Yu t tn gio trong ch ngha ly khai mt s nc ng Nam biTh Vin Vn Ha Ty Nguynvo ngy 11 thng 6 2011 lc 11:48 chiuChnh ph nhiu nuc ng Nam t Philippin, Thi Lan n Indnexia u cho rng vn ly khai l do nhng bt mn v kinh t, chnh tr, x hi ca cc dn tc thiu s, ch khng c lin quan g n yu t tn gio. Song nghin cu tin trnh ca cc cuc ly khai, chng ta thy yu t tn gio c th hin rt r trong nguyn nhn, trong mc tiu, trong lc lng ky khai v trong c din bin.Sau khi Chin tranh lnh kt thc, xu hng khu vc ha, ton cu ha pht trin mnh m hn bao gi ht. Cc quc gia, cc khu vc tng cng hp tc vi nhau trn tt c cc mt ca i sng x hi v cng nhau gii quyt nhng vn ton cu. Tuy nhin, c mt xu hng khc dng nh ngc li cng ang v tip tc din ra, c biu hin ngy cng lan rng v phm vi, gia tng v cng , l xu hng ly khai. Xut hin nhiu khu vc trn th gii, nhng mt trong nhng im nng ca ch ngha ly khai hin nay l ng Nam , trong c bit phi k n ch ngha ly khai cc nc Innxia, Philippin v Thi lan. Thc ra, ly khai dn tc cc quc gia ny tn ti t rt lu trong lch s, k t khi din ra qu trnh phi thc dn ha. Song n c bit cng thng k t sau chin tranh lnh, thc nht l t sau s kin ng Timo thnh cng trong vic ly khai khi Innxia.Cc nh nghin cu cho rng, chnh s kin ng Timo to ra mt phn ng dy chuyn, c tc ng nh mt ngi n lm bng pht cc hot ng ly khai trong khu vc ng Nam . c nhiu cng trnh tm hiu v ch ngha ly khai, nhng phn ln cc cng trnh ny tp trung vo cc vn nh: nguyn nhn, biu hin ca ch ngha ly khai v nhng tc ng ca n ti khu vc. Tuy nhin, c mt vn cn b ng, l yu t tn gio trong ch ngha ly khai. Do , bi vit tp trung vo vn ny vi mc ch lm sang t them mt s vn khi nghin cu v ch ngha ly khai ng Nam .Chnh ph nhiu nc ng Nam t Philippin, Thi Lan n Indnexia u cho rng vn ly khai l do nhng bt mn v kinh t, chnh tr, x hi ca cc dn tc thiu s, ch khng c lin quan g n yu t tn gio. Song nghin cu tin trnh ca cc cuc ly khai, chng ta thy yu t tn gio c th hin rt r trong nguyn nhn, trong mc tiu, trong lc lng ky khai v trong c din bin.1. Tn gio l mt trong nhng yu t dn ti ch ngha ly khaiC quan im cho rng, tn gio l l do cn v cho mt cuc xung t sc tc v ly khai dn tc hin nay. Quan im dng nh hp l nu ta ch nhn hnh thc bn ngoi ca cc cuc ly khai: mt dn tc thiu s theo Hi gio i tch ra khi mt nc c a s l Thin cha gio, ni khc li c mt nhm ngi thiu s theo Hi gio i tch khi mt nc c a s l tn Pht gio Tuy nhin, nu xem xt k bn cht ca vn th cc cuc ly khai dn tc xut hin li do nhiu nguyn nhn khc nhau bn cnh nguyn nhn tn giao v cc nguyn nhn ny c khi cn quan trng hn, ph bin hn nguyn nhn tn gio. Quang Hng trong bi bo nhng biu hin mi ca vn dn tc v tn gio trong tnh hnh hin nay khng nh nhn t tn gio xut hin trong xung t sc tc khng nht thit n l nhn t ni tri hoc duy nht(1). iu ny rt ng vi cc phong tro ly khai ng Nam .C ngun gc su xa t trong lch s, nhng hu ht cc phong tro ly khai ng Nam u xut hin t sau Chin tranh th gii th hai. Trong thi k Chin tranh lnh, cc phong tro ny c v lng xung ri li ti bng n v bng n mc phc tp hn, nguy him hn t cui nhng nm 80 ca th k XX, c bit l t sau khi Lin X v ng u sp ko theo s ra i ca hng lot quc gia. Vic xut hin cc phong tro ly khai ny l tng hp ca nhiu nguyn nhn khc nhau, trong c nhng nhn v lch s, vn ha, nguyn nhn do bt bnh ng v kinh t, chnh tr cng vi nhng chnh sch sai lm ca nh nc trong vic thc hin cc chnh sch dn tc, c c nhng nguyn nhn do b kch ng t bn ngoi, nhng hu qu ca chnh sch chia tr ca ch ngha thc dnAche hin nay l mt im nng trong phong tro ly khai ca Innxia. Nm cc Ty Nam, cch th Giacacta khong 2000km, Ache c v tr chin lc c bit quan trng c v kinh t v qun s. Trong sut tin trnh lch s, Ache lun tn ti c lp v thc cng ng v mt min t c lp, t do c hnh thnh v cng c theo thi gian. Khi thc dn H Lan v pht xt Nht xm lc, Ache l trung tm ca cuc khng chin v cha bao gi ni y tr thnh thuc a theo ng ngha y ca n. Ache cng l mt trong nhng tnh giu c nht v ti nguyn thin nhin, ha hn mt tim nng pht trin kinh t mnh m. Song trn thc t do chnh sch tp trung ha quyn lc kinh t chnh tr cao ca chnh quyn trung ng nn n nay Ache vn cn l mnh t ngho nn lc hu. y cng chnh l ci r gy nn nhng bt bnh ca ngt nm triu ngi dn Ache. Sau khi sp nhp vo Innxia, thi gian u Ache c v th l mt khu t tr. Nhng bt u t nm 1950, Innxia bi b quy ch t tr ca Ache, sp nhp v bin Ache tr thnh mt b phn ca tnh Bc Xumatra. Tip , chnh ph lin tip phm phi nhng sai lm trong chnh sch dn tc vi Ache nh: cho di dn t Giava ti Ache khai thc ti nguyn, p bc c dn a phng, phn bit i x trong u t v pht trin. Tt c nhng iu lm cho c dn v chnh quyn Ache cm thy mnh b phn bi, b y ra ngoi l, dn ti s bt mn v phn i d di. Cha ht, khi mt s phong tro ly khai hnh thnh Ache, chnh ph Innxia khng gii quyt bng nhng bin php ha bnh, thng lng m li em qun n n p. iu ny cng lm cho ngi dn Ache bt mn n ni h gi chnh ph Innxia l bn thc dn Giava. Ngn la ly khai v th cng c c hi c thi bng ln.Tnh hnh tng t cng din ra i vi nhng ngi Moorro Philippin v nhng ngi Hi gio Min Nam Thi Lan.Bn cnh nhng nguyn nhn trn th s khc bit v tn gio cng nh nhng sai lm trong chnh sch tn gio ca nh nc l mt trong nhng nguyn nhn quan trng a ti phong tro ly khai. Hu ht cc nc trong khu vc ng Nam u l nhng nc a dn tc, a tn gio. c im a tn gio c tnh cht hai mt ca n. Tn gio c vai tr quan trng trong vic hnh thnh bn sc dn tc v ng nhin s khc bit v tn gio thng mang tnh cht ca s khc bit v sc tc. Trong nhiu trng hp, thc khc bit v tn gio, sc tc lm tng thm khong cch gia cc cng ng phi ch th v vn bn sc ch lu ca nhn dn trong quc gia m h ang c tr v c coi l nhn t chnh ngn cn s ha hp dn tc. Thi Lan l mt v d in hnh. y l t nc ca Pht gio, vn ha Pht gio. Nhng ngi Hi gio ch chim 2,3 triu ngi trong tng s 64 triu dn ca nc ny v tp trung 4 tnh min Nam. Chnh Hi gio c kt cng ng c dn y v to nn mt nn vn ha c sc cho 4 tnh min Nam ni trn. L ra chnh ph Thi lan phi c mt chnh sch tn gio hp l va pht huy bn sc ring ca Hi gio li va c th gip c dn Hi gio ha nhp vi cng ng c dn trong c nc. Nhng iu khng th thc hin. Nm 1941 chnh ph Thi lan a ra mt vn bn kht ting c tn l Php lnh ca c vua. Vn bn ny l mt mi e da trc tip n bn sc dn tc v tn gio ca ngi M Lai Hi gio lm cho h t ch lo s n ch bt bnh. Bi trong vn bn ny khng nhng quy nh cm cc trng hc M Lai, cm s dng ting M Lai trong cc c quan nh nc m cn cm c cc sinh hot tn gio. Chng hn, nhng vng Hi gio, ngy l th su hng tun b cm. Nm 1944, chnh ph Thi Lan th tiu hon ton c quan lp php Hi gio 4 tnh min Nam. Tuy nhin, s tn cng nghim trng nht vo tnh cm tn gio ch xy ra khi cc quan chc chnh ph khng nh v tr hng u ca Pht gio trong cc tnh min Nam Thi Lan. Tt c cc hc sinh ngi Hi gio phi hc lun l Pht gio, hc lch s v hc ngn ng Thi. Chnh t lc ny, cc phong tro i ly khai, i c lp bt u n ra. Nhng ngi Hi gio kt ti chnh ph Thi Lan m mu xa b ngn ng, tp tc M lai bin th h tr ngi M Lai Islam gio thnh ngi Thi.Nh vy, tn gio l mt trong nhng nguyn nhn lm xut hin ch ngha ly khai ng Nam . Song n khng phi l nguyn nhn duy nht v quan trng nht. Nguyn nhn dn ti cc phong tro ly khai cc nc ng Nam l s tng hp ca rt nhiu yu t phc tp. Trong , mu cht ca vn li nm vic thc thi chnh sch dn tc v gii quyt mi quan h dn tc mi quc gia c nhng sai lm. y l yu t hng u to ra s bt mn mt dn tc thiu s v l mnh t tt cho ch ngha ly khai pht trin. V th C.J. Chistinie trong lch s ng Nam hin i tng kt: gc r ca ch ngha ly khai l bn sc tc ngi, ng lc ca phong tro ly khai l mc cm b gt ra ngoi l ca cc dn tc thiu s, cui cng cng rt quan trng l s khc bit v tn gio.2. Tn gio l mt trong nhng mc tiu ca ch ngha ly khaiMc tiu u tin v cng l mc tiu ln nht ca cc phong tro ly khai l tch khi nh nc n ang tn ti v thnh lp mt nh nc c lp. T Mt trn gii phng dn tc Moorro (MNLF), Mt trn gii phng Hi gio (MILF), nhm Hi gio cc oan Abu Sayyaf Philippin cho n phong tro Ache t do (GAM) Innxia ri n mt trn gii phng dn tc Pattani (BNPP), T chc gii phng Thng nht Pattani (PULO) u a ra mc tiu trn. Tt nhin, khng phi ngay t u cc phong tro u a ra mc tiu r rng nh vy. Mc tiu ny cng khng nht qun v c th thay i, thm ch c cc phong tro cn i chch hng mc tiu. Chng hn, nhm Abu Sayyaf ngy cng xa ri mc tiu chnh tr ban u v dn tr thnh mt t chc khng b, bt cc, tng tin Vic tch ra thnh lp mt nh nc ring c lp khng phi l mc tiu ring ca cc phong tro ly khai cc nc ng Nam m l mc tiu ca bt k phong tro ly khai no ang din ra cc nc, cc khu vc trn th gii.Tuy nhin, vic thnh lp mt nh nc c lp cng khng phi l mc tiu duy nht ca cc phong tro ly khai cc nc ng Nam . Bn cnh mc tiu , cc phong tro ly khai ny cn c mc tiu tn gio. C ngha l cc phong tro ly khai u tranh i thnh lp mt nh nc c lp duy tr v pht trin bn sc tn gio ca mnh. Chnh v l m nhm ly khai ln nht, c nh hng nht trong cng ng Hi gio min Nam Thi Lan l T chc gii phng thng nht Pattani (PULO) thnh lp nm 1968 a ra ch trng u tranh thnh lp quc gia Hi gio c lp Pattani. Vi Abu Sayyaf - mt nhm Hi gio ly khai cc oan Philippin - cng ch trng thnh lp mt nh nc Hi gio chnh thng, cai tr bng lut Hi gio Sharia ti khu vc nhng ngi Hi gio sinh sng. Song khng ch dng li vic u tranh cho vic thnh lp mt nh nc Hi gio c lp, mt s lc lng ly khai ng Nam cn lin kt vi nhau u tranh cho mt nh nc lin Hi gio.3. Yu t tn gio trong thnh phn lnh o v lc lng tham giaR rng thnh phn lnh o v lc lng tham gia trong phong tro ly khai thng l nhng ngi theo mt tn gio nht nh no . i vi ng Nam th lc lng ny phn ln l nhng ngi Hi gio. Do , c th ni, cc phong tro ly khai y mang m sc thi Hi gio. Chng hn, Thi Lan - t nc ca hng ngn ngi cha Pht, nhng phong tro ly khai ch yu do t chc Lin Hip Hi gio ng ra lnh o nh: Mt trn dn tc gii phng Pattani (BNPP), Mt trn cch mng dn tc (BRN). c bit trong t chc Gii phng thng nht Pattani (PULO) cn c c nhng th lnh tr tng chin u Apganistan v c tim nhim t tng Hi gio cc oan qua cc trng Hi gio.Tuy nhin, khng phi bt k mt lc lng ly khai no cng i din cho quyn li chung ca cng ng cng tn gio vi h. C nhng t chc ly khai lc u chin u v c mc tiu chung ca dn tc, nhng sau ngy cng i chch hng mc tiu ban u, xa dn li ch dn tc. Nhm Abu Sayyaf l mt v d. Nm 1991 nhm ny tch ra khi MILF, ch trng ca nhm l thit lp mt nh nc Hi gio chnh thng, cai tr bng lut Hi gio Sharia. Nhng trong qu trnh tn ti, Abu Sayyaf dn dn tr thnh nhm Hi gio ly khai cc oan. Ngi ta cho rng hot ng ca t chc ny ging vi ch ngha khng b hn l mt cuc Thnh chin, hn l u tranh cho tng lai ca o Hi.Ngoi ra, cc phong tro ly khai ng Nam cn nhn c s gip ca cc lc lng Hi gio bn ngoi. c rt nhiu bng chng cho thy cc cuc ni dy ca cc lc lng Hi gio min Nam Thi Lan c s mc ni v nhn c s h tr t cc nhm Hi gio cc oan nc ngoi, nht l Malaysia, philippin, Innxia, thng qua cc t chc KMM, GAM, Abu Sayyaf. Thm ch ngi ta cn thy s c mt ca t chc khng b ni ting th gii l Al Qaeda ng Nam .4. Yu t tn gio trong tc ng ca n i vi ch ngha ly khaiTrong cc phong tro ly khai ng Nam , tn gio c xem l my pht in, c tc ng mnh m ti tinh thn ca cc lc lng ly khai.C.J. Christine trong lch s ng Nam hin i vit: iu c bit quan trng l Hi gio khng th b xp trong phm vi bn sc ca ton b mt dn tc no m n c th tc ng nh mt lc lng c lp quan trng(2). Mt cu hi t ra l: v sao tn gio c bit l Hi gio li c tc ng to ln nh vy trong cc phong tro ly khai?Trc ht, mt c im d nhn thy cc quc gia ng Nam l nhng nc ny u a dn tc, a tn gio. Cc lc lng ly khai khn kho li dng s khc bit v tn gio ny c v v lm tng thm ch quyt tm ly khai. Thi Lan, cc lc lng ly khai s dng cc bin php khc nhau c v v kch ng s ni dy ca qun chng. Mt trong nhng bin php l h c tnh khot su thm s khc bit v vn ha, tn gio gia nhng ngi M Lai Hi gio vi a s ngi Thi Lan theo Pht gio, t khi dy v lm tng thm lng hn th dn tc trong ngi M Lai Hi gio. Chng hn, h t chc thuyt trnh cc thnh ng, trng hc Hi gio, mt tinh biu tnh chng chnh ph, vn ng qun chng gia nhp vo cc t chc ly khai. H cn phn pht truyn n tuyn truyn lch s o Hi v ln n s i x tn bo ca ngi Thi i vi M Lai Hi gio. Philippin cc lc lng lnh o phong tro ly khai cng s dng tn gio nh mt th v kh tinh thn li ko nhng ngi dn bt mn vi chnh ph. Rt nhiu t chc Hi gio c thnh lp t nc ny nh: Hi gio Philippin, phong tro Hi gio tin b, Hi ngh Hi gio ti cao PhilippinMc ch ca cc t chc ny l tng thm y thc Hi gio, tinh thn on kt v thng nht ca ngi Mro trong cuc u tranh chng chnh ph Thin cha gio. Cc t chc ly khai cng rt quan tm ti vic a cc tn hnh hng ti Mecca, a sinh vin i hc cc nc Hi gio trung cn ng t cng c thm lng m o ca h.Tn gio khng ch l mt trong nhng nguyn nhn dn ch ngha ly khai, v cng khng ch l mt trong nhng mc tiu m ch ngha ly khai hng ti, tn gio cn l mt trong nhng nhn t lm cho ch ngha ly khai din ra trm trng hn. V sao vy? Mt nguyn nhn d dng nhn thy l t c mc ch ly khai, cc lc lng ly khai s dng tn gio c v v kch ng ngi dn tin hnh nhng cuc thnh chin. H xem thnh chin l bn phn ca cc tn bo v lnh th, bo v t ai v bo v bn sc dn tc. C th ni, t tng thnh chin, t v o v cc hot ng khng b ca cc t chc ly khai ng Nam li nhng hu qu nng n. Khng ch gy nn s thit hi v ngi v ca m cn gy nn s bt n nh v chnh tr ca cc quc gia trong khu vc. trong khong t thng 1.2004 n cui nm 2005 b kch ng bi t tng thnh chin ca cc nhm dn qun Hi gio min Nam thi Lan tin hnh cc hot ng khng b lm cho hn 1000 ngi thit mng. Tiu biu nh cc v tn cng n cnh st ng lot (2001), tn cng lc lng qun i tnh Narathivat (2003). Ino, ngoi Ache, cui th k XX u th k XXI, bng pht tr li cuc xung t tn gio gia nhng ngi Hi gio (chim 55%) v nhng ngi Thin cha gio (chim 44% dn s) Maluku. Bt chp s c gng ca chnh ph Ino v cc t chc quc t, nhng xung t tr nn ht sc c lit khi ngi Hi gio ku gi Thnh chin chng slaij ngi Thin cha gio v nhng ngi Thin cha gio cng ku gi u tranh tch khi khu vc ny. Cc cuc xung t trong hai nm 1999 v 2000 y lm cho khong 4000 ngi thit mng, hng nghn ngi nh b thiu hy k c th Thin cha gio v Hi giaoskhieens hng trm nghn ngi phi chy lnh nn. V nh cao ca cuc xung t xy ra vo ngy 18.6.2000 khi nhng ngi Hi gio gy ra v thm st lng Duma trn o Humahera , git hn 1000 ngi theo Thin cha gio(3).Theo di tin trnh ca cc phong tro ly khai ng Nam , iu d nhn thy l mt trong nhng yu t lm cho phong tro ly khai tr nn phc tp, ko di. Vic gii quyt vn ly khai cu cc chnh ph cng tr nn nan gii hn.Trong thc t, trc s bt mn ca cc lc lng ni dy, chnh ph cc nc cng p ng mt phn quyn li v kinh t v chnh tr cho h, song khng phi v th m cc phong ro ly khai lng xung, ngc li cn bng ln mnh m. Nguyn nhn khng phi ch v cc ngun u t ca chnh ph khng xung c cc vng dn tc thiu s m cn v chnh ph vn cha c mt chnh sch hp l i vi tn gio ca h.Cho n nay, tnh hnh ly khai cc nc ng nam vn cha i n mt gii pp tha ng. Nguyn nhn dn n cc phong tro ny rt phc tp v chng cho. Do vy, gii quyt c vn khng phi mt sm mt chiu. N i hi chnh ph cc quc gia khoog ch a ra nhng chnh sch hp l pht trin kinh t, vn ha, x hi m cn phi tn trng bn sc vn ha ca cc dn tc thiu s trong c mt nhn t quan rng l tn gio.Ch thch:1. Quang Hng, Nhng biu hin mi ca vn tn gio dn tc trong tnh hnh hin nay, Tp ch nghin cu Tn gio s 2-2003, trang 7.2. Clive.J.Christie, Lch s ng Nam hin i, Nxb CTQG 2000, trang 338.3. Nguyn Kim Minh, Vn ly khai dn tc ng Nam v nhng tc ng ca n ti khu vc t 1991 n nm 2000 (lun vn thc s khoa hc lch s nm 2006), trang 62.PGS.TS Lng Kim Thoa (K.S), ThS Mai Th Hnh (K.VNH), (ng trn tp ch ng Nam s 11/ 2008)

