dỊch tỄ bỆnh lao

DỊCH TỄ BỆNH LAO

Trinh bay: Bs Trân Ngoc Bưu

BV Pham Ngoc Thach

Yêu Câu

• Sau tiết hoc, hoc viên:

– Hiểu được các chỉ số dịch tễ bệnh lao va ý nghĩa của nó.

– Biết được tinh hinh dịch tễ bệnh lao hiện nay trên thế giới va tai Việt Nam.

– Biết nguồn cập nhật thông tin dịch tễ.

Tông Quan• Bệnh lao có tư lâu đơi:

– Dâu tich lao xương quan sát thây trên nhưng xác ướp Ai Cập cô đai.– Hippocrates đa mô ta bệnh lao phôi: bệnh keo dai, trơ năng vao mua đông, lam

hao mon cơ thể đưa đến chết.– Thế ky 18, cư 4 ngươi chết tai Anh thi 01 do lao: dịch hach trăng.

• Xác định la bệnh truyên nhiễm do trưc khuân Mycobacterium tuberculosis, Robert Koch va sư kiện ngay 24/03/1882.

• Đương lây truyên tư ngươi – ngươi qua đương hô hâp:– Nguồn lây: la ngươi lao phôi khac ra vi khuân lao trong đơm.

• Ước tinhcủa Y Tế Thế Giới: 1/3 dân số trái đât bị nhiễm lao

• Trước thơi đai có thuốc đăc trị, HIV:– 10% ngươi nhiễm lao se trơ thanh bệnh– Sau 2 năm, phân nưa số ngươi bệnh lao se chết.

Các quốc gia có tỷ lệ ngươi măc lao cao

Các chỉ số dịch tễ liên quan đến bệnh lao

• Nhiễm lao:– Tỷ lệ nhiễm lao:

• Định nghĩa: tỷ lệ % ngươi có phan ưng tuberculin dương tinh trong một quân thể tai một thơi điểm xác định

• Ý nghĩa: mưc độ bị lây nhiễm lao trong cộng đồng

– Nguy cơ nhiễm lao hang năm:• Định nghĩa: Kha năng bị nhiễm, tái nhiễm lao của một ngươi

lanh trong một năm.• Ý nghĩa: Đánh giá gián tiếp tinh hinh, xu hướng dịch tễ của

bệnh lao.


• Măc lao:– Tỷ lệ hiện măc của một quân thể xác định: Prevalence

• Định nghĩa: Tỷ lệ ngươi hiện đang bị măc lao tinh trên 100.000 dân tai một thơi điểm xác định.

• Ý nghĩa: mưc độ trâm trong của bệnh, xu hướng dịch tễ, hiệu qua các chương trinh can thiệp.

– Tỷ lệ mới măc của một quân thể xác định: Incidence• Định nghĩa: Tỷ lệ ngươi mới măc lao/100.000 dân • Ý nghĩa: đánh giá hiệu qua của chương trinh can thiệp tác

động lên các yếu tố nguy cơ của bệnh lao.

Số ngươi hiện măc lao

Năm 2009: có 14 triệu ngươi măc lao – Việt Nam : 290.000

Tỷ lệ hiện măc lao/100.000 dân

2009: cư 100.000 ngươi trên trái đât, 210 ngươi đang măc lao. Việt Nam: 333

Số ngươi mới măc lao

2009: ước tinh có 9.400.00 ngươi mới măc lao. Việt Nam 180.000

Tỷ lệ măc lao mới/100.000 dân

Cư 100.000 ngươi trên trái đât, năm 2008 có 139 ngươi mới măc lao. Việt Nam: 200

Số ngươi mới măc la nguồn lây

2008: có 4.300.00 trương hợp lao mới măc la nguồn lây. Việt Nam: 86.000

Tỷ lệ măc lao la nguồn lây mới cho mỗi 100.000 ngươi

2008: cư 100.000 dân trái đât, có 64 ngươi măc lao lao la nguồn lây mới. Việt Nam: 99


• Quan hệ giưa tỷ lệ hiện măc – mới măc:P = I x D

D: thơi gian măc bệnh.

trong dịch tễ lao: thơi gian ngươi bệnh ho khac ra vi khuân.


• Tư vong:– Tỷ lệ tư vong do lao: Mortality rate

• Định nghĩa: tỷ lệ ngươi chết do bệnh lao của một quân thể nhât định trong 1 năm, tinh trên 100.000 dân.

• Ý nghĩa: tinh nghiêm trong của bệnh.

