� c. Lúc � M� Tho, lúc qua B� n Tre, ban ngày kh� t

th� c, ban � êm gi� ng kinh thuy� t pháp cho bá tánh quanh vùng. Th� i gian này, các t� nh xá ch� a thành l� p, nên Ngài ph� i

th� � ng tá túc � mi� u hoang, � ình v ng nh� h nh � u � à.

V � n xu� t thân t� giai c� p bình dân, l i thêm tính tình ôn hòa, chính tr� c, nên � i � � n � âu thuy� t pháp gi� ng kinh, Ngài c ng

th� � ng dùng nh� ng l� i l bình d� , � n gi� n nh� ng th� m sâu vào lòng nh� ng tín � � Ph� t t � � n v� i Ngài.

Tháng 7 n m Canh D� n (1950), Ngài � � � c các Ph� t t cúng d� � ng m� t ngôi t� nh th� t � � an tâm tu h� c, ho� ng pháp l� i sanh.

Ng� � i có công lao trong vi� c dâng cúng � � t cho Ngài là cô Chín Thanh, m� t n� Ph� t t v� sau c ng xu� t gia theo T� s� v� i

pháp danh là H� u Liên. T� nh th� t � � � c thành l� p v� i tên là T� nh xá M� � c.

T� � ây tr� v� sau, Ngài hành � o nhi� u n i và m� mang thêm nhi� u � o tràng, t� nh xá nên các tín � � Ph� t t m� n m� tài

� � c, quy t� v� r� t � ông h� c � o tu t� p.

B� � c vào n m 1952, � � thu� n ti� n cho vi� c du hóa các n i, Ngài xin phép T� s� � � � c tách giáo � oàn, l� p thân hành � o

theo tôn ch! Kh� t s� ho� ng truy� n giáo pháp, l� i l c nhân sinh. Ngài � � � c T� s� thu� n tình h� a kh� .

� n � � u n m 1954, trong m� t l � n ghé th m t� nh xá M� � c (M� Tho) tr� � c khi v� t� nh xá Ng� c Quang (Sa éc), nh� � ã

c� m nh� n � � � c nhân duyên hành � o s p mãn, T� s� � ã g� i Ngài � � n m� t bên trao l� i giáo hu� n nh n nh� : “T � Hu� � l i

ráng tinh t� n tu h� c, l� n này tôi � i, ch c lâu l m m� i g� p l i”, � ây c ng là di hu� n cu� i cùng c� a T� s� tr� � c khi ra � i mãi

mãi.

Sau khi T� s� v ng bóng, các v� � i � � t chia nhau l� p thân hành � o r� ng kh p hai mi� n Nam Trung Vi� t Nam. Riêng

Ngài n� l� c tu trì, ho� ng d� ng � o pháp theo h nh nguy� n c� a mình, l� n l� � t thành l� p � � � c các ngôi � o tràng t� nh xá

nh� sau:

1. T� nh xá M� � c, M� Tho vào n m 1950.

2. T� nh xá An � c, B� n Tre vào n m 1951.

3. T� nh xá B� � , M� Cày, B� n Tre vào n m 1951.

4. T� nh xá Thành � c, Thành Th� i (Th m), M� Cày vào n m 1952.

5. T� nh xá Long � c, Trung L� ng, M� Tho vào n m 1969.

6. T� nh xá Bình Ph� � c, Hàm Luông, B� n Tre vào n m 1970.

7. T� nh xá Ng� c Hi� p, Bình D� ng vào n m 1972.

8. T� nh xá Ng� c Chung, Tân Bình, Sài Gòn vào n m 1972.

9. T� nh xá Ng� c Bình, Phan Thi� t vào n m 1973.

10. T� nh xá Ph� � c Tu, Long Thành, � ng Nai vào n m 1974.

11. T� nh xá Trúc Lâm, Long Thành, � ng Nai vào n m 1968.

12. o tràng chùa Ph� � c An C� T� , Gi� ng Tre, Ba Tri, B� n Tre (do Ph� t t h� t� hi� n cúng, th! nh Ngài v� hành � o t�

n m 1956).

N m 1951, khi Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t � � � c thành l� p, Ngài � � � c m� i tham gia Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t, r� i là

thành viên Giáo h� i T ng Già toàn qu� c. Ngài � i di � n cho h� phái Kh� t s� hòa nh� p cùng T ng Ni các tôn phái chung s� c

phát tri� n ngôi nhà Ph� t giáo Vi� t Nam, ti� p n� i phong trào ch� n h� ng tr� � c � ó.

N m 1964, khi Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam th� ng nh� t � � � c thành l� p, Ngài là Thành viên T! nh h� i Ph� t giáo M� Tho cho

� � n ngày th� ng nh� t � � t n� � c n m 1975.

Ngài quan tâm thi� t th� c � � n � � i s� ng tu h� c c� a các � � t xu� t gia và t i gia, nên ch� tr� ng “t� l � c cánh sinh” � � ng ra t�

ch� c làm ru� ng, xin c� p th� tín � � cho Ph� t t , lo vi� c hoãn d� ch cho ch� T ng trong nh� ng n m tr� � c 1975.

� c bi� t, Ngài còn thành l� p ngh� a trang t i � p Long H� ng, xã Long An, huy� n Châu Thành, M� Tho chôn c� t mi� n phí cho

� � ng bào, Ph� t t nghèo; và xây d� ng m� t lò thiêu c ng mi� n phí t i khuôn viên chùa Pháp B� o, d� � i s� tr� giúp c� a Hòa

th� � ng Pháp L c và S� cô Hi� u Liên.

� i v� i xã h� i, Ngài thành l� p H� i t� thi� n t i thành ph� M � Tho, làm Ch� t� ch danh d� c� a H� i, và m� phòng thu� c Nam

tr� b� nh mi� n phí cho t� t c� m� i ng� � i.

N m 1981, sau khi Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam thành l� p t� 9 t� ch� c h� phái Ph� t giáo trong c� n� � c t i th� � ô Hà N� i,

Ngài � � � c m� i làm Thành viên Ban Ch� ng minh Ban Tr� s� T! nh h� i Ph� t giáo t! nh Ti� n Giang.

N m 1988, do công lao � óng góp công s� c cho cách m ng trong giai � o n kháng chi� n, Ngài � � � c Nhà n� � c trao t� ng

Huân ch� ng Kháng chi� n h ng nhì.

N m 1992, t i i h� i Ph� t giáo Tòan qu� c l� n th� III t i Th� � ô Hà N� i, Ngài � � � c cung th! nh làm Thành viên H� i � � ng

Ch� ng minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

Trong hàng � � t xu� t gia, có nh� ng v� � ã tr� � ng thành n� i chí c� a Ngài trên � � � ng ph� ng s� � o pháp và dân t� c nh� các

v� : Th� � ng t� a Giác Toàn (Tp. H� Chí Minh); Th� � ng t� a Hu� Tâm (M� Tho); Th� � ng t� a Hu� T� n, Hu� Ng� (B� n Tre);

i � � c Minh Thu� n (Bình D� ng)...

Nh� ng n m cu� i � � i, Ngài v n m� t lòng lo cho � o pháp và xã h� i m� c dù tu� i già s� c y� u. Ngài dành h� t th� i gian cho

vi � c d y d� T ng chúng, Ph� t t ; h� t thu� c ch� a b� nh cho m� i ng� � i. Ngài biên so n và � n t� ng b� sách “Thu� c Nam gia

truy� n” (tr� n b� 3 t� p, dày h n 3.000 trang), cùng � n t� ng các kinh sách � � c t� ng ph� thông � � n các Ph� t t � nh� ng vùng

xa xôi h� o lánh.

Ngày 27 tháng 6 n m inh S u, nh� m ngày 31.7.1997, vào lúc 12 gi� 30 phút, Ngài x� b� nh� c thân thu th� n t� ch di� t, tr�

th� 88 tu� i, gi� i l p 50 n m.

HÒA TH NG THÍCH THI N HÀO (1911 – 1997)

Hòa th� � ng Thích Thi� n Hào th� danh là Tr� ng Minh t, sinh ngày 15 tháng 2 n m Tân H� i 1911 t i làng An Phú ông,

huy� n Hóc Môn, t! nh Gia � nh – nay là qu� n 12, thành ph� H� Chí Minh. Thân ph� Ngài là c� Tr� ng Minh Phát, hi� u t

Vinh, thân m u là c� inh Th� Cang, Ngài là con m� t trong gia � ình.

� � c sinh ra và l� n lên trong m� t gia � ình tin Ph� t, và nh� � ã có s� n h t gi� ng xu� t tr� n t� nhi� u ki� p, nên Ngài s� m nh� n

th� c � � � c cõi � � i là gi� t m, th� s� phù vân, ch! có � o gi� i thoát là c� u cánh. N m 1927, Ngài xin phép song thân � � � c

xu� t gia � � u Ph� t v� i T � Hu� ng n i chùa Thiên Thai – Bà R� a, � � � c T� ban pháp danh Tr� ng Thanh, n m � y Ngài v� a

tròn 16 tu� i. Sau khi xu� t gia Ngài � ã n� l� c tinh c� n tu h� c, d ng mãnh v� � t xa các b n � � ng môn, � � � c B� n s� và huynh

� � vô cùng yêu m� n.

N m Canh Ng� 1930, Ngài � � � c T� cho � � c cách th� tam � àn C� túc gi� i t i gi� i � àn chùa Giác Ho� ng - Bà i � m - Hóc

Môn, và � � � c ban pháp t� Pháp Quang, pháp hi� u Thi� n Hào, n� i pháp � � i th� 42 dòng Thiên Thai Thi� n Giáo Tông.

T� n m 1931 � � n n m 1939, T� m� tr� � ng Gia giáo t i T� � ình Thiên Thai, Ngài � ã cùng v� i các pháp huynh: Hòa th� � ng

Minh Nguy� t, Pháp Dõng, Pháp Lan, Minh Tâm, Pháp H� i v.v... tu h� c � � ây trong m� t th� i gian g� n 10 n m.

Trong th� i gian tu h� c t i T� � ình Thiên Thai, ngoài nh� ng th� i khóa tu h� c, Ngài còn � � � c g� n g i, h� u c� n bên T� s� Hu�

ng. Qua � ó, Ngài � ã nghe � � � c n� i dung nh� ng bu� i t � a � àm gi� a T� và c� Nguy� n Sinh S c, thân sinh c� a H� Ch� t� ch

v� tình hình � � t n� � c. T� � y, Ngài � ã b t � � u có ý th� c v� tinh th� n yêu n� � c, � � c l� p dân t� c, gi� i phóng quê h� ng và có

d� h� � ng cho t� ng lai khi � � � i � u ki� n.

N m Canh Thìn 1940, Ngài tr� v� quê nhà, xây d� ng ngôi chùa T� � ng Quang t i xã An Phú ông, do Ngài làm tr� trì và

cùng Pháp huynh là Hòa th� � ng Pháp Dõng chung lo phát tri� n ngôi Tam b� o này.

N m � t D� u 1945, Ngài tham gia ho t � � ng cách m ng khi H� i Ph� t giáo C� u qu� c Nam b� ra � � i do Hòa th� � ng Minh

Nguy� t làm H� i tr � � ng. K� ti � p, H� i Ph� t giáo C� u qu� c t! nh Gia � nh � � � c thành l� p, ban lãnh � o g� m có Hòa th� � ng

B u ng làm H� i tr � � ng, Hòa th� � ng Pháp Dõng làm Phó H� i tr� � ng, Hòa th� � ng B u Ý làm Th� ký và Ngài làm � y

viên Kinh tài, tr� s� � � t t i chùa T� � ng Quang, xã An Phú ông.

N m inh H� i 1947, do gi� c Pháp càn quét, � � b� o toàn l� c l� � ng Ngài ph� i lánh sang chùa Long Huê - Gò V� p, r� i � � n tá

túc t i chùa Thiên Ph� � c-C� u Kho - Sài Gòn, � � ng th� i � � � c Hòa th� � ng Thiên Ph� � c gi� i thi � u Ngài theo h� c t i tr� � ng

Ph� t h� c Giác Nguyên � Khánh H� i do Hòa th� � ng Hành Tr� ch� gi� ng.

N m M� u Tý 1948, Ngài � � n nh� p chúng n i tr� � ng H chùa H� ng Long - Ch� L� n, do Hòa th� � ng Hu� Chánh làm Ch�

H� ng.

N m K� S u 1949, Ngài � � � c Hòa th� � ng Pháp s� Ki � u L� i m� i v � gi� ng pháp t i tr � � ng H� ng chùa Linh Quang – M�

Tho.

N m Canh D� n 1950, uy tín lan r� ng sau khóa An c� � M � Tho, Ngài � � � c Ph� t t th! nh v� tr� trì chùa Ph� � c Nguyên –

B� n Tre và cu� i n m 1950 v� tr� trì chùa B u An – M� Tho.

N m 1951 � � n n m 1954, khi Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t � � � c thành l� p, Ngài � � � c ch� S n thi� n � � c suy c làm Tr� s�

tr� � ng Giáo h� i T ng Già t! nh M� Tho.

Trong th� i gian ho t � � ng t i M � Tho và B� n Tre, Ngài � ã có nhân duyên h� i ki � n v� i các b� c cao T ng th c � � c, giàu lòng

cách m ng và yêu n� � c lãnh � o H� i Ph� t giáo C� u qu� c t! nh M� Tho và t! nh B� n Tre nh� Hòa th� � ng Thái Không, Ph� � c

Chí, Thành L� , Ni� m Ngh� a v.v...

N m Nhâm Thìn 1952, Ngài � � � c Hòa th� � ng Minh Nguy� t, � y viên M� t tr� n Liên Vi� t m� i d� i h� i Liên hoan Tôn

giáo Dân t� c t i chi� n khu � ng Tháp M� � i và theo h� c ch� ng trình 3 tháng v� chính sách c� a � ng Lao � ng Vi� t Nam

� � tham gia công tác tôn giáo v� n.

N m � t Mùi 1955, Ngài � � � c t� ch� c � i � u tr� v� ho t � � ng t i vùng Sài Gòn - Gia � nh. Tr� v� Sài Thành, Ngài trú x� t i

chùa Giác Ng n - Phú Nhu� n.

N m inh D� u 1957, Ngài � ã � � � c T ng Ni Ph� t t suy c làm T� ng Th� ký Giáo h� i L � c Hòa T ng và L� c Hòa Ph� t T .

Tr� s� Giáo h� i � � t t i chùa Long Vân – Bình Th nh.

N m K� H� i 1959, ch� S n thi� n � � c suy c Ngài làm H� i tr � � ng H� i L � c Hòa T ng và L� c Hòa Ph� t T .

Gi� a n m 1960, m� t c s� cách m ng b� l� khi� n nhi� u ng� � i b� b t, Ngài ph� i r� i chùa Giác Ng n lánh v� mi� n Tây và

� � � c Hòa th� � ng Pháp Tràng liên l c v� i t� ch� c � � a Ngài vào chi� n khu � ng Tháp M� � i. � ng th� i n m này, M� t tr� n

Dân T� c Gi� i Phóng Mi� n Nam � � � c thành l� p, Ngài � � � c m� i làm � y viên � y ban M� t tr� n Dân t� c Gi� i phóng mi� n Tây

Nam b� .

N m Tân S u 1961, t i i h� i M � t tr� n Dân t� c Gi� i phóng mi� n Nam Vi� t Nam l� n th� 1, Ngài � � � c c làm � y viên

oàn Ch� t� ch � y ban Trung � ng M� t tr� n Dân t� c Gi� i phóng mi� n Nam.

N m Nhâm D� n 1962, Ngài ch� trì i h� i T ng Ni t! nh B� n Tre � t k� t qu� thành công t� t � � p.

N m Quý Mão 1963, Ngài tham d� i h� i Ph� t giáo Châu Á t i chùa Qu� ng T� - B c Kinh. T i i h� i, Ngài � ã t� cáo

chính sách � àn áp tôn giáo c� a ch� � � � � c tài gia � ình tr� Ngô ình Di� m t i mi � n Nam Vi� t Nam. Toàn th� i h� i � ã vô

cùng c� m � � ng và chú ý theo dõi l� i phát bi� u c� a Ngài, � � ng th� i nhi� t tình � ng h� các phong trào � � u tranh gi� i phóng

dân t� c t i mi � n Nam trong � ó có Ph� t giáo. Sau � ó, Ngài � i th m m� t s� t! nh, thành ph� c� a Trung Qu� c.

i h� i Ph� t giáo Châu Á k� t thúc, Ngài tr� v� Hà N� i và � � n y� t ki� n H� Ch� T� ch l� n � � u tiên. M� t tháng sau, Ngài lên

� � � ng � i th m các n� � c trong kh� i Xã h� i ch� ngh� a � ã � ng h� M � t tr� n Dân t� c Gi� i phóng mi� n Nam Vi� t Nam.

N m Giáp Thìn 1964, t i i h� i M � t tr� n Dân t� c Gi� i phóng mi� n Nam Vi� t Nam l� n th� 2, Ngài � � � c tái c làm � y viên

oàn Ch� t� ch � y ban Trung � ng M� t tr� n Dân t� c Gi� i phóng mi� n Nam Vi� t Nam.

N m M� u Thân 1968, t i i h� i Qu� c Dân, thành l� p Chính ph� Cách m ng Lâm th� i C� ng hòa mi� n Nam Vi� t Nam t i

L � c Ninh - t! nh Bình Long, Ngài � � � c c làm � y viên H� i � � ng C� v� n Chính ph� .

N m K� D� u 1969, Ngài tháp tùng phái � oàn Chính ph� Cách m ng Lâm th� i C� ng hòa mi� n Nam Vi� t Nam và M� t tr� n

Dân t� c Gi� i phóng mi� n Nam Vi� t Nam ra th m mi� n B c và y� t ki � n H� Ch� t� ch l� n cu� i cùng.

N m Nhâm Tý 1972, Ngài d� ki � n tham gia i h� i Ph� t giáo Châu Á t i Nh� t B� n nh� ng không thành. Sau � ó, Ngài � ã � i

th m m� t s� n� � c: � n � , Népal, Mông C� và Liên Xô và tr� v� n� � c trong th� i � i � m hi� p � � nh ch� m d� t chi� n tranh, l� p

l i hòa bình t i Vi � t Nam � � � c ký k� t � Paris.

N m Quý S u 1973, t! nh Qu� ng Tr� � � � c gi� i phóng h n phân n a, v n phòng và nhà khách Chính ph� Cách m ng Lâm

th� i C� ng hòa mi� n Nam Vi� t Nam � � t t i Cam L� , Ngài � � � c c làm � y viên Th� � ng tr� c � � � ón ti� p các phái � oàn

khách qu� c t� � � n th m Chính ph� và v n phòng.

Cu� i n m 1973, Ngài � � � c c làm Ch� t� ch � y ban B� o v� Tù chính tr� mi� n Nam Vi� t Nam � � � ôn � � c vi� c thi hành Hi� p

� � nh Paris v� tù binh.

N m � t Mão 1975, sau khi mi� n Nam � � � c gi� i phóng, � � t n� � c th� ng nh� t, Ngài tr� v� thành ph� H� Chí Minh, ph� trách

công tác dân v� n v� tôn giáo c� a Chính ph� . Tháng 8 n m 1975, Ngài tích c� c v� n � � ng thành l� p Ban Liên l c Ph� t giáo

yêu n� � c thành ph� H� Chí Minh do Hòa th� � ng Minh Nguy� t làm Ch� t� ch. � n n m 1977, Ngài � � � c suy c b� sung

làm Phó ch� t� ch Th� � ng tr� c Ban liên l c Ph� t giáo yêu n� � c thành ph� H� Chí Minh.

� u n m 1976, Ngài là � i bi � u tham d� i h� i Ph� t giáo châu Á l� n th� 4 � � � c t� ch� c t i Nh� t B� n.

Gi� a n m 1976, trong cu� c b� u c Qu� c h� i chung c� n� � c, Ngài � ã � c c � i bi � u Qu� c h� i khóa VI, � � ng th� i � � � c c

làm � y viên � y ban V n hóa Giáo D� c, � y viên � y ban So n th� o Hi� n pháp c� a Qu� c h� i.

Cu� i n m 1976, Ngài tham d� H� i ngh� Hi � p th� ng th� ng nh� t 3 t� ch� c: M� t tr� n T� qu� c Vi � t Nam (mi� n B c), M� t

tr� n Dân t� c Gi� i phóng mi� n Nam Vi� t Nam, Liên minh các l� c l� � ng dân ch� và hòa bình thành m� t t� ch� c th� ng nh� t là

M � t tr� n T� Qu� c Vi � t Nam; Ngài � � � c c làm � y viên � y ban Trung � ng M� t tr� n T� qu� c Vi� t Nam trong nhi� u nhi� m

k� .

N m Canh Thân 1980, Ngài � � � c tái � c c làm � y viên Th� � ng v� Qu� c h� i.

Cùng n m, trong b� i c� nh � � t n� � c � � � c th� ng nh� t, giang s n n� i li � n m� t cõi, B c Nam sum h� p m� t nhà, � � � áp � ng

nguy� n v� ng th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam c� a T ng Ni Ph� t t c� n� � c, Ban v� n � � ng th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam

� � � c thành l� p, g� m ch� tôn giáo ph� m c� a 9 t� ch� c h� phái Ph� t giáo Vi� t Nam do Hòa th� � ng Thích Trí Th� làm

Tr� � ng ban; Ngài � � � c c làm � y viên Th� � ng tr� c c� a Ban v� n � � ng.

N m Tân D� u 1981, Ngài làm Tr� � ng � oàn � i bi � u Ban Liên l c Ph� t giáo yêu n� � c thành ph� H� Chí Minh, tham d� i

h� i � i bi� u Ph� t giáo Th� ng nh� t Vi � t Nam t i Hà N� i. T i i h� i, Ngài � � � c suy tôn làm Thành viên H� i � � ng Ch� ng

minh và suy c làm Phó ch� t� ch H� i � � ng Tr� s� Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

Vào n m 1982, i h� i thành l� p Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh � � � c t� ch� c. Ngài � � � c i h� i suy c làm Phó Ban

th� � ng tr� c và Hòa th� � ng Thích Trí T� nh làm Tr� � ng ban Tr� s� .

N m Giáp Tý 1984, theo s� th! nh c� u c� a Ban Qu� n tr� và Ph� t t chùa Xá L� i; Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí

Minh � ã b� nhi� m Ngài làm Vi� n ch� chùa Xá L� i - qu� n 3 cho � � n ngày viên t� ch.

N m inh Mão 1987, i h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh nhi� m k� II � � � c t� ch� c. T i i h� i, Ngài � � � c suy c

làm Tr� � ng Ban tr� s� Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh cho � � n ngày x� b� báo thân.

N m Nhâm Thân 1992, t i i h� i Ph� t giáo tòan qu� c l� n III, Ngài � � � c i h� i suy c làm Phó Ch� t� ch Th� � ng tr� c H� i

� � ng Tr� s� Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam cho � � n ngày tr� v� cõi Ph� t.

N m Quý D� u 1993, sau khi Giáo h� i ti � p nh� n c s� Qu� ng � c, v n phòng 2 Trung � ng Giáo h� i � � � c d� i t � chùa Xá

L � i v � tr� s� m� i – Thi� n vi� n Qu� ng � c - qu� n 3, Ngài � ã � � � c Giáo h� i b� nhi� m làm Vi� n ch� Thi� n vi� n Qu� ng � c.

Trong nh� ng n m t� 1983 � � n 1990, Ngài � � � c Thành h� i Ph� t giáo c làm Thi� n ch� các khóa H do Thành h� i t� ch� c

t i chùa Xá L� i và V� nh Nghiêm � � h� � ng d n ch� T ng tu h� c và làm Tr� � ng Ban ch! � o An c� ki� t H hàng n m.

T� n m 1985, sau khi Hòa th� � ng Thích Minh Nguy� t viên t� ch, Ngài � � m nh� n ch� c v� Ch� nhi� m Báo Giác Ng� – C

quan ngôn lu� n c� a Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh cho � � n n m 1997.

T� n m 1987 � � n 1997, Ngài luôn � � � c c làm Tr� � ng Ban T� ch� c các i gi� i � àn do Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H�

Chí Minh t� ch� c, � � truy� n trao gi� i pháp cho T ng Ni tu h� c và hành � o.

� i v� i T� � ình Thiên Thai, Ngài � ã cùng v� i môn h , T ng Ni, Ph� t t n� l � c trùng tu ngôi T� � ình và tái thi� t ngôi Thiên

B u Tháp, là d� u � n c� a T� Hu� ng � ã dày công xây d� ng; công trình � � � c thành t� u viên mãn tr� thành th ng c� nh

trang nghiêm, x� ng � ¨ng v� trí ngôi T� � ình l� ch s . Qua � ó hàng n m � � u m� khóa An c� ki � t H � � T ng Ni t� u v� tu h� c,

� � ng th� i thành l� p tr� � ng S c� p Ph� t H� c � � � ào t o T ng Ni tài � � c c� a Ph� t giáo t i � � a ph� ng.

T� n m 1981 � � n n m 1996, Ngài luôn luôn là bóng cây � i th� che mát T ng Ni Ph� t t , th� � ng xuyên tham d� và Ch� ng

minh các i h� i, các L� h� i c ng nh� sinh ho t Ph� t s� t i các t! nh, Thành h� i Ph� t giáo trong c� n� � c, góp ph� n xây d� ng

phát tri� n Giáo h� i ngày càng trang nghiêm, v� ng m nh trong lòng dân t� c.

V � i công � � c cao dày � ã hi� n dâng cho � o pháp và dân t� c, Ngài � ã � � � c Nhà n� � c C� ng hòa Xã h� i Ch� ngh� a Vi� t Nam,

� y ban Trung � ng M� t tr� n T� qu� c Vi � t Nam t� ng th� � ng các huân ch� ng cao quý:

- Huân ch� ng H� Chí Minh.

- Huân ch� ng � c L� p h ng Nhì.

- Huân ch� ng Kháng Chi� n h ng Nh� t.

- Huy ch� ng Vì S� Nghi� p i oàn K� t Toàn Dân.

N m Bính Tý 1996, Ngài lâm b� nh hi� m nghèo, m� c dù c n b� nh hoành hành, nh� ng Ngài v n sáng su� t và nh� t ni� m, nh�

k� và nh� rõ t� t c� Ph� t s� , th� � ng xuyên nh n nh� ch� tôn Giáo ph� m, T ng Ni, C� s� Ph� t t trong Giáo h� i, Thành h� i

Ph� t giáo và môn h hãy hòa h� p � oàn k� t phát huy truy� n th� ng ph� ng � o yêu n� � c c� a Ph� t giáo Vi� t Nam, góp ph� n

làm t� t � o � � p � � i.

S� c kh� e c� a Ngài càng lúc càng gi� m d� n nh� d� u h� t, � èn t t. Ngài x� báo thân và an t� � ng th� t� ch vào lúc 9 gi� sáng

ngày 20 tháng 7 n m 1997 (nh� m ngày 16 tháng 6 n m inh S u) t i chùa Xá L� i, qu� n 3, thành ph� H� Chí Minh. Ngài

tr� th� 86 n m, H l p tr� i qua 66 mùa An c� ki � t H .

Hòa th� � ng Thích Thi� n Hào, là m� t hình � nh bi� u hi� n tr� n v� n s� g n bó hài hòa gi� a � o pháp và dân t� c. M� t chu� i � � i

hành � o hy sinh, ph� c v� v� tha vô ngã, m� t nhân cách l� n c� a T ng s� Vi � t Nam, � ã th p sáng truy� n th� ng yêu n� � c, trí

d ng b� t khu� t c� a l� ch s Ph� t giáo Vi� t Nam.

HÒA TH NG THÍCH GIÁC NHU (1912 – 1997)

Hòa th� � ng Thích Giác Nhu, th� danh Ph m V n Nên, sinh ngày R� m tháng 11 n m Nhâm Tý (1912) t i xã Tân Th nh

Trung, huy� n Th� t N� t, t! nh Long Xuyên; nay là xã Bình ông, huy� n L� p Vò, t! nh � ng Tháp. Thân ph� Ngài là c� ông

Ph m V n H� n, thân m u là bà Tr� n Th� Ti � n, Ngài là ng� � i con th� ba trong gia � ình có 5 anh em.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình nông dân, tánh tình ch n ch� t thu� n h� u. N m lên 7 tu� i, Ngài � � � c cha m� cho vào

tr� � ng h� c ch� , nh� ng g� p th� i bu� i lo n ly, nên ph� i ngh! h� c � nhà giúp vi� c � � ng áng ru� ng n� ng, � � � � n cha m� .

� n n m 18 tu� i, nh� có c n duyên nhi� u � � i nhi� u ki� p, Ngài th� � ng xuyên lui t� i c� nh chùa, g� p các b� c hi� n s� � � ng

th� i � � h� i han � o pháp. Và � ã có l� n Ngài phát tâm B� � � xin ông bà, cha m� cho xu� t gia c� u � o, nh� ng gia � ình nh� t

quy� t ng n c� n. V¬ th� , Ngài ph� i vâng l� i cha m� gi� tròn � o hi� u làm con, và th� c hành n� p s� ng tu t� p c� s� t i gia.

G� n 40 tu� i � � i, duyên lành Ngài � � � c g� p T� s� Minh ng Quang, v� T� khai s n h� phái Kh� t S� t i Vi � t Nam � i ngang

qua hành � o thuy� t pháp, càng thôi thúc hoài v� ng xu� t gia t� lâu c� a Ngài.

N m Nhâm Thìn 1952, � � � c s� ch� ng minh c� a T� s� , Tr� � ng lão tri s� Giác Nh� làm Th� y T� � � , thu nh� n Ngài xu� t gia

h� c � o, th� ký pháp danh là Giác Nhu. Ngày R� m tháng 7 cùng n m, Ngài � � � c th� Y Bát, gi� i Sa di. Hai n m sau, c ng

vào ngày này, nhân � i l � T� t� , Ngài � � � c th� i gi� i C� túc, làm T� kheo Kh� t s� du ph� ng hành � o. N m � y Ngài 42

tu� i.

Sau khi � c gi� i pháp, bi� t mình s� c h� c kém c� i, l i m� ng túc duyên cho nên m� i ngày, bu� i sáng Ngài � i kh� t th� c hóa

duyên, bu� i chi� u h� c � o nghe kinh, bu� i t� i hành trì thi� n � � nh, quán chi� u tâm linh, g� t r a nghi� p c n nhi� u ki� p.

T� nh� ng n m 1954 � � n 1960, khi T� s� Minh ng Quang v ng bóng, Ngài luôn luôn k� c� n giúp s� c � � Nh� t� Tr� � ng

lão Giác Chánh và Tr� � ng lão tri s� Giác Nh� , th� a truy� n d n d t hành � o su� t mi� n Nam, mi� n Trung, � � n t� n vùng cao

nguyên h� o lánh; và Ngài còn là m� t thành viên tinh t� n, � � c h nh c� a � oàn Du T ng.

Trong nh� ng n m này, các Giáo � oàn Du T ng do ch� v� tôn túc � i � � t c� a T� s� phân công � � � c thành l� p, � � � � n n

th� y T� , qu� ng bá chánh pháp, � áp � ng nhu c� u h� c � o c� a bá tánh c� gia, � hai mi� n Nam - Trung và cao nguyên... Ngài

� � � c giao tr� ng trách làm Giáo th� s� , tr� trì các t� nh xá � o tràng thu� c Giáo � oàn I, � các vùng nh� Long Xuyên, Th� t

N� t, C� n Th , B c Liêu, V� nh Long, Trà Vinh, M� Tho, Long An, Tây Ninh, Gia � nh v.v... � � ho� ng hóa � � sanh.

N m Giáp Thìn 1964, do s� v� n � � ng c� a Hòa th� � ng Pháp s� Giác Nhiên, Ngài và Th� � ng t� a Giác T� � ng cùng � � ng

� n sáng l� p viên xin phép thành l� p “Giáo h� i T ng Già Kh� t S� Vi � t Nam” có pháp nhân, pháp lý mà t� khi � � c T� s�

khai s n � � n nay v n ch� a có. Mãi � � n n m 1966, m� i � � � c công nh� n và ngay trong nhi� m k� � � u tiên (1966 – 1968),

Ngài � � � c Giáo h� i tín nhi� m c làm T� ng th� ký su� t ba nhi� m k� .

� n n m 1972, Giáo h� i T ng Già Kh� t S� Vi � t Nam thay � � i danh x� ng, Ban Tr� s� Trung � ng tr� thành Vi� n Hành o,

Ngài giao l i cho th� h� k� th� a và lui v� v� trí Giáo ph� m Trung � ng Giáo h� i T ng Già Kh� t S� Vi � t Nam cho � � n ngày

� � t n� � c hòa bình, � � c l� p và th� ng nh� t (1975).

Trong th� i gian t� 1976 � � n 1980, Ngài th� � ng lui t� i hành � o � các t� nh xá Ng� c H� ng, Ng� c Quý (V ng Tàu) và t� nh

xá Ng� c Ph� � c (Bà R� a).

� u n m Canh Thân 1980, h� � ng � ng vi� c thành l� p Ban V� n � � ng Th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam, Vi� n Hành o Giáo

h� i T ng Già Kh� t S� Vi � t Nam � ã cung th! nh Ngài v� làm Ch� ng minh o S� t i t � nh xá Trung Tâm, tr� s� c� a Giáo h� i –

H� phái.

� u tháng 11 n m 1981, Ngài làm Tr� � ng � oàn h� phái Ph� t giáo Kh� t S� Vi � t Nam, tham d� H� i ngh� i bi� u c� a 9 t�

ch� c h� phái Ph� t giáo Vi� t Nam, � � th� ng nh� t thành l� p Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam t i th� � ô Hà N� i. T i H� i ngh� , Ngài � � � c Ban T� ch� c cung th! nh vào oàn Ch� t� a và v� i t� cách Tr� � ng phái � oàn i bi � u h� phái Kh� t S� , Ngài � ã

ký tên vào Hi� n ch� ng, v n b� n mang d� u � n l� ch s th� ng nh� t Ph� t giáo, thành l� p Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam. T i H� i

ngh� � ã � � c Ngài làm Phó ch� t� ch H� i � � ng Tr� s� Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam nhi� m k� I (1981-1987).

Qua nhi� m k� II (1987-1992) và nhi� m k� III (1992-1997), Ngài � � � c Giáo h� i suy tôn vào ngôi v� phó Pháp ch� H� i � � ng

Ch� ng minh Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam cho � � n ngày viên t� ch.