u l nguyn nhn gy bt n ti min nam Thi Lan?Ngoi trng hai nc Thi Lan v Malaysia ang gp nhau ti trung tm hnh chnh Putrajaya, min ng Malaysia, tm cch tho g tnh trng bo lc ang leo thang cc tnh min nam Thi Lan v c nguy c lan sang Malaysia.Bo lc ti min nam Thi Lan n ra t thng 1.2004 bng cuc tn cng ca lc lng ly khai vo kho v kh ca qun i tnh Narathiwat, ly i hn 300 khu sng v lm cht 4 lnh quc gia. K t , c hn 2.000 ngi gm thng dn, c ngi theo o Pht ln o Hi, v binh s thit mng trong cc t tn cng ca cc phn t Hi gio ly khai.Lo s b tn cng bt ng bi nhng k ni lon, lo s phn ng ca qun i trn p qun ly khai kiu "bt nhm hn b st", nhiu dn thng y vt bin tri php sang Malaysia t nn. Cui tun trc, 24 thng dn Hi gio chy sang nc lng ging.Trc , hi thng 12.2006, mt nhm 20 ngi tm lnh sang Malaysia; mt chuyn bay khc cng tng a 131 ngi Hi gio sang Malaysia hi nm 2005. Nhng ngi ny ni rng h khng mun t nn chnh tr m ch mong c pha Malaysia gip chm dt bo lc qu nh.Mt s thng tin cho rng s bt n trin min ni ny l do xung t tn gio gia ngi theo o Hi, vn chim a s min nam Thi Lan, v ngi theo o Pht. Nhng Ngoi trng Malaysia Datuk Seri Syed Hamid Albar khng nh trong cuc hp bo sau khi hi m vi ngi ng nhim Thi Lan Nitya Pibulsonggram rng tn gio khng l nguyn nhn. ng ni: "Ngi theo o Pht v ngi theo o Hi chung sng tt p vi nhau y t xa xa. Nguyn nhn su xa l cm gic b c lp, bt mn nhng phn t ly khai".Ci cm gic "bt mn, b b ri" ny hnh thnh t lu khi ng bin gii Thi Lan - Malaysia c xc lp hi u th k trc. Hip c Anglo-Siamese c k nm 1909 ti Bangkok gia Thi Lan v Anh quc, khi y ang t ch h t nc Malaya (Malaysia ngy nay).Hip c ny trao v tay Thi Lan 3 tnh Narathiwat, Yala v Pattani vn thuc quc gia Malaya thi , nhm i ly s "hp tc Anh quc - Thi Lan" lm i trng vi s cai tr ca Php 3 nc ng Dng. iu ny gy nn s chng i ca ngi Pattani (gm 3 tnh ni trn), bi h bt bnh v s thng tr ca ngi Thi ln min t ny. T ra i "phong tro ly khai Pattani", v sau nng ln thnh "Nh nc Hi gio Pattani".Bn tnh bin gii Thi Lan gm Satun, Songkhla, Yala v Narathiwat t lu tr thnh chin a ca qun Hi gio ly khai, trong khi 4 tnh Kedah, Kelantan, Perlis v Terengganu Malaysia c xem l "hu c" ca lc lng ny. Trong nhng nm vo thp nin 70, Malaysia dng hng lot ro chn ngn nn bun lu qua bin gii cng nh ngi di c tri php.Di thi cu Th tng Thaksin, nm 2004 Thi Lan k mt tha thun cng Malaysia pht trin kinh t vng gip ranh gia hai quc gia, bao gm m mang ng s, pht trin du lch, o to nhn lc... nhm nng cao i sng ngi dn vng bin. Song nhng n lc y vn khng xoay chuyn c tnh hnh, khin thng 7.2005 cu Th tng Thaksin phi c nhng n cng rn nhm trn p lc lng ni lon.u thng 9.2006, Tng t lnh lc qun, tng Sonthi Boonyaratglin, c chnh ph Thaksin ng h ti a "dp lon". Khi chnh quyn Thaksin khng cn sau cuc o chnh ngy 19.9.2006, tng Sonthi v chnh quyn qun s lm thi c thi mm do hn i vi qun ly khai. Song nhng "c ch" y thin ch ny vn khng em li kt qu c th no trong khi bo lc ngy cng c chiu hng leo thang.T.MXu hng mi trong lin kt kinh t ng