– Tỷ lệ tư vong trong điêu trị lao: Fatality rate• Định nghĩa: tỷ lệ % ngươi măc lao bị chết trong quá trinh

điêu trị lao.• Ý nghĩa: hiệu qua phác đồ điêu trị, phát hiện bệnh muộn, các

bệnh lý phối hợp.

Số ngươi chết do lao

2009: trên toan câu có 1.300.000 chết vi bệnh lao. Việt Nam: 32.000

Tỷ lệ chết do bệnh lao tinh trên 100.000 ngươi

Năm 2009, cư 100.000 ngươi trên trái đât, có 20 ngươi chết do lao. Việt Nam: 36

Các chỉ số vê phát hiện bệnh

• Tỷ lệ xet nghiệm đơm phát hiện:– Định nghĩa: La tỷ lệ % dân số được được xet nghiệm đơm tim

trưc khuân kháng toan cồn.

– Ý nghĩa: đánh giá kha năng tâm soát nguồn lây trong cộng đồng.

Qua điêu tra dịch tễ lao tai VN: 4,5% dân số có ho khac đơm trên 2 tuân.

Tỷ lệ ngươi thư đơm phát hiện hiện tai Việt Nam # 0,8% dân số.

Các chỉ số vê phát hiện bệnh

• Tỷ lệ bệnh nhân lao được phát hiện va báo cáo:– Định nghĩa: số trương hợp lao được phát hiện va báo

cáo/100.000 dân trong một năm.

Bao gồm:

- Lao các thể

- Lao phôi AFB(+) các thể

- Lao phôi AFB(+) mới

– Ý nghĩa: phan ánh phân nao xu hướng bệnh, đăng ký điêu trị.

Tỷ lệ phát hiện nguồn lây

Cuối 2007: ước tinh toan thế giới chỉ phát hiện được 63% nguồn lây ước tinh

Các chỉ số Lao – HIV

• Tỷ lệ nhiễm HIV trong số ngươi măc lao:– Định nghĩa: tỷ lệ % ngươi có xet nghiệm HIV(+) trong

số ngươi măc lao.– Ý nghĩa: mưc độ anh hương HIV lên dịch tễ lao, các

biện pháp can thiệp.

• Tỷ lệ măc lao trong số ngươi nhiễm HIV:– Tỷ lệ % ngươi măc lao trong số ngươi nhiễm HIV.– Ý nghĩa: mưc độ anh hương của Lao lên dịch tễ HIV,

các biện pháp can thiệp.

Số ngươi nhiễm HIV

Cuối 2009, toan câu có 33,300,000 ngươi nhiễm HIV

Tỷ lệ lao mới các thể/100.000 ngươi HIV

Cuối 2009, cư 100.000 ngươi nhiễm HIV trên trái đât có 17 măc thêm bệnh lao

Tỷ lệ HIV ơ BN lao mới 2009

http://www.globalhealthfacts.org/

Ước tinh cuối 2009, 12% số bệnh nhân lao đồng nhiễm HIV


Tư vong do lao tinh trên 100.000 ngươi HIV (+)

Cuối 2007, cư 100.000 ngươi HIV(+), có 7 ngươi chết do lao

Liên quan giưa Lao va HIV• Ít nhât 1/3 ngươi nhiễm HIV bị nhiễm lao.• Ngươi đồng nhiễm Lao – HIV: nguy cơ lao tiến triển gâp 20 – 30 lân

so với ngươi không bị nhiễm HIV.• Lao la bệnh cơ hội thương găp ơ ngươi nhiễm HIV kễ ca khi được

dung thuốc kháng virus HIV. • Ngươi nhiễm HIV rât dễ có nguy cơ kháng thuốc lao.• Lao: nguyên nhân hang đâu gây tư vong ơ ngươi sống chung với

HIV (chiếm 25% TS tư vong). • Năm 2009:

– 380,000 ngươi tư vong do Lao-HIV. – Ước tinh 1,1 triệu BN Lao – HIV, 80% cư ngụ tai vung cận Saharan châu

Phi.

• Tuy có chiêu hướng giam nhẹ tư 2009, nhưng số BN lao tăng gâp 3 lân ơ quốc gia có lưu hanh độ HIV cao trong 2 thập ky vưa qua.

Tác Động của HIV lên Tuôi măc lao tai Tp.HCM 1997 - 2007

25

30

35

40

45

50

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Tu

ôi

HIV/lao

Ko bao HIV

Chung

Tác động HIV lên kết qua điêu trị lao tai Tp.HCM 1997 - 2007

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Không HIV Chung HIV(+)

Khac

Chet

That bai

Lanh

Chỉ số vê tinh hinh kháng thuốc lao

• Lao kháng thuốc: La tinh trang vi khuân lao kháng với một hoăc nhiêu kháng sinh dung điêu trị lao.

