Cu 1: Cc vn c bn ca trit hcKhi nim trit hc:

- Trit hc l h thng nhng quan im l lun chung nht v th gii v v tr ca con ngi trong th gii ; n c lch s ra i v pht trin trn 2000 nm trong lch s t tng nhn loi.

Vn c bn ca trit hc l g:

- Theo ng Ghen : " Vn c bn ln ca mi trit hc, c bit l trit hc hin i l mi quan h gia t duy v tn ti hay l mi quan h gia vt cht v thc".

Hai mt:

-Vn c bn ca trit hc c hai mt, mi mt tr li cho mt cu hi ln.

Mt th nht: Gia thc v vt cht th ci no c trc, ci no quyt nh ci no?

Mt th hai: Con ngi c kh nng nhn thc c th gii hay khng?

Tr li cho hai cu hi trn lin quan mt thit n vic hnh thnh cc trng phi trit hc v cc hc thuyt v nhn thc ca trit hc.

Mt th I:

-Gii quyt mt th nht trong vn c bn ca trit hc gn lin vi vic phn nh cc trng pht trit hc. C 3 cch gii quyt:

Mt l, vt cht c trc, thc c sau, vt cht quyt nh thc.

Hai l, thc c trc, vt cht c sau, thc quyt nh vt cht.

Ba l, vt cht v thc tn ti c lp, chng khng c quan h sn sinh nhau, cng khng c quan h quyt nh nhau.

-Cch gii quyt th nht v th hai tuy c i lp nhau v ni dung, nhng ging nhau ch, chng u tha nhn mt nguyn th (hoc l vt cht, hoc l thc) l ngun gc ca th gii. Hai cch gii quyt ny thuc v trit hc nht nguyn.

Trong trit hc nht nguyn, nhng ngi khng nh tnh ngun gc ca vt cht thuc trng pht trit hc nht nguyn duy vt, cn gi l ch ngha duy vt. Ngc li, nhng ngi khng nh tnh ngun gc ca thc thuc trng phi trit hc nht nguyn duy tm, cn gi l ch ngha duy tm.

Cch gii th ba, thuc v trit hc nh nguyn. Tha nhn vt cht v thc tn ti hon ton c lp vi nhau, v tha nhn c hai nguyn th l ngun gc ca th gii. Trit hc nh nguyn

c khuynh hng iu ha ch ngha duy vt v ch ngha duy tm. H mun dung ho hai trng phi trn cng tn ti v dn n mt trng phi duy nht.

Mt II:

-Gii quyt mt th hai trong vn c bn ca trit hc. i vi cu hi: "Con ngi c kh nng nhn thc c th gii hay khng?", tuyt i a s cc nh truyt hc (c duy vt v duy tm) u khng nh: con ngi c kh nng nhn thc th gii.

-Cn cc nh trit hc nh nguyn do khng khng nh c gia vt cht v thc ci no c trc, ci no c sau, ci no quyt nh ci no nn h ph nhn kh nng nhn thc th gii ca con ngi. Quan im ca h a phn l hoi nghi. Khi gii quyt mt th hai vn c bn ca trit hc h i t hoi nghi lun (scepticisme) n thuyt khng th bit (agnosticisme) v dn dn trit hc ca h chuyn sang duy tm.

Ch ngha duy tm

Ch ngha duy tm chia thnh hai trng phi: ch ngha duy tm ch quan v ch ngha duy tm khch quan.

Ch ngha duy tm ch quan tha nhn thc c trc, v quyt nh vt cht. Ch ngha duy tm ch quan ph nhn s tn ti mang tnh khch quan ca hin thc, v n ch quan ch khng nh nh mi s vt, hin tng ch l phc hp nhng cm gic ca ch th, chnh s cm nhn ca ch th quyt nh s tn ti ca hin thc.

Ch ngha duy tm khch quan cng tha nhn thc c trc, v quyt nh vt cht. Nhng thc ca ch ngha duy tm khch quan l thc khch quan, c trc v tn ti c lp vi con ngi.

V c bn, ch ngha duy tm cho rng thc c trc, sn sinh ra v quyt nh gii t nhin.

Ch ngha duy vt

Cho n nay, ch ngha duy vt c th hin di ba hnh thc c bn: ch ngha duy vt cht phc, ch ngha duy vt siu hnh v ch ngha duy vt bin chng.

-Ch ngha duy vt cht phc l kt qu nhn thc ca cc trit hc duy vt thi c i. Tuy cn rt nhiu hn ch, nhng ch ngha duy vt cht phc dng gii t nhin gii thch v gii t nhin, khng vin n cc th lc siu nhin.

-Ch ngha duy vt siu hnh l hnh thc c bn th hai ca ch ngha duy vt, th hin kh r cc nh trit hc th k XV n th k XVIII. y l thi k c hc c in thu c nhng thnh tu rc r, nn trong khi tip tc pht trin ch ngha duy vt cht phc thi c i, ch -Ch ngha duy vt bin chng l hnh thc c bn th ba ca ch ngha duy vt, do Marx v Engels xy dng vo nhng nm 40 ca th k XIX, sau c Lenin tip tc pht trin, ngy nay cn c tn gi l trit hc Marx-Lenin. Cc ng ny k tha nhng g m cc ng cho l tinh hoa ca cc trng phi trc , cng vi nhng thnh tu khoa hc ng thi. Trong , php bin chng duy vt l ht nhn l lun i lp vi phng php siu hnh.

V c bn, ch ngha vt cho rng vt cht c trc sn sinh ra, v quyt nh thc. Th gii vt cht tn ti khch quan.

Nh vy, ch ngha duy vt v ch ngha duy tm l hai trng phi chnh ca trit hc. Lch s trit hc gn lin vi lch s u tranh ca hai trng phi ny.

Ti sao li l vn c bn:

-Gii quyt cc vn c bn ca trit hc khng ch xc nh c nn tng v im xut pht gii quyt cc vn khc m n cn l tiu chun xc nh lp trng, th gii quan ca cc trit gia v hc thuyt ca h.Cu 2:Quan im trc mc v vt cht.Ch ngha duy tm quan nim:

- Bn cht ca th gii, c s u tin ca mi tn ti l bn nguyn tinh thn, cn vt cht l sn phm ca bn nguyn tinh thn y. Ch ngha duy tm ph nhn vt cht vi tnh cch l thc ti khch quan, cho rng th gii vt cht l to vt ca thng , hoc l sphc hp nhng cm gic ca con ngi.

Ch ngha duy vt c i:

- ng nht vt cht vi nhng dng tn ti c th ca vt cht. Th d: nc (quan nim ca Talet); khng kh (quan nim Anaximen); la (quan nim ca Hraclit); nguyn t (quan nim ca mcrit); t, nc, la, gi (quan nim ca trit hc n ); kim, mc, thy, ha, th (quan nim trong Thuyt ng hnh Trung Quc).

Ch ngha duy vt th k XVII XVIII:

- ng nht vt cht vi nguyn t v khi lng. Vi quan nim vt cht l mt hay mt s cht t c, u tin, sn sinh ra v tr chng t cc nh duy vt trc C.Mc ng nht vt cht vi vt th. Hn ch ny tt yu dn n quan im duy vt na vi, khng trit . H ch duy vt khi gii quyt nhng vn ca t nhin nhng li duy tm thn b khi gii thch cc hin tng x hi.Tch cc:

Cc nh trit hc duy vt trc Mc trong cuc u tranh chng ch ngha duy tm ht sc quan tm gii quyt vn ct li l vt cht. H a ra nhng kin gii khc nhauv vt cht v qua c nhng ng gp ht sc quan trng i vi lch s pht trin catrit hc duy vt.

