Decompensatio Cordisof hartfalen

Een nieuwe epidemie?

Opzet van de workshop

1. Vanuit medisch kader

(algemeen/principe/symptomen/oorzaken/diagnostiek - behandeling/complicaties/prognose)

2. Vanuit verpleegkundig kader

(standaard verpleegplan volgens NANDA diagnostiek, richtlijnen/observatie tekenen van verslechtering en

leefregels

Astma Cardiale ⇒ principe/symptomen, Vpk interventies

Prognose ziekte

• Slecht

• Na 1 jaar leeft nog 70%

• Na 5 jaar leeft nog 35%

Kennis van ziektebeeld?

• Stijging van aantal hartfalen patiëntenReden → grotere kans overleven acute fase → slechte hartfunctie blijft +

vergrijzing

• ½ hartfalen patiënten weet niet de ziekte inhoud → leefregels zijn van cruciaal belang!

• Oprichting MRCH (multidisciplinaire richtlijnen chronisch hartfalen)

• Vaak heropnames (evenwicht snel verstoord + escaleert snel)

Principe

• Syndroom → als gevolg van hartziekten

• Principe: onvoldoende uitpompen van het bloed door het hart (door pomp of hartfalen) → water en zout wordt vastgehouden in:

→ de grote circulatie = rechts decompensatie

→ de kleine circulatie = links decompensatie

De bloedcirculatie

decompensatio cordis in andere bewoording:

Hartfalen Hartinsufficiëntie Verminderde hartfunctie Verminderde pompfunctie

Krachtsvermindering van het hart

De essentie van wat er mis gaat bij dec. cordis: Het circulatiesysteem/ transportfunctie werkt niet naar behoren. Wat is het belangrijkste doel van de circulatie:

zorgen voor voldoende aanvoer van stoffen die onmisbaar zijn voor de celfysiologie

+goede afvoer van afbraakprodukten van de celstofwisseling

Dit via:Vochtverdeling( water- en zouthuishouding) in het lichaam en transport

van dit vocht. (Alle stoffen worden via het vocht getransporteerd)

•      Intracellulair 65%•        Interstitieel 27%•        Intravasculair 5%

 In de lichaamsholten 3%

Mechanisme

Falen van het hart kan zich manifesteren als:

1. Backward failure (links en rechts)situatie waarbij een stuwing van bloed optreedt in het atrium (hoge druk tot in longcapillairen, hierdoor dyspnoe klachten, bij massaliteit ontstaan longoedeem eventueel astma cardiale = links decompesatio/ bij onvoldoende functioneren rechter ventrikel stijging druk in rechter atrium, met oedeem aan de benen- leverstuwing, dyspnoe en = rechts decompensatie)

2. Forward failure (links, rechts is zeer zeldzaam)

situatie van onvoldoende bloedtoevoer in arteriële systeem door falen vertrikel, doorbloeding van vitale organen is verminderd (hersenen=verward/mindering urineproductie/koude extremiteiten/extreem moe en uiteindelijk orgaanfalen)  

De bloedcirculatie

symptomen rechtsdecompensatie

 

• Zichtbare vena jugularis• Stuwing van de lever• Stuwing van de nieren

• Oedeemvorming benen• Ascitesvorming

(buikoedeem, vocht in vrije buikholte)• Sacraal oedeem bij liggen• anorexie• Koude extremiteiten• Perifere cyanose• Nycturie

(’s nachts frequent urineren)

• gewichtstoenamewaardoor krijgt iemand deze 

symptomen?

rechtsdecompensatiesymptomen Zichtbare vena jugularisStuwing van de leverStuwing van de nierenOedeemvorming benenAscitesvorming(buikoedeem, vocht in vrije buikholte)Sacraal oedeem bij liggenanorexieKoude extremiteitenPerifere cyanose

Nycturie(’s nachts frequent urinerengewichtstoename

Oorzaak symptoom

Gestegen druk in de vena cava superiorGestegen druk in de vena cava inferiorGestegen druk in de vena cava inferiorIdem + o.i.v. de zwaartekrachtAls gevolg van leverstuwing neemt hydrostatische druk in capillairen toe, gevolg vochtuittredingidemVol gevoel in de buik t.g.v. ascites↓ doorbloeding van de weefselsHart pompt niet sterk genoeg,bloed verblijft te lang in weefselsIn liggende positie nieren beter doorbloedVochtvasthouden t.g.v. verminderde circulatie

Symptomen linksdecompensatie

•  Dyspnoe- d ‘effort- de repos

• Centrale cyanose• Verminderde bloeddoorstroming nieren,

gevolg *RAAS• Koude extremiteiten, vaak bleek-grauw van kleur• Evt. verwardheid• Evt. Cheyne-Stokes ademhaling• Snel vermoeid• Evt. prikkelhoest• Nachtelijke dyspnoe, die verminderd door zittend

te gaan slapen • Acute ernstige benauwdheid, event. met rozig

schuimend sputum,Acuut levensbedreigend !

Hoe krijgt iemand deze symptomen ?

linksdecompensatieSymptomen

• Dyspnoe- d ‘effort- de repos

•Centrale cyanose•Verminderde bloeddoorstroming nierengevolg *RAAS•Koude extremiteiten, vaak bleek-grauw van kleur•Evt. verwardheid•Evt. Cheyne-Stokes ademhaling•Snel vermoeid•Evt. prikkelhoest•Nachtelijke dyspnoe, die verminderd door zittend te gaan slapen

•Acute ernstige benauwdheid, event. met rozig schuimend sputum,Acuut levensbedreigend !

