ders 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · sınıfa yine bir küçük grup...

13
DERS 5 “Biz Kimiz?”: Kimliklerimizi Konuşmak * Kazanımlar: 1. Farklı kesimlerin farklı kolektif kimlik anlayışları olduğunu fark eder. 2. Kimliğin çoğul olduğunun farkına varır. 3. Kimlik tartışmalarının etkileri ve sonuçları üzerine düşünür. Süre: 90 dk. Malzemeler: Tahta kalemi, poster kâğıdı, uhu-tag. Ön Hazırlık: Yalçın Doğan’ın köşe yazısı (Ek 3) ile Herkül Millas’ın (Ek 4) metnini öğrenci sa- yısı kadar çoğaltın. İlgili Dersler: Felsefe, Sosyoloji, Demokrasi ve İnsan Hakları. (*) Dersi geliştirenler: Mutlu Öztürk, Melisa Çakmak

Upload: others

Post on 10-Sep-2019

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

DERS 5

“Biz Kimiz?”: Kimliklerimizi Konuşmak*

Kazanımlar:1. Farklıkesimlerinfarklıkolektifkimlikanlayışlarıolduğunufarkeder.2. Kimliğinçoğulolduğununfarkınavarır.3. Kimliktartışmalarınınetkilerivesonuçlarıüzerinedüşünür.

Süre: 90dk.

Malzemeler: Tahtakalemi,posterkâğıdı,uhu-tag.

Ön Hazırlık: YalçınDoğan’ınköşeyazısı(Ek3)ileHerkülMillas’ın(Ek4)metniniöğrencisa-yısıkadarçoğaltın.

İlgili Dersler: Felsefe,Sosyoloji,DemokrasiveİnsanHakları.

(*) Dersigeliştirenler:MutluÖztürk,MelisaÇakmak

Page 2: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

2 ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org

Süreç:

1. Etkinlik (30 dk.)

Öğrencilereikigörselgöstereceğinizivebunlarınüzerinden“BizKimiz?”sorusunutartışacağını-zısöyleyin.“ÜçTürkBüyüğü”görselini(Ek1)projeksiyonileduvara/tahtayayansıtın(yadagrupsayısıkadarçoğaltıpdağıtın).Sınıfa“Buresimdenelervar?Nelergörüyorsunuz?”sorusunuyöneltinvegelencevaplarıtahtayalisteleyin.Busoruileöğrencilerin,görseldekullanılanobjele-rin,insanlarınveşekillerinfarkınavarmasınısağlayın.

Sonrasınıfıküçükgruplarabölünve“Buresim‘Bizkimiz?’sorusunanasılcevapveriyor?”,“Res-minaltınabirsloganyazsanız,neyazarsınız?”sorularınıtartışmalarınıisteyin.Gruplarabirersöz-cüseçmelerigerektiğini,grubuntartışmalarınıbusözcününaktaracağınıhatırlatın.Sorularınce-vaplarınıaldıktansonra“Buresimkimleridışarıdabırakıyor?”sorusunudatartışmalarınıisteyin.Grupsözcülerininsöylediklerinitahtayalisteleyin.Cevaplarüzerinekısabirtartışmayürütün.

Butartışmadansonra,ZekiFaikİzer’in‘İnkılapYolunda’görselini(Ek2)tahtayayansıtınvegruplarınbiröncekietkinliktekisorularıtekrartartışmalarınıisteyin.Gelencevaplarıyinetahta-yalisteleyin.Sonolaraksınıfa“Buikigörselikarşılaştırsak,nelersöylerdiniz?”sorusunusorarakkısabirtartışmayürütün.