Hn Ch:Tuy nhin tt c h u mc phi hn ch ln nht l ng nht vt cht vi vt th hoc mt thuc tnh no ca vt th, h khng thy c s tn ti ca vt cht gn lin vi vn ng v h khng ch ra c biu hin ca vt cht trong i sng x hi v ch n khi trit hc Mc xt xut hin th phm tr vt cht mi c gii quyt mt cch khoa hc.Cu 3:K tha t tng ca ch ngha mc v ph.ngghen, tng kt nhng thnh tu ca khoa hc t nhin cui th k 19 u th k 20 v t nhu cu ca cuc u tranh chng ch ngha duy tm, V.I L nin nh ngha.

a, Khi nim: Vt cht l 1 phm tr trit hc dng ch thc ti khch quan c em li cho con ngi trong cm gic, c cm gic ca chng ta cheps li, chp li v phn nh v tn ti khng l thuc vo cm gic.

Nh vy nh ngha cau V.I. Leenin bao gm nhng ni dung c bn sau:

- Vt cht l phm tr trit hc khc vi cc dng vt cht c th khc v n ch n vt cht ni chung v hn, v tn khng sinh ra , khng mt i

- Vt cht tn ti c lp vi cm gic ca con ngi gy nn cm gic, t duy , thc.

b, Phng thc v hnh thc tn ti ca vt cht

- Vn ng l phng thc tn ti ca vt cht, l thuc tnh c hu ca vt cht, n bao gm tt c mi s thay i v mi qu trnh din ra trong v tr k t s thay i v tr n gin cho n t duy.

- Khng gian thi gian l hnh thc tn ti ca vt cht . mi dng ca vt cht u tn ti 1 v tr nht nh c hnh thc tn ti c th v tn ti trong mi tng quan nht nh vi nhng dng vt cht khc. Nhng tn ti nh th c gi l khng gian. Mt khc ca s tn ti ca s vt cn c th hin qu trnh bin i nhanh hay chm , k tip v chuyn haNhng hnh thc tn ti nh th c gi l thi gian.

c, tnh thng nht vt cht ca th gii

Ch ngha duy vt bin chng khng nh: bn cht ca th gii l vt cht, th gii thng nht c tnh vt cht ca n, theo quan im th:

-Mt l: Th gii vt cht l tn ti vnh vin, v tn, khng c sinh ra v khng mt i.

-Hai l: Ch c 1 th gii duy nht l th gii vt cht, th gii vt cht l ci c trc, tn ti khch quan, c lp vi thc con ngi thng nht vi nhau.

Cu 4:

Quan im duy vt bin chng cho rng thc ra i l kt qu ca qu trnh tin ha lu di ca t nhin v x hi. thc c hai ngun gc l ngun gc t nhin v ngun gc x hiNgun gc t nhin ca thc: th hin qua s hnh thnh ca b c con ngi v hot ng ca b c cng mi quan h ca con ngi vi th gii khch quan, trong th gii khch quan tc ng n b c con ngi to ra qu trnh phn nh nng ng, sng to.V b c ngi: thc l thuc tnh ca dng vt cht c t chc cao l b c ngi, l chc nng ca b c, l kt qu hot ng sinh l thn kinh ca b c. B no ngi l kt qu ca qu trnh tin ha lu di ca gii sinh vt. B c cng hon thin, hot ng sinh l thn kinh ca b c cng c hiu qu, thc con ngi cng phong ph v su sc. B no ca ng vt ch t n trnh phn x, bn nng, tm l ng vt, trong khi b c ngi c kh nng phn nh th gii bng t duy tru tng.iu ny l gii ti sao qu trnh tin ha ca loi ngi cng l qu trnh pht trin nng lc ca nhn thc ca t duy v ti sao i sng tinh thn ca con ngi b ri lon khi sinh l thn kinh ca con ngi khng bnh thng do b tn thng b c.

Cu 5:Lao ng

Lao ng l qu trnh con ngi s dng cng c tc ng vo gii t nhin nhm thay i gii t nhin cho ph hp vi nhu cu con ngi; l qu trnh trong bn thn con ngi ng vai tr mi gii, iu tit s trao i vt cht gia mnh vi gii t nhin.

Trong qu trnh lao ng, con ngi tc ng vo th gii khch quan, lm cho th gii khch quan bc l ra nhng thuc tnh, nhng kt cu, nhng quy lut vn ng ca n biu hin thnh nhng hin tng nht nh m con ngi c th quan st c. Nhng hin tng y thng qua hot ng ca cc gic quan, tc ng vo b c con ngi, to ra kh nng hnh thnh nhng tri thc ni ring v thc ni chung.

Lao ng cn l qu trnh pht trin bn thn con ngi, bin vn thnh ngi. Trong lao ng con ngi phi suy ngh, tnh ton ra mc ch, tm kim phng php v phng tin thc hin mc ch, c rt kinh nghim thnh cng v tht bi. chnh l phng thc pht trin ca thc.

Nh vy, s ra i ca thc ch yu do hot ng ci to th gii khch quan thng qua qu trnh lao ng

Cu 6:QUAN IM CH NGHA DUY VT V VT CHT THC V MI QUAN H GIA VT CHT V THC:

-Khi nim vt cht: Vt cht l mt phm tr trit hc dng ch thc ti khch quan c em li cho con ngi trong cm gic, c cm gic ca chng ta khp li, chp li, phn nh v tn ti khng l thuc vo cm gic.

-Khi nim thc: thc l s phn nh hin thc khch quan vo trong b c con ngi mt cch nng ng sng to hoc thc l hnh nh ch quan ca th gii khch quan

a.Mi quan h bin chng gia vt cht v thc

-Vt cht quyt nh thc:

Vt cht (c hiu l nhng c s vt cht, iu kin vt cht , quy lut khch quan...) l nhng tin c s, ngun gc cho s ra i, tn ti v pht trin ca thc.

iu kin vt cht nh th no th thc nh th (VD nh m hnh kinh t quan liu bao cp th thc con ngi khng c nng cao, li vo nhau)Khi c s vt cht, iu kin vt cht thay i th thc thay i theo

Nh vy vt cht quyt nh thc l quyt nh c ni dung, bn cht v khuynh hng vn ng, pht trin ca thc

C s vt cht, iu kin vt cht, mi trng sng cn l ni kim nghim nhn thc con ngi, xc nh nhn thc ng, bc b nhn thc sai

L ni hnh thnh nn cc cng c phng tin gip con ngi nhn thc th gii tt hn- thc tc ng tr li vt cht:

thc do vt cht sinh ra v quyt nh, song thc c tc ng to ln i vi vt cht. Biu hin: thc phn nh hin thc khch quan vo c con ngi, gip con ngi biu hin c bn cht, qui lut vn ng v pht trin ca s vt, hin tng. Trn c s hnh thnh phng hng mc tiu v nhng phng php , cch thc thc hin phng hng mc tiu .

Trong hot ng thc tin, s vt bao gi cng bc l nhiu kh nng. Nh c thc, con ngi bit la chn nhng kh nng thc t, ph hp m thc y s vic pht trin, i ln.

Ni n vai tr thc i vi vt cht l ni ti vai tr hot ng thc tin ca con ngi, v thc "T n" khng th hin c g ht, Mc ni " thc khng th t a ngi ta ra khi trt t, x hi c", thc ch c tc dng i vi hin thc trong thc tin, thng qua hot ng thc tin.b. ngha phng php lun mi quan h-T nguyn l vt cht quyt nh thc chng ta phai tn trng hin thc khch quan, quy lut khc quan chng khuynh hng ch quan duy ch nng vi

-Trong sinh hot phi ch iu chnh vt cht. Tuy nhin khng nn tuyt i ha i sng vt cht.

-T nguyn l thc tc ng tr li vt cht i hi phi lun pht huy tnh nng ng, ch quan, sng to ca con ngi trong vic ci to th gii.

Cu 7:Quan im ton din trong nhn thc v thc tin.Quan im ton din i hi trong nhn thc v hot ng thc tin phi xem xt s vt, hin tng trong mi quan h bin chng qua li gia cc b phn, cc yu t, gia cc mt ca s vt v trong s tc ng qua li gi s vt vi s vt khc. Trn c s c nhn thc v hnh ng ng vi thc tin khch quan. Mun thc s hiu c s vt cn phi nhn bao qut v nghin cu tt c cc mt, tt c cc mi lin h v quan h gin tip ca s vt .