15:58| 12/06/2009

(CSVN)- Do nhng iu kin pht trin kinh t khu vc v th gii thay i, c hai nhn t (s chuyn hng sang nn kinh t th trng v chin lc m ca ca ng ) vn gi vai tr quan trng trong trin vng pht trin kinh t. Nhng do s tng nhanh u t nc ngoi vo ng v s ln mnh ca Trung Quc lm thay i v tr ca ng trong nn kinh t ton cu, thay i m hnh tng trng ln sng cng nghip trong khu vc.Di tc ng ca cuc khng hong kinh t v s chuyn hng ca u t trc tip nc ngoi, s ln mnh ca nn kinh t Trung Quc (c qui m ln phm vi pht trin) lm thay i ln sng cng nghip v hnh thnh tin trnh pht trin kinh t ng theo ba xu hng mi sau:Th nht,s khc bit trong c cu cng nghip gia cc quc gia khu vc vn tn ti, mc chnh lch cng ngh c thu hp;Th hai,hnh thnh xu hng phn chia lao ng mi da trn chui gi tr gia tng.Xu hng phn chia lao ng da trn c s chui gi tr gia tng th hin r m hnh pht trin cng nghip mi ca ng . chnh l c s mi cho mi lin kt pht trin cht ch gia cc quc gia. V nguyn tc, tt c cc nn kinh t tham gia vo chui gi tr ny u c c hi cho s pht trin;Th ba,do xu hng ton cu ha v pht trin kinh t da vo tri thc, cc quc gia ng i sau phi c nhng giai on rt ngn trong tin trnh pht trin ui kp cc quc gia i trc nh nhng bc nhy vt trong pht trin cng nghip v hng trc tip n nhng cng ngh tinh so. Hn Quc v Malaysia l nhng in hnh ca cch tip cn ny chu . Trung Quc v n cng i theo nhng kinh nghim thnh cng . L d nhin, nm bt c nhng c hi ln nht, cn c nhng i hi nh: s pht trin cng ngh, ngun ti chnh v nhn lc thch hp, chin lc th trng hp l v mc lin kt kinh t vi khu vc v th gii. Nhng yu cu ny cc nc ng i sau khng th p ng ngay c. Do vy, thi gian cn thit thu ht vo ln sng c cu trong m hnh ln sng v hng ti nhng nc thang cng ngh mi trong m hnh chui gi tr gia tng rt khc nhau gia cc quc gia ph thuc vo tnh hnh v nng lc c th ca mi nc. Nhn chung cc quc gia km pht trin ng nh nhm cc nc Campuchia, Lo, Myanmar v Vit Nam ang gp nhiu kh khn trong vic tham gia vo h thng phn chia lao ng khu vc. Trong khi , Trung Quc nh c qui m kinh t v sc mnh kinh t ca mnh, c bc nhy vt ln bc thang cng ngh cao hn. Trung Quc tr thnh in hnh ni bt v kh nng thu hp chnh lch pht trin kinh t vi cc nc pht trin.Cng vi s gia nhp ca Trung Quc vo ASEAN, tip n l Nht Bn v Hn Quc (ASEAN+1), qu trnh lin kt kinh t ng s ngy cng tr nn nng ng hn, bi l, mc d khng mnh nh nhng i tc khc, song ASEAN vn l trung tm ca mi n lc lin kt trong khu vc. Cc nc c, Trung Quc, n v Nht Bn u ang c gng hi nhp vo ASEAN v nh vy thit lp c mi quan h lu di vi cc nc khc ng . M hnh lin kt ang c xu hng hng ti c cu t chc ASEAN + 1 (Trung Quc), ASEAN + 3 (Trung Quc, Nht Bn v Hn Quc), ASEAN + 5 (Trung Quc, Hng Cng, Nht Bn, Hn Quc v i Loan). Cuc gp u v Hp tc kinh t chu Thi Bnh Dng hin ang pht trin rt nhanh trong khu vc. Qu trnh ny to ra sc mnh mi cho s pht trin ng , thc y nhiu c hi pht trin trong khu vc. Lin kt ng ang khuyn khch xy dng v cng c nhng khi lin kt kinh t v ti chnh thng qua cc c cu t chc cht ch. ng c gng thit lp nhng hnh lang pht trin trong cc nn kinh t ASEAN v gia ASEAN vi Trung Quc. Nhng chng trnh ny c trin vng rt sng sa. Tc thc hin ang c thc y, c bit cc chng trnh c s hp tc ca Trung Quc. Tuy nhin, iu quan trng cn thy l, to ra nhng c hi pht trin tt hn v cho cc nc ASEAN km pht trin hn (Campuchia, Lo, Myanmar v Vit Nam) c th tip cn c vi nhng c hi ny nhm thu hp chnh lch pht trin trong khu vc, th cc chng trnh ny cn c thc hin trn qui m ln c nhng ni c iu kin kinh t, x hi v a l kh khn nh pha ty nam Trung Quc.Cc qu trnh lin kt song phng hin ang c thc y. Nhiu nc ang hp tc vi nhau thng qua hng lot nhng hip nh thng mi v u t song phng. Nh c nhng hip nh song phng , mt s nn kinh t ASEAN nh Singpaore, Thi Lan pht trin. iu ny khuyn khch s pht trin kinh t trong bn thn mi nc ASEAN v to ra s cnh tranh mnh m hn. ASEAN ang th nghim nhng hnh thc lin kt mi nh 10 x ( bt k quc gia no trong ASEAN c kh nng u c tham gia vo cc chng trnh lin kt) v 2+x (ch 2 quc gia c php tham gia).Tuy nhin, vic y mnh qu trnh hp tc song phng c th gy ra nhng nh hng tiu cc n nhng c gng lin kt khu vc. Bi v, cc quc gia ny phi thc hin nhiu hip nh song phng thay v ch thc hin duy nht mt hip nh a phng. Cc chnh ph v doanh nghip c th phi chu tc ng ca Bt m chu (Asian noodle bowl) hoc chu tc ng ca lc ly tm centrifugal. Cc khon chi ph kinh doanh tng c th lm rng thm mc chnh lch pht trin gia cc nn kinh t. S xut hin ca cc i tc bn ngoi trong m hnh lin kt ca ASEAN (ASEAN +1); ASEAN +2 (c v Newzealand); ASEAN + 5 v xu hng hng ti cng ng kinh t ng s lm mnh thm lc ly tm trong cc nn kinh t ASEAN. Thm ch, ASEAN s b yu i nu nh cc nn kinh t ng Nam khng khc phc c kh khn ny. Hn na, ASEAN cng ang th bt li c hu, l s cnh tranh vi Trung Quc, n v Nht Bn Mc d Cng ng kinh t ASEAN c coi l chng trnh u tin gii quyt nh hng ly tm ny nhm to ra sc mnh pht trin mi cho ASEAN. Qu trnh lin kt kinh t ASEAN v tnh hnh hin nay chng t rng, vic thc hin theo nh cam kt s gp kh khn.So vi Lin minh chu u hoc Hip nh thng mi t do Bc M, chnh lch lin kt ASEAN di gc mt khu vc cn kh lng lo. Do mc pht trin thp v chnh lch kinh t ln cho nn ng lc lin kt kinh t ca ASEAN cng yu hn v ASEAN thiu u tu mnh c kh nng dn dt, ch o qu trnh lin kt. Nhng khim khuyt cn tr qu trnh lin kt kinh t ASEAN, ng thi cng l nhng thch thc i vi ASEAN. Cng chnh s yu km khch quan ny to ra xu hng n trnh cc cam kt khu vc gia cc nn kinh t v do b li cun vo cc mi quan h v cc hip nh hp tc song phng vi cc i tc mnh hn bn ngoi khu vc nh Trung Quc, n , Nht Bn v M. Xu hng ny s tc ng tiu cc n trin vng ca ASEAN bi v n xo b dn nhng thun li pht trin c th c khuyn khch bi lin kt khu vc.Mt s nc ASEAN hin ang phi i din vi nhng bt n v chnh tr v x hi. Mu thun tn gio, chng tc v nhng bt ng v li ch quan im hin ang l nhng vn ni cm Innsia, Myanmar, Philippin v Thi Lan. Nhng mu thun ny kh m c th gii quyt c trong thi gian ngn. Thay v phi tp trung mi c gng cho cc hot ng lin kt ASEAN, chnh ph cc nc ny buc phi u tin gii quyt nhng vn ni b. Cng ng kinh t ASEAN - mt c cu t chc lng lo ca tin trnh lin kt ASEAN do s kh m c th tr thnh hin thc. Nhng kh khn ny li c tng thm bi mt vi s khc bit nh s a dng v vn ha, s khc nhau v quan im pht trin nn tng dn ch trong khu vc, nhng xch mch tim tng c hu gia cc thnh vin ASEAN v cc quc gia ngoi ASEAN (v d mu thun b bin pha nam Trung Quc) v thiu mt lc lng mnh dn dt sut qu trnh lin kt.V vy duy tr v cng c vai tr ASEAN trong qu trnh pht trin ng v nng cao nng lc cnh tranh ca mnh (m cho n nay vn cha th bng kh nng cnh tranh ca Trung Quc, n v Nht Bn), cc nc ASEAN cn phi c bc t ph trong nhn thc v c bc quyt nh hng ti lin kt. Vn khng cn l tnh hiu qu ca s lin kt, m quan trng nht l, s tn ti ca ASEAN - nhm chnh trong lin kt vi cc i tc khc.

Cc t kha theo tin:

TS. Phm Th Thanh Bnh (Vin Kinh t v Chnh tr Th gii)