ÖĞRETMENE NOT 1: ‘Üç Türk Büyüğü’ görselinde, görselin üstünde soldan sağa sırasıyla Oğuz Ka-ğan, Dede Korkut ve Atatürk’ün yüzleri yer alıyor. Oğuz Kağan, ilk Türk devletinin kurucusu olması, Dede Korkut, Oğuz Türklerinin en bilinen epik destanının yazarı olması ve Atatürk ise Türkiye Cum-huriyeti’nin kurucusu olması nedeniyle seçilmiş erkek karakterlerdir. Görselin altında ise, bu karak-terlerin yaşadıkları dönemlere ait izler görülüyor. Görselde, Oğuz Kağan’ın dönemine dair yazıtlar ve çadırlar, Dede Korkut dönemine dair Dede Korkut Kitabı, Atatürk dönemine dair ise İstiklal Mücade-lesi ile Türkiye Büyük Millet Meclisi var. Görselin en belirgin mesajının, Türklerin köklü bir millet ol-duğu ve köklerinin Oğuz Türklerine dayanması olduğu söylenebilir. Görsel, kadınları, İslâmiyet’e ve Osmanlı’ya dair bazı unsurları ise dışarıda bırakmaktadır. ‘İnkılap Yolunda’ görselinde ise, bir taşın üzerinde başı ‘modern’ şekilde bağlı bir kadın elinde Türk bayrağını taşıyor. Bu kadına, Atatürk işa-ret parmağıyla yol gösteriyor ve kalabalık, onun gösterdiği yolu izliyor. Kadının sol tarafında elinde anayasa taşıyan ve padişah fermanını ayağıyla ezen; sol tarafında ise, silah taşıyan kadınlar yer alı-yor. Görselin solunda, ‘modern’ giyimli bir kadın ve bir erkek Atatürk’ün gösterdiği yola bakıyorlar, sağında ise sakallarından ve giyimlerinden din adamı oldukları anlaşılan kişiler ezilmiş bir şekilde yansıtılıyor. Sol üst köşede, kayalıklar üzerinde Ankara Kalesi görülüyor. Bu görselin en belirgin me-sajı, medeniyete ulaşmak için, Atatürk’ün gösterdiği yolda ilerlemek gerektiğidir.

Page 3: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org 3

2. Etkinlik (30 dk.)

Öğrencilere,“Türkiye’debiranketyapılsaveinsanlara‘Bizkimiz?’diyesorulsayadaTürkiye’nindeğişikyerlerindesokağaçıkıp‘Bizkimiz?’sorusunusorsaknegibicevaplaralırız?”sorularınıyöneltin.“Türküz,Müslümanız,Anadoluluyuz,vs.”türücevaplargelebilir.Gelencevaplarıtah-tayalisteleyin.Bunlarüzerinetartışmayapmayın.

Dahasonra,YalçınDoğan’ın2005yılındaTürkiye’dekibazıünlülere“Sizkimsiniz?”sorusunusorduğunu,aldığıcevaplarıbirköşeyazısındayayımladığınısöyleyin.Ek3’tekibuyazıyıdağıtın.İncelemeleriiçinkısabirsüreverinve“Yazıdaolupdaazöncebizimtahtayalistelediğimizyanıt-lararasındaolmayannelervar?”sorusunuyöneltin.İnsanlarınkendilerinitanımlarkenkullan-dıklarıkategorileri,sıfatlarıfarketmelerinisağlayın.

Sonra,öğrencilerebireyselolarakcevaplamalarıiçin,“YalçınDoğanbusoruyusizesorsaydı,kendinizinasıltanımlardınız?”ve“Kendiniziçinüçtanekimlikunsuruyazın,desemneleryazar-dınız?”sorularınıyöneltin.Cevaplarınıbireyselolarakönlerindekikâğıtlarayazacaklarını,sınıf-lapaylaşmayacaklarınısöyleyin.

Sınıfayinebirküçükgrupçalışmasıyapacağınızısöyleyinveşusoruyuyöneltin:“YalçınDo-ğan’ınyazısınabakarsak,insanlarkimliklerinihangikategorilerletanımlıyor?”Gruplarınbulgu-larınısınıflapaylaşmalarınıisteyin.Tahtayakategorileriaşağıdakitablodaolduğugibiçıkarma-yaçalışın.“Bukategorileriikianabaşlıkaltınatoplasaydık,bubaşlıklarnelerolurdu?”sorusueşliğinde,sınıftangelmezsesizinhatırlatmanızla,bukategorilerdenbazılarınındoğuştan,bazıla-rınınsasonradanedinilmişunsurlarolduğunufarkettirmeyeçalışın.

ÖĞRETMENE NOT 2: Bu etkinliğin sonunda, tahtaya yazılan tüm cevapların kategorilere ayrılması sonucunda, ortaya aşağıdaki gibi bir tablo çıkması öngörülüyor.