• Tỷ lệ lao kháng thuốc:– Định nghĩa: tỷ lệ % ngươi bệnh lao mang vi khuân kháng thuốc

trong số ngươi bệnh được khao sát tai một thơi điểm – giai đoan nhât định.

– Ý nghĩa: tinh hinh kháng thuốc hiện tai, chât lượng hoat động của CTCL, quan lý thuốc lao trên thị trương.

Chỉ số vê tinh hinh kháng thuốc lao

• Kháng thuốc tiên phát: Kháng thuốc ơ ngươi mới măc bệnh lao.

• Kháng thuốc măc phai: Kháng thuốc ơ ngươi bệnh có tiên sư đa dung thuốc kháng lao.

• Kháng đa thuốc (multidrug-resistant TB hay MDR-TB).

• Siêu kháng hay kháng thuốc mơ rộng (extensively drug-resistant hay XDR-TB) la tinh trang vi khuân lao đa đa kháng (MDR-TB) kem theo kháng với 01 kháng sinh kháng lao hang thư 2 dang tiêm (Kanamycin – Capreomycin) va quinolone. Hâu như chưa có thuốc điêu trị.

Lao Kháng Thuốc• Cách đây 50 năm, chưa có thuốc điêu trị lao, kháng thuốc lao ghi nhận ơ

dong vi khuân lao hoang dai rât thâp:– 1/10 triệu: kháng RIF, INH– 1/1.000.000 kháng SM– 1/100.000 kháng EMB, PZA..

• Hiện tai, nhưng dong vi khuân lao kháng thuốc được ghi nhận ơ bât cư quốc gia nao có khao sát vê kháng thuốc. Báo cáo YTTG 2008:

– Bệnh lao mới: • 17% kháng bât ky• Đa kháng thuốc: 2.9%

– Bệnh tái trị:• 35.5% kháng bât ky• Đa kháng thuốc: 35.0%

• Nhin chung các dong vi khuân lao kháng với các thuốc thiết yếu đang gia tăng.

Tinh trang kháng thuốc va thât bai điêu trị ơ 1.834 BN lao phôi AFB(+) tai Tp.HCM 1998 - 2000

12.41

13.4

49.6

0.001

0.01

0.1

1

10

100

1000

Nhay Khang 1 thuôc Khang nhiêuthuôc

MDR-TB

Ty

sô

ch

ên

h O

R (

KT

C 9

5%

)

Lao Kháng Thuốc• Nguyên nhân của tinh trang kháng thuốc do điêu trị không đêu hoăc điêu trị không

đung phác đồ:– BN thây khoe nên tư ý bo thuốc.– Thây thuốc chỉ định phác đồ không đung– Tiếp liệu thuốc không liên tục.

• Tỷ lệ MDR-TB đăc biệt cao ơ :– Trai giam, trai cai tao– Các nước thuộc Liên Xô củ (chiếm 14 trong số 20 nước MDR-TB cao) va đe

doa thanh công của CTCL.

• Kháng thuốc lao có thể điêu trị được, nó đoi hoi:– Thơi gian điêu trị khá dai (2 năm),– Sư dụng các thuốc kháng sinh kháng lao hang thư hai (rât đăt tiên)– Va phai đối măt với tỷ lệ cao pha ưng không mong muốn rât năng va khó kiểm

soát được.

• Sư gia tăng gân đây của XDR-TB đăc biệt la ơ nhưng nơi đồng nhiễm HIV đa tác động vô cung bât lợi đến việc kiểm soát bệnh lao.

Ước tinh số bệnh nhân MDR-TB

Khoảng

Lao kháng đa thuốc ơ bệnh nhân lao mới 1994 – 2010

Không có số liệu

Số liệu dưới câp QG

Lao kháng đa thuốc ơ bệnh nhân lao tái trị 1994 – 2010

Không có số liệu

Số liệu dưới câp QG

Tinh hinh XDR đến cuối năm 2010

Chỉ số liên quan đến BCG

• Chỉ số Lao mang nao ơ trẻ em:– Định nghĩa: tỷ lệ trẻ tư 0 – 4 tuôi của một quân thể

nhât định bị măc lao mang nao trong một năm.– Ý nghĩa: hiệu qua bao vệ của tiêm phong BCG.

Nguồn thông tin vê tinh hinh bệnh lao

• http://www.who.int/topics/tuberculosis/en/

• http://www.globalhealthfacts.org/







http://www.who.int/topics/tuberculosis/en/







dỊch tỄ bỆnh lao

Documents