TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ BÖLGELERİ-IKIYI BÖLGELER: KARADENİZ, MARMARA, EGE, AKDENİZ BÖLGELERİ

Abdulkadir Sadi’nin Milli Coğrafya Kitabı’nda Türkiye’nin Garbi (Batı) Anadolu, Orta Anadolu ve Şarki (Doğu) Anadolu şeklinde bölümlenmesi.

1926-İstanbul

Danyal Bediz’e göre Türkiye’nin Tabii Bölgeleri-1935 (C.R.Güsoy’dan alınmıştır.)

●Kilis

I- KARADENİZ MINTAKASI :Doğu BölgesiOrta BölgeBatı Bölgesi

II- MARMARA MINTAKASI :Istranca BölgesiErgene BölgesiÇatalca-Kocaeli BölgesiCenup Marmara Bölgesi

III- EGE MINTAKASI :İç Batı Anadolu BölgesiEge Bölgesi

IV- AKDENİZ MINTAKASI :Antalya BölgesiAdana Bölgesi

V- İÇ ANADOLU MINTAKASI :Yukarı Sakarya BölgesiKonya BölgesiOrta Kızılırmak BölgesiYukarı Kızılırmak Bölgesi

VI- DOĞU ANADOLU MINTAKASI :Erzurum-Kars BölgesiYukarı Murat -Van Bölgesi Yukarı Fırat BölgesiHakâri Bölgesi

VII- CENUPDOĞU ANADOLU MINTAKASI :Dicle BölgesiOrta Fırat Bölgesi

COĞRAFİ BÖLGELERİN BELİRLENMESİNİN İKİ TEMEL

AMACI BULUNMAKTADIR

1. Öncelikle ilk ve orta öğretimde okutulan“Türkiye Coğrafyası” derslerinin belirlenenyeni coğrafi bölge sistematiğine göre dahaverimli bir şekilde işlenmesi, (Burada coğrafibölgelere daha çok pedagojik bir unsur olarakyaklaşılmış olup öncelikle birinci derecedekibüyük bölge sınırları belirlenmiş daha sonraalt bölgeler tespit edilmiştir).

2. Daha önceden coğrafyacılar tarafındanmünferit olarak yapılmış bölgeayrımlarının bilimsel tabana oturtularakjeolojik yapıya, yer şekillerine, iklime,bitki örtüsüne, hidrografyaya, beşeri veiktisadi faaliyetlere göre belirlenmesive bölge ayrımı konusunda süre gelenkargaşanın önlenmesi.

COĞRAFİ BÖLGELERİN SINIRLARININ BELİRLENMESİNDE

BİRİNCİ COĞRAFYA KONGRESİ ÖZELLİKLE HANGİ HUSUSLAR

ÜZERİNDE DURMUŞTUR?

Genelde doğal unsurlar;

•Jeolojik yapıyla birlikte yeryüzü şekilleri,

•İklim,

•Bitki örtüsü,

•Hidrografik koşullar

belirleyici olmuştur.

Beşerî faaliyetlerin şekillenmesi temeldedoğal faktörlere bağlı olduğu için, 1941yılında coğrafî bölgelerinin taksimatıylailgili çalışmalar yapan coğrafyacılarağırlıklı olarak doğal unsurları esasalmışlardır.

COĞRAFİ BÖLGE SINIRLARININ BELİRLENMESİNDE HANGİ

HUSUSLAR ÜZERİNDE DURULMAMIŞTIR?

Coğrafi bölge sınırlarının belirlenmesindebeşeri ve iktisadi faaliyetlerin önemli birkriter oluşturduğu belirtilirse de buhususa fazlaca dikkat edilmemiştir. Bölgeayrımı yapılırken sistematiğin temelinioluşturan yörelere inilmemiş olupDarkot’un belirttiği gibi, sonradanbölgelerin içinde yöreler aranmayabaşlamıştır (Darkot, 1955: 145-146).

Mülki idare alanlarına (il ve ilçelere) aitsınırların bütünüyle coğrafi bölge sınırları ileçakıştırılmaması yüzünden, mülki idarede veplanlamada coğrafi bölgeler kullanılamamıştır.

Ülkemizde Avrupa Birliği standartlarına uygunplanlı bir idari bölünüş yapılmadığı için,mevcut 81 ilden 53’ü bütünüyle bir coğrafibölge içinde kalırken 28 ilin idari alanı birdenfazla coğrafi bölgede yer kaplamaktadır.Coğrafi bölgeler aynı zamanda 15 ilçenin idarialanını uygun olamayan biçimde ikiyebölmektedir