DinCinsiyet

Meslek

Etnisite

Siyasi tercih

Mekân

Yaş

Hobi

Aile

Kimlik

Page 4: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

4 ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org

Sonolaraköğrencilere,azöncekendilerinitanımlarkenyazdıklarıüçkimlikunsurunabirkezda-habakmalarınısöyleyin.Kendilerinihangikategorilerletanımladıklarınıfarkettirmeyeçalışın.Hattapaylaşmakisteyenbirkaçöğrencinin,kendikategorilerinibüyüksınıfaokumalarınıisteyin.Bazılarıilksırayatoplumsalcinsiyet,bazılarıetnisitevs.yazdıklarınısöyleyeceklerdir.Bunokta-da“‘Sizkimsiniz?’sorusuburadadeğilde,örneğinAlmanya’dasorulsaydı,aynısıralamayımıya-pardınız?”sorusunudayöneltip,kimliğinöneçıkanyanlarınındurumavemekânagöredeğişebi-leceğinifarkettirin.

3. Etkinlik (20 dk.)

ÖğrencilereHerkülMillas’ınmetnini(Ek4)dağıtın.Öncebireyselolarakokumalarını,sonrayi-negrupta“Metnintemeltezinedir?Yazarburadanesöylemekistiyor?”sorularınıtartışmalarınıisteyin.Grupsözcülerininaktardıklarıylabirsınıftartışmasıyürütün.

Dahasonra,sınıfa“Bumetnebirkarşıtezoluştursaknediyebiliriz?”ve“Karşıtezinizkendisinebumetiniçindendestekbulabilirmi?”sorularınıyöneltin.Tartışmayıyürütürkenaşağıdakinot-tanfaydalanarakNeco’nundurumunugözlerönünesermeyeçalışın.

ÖĞRETMENE NOT 3: Ayrımcılık, temelde kimlikler ile ilgili bir sorundur. Çünkü ayrımcılık, çoğun-lukla bir kimlik grubundaki insanların, farklı kimlik ya da kimlikleri dışlaması, asimile etmeye ça-lışması, hatta bazı örneklerde yok etmeye çalışmasıdır. Bu açıdan ayrımcılık ve önyargılar ile mü-cadele konusunda kimlikleri tartışmaya açmak önemlidir. Ayrımcılıkla mücadele edebilmenin bir yolu da kimliklerin tekil değil, çoğul olduğunun gösterilmesidir. Ayrıca, önce kimliklerin bileşen-lerini göstermek ve sonra farklı kimlikleri bir üst kimlik altında yeniden birleştirmeye çalışmak da farklılıklara karşı önyargıları azaltmak için kullanılan yöntemlerden biridir. Bu dersin ve önerdiği-miz tartışmaların temelde yapmaya çalıştığı budur.

ÖĞRETMENE NOT 4: Bu metin ‘Hayali Kimlik Hikâyesi’ başlığıyla 20 Aralık 2005 tarihli Zaman ga-zetesinde yayımlanmıştır. Bir Anadolu köyünde bilim insanlarınca yürütülen kimlik araştırmasının köydeki insanların yaşamlarını ne şekilde etkilediğini anlatan metnin en temel tezi, alt-üst kimlik tartışmalarının, daha önce sakin bir hayat yaşayan köylülerin huzurunu bozduğudur. Bu tez, me-tindeki “Heyet, köyün hemen dışında bahçesini işleyen Hasan’ın anası Hatice Hatun’un önünden geçerken, yaşlı kadının kendi kendine söylenerek, ‘Keşke hiç gelmeseydiniz’ dediği rivayet edilir” cümlesi ile çok belirgin oluyor. Metnin karşı tezi ise, alt-üst kimlik tartışmalarından önce de köy-lülerden en azından birinin çok da huzurlu olmadığıdır. Bu karşı tezin kanıtı Neco’nun durumudur.

Page 5: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org 5

4. Etkinlik (10 dk.)

Gruplardan,budersteyapılanetkinlikleri,kimliğintekilliğineveçoğulluğunadairyürütülentar-tışmalarıgözönündebulundurarak“Bizkimiz?”sorusunacevapverenbirpostertasarlamaları-nıisteyin.Tümposterlerisınıfduvarınaasınvegruplardan,birbirlerininposterleriniincelemele-riniisteyerekdersisonlandırın.

Metindeki “Hele komşu köyden olup, oradan geçmekte olan Necmettin’in (Neco der ona herkes) ödü kopmuş. Ne zaman ‘Nesin sen?’ diye sormuşlarsa -askerlik süresinde, karakolda, jandarma ziyaretlerinde- sonu hep fena olmuştu. Cevaplarında değil de, sanki şivesinde bir kusur bulmuş-lardı. Hiç konuşmamaya kesin kararlıydı” cümleleri, Neco’nun kendi kimliğini saklamak zorunda kaldığını göstermektedir.