Tu� i � � i, tu� i � o c� a Ngài m� i ngày m� i t ng cao. V� i t� cách là v� o s� Ch� ng minh h� phái Kh� t S� Vi � t Nam t�

tr� � c ngày th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam cho � � n sau này khi thành l� p Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, � a ph� n các gi� i � àn

h� phái truy� n gi� i T � kheo và Sa di � � u do Ngài làm � � ng � � u truy� n gi� i pháp.

Trong g� n m� � i n m cu� i � � i, m� c dù s� c kh� e ngày m� i suy y� u, nh� ng t� m lòng tha thi� t h� trì, hi� n d� ng Ph� t pháp

n i Ngài không h� suy gi� m. T� t c� các l� h� i: An V � Ph� t, Khánh thành, Trùng tu ho� c nh� ng bu� i l � truy� n Bát Quan Trai

gi� i, Tam quy Ng gi� i cho Ph� t t t i gia � các mi� n t� nh xá dù g� n hay xa; khi � � � c cung th! nh, Ngài � � u hoan h� quang

lâm, tr� c ti� p ch� trì, truy� n d y h� � ng d n tín � � Ph� t t .

B t � � u qua n m 1995, s� c kh� e Ngài th� t s� suy y� u, Ngài ph� i vào b� nh vi� n � i � u tr� , cho � � n cu� i tháng 7 n m inh S u

1997, Ngài an nhiên th� t� ch lúc 10 gi� 30 phút ngày 2 tháng 10 n m 1997 (nh� m ngày mùng 2 tháng 9 n m inh S u) t i

t� nh xá Trung Tâm, ph� � ng 5, qu� n Bình Th nh thành ph� H� Chí Minh. Tr� th� 85 tu� i, xu� t gia tu h� c 45 n m, H l p 43

n m.

Hòa th� � ng Thích Giác Nhu là m� t t� m g� ng � o h nh, m� t b� c Tr� � ng lão tôn túc, m� t ng� � i th� y kh� kính � ã tr� n cu� c

� � i ho� ng d� ng chánh pháp, l� i l c nhân sinh.

HÒA TH NG THÍCH TU NG (1927 – 1997)

Hòa th� � ng Thích Tu� ng, pháp húy Thanh Thu� n, � o hi� u Tu� ng, th� danh Nguy� n � c Nhung, sinh ngày mùng 8

tháng 2 n m inh Mão (1927), nh� m ngày vía Ph� t Thích Ca xu� t gia; t i làng Vân B� ng, huy� n Yên Khánh, t! nh Ninh

Bình (nay là xã Khánh H� i, huy� n Tam i � p).

Ngài sinh ra và l� n lên trong m� t gia � ình Nho giáo m u m� c, thân ph� là c� Nguy� n � c Du, hi� u L c o, v� a d y h� c

ch� nho, v� a gi� ch� c s c trong làng; thân m u là c� V Th� T , pháp danh Di� u T� , m� t lòng t� gia n� i tr� , � � c h nh kiêm

toàn. Ngài là ng� � i con th� ba trong gia � ình có 7 anh em.

N m lên 6 tu� i (1932), Ngài h� c ch� qu� c ng� t i tr� � ng làng Yên Ninh và h� c thêm nho h� c v� i các c� � trong làng, v� i

t� ch� t thông minh h n chúng b n nên Ngài � ã thu th� p r� t nhanh. Ch! 3 n m sau, Ngài � � u b� ng S h� c y� u l� � c, am

t� � ng các b� sách Nho c n b� n nh� Tam T� Kinh, Ng Ngôn Thi, Minh Tâm B u Giám...

Khi v � a tròn 10 tu� i (1936), nh� � ã có thi� n duyên nhi� u � � i nhi� u ki� p s� m phát l� , Ngài m� t d c� u xin ph� m u cho

phép xu� t gia h� c � o, noi theo lý t� � ng Ph� t � à, ng� � ng mong gi� i thoát cho mình và chúng sinh.

B� � c � � u h� c Ph� t, Ngài � � � c song thân � � a � � n quy y xu� t gia v� i Hòa th� � ng Thích Qu� ng Thân, tr� trì chùa Phúc Sanh,

còn g� i là chùa B� n, thu� c xã C� Am, huy� n V� nh B� o, t! nh H� i D� ng, Hòa th� � ng th� � � và ban pháp danh là Thanh

Thu� n, � o hi� u Tu� ng. Ngài d� c lòng tu h� c Ph� t và nghiên c� u nho h� c T� th� , Ng kinh ngày thêm sâu xa.

N m 14 tu� i (1940), t� c sau 4 n m tu Ph� t, Ngài � � � c B� n s� cho phép th� gi� i Sa di t i chùa Thanh Mai, ph� Ninh Giang,

t! nh H� i D� ng. Sau khi � c gi� i, Ngài l i � � � c S� c� chùa Thanh Mai cho ti� p t� c h� c thêm v n hóa ph� thông, � � n n m

17 tu� i Ngài � ã � � u b� ng Thành Chung.

N m 1944 Ngài � � n tham h� c thi� n và nho v� i các b� c ti� n b� i t i các ch� n T� B� i Giang, Gia Xuyên (Ki� n An), Chính i

(Thanh Hóa)...

N m 20 tu� i (1946), Ngài � � � c � ng � àn th� C� túc gi� i t i chùa ông Am, huy� n V� nh B� o, t! nh H� i D� ng do Hòa

th� � ng tr� trì chùa Thiên H� ng, làng C� Am, huy� n V� nh B� o, t! nh H� i D� ng là àn � � u truy� n gi� i. Sau � ó, Ngài � � � c

H� i Ph� t giáo � � b t ch� c v� Giám � � c kiêm Th� ký l� p Bình Dân h� c v� c� a H� i Ph� t giáo C� u qu� c huy� n V� nh B� o,

t! nh H� i D� ng.

N m Canh D� n 1950, Ngài � � � c t! nh Giáo h� i � � c gi� ch� c Th� ký H� i Ph� t giáo t! nh Ninh Bình, lúc � y Ngài � � � c 24

tu� i.

N m Nhâm Thìn 1952, Ngài v� a làm vi� c cho Giáo h� i, v� a n� l � c tu h� c thêm n i ch� n T� Chính i và � ng c. C ng

d� p này, Ngài c� u pháp y ch! v� i Hòa th� � ng Thích � c Nhu� n, tr� trì chùa Kim Liên, làng � ng c, t! nh Ninh Bình (b� y

gi� Hòa th� � ng làø H� i tr � � ng Ph� t giáo t! nh Ninh Bình) � � n� ng theo gi� i � � c c� a T� và trau gi� i giáo lý kinh � i � n.

T� n m 1953 � � n 1954, sau khi H� i Ph� t giáo B c K� thành l� p, Ngài � � � c ti� n c gi� ch� c v� T� ng th� ký H� i Ph� t giáo

T ng Già B c Vi � t, tr� s� � � t t i chùa Quán S� – Hà N� i. Ngài còn vi� t bài cho báo u� c Tu� – c quan ngôn lu� n c� a

T ng Ni, Ph� t t mi� n B c lúc b� y gi� .

N m Giáp Ng� 1954, sau hi� p � � nh Genève, Ngài vào Nam � � ho� ng d� ng Ph� t pháp. Bu� i � � u Ngài � � � c m� t s� T ng Ni,

Ph� t t cung th! nh gi� ch� c Giám vi� n chùa Giác Hoa – Gia � nh.

N m Bính Thân 1956, th� theo s� th! nh c� u c� a ông bà ch� chùa V n Thánh - Th� Nghè, Ngài v� tr� trì t i � ây, v� a lo Ph� t

s� , v� a � i d y Hoa ng� t i tr � � ng � c Trí (Ch� L� n), v� a ti� p t� c h� c h� t ch� ng trình v n hóa. Ngài thi � � u Tú tài toàn

ph� n và n m 1958, r� i t� t nghi� p i h� c S� Ph m - Ban Hoa Ng� n m 1962.

N m Quý Mão 1963, Ngài cùng ch� tôn � � c T ng Ni, Ph� t t mi� n V� nh Nghiêm tích c� c � � u tranh ch� ng chính sách k�

th� tôn giáo c� a chính quy� n Di� m – Nhu cho � � n ngày thành công.

N m Giáp Thìn 1964, sau khi Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t � � � c thành l� p, Ngài � � � c ch� tôn � � c mi� n V� nh

Nghiêm c làm Giám � � c Ph� t h� c vi� n V� nh Nghiêm, và ti� p nh� n chùa Kim C� ng làm c s� Ph� t h� c vi� n cho T ng Ni

mi� n B c tu h� c (chùa này do Hòa th� � ng Thích Thanh Th nh hi� n cúng) Ngài � ã v� n � � ng tín � � Ph� t t mua thêm � � t,

nhà c nh chùa � � ki � n l� p thành ngôi Tùng lâm th ng � � a, làm c s� � ào t o T ng tài.

T� n m 1979 � � n n m 1986, Ngài � ã gi� ng d y Ph� t h� c và Nho h� c � kh p các Ph� t h� c vi� n tr� � c � ây nh� : � n Quang,

T� Nghiêm, D� � c S� , V� nh Nghiêm và ngay t i b� n t� Ngài � ang tr� trì. Nh� ng b� kinh nh� : Kim C� ng, T� Th� p Nh� Ch� ng kinh; nh� ng b� lu� t-lu� n nh� T� ph� n lu� t, Thi� n Lâm B� o Hu� n; Nho h� c nh� : i h� c, Trung Dung, Lu� n Ng� ,

M nh T ... � � u � � � c Ngài gi� ng d y t� � ng t� n cho các T ng Ni, Ph� t t tòng h� c.

V � s� nghi� p v n ch� ng, Ngài còn là m� t ngòi bút xu� t s c, � óng góp nhi� u bài v� nh� làm B! nh bút báo u� c Tu� - xu� t

b� n t i chùa Giác Minh (Sài Gòn) do Hòa th� � ng Thanh Cát làm Ch� nhi� m, Hòa th� � ng � c Nghi� p làm ch� bút; và t�

Nh� t báo Mi� n Nam do ông Tr� n ình Thân làm ch� nhi� m.

V � tác ph� m, Ngài còn � � l i m� t s� biên kh� o và phiên d� ch:

- Kinh Vô L� � ng Th� (d� ch).

- Ph� t h� c Khóa b� n (biên so n).

- Ph� t giáo v� i Khoa h� c (d� ch).

- T i Gia Ph� t H� c Pháp y� u, (nh� ng bài gi� ng pháp).

- Nh� n � � nh và so sánh Ph� t giáo v� i C � � c giáo (d� ch).

- Ph� t giáo v� i v n ch� ng Vi� t Nam (biên kh� o).

N m Giáp Tu� t 1994, tuy tu� i già s� c y� u, nh� ng Ngài v n � áp l� i cung th! nh tham gia Ban gi� ng hu� n, gi� ng d y T ng Ni

sinh tr� � ng Cao c� p Ph� t H� c Vi � t Nam c s� I t i chùa Quán S� - Hà N� i.

Th� nh� ng, vô th� � ng v� i � � n v� i huy� n thân t� � i. Ngài � ã an nhiên th� t� ch vào sáng ngày 25 tháng 11 n m Bính Tý, t� c

ngày 3 tháng 1 n m 1997, tr� th� 70 n m, hành � o 50 H l p.

Hòa th� � ng là m� t b� c tôn s� kh� kính v� i n� p s� ng thanh b� n l c � o, vô ngã v� tha. Ngài luôn l� y vi � c giáo d� c, � ào t o

th� h� k� th� a làm s� m ng tr� ng � i c� a � � i mình, và � ó là ân tr� ng � � i v� i hàng h� u h� c mai sau khi nh� � � n b� c “ Thành

nhân chi M� ”.

HÒA TH NG SIÊU VI T (1934 – 1997)

Hòa th� � ng Siêu Vi� t, pháp danh Ulàro Mahàthera. Ngài th� danh là Tr� n Siêu Vi� t, sinh n m Giáp Tu� t (1934) t i qu� n Trà

Bek, t! nh Prey Veng, n� � c Cao Miên, thân ph� là c� Tr� n V n L y; thân m u là c� D� ng Th� Hoa. Ngài là con tr� � ng

trong gia � ình có 6 anh ch� em.

Ngài xu� t thân t� m� t gia � ình nông dân nhân h� u, có truy� n th� ng � o Ph� t lâu � � i và l� n lên t i � � t n� � c chùa tháp - m� t

� � t n� � c ch� n Ph� t giáo làm qu� c giáo. S� ng trong m� t gia � ình � o � � c, c� ng thêm môi tr� � ng xã h� i kính tín Tam b� o, là

ngu� n v� n tinh th� n quý giá cho Ngài b� � c � � n ng� � ng c a T� bi.

N m 13 tu� i (1947), theo truy� n th� ng gia t� c và t� p t� c � � t n� � c Cao Miên, Ngài vâng l� nh song thân vào chùa Preypasarì

làm gi� i t Sa di � � rèn luy� n k� c� ng � o � � c làm ng� � i, ngõ h� u ph� c v� gia � ình, xã h� i mai sau. Th� nh� ng, nh� có

túc duyên sâu dày � � i v � i Ph� t pháp, Ngài quy� t chí ch� n � � i s� ng xu� t gia theo con � � � ng gi� i thoát c� a � � c B� n s� .

H n 6 n m tinh t� n tu h� c, ph� ng Ph� t s� S� t i chùa Preypasarì, Ngài thông su� t � � � c Pàlì ng� và Kinh T ng Pàli, tr�

thành m� t v� Sa di có h� c h nh ø khiêm cung � � � c th� y yêu, b n quý.

N m 20 tu� i (1954) do tinh t� n tu h� c, gi� i h nh trang nghiêm, nên Ngài � � � c � ng � àn th� C� túc gi� i n i Hòa th� � ng T�

� � Pavaraveti, và hai v� Th� y Y � t ma: Dhammathera và Indathera, cùng v� i 21 v� T� kheo ch� ng minh t i chùa Sirisagar,

qu� n Tràbek. Ngài nh� n pháp danh là Ulàro Bhikkhu (ngh� a là T� kheo Siêu Vi� t).

Sau khi th� � i gi� i, Ngài � � � c Th� y t� � � gi� i thi� u lên th� � ô Phnôm Pênh tu h� c. N i � ây, Ngài v� a trau d� i giáo lý, v� a

h� � ng d n ng� � i Vi � t � Cao Miên tu hành theo Nguyên th� y Ph� t giáo. Không bao lâu, Ngài tr� thành v� Pháp s� l� i l c

� � � c ch� T ng Ph� t t Vi � t Nam và Cao Miên kính tr� ng. � ng th� i trong giai � o n này, Ngài h� � ng d n phái � oàn ch�

T ng và Ph� t t Vi � t-Khmer sang hành h� ng � n � , chiêm bái Ph� t tích...

N m 1970, Ngài tr� v� Vi � t Nam cùng v� i Hòa th� � ng H� Tông, Hòa th� � ng B u Ch n, Hòa th� � ng Gi� i Nghiêm...

truy� n bá giáo lý Nguyên th� y, Ngài � em theo m� t b� Tam t ng kinh b� ng ti� ng Pàli-Khmer và c� ng� t i chùa Gi� i Minh -

Th� � c. B� Tam t ng kinh n§y, Ngài � ã cúng l i cho Giáo h� i Ph� t giáo Campuchia (Cao Miên) khi � � t n� � c này � � � c

h� i sinh sau qu� c n n Pôn P� t n m 1979.

Vài n m sau, Ngài � � � c ch� T ng Ph� t t cung th! nh v� Trung tâm V n hóa Ph� t giáo Nguyên th� y Vi � t Nam � � � i � u hành

Ph� t s� và ho� ng d� ng giáo pháp t i � ây (nay là chùa Nam Tông - Bình Chánh).

N m 1979, do � o h� c uyên thâm, � � c h nh trang nghiêm nên uy tín c� a Ngài vang d� i không nh� ng � Vi � t Nam mà còn �

� � t n� � c Campuchia (Cao Miên). Ngài � � � c ch� T ng tín nhi� m, th! nh c ch� c v� Phó T ng th� ng Ban Ch� � ng qu� n Giáo

h� i T ng Già Nguyên th� y Vi � t Nam, và là thành viên trong phái � oàn Ph� t giáo Vi� t Nam do Hòa th� � ng B u Ch n làm

Tr� � ng � oàn sang Campuchia (Cao Miên) ph� c h� i T ng t� � ng cho ch� T ng � n� � c này. � ng th� i, Ngài làm Y� t ma

truy� n gi� i cho 7 gi� i t T� kheo � � u tiên c� a Giáo h� i Ph� t giáo Campuchia (Cao Miên) lúc b� y gi� .

N m 1981, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam ra � � i, Ngài � � � c � � c ch� c v� � y viên H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i

Ph� t giáo Vi� t Nam. � n n m 1982, Ngài � � � c b� u làm � y viên Ban Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh.

N m 1987, t i i h� i Ph� t giáo toàn qu� c nhi� m k� II, Ngài � � � c � � c � � m nh� n liên ti� p các công vi� c Giáo h� i giao

phó nh� :

- Phó ch� t� ch H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

- Phó Ban Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh kiêm T ng tr� � ng Ph� t giáo Nam Tông.

- Phó Ban Ho� ng pháp Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

- Phó Ban T ng s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

- Phó Ban Ph� t giáo Qu� c t� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

Cu� i n m 1987, Ngài � � � c Ban Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh quy� t � � nh b� nhi� m tr� trì chùa K�

Viên, tr� s� Trung � ng c� a h� phái Ph� t giáo Nam Tông Vi� t Nam.

N m 1988, Ngài � � � c m� i tham gia làm � y viên � y ban M� t tr� n T� qu� c Vi � t Nam thành ph� H� Chí Minh.

� n n m 1990, Ngài nh� n l i thánh tích Thích Ca Ph� t ài (V ng Tàu) v� cho Ph� t giáo Nam Tông và � � � c H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i quy� t � � nh c Ngài kiêm tr� trì c s� Ph� t giáo này.

Trong nh� ng n m này, Ngài làm vi� c Ph� t s� không ng� ng ngh! , lúc gi� ng d y T ng Ni t i các tr� � ng H Ph� t giáo B c

Tông, lúc thuy� t pháp giáo lý cho các l� p h� c ch� T ng Nam Tông, Ngài còn h� � ng d n giáo lý cho các tín � � Ph� t t � các

t� vi � n nh� : � n Quang, Xá L� i, K � Viên... Ngoài ra, Ngài còn gi� ng d y T ng Ni sinh tr� � ng Cao c� p Ph� t h� c Vi � t Nam

Khóa I, c s� II t i thành ph� H� Chí Minh. Ngài c ng � � tâm nâng � � các tu n� trong c� ng � � ng Ph� t giáo Nam Tông. V�

giáo � i � n, Ngài thành l� p Ban Tu th� t i chùa Nam Tông và ch! nh � � n l i T ng Vi Di� u Pháp c� a Hòa th� � ng T� nh S� ,

c ng nh� làm àn � � u Hòa th� � ng r� t nhi� u gi� i � àn t i chùa K� Viên.

Tu� i Ngài càng cao, công vi� c Ph� t s� gánh vác càng nhi� u, s� n� l � c hy sinh cho s� nghi� p ho� ng pháp l� i sanh c� a Ngài

càng thêm quý giá và � áng trân tr� ng. S� m� nh c� a m� t s� gi� Nh� Lai là vô t� n, nh� ng báo thân huy� n hóa cõi ng� � i là

h� u h n. Ngài � ã d� ng chân hóa � o � cõi Sa bà, thân th� n t� ch di� t t i chùa Nam Tông, vào lúc 3 gi� 32 phút ngày 2 tháng

9 n m inh S u (nh� m ngày 2 tháng 11 n m 1997), Ngài tr� th� 64 n m và � � � c 44 tu� i H .

Hòa th� � ng Siêu Vi� t – m� t v� cao T ng Ph� t giáo Nam Tông � ã c� ng hi� n tr� n cu� c � � i cho s� nghi� p Giáo h� i và lý

t� � ng ho� ng pháp � � sanh. Ngài là m� t vì sao t� a sáng trên b� u tr� i Ph� t giáo Vi� t Nam � cu� i th� k� XX.

HÒA TH NG THÍCH H NG D NG (1915 – 1998)

Hòa th� � ng Thích H� ng D� ng pháp danh Tr� ng Hóa, pháp t� L� ng B� t, n� i pháp � � i th� 42 dòng thi� n Lâm T� . Ngài th�

danh ào Ng� c Th� , sinh ngày mùng 8 tháng 8 n m � t Mão 1915, t i làng Trung Kiên, xã Tri� u Th� � ng, huy� n Tri� u

Phong, t! nh Qu� ng Tr� . Song thân là c� ông ào V n � và c� bà � Th� Ph� n. Ngài là con tr� � ng trong gia � ình có 6 anh

em.

Sinh tr� � ng trong m� t gia � ình thâm tín Tam b� o. Ngài l� n lên v� i tu� i th bên dòng sông Th ch Hãn, v� i ti � ng chuông c� a

ngôi c� t� Linh Quang trong làng, ngôi chùa � ã un � úc nên các b� c cao T ng, chính là nhân duyên s� m thuy� t ph� c � � a

Ngài vào ch� n không môn.

N m 12 tu� i (1926), nhân � i xem l� khánh thành chùa Linh Quang, nhìn uy phong c� a Ngài T ng Cang chùa Di� u � là

Hòa th� � ng Tâm Khoan v� d� l � , thi� n duyên này � ã � � a Ngài h� � ng tâm theo gót Hòa th� � ng. Sau khi kh� n kho� n xin

phép, Ngài � � � c song thân cho r� i gia � ình vào Hu� , � � n � � i Hàm Long vào chùa Báo Qu� c bái y� t Hòa th� � ng T ng Cang

xin xu� t gia h� c � o.

N m M� u Thìn 1928, tr� i qua nh� ng tháng ngày hành � i � u tinh c� n, v� i b� n ch� t � ôn h� u, ch� t tr� c, Ngài � � � c B� n s� trao

truy� n Sa di gi� i t i T� � ình Báo Qu� c � � ti � p t� c tu h� c thi� n môn kinh lu� t.

N m Giáp Tu� t 1934, nh� n th� y Ngài có t� ch� t pháp khí i th� a, nên khi i gi� i � àn chùa S c t� Th ch S n � Qu� ng

Ngãi khai m� , Hòa th� � ng B� n s� cho phép Ngài � � � c � � c cách mi� n tu� i, th� C� túc gi� i lúc 19 tu� i. Gi� i � àn này do

Hòa th� � ng Ho� ng Th c làm � àn � � u truy� n gi� i. Sau khi � c gi� i, Ngài � � � c B� n s� trao truy� n pháp k� :

Tr� ng th� n quán t� � ng � � nh ch n h� ng

Tu� nh� t H� ng D� ng � o m ch tr� � ng

V n pháp b� n lai ch n th� pháp

H� a � ng k� m� mích uy v� ng.

T� � ây, Ngài b t � � u tham ph� ng tu h� c và hành � o n i các � o tràng Ph� t h� c kh p x� kinh k� � ang n� r� t� phong trào

ch� n h� ng Ph� t giáo, cho � � n khi các tr� � ng l� p � ình giáo do phong trào kháng chi� n ch� ng Pháp bùng n� kh p n i, khi� n

th� c dân Pháp tr� l i càn b� vì nghi ng� chùa chi� n, T ng Ni là c s� c� a kháng chi� n.

� u n m 1946, cu� c kháng chi� n ch� ng th� c dân Pháp chính th� c bùng n� , ch� T ng c ng ph� i theo � � ng bào � i t � n c�

tr� � c s� tái chi� m c� a quân Pháp. Ngài tr� v� quê nhà t m � trong gia � ình � n náu khói l a chi� n tranh, cùng ph� giúp cha

già tr� ng t! a ru� ng v� � n m� t th� i gian. Trong tình c� nh � y, Ngài v n m� t lòng chay t� nh gi� gi� i thanh nghiêm.

Cu� i n m 1946, Ngài � � � c Giáo h� i T ng Già Trung Vi� t c gi� ch� c tr� trì H� i quán Ph� t h� c t! nh Qu� ng Tr� . Giai � o n

này chi� n tranh ngày càng kh� c li� t, nhân s� Giáo h� i Qu� ng Tr� thi� u th� n, công vi� c Ph� t s� c� a Ngài ph� i tùy duyên

tr� � c nh� ng khó kh n m� i b� . T� ng b� � c, Ngài xây d� ng h t� ng c s� Giáo h� i t� nh� ng vùng � � i núi cao xa nh� Ba

Lòng, Khe Sanh � � n t� n các vùng duyên h� i Gia � ng, Gia � ... � � n � âu Ngài c ng ch� trì � � t � á xây d� ng Ni� m Ph� t

� � ng. T� ch� vài ch� c Ni� m Ph� t � � ng trong th� xã, � ã nhân r� ng lên vài tr m � n v� kh p các � � a ph� ng, t o cho Ph� t

giáo Qu� ng Tr� m� t b� m� t khá v� ng vàng sánh cùng Ph� t giáo các t! nh b n, góp ph� n cho s� nghi� p xây d� ng Ph� t giáo

Vi � t Nam.

Nét n� i b� t và chuyên nh� t c� a � � i Ngài là s� nhi� t tâm tinh c� n, tôn tr� ng h� c h� i v � i b� t c� ng� � i nào h n mình dù l� n

hay nh� . Không n m nào Ngài không r� i trú x� � � tr� v� T� � ình Báo Qu� c n� ng t� a các b� c cao � � c an c� ki � t H . V� i

hoài bão � ào t o th� h� k� th� a, Ngài khuy� n khích dìu d t nh� ng b� � c � � u cho nhi� u Ph� t t xu� t gia, khuy� n hóa Ph� t t

h� tr� tài chánh cho chúng � i � u � � � c Ngài g� i theo h� c t i các Ph� t h� c � � � ng � Hu� , Nha Trang. M� t s� v� T ng Ni � ã

thành � t nh� ý nguy� n c� a Ngài.

N m Giáp Thìn 1964, S� huynh Ngài là Hòa th� � ng Thích H� ng Mãn, trú trì T� � ình Kim Tiên viên t� ch. Ngày 21 tháng 6

n m n� y, ch� tôn � � c trong môn phái Báo Qu� c h� p cung c Ngài k� nhi� m trú trì. Dù m� t c� nh hai quê khó kh n, Ngài

c ng tuân th� tôn ý môn phái, d� n d� n giao phó Ph� t s� � Qu� ng Tr� cho � � t l� n là Th� � ng t� a Thích Chánh Tr� c � � m

nh� n, � � Ngài làm tròn trách nhi� m � T� � ình Kim Tiên.

N m � t T" 1965, Ngài � � � c cung th! nh làm � th� t Tôn ch� ng trong i gi� i � àn V n H nh t� ch� c t i T � � ình T� Hi� u.

N m Canh Tu� t 1970, Ngài � � � c cung th! nh làm � l� c Tôn ch� ng trong i gi� i � àn V� nh Gia t� ch� c t i à N� ng.

T i hai gi� i � àn t� ch� c � T� � ình Báo Qu� c vào n m 1977 và 1981, Ngài � � � c cung th! nh làm � nh� Tôn ch� ng.

N m M� u Thìn 1988, Ngài � � � c cung th! nh làm Giáo th� A Xà Lê trong gi� i � àn T� � ình Báo Qu� c.

N m Nhâm Thân 1992, trong i h� i i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c nhi� m k� III t i Hà N� i, Ngài � � � c cung c làm Thành

viên H� i � � ng Ch� ng minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m Giáp Tu� t 1994, Ngài � � � c cung th! nh làm � � ng � � u Hòa th� � ng trong i gi� i � àn t� ch� c t i T� � ình Báo Qu� c.

Ngài là v� cao T ng � � c � � kh� kính, là Y ch! s� c� a T ng Ni Ph� t giáo Th� a Thiên - Hu� cho � � n khi tu� i già s� c y� u. � i

Ngài là cu� c s� ng bình d� r� t thân g� n qu� n chúng Ph� t t t i gia � Qu� ng Tr� và Th� a Thiên. Hàng T ng Ni � � t xu� t gia

c� a Ngài � ã tr� � ng thành r� t � ông, nhi� u v� � ã � óng góp công s� c tài n ng cho s� nghi� p Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m 1998, Ngài an nhiên thâu th� n th� t� ch vào lúc 12 gi� ngày mùng 7 tháng 11 n m M� u D� n gi� a ti� ng ni� m Ph� t c� a

ch� T ng Ni Ph� t t . Ngài tr� th� 84 n m, trên 70 n m tu t� p v� i 65 H l p.

HÒA TH NG THÍCH THI N CHÂU (1931 – 1998)

Hòa th� � ng Thích Thi� n Châu, pháp danh Tâm Th� t, th� danh là H� c C� , sinh ngày 23 tháng 2 n m 1931 (nh� m ngày 7

tháng 11 n m Tân Mùi) t i làng An Truy� n, huy� n Phú Vang, t! nh Th� a Thiên Hu� .

Ngài sinh ra và l� n lên trong m� t gia � ình nho phong n� n� p, thu� n kính Tam b� o, thân sinh là c� ông H� c Phách, thân

m u là c� bà Nguy� n Th� C� n. Song thân Ngài � � u là ng� � i � � c � � , hi� n l� ng.

Tu� i còn nh� , Ngài � ã b� c l� s� thông minh � � nh ng� và có ý chí h� � ng th� � ng, khác h� n v� i chúng b n. Ngoài vi� c h� c

ch� ngh� a theo tr� � ng l� p � th� gian, Ngài còn th� � ng xuyên lui t� i T� � ình Tây Thiên � � t� ng kinh và nghe quý th� y

thuy� t gi� ng giáo lý Ph� t � à.

N m 1947, nh� � ã có c n duyên túc trí sâu dày v� i Ph� t pháp, � � n n m 16 tu� i, Ngài xin phép song thân phát tâm xu� t gia

v� i i lão Hòa th� � ng Thích Giác Nguyên, m� t danh T ng trong phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo, t i T� � ình Tây Thiên

Hu� , � � � c Hòa th� � ng th� � � , truy� n gi� i Sa di và ban pháp danh là Tâm Th� t.

N m 1952, Ngài � � � c B� n s� cho � ng � àn th� gi� i T � kheo t i i gi� i � àn chùa Thiên B u - Bình � nh, d� lãnh vào

hàng T ng b� o, truy� n trì m ng m ch chánh pháp c� a Nh� Lai, n� i ti � p dòng thi� n Lâm T� Li � u Quán thu� c � � i th� 43.

Sau � ó, Ngài � � � c B� n s� g� i � � n tham d� khóa � ào t o t i Ph� t h� c � � � ng Báo Qu� c t� n m 1948 � � n n m 1958 v� i m� t

c n b� n v� Ph� t h� c và Hán v n. Do s� h� c uyên bác, s� tu nghiêm m� t, thêm bi� n tài thuy� t pháp, Ngài l� n l� � t � � � c c

làm gi� ng s� t i các t! nh thành Qu� ng Tr� , Hu� , à N� ng, Nha Trang, à L t, Ban Mê Thu� t, Phan Thi� t và cu� i cùng là

Sài Gòn, n i chùa Xá L� i do c� s� Mai Th� Truy� n thân th! nh. Các bu� i thuy� t pháp c� a Ngài th� � ng � � � c � ông � � o � � ng

bào Ph� t t d� nghe và tôn kính, Ngài � � � c m� nh danh là: “Ngôi sao sáng Ph� t h� c Vi � t Nam” lúc b� y gi� .

N m 1961, Ngài � � � c Giáo h� i gi � i thi � u du h� c t i Vi � n i h� c Ph� t giáo Nalanda, bang Bihar, � n � .

N m 1963, Ngài t� t nghi� p c nhân Pàli (Pàlyacharya); � � n n m 1965, Ngài t� t nghi� p c nhân Anh ng� v� tri � t h� c Ph� t

giáo.

T� n m 1965 � � n n m 1967, Ngài � � � c i � � c Shangharahshita, ng� � i Anh, m� i sang Luân ôn làm vi� c cho Giáo h� i

T ng già Anh Qu� c và nghiên c� u t i tr� � ng ông Ph� ng và Phi Châu h� c (School of Oriental and African Studies) thu� c

Vi � n i h� c Luân ôn.

N m 1967, Ngài sang Pháp ti� p t� c nghiên c� u Ph� t h� c v� i Giáo s� André Bareau, t i Collège de France - Paris; � � m nh� n

ch� c Ch� t� ch H� i Ph� t t Vi � t ki � u h� i ngo i, chi b� Pháp, và h� � ng d n tu h� c cho Liên � oàn sinh viên Ph� t t Vi � t Nam

t i Âu châu.

Ngài là m� t trong các v� T ng s� Vi � t Nam ho� ng pháp t i châu Âu và có � ông � � o � � t trong gi� i sinh viên, trí th� c, ki� u

bào t i Pháp, � c, B! , Th� y S� ... N m 1968, song song v� i vi � c phát hành t� báo Gió N� i do liên � oàn sinh viên Ph� t t Vi � t Nam t i Pháp � � m trách, là

ph� ng ti� n � � u tranh cho Hòa bình t i Vi � t Nam; Ngài còn ra thêm t� “Tôn Ph� t” chuyên v� giáo lý ph� thông cho các

Ph� t t trung và cao ni«n. Hai t� báo này do Ngài ch! � o t� t� � ng và ch� u trách nhi� m l� u hành.

N m 1971, Ngài � � Ti � n s� Tri � t h� c (Docteur 3è cycle – Sorbonne) v� i lu � n án “Le Traité des Trois Lois Tridharmaka

Sastra”.

N m 1972, Ngài tr� thành nghiên c� u viên c� a Trung tâm Nghiên c� u Khoa h� c Qu� c gia Pháp (CNRS).

N m 1975, Ngài là ch� t� ch sáng l� p H� i Ph� t t Vi � t Nam t i Pháp, ph� trách � i � u hành t� ch� c Ph� t giáo Vi� t Nam t i h� i

ngo i và xu� t b� n t� báo H� ng Sen.

N m 1977, Ngài � � Ti � n s� qu� c gia v� V n h� c và Khoa h� c nhân v n (Docteur d’ E’tat ès lettres et sciences humaines) v� i

lu� n án “La Littérature des personnalistes (Pudgalavàdin) dans le Boudhisme ancien” t i Vi � n i h� c Sorbonne - Paris.

Cùng n m này, Ngài và Ni s� M n à La t� ch� c quyên góp xây d� ng m� t ngôi chùa Vi� t Nam trên � � t Pháp, làm m� t ki � u

m u bi� u t� � ng cho v n hóa truy� n th� ng Vi� t Nam t i Pháp.