Vn ho: mt tin hi nhp kinh tTh Hai 18, Thng Su 2007,BTV:DTThng qua mt s khi nim c bn nh ton cu ho, khu vc ho, bn a ho, bi vit cp n yu cu khch quan ca hi nhp quc t, so snh vai tr ca nhn t vn ho trong pht trin v hi nhp chu u v chu , c bit vai tr ca cc nhn t vn ho trong hi nhp v pht trin Vit Nam. Bi vit cng xut mt vi kin ngh v chnh sch vn ho.Nhng nghin cu gn y v m hnh pht trin ca cc quc gia u c bit ch n vn : yu t vn ho ng mt vai tr nh th no trong tin trnh hi nhp v pht trin ca cc quc gia. iu ny thng c tho lun si ni khi cp n ci gi l m hnh ng vi thc tin pht trin cc quc gia v khu vc cng nghip mi ng (NICs) vn c truyn thng vn ho Nho gio nh Hn Quc, i Loan, Singapore v Trung Quc. V mt khi nim mang tnh ph qut ra i: khi nim gi tr chu hay gi tr ng . Vit Nam, do nhiu nguyn nhn, m ch yu l nguyn nhn trnh kinh t, tuy vn cha c a vo nhm ny, nhng ngi ta vn mong i mt s pht trin ng qui ca n. Khu vc ng c cu to bi ba vng trn ng tm: Vng trn ht nhn l AFTA hay ASEAN-10; vng trn ln hn na l ASEAN-10 + 3; c ch tip theo l ASEAN - 10 + 1 (Trung Quc/ Hn Quc/Nht Bn). Nu m rng hn na chng ta s gp hai vng trn v i giao nhau l c ch - u (vi ASEM) v Chu - Thi Bnh Dng (vi APEC). Vi tiu ch v truyn thng vn ho ch vung, ng bao gm cc quc gia ng Bc (Trung Quc, Hn Quc, Nht Bn), cc quc gia ng Nam trong trc ht l Vit Nam, Singapore v mt s nc m Hoa Kiu ng vai tr then cht v kinh t.Tuy nhin, do qu nhn mnh ci c th, nn mt s nh nghin cu b qua hoc t ch nhng nt ng nht gia nhng gi tr ng v gi tr phng Ty cng nh gi tr nhn loi ni chung. Cng theo nh vy, ngi ta d i n mt suy din l chu phi i con ng ring ca chu , phng Ty l phng Ty, phng ng l phng ng (West is west, East is east...). Trong khi , phng php lun ca trit l m-dng phng ng t nhiu nghn nm nay li l trong dng c m, trong m c dng, trong s khc bit hay thm ch i lp vn c ng nht, v ngc li, trong s ng nht vn c khc bit hay i lp. chnh l nguyn l ca s trng tn v pht trin theo v tr quan Kinh dch.Vi mt quan nim nh th, bi vit ny c gng lm r vai tr ca vn ho vi t cch tin cho hi nhp kinh t quc t cng nh hi nhp v mi phng din khc ca Vit Nam trong khung cnh ton cu ho mnh m ngy nay.1. Khi nim bn a ho, khu vc ho v ton cu hoNi khu vc ho (Regionalisation) v ton cu ho (Globalization) l t trong s tng phn vi qu trnh gi l bn a ho (Localization, ting Trung Quc: Bentuhu / Bn th ho). Vy l chng ta s c ba vng trn ng tm biu th ba qu trnh khc nhau theo qui m t nh n ln:G: Ton cu hoR: Khu vc hoL: Bn a hoHai mi tn biu th hai qu trnh ngc chiu nhau: Mi tn ly tm (chiu nm ngang) biu th xu hng v qu trnh m rng; mi tn hng tm (chiu thng ng) biu th xu hng v qu trnh ng ho hay bn a ho t cc hin tng ton cu.Bn a ho l khi nim ra i trc hai khi nim thi thng kia. l mt qu trnh trn c s truyn thng vn minh v ch chnh tr x hi ca dn tc v quc gia m hp thu v bin ho cc yu t vn minh hin i ca th gii, ti to nn vn minh ca bn thn phc v cho n nh v pht trin ca t nc. Trn s ta thy n l mtxu hng hng tm, t bn ngoi i su vo bn trong. y l mt hin tng v tr thnh mt ng lc thc y s pht trin ng k t sau Chin tranh th gii II. Nhng trc trong nhiu th k, phng Ty cng tng tin hnh bn a ho cc thnh tu vn minh n t phng ng (lc a - u), bin cc thnh tu thnh sn phm cng ngh v thng mi, thc y s pht trin mnh m ca ch ngha t bn.Bn a ho i hi mt thc t ch, mt s nh v a l vn ho (Cultural Geography) v xc nh ng n trnh kinh t ca quc gia, cc nhim v v bc i c th cho chin lc pht trin quc gia ngang tm thi i v dn nhp vo nhm cc quc gia tin tin. i vi mt quc gia m kinh t chm pht trin, th vn khng phi l tp trung vo vn ho, m l phi u tin ton din cho nhim v pht trin kinh t. Nu lm ngc li, th s km hm s pht trin kinh t v do nn vn ho d c sc n my cng khng th to sng c.Khu vc ho c xem nh mt s lin kt gia cc quc gia hay cc t chc bn trong ca cc nc cng khu vc a l nhm gii quyt cc vn ni b khu vc cng nh tng sc cnh tranh quc t ca c khu vc (v d Lin hip than v thp ca chu u nhng nm 50 th k XX). Vy khu vc ho l mt qu trnh trung gian hai mt, hay din ra theo hai hng tng phn nhau: hng ngoi (ton cu ho) khi nhn nhn t cc quc gia v hng ni (bn a ho) khi xt t gc cnh tranh ton cu. Khuynh hng khu vc ho t nhng thp nin gn y cng c gia tng trn khp cc chu lc v lin chu lc. T hnh thnh khi nim ch ngha khu vc (Regionalism) v tr thnh mt i trng ca ton cu ho.Ton cu ho c cc c quan nghin cu v cc hc gi bn n si ni t u thp nin 90 ca th k XX. l mt khi nim qu rng v tr thnh mt t thi thng (mode) khng ch ca gii hc thut m cn ca dn gian ni chung (1, tr.17).Ton cu ho l mt tin trnh a h (1, tr.19). N c ba xu th l ton cu ho th trng, ton cu ho vn ho v ton cu ho an ninh. Trong ton cu ho th trng l ton din hn, pht trin hn(2).Cc cch nhn ton cu ho kinh t c th phn thnh hai loi quan im l cch nhn vi m v cch nhn v m. Phn ln cc nh kinh t xem ton cu ho l qu trnh kinh t vi m (3, tr. 20).T cc cch hiu a dng v ton cu ho, chng ta c th tm nh ngha: Ton cu ho l mt qu trnh gia tng n phm vi ton cu cc qu trnh sn xut v lu thng, da trn cc thnh tu ca cng ngh thng tin, cht lng mi ca ngun nhn lc v bi cnh lin kt chnh tr v giao lu vn ho mnh m ton cu. Trong nh ngha ny, vai tr ca nhn t vn ho th hin trn ba phng din: cng ngh thng tin, cht lng nhn lc (bao gm truyn thng vn ho, cht lng o to) v giao lu vn ho. Chng va l c s va l kt qu ca ton cu ho. Bi vit ny ch tp trung vo vn vai tr tin ca vn ho cho thc y qu trnh hi nhp hay ton cu ho ca mt quc gia c truyn thng vn ho ng .Ton cu ho tc ng n vn ho theo hai cch tch cc v tiu cc. Tc ng tch cc ca ton cu ho i vi vn ho biu hin ch yu cc phng din sau y:Thc y s hnh thnh cc h thng thng tin lin lc cng ngh cao, cc h thng truyn thng i chng;Thc y cc cng cuc ci cch gio dc tt c cc nc, k c cc nc pht trin;Thc y vic hc tp v o to ngn ng giao tip quc t hay ngoi ng;Mt h qu tch cc khc l s ra i ca cc h thng chun quc t (International Standards) v cht lng sn phm trong bao gm c cht lng x hi - vn ho np sau s hin hu ca sn phm (nh mi trng sn xut, quyn li ca ngi lao ng trong doanh nghip v.v...);Cui cng, nhng tc ng tch cc ni trn a n mt h qu quc t hai mt v vn ho ca ton cu ho l tng cng s hiu bit v hu ngh gia cc dn tc v tng mc ng nht vn ho gia cc khu vc v quc gia, mt ci lun tim n mt tri ca n l nguy c co bng vn ho ca ci global village.2. Tin vn ho trong hi nhp v pht trin ca cc quc gia ng trong so snh vi Ty uVy l xc nh theo cch no th ton cu ho cng da trn mt s trong nhng c s ch yu l: Cng ngh thng tin, cht lng nhn lc v giao lu vn ho. Phn ny chng ti tp trung phn tch tc ng ca bn sc vn ho trong tin trnh pht trin ca cc nc khu vc ng .Bn sc vn ho l g? l mt khi nim b phn ca khi nim bn sc x hi (social identity). Vy th no l bn sc x hi? l tng ho ca cc li p cho cc cu hi: Ta l ai? Chng ta l ai? C nhiu li gii khc nhau trong x hi hc. Chng ta c th hiu bn sc vn ho l truyn thng v cc nt c im th hin thng nht tuyt i a s c nhn nh hc tp v gio dc t kinh nghim ca mt cng ng vn ho. N l mt ci siu c nhn, thm ch siu quc gia khi ni n bn sc ca mt khu vc xuyn quc gia, v siu khu vc khi ni n bn sc hay c trng ca c mt thi i trong lch s nhn loi. Trong x hi hin i, bn sc ci Ti (I-Identity) ngy cng c nhn mnh hn bn sc ci Ta (We-Identity).Bn sc vn ho bao gm v s c trng, trong phi k n 6 c trng quan trng nht: Th nht, c trng dn tc/quc gia da trn c s i sng khng gian a l (tnh cht a chnh tr); th hai, c trng dn tc hc, tn gio v ngn ng; th ba, c trng gii tnh; th t, c trng th h; th nm, c trng cng v x hi da trn bi cnh th gii sng ca th h cha m v d nh cuc i ca ring mnh; v th su, c trng t chc - lin kt cng ng (14, tr.9-49).Tr li cc nhn t vn ho vi t cch tin cho hi nhp kinh t quc t, chng ta thy mi loi nhn t mang mt ni dung v mt tc dng khc nhau i vi qu trnh ny:Nhn t trnh cng ngh thng tin,Nhn t truyn thng vn ho con ngi,Nhn t giao lu tip xc vn ho.Bi vit ny mun tp trung phn tch vai tr ca truyn thng vn ho hay nhn t con ngi i vi hi nhp khu vc v ton cu.Truyn thng vn ho chung ca khu vc ng chnh l cc yu t ra i t nn vn ho Trung Hoa c in, trong ht nhn l vn ho Nho gio (hay vn ho Nho gia), mt nn vn ho k v, c o c truyn b rng ri ra ton khu vc da trn loi hnh ch Hn. Da trn nn tng vn ho ch vung, mt nn thng mi triu cng (ting Trung Quc: cho gng mo y) v trn c s a l m cc quc gia ng theo nhau, tc ng ln nhau mnh m pht trin v pht trin lin tc. iu khin ngi ta ngh n mt nhn t huyn b lm ng lc chung cho s pht trin bn vng ca ton b khu vc.Chng ta c th so snh cc gi tr vn ho ca hai khu vc thy r nhng c sc ca mi loi hnh vn ho (xem bng di).Trong so snh vi vn ho chu u, vn ho ng hay vn ho Nho gio vi t cch tin hi nhp v pht trin kinh t th hin bn sc ca mnh cc c im ch yu sau:Coi trng cng ng (cu trc tn ty ca x hi Nho gio)Coi trng gio dc v hc tp (nhn bt hc bt tri l; u bt hc, lo h vi)Coi trng tp trung quyn lc (ch gia trng v coi trng chnh ph)Coi trng cc gi tr tinh thn (lun l, o c, tnh cm v thm m)Nhng c im ny va l tin tch cc, va l cn tr cho qu trnh hi nhp v pht trin, nu nh chng khng c nhn thc v pht huy ng n. Mt tch cc th hin c bit r cc quc gia tin tin ng , c th l:1. Trong quan h gia c nhn vi cng ng, ngi c truyn thng Nho gio thng gn b mnh vi tp th, coi mnh l mt thnh t (c qui nh theo tn ti) trong tp th gia nh, nh trng v trong cc hip hi ngh nghip. Nhiu khi bit hy sinh quyn li ca bn thn cho tp th hay bo v cng ng.2. V thit ch x hi, do coi trng lun l o c v danh d, nn ngi ta thng tn trng ngi ngi v cao, ngi lnh o v ngi ch gia nh. Ai cng c thi khim cung trc nhng i tng trn. Do ngi ta thng tc mnh, qu trng tnh cm, tnh thn. S tin cy v qu trng v tnh cm ring t ny khin ngi ta d tip xc v cng tc lm n vi nhau, thm ch i khi cn khng tnh n c s thit v mnh.3. V quan nim gi tr, ct yu l tp th, cng ng, cho nn ngi ta tn trng li ch v cc thi quen ca tp th, gi mi quan h rng buc vi tp th, khng mun mnh b tp th xa ri v nhng hnh ng v kin ring. Tm li l khng thch khc ngi. c bit l nhng ngi cng mt tp th khng thch tranh lun gay gt i lp nhau, li cng khng thch ch trch ph bnh cng khai.4. V coi trng tnh cm, ngi ta khng ch cng tc lm n vi nhau v li, m cn v hp tnh tnh ca nhau, khng n cn tu ro mng vi nhau. Mt ngi lnh o cng c th ra c nhng quyt nh tt v thy quyt nh gip cho c mt s ngi no ng thng hay gp kh khn. Trong nhng khu d vng mc nht ca kinh t th trng, ngi ta s vt qua c nu bit cch nhn ni tip cn v c tnh cm vi nhng ngi c kh nng quyt nh. c im vn ho ng nht ny gii thch v sao cc doanh nghip Hn Quc hay Singapore, i Loan d tm c c hi u t v lm n Vit Nam so vi cc doanh nghip c hay nhiu nc chu u khc.Cn mt tiu cc ca nhng c im ny biu hin nh sau:1. Quan h c nhn - tp th:Ci tiu cc in hnh ca thc tn trng tp th l c nhn khng mun mnh khc mi ngi, tp th khng tha nhn sng kin cng nh quan im ca c nhn. Mt khc, mt ngi (trc ht l ngi lnh o) c th nhn danh tp th lm thit hi n mt hoc nhng ngi khc i lp. Th n, mt ngi c th vo tp th m thoi thc trch nhim c nhn, thm ch li vo tp th. iu ny trong kinh t s lm sp c ch kinh t tp th.2. V thit ch x hi:Mt x hi nu ch yu da vo o c v lun l, m khng da vo cng l, lut php, hip nh, th x hi d i n thiu cng bng, thin v v ch ngha c nhn thao tng v c th i n mt hin tng o c gi.3. V quan nim gi tr:Nu ly tp th lm trung tm, th d dn n ph nh kin c nhn, li sng c nhn, sng kin c nhn. C khi i n b st nhng sng to v ci cch do c nhn xut sc xut, v tp th ch cn li l mt thit ch vi mt gi tr m nht, bo th, khng ph hp vi tin ca x hi v nhn loi. T suy rng ra c th a t nc n sp khi b nc ngoi tn cng. Mt khc, nu ch bit t gi tr s hy sinh ca bn thn cho gia nh v cng ng, th mt c nhn c th b tri buc qun quanh vi mi trng nh hp, khng dm dt ra i theo mt l tng ring hay sng theo mt cch ring. V d c ngi v thng cc em nh tht hc m phi b hc gia chng i lm, mc d anh ta thng minh v kho mnh hn cc em mnh nhiu, m nu c hc, anh ta s tr thnh mt ngi hu ch ln cho x hi.4. V khuynh hng tm l:S tun mnh m qung thiu l tr c th dn n hu qu lm hi tp th, hi bn thn mnh; v thn tnh n nang m dn n quyt nh v nguyn tc trong nhn s v kinh t, tn hi n li ch nh nc v tp th, v l nhiu ni ngt lng no chng siu; v ngi tn hi n thanh danh tp th hay gia nh, ngi ta khng dm ph bnh, nht l lnh o, ng nhin khng mun b ph bnh, dn n cnh bng bt, bng mt khng bng lng.y chnh l nhng cn tr chnh trn con ng hi nhp quc t ca Vit Nam xt gc vn ho.T lc phng php lun m nhn th chng ta phi xem bn sc vn ho ng bao gm 4 yu t hay 4 cp h v quan h gia chng vi nhau. l:Bn sc bao trm ton khu vc (metaidentity)Bn sc vn ho ca tng dn tc (national character) hay l tnh a dng vn hoBn sc vn ho ca tng vng trong lnh th quc gia (regional character)Bn sc vn ho c lnh hi nh th no ngoi ranh gii khu vc v sau c tip nhn tr li nh th no (cultural transformation) (4, tr.35).3. Vn ho Vit Nam vi t cch tin cho hi nhp quc tNhng tc ng tch cc v tiu cc ca hi nhp v ton cu ho khin ny sinh vn gi gn v pht huy bn sc vn ho dn tc, mt s nghip m Vit Nam tin hnh bng nhng chin lc hiu qu v c s ng h rng ri ca nhn dn. T bt u cng cuc i mi, i sng vn ho truyn thng nc nh c phc hng vi nhiu kt qu tch cc.Trong lch s nghn nm ca dn tc, c bit l qu trnh i mi, pht trin kinh t v hi nhp t hai mi nm qua, yu t vn ho truyn thng, t cht con ngi Vit Nam ng mt vai tr rt quan trng, xt c v mt tch cc v tiu cc. Tnh tch cc th hin nhng im sau y:Tnh nng ng v sng to c nhn rt cao;S ci m, thn thin v mm do trong quan h con ngi v quan h i ngoi;S tinh t, kho lo v uyn chuyn ca t duy cng nh ca i tay trnh him c trn th gii, th hin cc sn phm c o, nht l v th cng m ngh, kh nng thng lng v linh hot v gi c sn phm...;Kh nng tip thu v bt chc rt nhanh;Tnh cng ng hay ch ngha tp th cao, th hin vic hnh thnh cc lng ngh, cc ph ngh - theo c ngha tch cc v tiu cc...Tuy nhin t cht vn ho Vit Nam cng c nhng mt tiu cc, nh hng n qu trnh pht trin v hi nhp nh phn trn chng ti phn tch. y cn ti khng nh v nhn mnh cc nhn t gy nh hng tiu cc sau y:Tnh thiu chun mc, thiu nht qun, thiu kin tr cc tiu ch v theo ui n cng mc tiu ca mnh;Tnh k lut v thc php lut thp, dn n cu th trong k kt v thc hin hp ng;Qu ch trng n ch ngha cng ng, da vo cng ng, do khng dm c t tng cch tn, thot khi l thi c;C nhn qu coi trng th din ca mnh, ngha l mc bnh s, do khng dm nhn thng vo s tht, chp nhn s tht yu km ca mnh, ch a nhng li ni khen nnh m tai;t c kh nng t chc thc thi sn xut v kinh doanh qui m ln cho cng loi sn phm p ng nhu cu th trng;Tnh cnh tranh tch cc / cnh tranh lnh mnh km. vn ho Vit Nam c th lm tt chc nng tin cho hi nhp kinh t vo khu vc ng v ton cu trong khi vn gi gn c bn sc dn tc, cn phi thc hin nhiu bin php:Ci cch khn trng v cn bn h thng o to i hc nhm t n trnh quc t ca ngun nhn lc cho mt nn kinh t tri thc trong bi cnh ton cu ho;y mnh o to v giao tip bng mt vi ngoi ng ph bin nh ting Anh, ting Trung Quc; tip thu cc vn t quc t cn yu, trong khi vn tip tc gi gn s trong sng ca ting Vit;i li v giao lu t do v du lch trong khu vc v ton cu;Tng cng m ca t do tm ch hc cho thanh thiu nin, tm vic lm cho ngi lao ng v ch c tr tt c cc nc, khng k chnh lch v mc sng gia cc quc gia;Thay i v nng cao tiu dng ca c dn theo hng hin i ho trong khi vn gi truyn thng gin d, tit kim;C cc chnh sch h tr s ho nhp ca cc quc gia c trnh thp trong khu vc ng v kinh t v qun l x hi.Tm li, t c s hi nhp thnh cng trong bi cnh ton cu ho, th s hi nhp vn ho lun l mt iu kin thc y v chnh n ngc li cng chu tc ng mnh m ca qu trnh ton cu ho. Mt khc, chng ta phi ch n tc ng tiu cc ca vn ho i vi qu trnh hi nhp ca mnh v li phi c bin php ng ph tch cc truc xu th Ty ho ngy cng mnh m hin nay. Qui lut chung ca gi tr vn ho l, yu t no ch c th tn ti, mt khi n ng mt vai tr ring c sc trong ton h thng. Ni theo cch, tnh c sc vn ho l iu kin gip cho hi nhp nhanh hn v c hiu qu hn.Ti liu tham kho1. Bn v cnh tranh ton cu / Bch Th Cng (bn dch ca Trn Khang).- H.: Thng tn.- 2002.2. The Limits of the Global Village: Globalisation, Nation and the State / Buendia H. G. / The National University, World Institute for the Development Economics Research, World Development Studies 5. Helsinki.- 19953. Globalisation, Competitiveness and Human Security: Challenges for Development Policy and Institutional Change / ONeill H. / In: Kay C. (ed.)(1997): Globalisation, Competitiveness and Human Security. Frank Cass and Co. Ltd.- 1997.4. Soziologie Lexikon / Reinhld G. (hrsg.).- Munchen und Wien.- 1997.5. Kulturwissenschaft im Zeitalter der Globalisierung / Gernt H. - Munchen. - 2002.6. Qu yu jing ji xue / He Shou Yi, An Long Seng (ch bin).- Bei Jing.- 2001.7. Ton cu ho vi cc nc ang pht trin / Hemmer H. (bn dch ca Khoa Quc t hc, Trng H Khoa hc x hi v nhn vn (H quc gia H Ni).- H.: H quc gia.- 2002.8.Issuses and Methods in Comparative Politics / Landmann T.- London and New York.- 2002.9. Nhn t vn ho trong tin trnh khu vc ho v ton cu ho. Trng hp Lin minh chu u/ Lng Vn K / Tp ch Nghin cu chu u, thng 6, 2002.10. c trng vn ho chu u v biu hin ca n trong vn ho c / Lng Vn K / Tp ch Nghin cu chu u, thng 6, 2003.11. Phc tho chn dung i sng vn ho c ng i/ Lng Vn K.- H.- H quc gia.- 2004.12. ng - x hi bin cch / L Vn.- Bc Kinh.- 2003.13. Kulturelle Identitt im Zeitalter der globalen Medienkultur. In: Kultur, Identitt, Europa / Muller-Doohm S. (hrsg) von Reinhold Viehoff und Rien T. Segers.- Frankfurt am Main.- 1999.14.Die Kontruktion Europas. Uberlegungen zum Problem der Kultur in Europa / Segers R. T. und Reinhold Viehoff R. / In: Kultur, Identitat, Europa. Hrsg. von Reinhold Viehoff und Rien T. Segers.- Frankfurt am Main.- 1999.15. Sozialisation im Kulturvergleich / Trommsdorff G.- Stuttgart. -1989.16.Informal Ecounter on International Governance: Trade in a Globalizing World Economy / UNCTAD.- Jakarta, 19 - 20 June.- 1991.LNG VN KLin minh chu uBch khoa ton th m WikipediaXin xem cc mc t khc c tn tng t Eu (nh hng).Lin minh chu u[hin]