ÖĞRETMENE NOT 5: Kimlik meselesini ele alırken, kimliğin çoğul olması kadar bağlamsal olması-nın da vurgulanmasının önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle, sizler de derse kimliğin bağ-lamsal olmasına odaklanan bir etkinlik ile devam etmek isterseniz, Yeşim Ustaoğlu’nun Güneşe Yolculuk filmini kullanarak aşağıdaki gibi bir etkinlik planlayabilirsiniz.

ETKİNLİK ÖNERİSİ: Mehmet adındaki İzmirli bir gencin, hem kendi başına gelen hem de şahit ol-duğu olayların sonunda kendini Urfalı Berzan olarak tanımlamasının hikâyesini anlatan filmden belirli kesitleri izletebilir ve her bir kesitin sonunda öğrencilere “Mehmet burada ne yaşadı?” ve “Peki, bu yaşadıklarından sonra Mehmet’in ‘Sen kimsin?’ sorusuna cevabı ne oldu?” gibi sorular-la öğrenciler ile birlikte İzmirli Mehmet’in Urfalı Berzan’a dönüşmesinin hikâyesini izleyebilirsiniz.

Page 6: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

6 ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org

MUTLUÖZTÜRK

GalatasarayLisesiileBoğaziçiÜniversitesiTarihBölümü’nübitirdi.Tarihöğretmeniolarakçeşitliokullardaçalış-tıvehalençalışmaktadır.İnsanHaklarıeğitimi,eleştireldüşünme,derskitaplarıvealternatiftarihöğretimialan-larındaçeşitliulusalveuluslararasıprojelerdeeğiticieğitimcisiolarakyeraldı.“DersKitaplarındaİnsanHakları”projesininilkaşamasınınkoordinatörlerinden,ikinciaşamasınınyazarvedanışmakuruluüyelerindendirve“Top-lumsalTarih”dergisiyayınkuruluüyesidir.

MELİSAÇAKMAK

LisanseğitiminiBoğaziçiÜniversitesiSosyolojiBölümü’ndeveyükseklisanseğitiminiaynıüniversiteninEğitimBi-limleriProgramı’ndatamamladı.Birsüreözelsektördearaştırmaasistanıolarakçalıştıktansonra,TürkiyeEğitimGönüllüleriVakfı’ndaveSabancıÜniversitesibünyesindekiEğitimReformuGirişimi’ndeeğitmen,projeuzmanıveölçmedeğerlendirmeuzmanıolarakçalıştı.HisarOkulları’ndaakademikdesteksorumlusuolarakgörevyaptı.Eğitim-Sen3noluşubeyebağlıKadınlarSahnesiTiyatroEkibiileKA-DEREğitimKomisyonu’nunbirüyesiolanÇakmak,Eylül2012’deİstanbulBilgiÜniversitesiSosyolojiveEğitimÇalışmalarıBirimiekibinekatılmıştır.

Buders,İstanbulBilgiÜniversitesiSosyolojiveEğitimÇalışmalarıBirimi’nin,GlobalDialogue,AçıkToplumVak-fıveİstanbulBilgiÜniversitesidesteğiyleyürüttüğü‘Önyargılar,KalıpyargılarveAyrımcılık:SosyolojikveEğitim-selPerspektifler’Projesikapsamındageliştirilmiştir.

Budersiniçeriğininsorumluluğutamamenyazaraaitolup,GlobalDialogue,AçıkToplumVakfıveİstanbulBilgiÜniversitesi’ningörüşlerişeklindeyansıtılamaz.

Page 7: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org 7

Ek 1

Üç Türk Büyüğü

Page 8: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

8 ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org

Ek 2

İnkılap Yolunda Görseli (Zeki Faik İzer)

http://emincetingirgin.blogspot.com/2009_09_21_archive.html

Page 9: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org 9

Ek 3

Kimliklerden Biri Tehditle Karşılaşırsa Tüm Kimlik Onu Korumak İçin Seferber Oluyor

İLBERORTAYLINedemekkimlik!TürkiyeCumhuriyetivatanda-şıyım,Türk’üm.1924Anayasası,kiTürkiye’ningerçekanayasasıdır,herkesten ‘Türkler’diyebahseder.