N m 1980, Ngài kh� i công xây d� ng Trúc Lâm Thi� n Vi � n, m� t ngôi chùa Vi� t Nam t i h� i ngo i, v� i di � n tích 600m2, trên

s� � n � � i Hoàng Vân S n (Villebon sur Yvette, vùng ngo i ô Paris). M� t công trình ki� n trúc Vi� t Nam, v� i s c thái thanh

thoát, th ch � � ng, v� � n hoa, t� � ng Ph� t l� thiên, th� t là m� t c� nh y báo trang nghiêm, thanh t� nh.

T� n m 1981 � � n 1998, Ngài là Chánh � i di� n Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam t i h� i ngo i, kiêm các ch� c v� : Phó Vi� n

tr� � ng Vi� n Nghiên c� u Ph� t h� c Vi � t Nam, Phó Ch� t� ch H� i � � ng phiên d� ch và � n hành i T ng Kinh Vi� t Nam, Phó

Vi � n tr� � ng H� c vi� n Ph� t Giáo Vi� t Nam t i Hu� , và là � y viên H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

Trong th� i gian này, Ngài v� a là Giáo s� th� � ng � � � c m� i � i thuy� t gi� ng t i các Vi� n i h� c các n� � c trên th� gi� i; v � a

là Pháp s� gi� ng d y � H� c vi� n Ph� t giáo Vi� t Nam t i thành ph� H� Chí Minh và H� c vi� n Ph� t giáo Vi� t Nam t i Hu� ,

cùng tham d� các h� i ngh� Ph� t giáo qu� c t� .

Nh� ng n m cu� i � � i, Ngài v n không ng� ng ho t � � ng Ph� t s� , giáo hóa chúng sanh. � t t i gia trong gi� i trí th� c c� a

Ngài r� t � ông, h� ng n m có tr i mùa hè, mùa � ông t i Pháp, � c và các bu� i � i l � Ph� t giáo, có c� hàng ngàn ng� � i Vi � t

tham d� .

Nh� ng t� � ng Ngài còn tr� � cõi � � i làm ng� n � u� c trí tu� soi sáng lâu thêm ít n� a. Nào ng� ngày 5 tháng 10 n m 1998

(ngày R� m tháng Tám n m M� u D� n) vào lúc 11 gi� 30 phút, Ngài � ã tr� v� cõi v� nh h� ng t� ch t� nh t i tr� x� Thi� n vi� n

Trúc Lâm – Paris, tr� th� 68 tu� i � � i v� i 46 H l p.

Ngài ra � i � ã � � l i s� kính ti� c c� a hàng v n T ng tín � � Ph� t t trong và ngoài n� � c � � i v� i m� t b� c th� y kh� kính, tr� n

cu� c � � i c� ng hi� n cho s� nghi� p Ph� t tu� ph� c v� chúng sanh.

Di s� n tinh th� n c� a Ngài là m� t kho tàng tác ph� m quý báu giúp cho � oàn h� u t� n làm kim ch! nam tu h� c sau này:

* V � tr� � c tác:

- � � ng v� x� Ph� t, vi� t chung v� i Hòa th� � ng Minh Châu – Sài Gòn 1964

- Nghi th� c l� Ph� t – 1968.

- Vài lá B� � – Paris 1972.

- Le Traité des Trois Lois, Sorbonne – Paris 1971.

- La Littérature des Personnalistes dans le Boudhisme Ancien – Sorbonne 1977.

- Kinh Pháp Cú (Dhammapada) d� ch t� Pàli – Paris 1980.

- Dictionnaire des Philosophies � � ng so n gi� – 1988.

- Tìm � o, Vi� n Nghiên C� u Ph� t H� c Vi � t Nam, Tp.HCM – 1996.

- The Literature of the Personalists of larly Buddhism VBRI -–TPHCM – 1997.

- The Philosophy of the Milirdapânhâ (ch� a in).

- Ph� t t (� ã in l� n th� 10).

* V � kh� o c� u:

- Nh� ng kh� o c� u quan tr� ng v� Nghi� p và Nhân b� n Ph� t giáo � n � c� x� a, qua hai b� Kinh do Ngài Huy� n Trang th! nh

và d� ch ra ch� Hán th� k� th� VII.

-... và nhi� u bài vi� t � ng trên Gió N� i, H� ng Sen, T� p v n PGVN, Giác Ng� ...

* V � phiên d� ch:

D� ch t� Sanskrit, Pàli, ch� Hán sang ti� ng Vi� t nh� :

- Kinh Chuy� n Pháp Luân.

- Kinh Vô Ngã T� � ng

- Kinh T� Bi.

- Kinh Chân H nh Phúc

- Kinh C a B i Vong

- Kinh C� m . ng v� Ni� t Bàn c� a Ph� t

- Kinh Giáo Th� Thi Ca La Vi� t

- Kinh Nh� p T� c Xu� t T� c Ni� m

- Kinh Nh� t D Hi � n Gi�

- Tâm Kinh i Trí Tu� Siêu Vi� t

HÒA TH NG THÍCH HUY N QUÝ (1897 – 1999)

Hòa th� � ng Thích Huy� n Quý, pháp danh Tr� ng Châu, pháp hi� u Ho� ng Hu� thu� c dòng Lâm T� Chánh Tông � � i th� 42;

Ngài th� danh D� ng V n Châu, sinh n m inh D� u 1897 t i xã Tân ông, huy� n Gò Công ông, t! nh Gò Công (nay là

t! nh Ti� n Giang). Thân ph� là c� D� ng V n Khoa, thân m u là bà Tr� n Th� Thêm, Ngài là con th� 2 trong gia � ình có 3

anh em.

� � c sinh tr� � ng trong m� t gia � ình nho h� c, sùng kính � o Ph� t, hi� u th� o v� i m� cha, thi� u th� i Ngài r� t ch m h� c,

thông th o c� Pháp ng� l n ch� Nho, Ngài th� � ng suy t� v� s� ph� n con ng� � i và tìm hi� u v� � o h� c, nên lúc 20 tu� i,

Ngài t� l � p am tu ni� m.

N m K� Mùi 1919, lúc 22 tu� i, Ngài lên Sài Gòn làm vi� c cho t� báo L’Opinion c� a ng� � i Pháp, và t� tu pháp môn T� nh

� � tr� i qua 6 n m, do lúc này chánh pháp � o Ph� t ch� a � � � c truy� n bá r� ng rãi.

N m Canh Ng� 1930, nh� � � c t p chí T� Bi Âm, bi� t � � � c Hòa th� � ng chùa Tuyên Linh – B� n Tre là Lê Khánh Hòa lúc

này � ang v� n � � ng ch� tôn � � c t� Nam ra B c � � ch� n h� ng Ph� t giáo Vi� t Nam. Quy� t chí xu� t gia tìm � � � ng h� c � o,

Ngài � i b� t� Gò Công qua B� n Tre tìm � � n chùa Tuyên Linh xin xu� t gia th� gi� i Sa di v� i Hòa th� � ng Khánh Hòa, � � � c

Hòa th� � ng � � t pháp danh là Tr� ng Châu, pháp t� là Huy� n Quý.

N m Giáp Ng� 1954, Ngài � � n c� u pháp và th� i gi� i v� i Hòa th� � ng H� i Tràng chùa Ph� Quang, Phú Nhu� n, � � � c Hòa

th� � ng � � t pháp hi� u Ho� ng Hu� .

N m 1955 – 1956, l� n l� � t Ngài tham h� c kinh lu� t v� i Hòa th� � ng Hành Tr� , Hòa th� � ng Thi� n T� � ng qua các khóa An

c� ki � t H t i chùa Giác Nguyên, qu� n 4 và chùa V n Th� , qu� n 1, Sài Gòn.

N m inh D� u 1957, Ngài d� khóa hu� n luy� n tr� trì Nh� Lai S� gi� do Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t t� ch� c t i chùa Pháp

H� i, qu� n 10, Sài Gòn. Khóa h� c này quy t� � i di � n T ng Ni 16 t! nh Nam Vi� t tham d� , là nh� ng v� tr� trì tr� c� t c� a Ph� t

giáo t� ng lai g� m 36 v� , Ngài � � � c c làm Liên chúng tr� � ng.

Sau khi tham d� khóa � ào t o tr� v� , cu� i n m 1957, Ngài v� n � � ng thành l� p Giáo h� i T ng Già t! nh Gò Công và � � � c

ch� S n thi� n � � c c làm Tr� s� Tr� � ng Giáo h� i T ng Già t! nh Gò Công.

N m M� u Tu� t 1958, Ngài � � � c Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t b� nhi� m v� làm tr� trì chùa Ph� t H� c – C� n Th , sau � ó v�

làm tr� trì chùa Xá L� i – Sài Gòn (m� i khóa tr� trì là 3 tháng). � n n m 1959, Ngài � � � c cung th! nh làm Phó ch� H� ng

kiêm Thi� n ch� tr� � ng H chùa Thanh Tr� � c t i th� xã Gò Công.

N m Canh Tý 1960, Ngài � � � c cung th! nh v� làm tr� trì chùa Thái Bình, Gò Công. Sang n m 1961, Ngài � � � c Giáo h� i

T ng Già Nam Vi� t c vào Gi� ng s� oàn � i gi � ng d y � các n i: chùa Ph� t H� c – Biên Hòa; chùa Ph� Quang – Phú

Nhu� n; chùa Thanh Tr� � c – Gò Công; chùa Th� i Hòa, chùa Giác Thi� n – An Nh n; chùa Thiên Ph� � c – Gò V� p v.v...

N m Nhâm D� n 1962, nh� uy tín và � � c � � c� a Ngài t� a r� ng, có Ph� t t t� c g� i là ông ch� Sáng, hi� n cúng cho Ngài ngôi

nhà t� � � � ng c� a ông � Gò Công. Ngài nh� n lãnh và v� n � � ng Ph� t t quyên góp tu ch! nh thành ngôi chùa l� y hi� u là Liên

Hoa, làm n i tu hành và hóa � o � � chúng.

Sau th� i k� pháp n n n m 1963, � � a � � n Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t � � � c thành l� p n m 1964, Ngài � � � c � �

c làm Chánh � i di� n Ph� t giáo t! nh Gò Công. Ngài � ch� c v� này cho � � n ngày � � t n� � c hoàn toàn gi� i phóng (1975).

N m inh Mùi 1967, Ngài � � � c t! nh Giáo h� i suy c Ngài làm C� v� n cho Ban Giám hi� u tr� � ng B� � t! nh Gò Công.

N m Nhâm Tu� t 1982, Ngài � � � c cung th! nh làm Giáo th� A Xà Lê t i i gi� i � àn chùa Giác Sanh. T� n m 1984 � � n

1999, Ngài � � � c T! nh h� i Ph� t giáo suy c vào Ban Ch� ng minh T! nh h� i Ph� t giáo Ti� n Giang.

Song song v� i vi � c phát huy � o pháp, làm cho T� � n trùng quang, Tông phong v� nh ch� n, Ngài còn góp nhi� u công lao

trong vi� c n� l � c trùng tu trang nghiêm các ngôi già lam � t! nh nhà nh� : chùa Thái Bình, Tân Long, Liên Hoa, Linh S n,

Hu� Quang, B� � ... V� ti � p d n h� u lai báo Ph� t ân � � c, Ngài � ã � ào t o giáo d� � ng thành nhân r� t nhi� u � � t xu� t gia có

� o l� c � � ti � p n� i ho� ng truy� n Ph� t � o.

G� n n a th� k� ho� ng hóa � � sanh, ph� c v� � o pháp, s� c kh� e c� a Ngài � ã d� n suy y� u. Vào lúc 6 gi� sáng ngày 01 tháng

11 n m 1999, t� c ngày 24 tháng 9 n m K� Mão, Ngài an nhiên thâu th� n th� t� ch t i chùa Liên Hoa, tr� th� 102 n m, gi� i

l p tr� i qua 45 mùa An c� ki� t H .

HÒA TH NG THÍCH TRÍ C (1909 – 1999)

Hòa th� � ng Thích Trí � c, pháp húy H� ng Ph� � c, thu� c dòng Lâm T� Gia Ph� � � i th� 40. Ngài th� danh là Nguy� n V n

Hai, sinh n m K� D� u – 1909 t i làng Linh Trung, huy� n Th� � c t! nh Gia � nh, (nay là thành ph� H� Chí Minh).

Ngài xu� t thân trong m� t gia � ình có c n lành gieo tr� ng Ph� t pháp nhi� u � � i, thân ph� là c� Nguy� n V n B� i, thân m u là

bà � ng Th� Khoai. Gia � ình có c� th� y n m anh em, Ngài là con th� ba, c� nhà � � u có nhân duyên quy y Tam b� o v� i Hòa

th� � ng T� pháp húy Nh� B� ng, tr� trì chùa Huê Nghiêm - Th� � c và S c t� T� Ân - Ch� L� n.

V � n s� ng trong gia � ình th� m nhu� n giáo lý Ph� t � à, nên � � n n m 11 tu� i, Ngài quy� t chí xin � � � c xu� t gia h� c Ph� t v� i

Hòa th� � ng T� tr� trì chùa Huê Nghiêm.

N m M� u Thìn 1928, tr� i qua 8 n m tu t� p Ph� t h� c c n b� n và Nho h� c, n m 19 tu� i, Ngài � � � c B� n s� gi� i thi� u tòng

chúng nh� p H và th� gi� i Sa di t i chùa Giác Hoàng – Bà i � m. Hòa th� � ng B� n s� l i cho phép Ngài � � � c c� u pháp v� i

Hòa th� � ng t Thanh � chùa Long Quang – Bà i � m, là m� t b� c cao T ng th c � � c � � ng th� i.

T� Long Quang nh� n th� y c n khí c� a Ngài sau này có th� phò trì Ph� t pháp, ti� p d n h� u lai, nên � ã ti� p nh� n và giáo

d� � ng. � � áp l i công n, Ngài càng tinh t� n, d ng mãnh tu hành và phát nguy� n n m n m nh� p th� t trì kinh Pháp Hoa � �

huân d� � ng � o nghi� p.

N m Giáp Tu� t 1934, � � n khi 25 tu� i, Ngài � � � c T� cho phép th� C� túc gi� i t i i gi� i � àn chùa B� o An, B� n G� - Biên

Hòa. Trên b� � c � � � ng tìm c� u tham h� c các b� c cao T ng th c � � c, Ngài l i có ph� � c duyên � � � c T� Hu� ng � chùa

Thiên Thai - Bà R� a truy� n cho pháp l y Ng h� i () và trì chú Chu� n � .

N m � t H� i – 1935, Ngài v� tr� trì chùa T� Ân, xã Ph� � c Long, huy� n Long Thành, t! nh Biên Hòa. N i � ây, Ngài � � � c

dân chúng � � a ph� ng quý m� n khâm ph� c, quy ng� � ng tài ch� n m ch h� t thu� c, ch� a tr� lành b� nh cho nhi� u ng� � i trong

su� t m� � i n m.

N m � t D� u – 1945, cu� c Cách m ng tháng Tám bùng n� , th� hi� n truy� n th� ng yêu n� � c b� t khu� t c� a Ph� t giáo Vi� t

Nam, Ngài tham gia phong trào c� u qu� c, ch� ng th� c dân Pháp v� i ch� c v� Ch� t� ch Ph� t giáo C� u qu� c huy� n Long

Thành.

N m Bính Tu� t – 1946, Ngài l i thành l� p chi h� i Ph� t giáo C� u qu� c xã Phú M� . Lúc này, Ngài tr� trì chùa B u Thi� n �

núi Th� V� i, c ng là c s� ho t � � ng ti� p t� , nuôi d� � ng chi� n s� cách m ng.

� n n m Quý T" 1953, nh� n l� i kh� n c� u c� a các Ph� t t , Ngài v� tr� trì chùa Long Nhi� u, huy� n Th� � c. Trong th� i

gian giáo hóa � tr� x� Long Nhi� u, Ngài � ã h� � ng d n Ph� t t tu pháp môn T� nh � � , m� � o tràng chuyên ni� m h� ng danh

� � c Ph� t A Di à c� u vãng sinh c� c l c.

N m inh D� u 1957, tr� � c s� tha thi� t c� u th! nh c� a Ph� t t Ban h� trì Tam b� o T� � ình Huê Nghiêm, Ngài tr� v� tr� trì

ngôi T� � ình, n i ghi d� u b� � c chân � � u tiên xu� t gia c� u � o c� a Ngài.

o h nh c� a m� t b� c chân tu � ã c� m hóa T ng Ni, Ph� t t xa g� n, nên m� c dù Ngài tr� v� d� ng chân hành � o � T� � ình

Huê Nghiêm sau h n 20 n m, � i ti � p � � kh p n i, hàng Ph� t t v n thi� t tha hi� n cúng cho Ngài thêm hai ngôi chùa B u

L � c và Ph� � c H� ng � Long Thành.

N m � t T" – 1965, Ngài ra s� c trùng tu hoàn t� t toàn b� T� � ình Chánh � i � n, nhà H� u, nhà Khách, T ng xá tr� thành m� t

ngôi � i già lam khang trang, thanh t� nh, kh� d� tiêu bi� u cho m� t T� � ình � ã có quá trình l� ch s lâu dài trên hai th� k� , và

c ng là n i xu� t thân c� a các v� T� t� ng làm r ng danh Ph� t giáo nh� T� Hu� L � u.

Liên ti� p ba n m 1970 – 1971 – 1972, Ngài � � � c ch� tôn giáo ph� m cung th! nh vào hàng Ch� ng minh o s� và � � ng vi

Hòa th� � ng truy� n gi� i t i các gi� i � àn � � � c t� ch� c � các n i.

N m Nhâm Tý 1972, ti� p n� i công lao c� a th� y T� , Ngài l i m� r� ng thêm m� t dãy nhà hai t� ng bên c nh chùa � � làm

tr� � ng S Trung � � ng Ph� t h� c, mang tên Ph� t h� c vi� n Hu� L� u.

N m � t Mão 1975, sau ngày � � t n� � c hoàn toàn gi� i phóng, Ngài � � � c m� i làm c� v� n Ban Liên l c Ph� t giáo yêu n� � c

huy� n Th� � c. � n giai � o n chuy� n sang hình thành Ban � i di � n Ph� t giáo huy� n Th� � c, Ngài v n gi� vai trò c� v� n

trong hàng Ch� ng minh cho Ban � i di � n.

N m inh Mão 1987, t i i h� i Ph� t giáo toàn qu� c l� n II, Ngài � � � c suy tôn là Thành viên H� i � � ng Ch� ng minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m M� u Thìn 1988, trong mùa Ph� t � n - Ph� t l � ch 2532, Ngài � � � c cung th! nh làm Tôn ch� ng trong i gi � i � àn c� a

Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh t� ch� c t i chùa � n Quang – qu� n 10.

V � i � � c tính hi� n hòa, gi� n d� , khiêm cung... luôn luôn th� hi� n trên g� ng m� t c� i m� , vui t� i c� a Ngài � ã s� � i � m tâm

h� n nh� ng ng� � i � � � c ph� � c duyên ti� p c� n, và ít ai th� y � � � c trên g� ng m� t Ngài l� v� b� t bình, phi� n mu� n.

Trong s� nghi� p ti� p d n h� u lai, báo Ph� t ân � � c, các � � t c� a Ngài n� ng vào s� un � úc và d y d� , tr� thành nh� ng v� h� u d� ng cho Ph� t giáo, trong � ó có Hòa th� � ng Thích Trí Qu� ng, là Tr� � ng ban Ho� ng pháp Trung � ng Giáo h� i Ph� t

giáo Vi� t Nam kiêm Tr� � ng ban Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh.

i � m n� i b� t khác trong n� p s� ng tu hành c� a Ngài, là luôn tinh t� n gia công vun b� i � o h nh không bi� t m� t m� i. Dù tu� i

cao s� c y� u, Ngài v n chuyên trì kinh Pháp Hoa và l y sám Ng h� i.

C duyên hành � o � cõi Ta Bà � ã viên mãn, Ngài thu th� n th� t� ch vào lúc 18 gi� 15 phút ngày 8 tháng 3 n m 1999 (t� c 21

tháng Giêng n m K� Mão). Ngài tr� th� 91 n m, h� � ng 65 H l p.

HÒA TH NG THÍCH HO NG TU (1913 – 1999)

Hòa th� � ng Thích Ho� ng Tu, pháp t� Tông T� , pháp hi� u Kim T� , xu� t gia thu� c dòng Lâm T� , sau n� i pháp � � i th� 50

dòng Tào � ng.

Ngài th� danh T� Kh� i Niên, sinh gi� Ng� , ngày mùng 4 tháng Ch p n m Quí S u 1913 (nh� m Trung Hoa Dân Qu� c n m

th� 2) t i thôn Tú Th� y, làng Thang Khanh, huy� n Phong Thu� n, ph� Tri � u Châu, t! nh Qu� ng ông – Trung Qu� c, thân ph�

là c� T� Th� Nh c, thân m u là bà Sô Th� . Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình nông dân, nhi� u � � i sùng kính Tam b� o,

giàu lòng nhân ái.

Tu� i � u th c� a Ngài s� ng trong b� i c� nh � � t n� � c Trung Qu� c sau cu� c cách m ng Tam Dân, và l� n lên trong th� i ly lo n

b� i s� xâm l ng c� a quân phi� t Nh� t chi� m � óng t! nh Qu� ng ông, nên Ngài s� m th� y rõ c� nh � � i là vô th� � ng, kh� không.

Nh� s� ng trong s� d y d� c� a m� t gia � ình thu� n thành Ph� t � o, Ngài có d� p g� n g i Tam b� o, th� m nhu� n giáo lý t� bi, là

nhân duyên � � h t gi� ng Ph� t � à trong Ngài � � � c n� y m� m t ng tr� � ng.

N m K� T" – 1929, lúc lên 16 tu� i, Ngài xin phép song thân � � n xu� t gia t i chùa Thái Bình, huy� n Phong Thu� n, ph�

Tri � u Châu, � � � c Hòa th� � ng B� n s� húy T� p C� nh th� � � , ban cho pháp danh là Ho� ng Tu, pháp t� Tông T� , n� i pháp

dòng Lâm T� . V� i � � c tính c� n m n siêng n ng, Ngài n� l� c công phu h� c � o v� i B� n s� trong su� t sáu n m, luôn � � � c

T ng chúng kính m� n.

N m � t H� i – 1935, Ngài � � � c B� n s� cho th� Tam � àn � i gi� i t i Tr � n Qu� c Thi� n T� , thu� c tr� n Khai Nguyên, ph�

Tri � u Châu, do Ngài Phúc Lai Lu� t s� làm Hòa th� � ng truy� n gi� i. Sau � ó, Ngài � � n c� u pháp v� i Hòa th� � ng Cao Tham-

� ng Tánh, � � � c ban pháp hi� u là Kim T� , n� i pháp dòng Tào � ng Chánh Tông � � i th� 50.

N m � t D� u – 1945, ng� � i Trung Qu� c � hai t! nh Qu� ng ông và Phúc Ki� n di c� sang Vi� t Nam l� p nghi� p làm n khá

� ông, nh� t là t� p trung � vùng Sài Gòn, Ch� L � n. Cùng theo � ó, là n� n v n hóa tín ng� � ng b� n � � a � n, T� , Mi � u, Ph�

� � � c l� n l� � t ki � n t o � các c� ng � � ng dân c� ng� � i Hoa. D� n dà, cu� c s� ng � n � � nh và trù phú, nhu c� u v� tôn giáo � � � c

phát tri� n lên, Ph� t giáo Hoa Tông � � � c m� i t� Trung Qu� c sang � � ho� ng hóa � áp � ng nhu c� u nh� ng Hoa ki� u � � ây.

N m inh H� i – 1947, nh� n � � � c l� i th! nh c� u c� a c� ng � � ng ng� � i Hoa t i Sài Gòn - Ch� L � n, Ngài là m� t trong s� b� n

T ng s� Trung Qu� c sang Vi� t Nam th� i k � � � u tiên: Thanh Thuy� n (1944); Di� u Duyên; L� ng Giác; Ho� ng Tu (1947).

Lúc � � u m� i sang, các Ngài � � u � t m n i Quan Âm Mi� u, c ng là H� i quán Phúc Ki� n n� m trên � � � ng Lão T - Ch� L� n.

Các Ngài th� y vùng � � t này có � � nhân duyên phát tri� n Ph� t giáo lâu dài, nên m� i v � m� i h� � ng tìm n i t o l� p chùa c� nh

� � ho� ng hóa l� i sanh và tu hành gi� i thoát. Hòa th� � ng Thanh Thuy� n l� p chùa Nam Ph� à; Hòa th� � ng Di� u Duyên l� p

chùa Th� o � � ng; Hòa th� � ng L� ng Giác l� p chùa Quan Âm T Trúc Lâm; còn Ngài ch� n khu � � t v� n là v� � n rau Bình

Th� i, qu� n 11 - Ch� L � n, l� p m� t am nh� b� ng nhà sàn, làm n i d� ng chân tu hành su� t 10 n m tr� � ng, s� ng � � i � m b c

c� a b� c chân tu th c � � c.

N m inh D� u – 1957, v� i s� th! nh c� u và � ng h� c� a � àn na tín ch� kh p n i trong c� ng � � ng ng� � i Hoa, Ngài � � ng ra

khai sáng và t o d� ng ngôi Tam b� o T� Ân Thi� n T� , m� t ph m v trang nghiêm tráng l� c� a Ph� t giáo Hoa Tông mà Ngài

dành tr� n cu� c � � i v � a tu hành v� a xây d� ng, ph� i m� t 35 n m � � hoàn thành tâm nguy� n. Chùa � � � c hoàn thành vào ngày

mùng 4 tháng Ch p n m Canh Thân 1992, và c ng là l� n sinh nh� t th� 79 c� a Ngài.

Trong s� nghi� p ti� p T ng � � chúng, Ngài � ã � ào t o nhi� u v� � � t xu� t chúng ph� ng s� cho h� phái Ph� t giáo Hoa Tông

và trong ngôi nhà Ph� t giáo Vi� t Nam nh� : Hòa th� � ng Duy L� c, Duy Nh� t, Ng� Chân...

V � công h nh, Ngài là m� t b� c cao T ng giàu lòng t� m n, vô ngã v� tha trong công tác t� thi� n. H� u h� t các ban, h� i,

phong trào c� u t� , c� u tr� , � � u � � � c Ngài ch� ng minh, kêu g� i lòng h� o tâm c� a tín � � ng� � i Hoa, và t� mình Ngài toàn

s� c toàn ý � ng h� giúp � � .

B� ng kinh nghi� m trong c� cu� c � � i tu hành c� a mình, Ngài � ã trích d n nh� ng ý ch! tâm � c biên so n thành t� p sách

“Thi � n môn Ch� kinh Y� u ch! ” (c � o b� n), mà mãi � � n sau khi Ngài khu� t bóng m� i tìm th� y trong hành trang � � l i.

T� n m 1993 � � n n m 1997, Ngài � � � c suy c làm Ch� ng minh Ban Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh

tr� i qua 2 k� � i h� i l � n IV và l� n V.

N m inh S u 1997, t i i h� i � i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c k� V � th� � ô Hà N� i, Ngài � � � c suy tôn làm Thành viên H� i

� � ng Ch� ng minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam cho � � n ngày viên t� ch.

N m K� Mão 1999, c� m th� y tu� i cao s� c y� u, nhi� u b� nh duyên, vô th� � ng s p � � n, Ngài phó chúc vi� c Tam b� o l i cho

môn � � trông nom � i � u hành T� Ân Thi� n T� . Ngài lui v� nh� p th� t hành trì t� nh nghi� p, cùng d� � ng b� nh � � i ngày mãn

duyên.

Vào lúc 18 gi� ngày 30 tháng 7 n m K� Mão (nh� m ngày 9 tháng 9 n m 1999), Ngài nh� nhàng x� b� báo thân, thân th� n

v� cõi t� ch t� nh, tr� th� 87 mùa � ông, gi� i l p 64 mùa h . Môn � � pháp quy� n trà t� nh� c thân, xây B� o tháp tôn th� trong

khuôn viên T� Ân Thi� n T� .

Cu� c � � i tu hành c� a Hòa th� � ng th� t � n s mà � � c � � , th� nh� ng vi� c làm mà Ngài � � l i là công � � c vô cùng: m� t � � i

ki � n t o nên ngôi T� Ân Thi� n T� trang nghiêm tráng l� còn mãi v� i � � i, cùng d� u � n l� p ng� � i � � u tiên ho� ng khai Ph� t

giáo Hoa Tông t i mi � n � � t này và t� a r� ng muôn n i.

HÒA TH NG THÍCH TRÍ C (1915 – 1999)

Hòa th� � ng Thích Trí � c, pháp danh H� ng Ph� ng, pháp hi� u Hu� Ph� � c, pháp húy Ch n B� o, n� i dòng Lâm T� � � i th�

40, th� danh là Nguy� n Thu� n Nam, sinh n m � t Mão (1915) t i Trà Ôn, t! nh V� nh Long, sau d� i v � xã V� nh H� ng, nay

thu� c huy� n V� nh L� i, t! nh B c Liêu. Thân ph� là c� ông Nguy� n Thu� n H� u, thân m u là c� bà Lê Th� Thanh.

Ngài sinh ra và l� n lên trong m� t gia � ình có 9 anh ch� em, v� i truy� n th� ng nho phong n� n� p. N m lên 8 tu� i, cha lìa tr� n.

Ngài theo m� vào chùa Châu Viên (xã Châu Th� i – B c Liêu) làm l� k� siêu cho h� ng linh thân ph� ; ti � ng mõ, h� i chuông,

câu kinh, l� i k � làm Ngài t� � ó tâm ni� m mu� n xu� t gia và � � � c Hòa th� � ng cho th� tam quy, pháp danh là H� ng Ph� ng.

N m 10 tu� i, � o tâm càng phát, Ngài � � � c m� cho phép th� phát xu� t gia t i chùa Châu Viên và � � � c Hòa th� � ng B� n s�

tr� trì húy Tâm Viên, t� Ng� Ch! thu n p làm � � t .

Sau 3 n m ch� p tác, ph� ng Ph� t s� S� , Ngài � � � c Hòa th� � ng B� n s� cho � i tham h� c v� i Hòa th� � ng Giác Thiên (Sài

Gòn) m� t n m và sau � ó tham h� c n i Hòa th� � ng Ph� Hu� – ng� � i k � t� c tr� trì chùa Châu Viên. Còn Hòa th� � ng B� n s�

chuy� n v� chùa V� nh Hòa (B c Liêu) � � ho� ng hóa � � sanh. Lúc � y, tuy là th� gi� nh� tu� i, nh� ng Ngài � ã t� rõ t� cách � o

phong kh� kính, � � � c c làm tr� � ng tràng trong s� huynh � � môn sinh, và � � � c Hòa th� � ng Ph� Hu� ban cho pháp hi� u là

Hu� Ph� � c.

N m Quí D� u (1933), Ngài th� gi� i Sa di t i chùa V� nh Hòa và � � � c Hòa th� � ng Ph� Hu� (chùa Châu Viên) g� i � i y ch! n i Hòa th� � ng Qu� ng S n chùa Giác Hoàng (Bà i � m). Hai n m sau, Ngài � ng � àn th� C� túc gi� i t i i gi � i � àn chùa

Giác Lâm (Phú Th� ) do Hòa th� � ng Ho� ng Ngh� a làm � � ng � � u truy� n gi� i (� t H� i – 1935).

T� � ó, Ngài vân du tham h� c và hành � o, � � u tiên Ngài � chùa Giác Linh (Tân Hòa - Sa éc) m� t n m. N i � ây, Ngài � ã

nh� n l� i th! nh c� u c� a � i thí ch� là bà Ban Xoàn � � ch� ng minh ch� trì khai h� i Pháp Hoa.

N m M� u D� n 1938, Ngài tr� v� chùa V� nh Hòa (B c Liêu) và � � � c Hòa th� � ng B� n s� Thích Tâm Viên truy� n pháp � n,

ban pháp húy là Ch n B� o và d� vào hàng � t� Tôn ch� ng t i tr� � ng H� ng c� a chùa. N m sau, Ngài xin phép B� n s� � i

trùng tu chùa Long Ph� � c, nay thu� c xã H� i An ông ( � ng Tháp) và làm tr� trì n i này.

N m Tân T" 1941, Ngài � � � c t� chúng � � c làm Giáo th� A Xà Lê t i i gi� i � àn chùa Ph� � c H� i, xã H� i An (An

Giang).

T� n m 1945 � � n 1954, trong b� i c� nh toàn qu� c kháng chi� n, m� t m� t v� a tu h� c, ho� ng d� ng � o pháp, m� t m� t Ngài

tham gia kháng chi� n ch� ng Pháp. Ngài là � y viên Ban v� n � � ng phong trào Ph� t giáo C� u qu� c t! nh Long Châu Sa. Sau

� ó, Ngài � � � c c làm Ch� t� ch Liên Vi� t huy� n L� p Vò; do vì l� y tr� x� chùa Long Ph� � c làm c s� ho t � � ng cách m ng,

nên � ã b� th� c dân Pháp và tay sai hai l� n � � t phá chùa.

N m Canh D� n 1950, Ngài � � � c c làm Tuyên lu� t s� t i i gi� i � àn Ph� � c Hòa Ni T� (Th� t N� t, An Giang).

N m Giáp Ng� 1954, Ngài làm Giáo th� s� t i tr� � ng H� ng chùa Khánh S n (Sóc Tr ng).

N m Tân S u 1961, th� theo di chúc c� a Hòa th� � ng B� n s� , Ngài � � � c c làm Phó tr� � ng t , truy� n � ng � � i th� 40 dòng

Thi� n Lâm T� , k� th� tông môn, n� i truy� n T� � n làm tr� trì chùa V� nh Hòa (B c Liêu) cho � � n ngày viên t� ch.

N m Nhâm D� n 1962, Ngài � � � c c làm Y� t ma A Xà Lê t i gi� i � àn chùa V n Ph� � c (Sóc Tr ng) và là Tr� s� tr� � ng Giáo

h� i T ng Già qu� n V� nh L� i (lúc � ó còn thu� c t! nh Sóc Tr ng).

N m Giáp Thìn 1964, Ngài � � � c suy c làm Chánh � i di � n Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t t! nh B c Liêu c , liên

t� c các nhi� m k� � � n n m 1976. Trong nh� ng n m này, Ngài tích c� c ho t � � ng trong Ph� t s� và ngoài xã h� i, Ngài s a

sang, ki� n thi� t l i chùa V� nh Hòa, xây d� ng thêm T ng xá làm n i tu h� c cho T ng Ni Ph� t t . Ngoài ra, hàng n m khai

gi� ng các khóa An c� ki � t H , khai � àn truy� n gi� i, ti � p d n h� u lai, báo Ph� t ân � � c.