Khu hiuThng nht trong a dng (United in diversity)[1][2][3]

Bi ht ca ngi

Ode to Joy[2](orchestral)

Trung tm chnh trBrusselsLuxembourgStrasbourg

Ngn ng chnh thc23[hin]

Tn dn tcNgi chu u[4]

Nc thnh vin27[hin]

Ngi ng u

y banJos Manuel Barroso

Hi ng b trngTy Ban Nha

Hi ng chu uHerman Van Rompuy

Quc hiJerzy Buzek

Thnh lp

Hip c Paris23 thng 7, 1952

Hip c Rome1 thng 1, 1958

Hip c Maastricht1 thng 11, 1993

Hip c Lisbon1 thng 12, 2009

Din tch

Tng s4.324.782km1.669.807mi

Nc(%)3.08

Dn s

clng2010501,259,840[5]

Mt 115.9/km300,2/sqmi

GDP(PPP)ctnh2008 (IMF)

Tng s$15.247 trillion

Bnh qun u ngi$30,513

GDP(danh ngha)ctnh2008 (IMF)

Tng s$18.394 trillion

Bnh qun u ngi$36,812

Gini?(2009)30.7 (EU25)[6](High)

HDI(2007)0.937(High)

n v tin tEuro + 11[hin]

Mi gi(UTC+0 n +2)

Mah(DST)(UTC+1 to+3[7])

Tn min Internet.eu[8]

Trang webeuropa.eu

M s in thoiXem

Lin minh chu uhayLin hip chu u(ting Anh:European Union), vit tt lEU, l mt lin minh kinh t chnh tr bao gm 27 quc gia thnh vin[9]thucChu u.Lin minh chu uc thnh lp biHip c Maastrichtvo ngy 1 thng 11 nm 1993 da trnCng ng chu u(EC).[10]Vi hn 500 triu dn,[11]Lin minh chu uchim 30% (18,4 t la M nm 2008)GDP danh nghav khong 22% (15,2 t la M nm 2008) GDP sc mua tng ng ca th gii.[12]Lin minh chu u pht trin mtth trngchung thng qua h thng lut php tiu chun p dng cho tt c cc nc thnh vin nhm m bos lu thng t do ca con ngi, hng ha, dch v v vn.[13]EU duy tr cc chnh sch chung vthng mi,[14]nng nghip,ng nghip[15]v pht trin a phng.[16]16 nc thnh vin chp nhn ng tin chung, ngEuro, to nnkhu vc ng Euro.Lin minh chu u pht trin mt vai tr nht nh trong chnh sch i ngoi, c i din trongT chc Thng mi Th gii,G8,G-20 nn kinh t lnvLin hip quc.Lin minh chu u thng qua vic bi b kim tra h chiu bngHip c Schengengia 22 quc gia thnh vin v 3 quc gia khng phi l thnh vinLin minh chu u.[17]L mt t chc quc t,Lin minh chu uhot ng thng qua mt h thng chnh tr siu quc gia v lin chnh ph hn hp.[18][19][20]Nhng th ch chnh tr quan trng caLin minh chu ubao gmy ban chu u,Ngh vin Chu uHi ng Lin minh chu u,Hi ng chu u,Ta n Cng l Lin minh chu uvNgn hng Trung ng chu u.Lin minh chu uc ngun gc tCng ng Than Thp chu u[21]t 6 quc gia thnh vin ban u vo nm 1951. T cho n nay,Lin minh chu u ln mnh hn v s lng cng nh cht lng thng qua vic tng cng thm quyn caLin minh chu u.[sa]a lBi chi tit:a l Lin minh chu u

Mont Blancnh ni cao nht Lin minh chu uLnh th caLin minh chu ul tp hp lnh th ca tt c cc quc gia thnh vin nhng cng c nhng ngoi l. Chng hn nhqun o Faroethucan Mchl mt b phn lnh th cachu unhng khng nm trong lnh th caLin minh chu uhayo Sp, thnh vinLin minh chu uthng c xem l mt phn cachu v gnTh Nh Khn chu u lc a.[22][23]Mt vi vng lnh th khc nm ngoichu uv cng khng thuc lnh th caLin minh chu unh trng hp caGreenlandhayAruba.Lin minh chu uch yu nm TyvTrungu, vi din tch 4.422.773kilmt vung(1.707.642dm vung)[24]Ngc li, mc d trn danh ngha l mt b phn caLin minh chu u[25]tuy nhin lut php caLin minh chu ukhng c p dng Bc Cyprusvde factovng lnh th ny nm di quyn qun l caCng ha Bc Cyprus thuc Th Nh K- mt quc gia t tuyn b c lp v v ch cTh Nh Ktha nhn.Lin minh chu uko di v pha ng bc nPhn Lan, ty bc v phaIreland, ng nam v phaCng ha Spv ty nam v phabn o Iberia, l lnh th rng th 7 th gii[26]v c ng b bin di th 2 th gii sauCanada.[19][27][28]im cao nht trn lnh thLin minh chu u l nhMont Blanc, cao 4810,45 m trn mc nc bin[29]v im thp nht l Zuidplaspolder H Lan, thp hn mc nc bin 7m.Dn c caLin minh chu uc t l th ha cao. 75% ngi dnLin minh chu usng cc thnh ph (con s ny d kin s l 90% 7 quc gia thnh vin vo nm 2020). Gii thch cho iu ny c hai nguyn nhn chnh: mt l mt dn c th hn ch vn ra nhng khu vc t nhin, hai l trong mt s trng hp ngun vn caLin minh chu uc dn vo mt khu vc no , chng hn nhBenelux.[30][sa]Thnh vin

Cc thnh vin (mu tm) v ng vin (mu ) ca Lin minh chu u giai on 2004-2007 (ISO 3166)Lch s caLin Minh Chu ubt u t sauChin tranh th gii ln th 2. C th ni rng nguyn vng ngn nga chin tranh tn ph ti din y mnh s hi nhp chu u. B trng Ngoi giao Php Robert Schuman l ngi nu ra tng v xut ln u tin trong mt bi pht biu ni ting ngy9 thng 5nm1950. Cng chnh ngy ny l ngy m hin nay c coi l ngy sinh nht ca Lin minh chu u v c k nim hng nm l "Ngy Chu u".Ban u,Lin minh chu ubao gm 6 quc gia thnh vin:B,c,,Luxembourg,Php,H Lan. Nm 1973, tng ln thnh gm 9 quc gia thnh vin. Nm 1981, tng ln thnh 10. Nm 1986, tng ln thnh 12. Nm 1995, tng ln thnh 15. Nm 2004, tng ln thnh 25. Nm 2007 tng ln thnh 27.

Qu trnh gia nhp ca cc quc gia thnh vinLin minh chu uSau y l danh sch 27 quc gia thnh vin ca Lin minh chu u xp theo nm gia nhp. 1951:B,c,,Luxembourg,Php,H Lan 1973:an Mch,Ireland,Anh 1981:Hy Lp 1986:Ty Ban Nha,B o Nha 1995:o,Phn Lan,Thy in Ngy1/5/2004:Sc,Hungary,Ba Lan,Slovakia,Slovenia,Litva,Latvia,Estonia,Malta,Cng ha Sp Ngy1/1/2007:Romania,Bungary 1/7/2013:CroatiaHin nay,Lin minh chu uc din tch l 4.422.773 km vi dn s l 492,9 triu ngi (2006)[31]; vi tng GDP l 11.6 nghn t euro (xp x 15.7 nghn t USD) trong nm 2007. Hu ht cc quc giachu uu ang l thnh vin caLin minh chu u.Tnh n cui nm 2010, c 4 quc gia c nh gi l ng vin chnh thc kt np thnh vinLin minh chu u l:Iceland,Macedonia,[nb 1][32]MontenegrovTh Nh K.Albania,Bosnia v HerzegovinavSerbial nhng ng vin tim nng.[33]Kosovocng c xp vo danh sch nhng ng vin tim nng gia nhp voLin minh chu unhngy ban chu uv tt c cc quc gia thnh vinLin minh chu ukhc khng tha nhnKosovonh mt quc gia c lp, tch bit khiSerbia.[34]Bn quc giaTy ukhng phi l thnh vinLin minh chu unhng c nhng tha thun hp tc nht nh kinh t v php lut caLin minh chu u l:Iceland(ng vin gia nhpLin minh chu u),LiechtensteinvNa Uy, thnh vinth trng duy nhtthng quaKhu vc kinh t chu u, vThy S, tng t nh trng hp caNa Uynhng thng qua hip nh song phng gia nc ny vLin minh chu u.[35][36]Ngoi ra, ng tin chung EURO v cc lnh vc hp tc khc cng c p dng i vi cc quc gia thnh vin nh nhAndorra,Monaco,San MarinovVatican.[37][sa]Ba tr ct chnh ca Lin minh chu uCc Hip c,c cuvlch scaLin minh chu u[n]

1951c hiu lc19481957c hiu lc19581965c hiu lc19671992c hiu lc19931997c hiu lc19992001c hiu lc20032007c hiu lc2009

Cng ng Than Thp chu u(ECSC)

Cng ng Kinh tchu u(EEC)Cng ng chu u(EC)