Chng ta khng th lm c iu mt cch hon ton y , nhng s cn thit phi xem xt tt c cc mt s phng cho chng ta khi phm sai lm v s cng nhci lp vi quan im bin chng ton din th quan im siu hnh xemxt s vt, hin tng mt cch phin din. N khng xem xt tt c cc mt, cc mi lin h ca s vt, hin tng; hoc xem mt ny tch ri mt kia, s vt ny tch ri s vt khc.

Quan im ton din cng khc vi ch ngha chit trung v thut ngu bin. Ch ngha chit trung th kt hp cc mt mt cch v nguyn tc, kt hp nhng mt vn khng c mi lin h vi nhau hoc khng th dung hp c vi nhau. Thut ngu bin cng iu mt mt, mt mi lin h; hoc ly mt th yu lm mt ch yu.

T tnh cht a dng, phong ph ca cc mi lin h cho thy trong hot ng nhn thc v thc tin cn phi kt hp quan im ton din vi quan im lch s - c th.

Quan im lch s - c th yu cu vic nhn thc cc tnh hung trong hot ng thc tin cn xt n tnh cht c th ca i tng nhn thc v tc ng; xc nh r v tr vai tr khc nhau ca mi lin h c th trong nhng tnh hung c th a ra cc bin php ng n ph hp vi c im c th ca i tng cn tc ng nhm trnh quan im phin din, siu hnh, my mc.Cu 8:Phn tch ni dung quy lut lng cht. Rt ra ngha

Khi nim v cht: Cht l phm tr trit hc dng ch tnh quy nh khch quan vn c ca s vt, l s thng nht hu c ca nhng thuc tnh lm cho s vt l n ch khng phi l ci khc.

V d: Tnh lng ca nc l tnh quy nh v cht ca nc, phn bit vi nc trng thi hi(hi

nc) v trng thi rn( nc ).

Cht biu hin tnh ton vn thng nht ca s vt, bi v cht l tng hp cc thuc tnh, bao gm nhng thuc tnh c bn v nhng thuc tnh khng c bn.

Mi s vt c v vn cht: v s phn bit gia cht v thuc tnh ch c ngha tng i, song s vt c v vn thuc tnh nn c v vn cht.

Cht ca s vt khng ch c x bi cc yu t cu thnh m cn c x bi phng thc lin kt gia cc yu t cu thnh n.

Khi nim v lng: Lng l mt phm tr trit hc dng ch tnh quy nh vn c ca s vt v mt s lng, quy m, trnh , nhp iu ca s vn ng v pht trin cng nh cc thuc tnh ca s vt.

V d: nhit ca nc c th l 10C, 300C hay 1000C Lng l ci khch quan, l ci vn c ca cc s vt, hin tng. c trng ca lng c biu th bng con s cc thuc tnh, cc yu t v mt quy m v trnh pht trin ca n. Nhng i vi cc s vt, hin tng phc tp th khng th din t lng bng nhng con s chnh xc m phi nhn thc bng tru tng ha, khi qut ha.

Mi quan h bin chng gia cht v lng

+ T s thay i v lng dn n s thay i v cht

Cht v lng l hai ca mt s vt, chng thng nht vi nhau. S thng nht gia cht v lng tn ti trong mt nht nh khi s vt cn l n cha tr thnh ci khc.

l mt phm tr trit hc dng ch khong gii hn trong s thay i v lng ca s vt cha lm thay i cn bn cht ca s vt .

V d: Di p sut bnh thng ca khng kh, s tng hoc gim nhit trong khong gii hn t 0- 1000C nc nguyn cht vn trng thi lng

Trong mi lin h gia cht v lng th cht l mt tng i n nh, cn lng l mt bin i hn. S vn ng v pht trin ca s vt bao gi cng bt u t s thay i v lng. Song khng phi bt k s thay i no v lng cng dn n s thay i v cht ngay tc khc, mc d bt k s thay i no v lng cng nh hng n trng thi tn ti ca s vt. Ch khi no lng bin i n mt gii hn nht nh () th mi dn n s thay i v cht. S thay i cn bn v cht gl bc nhy. Thi im m din ra bc nhy gi l im nt im nt l mt phm tr trit hc dng ch thi im m ti s thay i v lng lm thay v cht ca s vt.

V d: Nhit ca nc gim xung di 00C nc th lng chuyn thnh th rn v duy tr nhit t 1000C tr ln nc nguyn cht th lng chuyn sang trng thi hi. Nh vy im gii hn: 00C; 100C gla im nt

Bc nhy l phm tr trit hc dng ch s chuyn ha v cht ca s vt do s thay i v lng ca s vt trc gy nn

V d: Khi nhit ca nc vt qua im nt l 100C tc l thc hin 1 bc nhy nc chuyn t trng thi lng sang trng thi hi

Nh vy, khi lng bin i n im nt th din ra bc nhy, cht mi ra i thay th cht c, s vt mi ra i thay th s vt c, nhng ri nhng lng mi ny li tip tc bin i n im nt mi li xy ra bc nhy mi. C nh vy, qu trnh vn ng, pht trin ca s vt din ra theo cch thc t nhng thay i v lng dn n nhng thay i v cht mt cch v tn.

+ S tc ng tr li ca cht i vi lng

Khi cht mi ra i, n khng tn ti mt cch th ng, m c s tc ng tr li i vi lng, c biu hin ch, cht mi s to ra mt lng mi cho ph hp vi n c s thng nht mi gia cht v lng.

V d: cha khi 1 bnh no phi dng thuc liu, nu dng khng liu hoc dng qu liu u khng tt, c th khng khi bnh hoc c th a ti hu qu c hi mi. ngha

+ Trong nhn thc v hot ng thc tin phi ch tch ly dn dn nhng thay i v lng, ng thi phi bit thc hin kp thi nhng bc nhy khi c k chn mui

+ Chng li quan im t khuynh: ch quan, nng vi, duy ch, khi lng cha bin i n nht nh thc hin bc nhy.

+ Chng li quan im hu khuynh: bo th, tr tr, khi lng bin i n nht nh nhng khng thc hin bc nhy.

+ Phi thy c tnh a dng ca cc bc nhy, nhn thc c tng hnh thc bc nhy, c thi ng h bc nhy, to mi k cho bc nhy c thc hin mt cch kp thi

+ Phi c thi khch quan v quyt tm thc hin nhng bc nhy khi hi cc k chn mui.Cu 9:Quan im ca ch ngha duy vt bin chng v mu thun.A. Quy lut mu thun:

1. V tr vai tr ca qui lut mu thun:

* V tr: Qui lut mu thun l 1 trong 3 qui lut c bn ca php bin chng.

Lenin: Qui lut mu thun l ht nhn ca php bin chng

* Vai tr: Qui lut mu thun vch ra ngun gc v ng lc bn trong ca s pht trin.

2. Ni dung qui lut mu thun:

1.1. Mu thun l 1 hin tng khch quan v ph bin

+ Mu thun l s lin h, tc ng qua li ln nhau gia c mt i lp trong 1 s vt hin tng.

+ Mt i lp l phm tr ch nhng mt, nhng thuc tnh, nhng khuynh hng pht trin ngc chiu nhau to nn 1 chnh th.

+ Mu thun l 1 hin tng khch quan v ph bin

- Mu thun l hin tng khch quan: Mu thun tn ti bn ngoi thc con ngi.

- Mu thun l hin tng ph bin: Mu thun tn ti trong c 3 lnh vc: t nhin, x hi v t duy.

+ Mu thun tn ti trong mi giai on pht trin ca s vt ( mu thun ny mt i, mu thun khc ny sinh).

1.2 S thng nht v u tranh ca cc mt i lp:

Quy lut thng nht v u tranh ca cc mt i lp l quy lut v tr ht nhn ca php bin chng duy vt; quy lut ny vch ra ngun gc, ng lc c bn, ph bin ca mi qu trnh vn ng v pht trin.