N m � t T" 1965, song song v� i vi � c ho� ng pháp t i tr � x� , Ngài còn � ng c � � th� , l� p ký nhi vi� n, tr� � ng m u giáo V� nh

Hòa. N m 1968, sáng l� p tr� � ng Trung h� c B� � giáo d� c h� c sinh theo tinh th� n “trí � � c d ng nhân” c� a � o pháp và

dân t� c.

Vào các d� p l� truy� n th� ng Ph� t giáo l� n nh� Vu Lan, Ph� t � n, t� t Nguyên � án, Ngài còn � i th m vi� ng � y l o các tr i t � p

trung c� i hu� n t! nh B c Liêu � a ph� n là tù chính tr� tr� � c gi� i phóng, và các b� nh vi� n, tr i d� � ng lão, cô nhi... th� hi� n t� m

lòng T� bi c� u kh� c� a m� t v� B� tát giáo hóa chúng sanh.

N m Tân H� i 1971, Ngài � � � c suy tôn làm � � ng � � u Hòa th� � ng t i gi � i � àn chùa Quan Âm (Cà Mau) do Giáo h� i t�

ch� c và hàng n m � � � c m� i d� vào hàng Tam s� truy� n gi� i t i gi� i � àn các t! nh mi� n Tây Nam b� .

N m Quý Mão 1973, Ngài � � � c suy c làm Thành viên H� i � � ng Tr� � ng lão Vi� n T ng Th� ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t

Nam Th� ng nh� t.

T� n m Canh Ng� 1990, dù tu� i cao s� c y� u nh� ng khi Giáo h� i c� n c� u, Ngài v n hoan h� nh� n nhi� m v� Ch� ng minh

Ban tr� s� Ph� t giáo t! nh Minh H� i, kiêm chánh � i di � n Ph� t giáo th� xã B c Liêu.

N m inh S u 1997, i h� i Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� IV t � ch� c Ngài � � � c suy tôn làm Thành viên H� i � � ng Ch� ng

minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam cho � � n ngày viên t� ch.

� u n m K� Mão 1999, nh� n th� y t� � i suy y� u tr� n duyên s p mãn, Ngài � ã cho h� p t� chúng công b� � � c Ban tr� � ng

t k� th� a truy� n � ng tông môn chùa V� nh Hòa và d� n dò, nh c nh� chúng th� � ng tr� tinh t� n tu trì, � óng góp cho � o

pháp và dân t� c nhi� u h n.

Ngày 26 tháng 5 n m K� Mão, nh� m ngày 09 tháng 6 n m 1999, vào lúc 19 gi� , Ngài � ã an nhiên th� t� ch trong s� kính ti� c

c� a môn � � pháp quy� n và toàn th� Giáo h� i � � a ph� ng. Ngài tr� th� 84 tu� i � � i, v� i 64 H l p.

Hòa th� � ng Thích Trí � c là m� t b� c cao T ng th c � � c, gi� i h nh uy nghi, phúc tu� v� n toàn. Ngài là Tôn ch� ng s� t i

các i gi� i � àn � B c Liêu, Sóc Tr ng, Cà Mau... � n ch� ng th� gi� i cho bi� t bao gi� i t , môn � � ph� c v� cho � o pháp và

dân t� c cho � � n nay. C� cu� c � � i ho� ng pháp l� i sanh, công h nh viên minh th� t � áng � � hàng h� u t� n noi g� ng, và ghi

nh� m� t b� c danh T ng � � c � � c� a Ph� t giáo Vi� t Nam trong th� k� XX.

HÒA TH NG THÍCH TÂM THÔNG (1916 – 1999)

Hòa th� � ng Thích Tâm Thông, th� danh là Nguy� n V n Ti� n, sinh ngày 27 tháng 11 n m Bính Thìn – 1916 t i thôn An

Ninh, xã H� i Trung, huy� n H� i H � u, t! nh Nam � nh. Ngài là con th� hai c� a m� t gia � ình có truy� n th� ng l� giáo và kính

tín Tam b� o, nên � ã s� m ch� u � nh h� � ng cu� c s� ng thi� n gia thanh � m.

N m Tân Mùi – 1931, lúc 15 tu� i, Ngài xin phép t� bi� t song thân xu� t gia � � u Ph� t, � � n c� u pháp v� i S� t� Thích Thanh

L � ch tr� trì chùa Lam C� u, t! nh Hà Nam. S� t� xét th� y Ngài có t� ch� t thông minh, tính tình hòa nhã, di� n m o khôi ngô

nên � ã h� a kh� .

N m Giáp Tu� t – 1934, sau ba n m tu h� c, Ngài � � � c th� gi� i Sa di t i gi� i � àn chùa ông An, huy� n Xuân Th� y, do T� s�

Thích Qu� ng Lãm làm Hòa th� � ng àn � � u.

N m K� Mão – 1939, Ngài � ng � àn th� gi� i C� túc t i chùa Quán S� – Hà N� i, tr� s� H� i Ph� t giáo, cùng v� i 50 v� gi� i

t khác trúng tuy� n sau k� kh� o h ch gi� i � àn v� l� sám 21 ngày do Hòa th� � ng Thích T� Liên làm ch� sám. Trong gi� i

� àn này, s� t� Trung H� u là Hòa th� � ng àn � � u cùng ch� v� gi� i s� cao thi� n th c � � c trong các s n môn l� n � mi� n B c

ch� ng � àn. T� � ây Ngài th� c s� d� vào hàng T ng b� o, là S� gi� c� a � � c Nh� Lai v� i tr � ng trách: “Th� � ng c� u Ph� t � o,

h hóa chúng sinh”.

Sau khi th� � i gi� i, v� i � � c tính khiêm cung, ch m ch! hi� u h� c, Ngài � ã tu h� c � các ch� n T� T� Xuyên (huy� n Lý Nhân,

t! nh Hà Nam), tr� � ng Ph� t h� c Quán S� – Hà N� i, ch� n T� Trung H� u, ch� n T� Cao Phong (huy� n Mê Linh, t! nh V� nh

Phúc), chùa C� n (huy� n H� i H � u, t! nh Nam � nh). �

� âu Ngài c ng � � � c th� y th� ng, b n m� n b� i s� hi� n hòa, chân th� t,

nghiêm trì gi� i lu � t.

N m Nhâm Ng� – 1942, Ngài � � � c H� i Ph� t giáo Ch� n h� ng c vào Hu� tu h� c t i Ph� t h� c � � � ng Báo Qu� c - Hu� . � n

n m 1945 l i tr � v� chùa Quán S� – Hà N� i, b t � � u d� n b� � c trên con � � � ng ph� ng s� � o pháp - dân t� c.

N m Bính Tu� t – 1946, Ngài v� chùa Lam C� u làm Th� ký H� i Ph� t giáo C� u qu� c, tham gia công tác bình dân h� c v� và

cô nhi vi� n � chùa Lam C� u, huy� n Lý Nhân.

N m inh H� i – 1947, Ngài b� th� c dân Pháp b t giam t i nhà giam Nam � nh, � � n n m 1948 tr� n thoát và v� công tác t i

chùa C� n, n i T � Tu� T ng tr� trì.

N m K� S u – 1949, gi� c Pháp ti� n công chi� m � ánh Nam � nh, Ngài l i tr� v� chùa Quán S� . Th� i gian này, Ngài � � � c

H� i Ph� t giáo c v� chùa ông K� t, huy� n Khoái Châu, t! nh H� ng Yên tham gia gi� ng d y Ph� t pháp cho T ng Ni Ph� t t

và v� n � � ng nhân dân tham gia c� u qu� c.

N m 1951, khi T� Tu� T ng – Th� � ng th� Giáo h� i T ng Già Vi� t Nam nh� n lãnh tr� trì chùa V� ng Cung, t! nh Nam � nh,

Ngài tr� v� ph� ng s� T� và � � � c gi� ch� c v� Giám vi� n.

V � i c� ng v� trên, Ngài luôn tinh ti� n trong m� i công vi� c ph� ng s� Tam b� o, giúp dân, giúp n� � c, � ã cùng v� i ch� T ng

tr� x� k� th� a � � c nghi� p l� n lao c� a s� t� truy� n l i. Dù tr� i bi � t bao th ng tr� m c� a � � t n� � c Ngài luôn nghiêm trì ph m

h nh, ti� n tu Tam vô l� u h� c, gi� gìn thanh quy môn t� nh� ngày ch� T� còn t i th� .

T� � � c � � và uy tín � y, Ngài luôn � � � c suy c nhi� u ch� c v� và tham gia nhi� u ho t � � ng quan tr� ng trong Ph� t giáo và

ngoài xã h� i. N m 1959, sau khi thành l� p H� i Ph� t giáo Th� ng nh� t Vi � t Nam � mi� n B c, Ngài � � � c c làm � y viên

Th� � ng tr� c Chi h� i Ph� t giáo Th� ng nh� t t! nh Nam � nh và là � y viên Liên l c M� t tr� n T� qu� c thành ph� Nam � nh.

N m Nhâm Tý – 1972, Ngài � � � c suy c làm � y viên Th� � ng tr� c Ban Tr� s� Trung � ng H� i Ph� t giáo Th� ng nh� t Vi � t

Nam (mi� n B c). C ng trong th� i gian này, gi� c M� leo thang � ánh phá mi� n B c, bom gi� c M� � ã phá h� y toàn b� ngôi

chùa V� ng Cung n i Ngài tr� trì tr� � c � ây thành � � ng g ch v� n. Ngay sau khi Hi� p � � nh Paris � � � c ký k� t, Ngài � ã khuy� n

hóa Ph� t t trong c ng nh� ngoài t! nh cùng v� i ch� T ng trong tr� x� d� c lòng xây d� ng l i ngôi Tam b� o. Công vi� c tái

thi� t b t � � u t� n m 1972 cho � � n n m 1988 th¬ hoàn t� t nh� ngày nay, và chùa V� ng Cung tr� thành nét � � c tr� ng tiêu

bi� u c� a thành ph� Nam � nh.

N m Tân D� u – 1981, t i H� i ngh� th� ng nh� t Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam t i Hà N� i, Ngài � � � c suy c làm Thành viên

H� i � � ng tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m inh Mão – 1987, i h� i i bi � u toàn qu� c Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam l� n th� II, Ngài � � � c i h� i suy c gi�

ch� c v� Phó Ch� t� ch H� i � � ng tr� s� Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, Ngài � ã � � m � � ng ch� c v� này 2 khóa cho � � n i

h� i i bi � u l� n th� IV.

N m K� T" – 1989, Ngài � � � c Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam c làm Phó � oàn i bi � u Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam sang

th m và làm vi� c v� i Hi � p h� i các tông phái Ph� t giáo Nh� t B� n, Ngài c ng � � � c phía b n � ón ti� p n� ng h� u và kính tr� ng,

� ã � � l i trong lòng Ph� t giáo Nh� t B� n m� t � n t� � ng � � p � v� v� cao T ng Vi� t Nam và th t ch� t thêm m� i quan h� gi� a

hai n� � c.

Ngài còn có nhi� u � óng góp trong công tác qu� c t� c� a Ph� t giáo, � ón ti� p nhi� u � oàn Ph� t giáo qu� c t� c� a nhi� u n� � c � � n

th m và làm vi� c v� i Ph� t giáo Vi� t Nam. Trong các bu� i ti � p xúc làm vi� c, Ngài luôn làm cho b n bè qu� c t� hi� u � � � c v�

Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m Canh Ng� – 1990, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam c Ngài tham d� l � k� ni� m 20 n m thành l� p T� ch� c Ph� t giáo châu

Á vì hòa bình (ABCP) t i Ulanbator – Mông C� . Sau h� i ngh� , Ngài cùng phái � oàn th m h� u ngh� Liên Xô.

N m Quí D� u – 1993, Ngài tham d� H� i ngh� gi� i tr� quân b� do T� ch� c Ph� t giáo châu Á vì hòa bình (ABCP) t� ch� c t i

Hà N� i.

Trong quá trình ho t � � ng Ph� t s� , Ngài luôn quan tâm � � n vi� c � ào t o T ng tài cho Giáo h� i, � � � c Giáo h� i Ph� t giáo

Vi � t Nam c gi� ch� c Phó Vi� n tr� � ng H� c vi� n Ph� t giáo Vi� t Nam t i Hà N� i, và gi� ch� c Phân vi� n Phó Phân vi� n

Nghiên c� u Ph� t h� c.

Ngoài vi� c tham gia Ph� t s� � trung � ng Giáo h� i, Ngài còn quan tâm � � n Ph� t giáo � � � a ph� ng, tr� c ti� p làm Phó ban

r� i Tr� � ng ban Tr� s� Ph� t giáo t! nh cho � � n khi viên t� ch. Trong Ph� t s� t i t ! nh nhà, Ngài c ng ch m lo � ào t o T ng tài

k� vãng khai lai b� ng vi� c m� tr� � ng C b� n Ph� t h� c và tr� c ti� p làm Hi� u tr� � ng.

Trong m� y m� i n m qua, t i các khóa H an c� c� a Ph� t giáo t! nh Nam � nh, Ngài luôn là b� c Thi� n ch� mô ph m, là

ngôi Ch� h c� a tr� � ng H chùa C� – tr� s� T! nh h� i Ph� t giáo Nam � nh, b� c � o � � c kh� kính c� a T ng Ni Ph� t t trên

con � � � ng tu thân hành � o.

Tháng 11 n m inh S u – 1997, i h� i i bi � u toàn qu� c l� n th� IV Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, Ngài � � � c suy tôn

ngôi v� Phó Pháp ch� kiêm Chánh Th� ký H� i � � ng Ch� ng minh Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

Ngoài nh� ng tr� ng trách mà m� t v� s� gi� c� a � c Ph� t ph� i � � m nh� n, Ngài còn tham gia H� i � � ng Nhân dân, M� t tr� n T�

qu� c Vi � t Nam c� a t! nh nhi� u khóa và nhi� u ho t � � ng xã h� i khác � � góp ph� n ph� ng s� T� qu� c, ph� ng s� nhân dân.

� tuyên d� ng nh� ng công lao to l� n mà Ngài � ã c� ng hi� n, Nhà n� � c, � y ban Trung � ng M� t tr� n T� qu� c Vi � t Nam � ã

trao t� ng cho Ngài: Huân ch� ng Kháng chi� n ch� ng M� c� u n� � c h ng nhì, Huy ch� ng Vì s� nghi� p � i � oàn k� t toàn

dân, B� ng khen h ng nh� t, Huy ch� ng vì s� nghi� p � i � oàn k� t toàn dân, B� ng khen h ng nh� t, Huy ch� ng vì s� nghi� p

Ch� th� p � � Vi � t Nam và nhi� u danh hi� u cao quý khác.

Tu� i cao lão b� nh, Ngài � ã th� t� ch vào lúc 4 gi� 30 phút, ngày 25 tháng 8 n m 1999 (nh� m ngày R� m tháng B� y n m K�

Mão) t i Hà N� i, tr� th� 84 n m, 60 H l p. Nh� c thân Ngài � � � c � � a v� nh� p B� o tháp t i T� � ình V� ng Cung, thành ph�

Nam � nh.

C� cu� c � � i Ngài, t� bu� i s tâm cho � � n lúc hóa duyên mãn t� n là m� t t� m g� ng sáng, l� y vi � c nghiêm trì gi� i lu � t làm

thân giáo � � sách t� n hàng môn � � , Ph� t t . Ngài là m� t trong nh� ng v� cao T ng gi� i h nh tinh nghiêm, tiêu bi� u c� a Giáo

h� i Ph� t giáo Vi� t Nam � � h� u th� quy ng� � ng.

HÒA TH NG THÍCH THI N TÍN (1921 – 1999)

Hòa th� � ng Thích Thi� n Tín, pháp húy Nh� t Trí, pháp t� Thi� n Tín, pháp hi� u Ph� Thông, thu� c dòng Lâm T� Chánh Tông

� � i th� 41. Ngài th� danh Lê V n i � p, sanh ngày 02 tháng 02 n m Tân D� u (1921) t i xã Tân Th ch, huy� n Châu Thành,

t! nh B� n Tre, thân ph� l§ c� ông Lê V n Ngh� nh, thân m u là c� bà Nguy� n Th� Tr� u, Ngài là ng� � i con th� 5 trong gia

� ình có 10 anh em.

Song thân Ngài v� n theo ngh� nông nh� ng r� t chú tr� ng � � n v n hóa, nên thu� nh� Ngài � � � c cha m� ch m lo vi� c h� c ch�

m� t cách chu � áo. N m lên 7 tu� i Ngài b t � � u vào h� c t i tr � � ng Ti� u h� c Tân Th ch – B� n Tre. Sáu n m h� t ch� ng trình

Ti � u h� c, n m 13 tu� i(1933), Ngài thi vào tr� � ng Trung h� c t! nh M� Tho, thi � � u nh� ng do h� c xa, chi phí nhi� u, gia � ình

không � � tài chánh nên Ngài � ành b� d� vi � c h� c.

Thu� � y g� n nhà có m� t ngôi chùa tên H� i Ph� � c, Hòa th� � ng tr� trì là m� t v� cao T ng � � ng th� i, � o cao � � c tr� ng nên

T ng Ni, Ph� t t g� n xa quy ng� � ng v� tu h� c r� t � ông. � ng c n th� t chí th� y c� nh chùa sùng th� nh thanh thoát, Ngài tìm

� � n nh� ng mong khuây kh� a n� i lòng. Ngày qua ngày câu kinh ti� ng k� d� n dà t! nh th� c túc duyên. Nh� ng� � i du t sau

bao n m tháng lìa b� quê nhà nay tr� l i ch� n c . Ngài � ã th� y thân quen t� ng b� cây, b� i c� , ng� � i xu� t gia sao mà hi� n

hòa dung d� , ch� Ph� t B� Tát sao mà t� bi, yêu th� ng, giáo pháp sao mà cao siêu m� u nhi� m, � � i s� ng ph m h nh sao mà

nh� nhàng thanh thoát, Ngài th� t s� c� m nh� n � ây chính là nhà c� a mình và ý h� � ng g n bó � � i mình v� i ch� n này ngày

càng mãnh li� t.

Cu� i cùng khi thi� n duyên chín mu� i, Ngài xin phép gia � ình cho � � � c xu� t gia, song thân tuy bi� t con � � � ng này là � úng

� n nh� ng ngh� � � i s� ng tu hành gian kh� , th� ng con nên không mu� n cho Ngài � i tu. Th� nh� ng chí � ã quy� t, duyên � ã

h� i, cha m� Ngài d u c� níu kéo nh� ng v n không sao ng n n� i ý h� � ng xu� t tr� n c� a Ngài.

N m Bính Tý 1936, lúc Ngài v� a tròn 15 tu� i, � � � c s� ch� p thu� n c� a song thân, Hòa th� � ng T� H� i Ph� � c � ã chính th� c

làm l� th� phát, truy� n trao gi� i pháp và ban pháp danh là Nh� t Trí.

Duyên tr� n d� t b� , n o � o t� m tu, Ngài n� ng t� a Hòa th� � ng B� n s� d� c tâm nghiên c� u kinh lu� t, rèn trao gi� i h nh.

B� n tính thông minh l i thêm c� n m n siêng n ng nên ch� ng bao lâu hai th� i công phu khóa l� Ngài � � u làu thông, ph m

t c oai nghi th� y � � u thu� n th� c.

N m K� Mão 1939, nh� n l� i c� u th! nh c� a ch� Ni chùa Thiên Ph� � c, Hòa th� � ng B� n s� v� tr� trì chùa Thiên Ph� � c - Tân

H� ng, Ngài c ng theo v� � ây tu h� c.

N m Canh Thìn 1940, Hòa th� � ng khai tr� � ng H� ng – tr� � ng K� t i chùa Thiên Ph� � c, T ng Ni quy t� v� tu h� c có c�

tr m v� . Hòa th� � ng làm ch� H� ng, Hòa th� � ng Ph� � c T� � ng làm Thi� n Ch� , Hòa th� � ng Khánh Anh làm Pháp s� và S�

bà Di� u Kim (C� n Th ) làm Pháp s� Ni gi� i, Ngài � � � c B� n s� cho th� Sa di gi� i trong � àn gi� i này.

§n gi� i hoàn mãn, th� y s� c kh� e mình suy kém nên Hòa th� � ng giao chùa l i cho Ni s� Thiên Ph� � c r� i lui v � chùa H� i

Ph� � c an d� � ng. Ngài c ng theo Th� y tr� l i b� n t� , ít lâu sau Ngài l i xin phép B� n s� cho � i du ph� ng tham h� c.

N m Tân T" 1941, Ngài � � n chùa Long An, � ng � , Trà Ôn h� c b� Lu� t Gi� i v� i Hòa th� � ng Khánh Anh.

N m Nhâm Ng� 1942, Hòa th� � ng Khánh Anh tr� trì chùa Ph� � c H� u, Trà Ôn. Ngài theo Hòa th� � ng v� � ây h� c b� Di à

S� Sao và B� L � c Ly Hi� p Th� c.

N m Quý Mùi 1943, Hòa th� � ng Khánh Anh d n chúng v� Ph� t h� c � � � ng L� � ng Xuyên. Ngài l i theo Hòa th� � ng v� � ây

tu h� c, � � ây Ngài � � � c h� c các b� : Bách Pháp Minh Môn Lu� n, Th� p Thi� n, Bát i Nhân Giác, Duy Th� c � ích khoa h� c,

L ng Nghiêm Chánh M ch v.v... và c ng trong n m này Ngài � ng � àn th� C� túc gi� i t i àn gi� i chùa L� � ng Xuyên, lúc

� y Ngài v� a tròn 22 tu� i.

N m Giáp Thân 1944, gi� c giã, chi� n tranh n� i lên kh p n i, Ph� t h� c � � � ng L� � ng Xuyên ph� i ng� ng ho t � � ng, Ngài tr�

l i T� � ình H� i Ph� � c.

N m � t D� u 1945, Hòa th� � ng B� n s� b� nh n� ng ph� i d� i v � nhà Ph� t t Lâm T� n Tài � Vang Qu� i – Bình i an d� � ng,

Ngài c ng theo v� � ây � � ph� ng s� , ch m sóc cho Hòa th� � ng, trong th� i gian này, Hòa th� � ng sai � � t d� ng m� t th� o am

trong vuông � � t c� a c� s� Lâm T� n Tài � � t� nh d� � ng và Hòa th� � ng � � t tên am là B u Tháp. Khi am tranh v� a hoàn t� t thì

Hòa th� � ng viên t� ch. Nh� c thân c� a Hòa th� � ng � � � c nh� p tháp trong khuôn viên ngôi B u Tháp này.

Sau khi Hòa th� � ng B� n s� viên t� ch, Ngài � ã tr� l i � ây su� t 12 n m � � c� l � , h� ng khói th� Th� y. Trong th� i gian c� l �

Ngài � ã chánh th� c bi� n am B u Tháp thành chùa và m� l � p d y gia giáo cho T ng Ni tr� trong vùng, vì th� mà ti� ng t m

chùa B u Tháp ng§y càng � � � c nhi� u ng� � i bi � t � � n, � o tràng nh� � ó mà m� i lúc m� t thêm h� ng th� nh. Có m� t v� danh

T ng trong th� i k � này c ng � � n � ây t� nh tu, � � ng th� i tr� duyên giáo hóa v� i Ngài, � ó là Hòa th� � ng Thi� n Tâm, Hòa

th� � ng chuyên tu T� nh � � , c� t m� t t� nh th� t g� n chùa, hi� n d� ng pháp môn ni� m Ph� t.

N m inh D� u 1957, nh� n l� i th! nh c� u c� a Ph� t t Tr� n Kim Tính, Ngài v� tr� trì chùa Ph� t Quang � th� xã B� n Tre.

N m M� u Tu� t 1958, Ngài tham d� khóa Nh� Lai s� gi� do Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t t� ch� c t i chùa Pháp H� i – Sài

Gòn.

N m Canh Tý 1960, Ngài trùng tu l i T� � ình H� i Ph� � c, do � ã h� ho i sau khi Hòa th� � ng B� n s� viên t� ch.

N m Tân S u 1961, H� i � � ng xã An H� i - t! nh B� n Tre cúng chùa Viên Minh cho 3 v� : Hòa th� � ng Thanh T� , Hòa th� � ng

Huy� n Vi và Ngài. Hai v� kia vì công tác Giáo h� i nên không có m� t th� � ng xuyên, Ngài ch� u trách nhi� m th� � ng tr� c tr�

trì, ít lâu sau � ó do nhu c� u Ph� t s� quá � a � oan nên Ngài th! nh Hòa th� � ng Thích Hi� n Pháp v� làm Phó tr� trì, ph� giúp

trông coi vi� c xây c� t tr� � ng B� � .

Ho t � � ng Ph� t s� � ang h� i phát tri� n t� t � � p, Ngài cùng quí Hòa th� � ng tôn túc � ang d� c h� t tâm l� c m� mang Ph� t giáo

t! nh nhà, thì k� � � n n m 1963 chính quy� n Ngô ình Di� m v� i ch� � � � � c tài � àn áp Ph� t giáo khi� n cho T ng Ni, tín � �

ph� i lao � ao kh� s� . Trong giai � o n pháp n n này, Ngài b� n tính v� n hi� n hòa, nh� ng tr� � c hoàn c� nh b� áp b� c, chèn ép

nên � ã tham gia cùng T ng Ni, Ph� t t t! nh nhà � � u tranh � òi quy� n t� do tín ng� � ng.

N m Giáp Thìn 1964, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam th� ng nh� t ra � � i, Ban i di � n Ph� t giáo các t! nh � � � c thành l� p. Ngài

� � � c T ng Ni, Ph� t t t! nh B� n Tre tín nhi� m b� u làm Chánh � i di � n Ph� t giáo t! nh và Ngài � � m nhi� m Ph� t s� này su� t 3

nhi� m k� li � n, cho t� i ngày mi� n Nam hoàn toàn gi� i phóng.

N m � t Mão 1975, � � t n� � c th� ng nh� t, v� i lòng m� n � o th� ng � � i, Ngài tích c� c tham gia vào m� i công tác xã h� i,

� óng góp công s� c tài v� t cho nh� ng nhu c� u thi� t th� c c� a qu� n chúng và nhân dân.

N m inh T" 1977, Ngài � � � c m� i làm � y viên M� t tr� n T� qu� c t! nh B� n Tre.

N m Nhâm Tu� t 1982, Ngài � � � c � � c làm Tr� � ng ti� u ban Ph� t giáo t! nh B� n Tre, � i di � n cho T ng Ni, Ph� t t liên h�

sinh ho t Ph� t s� v� i chính quy� n, M� t tr� n các c� p.

N m K� T" 1989, t! nh B� n Tre thành l� p Ban � i di � n Ph� t giáo lâm th� i, Ngài � � � c b� u làm Chánh � i di � n.

N m Nhâm Thân 1992, Ban Tr� s� Ph� t giáo t! nh B� n Tre � � � c thành l� p, Ngài l i m� t l � n n� a � � � c T ng Ni tín nhi� m b� u

làm Tr� � ng Ban tr� s� Ph� t giáo t! nh B� n Tre nhi� m k� I.

Ngài làm vi� c � � � c 3 n m, � � n n m 1994 s� c kh� e ngày càng suy kém, th� � ng hay � au y� u, th� y không còn � � kh� n ng

� � m trách Ph� t s� nên Ngài xin ngh! v� t� nh d� � ng và tu ni� m.

N m 1996 Ngài cho trùng tu l i H� u t� chùa B u Tháp. Sang n m 1997 Ngài � � � c suy c vào Ban Ch� ng minh Ph� t giáo

t! nh, � � n n m 1998 Ngài trùng tu l i Tháp c� a Hòa th� � ng B� n s� .

Ngoài nh� ng công tác Giáo h� i k � trên Ngài còn Ch� ng minh r� t nhi� u àn gi� i, � � � c th! nh làm Hòa th� � ng àn � � u trong

nhi� u gi� i � àn quan tr� ng c� a Giáo h� i t ! nh. Ngài c ng góp ph� n r� t l� n trong vi� c � ào t o nh� ng b� c T ng tài r� � ng c� t

c� a Ph� t pháp, � � t xu� t gia, c� u pháp v� i Ngài nhi� u ng� � i � ã thành danh hi� n � ang công tác cho Giáo h� i t! nh, ho� c

gi� ng d y � các tr� � ng Ph� t h� c, ho� c tr� trì các tòng lâm, t� vi � n.

Ngài s� ng gi� n d� , không th� gi� , t� mình làm t� mình n, không phi� n l� y � � n ai. Trong nh� ng n m tháng khó kh n Ngài

không n� th� nh� n s� cúng d� � ng c� a Ph� t t , nên t� mình nuôi gi� m, làm kinh t� � � � � nh� t, r� i l � y ti � n � ó giúp � � cho

nh� ng ng� � i nghèo thi� u khác. Nhi� u Ph� t t � � n th m th� y Ngài tu� i già, � n chi� c mà l i v � t v� , th� ng quá không cho

Ngài làm n� a. Nh� ng Ngài nói: “Chúng sanh kh� thì Th� y � âu có vui; chúng sanh khó kh n, túng thi� u thì sao Th� y có th�

ng� i không th� nh� n � � � c. Th� y v� n còn kh� e, quý Ph� t t c� � � cho Th� y làm. T� � � c x� a có d y: “M � t ngày không làm

thì m� t ngày không n”. Nay Th� y xét mình công � � c tu hành ch� a có � � � c là bao mà l i làm phi� n � � n ng� � i khác Th� y

th� t không mu� n nh� v� y”.

Nh� ng n m cu� i � � i, m� c dù s� c kh� e r� t y� u, � i l i khó kh n nh� ng tinh th� n Ngài v n luôn minh m n, xâu chu� i trên tay

v n � � � c � � u � � n l� n t� ng h t, t� ng gi� chánh ni� m, n� u có ai � � n th m v n th� y Ngài hi� n hòa, gi� n d� nh� b� y lâu, v n t�

mình làm h� t m� i vi � c l� t v� t không th� gi� , m� c dù � � t c� a Ngài r� t nhi� u ng� � i tình nguy� n ph� ng d� � ng, nh� ng Ngài

� � u t� ch� i.

Tâm nguy� n cu� i cùng c� a Ngài là trùng tu l i chùa Ph� t Quang, b� n v � ã xong, gi� y phép � ã ký ch! còn � � i ngày kh� i

công, th� nh� ng m� t s� m ngày 17 tháng 11 n m 1999, nh� th� � ng l� , sau khi � i � m tâm Ngài � i t� � i hoa ki� ng quanh chùa,

vô tình té ngã và v� nh vi� n r� i xa � � chúng, Ngài s� ng gi� n d� mà ra � i c ng gi� n d� , không phi� n l� y � � n ai.

Ngài h� � ng th� 79 tu� i, v� i 57 H l p – tang l� � � � c môn � � pháp quy� n t� ch� c vô cùng long tr� ng nh� ng c ng r� t gi� n d� . Nh� c thân Ngài nh� p tháp trong khuôn viên chùa Ph� t Quang v� i s� th� ng ti� c c� a T ng Ni Ph� t t g� n xa

HÒA TH NG THÍCH KH H I (1921 – 1999)

Hòa th� � ng Thích Kh� H� i, pháp danh Nguyên Ch n, t� Thi� n Minh, hi� u Trí Thành; Ngài h� Nguy� n, húy Kh� H� i, sinh

n m Tân D� u 1921, t i làng Tri� u S n, xã Xuân Th� , huy� n Sông C� u, t! nh Phú Yên, thân ph� là c� Nguy� n V n Ch� n,

thân m u là c� bà Võ Th� Ch� . Song thân Ngài � � u thâm tín Ph� t pháp, hai c� có 7 ng� � i con, Ngài là con th� 7 trong gia

� ình; t� ch� t thông minh, hi� u h� c.

Nh� truy� n th� ng tín ng� � ng Ph� t � o trong gia � ình, và nh� Hòa th� � ng Phúc H� , m� t v� danh T ng c� a � � t Phú Yên,

c ng là c� u ru� t c� a Ngài, � ã khuy� n t� n h� � ng d n Ngài s phát tâm xu� t gia t� n m 13 tu� i (1931), t i T � � ình S c T�

Ph� � c S n, ông Tròn, Phú Yên.

Sau � ó, Ngài � c duyên th� h� c v� i Hòa th� � ng húy Tâm o hi� u T� Nhân, tr� trì T� � ình S c t� Long S n Bát Nhã T�

t i thôn Phú M� , xã An Hi� p, huy� n Tuy An, t! nh Phú Yên, � � � c Hòa th� � ng thâu làm � � t .

N m 14 tu� i (1932), Ngài � � � c Hòa th� � ng B� n s� cho ra Thu� n Hóa tham h� c t i Ph� t h� c � � � ng Báo Qu� c kinh � ô Hu� .

Su� t m� � i n m mi� t mài � èn sách, Ngài � ã thâm nh� p giáo � i � n c b� n t� khóa tu h� c và t� t nghi� p i h� c Ph� t giáo t i

T� � ình Báo Qu� c, Hu� n m 1944. V� a tròn 24 tu� i, Ngài � ã ph� i ra tr� � ng vì nhu c� u c� p bách cho Ph� t s� . Hòa th� � ng

B� n s� ch! có m� t mình Ngài là � � t xu� t gia, nên Ngài ph� i t� giã mái tr� � ng Báo Qu� c, � � tr� v� lo báo ân Th� y T� .

N m inh H� i 1947, Ngài th� tam � àn C� túc gi� i n i i gi � i � àn t� ch� c t i chùa B� o S n, � ng Tre thu� c huy� n Tuy

An, t! nh Phú Yên, do Hòa th� � ng Thích V n Ân, tr� trì chùa H� ng Tích, xã Hòa M� , huy� n Tuy Hòa, t! nh Phú Yên, làm

� àn � � u truy� n gi� i.

Ngài � ã tr� � ng thành trong b� i c� nh Ph� t giáo c� n� � c � ang trong th� i k� ch� n h� ng và qu� c dân � ang vùng lên giành � � c

l � p th� ng nh� t giang s n t� tay ng� � i Pháp th� ng tr� . H� i Ph� t giáo C� u qu� c Phú Yên � � � c thành l� p và Ngài � � � c b� u

làm Phó Ch� t� ch c� a H� i.

N m Bính Tu� t 1946, Hòa th� � ng Ch� t� ch Thích H� ng T� xin thôi ch� c v� vì lý do s� c kh� e, Ngài � � � c c lên thay, � i � u

hành công tác Ph� t s� cho � � n khi Hi� p � � nh Genève � � � c ký.