...Cc Cng ng chu u:ECSC, EEC (EC, 1993), EuratomT php &Ni v

Hp tc t php v cnh stv ti phm(PJCC)

Chnh sch an ninh v i ngoi chung(CFSP)

LIN MINH CHU U(EU)

Cng ng Nng lng nguyn t chu u(Euratom)

Hip c ParisCc Hip c RomeHip c St nhpHip c MaastrichtHip c AmsterdamHip c NiceHip c Lisbon

"Ba tr ct" - ECS (ECSC, EEC/EC, Euratom), CFSP, PJCC

[sa]Hip c Maastricht - Tr ct th nhtBi chi tit:Hip c Maastricht

Cc nc ph chun Hip c MaastrichtHip c Maastrichthay cn gi lHip c Lin minh Chu u(ting Anh, "Treaty of European Union"), k ngy7 thng 2nm1992tiMaastrichtH Lan[38], nhm mc ch: Thnh lp lin minh kinh t v tin t vo cuithp nin 1990, vi mt n v tin t chung v mt ngn hng trung ng c lp, Thnh lp mt lin minh chnh tr bao gm vic thc hin mt chnh sch i ngoi v an ninh chung tin ti c chnh sch phng th chung, tng cng hp tc v cnh st v lut php.Hip c ny nh du mt bc ngot trong tin trnh nht th ha chu u v dn n vic thnh lpCng ng chu u.[sa]Lin minh chnh tr Tt c cc cng dn ca cc nc thnh vin c quyn t do i li v c tr trong lnh th ca cc nc thnh vin. c quyn bu c v ng c chnh quyn a phng v Ngh vin chu u ti bt k nc thnh vin no m h ang c tr. Thc hin mt chnh sch i ngoi v an ninh chung trn c s hp tc lin chnh ph vi nguyn tc nht tr vn bo m ch quyn quc gia trn lnh vc ny. Tng cng quyn hn ca Ngh vin chu u. M rng quyn ca Cng ng trong mt s lnh vc nh mi trng, x hi, nghin cu... Phi hp cc hot ng t php, thc hin chnh sch chung v nhp c, quyn c tr v th thc.[sa]Lin minh kinh t v tin tc chia lm 3 giai on, t1 thng 7nm1990ti1 thng 1nm1999, v kt thc bng vic gii tn Vin tin t chu u, thnh lpNgn hng Trung ng chu u(ECB).iu kin tham gia vo lin minh kinh t v tin t (cn gi l nhng tiu ch hi nhp) l: Lm pht thp, khng vt qu 1,5% so vi mc trung bnh ca 3 nc c mc lm pht thp nht; Thm ht ngn sch khng vt qu 3% GDP; N cng di 60% GDP v bin dao ng t gi gia cc ng tin n nh trong hai nm theo c ch chuyn i (ERM); Li sut (tnh theo li sut cng tri thi hn t 10 nm tr ln) khng qu 2% so vi mc trung bnh ca 3 nc c li sut thp nht.K t ngy1 thng 1nm2002ngEuro chnh thc c lu hnh trong 12 quc gia thnh vin (cn gi l khu vc ng Euro) gmPhp,c,o,B,Phn Lan,Ireland,,Luxembourg,H Lan,Ty Ban NhavB o Nha; cc nc ng ngoi lAnh,an MchvThu in. Hin nay, ng Euro ang c t gi hi oi cao hn ng la M.[sa]Hip c SchengenBi chi tit:Hip c Schengen

Cc nc trong hip c SchengenNgy19 thng 6nm1990,Hip c Schengenc tho thun xong. n ngy27 thng 11nm 1990, 6 ncPhp,c,Luxembourg,B,H Lanvchnh thc k Hip cSchengen. Hai ncTy Ban NhavB o Nhak ngy25 thng 6nm1991. Ngy26 thng 3nm1995, hip c ny mi c hiu lc ti 7 nc thnh vin. Hip c quy nh quyn t do i li ca cng dn cc nc thnh vin. i vi cng dn nc ngoi ch cn cvisaca 1 trong 9 nc trn l c php i li trong ton b khu vc Schengen. Hin nay, 14 trong 25 nc thnh vinLin minh chu u tham gia khu vc Schengen (ngoi tr cVng quc Lin hip Anh v Bc Ireland).[10][sa]Hip c Amsterdam - Tr ct th haiBi chi tit:Hip c AmsterdamHip c Amsterdamcn gi lHip c Maastricht sa i, k ngy2 thng 10nm1997tiAmsterdam, bt u c hiu lc vo ngy1 thng 5nm1999, c mt s sa i v b sung trong cc vn nh:1. Nhng quyn c bn, khng phn bit i x;2. T php v i ni;3. Chnh sch x hi v vic lm;4. Chnh sch i ngoi v an ninh chung.[sa]Hip c Nice - Tr ct th baBi chi tit:Hip c NiceHip c Nicec lnh o cc quc gia thnh vin chu u k vo ngy26 thng 2nm2001v bt u c hiu lc vo ngy 1 thng 2 nm 2003.Hip c Nicel s b sung choHip c Maastrichtv Hip c Rome. Hip c Nice tp trung vo vn ci cch th ch n nhn cc thnh vin mi theo chnh sch m rng vpha ng chu u, vn ban u l nhim v caHip c Amsterdamnhng khng c hon thnh.[39]Trong cuc trng cu dn din ra vo thng 6 nm 2001, cc c triIreland phn i vic thng quaHip c Nice. Tuy nhin, sau hn mt nm, kt qu b o ngc.[sa]Hip c Lisbon - Ti cu trc Lin minh chu uBi chi tit:Hip c LisbonNgy1 thng 12nm2009,Hip c Lisbonchnh thc c hiu lc v ci t nhiu kha cnh caLin minh chu u. c bit, Hip c Lisbon thay i cu trc php l ca Lin minh chu u bng cch sp nhp cu trc 3 tr ct thnh mt chnh th php l duy nht. Hip c l c s php l cho v tr Ch tch thng trc Hi ng Lin minh chu u, chc v m ngiHerman Van Rompuyang nm gi, cng nh v tr i din cp cao ca Lin minh chu u v ngoi giao v an ninh, chc v m bCatherine Ashtonang ph trch.[40][sa]C cu t chcLin minh chu uc 7 th ch chnh tr chnh l:Ngh vin Chu u,Hi ng b trng,y ban chu u,Hi ng chu u,Ngn hng Trung ng Chu u,Ta n Cng l Lin minh chu uvTa n Kim ton chu u. Thm quyn xem xt v sa i h thng lut php caLin minh chu u- quyn lp php - thuc vNgh vin chu uvHi ng B trng. Quyn hnh php c giao cho y ban chu u v mt b phn nh thuc v Hi ng chu u (trongting Anh, cn trnh nhm ln gia "Council of the European Union" bn cht thuc v cc quc gia thnh vin v "European Council" bn cht thuc vLin minh chu u). Chnh sch tin t ca khu vc ng tin chung chu u (ting Anh, "eurozone") c quyt nh biNgn hng Trung ng Chu u. Vic gii thch v p dng lut caLin minh chu uv cc iu c quc t c lin quan - quyn t php - c thc thi biTa n Cng l Lin minh chu u. Ngoi ra cn c mt s c quan nh khc ph trch t vn choLin minh chu uhoc hot ng ring bit trong cc lnh vc c th.[sa]Hi ng chu uBi chi tit:Hi ng chu uCh tch Hi ng chu uHerman Van RompuyHi ng chu uph trch iu hnhLin minh chu uv c nhim v nhm hp t nht 4 ln trong nm. Hi ng chu u bao gm Ch tch Hi ng chu u, Ch tch ca y ban chu u v mt i din ca mi quc gia thnh vinLin minh chu u, c th l ngi ng u nh nc hoc chnh ph ca quc gia thnh vin . Hi ng chu u c xem l c quan lnh o ti cao caLin minh chu u.[41]Hi ng chu u ch ng xem xt nhng thay i trong cc hip c iu chnh hot ngLin minh chu ucng nh xc nh chng trnh ngh s v chin lc choLin minh chu u.Hi ng chu us dng vai tr lnh o ca mnh dn xp cc tranh chp gia cc quc gia thnh vin v cc th ch chnh tr caLin minh chu ucng nh gii quyt cc cuc khng hong chnh tr v bt ng trong nhng vn v chnh sch gy nhiu tranh ci. V i ngoi, hot ng caHi ng chu uc th v vi mt nguyn th ca tp th cc nguyn th quc gia k kt, ph chun cc tha thun v iu c quc t quan trng giaLin minh chu uv cc quc gia khc trn th gii.[42]Ngy19 thng 1nm2009, ngiHerman Van Rompuy c ch nh lm ch tch thng trc ca Hi ng chu u. Ngy1 thng 12nm2009khi Hip c Lisbon bt u c hiu lc, ngiHerman Van Rompuychnh thc nhn cng tc ti nhim s. Ch tch Hi ng chu u chu trch nhim i din i ngoi choLin minh chu u,[43]gii quyt mu thun ny sinh gia cc quc gia thnh vin hng ti s ng thun trong cc hi ngh ca Hi ng chu u cng nh trong cc giai on chuyn tip gia cc hi ngh . Cn trnh nhm ln Hi ng chu u caLin minh chu uvi mt t chc quc t c lp khc ca c tn gi l Hi ng chu u (ting Anh, "Council of Europe").[sa]Hi ng B trngBi chi tit:Hi ng Lin minh chu uHi ng Lin minh chu uthng c gi tt trongting AnhlCouncil[44]hay cn gi lHi ng B trng(ting Anh, "Council of Ministers")[45]l mt trong hai b phn lp php caLin minh chu u(b phn cn li l s kt hp cay ban chu uvNgh vin chu u) chu trch nhim quyt nh cc chnh sch ln ca EU, bao gm cc B trng i din cho cc thnh vin. Cc nc lun phin lm Ch tch vi nhim k 6 thng. Gip vic cho Hi ng c U ban Thng v v Ban Th k.[cndnngun]Tuy nhin, d c cu t chc phc tp nhngHi ng B trngvn c xem l mt trong cc th ch chnh tr chnh thc caLin minh chu u.[46]T nm1975, ngi ng u nh nc, hoc ng u chnh ph, cc ngoi trng, Ch tch v Ph Ch tch U ban chu u c cc cuc hp thng k bn quyt nh nhng vn ln ca EU. C ch ny gi lHi ng chu uhay Hi ngh Thng nh Lin minh chu u.[cndnngun][sa]Ngh vin Chu uBi chi tit:Ngh vin Chu u

Ta nh Ngh vin chu u StrasbourgGm 751 ngh s, nhim k 5 nm, c bu theo nguyn tc ph thng u phiu t tt c cc quc gia thnh vinLin minh chu u. TrongNgh vin chu ucc ngh s ngi theo nhm chnh tr khc nhau, khng theo quc tch.[47]

Th tc lp php ca Lin minh chu u.Nhim v caNgh vin chu ul phi hp viHi ng Chu uthng qua xut lp php ca y ban chu u trong hu ht cc lnh vc.Ngh vin chu ucn c thm quyn thng qua ngn sch, kim tra, gim st vic thc hin cc chnh sch caLin minh chu u.y ban chu uchu trch nhim trc Ngh vin chu u, i vi mi hot ng phi c s chp thun caNgh vin chu u, bo co kt qu cng tc trc Ngh vin chu u nh gi, ph bnh v rt kinh nghim. Ch tch Ngh vin chu u, c bu bi cc ngh s vi nhim k 2 nm ri, ng thi phi ph trch vai tr ngi pht ngn trong v ngoi ngh vin.[48][sa]y ban chu uBi chi tit:y ban chu uCh tch y ban chu uJos Manuel BarrosoL c quan iu hnh caLin minh chu uchu trch nhim xut lp php v nhng hot ng thng nht caLin minh chu u.y ban chu ubao gm 27 u vin i din cho 27 quc gia thnh vinLin minh chu u, nhim k 5 nm do cc chnh ph nht tr c v ch b bi min vi s nht tr caNgh vin Chu u. Ch tch hin nay l ngiJos Manuel Barroso, cu Th tng B o Nha (c bu ti cuc hp Thng nh EU bt thng ngy23 thng 3nm1999tiBerlin). V tr quyn lc s 2 trongy ban chu ul i din cao cp ca Lin minh chu u v ngoi giao v chnh sch an ninh ng thi lex-officioPh ch tch y ban chu u, hin ti l bCatherine Ashton.[49][sa]Ta n Cng l Lin minh chu uBi chi tit:Ta n Cng l Lin minh chu uC thm quyn t php i vi cc vn lin quan n lut php caLin minh chu u. Bao gm hai ta n chnh, l: "Ta s thm chu u" (ting Anh, "European General Court") v "Ta n Cng l Chu u" (ting Anh, "European Court of Justice").[50][sa]H thng php lutLntu chnh ncui cng choHin php Lin minh chu u2009C s php l hnh thnhLin minh chu ul cc hip c c k kt v ph chun bi cc quc gia thnh vinLin minh chu u. Cc hip c u tin nh du s thnh lpCng ng chu uvLin minh chu u. Cc hip c k tip chnh sa v b sung cc hip c u tin ngy mt y v hon thin hn.[51] chnh l nhng hip c to ra cc th ch chnh tr caLin minh chu ucng nh cung cp cho cc th ch chnh tr thm quyn thc hin cc mc tiu v chnh sch t ra ngay trong chnh cc hip c. Nhng thm quyn ny bao gm thm quyn lp php[nb 2]nh hng trc tip n tt c cc quc gia thnh vinLin minh chu uv cng dn ca cc quc gia thnh vin .[nb 3]Lin minh chu uc y t cch php nhn k kt cc tha thun v iu c quc t.[52]Cn c theo nguyn tc "uy quyn ti cao" (ting Anh, "supremacy"), ta n ca cc quc gia thnh vin c trch nhim thc hin y v ng n tt c quy nh v ngha v t ra tun theo cc hip c m quc gia thnh vin ph chun, k c khi iu gy ra cc xung t php lut trong h thng php lut ni a, thm ch trong vi trng hp c bit l hin php ca mt s quc gia thnh vin.[nb 4][sa]Cc quyn c bniu 1 v 2Hin chng Lin minh chu u v nhng quyn c bn:"Nhn phm l khng th xm phm. Nhn phm phi c tn trng v bo v.Mi ngi u c quyn c sng. Khng mt ai b kt n t hnh hoc b x t."Cc iu c k kt gia cc quc gia thnh vinLin minh chu ucng nhn rngLin minh chu uc "thnh lp trn c s tn trng nhng gi tr nhn phm, t do, dn ch, cng bng, php tr v nhn quyn, bao gm quyn ca nhng ngi thuc nhng sc tc thiu s ... trong mt x hi a dng, khng phn bit, khoan dung, cng l, on kt v bnh ng gii."[53]Hip c Lisbon trao hiu lc php l choHin chng Lin minh chu u v nhng quyn c bnvo nm 2009.Hin chngl s tp hp c chnh sa nhng quyn li c bn ca con ngi m t cc iu lut caLin minh chu uc th b xem xt v nh gi li trcTa n Cng l Lin minh chu u.Hin chngcng l s hp nht nhiu quyn khc nhau vn trc y cTa n Cng l Lin minh chu utha nhn v ng thi l "nhng gi tr truyn thng c tha nhn trong hin php ca nhiu quc gia thnh vinLin minh chu u."[54]Ta n Cng l Lin minh chu ut lu cng nhn nhng quyn c bn v i lc hy b mt s iu lut caLin minh chu uv i ngc li vi nhng quyn c bn .[55]Hin chng c son tho vo nm 2000. Mc d ban uHin chngkhng c gi tr rng buc v mt php l nhng cc iu khon ca Hin chng lun c nu ra trc cc ta nLin minh chu u. Bi vHin chng, bn thn n, cha ng nhng quyn li hp php m cc ta nLin minh chu ucng nhn nh cc nguyn tc nn tng ca lut phpLin minh chu u.