+ S thng nht ca cc mt i lp l: s rng buc, ph thuc v qui nh ln nhau ca cc mt i lp trong mt i lp ny ly mt i lp kia lm tin tn ti.+ S u tranh ca cc mt i lp l: s tc ng, bi tr, ph nh ln nhau ca cc mt i lp.

+ S thng nht ca cc mt i lp khng tch ri s u tranh ca cc mt i lp.

+ S thng nht ca cc mt i lp ni ln tnh trng ng yn tm thi ca s vt hin tng. Bt k s vt hin tng no cng c gii hn tn ti ( ng yn tng i)

+ S u tranh ca cc mt i lp ni ln s vt hin tng vn ng v bin i khng ngng, vn ng l tuyt i, ng yn l tng i. u tranh l tuyt i, thng nht l tng i

+ S u tranh ca cc mt i lp c th chia ra lm nhiu giai on, mi giai on c c im ring ca n

+ Khi mu thun c gii quyt s vt c mt i, s vt mi li ra i li bao hm mu thun mi.

+ Nu mu thun khng c gii quyt th khng c s pht trin.

1.3. S chuyn ha ca cc mt i lp

+ S u tranh ca cc mt i lp cui cng s dn n cc mt i lp chuyn ha.+ Th gii vt cht a dng nn s chuyn ha cng a dng* Bn cht ca qui lut mu thun Mi s vt hin tng l s thng nht ca nhng mt, nhng thuc tnh, nhng khuynh hng i lp nhau, s u tranh ca nhng mt i lp l ngun gc v ng lc bn trong ca s vn ng v pht trin3. ngha phng php lun:+ Phi tha nhn tnh khch quan ca mu thun ca s vt hin tng+ Khi phn tch mu thun phi xt ton din cc mt i lp, theo di qu trnh pht sinh, pht trin v nhng yu t tc ng n+ Phi bit gii quyt mu thun ng lc, ng ch+ Mu thun ch c gii quyt khi c iu kin.+ Mu thun bao gi cng c gii quyt bng con ng u tranh ch khng phi dung ha.+ Mu thun khc nhau th cch gii quyt mu thun khc nhauLenin: Bn cht v linh hn sng ca ch ngha Mc l phn tch c th, mt tnh hnh c thCu 10: Nhng c trng ca ph nh bin chngKhi nim ph nh v ph nh bin chng:

Ph nh l khi nim ch s mt i ca s vt ny, s ra i ca s vt khc.

Ph nh bin chng l s ph nh to ra iu kin, tin cho qu trnh pht trin ca s vt.

Vi t cch khng ch l hc thuyt v s bin i ni chung m cn bn l hc thuyt v s pht trin, php bin chng duy vt ch trng phn tch khng phi s ph nh ni chung m cn bn l s ph nh bin chng.

Hai c trng c bn ca ph nh bin chng l tnh khch quan v tnh k tha.

Tnh khch quan: Ph nh bin chng c tnh khch quan v nguyn nhn ca s ph nh nm trong chnh bn thn s vt, hin tng; l kt qu tt yu ca ca qu trnh u tranh gii quyt mu thun bn trong bn thn s vt. Ph nh bin chng l s ph nh t thn.

Tnh k tha: Ph nh bin chng c tnh k tha nhng nhn t hp quy lut v loi b cc nhn t phn quy lut. Ph nh bin chng khng phi l ph nh sch trn ci c m tri li ci mi ra i trn c s nhng ht nhn hp l ca ci c pht trin thnh ci mi, to nn tnh lin tc ca s pht trin.

Cu 11:

-Thc tin l ton b hot ng vt cht c mc ch, mang tnh lch s -x hi ca con ngi nhm ci bin t nhin v x hi.

Khc vi cc hot ng khc hot ng thc tin l hot ng m con ngi s dng nhng cng c vt cht tc ng vo nhng i tng vt cht lm bin i chng theo mc ch ca mnh. l hot ng c trng v bn cht ca con ngi. Hot ng thc tin bao gi cng l hot ng vt cht mang tnh sng to, c mc ch v tnh lch s - x hi.

Cc hnh thc c bn ca thc tin

Thc tin biu hin rt a dng vi nhiu hnh thc, song c ba hnh thc c bn l:

Hot ng sn xut vt cht: L hot ng c bn, u tin ca thc tin. y l hot ng m con ngi s dng cng c lao ng tc ng vo gii t nhin to ra ca ci vt cht, cc iu kin cn thit duy tr v pht trin con ngi v x hi.

Hot ng chnh tr x hi: l hot ng ca cc cng ng ngi, cc t chc khc nhau trong x hi nhn ci bin nhng quan h chnh tr x hi. Thc y x hi pht trin.

Hot ng khoa hc: l hnh thc c bit ca hot ng thc tin, c tin hnh trong nhng iu kin do con ngi to ra nhm xc nh nhng quy lut bin i, pht trin ca i tng nghin cu. Hot ng ny c vai tr rt quan trng trong s pht trin ca x hi.

Mi hnh thc hot ng thc tin c chc nng khc nhau nhng c mi quan h cht ch, tc ng qua li vi nhau, trong hot ng sn xut vt cht l quan trng nht, quyt nh cc hot ng thc tin khc.

Cu 12:Thc tin v vai tr ca thc tin i vi nhn thc?

- Thc tin : l ton b hot ng vt cht c mc ch,mang tnh lch s - xh ca con ngi nhm ci bin t nhin v xh.Thc tin biu hin rt a dng vi nhiu hnh thc ngy cng phong ph trong c 3 hnh thc c bn l: hot ng sn xut vt cht,h chnh tr- xh, h thc nghim xh.Mi hnh thc h c bn ca thc tin c 1 chc nng quan trng khc nhau,ko th thay th cho nhau,song chng c mi quan h cht ch,tc ng qua li ln nhau.Trong h sn xut vc ng vai tr quan trng nht,quyt nh i vi cc h thc tin khc.- Nhn thc: l mt qu trnh phn nh tch cc, t gic v sng to thgii khch quan vo b c con ngi trn c s thc tin, nhm sng to ra nhng tri thc v th gii khch quan .Hot ng thc tin l c s, l ngun gc, l ng lc, l mc ch ca nhn thc v l tiu chun ca chn l,kim tra tnh chn l ca qu trnh nhn thc.S d nh vy v thc tin l im xut pht trc tip ca nhn thc;n ra nhu cu,nhim v,cch thc v khuynh hng vn ng v pht trin ca nhn thc.

1.Thc tin l c s, ngun gc ca nhn thc:

Trong hot ng thc tin, con ngi lm bin i th gii khch quan, bt cc s vt, hin tng ca th gii khch quan phi bc l nhng thuc tnh v quy lut ca chng. Trong qu trnh hot ng thc tin lun lun ny sinh cc vn i hi con ngi phi gii p v do nhn thc c hnh thnh.

Qua hot ng thc tin, no b con ngi cng ngy cng pht trin hn, cc gic quan ngy cng hon thin hn.

Thc tin l ngun tri thc, ng thi cng l i tng ca nhn thc.

2.Thc tin l ng lc ca nhn thc:

Ngay t u, nhn thc bt ngun t thc tin, do thc tin quy nh. Mi bc pht trin ca thc tin li lun lun t ra nhng vn mi cho nhn thc, thc y nhn thc tip tc pht trin. Nh vy thc tin trang b nhng phng tin mi, t ra nhng nhu cu cp bch hn, n r sot s nhn thc.

Nhng tri thc khoa hc ch c ngha thc tin khi n c vn dng vo thc tin. Mc ch cui cng ca nhn thc khng phi l bn thn cc tri thc m l nhm ci to hin thc khch quan, p ng nhng nhu cu vt cht v tinh thn x hi. S hnh thnh v pht trin ca nhn thc l bt ngun t thc tin, do yu cu ca thc tin.

4.Thc tin l tiu chun ca nhn thc

Bng thc tin m kim chng nhn thc ng hay sai. Khi nhn thc ng th n phc v thc tin pht trin v ngc li.