Sau n m 1954, phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo l i � � � c ti� p n� i m nh m kh p Trung Nam. Giáo h� i Ph� t giáo Trung Ph� n

ra � � i, Ph� t giáo Phú Yên là m� t thành viên trong t� ch� c này và Ngài là m� t trong nhi� u tu s� trí th� c tr� c� a � � t Phú Yên

� � � c giao phó nhi� u tr� ng trách.

Song song v� i vi � c � � i phó ch� � � k� th� tôn giáo, � � c tài gia � ình tr� Ngô ình Di� m, c ng nh� D� s� 10... Ngài � ã chu� n

b� nhân s� k� th� a cho t� ng lai Ph� t giáo Phú Yên b� ng các ph� ng án:

- M � r� ng vi� c ti� p T ng � � chúng � � có � � i ng k� th� a.

- M � tr� � ng B� � � � giáo d� � ng con em Ph� t t , tài b� i nhân s� � � tích c� c h� trì chánh pháp sau này.

- M � Ph� t h� c vi� n, g� i T ng h� c sinh Phú Yên � � n các tr� � ng Ph� t h� c � � � � � c � ào t o. K� t qu� hôm nay nhi� u v� � ã

thành � t và � ang gi� nhi� u tr� ng trách ch� ch� t trong Giáo h� i.

Cu� i n m 1963, ch� � � Ngô ình Di� m s� p � � , cu� c � � u tranh c� a Ph� t giáo thành công, d n � � n Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t

Nam Th� ng nh� t � � � c thành l� p t� n m 1964. Ngài � � � c i h� i � i bi � u Ph� t giáo Phú Yên cung tôn làm Chánh � i di � n

Ph� t giáo T! nh h� i.

N m Tân D� u 1981, t� t c� 9 giáo phái, h� phái Ph� t giáo c� n� � c h� p t i chùa Quán s� , th� � ô Hà N� i � � ng lòng thành l� p

Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, Ngài � � � c b� u làm Thành viên trong H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i.

N m Nhâm Tu� t 1982, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam t! nh Phú Khánh ra � � i, Ngài là m� t trong b� n v� Phó Tr� � ng ban Tr� s�

ph� trách Ph� t giáo cánh B c (Phú Yên ngày nay).

Sau khi tách t! nh, tháng 7 n m 1989, t� nhi� m k� � � u c� a Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam t! nh Phú Yên � � � c thành l� p (1991)

cho � � n ngày viên t� ch, Ngài � � � c i h� i i bi � u Ph� t giáo kh p toàn t! nh Phú Yên suy c làm Tr� � ng ban Tr� s� .

V � i ch� c v� � � ng � � u Ph� t giáo t! nh Phú Yên, Ngài � � � c lãnh � o chính quy� n và nhân dân t! nh Phú Yên b� u vào H� i

� � ng nhân dân t! nh khóa II và là � y viên � y ban M� t tr� n T� qu� c Vi � t Nam t! nh Phú Yên su� t 3 nhi� m k� (t� khóa V, VI,

VII).

Trong cu� c � � i ho� ng pháp � � sanh, Ngài � ã truy� n cao ng� n � u� c chánh pháp c� a riêng mình cho h n 20 v� � � t : Th� � ng

t� a Qu� ng Hi� n, Qu� ng Phát, Qu� ng àm, Qu� ng M n, Qu� ng Ni� m, Qu� ng � nh... tùy duyên ph� hóa tr� i dài t� vùng � � t

Phú Yên t� i thành ph� H� Chí Minh, t! nh Bà R� a-V ng Tàu... Và trùng tu, xây d� ng nh� ng ngôi già lam: B� o T� nh, Bát

Nhã, T� Quang... thành n i c� nh trí trang nghiêm, c ng i k � v� . Vào ngày 14 tháng 6 n m 1999, t� c mùng 1 tháng 5 n m K� Mão, hóa duyên � ã mãn, Ngài thâu th� n th� t� ch, v� i 78 n m

tr� th� , có 52 H l p.

Trên 40 n m t� n t� y ph� c v� � o pháp – nhân sinh, kh i thông m ng m ch, th p sáng ngu� n thi� n, công � � c c� a Hòa

th� � ng th� t mênh mông r� ng l� n, làm r ng danh Ph� t giáo Phú Yên cho � � ng th� i và h� u th� .

HÒA TH NG THÍCH NH QUANG (1924 – 1999)

Hòa th� � ng Thích � nh Quang, pháp danh Nh� t Ki � n, pháp hi� u Không Tâm, n� i � � i th� 41 dòng Lâm T� Gia Ph� . Ngài

th� danh Tr� n V n Ch! nh, sinh ngày 25 tháng Giêng n m Giáp Tý (1924) t i � p Bình Phú, xã Tân Bình ông, huy� n L� p Vò,

t! nh Long Xuyên. Nay thu� c � p Bình Phú Qu� i, huy� n L� p Vò, t! nh � ng Tháp, thân ph� là ông Tr� n V n S� và thân m u

là bà Nguy� n Th� Qu n. Ngài là ng� � i con th� 7 trong m� t gia � ình có 8 anh em, gia th� trung nông phúc h� u.

Tr� � ng thành trong gia phong uyên thâm v� y h� c, nho h� c và có truy� n th� ng sùng m� Ph� t pháp. Song thân c� a Ngài � ã

xây d� ng chùa Ph� � c Long trên ph� n � � t c� a gia t� c, duyên x� a nay g� p l i, h t gi� ng B� � � có d� p tr� � ng thành. N m

1941, khi � � � c 17 tu� i, Ngài xin phép song thân cho xu� t gia t i chùa Ph� � c Long v� i Hòa th� � ng H� ng Ph� � c, tr� trì chùa

T� Quang, � � � c B� n s� ban pháp danh là Nh� t Ki � n, hi� u Không Tâm.

Tu h� c � � � c m� t th� i gian, B� n s� nh� n th� y � ã � � y� u t� cho th� gi� i nên n m 1944, Ngài � � � c B� n s� cho � ng � àn th�

gi� i Sa di t i chùa Giác Hoa, Ch� M � i, Long Xuyên (nay là t! nh An Giang). Sau � ó, Ngài � � n tham h� c kinh lu� t thi� n môn

và h� u c� n B� n s� t i chùa T� Quang.

Ngài tinh t� n tu h� c Ph� t pháp, � o h nh trang nghiêm và � � viên mãn tam � àn gi� i pháp, vào n m 1945, Ngài � � � c B� n s�

cho th� C� túc gi� i t i i gi� i � àn chùa Giác Hoa, Ch� M� i, Long Xuyên.

N m M� u Tý 1948, vi� c tu h� c � ang ti� n tri� n � � u � � n, h� u mong n� i chí th� y T� thì B� n s� c� a Ngài viên t� ch. Trong th� i

� i � m này, th� c dân Pháp tr� l i xâm l� � c l� c t! nh Nam k� , lòng ng� � i c m ph n, nh� ng phong trào � � u tranh giành � � c l� p

dân t� c n� i lên kh p n i. Tr� � c c� nh n� � c m� t nhà tan và n� i � au v ng bóng th� y T� nh� ng không bàng quang tr� � c th� i

cu� c, Ngài � ã tham gia t� ch� c Thanh niên Ti� n phong và Ph� t giáo C� u qu� c Nam B� .

N m Canh D� n 1950, nhân duyên h� i � � , Ngài xin c� u pháp v� i Hòa th� � ng Ch n Thành, chùa Bình An, t! nh Long Xuyên

(nay là t! nh An Giang) � � � � � c h� � ng d n trên b� � c � � � ng tu h� c và hành � o.

Ngài giã t� T� � ình T� Quang ra � i c� u h� c, � ã tr� i qua các ngôi già lam nh� : Linh Th� u, Bình An, Ph� � c Ân, Phong Hòa,

Tân Long... b� t c� � � âu, Ngài c ng � � u phát tâm công qu� , ch m sóc tu b� nh� ng ngôi già lam m� i ngày m� t khang trang

h n � � � áp � � n ân giáo d� � ng và ân � àn na tín thí.

N m inh D� u 1957, Ngài lên Sài Gòn tham d� khóa hu� n luy� n tr� trì Nh� Lai S� gi� do Giáo h� i T ng Già Nam Vi� t t�

ch� c t i chùa Pháp H� i, Ch� L � n.

N m K� H� i 1959, lúc này Ngài 35 tu� i, � � � c b� n � o cung th! nh v� tr� trì chùa Hu� nh Kim, là ngôi chùa c� a gia t� c h�

Nguy� n do ông Nguy� n V n S c hi� n cúng. T� � ây, Ngài d� ng b� � c t i tr � x� này � � th� c hi� n công h nh m� t � � i hành

� o c� a mình nh� � � c nguy� n.

V � i m� c � ích � ào t o T ng tài, và giáo hóa Ph� t t , Ngài � ã không ng i gian truân, thi� u h� t trong c� nh lau c� hoang vu,

v� a tu s a chùa c� nh, v� a xây d� ng t m m� t ngôi nhà lá � � có n i tu t� p, � � ng th� i m� phòng thu� c Nam, xem m ch b� c

thu� c giúp � � ng� � i ho n n n. M� t hành tr ng � � h� � ng d n m� i ng� � i � � n v� i Ph� t pháp b� ng thân giáo và tâm nguy� n t�

bi.

N m Canh Tý 1960, Ngài � � n y ch! c� u pháp v� i Hòa th� � ng Minh � c, tr� trì chùa Thiên Tôn, qu� n 5, Ch� L � n, � � � c

Hòa th� � ng ban pháp húy là Tâm Ch! nh, hi� u � nh Quang n� i pháp � � i th� 43 dòng T� Th� � ng Chánh Tông – thu� c môn

phái Thiên Thai Thi� n Giáo Tông.

N m Tân S u 1961, Ngài kh� i công xây d� ng l i chùa Hu� nh Kim trên n� n c� a ngôi chùa c và thêm hai dãy � ông lang,

tây lang, t m hoàn thành ph� n c b� n.

Sau pháp n n 1963, cu� c � � u tranh � òi bình � � ng tôn giáo c� a Ph� t giáo mi� n Nam thành công, n m 1964, Giáo h� i Ph� t

giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t � ã � � � c thành l� p, Ngài � � � c Giáo h� i c � � m nhi� m nhi� u Ph� t s� qua các ch� c v� :

- Phó T� ng V� tr� � ng T� ng v� Ho� ng pháp.

- Phó T� ng v� tr� � ng T� ng v� Tài chánh Ki� n thi� t.

- � c � y T ng s� t! nh Gia � nh.

- Chánh � i di � n Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t t! nh Gia � nh (nhi� m k� I).

� � óng góp thi� t th� c cho s� nghi� p � ào t o T ng tài, Ngài � ã thành l� p Ph� t h� c vi� n Hu� Quang do Ngài làm Giám vi� n

t i chùa Hu� nh Kim, gi� ng d y ch� ng trình S � � ng � � n Trung � � ng Ph� t h� c chuyên khoa. T� n m 1964 � � n 1975,

tr� � ng � ào t o � � � c 3 khóa.

N m K� D� u 1969, Ngài ti� n hành xây d� ng tr� � ng B� � Hu� Quang bên c nh Ph� t h� c vi� n, g� m t� ng tr� t và t� ng l� u

v� i 10 phòng h� c, giành cho các l� p Ti� u và Trung h� c � � nh� c� p, � � nh� t c� p. Ngài � � � c � � c gi� ch� c v� Giám � � c

tr� � ng Trung ti� u h� c B� � Hu� Quang cùng v� i Ban giám hi� u � i � u hành sinh ho t nhà tr� � ng.

N m � t Mão 1975, � � t n� � c th� ng nh� t. Ban liên l c Ph� t giáo yêu n� � c thành ph� H� Chí Minh � � � c thành l� p do quý

Hòa th� � ng Minh Nguy� t, Thi� n Hào, B u Ý... lãnh � o. Ngài � � � c phân công là Tr� � ng Ban liên l c Ph� t giáo yêu n� � c

qu� n 11, v n phòng � � t t i chùa Sùng � c, Ch� L� n.

N m K� Mùi 1979, sau khi Hòa th� � ng B u Ch n ph� trách qu� n Gò V� p viên t� ch, Ngài � � � c phân công tr� l i qu� n nhà

� � � � m nhi� m ch� c v� Tr� � ng Ban liên l c Ph� t giáo yêu n� � c qu� n Gò V� p cho � � n ngày th� ng nh� t Ph� t giáo c� n� � c

n m 1981.

M � c dù có nh� ng khó kh n nh� t � � nh trong giai � o n � � u c� a thành ph� sau khi th� ng nh� t � � t n� � c, nh� ng Ngài v n ti� p

t� c m� o tràng tu Bát Quan Trai và thuy� t gi� ng Ph� t pháp � � Ph� t t có n i n� ng t� a tu h� c, huân t� p thi� n c n.

N m Nhâm Tu� t 1982, t i i h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh l� n th� nh� t, Ngài � � � c c làm � y viên Tài chánh

trong Ban Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo Thành ph� trong su� t 3 nhi� m k� , � � ng th� i � � � c T ng Ni, Ph� t t qu� n Gò V� p cung

th! nh làm Ch� ng minh cho Ph� t giáo qu� n và ti� p theo là Chánh � i di � n Ph� t giáo qu� n Gò V� p. Trong nhi� m k� 4 c� a

Thành h� i Ph� t giáo, Ngài � � m nhi� m ch� c v� � y viên Ki� m soát và Tr� � ng Ban Ki� m T ng Thành h� i Ph� t giáo thành

ph� H� Chí Minh.

N m Canh Ng� 1990, Ngài cùng Hòa th� � ng Thi� n Hào - Ch� ng minh Ban th� a k� T� � ình Thiên Thai, kh� i công trùng tu

chùa Thiên B u Tháp t i núi Thiên Thai – Bà R� a và T� � ình Thiên Tôn cùng Tháp T� t i Bình Khê – Bình � nh, là hai di

tích cu� i cùng c� a T� s� Hu� ng. Ngoài ra, Ngài còn � � ng ra v� n � � ng Ph� t t góp công, góp c� a xây d� ng l i chùa Linh

S n H� i H� i t i ph� � ng 12. Gò V� p do Hòa th� � ng B u ng khai s n, là m� t Li � t s� có bia tháp tôn th� t i � ây.

N m Quý D� u 1993, Ngài � ã t� ch� c trùng tu Chánh � i � n chùa Hu� nh Kim. Nh� công � � c c� a Ngài và s� tùy h� hi� n cúng

c� a Ph� t t , ngôi chánh � i � n ch� ng bao lâu � ã � � � c hoàn thành và trang nghiêm nh� ngày nay.

Cu� i n m 1993, sau khi trùng tu các công trình c s� c� a chùa Hu� nh Kim hoàn t� t, Ngài m� l� p h� c tình th� ng t i c s�

� � giúp � � các cháu thi� u nhi nghèo, m� côi không có � i � u ki� n � � n tr� � ng � � � c thoát n n mù ch� .

N m Giáp Tu� t 1994, Ngài � � � c các nhà h� o tâm tài tr� h� c b� ng hàng tháng, � � cung c� p cho kho� ng 150 cháu h� c sinh

nghèo khó. � ng th� i ngoài các l� p h� c ch� ng trình chính khóa, Ngài còn m� thêm hai l� p sinh ng� Anh, Pháp v n và

ph� c� p toàn b� l � ng tháng cho giáo viên, nhân viên liên quan � � n l� p h� c.

Lo ngày mai cho l� p tr� có t� ng lai t� i sáng, Ngài c ng không quên nh� ng ng� � i tu� i già bóng x� . C ng trong n m 1994,

Ngài � � � c chính quy� n � � a ph� ng cho phép thành l� p H� i T� ng t� Kim Quang, v� i s� h� i viên g� n 5.000 ng� � i, không

phân bi� t thành ph� n tôn giáo, nh� m t� ng tr� lúc v� già, b� ng cách t� nguy� n � óng góp khi trong H� i có ng� � i t� tr� n.

N m inh S u 1997, t i i h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh l� n th� V, Ngài � � � c c làm Phó Ban Tr� s� Thành h� i

Ph� t giáo, kiêm Ch� ng minh Ban � i di � n Ph� t giáo qu� n Gò V� p.

Cu� i tháng 11 n m 1997, t i i h� i Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� IV t � ch� c t i th� � ô Hà N� i, Ngài � � � c i h� i suy tôn

làm Thành viên H� i � � ng Ch� ng minh Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam và Ch� ng minh Ban Ho� ng pháp Trung � ng.

Sau khi Hòa th� � ng Thi� n Hào, Ch� ng minh Ban Th� a k� T� � ình Thiên Thai viên t� ch, Ngài � � � c ch� tôn � � c môn h T�

� ình Thiên Thai suy c làm Tr� � ng Ban th� a k� � � duy trì và phát tri� n ch� n T� .

Ngoài công vi� c ph� ng s� � o pháp, Ngài còn tham gia các công tác � oàn th� xã h� i và t� thi� n nh� : i bi� u H� i � � ng

nhân dân, Thành viên � y ban M� t tr� n T� qu� c và H� i ch� th� p � � qu� n Gò V� p trong nhi� u khóa.

Do công � � c và s� nghi� p ph� c v� cho � o pháp – dân t� c, Ngài � � � c Nhà n� � c trao t� ng:

- Huân ch� ng Kháng chi� n h ng Nhì.

- Huy ch� ng Vì s� nghi� p i � oàn k� t toàn dân.

- Huy hi� u thành ph� H� Chí Minh và nhi� u b� ng khen c� a � y ban nhân dân, � y ban M� t tr� n T� qu� c thành ph� và � � a

ph� ng...

N m K� Mão 1999, Ngài k� t h� p v� i Ban � i di � n Ph� t giáo qu� n Gò V� p, m� l� p S c� p Ph� t h� c t i chùa Hu� nh Kim

cho trên 60 T ng Ni sinh trong qu� n ghi danh theo h� c. D� ki � n l� p h� c s khai gi� ng vào ngày 19 tháng 9 Âm l� ch, nào

ng� sau m� t c n b� nh, Ngài � ã theo � � nh lu� t vô th� � ng, x� báo thân thu th� n th� t� ch vào lúc 16 gi� 30 ngày mùng 7 tháng

9 Âm l� ch, nh� m ngày 15. 10. 1999 t i trú x� chùa Hu� nh Kim, tr� th� 76 n m, H l p 51 mùa An c� ki� t H .

V � i m� t � � i hành � o không bi� t m� i, quy� t tâm � ào t o T ng tài cho Ph� t pháp, xây d� ng tòng lâm Ph m v và phát huy

lòng yêu n� � c trong sáng n� ng nàn tr� � c sau nh� m� t, nh� t là trên c� ng v� m� t s� gi� Nh� Lai, Hòa th� � ng là m� t tiêu

bi� u cho th� h� T ng l� Vi � t Nam � giai � o n th� ng nh� t � � t n� � c và Ph� t giáo � cu� i th� k� .

HÒA TH NG T NG C B N 1917 – 2000

Hòa th� � ng T ng � c B� n, � o hi� u Tôn Nguyên, n� i pháp thi� n phái Tào � ng � � i th� 53, th� dang là T ng � c B� n,

sinh ngày 04 tháng Giêng n m 1917, nh� m ngày 11 tháng Ch p n m inh T" , t i làng Lâm H� , huy� n Phúc Châu, t! nh

Phúc Ki� n, Trung Qu� c, thân ph� là c� ông H� a Th� Ph� ng, thân m u là c� bà Hu� nh Th� . Ngài là tr� � ng nam trong gia

� ình có 2 anh em trai.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình th� gia v� ng t� c, n� i t � t� ng làm quan c� a tri� u � ình, g� p th� i bu� i nhi� u nh� ng nên

treo � n t� quan, xa lánh th� cu� c � n danh tu hành, nên t� nh� Ngài � � � c song thân th� � ng d n lên chùa th m vi� ng và l�

Ph� t. T� � ó, Ng§i � ã gieo duyên Tam b� o, s� n có h t gi� ng xu� t tr� n, nên � ã s� m có ý xu� t gia � � u Ph� t.

N m Canh Ng� 1930, nh� n th� y c� nh tr� n gian � o m� ng, “cu� c th� phù vân, gi� huy� n vô th� � ng”, lúc 13 tu� i, Ngài xin

phép song thân cho xu� t gia � � u Ph� t, th� � � v� i T � Giác Tín – tr� trì chùa Tây Thi� n – huy� n Phúc Châu, t! nh Phúc Ki� n.

T� s� là m� t b� c danh T ng trong hàng Tòng lâm th ch tr� c� a Ph� t giáo Trung Qu� c lúc b� y gi� . Sau khi xu� t gia, Ngài

� � � c T� khai � àn truy� n gi� i Sa di. T� � ó, Ngài tinh t� n trau d� i kinh lu� t, h� ng ngày ch� p lao ph� c d� ch thi� n môn, g� n g i

th� y hi� n b n t� t.

N m Tân Mùi 1931, khi 14 tu� i, Ngài � � � c T� Giác Tín cho tham h� c t i tr� � ng Ph� t h� c Nam Ph� à, m� t � i già lam

c ng là m� t th ng c� nh n� i ti � ng c� a t! nh Phúc Ki� n, n i � ào luy� n nhân tài c� a Ph� t giáo Trung Qu� c. Sau ba n m tu h� c

t i � ây, Ngài quen bi� t và k� t thân v� i quý Hòa th� � ng L� ng Giác, Thanh Thuy� n, Di� u Hoa....

N m Giáp Tu� t 1934, lúc Ngài 17 tu� i thì thân ph� t� tr� n, còn l i thân m u tu� i già chi� c bóng, m� t mình s� ng t i quê nhà

v� i bao n� i v � t v� . � h� t lòng kính d� � ng cho tròn hi� u h nh, Ngài xin phép B� n s� � � a thân m u v� s� ng chung v� i Ngài

t i Tây Thi� n T� , s� m hôm � � � c g� n g i trông nom. Ngài ph� ng d� � ng � � � c sáu n m thì thân m u qua � � i.

N m � t H� i 1935, T� Giác Tín nh� n th� y Ngài là b� c pháp khí i th� a, x� ng � áng ngôi long t� � ng c� a Ph� t pháp t� ng

lai, nên quy� t � � nh cho Ngài th� gi� i C� túc � � viên mãn tam � àn gi� i pháp, t i gi� i � àn chùa Tây Thi� n do T� s� làm àn

� � u Hòa th� � ng.

T� n m 1936 � � n 1940, v� i hoài bão “ho� ng pháp vi gia v� ”, Ngài dành h� t tâm trí ph� giúp T� s� liên ti� p khai m� các l� p

gia giáo Ph� t h� c � � � ào t o T ng tài, k� truy� n m ng m ch Nh� Lai, � � � c T� s� giao cho ch� c v� Chánh ô Giám, qu� n

lý vi � c sinh ho t tu h� c c� a 1200 T ng chúng trong chùa.

N m inh S u 1937, x� y ra cu� c chi� n tranh Trung – Nh� t và sau � ó là n� i chi� n � Trung Qu� c. V� i ý nguy� n “l � i sanh vi

s� nghi� p”, � � � c phép c� a B� n s� , Ngài cùng các huynh � � thành l� p � � i c� u t� Tây Thi� n, v� n � � ng tài v� t giúp � � nhân

dân � i lánh n n t� các vùng chi� n s� .

Do cu� c chi� n ngày càng kéo dài và lan r� ng, nhân dân ngày càng l� m than và kh� s� , s� n n nhân c� n tr� giúp ngày càng

thêm nhi� u, ho t � � ng c� a � � i c� u t� ph� i phát tri� n m nh m� i có � � tài v� t giúp � � . Ngài ph� i bôn ba kh p n i, ti � p xúc

nhi� u gi� i � � v� n � � ng quyên góp. Nh� ng vi� c làm c� a Ngài � ã khi� n cho chính quy� n thân Nh� t lúc b� y gi� nghi ng� � � ý.

Nhân có s� ki � n ch� T ng môn phái Thi� u Lâm cùng Ngh� a quân n� i lên ch� ng gi� c b� th� t b i, lính Nh� t ra tay kh� ng b�

hàng T ng l� , b t b� tra kh� o, Ngài ph� i tha ph� ng lánh n n: n m 1943 vân du xu� ng vùng Sáng D� u - Qu� ng Châu thu� c

t! nh Qu� ng ông; � � u n m 1944 tháp tùng � oàn thuy� n buôn men theo b� bi� n Qu� ng Ninh - H� i Phòng c� a Vi� t Nam;

tháng 12 n m 1944, Ngài � � n Cù Lao Ph� - Biên Hòa, m� t vùng � � t mà 300 n m tr� � c nh� ng c� dân ng� � i Hoa � � u tiên

� � n l� p nghi� p và � � nh c� . T i � ây, Ngài v� n � � ng � � ng bào ng� � i Hoa xây d� ng chùa Ph� ng S n.

Tháng 3 n m 1945, Ngài � � n Sài Gòn và � t i chùa Ông B� n - Ch� L � n, Ngài cùng các huynh � � s� m hòa nh� p vào cu� c

s� ng m� i trên � � t n� � c Vi � t Nam, hàng ngày gi� n� p sinh ho t thi� n gia c� a m� t hành gi� Nh� Lai, � em giáo lý Ph� t � à

truy� n bá cho c� ng � � ng ng� � i Hoa sinh s� ng � Sài Gòn - Ch� L� n và các vùng lân c� n.

N m inh H� i 1947, H� i � � ng h� ng Phúc Ki� n Sài Gòn ki� n t o ki� n t o nên ngôi chùa Ph� ng S n � ch� Dân Sinh –

qu� n Nh� t, th! nh Ngài v� tr� trì, và Ngài � ã d� ng chân t i trú x� t i � ây cho � � n cu� i � � i.

N m Giáp Ng� 1954, Hòa th� � ng Thanh Thuy� n kh� i công xây d� ng chùa Nam Ph� à, � � k� ni� m m� t i già lam c� a

Ph� t giáo Trung Qu� c và c ng � � có n i tu h� c c� a ch� T ng ng� � i Hoa t i Vi � t Nam. V� i tình pháp l� và ngh� a � � ng tông,

Ngài nh� n l� i tham gia trong ban ki� n thi� t, tích c� c v� n � � ng tài l� c � ng h� . Sau khi khánh thành chùa Nam Ph� à, Ngài

� � � c th! nh c vào ch� c Giám vi� n t i � ây.

N n Canh Tý 1960, Ngài h� p l� c cùng Hòa th� � ng Di� u Hoa ki� n t o chùa V n Ph� t t i An ông - Ch� L� n � � ho� ng hóa

� o pháp t i vùng này.

N m Giáp Thìn 1964, Ngài thành l� p Ban T� thi� n C� u t� chùa Ph� ng S n Sài Gòn, � � c� u tr� giúp � � dân nghèo trong

khu v� c.

N m K� D� u 1969, H� i � � ng h� ng Phúc Ki� n th! nh Ngài Ch� ng minh cho Ban B� o tr� B� nh vi� n Phúc Ki� n, sau này � � i

tên là b� nh vi� n Nguy� n Trãi.

N m Tân H� i 1971, Ngài sáng l� p và kh� i công xây d� ng t� nh xá Di à trên ph� n � � t c� a B� nh vi� n Phúc Ki� n hi� n t� ng.

N m Quý S u 1973, t i i h� i thành l� p Giáo h� i Ph� t giáo Hoa Tông Vi� t Nam, Ngài � � � c � i h� i t � n phong Hòa th� � ng

và suy tôn làm Ch� ng minh c� v� n c� a H� i.

Tháng 8 n m 1975, sau khi � � t n� � c th� ng nh� t, Giáo h� i Ph� t giáo Hoa Tông ti� n hành i h� i b� t th� � ng và b� u l i Ban

� i � u hành m� i. Ngài � � � c suy c làm Phó ch� t� ch Giáo h� i Ph� t giáo Hoa Tông, cùng v� i Ch� t� ch là Hòa th� � ng Ph� � c

Quang lãnh � o T ng Ni, Ph� t t ng� � i Hoa tham gia ho t � � ng các phong trào công ích xã h� i.

N m K� Mùi 1979, Ngài ki� n t o B� o tháp Hòa � ng trong khuôn viên chùa Nam Ph� à � � ph� ng th� xá l� i các Tr� � ng

lão ti� n b� i t � Trung Qu� c sang Vi� t Nam hành � o, cùng t c d� ng v n bia l� u truy� n h� u th� v� � o h nh và công lao khai

sáng c� a ch� ti � n b� i.

N m M� u Thìn 1988, sau khi Hòa th� � ng Ph� � c Quang viên t� ch, Ngài � � � c T ng Ni h� phái Hoa Tông suy tôn làm T ng

tr� � ng Ph� t giáo Hoa Tông. Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh c ng b� nhi� m Ngài làm Chánh � i di � n Ph� t giáo

qu� n 5.

N m K� T" 1989, Ngài � � � c m� i làm � y viên � y Ban M� t tr� n T� qu� c qu� n 5, nhi� m k� 4.

N m Nhâm Thân 1992, t i i h� i i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c k� III, Ngài � � � c suy c làm Thành viên H� i � � ng Ch� ng

minh và � y viên H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam. Ngài � ngôi Giáo ph� m này liên ti� p hai nhi� m

k� � � n cu� i � � i.

N m inh S u 1997, � i h� i k� 5 Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh, Ngài � � � c suy tôn trong ban Ch� ng

Minh c� a Ban Tr� s� cho � � n ngày viên t� ch.

Ngài là b� c cao T ng th c � � c, tr� n cu� c � � i ph� ng s� � o pháp, ph� c v� chúng sinh, là ng� n thi� n � ng d n d t T ng Ni,

Ph� t t Hoa Tông trên � � � ng tu h� c gi� i thoát.

Ngày 28 tháng 8 n m Canh Thìn, t� c ngày 25 tháng 9 n m 2000, Hòa th� � ng x� báo an t� � ng, thâu th� n th� t� ch. Ngài tr�

th� 85 n m, gi� i l p 66 mùa H , � � l i lòng kính ti� c vô h n cho T ng Ni, Ph� t t Hoa Tông t i Vi � t Nam.

HÒA TH NG THÍCH MINH THÀNH (1937 – 2000)

Hòa th� � ng Thích Minh Thành, pháp danh Nh� t Sanh, pháp t� Thi� n Xuân, thu� c thi� n phái Lâm T� Gia Ph� � � i th� 41.

Ngài th� danh là Hà V n Xin, sinh ngày 4 tháng 8 n m inh S u 1937, t i làng Khánh Hòa, huy� n Châu Phú, t! nh Châu

� c (nay là t! nh An Giang); thân ph� là c� Hà V n Chính, thân m u là c� Nguy� n Th� Lê pháp hi� u Thích n� Nh� Qu� .

Ngài là ng� � i con th� 7 trong gia � ình có 6 anh ch� , g� m 2 trai 3 gái.

Ngài sinh tr� � ng trong m� t gia � ình nông dân phúc h� u, có truy� n th� ng kính tin Tam b� o. N m 1941, khi lên 6 tu� i, thân

ph� qua � � i, Ngài � � � c m� d n � � n chùa Long Khánh, xã Khánh Hòa, huy� n Châu Phú - Châu � c � � s� m hôm kinh k�

c� u siêu cho cha. Nh� duyên lành này v� i túc duyên s� n có, khi� n Ngài m� n c� nh thi� n môn, nên m� Ngài cho phép xu� t

gia � � u Ph� t v� i Hòa th� � ng tr� trì Thích Hu� Pháp, húy H� ng Phó, � � � c ban pháp danh là Nh� t Sanh.

N m 1947, sau khi B� n s� viên t� ch, Ngài lên vùng núi Th� t S n - Châu � c t� m ph� ng h� c � o. � u tiên, Ngài � � n tham

h� c v� i S� Chú chùa � nh Long � núi Sam. N m 14 tu� i (1950), Ngài sang núi C� m tu h� c v� i pháp huynh là Thi� n Hu�

t i V � B� Hông. M� t n m sau, Ngài xu� ng núi � � n c� u pháp v� i Hòa th� � ng Thi� n Ngôn, thu� c s n môn Thiên Thai Thi� n

Giáo Tông, tr� trì chùa Ph� � c H� u - Long Xuyên, � � � c Hòa th� � ng � � t pháp t� là Thi� n Xuân. Hòa th� � ng cho Ngài theo

h� c tr� � ng Ph� t h� c gia giáo m� t i chùa Bình An - Châu � c.

N m 1952, sau khi h� c xong l� p s c� p, Ngài � � � c Hòa th� � ng Y ch! s� cho lên Sài Gòn theo h� c t i Ph� t h� c � � � ng Giác

Nguyên - Khánh H� i, do Hòa th� � ng Lê Ph� � c Bình ch� gi� ng. Cùng trong n m này, Ngài � � � c � ng � àn th� gi� i Sa di

trong gi� i � àn c� a Ph� t h� c vi� n t� ch� c, do Hòa th� � ng Hành Tr� -Ph� � c Bình làm àn � � u truy� n gi� i.

N m 1956, � � � c Hòa th� � ng Thi� n Huy� n gi� i thi � u, Ngài � � n nh� p chúng tu h� c theo ch� ng trình trung � � ng t i Ph� t

h� c � � � ng Nam Vi� t – chùa � n Quang, Ch� L� n do Hòa th� � ng Thi� n Hòa làm Giám � � c kiêm tr� trì. Nhân duyên � ã � � n

t i � ây, Ngài xin c� u pháp v� i Hòa th� � ng Thi� n Hòa, � � � c Hòa th� � ng � � t pháp hi� u là Minh Thành. T� � ó, Ngài � l i

chùa � n Quang ph� giúp cho Hòa th� � ng Giám � � c trong các Ph� t s� c� a tr� � ng và Tam b� o.

N m 1957, Hòa th� � ng � c giáo Thi� n Hoa m� khóa hu� n luy� n tr� trì “Nh� Lai s� gi� ” t i chùa Pháp H� i - Ch� L � n,

Ngài � � � c � � c cách tham d� khóa h� c này.

N m 1962, sau khi mãn khóa trung � � ng Ph� t h� c, Ngài � � � c � ng � àn th� C� túc gi� i trong gi� i � àn do ban Giám � � c

Ph� t h� c vi� n t� ch� c. Gi� i � àn này do Hòa th� � ng Thi� n Hòa làm àn � � u truy� n gi� i. T� t nghi� p trung � � êng và viên

mãn gi� i pháp xong, Ngài � � � c phân công � i thuy� t gi� ng giáo lý � các tr� � ng B� � , các l� p s � � ng Ph� t h� c � Sài Gòn -

Ch� L � n và các t! nh mi� n Tây Nam b� .