Oorzaak symptoomHydrothoraxvorming(vocht in de pleuraholte)Oedeem t.g.v. hydrostatische drukidemVerminderde aortavulling, t.g.v. ↓ pompkracht hart↓ bloeddoor stroming + vasoconstrictie

↓ perfusie van de hersenenidemWeefsel snel O2-tekort

Vocht in longenOedeem benen door liggende houding beter terug in bloedbaan + hartwerking in rust beter, vochtverplaatsing o.a. naar de longenErnstig longoedeem;vocht treedt uit in longblaasjes

Compensatie mechanismen

• Frequentie verhoging → stimulatie door sympathische zenuwstelsel en productie bijnierschorshormonen

• Verhoging van de contractiekracht• Hypertrofie van de hartspier

• Retentie water en zout door nieren• Frank-Starling mechanisme → maximale rek capaciteit →

daarboven geen verhoging contractie

Internationale Klasse indeling (NYHA)

Klasse I = geen duidelijke klinische symptomen, wel ↓ werking linker ventrikel

Klasse II = kortademigheid bij zware lichamelijke inspanning

Klasse III = kortademigheid bij geringe lichamelijke inspanning

Klasse IV = vermoeidheid en of kortademigheid in rust

Oorzaken

Zwakte of ontsteking van de hartspier

• Myocardischemie

• myocarditis• Cardiomyopathie ⇒ (infecties/metabolisch/toxisch/veroudering)

• Afwijking pericard ⇒ (pericarditis)

Overbelasting van de hartspier

• Hypertensie

• Aorta- of pulmonalisklepstenose

• Lekken van de kleppen (klepinsufficiëntie)

• atriumfibrilleren

• Hyperthyreoidie

• Anemie

• zwangerschap

Diagnostiek

Anamnese-kortademigheid=dyspneu ?-moeheid bij inspanning of in rust,

kortademigheid?-nachtelijke benauwdheid?-oedeem benen/enkels-cardiovasculaire voorgeschiedenis?-angina pectoris, hartkloppingen?-roken, alcohol, medicatie en

zoutgebruik?-aanwijzing voor COPD-luxerende factoren: diabetes?

Anemie?, hyperthereoidie?

Onderzoek-bepaling gewicht, RR, P-Auscultatie hart en longen-bepaling CVD=dan hoog-beoordeling perifeer oedeem-ECG -Lab (Hb Ht TSH gluc BNP Na K

Creat)-x-thorax - Echo hart-katheterisatie van het hart-inspanningsonderzoek (ischemie

hartfalen)

BNP=B-typenatriuretisch peptide

Behandeling en leefregels

• Afhankelijk oorzaak:Klep = operatie / ischemie = dotteren of bypass

eventueel harttransplantatie

• Medicijnen• Na beperkt (< 3gr zout per dag)

• Vochtbeperking (1,5-2l/p dag)

• Balans in rust/activiteiten• Goede voedingstoestand• Stop met roken• Gewichtsvermindering

Weetjes:-hartfalen hoeft niet chronisch te zijn-wel → levenslang medicatie-therapietrouw is erg belangrijk-basistherapie=diuretica + ACE

remmers-dagelijks wegen (toename gewicht

>2kg is bijstelling medicatie

-afraden NSAID’s te gebruiken (leidt tot oedeem en nierfunctie stoornissen(voltaren/naproxen/brufen)

-lichaamconditie op peil houden

Complicaties

Vaak na infecties→ Aanbeveling tot griepspuit

Acute hartstilstand → t.g.v. ritmestoornissen

Na ernstige overvulling- bv. Teveel vocht/zoutinname- bv, na bloedtransfusie (furosemide!)- bv. Na teveel en te langdurige infusietherapie

delier

Wat zijn mogelijke verpleegproblemen bij decompensatio cordis ?

1. Beperkte inspanningstolerantie bij ontoereikende zuurstofvoorziening2. Risico op overvulling3. Risico op inadequate therapiediscipline (dieet, vochtbeperking,

inname medicatie, conditie, roken)4. Ondervoeding bij misselijkheid; anorexie t.g.v. veneuze stuwing rond

maag-darmkanaal 5. Verminderde perifere weefseldoorbloeding bij veneuze stuwing t.g.v.

rechtsdecompensatie6. Angst bij kortademigheid7. Vrees bij progressie van de aandoening8. Zelfzorgtekort bij dyspnoe en moeheid9. Risico op verminderde zorg voor huishouden10. Verstoorde slaap bij nachtelijke dyspnoe , nycturie en of angst

Tekenen van verslechtering, verpleegkundige observaties op?

Astma Cardiale

Principe → plotseling ernstig falen LV → druk in vena pulmonalis ↑

daardoor vocht in interstitium van de long↓Alveoli vullen zich met vocht → longoedeem

Symptomen: -dyspneu/tachypneu/tachycardie -roze schuimend sputum -naar lucht happen → recht op zitten -angst/RR↑/transpireren↑

Interventies

• Snelheid geboden

• Dreiging tot stikken• 02 → masker/bril – 10l/p min

• Nitroglycerine sublinguaal

(mag niet standaard)

• Diureticum IV (lasix 80-120 mg)

• P/RR/Diurese metingen frequent• Let op shock verschijnselen• Patiënt niet laten inspannen

• Patiënt geruststellen

Beter gaat het met de patiënt als:

*benauwdheid↓*diurese opgang komt

*RR↓

Psychosociale aspecten

• Rouw/verdriet om wat men niet meer kan

• Gevoel van afhankelijkheid

• Aantasting eigenwaarde

• Ontzien van de naasten/ sociaal isolement

• Angst voor toekomstperspectief

• Moeite met gedragsveranderingen, bv. Huishoudelijke taken ruim spreiden.