- Nh vy,thc tin chng nhng l im xut pht ca nhn thc,l yu t ng vai tr quyt nh i vi s hnh thnh v pht trin ca nhn thc m cn l ni nhn thc phi lun lun hng ti th nghim tnh ng n ca mnh.Cu 13:CON NG BIN CHNG CA NHN THC CHN L:Nhn thc l qu trnh phn ng hin thc khch quan gn lin vi hot ng thc tin. VI Lnin khi qut qu trnh nh sau: "t trc quan sinh ng n t duy tru tng, t t duy tru tng n thc tin - l con ng bin chng ca s nhn thc chn l, ca s nhn thc hin thc khch quan.

1.T trc quan sinh ng n t duy tru tng

a.Trc quan sinh ng (nhn thc cm tnh): l giai on m u ca qu trnh nhn thc,l s phn nh trc tip ca cc s vt, hin thc ca hin thc khch quan thng qua cc gic quan ca con ngi . Giai on ny, nhn thc c thc hin qua cc hnh thc c bn l: Cm gic, tri gic v biu tng.

-Cm gic l hnh thc u tin, n gin nht ca nhn thc cm tnh, l s phn nh nhng mt, nhng thuc tnh ring l ca s vt, hin tng mt cch trc tip. Cm gic l hnh nh ch quan ca th gii khch quan. N l c s hnh thnh nn tri gic.

-Tri gic l s phn nh tng i ton vn ca con ngi v nhng biu hin ca s vt khch quan, c th, cm tnh , c hnh thnh trn c s lin kt, tng hp nhng cm gic v s vt. So vi cm gic, tri gic l hnh thc nhn thc no cao hn, y hn, phong ph hn v s vt, nhng vn ch l s phn nh i vi nhng biu hin b ngoi ca s vt khch quan, cha phn nh c ci bn cht, quy lut khch quan

-Biu tng l s ti hin hnh nh v s vt khch quan vn c phn nh bi cm gic v tri gic; n l hnh thc phn nh cao nht v phc tp nht ca giai on nhn thc cm tnh, ng b.T duy tru tng (nhn thc l tnh): l giai on cao ca qu trnh nhn thc, l s phn nh gin tip ca s vt, hin tng ca hin thc khch quan. Nhn thc l tnh c thc hin thng qua ba hnh thc c bn l: Khi nim, phn on v suy l (Suy lun)-Khi nim l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, phn nh nhng c tnh bn cht ca s vt, l kt qu ca s khi qut, tng hp bin chng cc c im, thuc tnh ca s vt hay mt lp cc s vt, l c s hnh thnh nn nhng phn on

-Phn on l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, c hnh thnh thng qua vic lin kt cc khi nim vi nhau theo phng thc khng nh hay ph nh mt c im, mt thuc tnh no ca i tng nhn thc

Theo trnh pht trin ca nhn thc, phn on c chi lm ba loi l phn on n nht, phn on c th v phn on ph bin . Phn on ph bin l hnh thc phn nh th hin s bao qut rng ln nht v thc ti khch quan

-Suy l l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, c hh thnh trn c s lin kt cc phn on nhm rt ra tri thc mi v s vt. iu kin c bt c mt suy l no cng phi l trn c s nhng tri thc c di hnh thc l nhng phn on, ng thi phi tun theo nhng quy tc logic ca cc loi hnh suy lun, l suy lun quy np (i t nhng ci ring n ci chung) v suy lun din dch (i t ci chung n mi ci ring, ci c th)

c.Mi quan h gia nhn thc cm tnh, nhn thc l tnh:

-Nhn thc cm tnh v nhn thc l tnh l hai giai on, hai cp ca chu trnh nhn thc thng nht. Trong nhn thc cm tnh l giai on u tin, cp thp, cn nhn thc l tnh l giai on k tip, l cp cao ca qu trnh nhn thc.

-Nhn thc cm tnh phn nh khch th mt cch trc tip, em li nhng tri thc cm tnh, b ngoi cu khch th, cn nhn thc l tnh phn nh khch th mt cch gin tip, em li nhng tri thc v bn cht v quy lut ca khch th.

-Nhn thc cm tnh v nhn thc l tnh c s lin h, tc ng qua li ln nhau, chng u da trn c s thc tin: Nu khng c nhn thc cm tnh s khng c nhn thc l tnh, nhn thc cm tnh cung cp ti liu cm tnh cho nhn thc l tnh. Nhn thc l tnh tc ng tr li i vi nhn thc cm tnh lm cho n chnh xc hn, nhy bn, su sc hn.

2 T duy tru tng n thc tin:

Nhn thc phi tr v thc tin kim tra tnh chn l ca tri thc. Ngoi ra, mc ch ca nhn thc l ch o, nh hng cho n hot ng thc tin ci to th gii.

Nu dng li nhn thc l tnh th con ngi mi ch c c nhng tri thc v i tng, cn bn thn nhng tri thc c tht s chnh xc hay khng th con ngi vn cha th bit c. Trong khi , nhn thc i hi phi xc nh xem nhng tri thc c chn thc hay khng. thc hin iu ny th nhn thc nht thit phi tr v vi thc tin, dng thc tin lm tiu chun, lm thc o tnh chn thc ca nhng tri thc t c trong qu trnh nhn thc. Mt khc, mi nhn thc, suy n cng u l xut pht t nhu cu thc tin v tr li phc v.

-Quy lut chung, c tnh chu k (Lp i lp li) ca qu trnh vn ng, pht trin ca nhn thc l t thc tin n nhn thc... Thc tin va l im xut pht, va l im kt thc mt chu trnh nhn thc. Qu trnh ny lp i lp li, ko c im dng im kt thc mt chu trnh nhn thc. Qu trnh ny lp i lp li, ko c im dng cui cng, trnh ca nhn thc v thc tin chu k sau thng cao hn chu k trc, nh m qu trnh nhn thc t dn ti nhng tri thc ng n, y , su sc v hin thc khch quan. y cng chnh l quan im v tnh tng i ca nhn thc con trong qu trnh phn nh thc t khch quanS vn ng ca quy lut chung trong qu trnh vn ng pht trin nhn thc chnh l qu trnh con ngi, loi ngi ngy cng tin dn ti chn l.Cu 14:

Sn xut l hot ng c trng ca con ngi v x hi loi ngi. Sn xut x hi bao gm: sn xut vt cht, sn xut tinh thn v sn xut ra bn thn con ngi. Ba qu trnh gn b cht ch vi nhau, tc ng qua li ln nhau, trong sn xut vt cht l c s ca s tn ti v pht trin ca x hi. Theo Ph.ngghen, "im khc bit cn bn gia x hi loi ngi vi x hi loi vt l ch: loi vt may lm ch hi lm, trong khi con ngi li sn xut". Sn xut vt cht l qu trnh con ngi s dng cng c lao ng tc ng vo t nhin, ci bin cc dng vt cht ca gii t nhin nhm to ra ca ci vt cht tha mn nhu cu tn ti v pht trin ca con ngi.

Trong qu trnh tn ti v pht trin, con ngi khng tha mn vi nhng ci c sn trong gii t nhin, m lun lun tin hnh sn xut vt cht nhm to ra cc t liu sinh hot tha mn nhu cu ngy cng phong ph, a dng ca con ngi. Vic sn xut ra cc t liu sinh hot l yu cu khch quan ca i sng x hi. Bng vic "sn xut ra nhng t liu sinh hot ca mnh, nh th con ngi gin tip sn xut ra chnh i sng vt cht ca mnh"1.

Trong qu trnh sn xut ra ca ci vt cht cho s tn ti v pht trin ca mnh, con ngi ng thi sng to ra ton b cc mt ca i sng x hi. Tt c cc quan h x hi v nh nc, php quyn, o c, ngh thut, tn gio, v.v. u hnh thnh, bin i trn c s sn xut vt cht. Khi qut lch s pht trin ca nhn loi, C.Mc kt lun: "Vic sn xut ra nhng t liu sinh hot vt cht trc tip v chnh, mi mt giai on pht trin kinh t nht nh ca mt dn tc hay mt thi i to ra mt c s, t m ngi ta pht trin cc th ch nh nc, cc quan im php quyn, ngh thut v thm ch c nhng quan nim tn gio ca con ngi ta"2.