N m 1963, trong phong trào ch� ng ch� � � � � c tài Ngô ình Di� m � àn áp Ph� t giáo. Ngài � ã tích c� c tham gia cùng ch� tôn

� � c T ng Ni, Ph� t t � � u tranh � òi t� do tín ng� � ng và bình � � ng tôn giáo cho � � n khi thành công.

N m 1964, sau khi ch� � � nhà Ngô s� p � � , Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t � � � c thành l� p, Ngài tham gia công

tác t� ch� c các Ban � i di � n Ph� t giáo Sài Gòn-Gia � nh và � � � c c làm Chánh � i di � n Ph� t giáo ph� � ng Yên � – qu� n

Ba. Ph� t � � n Ph� t l � ch 2508, Ngài cùng Ban � i di � n Ph� t giáo qu� n Ba ti� n hành xây d� ng Ni� m Ph� t � � � ng Minh o t i

ph� � ng Yên � , ti� n thân c� a chùa Minh o sau này, và Ngài � ã tr� trì � � ây cho � � n n m 1992.

N m 1965, Ngài xây d� ng Ni� m Ph� t � � � ng Pháp Vân t i ph� � ng Tr� ng Minh Gi� ng, qu� n Ba, là ti� n thân c� a chùa Pháp

Vân sau này. V� i chí nguy� n v� giáo d� c, Ngài � � ng ra thành l� p tr� � ng ti� u h� c B� � Pháp Vân và làm Hi� u tr� � ng � � n

ngày � � t n� � c th� ng nh� t.

N m 1969, Ngài � � � c c làm Giám � � c tr� � ng trung ti� u h� c B� � Ch� L � n t i chùa Giác Ng� . Tr� � ng ho t � � ng � � n

n m 1975 thì tr� c s� l i cho chùa. C ng t i c s� này, Ngài l i m� phòng Y t� t� thi� n Ph� t giáo do Ngài làm tr� � ng ban,

� i � u hành ho t � � ng t i � ây h n 10 n m.

N m 1971, Vi� n Cao � � ng Ph� t h� c Hu� Nghiêm � � � c thành l� p do Hòa th� � ng Trí T� nh làm Giám � � c, Ngài � � � c theo

h� c � � n mãn ch� ng trình C nhân Ph� t h� c (1975) và Cao h� c Ph� t h� c (1977).

N m 1976, theo tôn ý Hòa th� � ng Thi� n Hòa khi lâm tr� ng b� nh, H� i � � ng Qu� n tr� T� � ình � n Quang � � � c thành l� p do

Hòa th� � ng Hu� H� ng làm T� ng lý, Ngài � � � c c làm Phó T� ng th� ký, có nhi� m v� qu� n tr� T� � ình và các c s� tr� c

thu� c.

N m 1979, T� � ình � n Quang khai gi� ng Ph� t h� c vi� n Thi� n Hòa, Ngài � � � c c làm Giám � � c Ph� t h� c vi� n và các c s�

tr� c thu� c t i � n Quang, Giác Ng� , Giác Sanh. Ph� t h� c vi� n ho t � � ng � � n n m 1984 thì k� t thúc � � chuy� n sang ch� ng

trình giáo d� c m� i do Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh qu� n lý.

N m 1981, Ngài là thành viên � oàn i bi � u Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh tham d� H� i ngh� th� ng nh� t Ph� t giáo toàn

qu� c, t� ch� c t i th� � ô Hà N� i � � thành l� p Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam. Sau � i h� i, Ngài � � � c m� i gi� ch� c Th� ký Ban

Ho� ng pháp Trung � ng su� t 2 nhi� m k� � � n n m 1997.

N m 1982, t i i h� i thành l� p Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh, Ngài � � � c ch� tôn � � c tín nhi� m c làm � y viên Ban

Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo nhi� m k� I.

N m 1988, tr� � ng C b� n Ph� t h� c thành ph� H� Chí Minh � � � c thành l� p; Hòa th� � ng T� Thông làm Hi� u tr� � ng, Ngài

làm Hi� u phó, ph� trách � i � u hành và gi� ng d y t i � ây h n 10 n m.

N m 1992, � i h� i i bi� u Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� III, Ngài � � � c c làm Phó ban th� � ng tr� c Ban H� � ng d n Ph� t

t Trung � ng và � y viên Ban Giáo d� c T ng Ni Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

V � i chí nguy� n ho� ng pháp � � sinh, giáo d� c T ng Ni h� u du� , Ngài � ã dành nhi� u th� i gian � i gi � ng d y Ph� t pháp t i các

gi� ng � � � ng, các l� p Ph� t h� c � thành ph� H� Chí Minh và các t! nh mi� n ông, mi� n Tây Nam b� .

N m 1993, khi Hòa th� � ng Minh H nh, t� ng Qu� n s� T� � ình � n Quang viên t� ch, Ngài � � � c c làm Tr� � ng ban Qu� n tr� T� � ình (g� m 4 v� : Hòa th� � ng Minh Thành, Trí Qu� ng; Th� � ng t� a Nh� t Quang, Minh Phát) kiêm Giám � � c i Tòng

Lâm Ph� t giáo � Bà R� a-V ng Tàu.

Tháng 3 n m 1997, t i i h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh, Ngài � � � c c là � y viên H� � ng d n Ph� t t . � n tháng

11 cùng n m, t i i h� i i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� IV � Hà N� i, Ngài � � � c tái t� c gi� ch� c Phó ban H� � ng d n

Ph� t t trung � ng kiêm Tr� � ng phân ban C� s� . Khi Ban H� � ng d n Ph� t t thành ph� � � � c thành l� p, Ngài là Tr� � ng ban

H� � ng d n Ph� t t thành ph� H� Chí Minh.

N m 1998, Ban Tr� s� T! nh h� i Ph� t giáo Bà R� a-V ng Tàu ra quy� t � � nh b� nhi� m Ngài làm Phó ban Qu� n tr� i Tòng

Lâm Ph� t giáo, ti� p t� c qu� n lý � i � u hành c s� i Tòng Lâm Ph� t giáo, di tích c� a c� Hòa th� � ng Thi� n Hòa dày công

sáng l� p. Ngài � ã phát � � ng ch� ng trình trùng tu, d� trù ki� n t o m� t i Tòng Lâm có quy mô và t� m vóc x� ng � áng.

Ngài d� n h� t tâm s� c vào vi� c xây d� ng c s� , c� ng c� � o tràng và � i kh p n i v � n � � ng tài chính � � th� c hi� n công trình

này.

B� ng gi� i � � c trang nghiêm, � o h ng kiêm � u, Ngài � � � c cung th! nh làm Gi� i s� , Lu� t s� truy� n gi� i trong các i gi� i

� àn � kh p n i.Có hàng ngàn gi� i t � ã t� n i Ngài � � � c thành t� u gi� i pháp, ti� p n� i s� nghi� p “t � c Ph� t hu� m ng, l� u

truy� n chánh pháp th� � ng t i th� gian”.

Trong s� nghi� p tr� � c tác, Ngài � ã biên so n nhi� u giáo trình cho các tr� � ng Ph� t h� c. Tác ph� m � � � c in thành sách c� a

Ngài g� m có:

- Ph� t h� c � c d� c

- Lu� t h� c C b� n

- T� ni – Sa di Y� u gi� i

- Oai nghi – C� nh sách Y� u gi� i

- B� Tát gi� i Y � u gi� i

- T� kheo gi� i Y � u gi� i

- B� Tát � u Bà T c gi� i kinh

- K� y� u 50 n m T� � ình � n Quang (� � ng so n)

Nh� ng t� � ng trên b� � c � � � ng ph� ng s� � o pháp- nhân sinh Ngài còn � óng góp lâu dài h n n� a; sau m� t phút vô th� � ng

ch� t � � n, Hòa th� � ng � � t ng� t ra � i v � cõi Ph� t vào lúc 10 gi� 30 phút ngày 15 tháng 1 n m 2000, t� c ngày m� ng Chín

tháng Ch p n m K� Mão, t i T � � ình � n Quang, tr� th� 63 n m, gi� i l p tr� i 38 mùa an c� ki � t H .

HÒA TH NG THÍCH DUY L C (1923 – 2000)

Hòa th� � ng Thích Duy L� c, pháp danh Duy L� c, pháp t� Giác Khai, n� i pháp thi� n phái Lâm T� . Ngài th� danh La D ,

sinh ngày 5 tháng 5 n m Quý H� i 1923, nh� m Trung Hoa Dân qu� c th� 12, t i làng Long Yên, huy� n Phong Thu� n, ph�

Tri � u Châu, t! nh Qu� ng ông, Trung Qu� c; thân ph� là c� ông La X� ng, thân m u là c� bà L� u Th� . Ngài sinh tr� � ng

trong m� t gia � ình chuyên ngh� nông trang, quy kính Tam b� o.

N m M� u D� n 1938, Ngài � � � c 16 tu� i, v� a h� c xong ti� u h� c thì ph� i lên � � � ng theo cha sang Vi� t Nam sinh s� ng. Khi

m� i sang, gia � ình Ngài d� ng chân � C� n Th l� p nghi� p; trong nh� ng lúc r� i r� nh Ngài th� � ng tranh th� t� h� c thên Hoa

v n và qu� c ng� Vi � t Nam.

N m M� u Tý 1948, Ngài thi � � u b� ng giáo viên Hoa V n và � � � c m� i d y các tr� � ng ti� u h� c � t! nh Tà Keo, n� � c Cao

Miên (Campuchia), r� i � � n tr� � ng Kh� i Trí � C� n Th ; tr� � ng Cái V� n � V � nh Long. Ngài d y h� c � mi� n Tây tr� i qua 10

n m.

N m M� u Tu� t 1958, Ngài thi l� y b� ng ông y c� p I và làm ông y s� t i nhà thu� c T� Ng� n � � ng � th� xã Cà Mau.

� � c m� t th� i gian, H� i Ph� t h� c Minh Nguy� t C� S� Lâm � C� n Th m� i Ngài v� phòng khám c� a H� i � � khám b� nh

mi� n phí cho nhân dân, Ngài làm vi� c � � ây trong th� i gian 8 n m.

Chính khi làm vi� c � � ây, nhân duyên v� i Ph� t pháp c� a Ngài � � � c có c h� i phát tri� n. Trong t� sách c� a H� i Minh

Nguy� t C� S� Lâm có b� T� c t ng kinh g� m 150 quy� n; lúc � � u Ngài � � nh s � � c h� t toàn b� , tr� i qua m� t n m Ngài � � c

� � � c 7 quy� n, và quy� t � � nh ch! xem ph� n Thi� n Tông.

C� m nh� n � � � c ý ch! thi� n h� c � ng h� p v� i c n c c� a mình, Ngài tìm � � n pháp s� Di � u Duyên – Kim Ph� t, tr� trì chùa

Th� o � � ng � Ch� L� n, là v� � ã có nhi� u n m thân c� n thi� n s� Lai Qu� và thi� n s� H� Vân, � � tham h� c v� T� s� thi� n.

Ngày m� ng 8 tháng 2 n m Quý S u 1973, lúc này � ã 50 tu� i, Ngài gát b� m� i duyên tr� n, tìm � � n chùa T� Ân, qu� n 11 -

Ch� L� n, xin th� phát xu� t gia v� i Hòa th� � ng Ho� ng Tu và � l i � ây tu h� c thi� n môn quy t c. � n tháng 5 n m 1974,

Ngài � � � c B� n s� cho � i th� tam � àn C� túc gi� i t i gi� i � àn m� t i chùa C� c L c - n� � c Malaysia.

Tr� i qua nhi� u n m, Ngài chuyên tâm tham c� u câu tho i � � u: “ Khi ch� a có tr� i � � t, ta là cái gì ?”. M� t hôm, nhân � � c � � n

quy� n Trung Quán Lu� n, Ngài ng� � � � c ý ch! di� n m� c c� a tánh không mà ch� T� � ã di� n � t. T� � ó, � � c � � n � âu Ngài

thông su� t � � � c di� u ý c� a các kinh và b t � � u l� y pháp môn T� s� thi� n làm c n b� n h� � ng d n cho môn � � theo h� c.

Ngày m� ng 2 tháng 4 n m inh T" 1977, � � � c s� ch� ng minh c� a Hòa th� � ng B� n s� , Ngài chính th� c ra ho� ng d� ng

pháp T� s� thi� n t i chùa T� Ân, � � � ng H� ng V� ng, qu� n 11, thành ph� H� Chí Minh. Hai n m sau, thi� n sinh ng� � i Vi � t

và ng� � i Hoa theo tu h� c ngày càng � ông, m� i thi � n th� t � � u có � � n hai, ba tr m ng� � i tham d� .

Tháng 2 n m K� T" 1989, Ngài nh� n l� i th! nh c� u c� a Ph� t t Hoa Tông � h� i ngo i, � � � c Nhà n� � c cho phép sang � � nh

c� t i M � Qu� c. T i � ây, Ngài sáng l� p T� Ân Thi� n � � ng � thành ph� Los Angeles, bang California � � ho� ng d� ng

thi� n h� c. � n tham h� c t i � ây, có Ph� t t ng� � i Tây Âu, Á châu và � ông nh� t là ki� u bào ng� � i Vi � t Nam.

Nh� ng n m sau � ó, uy tín và � o l� c c� a Ngài vang xa; Ngài � � � c cung th! nh � � n các n� � c nh� : Cannada, Australia, Hong

Kong, ài Loan và các thi� n � � � ng t i M � � � gi� ng d y pháp T� s� thi� n. Tuy nhiên, Ngài v n th� � ng xuyên tr� v� Vi � t

Nam � � ti � p t� c s� nghi� p thi� n h� c mà Ngài � ã g� y d� ng và truy� n bá, cùng gi� ng d y � các t� - vi� n Ph� t giáo trong

thành ph� H� Chí Minh, n i có � i � u ki� n m� thi� n th� t th! nh c� u.

N m Bính Tý 1996, Ngài v� n� � c thành l� p m� t trang tr i tr � ng rau s ch không dùng phân bón và thu� c sát trùng t i huy� n

C� Chi, thành ph� H� Chí Minh � � làm kinh t� t� túc cho thi� n � � � ng. L� n l� � t Ngài � � � c m� i th! nh � i � � n các t! nh thành

nh� : Bà R� a-V ng Tàu, Khánh Hòa, Bình � nh, Long An, Sóc Tr ng, Tây Ninh... � � thuy� t gi� ng thi� n h� c.

N m M� u D� n 1998, Ngài � � � c ch� tôn túc Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam m� i làm � y viên Ban Ho� ng pháp Trung � ng,

chính th� c là Gi� ng s� c� a Giáo h� i, � � � c phân công thuy� t gi� ng t i các khóa b� i d� � ng Ho� ng pháp do Giáo h� i t� ch� c

t i các t! nh thành.

N m K� Mão 1999, th� hi� n tinh th� n t� bi c� u kh� c� a � o Ph� t, Ngài quyên góp t� các Ph� t t � h� i ngo i, v� Vi � t Nam

thành l� p phòng khám b� nh và phát thu� c mi� n phí cho nhân dân t i xã Ph� � c Tân, huy� n Long Thành, t! nh � ng Nai.

Ngoài các Ph� t s� và gi� ng d y, Ngài còn � � th� i gian tr� � c tác và d� ch thu� t trên 20 tác ph� m - d� ch ph� m các lo i v� kinh

� i � n, ng� l� c thi� n h� c... � ã � � � c xu� t b� n cùng tái b� n nhi� u l� n:

- Kinh L ng Nghiêm

- Kinh L ng Già

- Kinh Pháp B� o àn

- Kinh Viên Giác

- Kinh Duy Ma C� t

- Ph� t Pháp v� i Thi� n Tông

- i Hu� Ng� L � c

- Tham Thi� n C� nh Ng�

- Thi� n Th� t Khai Th� L� c

- Góp nh� t l� i Ph� t T� Thánh Hi� n

- Công án c� a Ph� t Thích Ca&T� t Ma

- Bá Tr� � ng Qu� ng L� c và Ng� L� c

- Truy� n Tâm Pháp Y� u

- C� i Ngu� n Truy� n Th� a

- Danh t� Thi� n h� c

- Ch� Kinh T� p Y� u

- Tín Tâm Minh t� ch ngh� a gi� i

- V Tr� Quan th� k� 21

- Y � u ch! Trung Quán Lu� n

- Y � u ch! Ph� t Pháp....

Su� t cu� c � � i hành � o, Ngài tùy duyên hóa � � , t� n t� y v� i s� nghi� p ho� ng pháp l� i sanh. Ngài � ng hi� n � � � i làm nên

bao công h nh, � � r� i khi hóa duyên � ã mãn, Ngài ra � i v� cõi t� ch t� nh mà không chi b� n lòng...

Ngày 07 tháng 1 n m 2000, t� c ngày m� ng M� t tháng Ch p n m K� Mão; Ngài thâu th� n th� t� ch t i California, M� Qu� c,

tr� th� 77 n m, hành � o 25 mùa H . Môn � � pháp quy� n trà t� nh� c thân Ngài, phân chia xá l� i, xây B� o tháp tôn th� � T�

Ân Thi� n � � ng - M� Qu� c và � chùa T� Ân - Vi� t Nam.

_________

T� Li � u Liên H� :

Tuy� n T� p T� � ng Ni� m C� Hoà Th� � ng Thích Duy L� c

Th� M� c Hòa Th� � ng Thích Duy L� c

HÒA TH NG THÍCH THU N C (1918 – 2000)

Hòa th� � ng Thích Thu� n � c, th� danh Nguy� n Thanh � , sinh ngày mùng 3 tháng 9 n m M� u Ng� 1918 t i thôn Qu� n

L c, xã Vi� t Hùng, huy� n Tr� c Ninh, t! nh Nam � nh, trong m� t gia � ình nông dân yêu n� � c thu� n thành Ph� t giáo. thân

ph� là c� Nguy� n V n H , thân m u là c� Ph m Th� Ty, Ngài là con út trong gia � ình có 5 anh ch� em, 3 trai 2 gái.

N m lên 8 tu� i (1926), Ngài � � � c song thân h� � ng cho � i xu� t gia � � u Ph� t t i chùa làng (chùa Qu� n L c) hi� u Khánh

Minh t� , � v� i S� c� Thích Tâm Quán và � � � c S� c� cho � i h� c v n hóa, h� c Hán v n và h� c thi� n gia Ph� t pháp.

N m 13 tu� i (1931), Ngài � � � c B� n s� � � a sang ch� n T� Kim Sa (chùa Lãng L ng) � � Ngài s tâm c� u pháp S� t� Thích

Qu� ng Lãm, � � � c T� t� � � và � � a v� chùa ông An, xã Xuân Thành, huy� n Xuân Tr� � ng � � tu h� c. V� i � � c h nh khiêm

t� n, siêng n ng và ham h� c h� i, Ngài luôn � � � c S� t� th� ng yêu và hy v� ng s có m� t ngày � o pháp huy hoàng, s n môn

pháp phái nh� Tam b� o gia ân mà v� ng b� n phát tri� n.

N m 15 tu� i (1933), Ngài � � � c S� t� Lãng L ng cho � ng � àn th� Sa di gi� i t i chùa ông An. Sau khi th� gi� i, Ngài

chuyên c� n h� c t� p kinh lu� t thi� n môn, làm n� n t� ng cho � i gi� i sau này.

N m 18 tu� i (1936), Ngài tr� v� chùa Lãng L ng � � ph� ng Ph� t s� S� và c ng � � � � � c g� n th� y giáo d� � ng d y b� o truy� n

bá pháp nh c� a ch� Ph� t.

Ngày mùng 2 tháng 9 n m M� u D� n 1938, khi tu� i � � i � ã � � 20, tâm B� � � � ã � m bông trí tu� � ng th� C� túc. Ngài � � � c

S� t� cho � ng � àn th� T� kh� u gi� i t i ch� n T� Lãng L ng (Kim Sa t� ) xã Xuân ài, huy� n Xuân Tr� � ng, t! nh Nam � nh.

gi� i � àn này g� m các H®a th� � ng: Thích Quy Minh, chùa Trà B c; Thích Tâm T� nh, chùa B� La-Thái Bình; Thích Chính

Nghi� m, chùa Phú Ninh; Thích Thanh Ngh� , chùa Thanh Khi� t và Thích Thanh Lãm, chùa Lãng L ng làm gi� i s� truy� n

th� . T� � ây Ngài th� c th� tr� thành Nh� Lai s� gi� , gánh vác Ph� t s� giáo hóa qu� n sinh và tuyên d� ng Ph� t pháp.

Noi g� ng và phát huy truy� n th� ng hi� u h� c c� a các i lão thi� n s� ti � n b� i. Ngài ch m ch! ti � p thu và trau d� i tam vô

l � u h� c � � nâng cao trí l� c và thi� n l� c nh� m l� i l c qu� n sinh.

Do có nhi� u thành tích � óng góp Ph� t s� cho Giáo h� i, n m 1945 Ngài � � � c b� u làm Th� ký Ph� t giáo C� u qu� c huy� n

Xuân Tr� � ng.

N m 1947, Ngài � � � c tín nhi� m b� u vào Ban ch� p hành Ph� t giáo C� u qu� c t! nh Nam � nh.

Sinh ra và l� n lên trong hoàn c� nh � � t n� � c � ang th� i lo n l c, Ngài � ã “d� b� t bi� n � ng v n bi� n” trong m� t th� i � i � � y

bi� n � � ng xã h� i và chi� n tranh do th� c dân Pháp gây nên. Tâm B� � � ngát t� a gi� i h� ng thành s� thành tâm yêu n� � c,

th� ng dân � ã � � a Ngài t� � � a v� c� a nhà tu hành thành m� t nhà yêu n� � c chân chính. ó là n� i dung tôn giáo hòa quy� n

� o � � i. Trong th� i gian này, Ngài v n � chùa Lãng L ng và � � n � � u n m 1950, Ngài gi� tr� ng trách Bí th� Ph� t giáo C� u

qu� c t! nh Nam � nh.

Sau hi� p � � nh Genève chia � ôi � � t n� � c n m 1954, Ph� t giáo các t! nh phía B c v� n � � ng � � th� ng nh� t thành m� t t� ch� c

Ph� t giáo chung. Ngài là thành viên Ban V� n � � ng, � � n � � u n m 1958 t i i h� i th� ng nh� t Ph� t giáo mi� n B c thành l� p

H� i Ph� t giáo Th� ng nh� t Vi � t Nam (� mi� n B c), Ngài � � � c b� u vào Ban Tr� s� Trung � ng H� i, kiêm chánh Th� ký chi

h� i Ph� t giáo Nam � nh cho � � n ngày th� ng nh� t Ph� t giáo c� n� � c.

N m 1980, Ngài tham gia Ban V� n � � ng th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam, � � n tháng 11 n m 1981, t i i h� i thành l� p Giáo

h� i Ph� t giáo Vi� t Nam � th� � ô Hà N� i, Ngài � � � c suy c vào � y viên H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo

Vi � t Nam.

N m 1985, Ngài � � � c S n môn cung th! nh v� tr� trì chùa C� L � , m� t danh th ng l� ch s v n hóa Ph� t giáo � huy� n Tr� c

Ninh, Nam � nh.

Tháng 11 n m 1987, t i i h� i i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� II, Ngài � � � c b� u vào Ban Th� � ng tr� c H� i � � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m 1991, Ngài l i � � � c kiêm Tr� trì chùa i Bi, huy� n Nam Tr� c và chùa V� ng Cung, thành ph� Nam � nh, t! nh Nam

� nh.

N m 1992, Ngài � � � c c làm i bi � u tham gia H� i ngh� Ph� t giáo Châu Á vì hòa bình (ABCP) t i Mông C� , nhân d� p này

� oàn � ã sang th m h� u ngh� H� i Ph� t giáo Liên Xô.

Tháng 12 n m 1992, t i i h� i i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� III, Ngài l i � � � c tái c � y viên Th� � ng tr� c H� i

� � ng Tr� s� Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m 1997 t i i h� i i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� IV, Ngài � � � c suy tôn và suy c vào H� i � � ng Ch� ng minh

Trung � ng; Phó Ch� t� ch H� i � � ng Tr� s� Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam kiêm Tr� � ng ban Nghi l� Trung � ng – Phó Ban

Tr� s� Ph� t giáo t! nh Nam � nh.

Cu� i n m 1999, Ngài tham gia � oàn i bi � u Ph� t giáo Vi� t Nam sang th m Ph� t giáo Trung Qu� c v� i t� cách là Phó

Tr� � ng � oàn.

Tháng 4 n m 2000, Ngài � � � c b� u gi� ch� c v� Tr� � ng Ban Tr� s� Ph� t giáo t! nh Nam � nh.

� i v� i Ph� t giáo t! nh Nam � nh, Ngài � ã t� n tâm t� n l� c cùng v� i C� Hòa th� � ng Tr� � ng ban Thích Tâm Thông xây d� ng

tr� � ng Trung c� p Ph� t h� c c� a t! nh, Ngài luôn giáo hóa qu� n sinh “minh tâm ki� n tánh”, � ng d� ng thích nghi vào s� nghi� p

� ào t o th� h� T ng Ni tr� có � � c có tài, � áp � ng v� i s� nghi� p phát tri� n c� a xã h� i hi � n � i và nhu c� u phát tri� n Ph� t giáo

Vi � t Nam. truy� n th� ng � y chính là pháp môn th� c hành Tam vô l� u h� c, là ti� n trình giác ng� , gi� i thoát tri ki� n.

Trong các sinh ho t T ng � oàn, an c� ki � t H h� ng n m. Ngài cùng Ban Th� � ng tr� c T! nh h� i � ã lãnh � o và � � ng viên

T ng Ni vân t� p an c� � ông � � , h� � ng d n T ng Ni ti� p thu giáo lý c� a ch� Ph� t nh� m tr� � ng d� � ng � o tâm, tu t� p gi� i

h nh, kiên trì nh n n i c� a ng� � i xu� t gia � � tu� l � c và thi� n l� c ngày m� t t ng tr� � ng, có � � � i � u ki� n � � duy trì chánh

pháp và ph� c v� tínn g� � ng cho nhân dân. Nhi� u mùa an c� Ngài là Thi� n ch� tr� � ng H t i chùa C� L � và tr� � ng H chùa

C� .

Trong kháng chi� n ch� ng Pháp, Ngài là � y viên M� t tr� n Vi � t Minh huy� n Xuân Tr� � ng. T� n m 1954 � � n cu� i � � i là � y

viên � y ban M� t tr� n T� qu� c t! nh Hà Nam Ninh, r� i Nam Hà � � n Nam � nh và i bi � u H� i � � ng Nhân dân t! nh nhi� u

khóa.

Do có nhi� u công lao trong s� nghi� p b� o v� và xây d� ng T� qu� c Vi � t Nam, Ngài � ã � � � c Nhà n� � c t� ng th� � ng: Huân

ch� ng � c l� p h ng Nh� t, Huân ch� ng Kháng chi� n ch� ng M� h ng Nh� t; Huân ch� ng Kháng chi� n ch� ng Pháp h ng

Ba; Huy hi� u Vì s� nghi� p i � oàn k� t toàn dân và nhi� u huy hi� u cao quý khác.

H nh nguy� n ho� ng d� ng Ph� t pháp và t� � � qu� n sinh c� a Ngài � ã viên mãn. Lu� t vô th� � ng � ã � � a Ngài v� Tây ph� ng

ki � n Ph� t vào h� i 12 gi� 35 phút ngày 14 tháng 11 n m 2000, nh� m ngày 19 tháng 10 n m Canh Thìn, tr� th� 82 n m, H

l p 59 n m.

Dù b� t c� công vi� c gì trong � o hay ngoài � � i, Ngài � � u coi � ó là m� t Ph� t s� và là m� t ph� ng ti� n � � ho� ng d� ng Ph� t

pháp. là m� t danh T ng c� ng hi� n tr� n � � i cho s� nghi� p ho� ng pháp l� i sinh, Ngài � ã có nh� ng � óng góp to l� n trong công

cu� c ch� n h� ng, th� ng nh� t và hòa h� p Ph� t giáo, xây d� ng và b� o v� kh� i � i � oàn k� t dân t� c ph� ng s� � � t n� � c. Ngài là

m� t b� c tôn s� kh� kính � ã có nhi� u công lao giáo d� � ng và dìu d t hàng tr m môn � � � � t � ã tr� � ng thành, noi g� ng t�

giác giác tha c� a Ngài � � b� n v� ng � o tâm và trang nghiêm Giáo h� i.

HÒA TH NG THÍCH THANH KI M (1920 – 2000)

Hòa th� � ng Thích Thanh Ki� m, � o hi� u Chân T� , th� danh V V n Khang, sinh ngày 23 tháng Ch p n m Canh Thân –

1920, t i làng Tiêu B� ng, huy� n Ý Yên, t! nh Nam � nh. Thân ph� là c� V V n Khánh, thân m u là c� � Th� Th� nh, Ngài

là con th� t� trong gia � ình có 5 anh ch� em, 3 trai 2 gái.

N m Bính D� n – 1926, khi lên 6 tu� i, Ngài � � � c song thân cho theo h� c ch� nho v� i các c� � � � � � a ph� ng. Nh� sinh

tr� � ng trong gia � ình có truy� n th� ng sùng kính Tam b� o, có ng� � i ch� gái � ã xu� t gia � � u Ph� t, (sau này là Ni Tr� � ng àm

H� u), nên h t gi� ng xu� t tr� n c ng � ã s� m n� y m� m trong Ngài t� thu� � u th� i.

N m � t H� i – 1935, nhân duyên h� i � � v� i Ngài khi tu� i 15, � � � c song thân ch� p thu� n, vào ngày m� ng 9 tháng Ch p

Ngài xin th� phát xu� t gia v� i S� c� chùa Liên àn, xã Linh � � ng, huy� n Thanh Trì, Hà ông. � � � c S� c� th� � � , m� t

n m sau � ó, g i Ngài � � n y ch! n i Hòa th� � ng Thích Thanh Khoát, tr� trì chùa B ch Ch� , làng Trung H� u, t! nh Phúc Yên

(V � nh Phú) � � c� u pháp h� c � o.

N m M� u Tý – 1938, Ngài � � � c B� n s� cho phép th� gi� i Sa di t i gi � i � àn chùa Tây Thiên, làng Trung H� u, t! nh Phúc

Yên, do Hòa th� � ng Thích Thanh Khoát truy� n trao gi� i pháp.

N m 19 tu� i (1939), m� t n m sau khi th� gi� i Sa di, � � m� mang ki� n th� c Ph� t h� c, làm t� l� ng ti� n tu hành � o, Ngài

l � n l� � t du ph� ng tham h� c n i tr � � ng Ph� t h� c � các ch� n T� : B� ng S� , Trung H� u, H� ng H� i, Cao Phong...

N m Nhâm Ng� – 1942, lúc 22 tu� i, � � viên mãn tam � àn gi� i pháp, Ngài � � � c B� n s� cho th� C� túc gi� i t i gi� i � àn

chùa Linh . ng, làng Trung H� u, t! nh Phúc Yên do Hòa th� � ng Thích Tr� ng Thanh làm àn � � u truy� n gi� i.

Th� i gian t� 1942 � � n 1950, phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo � ã lan r� ng kh p 3 mi� n, các l� p Ph� t h� c � � � ào t o T ng tài

làm r� � ng c� t cho Ph� t giáo � � � c m� ra t i chùa Quán S� và B� � � Hà N� i, do các b� c th c � � c c� a H� i B c K� Ph� t

giáo nh� T� C� n, T� Qu� ng, T� Ng và các Hòa th� � ng Trí H� i, Thái Hòa, T� Liên... tr� c ti� p � ào t o gi� ng d y. Ngài � ã

tham d� các khóa h� c này và � ã hoàn t� t ch� ng trình Cao � � ng Ph� t h� c cùng v� i huynh � � � � ng môn là Hòa th� � ng

Thích Tâm Giác.

N m Tân Mão – 1951, Giáo h� i T ng Già toàn qu� c � � � c thành l� p t� Giáo h� i T ng Già � 3 mi� n � � t n� � c h� p l i. Riêng

v� i Giáo h� i T ng Già B c Vi � t (là h� u thân c� a Giáo h� i T ng Ni ch! nh lý B c Vi � t do Hòa th� � ng Thích T� Liên � ã dày

công kh� i x � � ng v� n � � ng t� n m 1949), Ngài � � � c � � c làm Th� ký Giáo h� i T ng Già B c Vi � t, kiêm Gi� ng s� thay th�

cho Hòa th� � ng T� Liên � � m nh� n ch� c T� ng th� ký Giáo h� i T ng Già toàn qu� c.

N m Quý T" – 1953, trong ch� ng trình � ào t o T ng tài cho Ph� t giáo c� a T� ng h� i Ph� t giáo Vi� t Nam, t i cu� c h� p liên

h� i gi � a H� i An Nam Ph� t h� c và Giáo h� i T ng Già B c Vi � t, � ã c Ngài cùng Hòa th� � ng Tâm Giác du h� c t i Nh� t B� n.

N m Giáp Ng� – 1954, Ngài � � n Nh� t B� n l� u h� c t i i h� c � � � ng Rissho, hai v� � � u kiên tâm trì chí, chuyên tu chuyên

h� c v� c� Ph� t h� c l n th� h� c. Ngài � ã l� n l� � t hoàn t� t các ch� ng trình:

N m 1959, t� t nghi� p ch� ng trình C nhân Ph� t h� c.

N m 1961, t� t nghi� p h� c v� Ti � n s� Ph� t h� c.

N m Nhâm D� n – 1962, sau 8 n m du h� c, Ngài tr� v� quê h� ng � � ph� c v� � o pháp. Lúc này, do hoàn c� nh l� ch s (sau

hi� p � � nh Genève n m 1954), Ngài � l i mi � n Nam, cùng v� i các pháp l� và ch� tôn � � c T ng Ni, Ph� t t tham gia cu� c

� � u tranh ch� ng ch� � � � � c tài Ngô ình Di� m � àn áp Ph� t giáo n m 1963.

N m Giáp Thìn – 1964, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t ra � � i, Ngài � � � c Giáo h� i c làm V� tr� � ng phiên d� ch,

thu� c T� ng v� Ho� ng pháp (Hòa th� � ng Thích Trí Th� làm T� ng v� tr� � ng) kiêm Giáo s� Vi � n i h� c V n H nh Sài Gòn

(1964 – 1973).

T� n m này � � n n m 1971, Ngài � ã cùng Hòa th� � ng Tâm Giác và ch� T ng Ni, Ph� t t Mi � n V� nh Nghiêm thu� c Giáo

h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t, n� l � c xây d� ng chùa V� nh Nghiêm � � làm tr� s� cho Mi� n và môn phái. Chùa � ã hoàn

thành h� t s� c trang nghiêm tú l� nh� ngày nay.