ELİFŞAFAKYazarvekelime-perestimAktivistvehürriyet-perestimAkademisyenvebilgi-perestimSolcuveHak-perestimHakaşığıveTasavvuf-perestim

HALUKLEVENTKimliksizim,hükümsüzdür.

ALİBULAÇMüslümanım.Türkiyeliyim(TCvatandaşıyım).Yazarım.İstanbulluyum.Babayım.

BASKINORANTürkiyeliTürk’üm.Bununharicindebirkimliktanımınakatılmıyo-rum.

REHAÇAMUROĞLUTürk’üm.Tarihçiyim.Eşiminkocası,çocuklarımınbabasıyım.AleviMüslümanım.Ortayaşlıyım.

OKANBAYÜLGENTürkiyeCumhuriyetivatandaşıyım.İstanbulluyum.Buikisibenimkimliğimiçokiyitanımlıyor.Başkabirsözegerekyok.

PROF.DR.TÜRKANSAYLANKemalistfeministim.Türkkadınıyım.Cumhuriyetbireyiyim.TürkiyeCumhuriyetiyurttaşıyım.Dünyavatandaşıyım.

MEHMETALTANDünyavatandaşıyım.TürkiyeCumhuriyetivatandaşıyım.Akdenizliyim.İstanbulluyum.İkincicumhuriyetçiyim.Akademisyenveyazarım.

Page 10: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

10 ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org

HAKKIKESKİNAlmanyalıTürk’üm.Türk’üm,Almanyavatandaşıyım.Bilimadamıyım.Demokratiksosyalistim.Eşitlikçiyim.Dünyavatandaşıyım.

AYNURDOĞANKadınım.Dersimliyim.Müzisyenim.TürkiyeKürt’üyüm.Aleviyim.Barışçıyım.

YILMAZODABAŞIİnsanım.Kürt’üm.Buülkevatandaşıyım.Türkkültürüneaitim.ÇünküTürkçedüşünüpTürkçeyazıyorum.ŞahanYılmazOdabaşı’nınbabasıyım.

MUSTAFAAKSUİnsanım.Çingeneyim.TürkiyeCumhuriyetivatandaşıolduğumiçinül-kemenfaatleriaçısındanTürk’üm.

ZEKERİYABEYAZTürk’üm.TürkiyeCumhuriyetivatandaşıyım.Müslümanım.Gaziantepliyim.BeyazAilesi’ndenim.İlahiyatçıvesosyoloğum.

HRANTDİNKDünyalıyım.Avrupalıyım.Türkiyeliyim.Malatyalıyım.Ermeniyim.Demokratım.

DOĞANHIZLANİstanbulluyum.Edebiyatsız,müziksiz,yemeksizyapamam.Sevdiklerimiçokseverim.Sıkıldığımyerdeincelikyüzündenkalamam.Avaretatildennefretederim.

PROF.DR.BOZKURTGÜVENÇAna-bababirvedoğmabüyümeTürk’üm.TürkiyeCumhuriyetiDevleti’ninvatandaşıyım.Meldaileevliyim,dörtçocukvedörttorunumuzvar.Kültürvarlığınınvedeğişimsürecininöğrencisi-yim.Yurttavedünyadabarıştanyanayım.

FERZANÖZPETEKAkdenizim,Akdenizliyim.Sokakköpeğiyim(onlarınmahzunluklarınıpay-laştığımainanıyorum).Aşık’ım.Sinemacıyım.Kardelenim(kardeleninkendibaşınalığınıpayla-şıyorum).

CEMBEHARİnsanım(meraklıyım).Akademisyenim.TürkiyeCumhuriyetivatandaşıyım.Yahudiyim.BoğaziçiÜniversitesimensubuyum.

Page 11: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org 11

ALEVALATLITürk’üm.CinsiyetitibarıyladaTürkkadınıyım.

TAHAAKYOLTürk’üm.Müslümanım.Eşiminkocası,çocuklarımınbabasıyım.Demokratım.Gazeteciyim.

METETUNÇAYİstanbullubiradamım.Yenişeyleröğrenmeye,eleştireldüşünmeyeçalı-şırım.Doğayıvegüzelşeyleriseverim.

SÜLEYMANDEMİRELTekkimliğimvar:Türk’üm.Sonrakileriçin,sıralamayatabitutulacakbirdu-rumgörmüyorum.

YalçınDoğan,Hürriyet,4Aralık2005.(Kısaltı-larakalınmıştır.)