Trong qu trnh sn xut vt cht, con ngi khng ngng lm bin i t nhin, bin i x hi, ng thi lm bin i bn thn mnh. Sn xut vt cht khng ngng pht trin. S pht trin ca sn xut vt cht quyt nh s bin i, pht trin cc mt ca i sng x hi, quyt nh pht trin x hi t thp n cao. Chnh v vy, phi tm c s su xa ca cc hin tng x hi trong nn sn xut vt cht ca x hi.

Cu 15:

Lc lng sn xut v cc yu t c bn cu thnh lc lng sn xut Lc lng sn xut l ton b cc nhn t vt cht, k thut ca qu trnh sn xut, chng tn ti trong mi quan h bin chng vi nhau to ra sc sn xut lm ci bin cc i tng trong qu trnh sn xut, tc l to ra nng lc thc tin lm bin i cc i tng vt cht ca gii t nhin theo nhu cu nht nh ca con ngi v x hi.

Lc lng sn xut bao gm: Ngi lao ng (nh nng lc, k nng, tri thc...) v cc t liu sn xut (gm i tng lao ng v t liu lao ng) trong nhn t ngi lao ng gi vai tr quyt nh. S d nh vy l v suy n cng cc t liu sn xut ch l sn phm lao ng ca con ngi, ng thi gi tr v hiu qu thc t ca cc t liu sn xut ph thuc vo trnh s dng ca ngi lao ng. Trong t liu sn xut, nhn t cng c lao ng do con ngi sng to ra phn nh r nht trnh pht trin ca lc lng sn xut. Ngy nay, vi s pht trin v ng dng nhanh chng nhng thnh tu ca khoa hc, k thut v cng ngh hin i vo qu trnh sn xut lm cho cc tri thc khoa hc k thut tr thnh lc lng sn xut trc tip, thc y s pht trin v chuyn t nn kinh t cng nghip sang nn kinh t tri thc.

Lc lng sn xut phn nh quan h gia con ngi vi gii t nhin trong qu trnh sn xut. Lc lng sn xut l nhn t c bn, tt yu to thnh ni dung vt cht ca qu trnh sn xut. Th nhng, ch c lc lng sn xut vn cha th din ra qu trnh sn xut hin thc. qu trnh sn sn xut din ra cn phi c nhng quan h sn xut ng vai tr l hnh thc kinh t ca qu trnh sn xut y. Quan h sn xut l quan h kinh t gia ngi v ngi trong qu trnh sn xut.

Cu 16:

a.Khi nim lc lng sn xut, quan h sx:

LLSX: L phng thc kt hp gia ngi lao ng vi t liu sn xut, tri thc, nng lc, k nng kinh nghim ca h to ra mt sc sx trong sn xut vt cht.

-LLSX bao gm t liu sn xut v ngi lao ng vi trnh tri thc, k nng, kinh nghim sn xut v thi quen lao ng.

-LLSX l nhng nhn t c tnh sng to v tnh sng to c tnh lch s. Cc yu t ca lc lng sx c mi quan h cht ch vi nhau, trong ngi lao ng gi vai tr quyt nh , cng c lao ng th hin trnh pht ca lc lng sn xut (trnh chinh phc chinh phc t nhin ca con ngi)Quan h sn xut: l quan h gia ngi vi ngi trong qu trnh sn xut (sn xut v ti sn xut x hi)

Quan h sn xut bao gm: Quan h s hu v t liu sn xut, quan h t chc v qun l qu trnh sn xut, quan h trong phn phi kt qu ca qu trnh sx . Nhng quan h sx ny tn ti trong mi quan h thng nht v chi phi, tc ng ln nhau trn c s quyt nh ca quan h s hu v t liu sn xut

b.Mi quan h bin chng gia LLSX v QHSX

Mi quan h gia LLSX v QHSX l mi quan h thng nht bin chng, trong lc lng sx quyt nh quan h sx v quan h sx tc ng tr li lc lng sx. Mi quan h thng nht gia LLSX v QHSX tun theo nguyn tc khch quan. QHSX phi ph thuc vo thc trng pht trin ca LLSX trong mi giai on lch s xc nh: bi v, QHSX ch l hnh thc kinh t-xh ca qu trnh sx,cn lc lng sx l ni dung vt cht, k thut ca qu trnh . Tuy nhin , QHSX vi t cch l hnh thc KT-XH ca qu trnh sx, n lun lun c kh nng tc ng tr li s vn ng, pht trin ca LLSX. S tc ng ny c th din ra theo chiu hng tch cc hoc tiu cc . iu ph thuc vo tnh ph hp hay khng ph hp ca QHSX vi thc trng v nhu cu khch quan ca s vn ng, pht trin lc lng sx. Nu "Ph hp" s c tc dng tch cc v ngc li, "khng ph hp" s c tc dng tiu cc.Mi quan h gia LLSX v QHSX l mi quan h thng nht c bao hm kh nng chuyn ha thnh cc mt i lp v pht sinh mu thun.

Mi quan h gia LLSX v QHSX l mi quan h mu thun bin chng gia ni dung vt cht, k thut vi hnh thc kinh t-x hi ca qu trnh sx. S vn ng ca mu thun ny l mt qu trnh i t s thng nht n nhgnx khc bit v i lp xung t t lm xut hin nhu cu khch quan phi c gii quyt theo nguyn tc QHSX phi ph hp vi s pt trin ca LLSX. S vn ng ca mu thun ny cng phi tun theo quy lut "T nhng s thay i v lng thnh nhng s thay i v cht v ngc li", quy lut "Ph nh ca ph nh", khin cho qu trnh pht trin ca nn sx x hi din ra vi tnh cht tim tin, tun t, li va c tnh nhy vt vi nhng bc tin t bin, k tha v vt qua ca n trnh ngy cng cao hn.

c.S vn dng quy lut ny nc ta

T m nn nng nghip lc hu, sx nh l ch yu, nc ta i ln CNXH. Kinh nghim thc t ch r, LLSX b km hm khng ch trong trng hp QHSX lc hu , m ngay khi QHSX pht trin khng ng b v c nhng yu t i qu xa so vi trnh pht trin ca LLSX

Thc t LLSX nc ta cn thp km li pht trin khng ng u, cho nn ta cn phi coi trng nhng hnh thc kinh t trung gian, qu t thp n cao, t quy m nh n quy m ln. xy dng phng thc sn xut XHCN, ng ta ch trng xy dng mt nn kinh t th trng nh hng XHCN nhm pht huy mi tim nng ca cc thnh phn kinh t, pht trin mnh m LLSX xy dng c s kinh t ca CNXH. Tng bc x hi ha XHCN, qu trnh khng phi bng g p, m c thc hin tng bc thng qua s hn hp cc hnh thc s hu nh cng ty c phn, ch ngha t bn nh nc, cc hnh thc hp tc... dn dn hnh thnh cc tp on kinh t ln, trong , kinh t nh nc v tp th ng vai tr l nn tng.