Quc gia thnh vinLin minh chu uban hnhh chiuring caLin minh chu utrn c ghi tn gi cng vi biu tng v dng chLin minh chu ubng ngn ng chnh thc ca quc gia thnh vin - (Mu h chiu caIreland)Mc d vic k ktCng c chu u v quyn con ngi(ting Anh, "European Convention on Human Rights" hay "ECHR") l mt trong nhng iu kin tr thnh thnh vinLin minh chu u,[nb 5]nhng bn thnLin minh chu ukhng th tham giaCng cvLin minh chu uvn khng phi l mt quc gia[nb 6]v cng khng c quyn hn tham gia.[nb 7]Hip c LisbonvNgh nh th 14i viCng c thay i bn cht vn ny trong Ngh nh th 14rng bucLin minh chu uviCng ctrong khiHip c Lisboncho php vic thc thi vic rng buc nu.Trn bnh din th gii,Lin minh chu ucng thc y cc vn v nhn quyn.Lin minh chu uphn i vic kt n t hnh v ngh loi b khung hnh pht ny trn khp th gii.[56]Ngoi ra, vic loi b khung hnh pht t hnh cng l mt iu kin i vi quy ch thnh vinLin minh chu u.[57][sa]Cc o lutCc o lut chnh caLin minh chu uc thng qua di 3 dng c tnh cht php l v phm vi nh hng khc nhau: quy ch (ting Anh, "regulation"), sc lnh (ting Anh, "directive") v phn quyt (ting Anh, "decision"). Quy ch caLin minh chu ut ng b sung vo lut php hin hnh ca cc quc gia thnh vinLin minh chu uvo thi im cc quy ch ny bt u c hiu lc m khng cn bt k mt bin php can thip php l hay trin khai no t cc quc gia thnh vinLin minh chu u,[nb 8]v c gi tr php l cao hn ni lut ca cc quc gia thnh vin nu pht sinh xung t php lut.[nb 2]Sc lnh i hi cc quc gia thnh vinLin minh chu uhon tt mt yu cu nht nh a ra biLin minh chu unhng cho cc quc gia thnh vin quyn t quyt v cch thc thc hin hoc trin khai sc lnh.[nb 9]n ht thi hn trin khai sc lnh, nu nhng sc lnh khng c thc thi, th chng c th, trong mt s iu kin nht nh, s c "hiu lc trc tip" (ting Anh, "direct effect") vt trn ni lut ca cc quc gia thnh vinLin minh chu u.Phn quyt l mt la chn hon ton khc vi hai cch thc lp php nu trn. Phn quyt c hiu l nhng o lut c p dng trc tip cho mt c nhn c th, mt cng ty hay mt quc gia thnh vin nht nh. Phn quyt thng c s dng trong lnh vclut cnh tranhhoc nhng vn lin quan n tr gi ca chnh ph (ting Anh, State Aid) nhng mc ch ch yu nht vn l x l cc th tc hnh chnh trong ni b cc th chLin minh chu u. Quy ch, sc lnh v phn quyt caLin minh chu utng ng vi nhau v gi tr php l v khng phn th bc.[58][sa]T php v Ni vKhu vcSchengenbao gm hu ht cc quc gia thnh vinLin minh chu uK t khi thnh lp vo nm 1993,Lin minh chu ubc u c nhng pht trin trong lnh vc t php v ni v t cp lin chnh ph n ch ngha siu quc gia. Hng lot cc c quan c thnh lp phi hp hnh ng:Europolgia lc lng cnh st cc quc gia thnh vinLin minh chu u,[59]Eurojusti vi cc cng t vin,[60]vFrontexi vi cc c quan ph trch bin gii v ca khu.[61]Lin minh chu ucng trin khai H thng thng tin Schegen (ting Anh, "Schengen Information System")[17]c kh nng cung cp c s d liu chung cho lc lng cnh st v c quan nhp cnh ca cc quc gia thnh vin. Cng tc phi hp hot ng c quan tm c bit k t khiHip c Schengenc k kt to iu kin cho vic m ca bin gii cng nh s gia tng ng k ca vn ti phm xuyn quc gia.Bn cnh ,Lin minh chu ucng c nhng o lut gii quyt vn gy nhiu tranh ci nh dn ,[62]hn nhn gia nh,[63]t nn,[64]v xt x ti phm.[65]Ngoi ra, cc hip c c k kt gia cc quc gia thnh vin "Lin minh chu u" cng cao vic ngn cm s phn bit i x lin quan n gii tnh v quc tch.[nb 10]Trong nhng nm gn y, h thng php lut caLin minh chu ucn c b sung thm vn chng phn bit sc tc, tn gio, khuyt tt, tui tc v khuynh hng tnh dc[nb 11], (v d) ni lm vic.[nb 12][sa]Ngoi giaoi din cao cp caLin minh chu uv ngoi giao v chnh sch an ninh, bCatherine Ashton.Vic hp tc trong cc vn i ngoi gia cc quc gia thnh vinLin minh chu uc bt u vo nm 1957 vi s hnh thnhCng ng chu u. Vo thi im , cc quc gia thnh vin tp hp li nh mt khi thng nht trong vic thng lng cc vn thng mi quc t theo Chnh sch thng mi chung (ting Anh, "Common Commercial Policy").[66]Quan h i ngoi ca Lin minh chu u chuyn sang mt giai on mi vo nm 1970 vi nhiu pht trin ng lu , trong c th k ti s ra i ca T chc hp tc chnh tr chu u (ting Anh, "European Political Cooperation") c vai tr nh ni cc quc gia thnh vin tham vn mt cch khng chnh thc hng ti mt chnh sch i ngoi chung. Nhng phi n tn nm 1987 khi Lut chu u duy nht (ting Anh, "Single European Act") c ban hnh, T chc hp tc chnh tr chu u mi c c mt c s php l hon chnh. Sau , t chc ny c i thnh Chnh sch an ninh v i ngoi chung (ting Anh, "Common Foreign and Security Policy" hay "CFSP") khiHip c Maastrichtbt u c hiu lc.[67]Mc tiu ca Chnh sch an ninh v i ngoi chung (CFSP) l thc y li ch ca chnhLin minh chu ucng nh ca cng ng th gii trong vic xc tin hp tc quc t, tn trng nhn quyn, dn ch v php tr.[68]CFSP i hi s thng nht gia cc quc gia thnh vin caLin minh chu u quyt nh chnh sch ph hp cho bt k mt vn quan trng no. Mc d khng hay xy ra, nhng CFSP i lc cng gy ra nhng bt ng gia cc quc gia thnh vin nh trong trng hp caChin tranh Iraq.[69][sa]Qun sBi chi tit:Qun s Lin minh chu uChin u cEurofighterc ch to bi mt tp on hp tc gia bn quc gia thnh vinLin minh chu u.Lin minh chu ukhng c mt qun i chung. Cc t chc tin thn caLin minh chu ukhng hng n mc ch hnh thnh mt lin minh qun s hng mnh bi vNATO c thit lp vi vai tr ny.[70]21 trong tng s 27 quc gia thnh vinLin minh chu uang l thnh vin caNATO.[71]trong khi cc nc thnh vin cn li theo ui chnh sch ca trung lp.[72]Tuy nhin, i vi quy ch thnh vinLin minh chu uth tnh trng trung lp ca cc quc gia thnh vin ny ang b t mt du hi ln bi Th tng Phn Lan[73]cng nh vn tng h trong trng hp thin tai, tn cng khng b hay xm lc v trang vn c quy nh trong iu 42 (7) TEU v iu 222 TFEU. Mt khc, Lin minh Ty u (ting Anh, "Western European Union"), lin minh qun s vi cc iu khon quc phng chung, gii th vo nm 2010 v vai tr ca lin minh ny hin ti c chuyn giao choLin minh chu u.[74]Nm 2009, theo thng k ca Vin nghin cu ha bnh quc t Stockholm (ting Anh, "Stockholm International Peace Research Institute" hay "SIPRI"),Vng quc Anh dnh hn 48 t EUR (tng ng 69 t USD) cho quc phng, ng th 3 trn th gii sauMvTrung Quc, trong khiPhpng v tr th 4 vi 47 t EUR (khong 67,31 t USD) cho qun i.AnhvPhpng gp 45% ngn sch quc phng, 50% kh nng qun s v 70% tt c cc chi ph nghin cu v pht trin qun s ca cLin minh chu u. Trong nm 2000,Anh,Php,Ty Ban Nha, vcchim n 97% tng ngn sch nghin cu qun s ca Lin minh chu u so vi tt c 15 quc gia thnh vin cn li.[75][sa]Kinh tBi chi tit:Kinh t Lin minh chu u

10 nn kinh t c GDP v PPP ln nht tnh theo USDtrong Lin minh chu u c tnh l mt th ch duy nht (IMF, 2009).[76]

Ngy t lc mi thnh lp,Lin minh chu u t ra mc tiu trng tm l thit lpmt th trng kinh t duy nht chu ubao gm lnh th ca tt c cc quc gia thnh vin. Hin ti, h thng tin t chung ang c s dng 16 nc thuc Lin minh chu u, thng bit n vi tn gi khu vc ng euro (ting Anh, "eurozone").[77][78]Vo nm 2009, sn lng kinh t ca Lin minh chu u chim khong 21% tng sn lng kinh t ton cu, c tnh vo khong 14,8 nghn t USD,[79], tr thnh nn kinh t ln nht th gii. Lin minh chu u cng t c sn lng xut khu v nhp khu ln nht th gii,[80][81]v hng ha v dch v, ng thi cng l i tc thng mi ln nht i vi cc th trng ln trn th gii nhn vTrung Quc.[82][83][84][sa]Th trng ni a chu uBi chi tit:Th trng ni a chu uAirbus A380mt trong nhng sn phm hp tc sn xut ca cc thnh vin Lin minh chu uHai trong s nhng mc tiu c bn caCng ng Kinh t chu ul vic pht trin ca mt th trng chung (ting Anh, "common market"), hay sau ny thng c bit vi tn gi th trng duy nht (ting Anh, "single market"), v mt lin minh hi quan gia cc quc gia thnh vin. Th trng duy nht ca Lin minh chu u lin quan mt thit n bn vn t do bao gm t do lu thng hng ha, vn, con ngi v dch v trong phm vi caLin minh chu u.[78]Cn lin minh hi quan l vic p dng mt h thng thu kha chung cho tt c cc loi hng ha nhp khu vo th trng duy nht ny. Mt khi hng ha c nhp vo th trng duy nht, hng ha s khng phi chu thu hi quan, cc loi thu v hn ch nhp khu (quota) mang tnh cht phn bit i x khi lu thng trong phm viLin minh chu u. Cc quc gia khng phi l thnh vin caLin minh chu unhIceland,Na Uy,LiechtensteinhayThy Su gia nhp vo th trng duy nht nhng cha tham gia vo lin minh hi quan.[35]Mt na cc hot ng thng mi caLin minh chu uchu s iu chnh ca h thng cn i php lut caLin minh chu u(gia cc quc gia thnh vin vi php lut ca Lin minh).[85]Quyn t do di chuyn vnnhm mc ch cho php cc hot ng u t nh mua bn ti sn cng nh c phn doanh nghip gia cc quc gia thnh vin c d dng hn.[86]Trc khi s dng Lin minh v kinh t v tin t (ting Anh, "Economic and Monetary Union"), cc quy phm php lut v vn pht trin rt chm chp. SauHip c Maastricht, c rt nhiu cc phn quyt caTa n Cng l Chu uthc y s pht trin i vi cc quy phm php lut iu chnh vn ny. Quyn t do di chuyn vn cng c cc quc gia khng phi thnh vinLin minh chu ucng nhn.Quyn t do di chuyn v con ngic hiu rng nhng ngi mang quc tch ca mt quc gia thnh vinLin minh chu uc th t do i li trong phm vLin minh chu u sinh sng, lm vic hoc ngh ngi. Quyn t do di chuyn v con ngi i hi mt quc gia thnh vinLin minh chu uphi gim bt cc th tc hnh chnh cng nh cng nhn nh gi v chuyn mn ca mt quc gia thnh vin khc.[87]Quyn t do di chuyn v dch v v c trcho php cng dn ca quc gia thnh vin c kh nng cung cp cc hnh thc dch v c t do i li kim thu nhp tm thi hoc c nh. Mc d lnh vc dch v chim n 60-70% GDP nhng h thng quy phm php lut i vi vn ny cha tht s c pht trin ng mc nh cc lnh vc khc. S thiu st ny va cLin minh chu uiu chnh vi s thng qua "Lut dch v trong th trng ni a" (ting Anh, "Directive on services in the internal market").[88]Cn c theo Hip c Lisbon, quy phm php lut v dch v l mt quyn d tha, ch c p dng khi cc quyn t do khc khng c kh nng thc hin.[sa]Lin minh tin t

Khu vc ng tin chung euro (eurozone) (mu xanh m) bao gm 16 quc gia thnh vin s dng ng euro nh ng tin chnh thc.