Page 12: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

12 ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org

Ek 4

RivayetedilirkidörtbilimadamımızbirAnadoluköyünegidipkimlikaraştırmasıyapmış.Köyöylesıradan,dertli,amaaradahoşgünlerindeyaşandığıbirköymüş.Bayramlarda,düğünlerdesevinirmişinsanlar.Doluyağıpürünmahvolunca,donolupyollarkapanıncadamutsuzolurlarmış.Geçinipgi-derlermiş.Birbahargünüvarmışbilimadamlarımızköykahvesinevehemenkonuyagirmişler:Kimlikaraş-

tırmasıyapmayageldik,demişler.Yaşlısıgenciçıkarıpkimliklerinigöstermiş.Hasanfenatelaşlanmış-mış.Benimkiyanımdadeğil,küçüğügönderelimevdengetirsin,demiş.Heyettekileranlayışlagülümsemiş:Yanlışanladınız,bizkimliktespitiyapmıyoruz,üstvealtkim-

likleriaraştırıyoruz.BukezOsmanEfendibütünköyünadınakonuşmuş:Biz,demiş,kimliklerimizihepüstümüzdetaşırız.Bunuhiçihmaletmeyiz.SizHasan’abakmayın,ohepöyleunutkandır.Altı-mızdaise,haşa,hiçbirzamanolmazkimliklerimiz,demiş.Heyetüyeleriacıacıgülüşmüşler;amasıkılmışlardabuduruma.Köylüleredurumubaştananlat-

mayakararvermişler.Bakın,demişler,sizsongelişmelerdenveülkeyisarsantartışmalardanbütünüy-lehabersizgörünüyorsunuz.Sizinbirüstkimliğinizbirdealtkimliğinizvar.Hattabirçoklarınızınbir-dendeçokaltkimliğibileolabilir.Bizbunuöğrenmeyegeldik.ÖrneğinsizüstkimlikolarakTürkmü-sünüzMüslümanmısınız?Başkabirşeymiyoksa?Şaşkınbakışmışlarkahvedekiler.Sonunda,biztabiikiMüslüman’ızveTürk’üzdiyebirşeylerge-

velemeyebaşlamışlar;bizimiçinfarklıbirşeyduydunuzsakesiniftiradır,demişlerkaygılı.Amaheyetkesinyanıtlaristiyormuş.Tekertekerveaçıkseçikkonuşunlütfen,demişler.Ayrıca,demişler,Türki-yelideolabilirsiniz.Etnikkimlikdesözkonusuolabilir.Sonundasizinüstkimliğinizhangisi?Bunlar-danhangisiüst?Kahvedetambirsessizlik!Buişinaltındaneleryattığınıbirtürlüçıkaramıyormuşköylüler.HelekomşuköydenoluporadangeçmekteolanNecmettin’in(Necoderonaherkes)ödükopmuş.Nezaman‘nesinsen?’diyesormuşlarsa–askerliksüresinde,karakolda,jandarmaziyaretle-rinde–sonuhepfenaolmuştu.Cevaplarındadeğildesankişivesindebirkusurbulmuşlardı.Hiçko-nuşmamayakesinkararlıydı.KöyünmuhtarıMehmetsonundaşöylekonuşmuş:İlledebirtanemiolacakbukimlikdediğiniz?Hepsibiraradaolamazmı?Çünkübizhemİslâmdinindeniz,amaTürk’üzde,Türkiyeliyizde,buralıyızyani.YalnızhepimizTürkiyelideğiliz.Köydeazdaolsabazımuhacirvemübadilailelerdevar.Onlarburadandeğil,kimisiRumelili,kimisiGiritli.Kafkaslar’danolandavar.Amayinedesonundaonlarıbuköydensayarız.ŞimdionlaraTürkiyelideğilmidiyece-ğiz?Sizcebizneyizyani?Sizsöyleseniz!Bilimadamlarınıncanıiyicesıkılmış.Bakın,demişler,kimliğinizibizkararlaştıracakdeğiliz.Sizöz-

gürvatandaşlarsınız.Türkvatandaşları...Ha!Unutmadanekleyelim.Üstkimlikolarakvatandaşlıkdavar.Odaolabilir.Onudaseçebilirsiniz.Amaserbestiradeyle.Bizbukonudasonunakadaraçığız,hoş-görülüyüz,önyargımızyokvekararlarınızasaygılıyız.Amalütfenbizimbualtlıüstlübilimselaraştır-mamızayardımcıolun.Sizinbukonudabilgisizvedolayısıylakararsızolduğunuzugörüyoruz.Bakın,şunuöneriyoruz:Bizşimdiçıkıpgideceğizamasonbahardayenidengeleceğiz.Ozamanakadarbuko-