N m Quý S u – 1973, sau khi Hòa th� � ng Tâm Giác – Chánh � i di � n Ph� t giáo Mi� n V� nh Nghiêm - tr� trì T� � ình V� nh

Nghiêm viên t� ch, Ngài � ã � � � c Giáo h� i, Mi � n c ng nh� môn phái T� � ình V� nh Nghiêm suy c làm Chánh � i di� n Mi � n

kiêm tr� trì T� � ình cho � � n ngày viên t� ch.

N m � t Mão – 1975, � � t n� � c th� ng nh� t, Ban Liên l c Ph� t giáo yêu n� � c thành ph� H� Chí Minh � � � c thành l� p, tr� s�

� � t t i chùa V� nh Nghiêm. Ngài � � � c c làm � y viên Ban Liên l c Ph� t giáo yêu n� � c thành ph� , do Hòa th� � ng Thích

Minh Nguy� t làm Ch� t� ch.

N m Canh Thân – 1980, � � ti � n t� i th� ng nh� t Ph� t giáo c� n� � c, Ban V� n � � ng Th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam � � � c

thành l� p, do Hòa th� � ng Thích Trí Th� làm Tr� � ng ban, Ngài là thành viên Ban Thông tin Tuyên truy� n, ph� c v� cho công

cu� c v� n � � ng th� ng nh� t Ph� t giáo Vi� t Nam.

N m Tân D� u – 1981, t i i h� i i bi � u th� ng nh� t Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� I � � � c t� ch� c t i th� � ô Hà N� i, Giáo

h� i Ph� t giáo Vi� t Nam chính th� c ra � � i, Ngài � � � c c làm � y viên Ban Ho� ng pháp Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t

Nam.

N m Nhâm Tu� t – 1982, các t� ch� c Ph� t giáo � � a ph� ng l� n l� � t hình thành. Trong � i h� i i bi � u Ph� t giáo thành ph�

H� Chí Minh l� n th� I (1982) và l� n th� II (1987), Ngài � � � c � i h� i c làm � y viên Kinh t� Nhà chùa và t� thi� n xã h� i.

N m � t S u – 1985, Ngài � � � c m� i làm Giáo s� tr� � ng Cao c� p Ph� t h� c Vi � t Nam c s� II t i Thi � n vi� n V n H nh thành

ph� H� Chí Minh.

N m M� u Thìn – 1988, khi tr� � ng C b� n Ph� t h� c thành ph� H� Chí Minh (nay là tr� � ng Trung c� p Ph� t h� c) � � � c thành

l � p t i chùa V� nh Nghiêm, Ngài � � � c c làm Hi� u phó � � c trách Giám lu� t và Ngài gi� tr� ng trách này � � n khi viên t� ch.

N m Canh Ng� – 1990, sau khi Hòa th� � ng Thích Hu� H� ng (Tr� � ng ban Ph� t giáo chuyên môn thu� c Vi � n Nghiên c� u

Ph� t h� c Vi � t Nam) viên t� ch, Ngài � � � c H� i � � ng � i � u hành Vi� n Nghiên c� u Ph� t h� c Vi � t Nam m� i làm Tr� � ng ban

Ph� t giáo chuyên môn � � n n m 1997.

T i � i h� i Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh nhi� m k� III t � ch� c vào hai ngày 20 và 21.4.1990 � chùa Xá L� i,

Ngài � � � c suy c làm Phó Ban Tr� s� Thành h� i Ph� t giáo.

N m Tân Mùi – 1991, Ngài � � � c c làm Phó ch� t� ch H� i � � ng phiên d� ch i T ng Kinh Vi� t Nam, ph� trách hi� u � ính và

chú thích v� lu� t t ng.

N m Nhâm Thân – 1992, t i � i h� i � i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� III, Ngài � � � c suy c làm Tr� � ng ban Kinh t� tài

chính Trung � ng Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam. � ng th� i kiêm nhi� m Phó ban Giáo d� c T ng Ni Trung � ng; Phó ban

Ph� t giáo Qu� c t� c� a Trung � ng Giáo h� i.

N m Giáp Tu� t – 1994, khi Phân vi� n Nghiên c� u Ph� t h� c Vi � t Nam � � � c thành l� p t i Hà N� i, Ngài � � � c m� i làm Phó

ban T� t� � ng V n hóa � o � � c Ph� t giáo.

N m inh S u – 1997, sau � i h� i i bi � u Ph� t giáo toàn qu� c l� n th� IV, Ngài � � � c suy c làm Ch� ng minh Ban Ho� ng

pháp Trung � ng kiêm Phó Vi� n tr� � ng H� c vi� n Ph� t giáo Vi� t Nam t i Hà N� i. Và t i � i h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí

Minh l � n th� V, Ngài � � � c c làm Phó ban Tr� s� kiêm � y viên Ph� t giáo qu� c t� , r� i Tr � � ng ban Ph� t giáo qu� c t� Thành

h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh.

V � i trình � � quán thông tam t ng giáo � i � n và tri� t h� c ông Tây c� kim, Ngài � ã t� ng tham gia công tác gi� ng d y, giáo

d� c và � ào t o T ng tài cho Ph� t giáo nh� : Vi � n Cao � � ng Ph� t h� c Sài Gòn, tr� � ng Cao c� p Ph� t h� c, H� c vi� n Ph� t giáo

Vi � t Nam; tr� � ng C b� n Ph� t h� c nay là tr� � ng Trung c� p Ph� t h� c thành ph� H� Chí Minh, mà Ngài � ã dày công xây

d� ng và duy trì t� h n 10 n m qua.

Qua gi� i � � c trang nghiêm thanh t� nh, mô ph m ch� n tòng lâm, nên t� nh� ng th� p niên 60 � � n 90, Ngài � ã � � � c Giáo h� i

th! nh làm Gi� i s� , Tôn ch� ng s� , Ch� ng minh s� trong các gi� i � àn nh� :

- Tôn ch� ng T ng Già i gi� i � àn Qu� ng � c (1964, 1977)

- Giáo th� A Xà Lê i gi� i � àn V� nh Nghiêm (1967, 1972)

- Tuyên Lu� t s� kiêm Giáo th� i gi� i � àn Thi� n Hòa; gi� i � àn Thi� n Hào do Thành h� i Ph� t giáo thành ph� H� Chí Minh

t� ch� c (1984, 1988, 1991)

- Tôn ch� ng T ng Già i gi� i � àn chùa Long Thi� n, thành ph� Biên Hòa,t! nh � ng Nai (1990)

- Y � t ma A Xà Lê i gi� i � àn Thi� n Hòa, i Tòng Lâm, t! nh � ng Nai (1992, 1995, 1999)

- Y � t ma A Xà Lê i gi� i � àn Linh Giác, thành ph� à L t, t! nh Lâm � ng (1994)

- � � ng � � u Hòa th� � ng i gi � i � àn chùa Khánh Quang, t! nh C� n Th (1997)

- Tuyên Lu� t s� kiêm Y� t ma A Xà Lê i gi� i � àn t! nh Lâm � ng (n m 1998)

- � � ng � � u Hòa th� � ng i gi � i � àn i Tòng Lâm, t! nh Bà R� a – V ng Tàu (n m 2000)

Trong s� nghi� p ho� ng d� ng chánh pháp, ti� p d n h� u lai, báo Ph� t ân � � c, Ngài � ã dày công biên so n nhi� u tác ph� m

v n hóa, giáo d� c, Ph� t h� c � � � c in thành sách l� u l i h� u th� nh� :

- Di � n Thuy� t T� p, Hà N� i, 1951

- Ph� t Pháp S H� c, Hà N� i, 1952

- Nghiên C� u V� T� T� � ng B� n Giác C� a Ph� t Giáo, Nh� t B� n

- L� � c S Ph� t Giáo Trung Qu� c, Sài Gòn, 1967

- L� � c S Ph� t Giáo � n � , Sài Gòn, 1969

- Thi� n Lâm B� o Hu� n, Sài Gòn 1972

- Sách D y C m Hoa, Sài Gòn, 1973

- i C� ng Lu� t H� c, Tp. H� Chí Minh 1990

- L� � c Gi� ng Kinh Pháp Hoa, Tp. H� Chí Minh, 1991

- Kinh Viên Giác, Tp. H� Chí Minh, 1992

- Pháp Hoa Y� u L� � c, Tp. H� Chí Minh, 1994

- Lu� n A T� àm – Câu Xá, Tp. H� Chí Minh, 1995

- Khóa H� L� c, Tp. H� Chí Minh, 1996

Và nhi� u bài vi� t có giá tr� � ng trên các báo Ph� t giáo nh� : Ph� ng Ti� n, u� c Tu� , V n H nh, L a T� Bi, Giác Ng� , T� p

V n, Ph� t Giáo, T p Chí Ph� t H� c Hà N� i...

B� ng tinh th� n gi� i lu � t, qui c� tòng lâm, t� n m 1983 � � n 1989, T� � ình V� nh Nghiêm � � � c Thành h� i Ph� t giáo Tp. H�

Chí Minh ch� n làm n i m� H an c� c� p Thành ph� , Ngài luôn luôn � � � c c làm Hóa ch� � � chuyên lo v� vi � c tu h� c, t�

s� cho ch� T ng, góp ph� n thành t� u các khóa ki� t H c� a Thành ph� . T� n m 1990 tr� � i, Ngài làm Thi� n ch� kiêm Hóa

ch� các khóa H do T� � ình V� nh Nghiêm và tr� � ng C b� n Ph� t h� c t� ch� c, cho T ng Ni sinh cùng ch� T ng trong môn

phái vân t� p v� tu h� c, thúc li� m thân tâm, trau d� i Gi� i- � nh-Tu� � � u n� ng nh� ph� n l� n công � � c c� a Ngài.

� � � n � áp công n S� tr� � ng n i ch� n T� x� a t� ng n� ng thân h� c � o, Ngài � ã cùng S n môn pháp phái n� l� c trùng tu

ch� n T� Trung H� u, t! nh V� nh Phú � � � c hoàn thành trang nghiêm tú l� . Ngài còn ch m lo xây d� ng B� o tháp C� ng � � ng;

Thi� n � � � ng; Thanh trai � � � ng t i chùa V� nh Nghiêm, thành ph� H� Chí Minh, � � x� ng � áng là c s� Ph� t giáo tiêu bi� u

t i � � a ph� ng c� a Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

V � i công � � c � ã c� ng hi� n m� t � � i cho � o pháp và nhân sinh, xã h� i, Ngài � � � c � y ban Trung � ng M� t tr� n T� qu� c

Vi � t Nam trao t� ng Huy ch� ng “Vì S� Nghi� p i oàn K� t Toàn Dân” và nhi� u Huy ch� ng, b� ng khen, gi� y khen khác

trong � ó có b� ng “Tuyên d� ng Công � � c” c� a Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam.

Ngày 30 tháng 12 n m 2000, nh� m ngày mùng 5 tháng Ch p n m Canh Thìn, vào lúc 1 gi� 30 phút, thu� n lý vô th� � ng,

Hòa th� � ng � ã an nhiên th� t� ch, tr� th� 80 n m, 58 H l p. Môn � � pháp quy� n xây b� o tháp an trí nh� c thân Ngài trong

khuôn viên T� � ình V� nh Nghiêm, thành ph� H� Chí Minh.

Cu� c � � i Ngài là m� t m u m� c tài � � c v� n toàn, m� t b� c Chân s� ch� n thi� n lâm, danh ti� ng Ngài c� 3 mi� n � � t n� � c � � u

kính ng� � ng. o h nh � y v n � � ng mãi trong lòng T ng Ni h� u t� n m� t hình bóng cao quý � � tôn th� và noi g� ng h� c

t� p.

PH L C: 04 C S TI N B I H U CÔNG TH K XX

C s V N QUANG THÙY 1887 – 1967

TU� NHU� N V" N QUANG THÙY 1887 – 1967

C� s� V n Quang Thùy sinh ngày 17 tháng 3 n m inh H� i 1887, t i t! nh H� i D� ng, thân ph� là c� V n � c Khiêm. Thu�

nh� , ông theo h� c ch� Hán. Ng� � i ta k� l i r � ng ông ch m h� c, không lúc nào r� i cu� n sách, � � n n� i trong xóm có v� cháy

nhà, m� i ng� � i � � xô � i coi, ông v n ng� i yên h� c.

Sau khi vi� c thi c b� ng ch� Hán b� bãi b� , ông quay sang h� c ti� ng Pháp và thi � � làm Thông phán t i Nha quan thu� Hà

N� i.

N m 1928, c� thân sinh th� t l � c, ông suy t� v� ki � p s� ng vô th� � ng, b t � � u tìm hi� u và nghiên c� u kinh � i � n � o Ph� t.

B� m tính thông minh, l i thêm có v� n Hán h� c v� ng vàng, ông thâm nh� p giáo lý Ph� t � à m� t cách nhanh chóng và uyên

thâm, tr� nên m� t c� s� Ph� t t thu� n thành.

Th� i b� y gi� , sách báo thu� c lo i tân th� nh� phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo � Trung Hoa và Nh� t B� n thâm nh� p vào

n� � c ta qua � � � ng dây c� a th� ng nhân Hoa ki� u � ã tác � � ng vào t� t� � ng c� a gi� i trí th� c c� u h� c và các v� tôn túc Ph� t

giáo Vi� t Nam. Do � ó, phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo � trong n� � c c ng � � � c kh� i � � ng kh p n i. i tiên phong cho

phong trào là Ph� t giáo Nam k� v� i các H� i Nam k� Nghiên c� u Ph� t h� c, H� i L � � ng Xuyên Ph� t h� c, H� i Ph� t h� c Kiêm

t� ; r� i � � n Trung k� v� i H� i An Nam Ph� t h� c. C c h� i này ho t � � ng r� t m nh, m� nhi� u Ph� t h� c � � � ng � ào t o T ng Ni,

xu� t b� n báo chí � � ph� bi� n giáo lý Ph� t � à và tuyên truy� n v� n � � ng cho phong trào � y.

Hòa cùng nhi� t tình và nguy� n v� ng c� a � � ng � o Nam, Trung; các Hòa th� � ng Trí H� i, M � t . ng, và Tâm B� o cùng v� i

nhà v n S� Cu� ng Lê D� tri � u t� p m� t cu� c h� p t i chùa Quán S� � Hà N� i, có s� tham d� c� a ch� tôn � � c trong hàng

giáo ph� m và các v� trí th� c tên tu� i � th� � ô nh� các ông Nguy� n H� u Kha, Nguy� n N ng Qu� c, Tr� n Tr� ng Kim, Bùi K� ,

Cung ình Bính, Tr� n V n Giáp, V n Quang Thùy, Nguy� n Can M� ng, Nguy� n � M� c, Nguy� n V n T� , D� ng Bá Tr c,

Nguy� n V n Ng� c, Nguy� n V n V� nh v.v... H� i ngh� � � ng ý thành l� p m� t t� ch� c � � t tên là “B c K� Ph� t Giáo h� i” do

ông Nguy� n N ng Qu� c làm H� i tr� � ng. C� s� V n Quang Thùy và ông Nguy� n V n Minh � � � c c làm Phó th� ký.

T� � ó, ông dành nhi� u th� i gian ngoài gi� công v� , ho t � � ng cho phong trào ch� n h� ng Ph� t giáo trên mi� n B c. Ngoài

vi � c tham gia gi� ng d y giáo lý � các tr� � ng Gia giáo c� a các chùa và các Ph� t h� c � � � ng c� a H� i, ông còn � i gi � ng kinh

cho � � ng bào Ph� t t t i chùa Quán S� , chùa Hòe Nhai và các chùa nh� quanh vùng Hà N� i. Ch� ng nh� ng � Hà N� i, mà

các chùa � t! nh xa nh� Nam � nh, Thái Bình, H� i Phòng c ng th� � ng m� i ông � � n gi� ng pháp, ông � � u vui v� � áp � ng.

Mùa xuân n m Canh Thìn 1940, m� t phái � oàn T ng s� Trung Hoa sang th m Vi � t Nam, trong � ó có hai Pháp s� Thái H�

và � Nhàn. V� i Pháp s� Thái H� , tuy � ây là l� n � � u tiên t� i Vi � t Nam, nh� ng pháp danh Ngài thì r� t quen thu� c � � i v � i

Ph� t giáo Vi� t Nam trong m� y ch� c n m tr� � c � ó. Trong khi phái � oàn ngh! t i khách s n, C� s� V n Quang Thùy tìm � � n

c� u pháp tu thi� n v� i Pháp s� Thái H� . Pháp s� li � n nói: “Tôi th� y Vi � t Nam toàn tu T� nh � � , c� s� nên vâng theo”.

Sau � ó, Pháp s� trao gi� i B� Tát cho ông, ban pháp danh là Tu� Nhu� n và t� ng m� t m� nh gi� y có hai câu th � � làm k�

ni� m:

Nh� p Nh� Lai t ng

V n t� Quang minh Thùy v tr�

Ph� t ngôn Tu� tr ch Nhu� n sinh linh.

Th� i t i Canh Thìn niên xuân

Tam nguy� t nh� th� p l� c nh� t

L � Hà N� i – Thái H�

T� n m 1935, ông xin ngh! vi � c, dành tr� n th� i gi� � � ph� ng s� Tam b� o. Ông � ã d� ch r� t nhi� u kinh sách b� ng ch� Hán

sang ti� ng Vi� t. Kinh A Di à, Kinh D� � c S� , Kinh Hoa Nghiêm ph� m Ph� Hi � n mang tên ông v n � ang � � � c l� u hành

cho � � n nay.

Sau Cách m ng Tháng 8 n m 1945 và m� t tr� n Hà N� i v� n m 1947, các ho t � � ng c� a Ph� t giáo ng� ng tr� kh p n i. � n

n m 1949 các T ng s� và C� s� m� i l � n l� � t t� p h� p l i � � thành l� p H� i “T ng Ni Ch! nh Lý B c Vi � t” và H� i “Vi � t Nam

Ph� t giáo” t i chùa Quán S� và H� i “Ph� t t Vi � t Nam” t i chùa Chân Tiên.

V � H� i “Ph� t t Vi � t Nam” � chùa Chân Tiên có s� � óng góp tích c� c c� a C� s� V n Quang Thùy. H� i th� � ng t� ch� c di� n

gi� ng t i chùa Chân Tiên, trong s� các di� n gi� có c� s� V n Quang Thùy. H� i còn thành l� p Ban Ho� ng kinh � � xu� t b� n

các kinh sách Ph� t gi¨o, � � t tr� s� t i s� 56 ph� Hàng Tr� ng, Hà N� i. nhân d� p này hai b� kinh l� n là Kinh L ng Nghiêm và

Kinh T� Bi o Tràng Sám Pháp do ông phiên d� ch ra qu� c ng� c ng � � � c xu� t b� n.

Ngoài ra, ông � ã cùng v� i các b n � � ng chí h� � ng xu� t b� n t� bán nguy� t san B� � � � ph� bi� n Ph� t h� c. Báo này ra s�

� � u vào ngày 22 tháng 4 n m 1949, báo quán t i s� 108 � � � ng Boret Hà N� i, do ông làm Ch� nhi� m kiêm ch� bút. Báo

xu� t b� n liên t� c � � n tháng 5 n m 1954, � � t n� � c b� chia � ôi m� i � ình b� n. Trên các trang báo này, ông � ích thân phiên d� ch,

chú gi� i lu � n Duy Th� c Tam Th� p T� ng, Th� p M� c Ng� u � và vi� t nhi� u bài giáo lý c n b� n giúp cho vi� c h� c Ph� t c� a

� � c gi� . C� ng tác v� i ông có nhi� u cây b²t v� ng vàng nh� Nguy� n Xuân Ch� , Lê V n Giáp, H� ng Liên, � Châu, V ình

M n, Trì Dung, Thanh Vân, Lê V n L� ng v.v.... � c bi� t cây bút vui tr� Cát T� � ng Lan � ã chinh ph� c � � � c s� m� n

chu� ng gi� i � � c gi� tr� tân h� c. Cô � ã khéo dùng các ki� n th� c khoa h� c � � ch� ng minh và gi� ng d y Ph� t pháp, khi� n l� p

lu� n � � � c sáng t� và � � y thuy� t ph� c.

Sau hi� p � � nh Genève 1954, C� s� Tu� Nhu� n-V n Quang Thùy vào mi� n Nam, xin xu� t gia làm � � t c� a Hòa th� � ng

Thích Thi� n Hòa. T� � ó ông l� y vi � c chuyên tu làm chính.

Ông m� t n m inh Mùi 1967 t i Sài Gòn, h� � ng th� 80 tu� i, � � l i cho kho tàng kinh sách Ph� t h� c Vi � t Nam nhi� u tác

ph� m d� ch thu� t giá tr� .

C S OÀN TRUNG CÒN 1908 – 1988

C� s� oàn Trung Còn pháp danh H� ng Tai, sinh n m M� u Thân (1908) t i làng Th ng Nhì, th� xã V ng Tàu, nay là thành

ph� V ng Tàu thu� c t! nh Bà R� a – V ng Tàu. Lúc nh� ông theo h� c tr� � ng Pháp Vi� t t i V ng Tàu, sau lên h� c � Sài Gòn,

do � ó ông r� t thông th o ti� ng Pháp. V� n xu� t thân trong m� t gia � ình có truy� n th� ng nho h� c và tín ng� � ng Ph� t giáo,

nên sau khi thôi h� c � nhà tr� � ng ông chuyên tâm t� h� c ch� Hán � � có trình � � c� n thiêt cho vi� c nghiên c� u Tam t ng

kinh � i � n nhà Ph� t.

V � n là ng� � i sinh s� ng � Nam b� , ông ti� p xúc v� i các S� sãi ng� � i Khmer và Ph� t giáo Nam Tông th� � ng xuyên. Kinh

sách � � ây chép b� ng ch� B c Ph n (Sanscrit) ho� c ch� Nam Ph n (Pàli) nên thôi thúc ông � � tâm nghiên c� u, h� c h� i hai

lo i v n t� này. Chính vì v� y mà ông có m� t c n b� n khá v� ng ch c v� Hán h� c và Ph n h� c, � � giúp ông � i sâu vào nghiên

c� u kinh � i � n nhà Ph� t.

Ngoài vi� c nghiên c� u giáo lý c� a � � c Ph� t � � bi� t � � � ng tu hành, ông còn � � tâm truy� n bá chánh pháp � � n các t� ng l� p

nhân dân nh� b� n ph� n m� t v� xu� t gia, góp công r� t l� n cho s� nghi� p ch� n h� ng Ph� t giáo và ph� bi� n Ph� t h� c vào giai

� o n n a � � u th� k� 20.

N m 1932, ông sáng l� p Ph� t H� c Tòng Th � � xu� t b� n các sách ông biên kh� o v� Ph� t giáo và các b� kinh c n b� n do

ông phiên âm và d� ch ngh� a. Song song � ó, ông sáng l� p thêm Trí � c Tùng Th� � � xu� t b� n các b� sách quan tr� ng c� a

Nho giáo do ông phiên âm và d� ch ngh� a, v� i m� c � ích là duy trì n� n � o h� c chân chính, h� u giúp cho l� p h� u ti� n bi� t

cách tu thân, t� gia và tr� qu� c. M� c � ích tôn ch! c� a hai tùng th� này � ã � � � c ông minh th� trong l� i b� cáo nh� sau:

ľNh� ng kinh sách c� a b� n quán xu� t b� n, ho� c in có ch� Hán, ho� c in toàn ch� Vi � t, � � u � � � c nghiên c� u và nhu� n s c

r� t k� l� � ng, vì m� c � ích c� a b� n quán là mu� n truy� n bá Ph� t pháp, cho nên ch� ng ng i công cán và thì gi� .

ľV � y mong r� ng kinh sách � y s b� ích cho � � c gi� thi� n tâm trên � � � ng tu h� c.

ľVì sau này gi� y � t công cao, v� y b� n quán yêu c� u nh� ng v� � ã th! nh kinh sách, khi coi r� i thì nên cho bà con quen bi� t

m� � n coi, � ó là quý v� ph� l� c v� i b� n quán mà truy� n bá � o lý v� y.

ľVà b� n quán c ng yêu c� u nh� ng v� “h � ng tâm h� ng s� n” nên th! nh kinh sách Ph� t mà � n t� ng, thì ph� � c � � c vô l� � ng.

Nh� ng nhà t� tâm b� thí có l c ng d� bi� t r� ng, trong các vi� c b� thí, ch! có vi� c thí Pháp là có công � � c h n h� t”.

T� � ó cho � � n ngày ông qua � � i, ông � ã � n thân � � c mã, làm vi� c t� t l � c � ã in � � � c g� n 40 tác ph� m trong Ph� t H� c Tùng

Th� và 12 cu� n trong Trí � c Tùng Th� . Các sách c� a Ph� t H� c Tùng Th� � ã xu� t b� n là:

1. Truy� n Ph� t Thích Ca

2. Du l� ch x� Ph� t

3. o lý nhà Ph� t

4. Chuy� n Ph� t � � i x� a

5. V n minh nhà Ph� t

6. Tri� t lý nhà Ph� t

7. L� ch s nhà Ph� t

8. Pháp giáo nhà Ph� t

9. T ng � � nhà Ph� t

10. Các tông phái � o Ph� t

11. Di� u Pháp Liên Hoa Kinh

12. M� t tr m bài kinh Ph� t

13. Na Tiên T� Kheo Kinh

14. M� y th� y tu huy� n bí

15. Tam b� o v n ch� ng

16. Pháp B� o àn Kinh

17. Vô L� � ng Th� Kinh

18. Quán Vô L� � ng Th� Kinh

19. � a T ng Kinh

20. Di L� c Kinh (th� � ng sanh h sanh)

21. B� Tát gi� i kinh

22. Quy Nguyên tr� c ch! 23. S� tích Ph� t A Di à

24. 48 l� i nguy� n c� a Ph� t A Di à

25. A Di à Kinh

26. Kinh Tam b� o (Di à - H� ng Danh - Vu Lan - Ph� Môn - Kim Cang và pháp nghi T� nh � � )

27. Ph� t Pháp v� lòng

28. Khuyên tu T� nh � �

29. Thành o

30. H� c Ph� t chánh pháp

31. Quan Âm Th� Kính

32. N� � c � n � tr� � c h� i Ph� t giáng

33. Kim Cang Kinh (âm ch� Hán và gi� ng ngh� a)

34. Y� ng Sáng Á Châu

35. i Bát Ni� t Bàn Kinh

36. Duy Ma C� t Kinh

37. Sách n� u � � chay

Các sách do Trí � c Tùng Th� � ã xu� t b� n g� m có

1. Truy� n � c Kh� ng T

2. Nh� th� p t� hi� u (Hán và Vi� t)

3. Hi� u Kinh ( � c Kh� ng T gi� ng v� � o hi� u – Ph� tr� ng: Kh� ng T l� � c s )

4. Tam T� Kinh (Hán và Vi� t: âm và ngh� a)

5. i h� c (Hán và Vi� t: âm và ngh� a)

6. Trung Dung (Hán và Vi� t: âm và ngh� a)

7. Lu� n ng� (Hán và Vi� t: âm và ngh� a)

8. Tam Thiên T� (3 cu� n: 1 cu� n Hán và Vi� t, 1 cu� n theo l� i t� � i � n Vi � t-Hán-Pháp, 1 cu� n Pháp-Vi� t-Hán)

9. Minh o gia hu� n (Hán và Vi� t: âm và ngh� a)

10. Ng Thiên T� (Hán và Vi� t: âm và ngh� a)

11. M nh T (Hán và Vi� t: âm và ngh� a)

12. H� c ch� Hán m� t mình

Sách c� a ông � � � c vi� t v� i l � i hành v n m� c m c, dùng t� bình dân, � � c lên ai c ng hi� u, không ch! � � � c ph� bi� n kh p

Nam k� l � c t! nh, mà còn � � a ra c� ngoài mi� n Trung, mi� n B c. Th� quán phát hành là hi� u sách s� 143 � � � ng � Thám,

qu� n Nh� t, Sài Gòn.

Trong công vi� c tr� � c tác và d� ch thu� t c� a ông, công trình to l� n nh� t � óng góp cho kho tàng sách Ph� t giáo là b� “Ph� t

h� c t� � i � n” g� m 3 cu� n v� i m� t s� l� � ng t� ch� a có sách nào sánh k� p lúc b� y gi� . Sách � � � c biên so n r� t công phu, x� p

theo m u t� La tinh. M� i m� c t� � � � c chú thích thêm các th� ti � ng Pháp, Hán, T ng, Sanscrit, Pàli r� t rõ, giúp � � c gi� có

� i � u ki� n tham kh� o t� các sách � � � c vi� t b� ng các ngo i ng� trên.

Ngoài vi� c biên so n và xu� t b� n sách, ông còn cùng v� i các S� thu� c phái L� c Hòa T ng thành l� p m� t tông phái m� i vào

n m 1955 g� i là T� nh � � Tông Vi� t Nam v� i m� c � ích khuy� n giáo Ph� t t tu theo pháp môn T� nh � � . Lúc m� i thành l� p,

tr� s� c� a H� i � � t t i chùa Giác H� i � Phú Lâm, Ch� L� n, sau d� i v � chùa Liên Tông � � � � ng � Thám.

C� s� oàn Trung Còn là ng� � i có công l� n � � i v� i công vi� c ho� ng d� ng chánh pháp. Vào th� i � i � m mà kinh sách v�

Ph� t giáo vi� t b� ng ch� qu� c ng� ph� thông còn r� t hi� m hoi, trình � � hi� u bi� t v� giáo lý � o Ph� t trong � i � a s� qu� n

chúng Ph� t t còn m� m� t; thì ông là ng� � i c� s� không ch! bi� t tu hành h� � ng thi� n cho b� n thân, mà còn � em c� tâm huy� t

nghiên c� u, h� c h� i � � vi � t sách, d� ch kinh ph� bi� n cho m� i ng� � i cùng tu h� c; chúng ta có th� nói r� ng nh� ng Ph� t t

s� ng vào n a � � u th� k� 20 nâng cao s� hi� u bi� t Ph� t pháp c� a mình, ngoài nh� ng bu� i nghe các b� c Gi� ng s� thuy� t pháp

� chùa, m� t ph� n khác c ng � ã nh� � � c nh� ng cu� n sách c� a ông.

Ông m� t ngày 28 tháng Giêng n m M� u Thìn (nh� m ngày 15 tháng 3 n m 1988) h� � ng th� 80 tu� i v � i trên 50 n m c� ng

hi� n cho s� nghi� p ph� ng s� � o pháp.

C S TRÚC THIÊN 1920 – 1972

C� s� Trúc Thiên tên th� t là Nguy� n � c Ti� u, sinh ngày 12 tháng 4 n m Canh Thân (1920) t i làng Tân M� , thành ph� Nha

Trang, t! nh Khánh Hòa, trong m� t gia � ình truy� n th� ng hi� u h� c và tin Ph� t nhi� u � � i.

Ngay t� thu� thi� u th� i, C� s� nh� vào truy� n th� ng quý báu � ó c� a gia � ình nên � ã t� ra am t� � ng các s� h� c mà m� t

ng� � i cùng l� a ít khi � y � � � c. Trong khi � ó, b� i c� nh xã h� i lúc b� y gi� th� � ng không � � � c an � n b� i các tranh ch� p và

các phong trào n� i d� y c� a các s� phu V n thân c ng nh� làn gió C� n V� ng, còn là d� âm � ã có s� c � nh h� � ng r� t l� n. B�

máy c� m quy� n th� c dân c ng không ch� u nh� � ng b� � c, càng ra s� c � àn áp, kh� ng b� kh p n i, gây nên b� i c� nh xáo tr� n

n� ng n� , nh� t là � � i v� i � àn ông và � � c bi� t là các thanh thi� u niên m� i l � n.

N m � t H� i (1935) ông � ã hoàn t� t ch� ng trình trung h� c m� t cách xu� t s c, � � � c gi� i c� m quy� n lúc b� y gi� chú ý,

mu� n � ào t o ông tr� nên ng� � i có � � � � y ki � n th� c tân h� c mai sau ph� c v� cho chính h� . Vì th� m� t k� ho ch l� n, lâu dài

� � � c v ch ra � � th� c hi� n b� ng cách trao m� t h� c b� ng t i n� � c Pháp cho ông. Tuy ông c ng có ph� n mu� n n� ng nhân

duyên � ó � � ti� n thân, vì so v� i thanh niên th� i � y chuy� n du h� c là m� t vinh h nh, t� hào r� t l� n, có � i � u ki� n ti� p c� n n� n

v n minh x� ng� � i; nh� ng � i � u � ó không l� n h n tinh th� n dân t� c cao � � p mà truy� n th� ng gia � ình và hình � nh các

phong trào yêu n� � c � ang di� n ra kh p m� i n i, c� ng vào c� nh � àn áp c� a th� c dân b� n � � a... � ã góp ph� n không nh� � �

ông � i � � n quy� t � � nh d� t khoát: t� ch� i ni � m vinh h nh � ó.

� bù � p l i, ông n� l� c t� tìm tòi, h� c h� i qua các sách v� c� ông l n Tây � � không l c h� u v� i th� i th� , mà v n b� o

toàn � � � c giá tr� quy� t � � nh chính � áng c� a mình và gia � ình. � i v� i chính quy� n, � ó là m� t th� t b i l � n nên th� c dân � ã

dùng � � m� i áp l� c � � � e d� a b� n thân ông và gia � ình, khi� n tình th� l i tr� nên n� ng n� .

N m Bính Tý (1936), sau khi bàn b c v� i gia � ình và � � � c s� khuy� n khích c� a b n bè cùng chí h� � ng, ông quy� t � � nh r� i

Nha Trang vào Sài Gòn sinh s� ng. ó là quy� t � � nh sáng su� t vì n i � ây s là m� nh � � t màu m� � � ông � m m� m cho bao

d� � � nh c� a mình.

K � t� � ây là m� t qu� ng th� i gian dài ph� n � � u nhi� u m� t và còn là b� � c r ngo� c l� n � � i v� i cu� c � � i c� a ông. T� chuy� n

lo sinh k� , t� h� c và t o ra các m� i liên k� t r� ng rãi � � b� sung s� h� c, cho � � n vi� c � n � � nh � � i s� ng và thành l� p gia � ình.