Ngn hng Trung ng chu u Frankfurt chu trch nhim qun l chnh sch tin t.

ng tin chung Euro c s dng t nm 2002.Vic to ra mt n v tin t duy nht tr thnh mc tiu chnh thc caCng ng Kinh t chu ut nm1969. Tuy nhin, ch cho n khiHip c Maastrichtc nhng ci tin vo nm1993th cc quc gia thnh vinLin minh chu umi thc s b rng buc v mt php l bi lin minh tin t k t ngy 1 thng 1 nm 1999. K t thi im pht hnh ng tin chung euro, t 11 nc ban u hin nay c 17 quc gia s dng ng tin ny. Mi y nht lEstoniavo nm2011Tt c cc nc thnh vin caLin minh chu u, tran MchvVng quc Anh, u b rng buc trn c s php l v vic s dng ng euro nh n v tin t chnh thc.[89]khi p ng cc tiu chun kinh t t ra. Tuy nhin, ch c mt vi quc gia thnh vin caLin minh chu uln thi gian biu c th cho vic gia nhp h thng tin t ny. V d nhThy in c tnh khng p ng cc tiu chun thnh vin caLin minh chu u ln trnh vic s dng ng euro.[nb 13]ng tin chung euro c to ra nhm mc ch xy dng mtth trng duy nht. ngha ca hnh ng ny bao gm vic thc y cc quyn t do di chuyn, xa b vn trao i ngoi t, ci thin s minh bch v gi c hng ha v dch v, thit lp mt th trng ti chnh thng nht, n nh gi c v li sut thp v nht l hn ch nhng tc ng tiu cc do khi lng giao dch thng mi ni i khng l trong phm vi Lin minh chu u. ng tin chung euro cng chnh l biu tng chnh tr cho s ha hp v pht trin kinh t lin tc.[77]Since its launch the euro has become the secondreserve currencyin the world with a quarter of foreign exchanges reserves being in euro.[90]Ngn hng Trung ng chu u, cn c trn cc hip c caLin minh chu u, chu trch qun l chnh sch tin t ca ng euro ni chung vLin minh chu uni ring.[91][sa]Lut cnh tranhLin minh chu uthc hin chnh sch cnh tranh nhm mc ch m bo tnh lnh mnh ca vic cnh tranh kinh t trong th trng ni a Lin minh chu u.[nb 14]Hi ng chu uvi vai tr l ngi qun l lut cnh tranh chu trch nhim x l nhng vn lin quan n lut ny cng nh cho php vic sp nhp v hp nht cc cng ty/tp on ln ca Lin minh chu u hay gii th cccartel pht trin t do thng mi v gim bt tr gi t chnh ph ca cc quc gia thnh vin cho cc cng ty/tp on ln ca nc mnh.[92]Thanh tra Lin minh chu u v cnh tranh, hin ti l ngiJoaqun Almunia, l mt trong nhng v tr quyn uy nht tr quyn uy nht trong Hi ng chu u v kh nng chi phi n cc li ch thng mi ca cc tp on xuyn quc gia c lin quan nLin minh chu u.[93]in hnh, vo nm 2001, ln u tin Hi ng chu u ngn cn mt v sp nhp gia hai cng ty c tr s tiHoa K(General Electric v Honeywell), vn c chnh quyn quc gia ng cho tin hnh sp nhp.[94]Mt v vic ng quan tm khc lin quan n lut cnh tranh caLin minh chu u l vic Hi ng chu u tuyn n phtMicrosoft777 triu euro sau 9 nm tranh tng.[95][sa]Dn sBi chi tit:Dn s Lin minh chu uNgy 1 thng 1 nm2011, tng dn s ca 27 quc gia thnh vin thucLin minh chu ud tnh t 501.259.840 ngi.[5]TuyLin minh chu uch chim 3% din tch t lin, dn s lin minh ny chim n 7,3% dn s th gii. Mt dn s ln n 115,9 ngi/km khin choLin minh chu utr thnh mt trong nhng khu vc ng dn c nht trn th gii.[sa] th haLin minh chu ul ni c nhiu thnh ph ton cu hn bt c khu vc no khc trn th gii, c tt c 16 thnh ph trn mt triu dn, trong ln nht lLun n.[97]Ngoi cc thnh ph ln,Lin minh chu ucn c nhng vng vi mt dn c dy c vi khng ch mt trung tm n l m m rng kt ni vi nhng thnh ph khc, hin nay u c nhng vng th vy quanh. Vng ng dn nht lRhine-Ruhrvi khong 11,5 triu dn (bao gmCologne,Dortmund,Dsseldorf,...),Randstadc xp x 7 triu dn (gmAmsterdam,Rotterdam,The Hague,Utrecht,...),Frankfurt/Rhine-Mainc khong 5,8 triu dn (gmFrankfurt,Wiesbaden,...),Flemish diamondxp x 5,5 triu dn (gm vng th giaAntwerp,Brussel,LeuvenvGhent), vngresundxp x 3,7 triu dn (gmCopenhagen,an MchvMalm,Thy in) v vng cng nghipThng Silesiac khong 3,5 triu dn (gmKatowice,Sosnowiec,...).[98]

[sa]Ngn ngBi chi tit:Ngn ng ti Lin minh chu uTrong s rt nhiu ngn ng v ting a phng c s dng Lin minh chu u, c 23 ngn ng chnh thc v ting ph thng:Bungary,Sc,an Mch,H Lan,Anh,Estonia,Phn Lan,Php,c,Hy Lp,,Ailen,Latvia,Litva,Malta,Ba Lan,B o Nha,Rumani,Slovak,Slovenia,Ty Ban Nhav tingThy in.[101][102]Cc ti liu quan trng, chng hn nh lut php, c dch sang mi ngn ng chnh thc.Ngh vin chu ucung cp cc bn dch ti liu vn bn vphin ton th tt c cc ngn ng.[103]Mt s t chc s dng ch mt s t cc ngn ng ph thng ni b.[104]Chnh sch ngn ngdo cc thnh vin trong lin minh qun l, nhng cc t chcLin minh chu ulun thc y vic hc cc ngn ng khc.[nb 15][105]Ting cl ting m thng dng nht (khong 88,7 triu ngi vo nm 2006), tip theo lting Anh,ting vting Php.Ting Anhl ngoi ng c ni nhiu nht v c 51% dn sLin minh chu us dng (bao gm c ngi bn ngting Anh),[106]sau lting cvting Php. 56% cng dnLin minh chu uc th tham gia vo cc cuc hi thoi bng mt ngn ng khc ngoi ting m .[107]Hu ht cc ngn ng chnh thc caLin minh chu uthuch ngn ng n-u, ngoi trting Estonia,ting Phn Lan, vting Hungarythuch ngn ng Uralic,ting Maltathuch ngn ng -Phi. Hu ht cc ngn ng chnh thc caLin minh chu uc vit bngh ch Latinhtrting Bungaric vit bng h chting Ngavting Hy Lpc vit bng ch ciHy Lp.[108]Bn cnh 23 ngn ng chnh thc, c khong 150 ngn ng a phng v dn tc thiu s, vi s lng ngi ni ln n 50 triu ngi.[108]Trong s ny, ch c nhng ngn ng vngTy Ban Nha(nhCatalan/Valencian,Galicianvting Basqueh phi n-u), ting Gaelic Scotland, vting Wales[108]l cng dn c th dng trong giao tip vi cc c quan chnh caLin minh chu u.[109][110]Mc d cc chng trnh caLin minh chu uc th h tr cc ngn ng a phng v dn tc thiu s, vic bo vquyn ngn ngl mt vn i vi c nhn cc nc thnh vin. Hin chng chu u v ngn ng thiu s v a phng (ting Anh: "European Charter for Regional or Minority Languages", vit tt ECRML) c ph chun bi hu ht cc quc gia thnh vin, nu ra nhng hng dn chung m cc quc gia c th theo bo v di sn ngn ng ca h.[sa]Tn gioBi chi tit:Tn gio ti Lin minh chu uTn gio ph bin nht trongLin minh chu ulKit gio, mc d nhiu tn gio khc cng c thc hnh.Lin minh chu uchnh thc th tc, mc d mt s quc gia thnh vin c nh th nh nc: y l nhngMalta(Cng gio La M),Hy Lp(Chnh thng gio phng ng),an Mch(Lutheran), v cc b phn caVng quc Anh(Anh gio) vScotland(Trng Lo), ticv mt s quc giaBc ukhc tn gio chim phn ln dn s lTin Lnh.

T l ngi chu u mi quc gia thnh vin nhng ngi tin vo "mt Thin Cha"[111]Nhng li m u ca Hip c Lin minh chu u (ting Anh, "Treaty on European Union") cp n "di sn vn ho, tn gio v nhn vn ca chu u" tho lun[112]trn cc vn bn d tho Hin php chu u. Sau , cc xut trong li m uHip c Lisbon cp nThin Cha giohayChahoc c hai nhng tng khng nhn c s ng h ca phe i lp v b bc b.[113]Kit huLin minh chu uc phn chia gia ngi theo o Cng gio La M, rt nhiu gio phi Tin Lnh (c bit l Bc u), vChnh Thng Gio ng Phngv ng Cng gio ( min ng nam chu u). Cc tn gio khc, chng hn nhHi giovDo Thi gio, cng gp mt trongLin minh chu u. n nm 2009, c tnh s lng ngi theo Hi gio tiLin minh chu ul 13 triu ngi,[114]cn Do Thi l hn 1 triu.[115]Eurostat ca Eurobarometer thm d d lun cho thy trong nm 2005 l 52% ca cng dnLin minh chu utin tng vo thn linh, 27% trong "mt s loi lc lng tinh thn, cuc sng", v 18% khng c hnh thc ca nim tin.[111]Nhiu quc gia c kinh nghim ri ti nh th v thnh vin trong nhng nm gn y [.[116]Cc quc gia ni ngi dn t nht bo co mt nim tin tn gio c Estonia (16%) v Cng ho Sc (19%)[111]Cc quc gia tn gio nht lMalta(95%;.. ch yu l Cng gio La M ), vSpvRomaniac hai vi khong 90% cng dn tin tng voThin Cha(c hai ch yu l Chnh thng gio ng). Trn ton lnh thLin minh chu u, tn ngng tn gio ph bin ph n, tng theo tui tc, nhng ngi c s gio dc tn gio, nhng ngi b hc tui 15 vi mt nn gio dc c bn, v nhng v c phi quy m chnh tr chim (57%).[111][sa]Vn haTurkucaPhn Lan(tri) vTallinncaEstonia(phi) l trung tm vn ha chu u (nm 2011).K tHip c Maastricht, hp tc vn ha gia cc quc gia thnh vin l mt trong nhng mi quan tm hng u caLin minh chu u.[117]Nhng hnh ng thit thc caLin minh chu utrong lnh vc ny bao gm chng trnh "Vn ha 2000" ko di trong 7 nm,[117]cc s kin trong "Thng vn ha chu u",[118]hay chng trnh ha nhc "Media Plus",[119][120]v c bit l chng trnh "Th vn ha chu u" din ra u n hng nm nhm mc ch tn vinh mt th c la chn trong s cc quc gia thnh vinLin minh chu u.[121]Th thao cng rt c ch Lin minh chu u. Chnh sch caLin minh chu uv t do di chuyn v lao ng tc ng khng nh n nn th thao ca cc quc gia thnh vin, in hnh nh lutBosman, o lut ngn cm vic p dng hn ngch i vi cc cu th mang quc tch thucLin minh chu uthi u trong cc gii bng ca cc quc gia thnh vin khc.[122]Hip c Lisboncn i hi cc quy nh v kinh t nu c p dng phi tnh n tnh cht c bit ca th thao v phi c xy dng trn tinh thn t nguyn.[123]y l kt qu ca cc cuc vn ng hnh lang tiy ban Olympic quc tvFIFAtrc s ngi v vic gia tng khong cch giu-ngho gia cc cu lc b trongLin minh chu unu cc nguyn tc v th trng t do c p dng rng ri.[124]