Page 13: DERS 5 - secbir.orgsecbir.org/images/haber/2011/12/ders-5.pdf · Sınıfa yine bir küçük grup çalışması yapacağınızı söyleyin ve şu soruyu yöneltin: “Yalçın Do-

ayrımcılık: örnek ders uygulamaları, istanbul bilgi üniversitesi sosyoloji ve eğitim çalışmaları birimi (seçbir), www.secbir.org 13

nuyuaranızdatartışın,birkararavarınvegeldiğimizdedebizebildirin.Gerçektendeçıkıpgitmişlerveköysakinleriisteristemezdekonuyutartışmayabaşlamış.Amabukimlikleriast-üstolarakayırmadabüyükzorluklarlakarşılaşmışlar.Biriniseçinceötekiniinkâretmişgibigeliyormuşinsanlara.Tartışmakavgalaradönüşmüş,kararsızlıklarbunalıma.Huzuriyicekaçmışköyde.Amasonundayavaşyavaş,gerekeniyapmaya,bilimadamlarınınistekleridoğrultusundabirteküstkimlikseçmeyebaşlamışlar.Amahepsiaynıkimliğiseçemiyormuş.KimisiTürkdemişkendinekimisiMüslüman.Muhacirvemü-badilkökendenolanlarhiçtereddütetmedenTürkiyeliolduklarınısöylemeyekararvermişler.Türkiye-liolmadıklarınısöylemeleridurumundayenidenyerlerindenbarklarındanedileceklerdiyekaygılanmış-lar.Necoisesorularıduymazlığagelipıslıkçalarmışonasorduklarında.Konuşsadakonuşmasadaaç-mazdaymışsanki.Herkesbusorularınsorulmasınınardındabirşeylerindöndüğünekararvermiştiamaacababuneymiş?Bilemiyorlarmışvebuyüzdençoktedirginmişler.Yazınortalarınagelindiğindeköybirkaçgrubaayrılmıştı.Bugruplararasındatatsızlıklardayaşanmayabaşlanmıştı.Ayrıkahveleregit-meyebaşlamışlardı.Birsüresonrataraflarkarşılıklı,ötekitarafınyurtseverliğinden,dinindenşüphelen-meyebaşlamıştı.Buköydeseninyerinyok,diyenlerçıkmayabaşlamıştı.Bilimadamlarımızsonbahardaköyegelincedurumufevkaladenormalbulmuşlar.Tamkafaların-

dakidurumvebeklentilerigibiymiş.Köybirkaçparçayabölünmüş,kıyasıyakimlikkavgasıyapıyor-muş.Hain,kâfir,yabancıithamlarınınbinibirparaymış.Heyetköylüleribirarayagetiripkonuşmakistemişamabunaartıkolanakyokmuş.Onlarıaynıkahvedetoplayıpbirlikveberaberliğinsağlanma-sıiçinbirüstkimlikönereceklermişamabukezdetaraflarbuncatartışmadanvesıkıntılardansonraneaynımekândatoplanabiliyornedeseçtiklerikimliktenolmakistiyormuş.Heyetoturupdurumutartışmış.Köyündurumugerçektenhiçdeiyideğil,demişler.Buinsanların

böylesinekavgalıolmasınınçoküzücübirdurumolduğunakararvermişler.Mutlakabirşeyleryapıponlarıbarıştırmalıymışlar.Bunudatekbirüstkimliksağlayabilirmiş.Türkiyelilikmi,vatandaşlıkmı,Türklükmü,işteböylebirşey.Amahangisi?Amaiştebunoktadabazıayrıntılardakendilerideanla-şamıyorlarmış.Tartıştıkçadasinirleniyorlarmış.Köylüleroakşamheyetinhararetlihararetlitartışa-rak,bağrışarakhattaaradaitişerekdeköydençıktıklarınabakakalmış.Heyet,köyünhemendışındabahçesiniişleyenHasan’ınanasıHaticeHatun’unönündengeçerkenyaşlıkadının,kendikendinesöy-lenerek,‘Keşkehiçgelmeseydiniz...’dediğirivayetedilir.

HerkülMillas,Zaman,20Aralık2005.