Chng ta ch b qua nhng g ca XH c khng cn ph hp, thc hin ch trng chuyn ha ci c thnh ci mi theo nh ngha XHCN

- ngha thc tin:

ngha thc tin ca quy lut ny th hin ch b qua mt hoc hai phng thc sx tin n mt phng thc sn xut cao hn di hnh thc khc. Nh th thi k qu ln CNXH ca chng ta ko phi nht thit phi tri qua giai on pht trin t bn CN. Cc nc i sau ko nht thit lp li mt cch tun t nhng bc pht trin m nhng nc tin tin tri qua. Cuc khng hong trm trng cc nc XHCN hin nay l do nhiu nguyn nhn, trong nguyn nhn c bn l khng nhn thc v vn dng ng nhng quy lut x hi, trong c bit l quy lut quan h sx ph hp vi tnh cht v trnh ca LLSX. LLSX ko ch b km hm khi QHSX lc hu m n b km hm ngay c khi c nhng yu t ca QHSX i qu xa LLSX

Nh vy trong thi k hin nay, xy dng mt phng thc sn xut x hi ch ngha, chugns ta trc tin phi thit lp mt QHSX mi ph hp vi trnh ca LLSX. l ch trng xy dng mt nn kinh t hng ha nhiu thnh phn vn hnh theo c cht th trng, c s qun l ca nh nc, nhm pht huy mi tim nng ca cc thnh phn kinh t, pht trin mnh m LLSX, xy dng c s k thut ca XHCN

Cu 17:1. Cc khi nim tn ti x hi, thc x hi:

* Tn ti x hi l ton b i sng vt cht ca XH v nhng iu kin sinh hot vt cht ca n. y l hnh thc biu hin ca vt cht trong lnh vc XH, bao gm 3 yu t c bn:

+ Phng thc SX: u tin nht, quyt nh nht.

+ Mi trng t nhin

+ iu kin dn s

* thc x hi l ton b nhng quan im, t tng, nhng tm t, tnh cm, nhng tp tc truyn thng, nhng thin hng, hng th... ca XH phn nh li tn ti XH tng giai on pht trin lch s nht nh.

- Nu phn chia theo chiu ngang (to cc cp cao thp) th thc x hi XH bao gm 2 cp c bn:

+ thc x hi thng thng

+ thc l lun ( thc x hi khi qut t kinh nghim hot ng thc tin)

Trong hai cp trn, th vai tr quan trng nht thuc v hai yu t l tm l XH v h t tng.

+ Tm l XH l b phn ca thc x hi thng thng, n bao gm nhng tm t tnh cm, nhng tp tc truyn thng, nhng thi quen, tp qun... ca XH phn nh trc tip nhng iu kin sinh hot vt cht hng ngy ca XH, y l b phn c tnh bn vng v bo th cao.

+ H t tng l b phn ca thc l lun, n bao gm nhng quan im t tng c h thng ha thnh chnh th hc thuyt phn nh nhng li ch c bn v a v ca mt giai cp nht nh.

- Nu phn chia thc x hi theo chiu dc th thc x hi bao gm cc hnh thi thc x hi khc nhau: thc chnh tr, thc php quyn, thc o c, thc tn gio, thc thm m, trit hc, khoa hc...

2. V mi quan h bin chng gia tn ti x hi v thc x hi:

a. Tn ti x hi quyt nh thc x hi: Theo quan im th gi quan duy vt th vt cht c trc, n sinh ra v quyt nh thc. Trong lnh vc XH th quan h ny c biu hin l: tn ti x hi c trc, n sinh ra v quyt nh thc x hi, iu c th hin c th l:

- Tn ti x hi no th sinh ra thc x hi y. Tc l ngi ta khng th tm ngun gc t tng trong u c con ngi, m phi tm n trong chnh tn ti x hi. Do phi tn ti x hi l gii cho thc x hi.

- Khi tn ti x hi thay i mt cch cn bn, nht l khi phng thc SX thay i th sm hay mun th thc x hi cng phi thay i theo.

b. Tnh c lp tng i v s tc ng tr li ca thc x hi ln tn ti x hi:

S l thuc ca thc x hi vo tn ti x hi khng phi lc no cng din ra trc tip m cn phi xt n cng qua nhiu khu trung gian mi thy c, bi v thc x hi c tnh c lp ca mnh. Tnh c lp tng i ca thc x hi c th hin di cc hnh thc sau:

- thc x hi thng lc hu hn so vi tn ti x hi. S d nh vy bi v:

+ Do n ch l phn nh ca tn ti x hi nn thng bin i sau;

+ Do n c nhng b phn c tnh bn vng, tnh bo th cao (tm l XH, tn gio...);

+ Do c nhng lc lng XH lun tm cch duy tr tnh lc hu trn (nhm cai tr ND, n dch ND...).

- Vai tr tin phong vt trc ca tri thc khoa hc, b phn ny trong thc x hi c kh nng nm bt cc quy lut vn ng khch quan, t a ra c nhng d bo, tin on v s pht trin ca XH, nn c th i tn ti x hi nn c th i trc mt bc so vi tn ti x hi (VD d bo ca Mc v s sp ca CNTB...).

- Tnh k tha trong s pht trin ca thc x hi c th lm cho n c mt trnh pht trin cao hn so vi tn ti x hi. Nn c nhng dn tc vi trnh kinh t, chnh tr km pht trin nhng i sng tinh thn li rt pht trin, chng hn dn tc c th k XIX: kinh t lc hu so vi Chu u, nhng vn ha tinh thn cc k pht trin (m nhc, hi ha....).

- S tng tc gia cc hnh thi thc x hi c th to ra nhng quy lut c th, chi phi s pht trin ca thc x hi, lm cho n khng hon ton l thuc vo tn ti x hi. C th l nhng giai on nht nh thng ni ln mt hnh thi thc x hi ch o, chi phi cc hnh thi thc cn li (lm cho ton b XH ph thuc hon ton vo thc ch o: thi trung c th tn gio chi phi x hi, ngy nay khoa hc chi phi x hi).- Do c tnh c lp tng i nn thc x hi c th tc ng tr li ln tn ti x hi theo 2 xu hng:

+ Nu thc x hi phn nh ng n cc quy lut khch quan ca tn ti x hi th n c th thc y s pht trin ca tn ti x hi. Vai tr ny thuc v thc ca nhng giai cp tin b v cch mng.

+ Nu thc x hi phn nh sai lch, xuyn tc cc quy lut khch quan ca tn ti x hi th n s km hm s pht trin ca tn ti x hi. Tc ng ny thuc v thc ca nhng giai cp c, lc hu, phn ng.

S tc ng ca thc x hi ln tn ti x hi ph thuc vo mc thm nhp ca n vo trong phong tro ca qun chng nhn dn. Cho nn phi thng xuyn u tranh ph bin tri thc khoa hc v l lun cch mng cho qun chng nhn dn, ng thi u tranh loi b nhng tn d ca vn ha, t tng c, phn ng ra khi qun chng (khng nh hng n qun chng nhn dn).

Cu 20:

. Quan nim v con ngi trong trit hc trc Mc.

a. Quan nim v con ngi trong trit hc phng ng.

T thi k c i, cc trng phi trit hc u tm cch l gii vn bn cht con ngi, quan h gia con ngi i vi th gii xung quanh.

Cc trng phi trit hc - tn gio phng ng nh Pht gio, Hi gio nhn thc bn cht con ngi trn c s th gii quan duy tm, thn b hoc nh nguyn lun. Trong trit hc Pht gio, con ngi l s kt hp gia danh v sc (vt cht v tinh thn). i sng con ngi trn trn th ch l o gic, h v. V vy, cuc i con ngi khi cn sng ch l sng gi, l tm b. Cuc sng vnh cu l phi hng ti ci Nit bn, ni tinh thn con ngi c gii thot tr thnh bt dit .

Nh vy, d b chi phi bi th gii quan duy tm hoc nh nguyn, suy n cng, con ngi theo quan nim ca cc hc thuyt tn gio phng ng u phn nh sai lm v bn cht con ngi, hng ti th gii quan thn linh. Trong trit hc phng ng, vi s chi phi bi th gii quan duy tm hoc duy vt cht phc, biu hin trong t tng Nho gio, Lo gio, quan nim v bn cht con ngi cng th hin mt cch phong ph. Khng T cho bn cht con ngi do "thin mnh" chi phi quyt nh, c "nhn"chnh l gi tr cao nht ca con ngi, c bit l ngi qun t. Mnh T quy tnh thin ca con ngi vo nng lc bm sinh, do nh hng ca phong tc tp qun xu m con ngi b nhim ci xu, xa ri ci tt p. V vy, phi thng qua tu dng, rn lun gi c o c ca mnh. Cng nh Khng T, Mnh T cho rng phi ly lng nhn i, quan h o c dn dt con ngi hng ti cc gi tr o c tt p.