� c bi� t c ng th� i gian � ó ông � ã � � n v� i tri th� c Ph� t giáo nh� m� t s� tr� v� t� t y� u, vì Ph� t giáo còn là m� t ph� n lý t� � ng

� ã giúp ông có nhi� u quy� t � � nh sáng su� t trong cu� c � � i. T� t� � ng Ph� t giáo � ã th� hi� n n i con ng� � i ông là s� hi� n hòa

– dung d� – ít nói và s� ng r� t thanh � m.

T� n m � t D� u (1945), ông b t � � u b� � c vào lãnh v� c v n h� c Ph� t giáo, và tr� thành m� t ngòi bút không th� v ng m� t

trong các t p chí Ph� t h� c ngay t� bu� i s khai.

V � biên kh� o d� ch thu� t, ông � ã có nh� ng tác ph� m � � � c nhi� u ng� � i bi� t � � n nh� : “Hi � n t� � ng KRISNAMURTI”;

“ � � ng vào hi� n sinh”; “Sáu c a vào � � ng thi� u th� t”; “Ng � l � c”; “C � t t� y c� a � o Ph� t”; “Thi � n lu� n (t� p I)” v.v...

V � th v n, ông � ã có nhi� u t� p th � � � c xu� t b� n r� t � � � c hâm m� nh� “Chuy� n m� t h� � ng say”; “Th ch� t” v.v... � � c

bi� t là bài “Tr� � ng ca KALINGA”, thu� t l i cu� c � ánh chi� m x� KALINGA c � a b o chúa bách chi� n bách th ng ASOKA,

sau này l i tr � nên m� t v� chuy� n luân v� ng và tích c� c h� trì chánh pháp.

T� n m Canh D� n (1950), tài n ng c� a ông � � � c bi� t � � n không ch! riêng v� nghiên c� u, sáng tác th v n Ph� t h� c; mà c�

trên lãnh v� c ki� n th� c pháp lu� t c� a ông c ng � � � c tr� ng th� , do v� y ông � � � c m� i làm vi� c m� t th� i gian dài � B� T�

pháp chính quy� n Sài Gòn.

N m inh D� u (1957), ông gia nh� p H� i Ph� t h� c Nam Vi� t khi chùa Xá L� i, tr� s� c� a H� i � � � c khánh thành. Ông � � � c

C� s� H� i tr � � ng Chánh Trí-Mai Th� Truy� n m� i vi � t bài và biên t� p cho t p chí T� Quang, cùng tham gia vào Ban Qu� n

tr� H� i Ph� t h� c.

N m Giáp Thìn (1964), sau pháp n n Ph� t giáo n m 1963, Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t � � � c hình thành, ông

� � � c m� i tham gia � hai T� ng v� giáo d� c và v n hóa. Khi i h� c V n H nh � � � c thành l� p, ông c ng � � � c m� i gi � ng

d y ngay nh� ng ngày � � u tiên.

N m Canh Tu� t (1970), ông l i � � � c m� i tham gia vào Giám sát Vi� n, là m� t c quan quan tr� ng c� a ngành t� pháp.

T� t c� nh� ng � óng góp c� a ông cho v n hóa Ph� t giáo l n các m� t ho t � � ng xã h� i, � � � c bi� u hi� n m� t cách tích c� c � góc

� � cu� c � � i b� n thân mình mà qua nh� ng l� i t � b ch khiêm nh� � ng trong “Chuy� n m� t h� � ng say” � ã vi� t nh� sau:

ľTrúc Thiên, � ó là ng� � i làm th th h� ng, vi� t v n v n h� ng, d� ch sách sách h� ng. B� ng t� t c� cái h� ng � y, ng� � i l � i qua

hai ng� n trào v n hóa v� i l � i th cao ng o trên môi: Tr� n th� nan phùng khai kh� u ti� u.

R� i m� t ngày nào � ó ng� � i nh� n chân con ng� � i c� a chính mình, không th� là gì khác h n m� t con s� 0! Không to t� � ng:

Không d� vãng, không t� ng lai, không k� ni� m sau l� ng, không thiên � � � ng tr� � c m� t, không thân th� , không ti� u s ,

không tu� i không tên, không là gì h� t!

L � n và ngu, ng� � i mang t� t c� m� t t� m lòng tr� nh tr� ng � � i v� i � � i, bi� t n t� t c� , c� � au th� ng và b� nh t� t, ch� p nh� n t� t

c� , c� cái ch� t và h� vô...”

Bàng b c trong nh� ng dòng � y là c� m� t không gian tri th� c Ph� t h� c l� n lao, nói lên � � � c giá tr� c� a m� t ng� � i làm v n

hóa Ph� t giáo � úng ngh� a, � áng � � cho � � i sau noi g� ng.

N m Tân H� i (1971,) c n b� nh nan y � ã khép l i cu� c � � i tài ba c� a C� s� vào lúc 6 gi� 30 sáng ngày 5 tháng 4 n m 1971

m� t cách âm th� m t i nhà riêng � � � � ng Cô B c - Sài Gòn, h� � ng d� ng 54 tu� i.

C� s� m� t � i � ã � � l i c� m� t gia tài v n h� c c� a cu� c � � i mình cho v n � àn ngh� thu� t, c ng là � � l i nh� ng � óng góp cho

v n h� c Ph� t giáo nhi� u tác ph� m biên kh� o d� ch thu� t có giá tr� muôn thu� cho ng� � i h� c Ph� t.

C S NGUY N NG TH C 1908 – 1999

C� s� Nguy� n ng Th� c sinh ngày 19 tháng 9 n m 1908 (có sách ghi ngày 14.6.1909) t i làng Th� Kh� i, huy� n Gia Lâm,

ph� Thu� n Thành, t! nh B c Ninh. Xu� t thân trong m� t gia � ình có truy� n th� ng nho h� c và khoa b� ng. Thu� nh� ông h� c

ti � u h� c � tr� � ng làng, c� p trung h� c � tr� � ng Albert Sarraut - Hà N� i.

N m 1927 ông sang du h� c � Pháp, B! và Th� y S� . N m 1928-1929 ông � � u tú tài I và II ban Tri� t h� c và Toán h� c, � � � c

x� p h ng gi� i t i tr� � ng Marseilles – mi� n Nam n� � c Pháp. Sau � ó ông theo h� c ngành k� ngh� và khoa h� c t i L’ École

Nationale des Arts (Tr� � ng Qu� c gia M� thu� t) và i h� c Lille � Roubais � mi� n B c n� � c Pháp và � ã t� t nghi� p K� s�

hóa h� c.

N m 1934, ông tr� v� n� � c. N m 1935 cùng v� i các ông Bùi Ng� c Ái và V ình Di xu� t b� n t� báo L’ Avenir de la

Jeunesse (t� ng lai c� a tu� i tr � ) t i Hà N� i. N m 1937, ông làm b! nh bút cho t� Le travail (Lao � ng), nh� ng � � � c ít lâu t�

báo này b� � ình b� n. Ông quay v� v� i ngh� chuyên môn � ã h� c là ngành k� ngh� , nh� n làm k� s� hóa h� c cho Nhà máy d� t

Nam � nh (S.F.A.T).

V � n � ã � � � c th� m nhu� n t� t� � ng Kh� ng M nh do truy� n th� ng gia � ình nên ông r� t thích môn tri� t h� c ông Ph� ng,

trong th� i gian du h� c � Pháp, ông th� � ng � i d� thính các bu� i thuy� t trình v� tri � t h� c t i i h� c Sorbonne c� a các Giáo

s� danh hti� ng. Trong th� i gian làm vi� c � Nam � nh, ông � ã dành nhi� u thì gi� nghiên c� u v� v n hóa Á ông và � ã vi� t

hai tác ph� m “Bình gi� i sách i h� c” và “Tinh th� n khoa h� c và � o h� c”. N m 1944, ông xu� t b� n t p chí “Duy Nh� t” t i

thành ph� Nam � nh v� i ch� tr� ng dung hòa v n hóa ông-Tây.

N m 1945, th� i th� thay � � i, ông thôi vi� c t i Nhà máy d� t Nam � nh, v� làng Th� y Khê g� n h� Tây – Hà N� i m� nhà máy

riêng và tham gia các ho t � � ng v n hóa. Sau Cách m ng tháng Tám r� i kháng chi� n toàn qu� c, ông làm k� s� cho công

binh x� � ng Liên khu 3. N m 1948, ông làm giám � � c h� c v� Tr� � ng Dân Hu� n V� . N m 1949, h� i c� v� Hà N� i và qua

n m sau, ông � � � c m� i d y b� môn Tri� t h� c ông Ph� ng t i tr � � ng i h� c V n Khoa Hà N� i, và làm ch� bút t� “V n

hóa Tùng Biên”.

N m 1954 ông vào Sài Gòn, sáng l� p và làm Ch� t� ch H� i Vi � t Nam Nghiên c� u và Liên l c V n hóa Á Châu, � � ng th� i

làm gi� ng s� t i tr � � ng i h� c V n Khoa Sài Gòn. T� n m 1961 � � n n m 1965, ông � � � c m� i làm Khoa tr� � ng Khoa V n

h� c Vi � t Nam t i tr� � ng này. Ông còn � � m trách ch� nhi� m t p chí v n hóa Á Châu và Tr� � ng ti� u ban v n hóa c� a t� ch� c

V n hóa Giáo d� c Liên hi� p Qu� c (UNESCO) t i Vi � t Nam.

T� n m 1964, Vi� n i h� c V n H nh c� a Giáo h� i Ph� t giáo Vi� t Nam Th� ng nh� t thành l� p, ông � � � c m� i làm Khoa

tr� � ng phân khoa V n h� c và Khoa h� c Nhân v n kiêm gi� ng s� môn Tri� t h� c ông ph� ng. N m 1964 – 1965, ông cùng

m� t s� trí th� c, nhân s� ti � n b� t i Sài Gòn ký m� t b� n ki� n ngh� yêu c� u chính quy� n Sài Gòn tr� c ti� p th� ng thuy� t v� i

M � t tr� n dân t� c Gi� i phóng mi� n Nam � � ch� m d� t chi� n tranh. Do � ó ông b� chính quy� n Phan Huy Quát cách ch� c và

bu� c thôi d y � i h� c V n khoa Sài Gòn.

N m 1973, ông � � � c Tr� � ng i h� c V n H nh trao v n b� ng Ti� n s� danh d� , nhân k� ni� m 10 n m thành l� p tr� � ng.

Ông m� t ngày 3 tháng 6 n m 1999 t i thành ph� H� Chí Minh, th� � ng th� 92 tu� i. Ông � � l i cho cu� c � � i nhi� u tác ph� m

r� t có giá tr� v� tri � t h� c ông ph� ng, trong � ó � óng góp r� t l� n c� a ông cho tri� t h� c Ph� t giáo qua các tác ph� m:

- i h� c (1940)

- Tri � t lý nhân sinh Nguy� n Công Tr� (1950)

- Tinh th� n khoa h� c o h� c (1953)

- Dân t� c tính (1956)

- Tri � t lý v n hóa khái lu� n (1956)

- Tri � t h� c ông ph� ng nh� p môn (1958)

- V n hóa Vi� t Nam và ông Nam Á (1961)

- L� ch s tri� t h� c ông Ph� ng, 5 t� p (1956-1962)

- T� t� � ng Vi� t Nam (1964)

- L� ch s t� t� � ng Vi� t Nam, g� m 4 t� p (1967 – 1970)

- Thi� n h� c Vi � t Nam (1967)

- Democracy in traditional Vietnamese society (1962)

- Asian Culture and Vietnamese Humanism (1965)

- Thi� n h� c Tr� n Nhân Tông (1971)

- Khóa H� l� c c� a Tr� n Thái Tông (d� ch và chú thích 1973)

- Lý ho� c lu� n c� a Mâu Bác (d� ch và chú thích 1974)

... và nhi� u tác ph� m khác ch� a xu� t b� n.

C� s� Nguy� n ng Th� c là m� t nhà giáo tr� n � � i t � n t� y v� i s� m ng tr� ng ng� � i, nh� t là v� ph� ng di� n � ào t o nhân

cách. H� c trò c� a ông � ã có nhi� u ng� � i thành � t v n luôn luôn kính tr� ng ông là ng� � i th� y m u m� c. � i v� i Ph� t giáo

ông có công l� n trong vi� c truy� n bá và thuy� t gi� ng giáo lý cao siêu c� a � � c Ph� t l� ng trong các bài thuy� t gi� ng v� tri � t lý

ông Ph� ng. � i t� � ng ng� i nghe ông nói v� tri � t h� c ông Ph� ng trong � ó có tri� t h� c Ph� t giáo, � � u là nh� ng ng� � i

có trình � � trí th� c, � � s� c nh� n � � nh, phân tích, phê phán và lãnh h� i � � t� chiêm nghi� m. Hi� u qu� c� a nh� ng gì � � ng trên

gi� ng � � � ng c� a ông th� t là l� n lao. Các tác ph� m c� a ông � � l i cho chúng ta, cho h� u th� � � u là nh� ng bài thuy� t pháp

h� u ích mãi mãi.

M C L C SINH QUÁN

SINH QUÁN / PHÁP HI� U / TRÚ QUÁN

1 HÀ N� I

HT.THÍCH TÂM MINH H � i D� ng

2 TH � A THIÊN HU �

HT.THÍCH TÂM T � NH T.T.HU+

HT.TRA AM-VIÊN THÀNH T.T.HU +

HT.THÍCH . C TÂM TT.HU+

TT .THÍCH TIÊU DIÊU TT.HU+

HT.THÍCH THIÊN ÂN M0 QU�

C

HT.THÍCH THI� N CHÂU PHÁP QU�

C

3 TP.H# CHÍ MINH

HT.THÍCH THI� N HÀO TP.HCM

TT.THÍCH MINH PHÁT TP.HCM

HT.THÍCH B' U " NG TP.HCM

HT.THÍCH B' U NG� C TP.HCM

HT.THÍCH TRÍ . C TP.HCM

4 LONG AN

HT.THÍCH T! NH( N LONGAN

HT.THÍCH LI � U THI� N LONG AN

HT.THÍCH % T H� / NG LONG AN

HT.THÍCH THI� N THU� N TP.HCM

HT.THÍCH B' U Ý TP.HCM

HT.THÍCH % T H� O TP.HCM

HT.THÍCH % T THANH TP.HCM

HT.THÍCH MINH TR� C TP.HCM

5 C* N TH �

HT.THÍCH LI � U NG� C � NG THÁP

6 QU� NG TR -

HT.THÍCH TÂM TRUY� N TT.HU+

TT .THÍCH THANH TU� TT.HU+

HT.THÍCH TÔN TH� NG À N� NG

HT.THÍCH HO& NG KHAI TI � N GIANG

HT.THÍCH PH� # C CH$ TT.HU+

HT.THÍCH HU� PHÁP TT.HU+

HT.THÍCH H� NG D� NG TT.HU+

7 BÌNH � - NH

HT.PHÁP V� NH BÌNH � NH

HT.THÍCH DI� U PHÁP TRÀ VINH

HT.THÍCH GIÁC NGUYÊN TT.HU+

HT.THÍCH PH HU� BÌNH � NH

HT.THÍCH PHÁP LAN TP.HCM

HT.THÍCH K+ CHÂU BÌNH � NH

TT .THÍCH THI� N M0 LÂM � NG

8 PHÚ YÊN

TT .THÍCH QU� NG H� / NG TP.HCM

TT .THÍCH THI� N HU� KHÁNH HÒA

HT.THÍCH KH+ H� I PHÚ YÊN

HT.THÍCH DI� U QUANG PHÚ YÊN

HT.THÍCH PH� # C NINH PHÚ YÊN

HT.THÍCH VIÊN QUANG BÌNH THU� N

9 BÌNH THU � N

TT . T.NGUYÊN H� / NG BÌNH THU� N

HT.THÍCH T� � NG VÂN BÌNH THU� N

10 QU� NG NGÃI

TT .T.H% NH . C QU� NG NGÃI

HT.THÍCH HUY� N % T QU� NG NGÃI

HT.THÍCH HUY� N T� N QU� NG NGÃI

HT.THÍCH HUY� N T+ QU� NG NGÃI

TT .THÍCH THI� N ÂN TP.HCM

HT.THÍCH MINH TÁNH LONG AN

HT.THÍCH THI� N NGÔN AN GIANG

GS.THÍCH TRÍ THUYÊN TT.HU+

HT.THÍCH HU� PHÁP BÌNH � NH

11 TI � N GIANG

HT.THÍCH B N VIÊN TI � N GIANG

HT.THÍCH QU� NG ÂN TI� N GIANG

HT.THÍCH HO& NG THÔNG TI� N GIANG

HT.THÍCH HUY� N QUÍ TI� N GIANG

HT.THÍCH PHÁP LONG TP.HCM

HT.THÍCH HOÀNG MINH TI� N GIANG

HT.THÍCH CHÍ T� NH TI� N GIANG

HT.THÍCH HOÀN KHÔNG TRÀ VINH

HT.THÍCH HU� HÒA TI� N GIANG

HT.THÍCH T! HU� TI� N GIANG

12 � # NG THÁP

HT.THI� N LU� T TP.HCM

HT.THÍCH � NH QUANG TP.HCM

HT.THÍCH GIÁC NHU TP.HCM

13 CAMPUCHIA

HT.SIÊU VI� T TP.HCM

HT.OUL SREY TP.HCM

14 AN GIANG

HT. PHÁP TRI TP.HCM

HT.THÍCH MINH THÀNH TP.HCM

15 B� N TRE

HT.THÍCH THI� N QU� NG THÁI LAN

HT.THÍCH THIÊN TR� � NG TI� N GIANG

HT.THÍCH THI� N TÍN B+ N TRE

16 TRUNG QU) C

HT.THÍCH HO& NG TU TP.HCM

HT.THÍCH THANH THUY� N TP.HCM

HT.THÍCH DUY L� C TP.HCM

HT.T" NG . C B N TP.HCM

17 BÌNH D� � NG

HT.MINH T � NH-NH( N T+ BÌNH D� / NG

HT.THÍCH T! V" N BÌNH D� / NG

HT.THÍCH TRÍ T� N BÌNH D� / NG

HT.THÍCH THI� N H� / NG BÌNH D� / NG

18 NAM � - NH

TT .THÍCH THI� N LAI TP.HCM

HT.THÍCH THI� N B� N NAM � NH

HT.THÍCH CHÂN TH� � NG PHÁP QU�

C

HT.THÍCH QU� NG TH% C TP.HCM

HT.THÍCH TÂM AN HÀ N � I

HT.THÍCH TÂM THÔNG NAM � NH

HT.THÍCH THU� N . C NAM � NH

HT.THÍCH THANH KI � M TP.HCM

19 BÀ R- A-V�

NG TÀU

HT.PHÁP MINH TP.HCM

CS. OÀN TRUNG CÒN TP.HCM

20 KIÊN GIANG

HT.T" NG SANH KIÊN GIANG

21 NINH BÌNH

HT.THÍCH TU� " NG TP.HCM

22 QN.� À N � NG

HT.THI� N TH� NG TP.HCM

23 KHÁNH HÒA

HT.THÍCH % I TRÍ KHÁNH HÒA

HT.THÍCH TR! NG SAN KHÁNH HÒA

CS.TRÚC THIÊN TP.HCM

24 B�

C LIÊU

HT.DANH DINL SÓC TR" NG

25 V� NH LONG

HT.THÍCH CHÁNH QU� � NG THÁP

HT.THÍCH TRÍ . C B% C LIÊU

26 THÁI BÌNH

HT.THÍCH PH� # C H� U TT.HU+

27 TRÀ VINH

HT.TH% CH KÔONG TRÀ VINH

28 SÓC TR� NG

HT.T" NG UCH SÓC TR" NG

29 B� C NINH

GS.NGUY� N " NG TH� C H.N� I-TP.HCM

30 H� I D � � NG

CS.TU� NHU� N H.N� I-TP.HCM

Th M c Trích D n

A. B N TH O, T LI U G C

- Ti � u s Ngài Nh� c – T� Nh n - b� n chép tay c� a Thi� n S� – Ch n Thanh, t� sách chùa V n � c - Bình Th nh, Gia

� nh 1943

- T� � ng ni� m ch� Thánh T o - tài li� u Ronéo, T� ng v� T ng s� GHPGVNTN � n hành, Sàigòn 1964

- L� � c s phái Thi� n Tôn - b� n in n� i b� , t� sách chùa Linh Nguyên, � c Hòa 1964

- T p chí u� c Thiêng – b� n Ronéo, T� ng v� T ng s� GHPGVNTN � n hành, Sàigòn 1970

- Các “Giáo h� i Ph� t giáo” d� � i chiêu bài xé l� c� a chính quy� n - tài li� u ronéo; t� ng h� p t� báo chí n m 64-68, Sàigòn

1972

- L � ch s Ph� t giáo d� � i các tri� u � i c� m quy� n - b� n th� o � ánh máy, nhi� u tác gi� , t� sách D� ng Kinh Thành, TP.HCM

1985

- C� i Ngu� n và L� Bái – � V n R� ; b� n � ánh máy, Ban quí t� L ng Ông Bà Chi� u, Sàigon 1992

- L� ch s chùa Long Khánh - b� n in n� i b� , t� sách T. � ng Hu� , Trà Vinh 1993

B. SÁCH XU T B N

- Ph� t giáo Tranh � u S -Qu� c Oai, Sàigòn 1963

- Vi � t Nam Ph� t Giáo Tranh � u S – Tu� Giác; Hoa Nghiêm xb, Sàigòn 1964

- 50 n m ch� n h� ng Ph� t giáo – Thích Thi� n Hoa; Sen Vàng xb, Sàigòn 1971

- V n h� c S Ph� t giáo – Cao H� u ính; Minh � c xb, Sàigòn 1971

- L� � c kh� o Ph� t giáo S Vi � t Nam – Vân Thanh; Các Ph� t H� c Vi � n xb. Sàigòn 1974

- T� Tri� u � ình Hu� � � n chi� n khu Vi� t B c – Ph m Kh c Hòe; NXB Hà N� i 1983

- Hu� gi� a chúng ta – Lê V n H� o; NXB Thu� n Hóa 1984

- � t Gia � nh x� a – S n Nam; NXB Tp.HCM 1984

- Ph� t giáo Vi� t Nam S lu� n, t� p III – Nguy� n Lang; Lá B� i xb l� n th� I, Paris 1985

- K � chuy� n vua quan nhà Nguy� n – Ph m Kh c Hòe; NXB Thu� n Hóa 1989

- Phan B� i Châu toàn t� p, t� p 3 – Ch� ng Thâu d� ch; NXB Thu� n Hóa 1990

- Nh� ng Danh s� mi� n Nam – H� S� Hi� p – Hoài Anh; NXB Ti� n Giang 1990

- Nh� ng v� n � � v n hóa xã h� i th� i Nguy� n – nhi� u tác gi� ; NXB Khoa h� c xã h� i 1991

- L� ch s Ph� t giáo Vi� t Nam – Nguy� n Tài Th� ch� biên; Vi� n Tri� t h� c & NXB Khoa h� c xã h� i 1991

- Vi � t S giai tho i th� k� XIX – Nguy� n Kh c Thu� n; NXB Giáo d� c 1994

- � � ng ph� n� i thành TP.HCM – Nguy� n ình T� ; Chi c� c B� n � � & NXB TP.HCM 1994

- Tôn giáo & Chính tr� Ph� t giáo 1963 – 1967 - Chính o; V n hóa xb. Houston-Texas 1994

- L� ch s Ph� t giáo àng Trong – Nguy� n Hi� n � c; NXB TP.HCM 1995

- Vua Hàm Nghi; Phan Tr� n Ch� c, NXB Thu� n Hóa 1995

- Tâm th� � M � u – Tác gi� ; a Nguyên xb. Houston-Texas 1995

- Danh nhân Bình Tr� Thiên, t� p 1 – Nhi� u tác gi� , NXB Thu� n Hóa 1996

- Ti � u s Danh T ng Vi� t Nam th� k� XX, t � p 1 – Thích � ng B� n ch� biên; NXB TP.HCM 1996

- Th� th� các tri� u Vua Vi� t Nam – Nguy� n Kh c Thu� n; NXB Giáo d� c 1998

- Nh� ng g� ng m� t trí th� c, toàn t� p – Nhi� u tác gi� ; NXB V n hóa thông tin 1998

- Nh� t ký tham bái � n � – Tây T ng – Nh n T� Thi� n s� ; chùa Tây T ng � n hành, Bình D� ng 1999

- Danh M� c T� Vi � n t! nh Khánh Hòa – T! nh Giáo h� i Ph� t giáo Khánh Hòa xb, Nha Trang 1999

- Phong trào Ph� t giáo mi� n Nam n m 1963 – Lê Cung; NXB i h� c Qu� c gia, Hà N� i 1999

- S th� o Ph� t giáo Bình D� ng – Thích Hu� Thông; NXB M i Cà Mau 2000

C. SÁCH NGO I V N

- Cultures et Religions de L’indochine Annamite, G.Coulet; Saigon 1929

- La Lumière de L’Asie – L.Sorg; Editions Adyer. 1931

- History of Buddhist Thought; E.J.Thomas, London 1933

- La Doctrine Secrète, H.P.Blavatsky; Paris 1946

- The Central Philosophy of Buddhism, R.V.Murti; London 1955

- Les Merveilles du Monde – Hachette; Paris 1957

- Le Bouddhisme au Vietnam, Mai Th� Truy� n; Saigon 1962

- World Religions, John Bowker; London 1993

- Historical Dictionary of Buddhism, Charles S. Preblish; Delhi-India 1993

- The Wakenning of The West; Stephen Bathchelor; California – USA 1994

D. T P CHÍ, BÁO, WEBSITE

- T p chí Bác Nhã Âm; các s� t� n m 1935 � � n 1942, Thiên Thai Thi� n Giáo Tông Liên H� u H� i xb, Bà R� a 1943

- Nguy� t san Liên Hoa, t� s� 1-12; Giáo h� i T ng Già Toàn qu� c xb. Hu� 1961

- Tu� n báo H� i Tri � u Âm; s� 17, bài c� a Tr� n ông Ph� ng, xb ngày 13.8 Sàigòn 1964

- T� p san S � a – nhi� u tác gi� ; t� s� 9-12, Khai Trí xb, Sàigòn 1968

- T p chí Quan h� qu� c t� ; s� 05, Vi� n Quan h� qu� c t� xb, 1995

- Nh� t Báo Sài Gòn Gi� i Phóng; Thành Thái – ng� � i � iên � � u th� k� , Thái V , s� ra ngày 13.3.1995

- Tu� n báo Tivi VICTORIA, tr.32, s� tháng 11. Sydney 1996

- T p chí H� ng Sen; bài c� a T� Ph� ng, s� 10, H� i Ph� t t Vi � t Nam t i Pháp xb, Paris 1996

- T� p V n Ph� t giáo; bài c� a Hà Xuân Liêm, s� 37-39, Ban V n hóa Trung � ng xb, 1997

- Tu� n báo Giác Ng� ; các s� t� n m 1995 – 1999 Thành h� i Ph� t giáo TP.HCM � n hành

- K� y� u Tang l� Hòa th� � ng Thích Tâm Thông, T� � ình V� ng Cung, NXB Tôn Giáo 2000

- Web side o Ph� t Ngày Nay, Thích Nh� t T� ch� biên; � n � 2000

E. SÁCH TRA C U

- Hán Vi� t T� i � n – Thi� u Ch u; u� c Tu� xb. Hà N� i 1942

- Hán Vi� t T� i � n – ào Duy Anh; Tr� � ng Thi xb Sàigòn 1957

- L� ch th� k� XX – Hoàng Minh Hùng; NXB Thanh Hóa 1992

- T� � i � n Vi � t Pháp – Lê Kh� K � – Nguy� n Lân; NXB Khoa h� c xã h� i 1994

- T� � i � n V n Hóa C� Truy� n Vi � t Nam – H� u Ng� c ch� biên; NXB Th� Gi� i 1995

T� i � n Minh Tri� t Ph� ng ông – Lê Diên d� ch; NXB Khoa h� c xã h� i 1997

Tóm t t n i dung Vi t – Anh – Pháp

Ti � u s Danh T ng Vi� t Nam th� k� XX – T� p II này là m� t ph� n c� a công trình s� u t� m biên so n v� “Ch� Ti � n B� i H� u

Công” trong l� ch s Ph� t giáo Vi� t Nam. Công trình này � � � c b t � � u th� c hi� n t� n m 1990, � � n n m 1995 thì hoàn t� t

T� p th� nh� t, xu� t b� n vào n m 1997. Ngay sau � ó chúng tôi b t � � u biên kh� o T� p th� hai trong 5 n m, hoàn thành c� o

b� n vào tháng 4 n m 2001.

Khi m� i b t � � u, toàn b� công trình d� ki � n chia thành 4 ph� n chuyên bi� t, nh� ng trong quá trình s� u t� m chúng tôi th� y

c� n b� sung thành 5 ph� n nh� sau:

- Ph� n th� I: Danh T ng Vi� t Nam th� k� XX

- Ph� n th� II: Danh T ng Vi� t Nam th� k� XVII-XIX

- Ph� n th� III: Ch� Ni ti � n b� i h� u công

- Ph� n th� IV: C� S� ti � n b� i h� u công

- Ph� n th� V: Danh T ng giai tho i

T� p sách th� hai này n� m trong Ph� n th� I (g� m 3 cu� n). N� i dung sách gi� i thi � u ti� u s 100 v� danh T ng tiêu bi� u � � � c

s p x� p theo 6 giai � o n l� ch s c� a Ph� t giáo Vi� t Nam trong th� k� này. Cu� i sách có thêm ph� n Ph� l� c 04 v� C� s� có

� óng góp to l� n cho s� nghi� p chung, và M� c l� c v� sinh quán – trú quán c� a các danh nhân Ph� t giáo.

Trong t� p II này, chúng tôi c� g ng gi� i thi � u thêm các B� c t � o – V� pháp thiêu thân trong giai � o n tranh � � u c� a Ph� t

giáo mi� n Nam tr� � c n m 1975 và các v� danh T ng có công trong vi� c truy� n bá Ph� t giáo Vi� t Nam � n� � c ngoài.

Biên so n công trình này là m� t Ban biên t� p g� m 7 v� do i � � c Thích � ng B� n làm ch� biên và m� t H� i � � ng C� v� n 5

thành viên g� m nh� ng b� c tôn túc Giáo ph� m, C� s� , Giáo s� có uy tín và có h� c v� khoa h� c.

Là m� t biên kh� o khoa h� c, công trình này không phân bi� t h� phái, tông môn, � � a ph� ng, c ng nh� quan � i � m, chính ki� n.

Chúng tôi chú tr� ng tr� � c h� t t� i t � t c� các v� có công lao � óng góp vào s� nghi� p chung c� a l� ch s Ph� t giáo Vi� t Nam là

tiêu � i � m quy� n sách này.

CH BIÊN CÔNG TRÌNH

SUMMARY

The book “Biographies of Prominent Vietnamese Monks in the 20th century, volume 2” is a part of a research and editing

work on Monks of distinguished services to Vietnamese Buddhism. The work began in 1990 and the first book (Biographies

of Prominent Vietnamese Monks in 20th century, volume 1) was completed in 1995 and published in 1997. After that, we

immediately sought for documents for this second volume for 5 years. It was completed in April 2001.

The whole work was originally arranged in four particular parts; but while treating the documents, we realized that it had

better be added another part, as follows:

Part 1: Prominent Monks in the 20th century.

Part 2: prominent Monks from the 17th century to the 19th century

Part 3: Nuns of distinguished services to Vietnamese Buddhism.

Part 4: Buddhists of Eminent services to Buddhism.

Part 5: Anecdotes of prominent Monks.

This book, the second of the first part (consisting of three books), contains biographies of a hundred Monks who were

regarded as outstanding representations of their periods. These biographies are arranged in accordance with six periods of

Buddhist history in the 20th century.

This book has an annex to introduce four Buddhist merilorious laic followers who dedicated their efforts to Vietnamese

Buddhism. And, finally, there’s a table of contents listing places of birth and residence of Buddhist celebrities.

This book also introduces some martyrs – the ones who burned themselves for the Dharma – in the Stage of the Buddhist

struggle before 1975 and Buddhist missionaries who propagated Vietnamese Buddhism overseas.

The author of this book is a seven-member editorial board headed by Venerable Thích � ng B� n and a five-member

advising committee including respectful Monks, Buddhist scholar and excellent University professors.

As a scientific research, this work doesn’t discriminate against or in favor of anyone due to their various sects, schools, as

well as points of view or political opinions. We are mainly concerned about everyone who had great contributions to

Vietnamese Buddhism. That’s the main goal of this book.

THE CHIEF AUTHOR SOMMAIRE

Le volume 2 du livre “Biographies des moines bouddhistes vietnamiens célèbres au XX ième siècle” est une partie d’une

oeuvre de recherche globale ayant le titre général “Les Ancêtres emérites dans l’histoire du Bouddhisme vietnamien”. La

rédaction de cette oeuvre globale a debuté en 1990, pour avoir le premier volume terminé en 1995 et publié en 1997.

Immédiatement après nous commenccions la redaction du deuxième volume durant cinq ans, qui fut pratiquement terminé

au mois d’avril 2001.

Au commencement, nous envisagions notre oeuvre, come divisée en quatre parties specialisées, cependant, au cours de nos

recherches, cette conception quatripartite fut reviseé et supplementée par une cinqième partie:

- Première partie: Moines bouddhistes vietnamiens émérites au XXème siècle.

- Deuxième partie: Moines bouddhistes vietnamiens émérites de la periode allant du XVIIème siècle – XIXème siècle.

- Troisième partie: Bonzesses vietnamiennes émérites

- Quatrième parite: Laics bouddhistes émérites

- Cinquième partie: Histoires édifiantes concernant certains moines célèbres.

Le présent livre est le deuxième volume de la première partie, comprenant trois volumes. Il relate les biographies de 100

moines bouddhistes émérites représentatifs, répartis sur 6 étapes historiques du Bouddhisme vietnamien au siècle actuel. À

la fin du livre, est ajouté un appredice, relatant la vie de 04 laics bouddhistes remarquables pour leurs éminentes

contributions à l’oeuvre commune, et un deuxième apprendice spécifiant les lieux de naissance des personages bouddhistes

célèbres.

Dans ce deuxième volume, nous avons essayé de présenter en addition la vie des martyrs bouddhistes par le feu au cours de

la lutte des bouddhistes vietnamiens avant 1975, et aussi la vie des moines bouddhistes qui se sont illustrés par leurs

contributions § l’oeuvre de propagation du bouddhisme vietnamien à l’étranger.

Nhà Xu� t B � n Tôn Giáo - Hà N� i

Ch� biên: Thích � � ng B� n

(Word and PDF creator – http://tuvienhuequang.com)

2009-2011