Trit hc Tun T li cho rng bn cht con ngi khi sinh ra l c, nhng c th ci bin c, phi chng li ci c y th con ngi mi tt c.

Trong trit hc phng ng, cn c quan nim duy tm cho rng tri v con ngi cn c th ho hp vi nhau (thin nhn hp nht). ng Trng Th, mt ngi k tha Nho gio theo khuynh hng duy tm cc oan quan nim rng tri v con ngi c th thng hiu ln nhau (thin nhn cm ng). Nhn chung, y l quan im duy tm, quy cuc i con ngi vo vai tr quyt nh ca "thin mnh".

Lo T, ngi m u cho trng phi o gia, cho rng con ngi sinh ra t "o". Do vy, con ngi phi sng "v vi", theo l t nhin, thun pht, khng hnh ng mt cch gi to, g p, tri vi t nhin. Quan nim ny biu hin t tng duy tm ch quan ca trit hc o gia.

C th ni rng, vi nhiu h thng trit hc khc nhau, trit hc phng ng biu hin tnh da dng v phong ph, thin v vn con ngi trong mi quan h chnh tr, o c. Nhn chung, con ngi trong trit hc phng ng biu hin yu t duy tm, c pha trn tnh cht duy vt cht phc ngy th trong mi quan h vi t nhin v x hi.

b. Quan nim v con ngi trong trit hc phng Ty trc Mc

Trit hc phng Ty trc Mc biu hin nhiu quan nim khc nhau v con ngi:

Cc trng phi trit hc tn gio phng Ty, c bit l Kit gio, nhn thc vn con ngi trn c s th gii quan duy tm, thn b. Theo Kit gio, cuc sng con ngi do ng ti cao an bi, sp t. Con ngi v bn cht l k c ti. Con ngi gm hai phn: th xc v linh hn. Th xc s mt i nhng linh hn th tn ti vnh cu. Linh hn l gi tr cao nht trong con ngi. V vy, phi thng xuyn chm sc phn linh hn hng n Thin ng vnh cu.

Trong trit hc Hy Lp c i, con ngi c xem l im khi u ca t duy trit hc. Con ngi v th gii xung quanh l tm gng phn chiu ln nhau. Con ngi l mt tiu v tr trong v tr bao la. Prtago mt nh ngy bin cho rng "con ngi l thc o ca v tr". Quan nim ca Arixtt v con ngi, cho rng ch c linh hn, t duy, tr nh, tr, nng khiu ngh thut l lm cho con ngi ni bt ln, con ngi l thang bc cao nht ca v tr. Khi cao nh nc, ng xem con ngi l "mt ng vt chnh tr".

Nh vy, trit hc Hy Lp c i bc u c s phn bit con ngi vi t nhin, nhng ch l hiu bit bn ngoi v tn ti con ngi.

Trit hc Ty u trung c xem con ngi l sn phm ca Thng sng to ra. Mi s phn, nim vui, ni bun, s may ri ca con ngi u do Thng xp t. Tr tu con ngi thp hn l ch anh minh sng sut ca Thng . Con ngi tr nn nh b trc cuc sng nhng nh bng lng vi cuc sng tm b trn trn th, v hnh phc vnh cu l th gii bn kia.

Trit hc thi k phc hng - cn i c bit cao vai tr tr tu, l tnh ca con ngi, xem con ngi l mt thc th c tr tu. l mt trong nhng yu t quan trng nhm gii thot con ngi khi mi gng cung cht hp m ch ngha thn hc thi trung c p t cho con ngi. Tuy nhin, nhn thc y bn cht con ngi c v mt sinh hc v v mt x hi th cha c trng phi no t c. Con ngi mi ch c nhn mnh v mt c th m xem nh mt x hi.

Trong trit hc c in c, nhng nh trit hc ni ting nh Cant, Hghen pht trin quan nim v con ngi theo khuynh hng ch ngha duy tm. Hghen, vi cch nhn ca mt nh duy tm khch quan, thng qua s vn ng ca " nim tuyt i", cho rng, con ngi l hin thn ca " nim tuyt i". Bc diu hnh ca " nim tuyt i" thng qua qu trnh t thc ca t tng con ngi a con ngi tr v vi gi tr tinh thn, gi tr bn th v cao nht trong i sng con ngi. Hghen cng l ngi trnh by mt cch c h thng v cc quy lut ca qu trnh t duy ca con ngi, lm r c ch ca i sng tinh thn c nhn trong mi hot ng ca con ngi. Mc d con ngi c nhn thc t gc duy tm khch quan, nhng Hghen l ngi khng nh vai tr ch th ca con ngi i vi lch s, ng thi l kt qa ca s pht trin lch s.

T tng trit hc ca nh duy vt Phoibc vt qua nhng hn ch trong trit hc Hghen hy vng tm n bn cht con ngi mt cch ch thc. Phoibc ph phn tnh cht siu t nhin, phi vt cht, phi th xc v bn cht con ngi trong trit hc Hghen, ng thi khng nh con ngi do s vn ng ca th gii vt cht to nn. Con ngi l kt qu ca s pht trin ca th gii t nhin. Con ngi v t nhin l thng nht, khng th tch ri. Phoibc cao vai tr v tr tu ca con ngi vi tnh cch l nhng c th ngi. l nhng con ngi c bit, a dng, phong ph, khng ai ging ai. Quan im ny da trn nn tng duy vt, cao yu t t nhin, cm tnh, nhm gii phng c nhn con ngi. Tuy nhin, Phoibc khng thy c bn cht x hi trong i sng con ngi, tch con ngi khi nhng iu kin lch s c th. Con ngi ca Phoibc l phi lch s, phi giai cp v tru tng.

C th khi qut rng, cc quan nim v con ngi trong trit hc trc Mc, d l ng trn nn tng th gii quan duy tm, nh nguyn lun hoc duy vt siu hnh, u khng phn nh ng bn cht con ngi. Nhn chung, cc quan nim trn u xem xt con ngi mt cch tru tng, tuyt i ho mt tinh thn hoc th xc con ngi, tuyt i ho mt t nhin - sinh hc m khng thy mt x hi trong i sng con ngi. Tuy vy, mt s trng phi trit hc vn t c mt s thnh tu trong vic phn tch, quan st con ngi, cao l tnh, xc lp cc gi tr v nhn bn hc hng con ngi ti t do. l nhng tin c ngha cho vic hnh thnh t tng v con ngi ca trit hc mcxt.

Cu 21:Quan im ca trit hc Mc-Lnin v bn cht con ngi:

*Quan nim v con ngi:con ngi l 1 thc th thng nht gia 2 mt sinh vt v XH. -Theo quan im duy vt lch s s tn ti v pht trin ca con ngi lun lun chu s chi phi tc ng bi 3 loi qui lut sau:cc qui lut sinh hc,cc qui lut tm l thc,cc qui lut XH.

*Bn cht con ngi:

-Trong tc phm nhng lun cng v phbch, CcMc a ra lun cng VI khng nh v bn cht con ngi nm 1845.

-nh ngha bn cht con ngi:trong tnh hin thc ca n bt chp con ngi l s tng ha ca cc quan h XH.

-Ni dung bn cht con ngi: +Ni ti bn cht con ngi phi da trn 1 nn tng sinh hc xc nh, l c th sng, con ngi hin thc.

-S tng ha cc quan h XH:l trong cuc sng hin thc thng qua cc quan h XH c th nh quan h vi gia nh vi anh em,b bn,tp th,giai cp,cng ng XH,cc quan h ny tc ng vo bn thn mi con ngi theo nhng chiu hng khc nhau, nhng mc khc nhau t m nh hnh pht trin nhn cch mi con ngi.

-Bn cht con ngi khng phi l ci bt bin m n lun c pht trin theo s tin b ca lich s v vy mi thi i lch s khc nhau s c nhng kiu mu ngi khc nhau.

-S ng gp mi ca trit hc Mc v vn con ngi:xem xt con ngi mang tnh lch s c th;khng nh bn cht con ngi l do cc quan h XH quyt nh.