TÜRKİYE’NİN İDARİ VE COĞRAFİ BÖLGELERİ

İLiN ADI İL MERKENİN VE İLİN İDARİ ALANININ BÜYÜK BİR KISMININ İÇİNDE YER ALDIĞI COĞRAFİ BÖLGE

İLE ÂIT IDARI ALANA YER VEREN KOMŞU COĞRAFI BÖLGE-BÖLGELER

1.ÇANAKKALE Marmara Ege

2-BALIKESİR Marmara Ege

3-BURSA Marmara Ege

4-BİLECİK Marmara Karadeniz-Orta Anadolu-Ege

5-SAKARYA Marmara Karadeniz

6-ESKİŞEHİR Orta Anadolu Karadeniz

7-ANKARA Orta Anadolu Karadeniz

8-ÇANKIRI Orta Anadolu Karadeniz

9-YOZGAT Orta Anadolu Karadeniz

10-ÇORUM Karadeniz Orta Anadolu

11-TOKAT Karadeniz Orta Anadolu

12-SİVAS Orta Anadolu Doğu Anadolu-Karadeniz

13-ERZİNCAN Doğu Anadolu Karadeniz

14-ERZURUM Doğu Anadolu Karadeniz

15-MUĞLA Ege Akdeniz

16-DENİZLİ Ege Akdeniz

17-AFYON Ege Akdeniz-Orta Anadolu

18-KONYA Orta Anadolu Akdeniz

19-KARAMAN Orta Anadolu Akdeniz

20-NİĞDE Orta Anadolu Akdeniz

21-KAYSERİ Orta Anadolu Doğu Anadolu-Akdeniz

22-KAHRAMANMARAŞ Akdeniz Doğu Anadolu

23-GAZİANTEP Güneydoğu Anadolu Akdeniz

24-ADIYAMAN Güneydoğu Anadolu Anadolu-Akdeniz

25-DİYARBAKIR Güneydoğu Anadolu Doğu Anadolu

26-BATMAN Güneydoğu Anadolu Doğu Anadolu

27-SİİRT Güneydoğu Anadolu Doğu Anadolu

28-ŞIRNAK Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu

İLÇENİN ADI BAĞLIOLDUĞU İL

İLÇE MERKEZİYLE BİRLİKTE İLÇE ALANININ BİR

KISMININ YER ALDIĞI 1. COĞRAFİ BÖLGE

İLÇE ALANININ GERİYE KALAN

KISMININ YER ALDIĞI 2.COĞRAFİ BÖLGE

1.NALLIHAN ANKARA KARADENİZ ORTA ANADOLU

2.KIZILCAHAMAM ANKARA KARADENİZ ORTA ANADOLU

3.TOKAT MERKEZ İLÇESİ TOKAT KARADENİZ ORTA ANADOLU

4.REFAHİYE ERZİNCAN KARADENİZ DOĞU ANADOLU

5.BEYPAZARI ANKARA ORTA ANADOLU KARADENİZ

6.ZARA SİVAS ORTA ANADOLU KARADENİZ

7.KANGAL SİVAS ORTA ANADOLU DOĞU ANADOLU

8.YAHYALI KAYSERİ ORTA ANADOLU AKDENİZ

9.KARAMAN MERKEZ İLÇESİ KARAMAN ORTA ANADOLU AKDENİZ

10.GÜNEYSINIR KONYA ORTA ANADOLU AKDENİZ

11.BOZÖYÜK BİLECİK ORTA ANADOLU EGE

12.GERGER ADIYAMAN DOĞU ANADOLU GD.ANADOLU

13.BOLVADİN AFYON EGE ORTA ANADOLU

14.ÇAY AFYON EGE ORTA ANADOLU

15-GÖKSUN K.MARAŞ AKDENİZ DOĞU ANADOLU

●Kilis

Belirtilen sınırlar içinde 131.218 km2 lik bir yüzölçüme sahip olan Karadeniz bölgesi kapladığı alanbakımından Doğu ve Orta Anadolu bölgelerinden sonra üçüncü sırada yer almakta ve kapladığıalan bakımından Türkiye'nin % 17'sini oluşturmaktadır.

COĞRAFİ BÖLGELER Bölge Yüzölçümü (km2)

1- DOĞU ANADOLU BÖLGESİ 164.554

2- ORTA ANADOLU BÖLGESİ 162.305

3- KARADENİZ BÖLGESİ 131.218

4- AKDENİZ BÖLGESİ 110.176

5-EGE BÖLGESİ 83.251

6-MARMARA BÖLGESİ 62.067

7-GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ 61.244

TÜRKİYE TOPLAM YÜZÖLÇÜMÜ 774.815

Toplam tarımalanı (Ha)

Bölgenin yüzölçümü içinde tarım alanı %

1. GD. ANADOLU 3834109 642. ORTA ANADOLU 8782460 543. MARMARA 2403275 394. EGE BÖLGESİ 3106178 385. AKDENİZ BÖLGESİ 3303842 326. KARADENİZ 3246658 247. DOĞU ANADOLU 2895323 18

TÜRKİYE TOPLAMI 27571845 36

COĞRAFİ BÖLGELERDEKİ TARIM ALANLARININ BÖLGE YÜZÖLÇÜMLERİNE GÖRE ORANSAL DEĞERİ

KARADENİZ BÖLGESİ

HİDROGRAFİK ANLAMDA KARADENİZ BÖLGESİ

Büyük beş ırmak Karadeniz'e dökülür: Dinyeper, Dinyester,Don Irmağı, Kuban Irmağı, bütün doğu ve orta Avrupa’yıkapsayan Tuna. Tuna tek başına her yıl 203 kilometre küptatlı suyu Karadeniz’e taşır. Bu miktar Kuzey Denizi’ne akanbütün tatlı sulardan fazladır.

Türkiye'den ise belli başlı dört ırmak Karadeniz'de sonlanır:Sakarya, Kızılırmak, Yeşilırmak ve Çoruh (sonuncusununbüyük bölümü Türkiye'de olmasına karşın Gürcistan'daBatum'dan denize dökülür). Bu denize dökülen Avrupa veAsya akarsularıyla birlikte Karadeniz havzasının alanı denizinkendisinden 5 kat daha geniştir ve yaklaşık 2.2 milyonkm2'dir.

Karadeniz’e dökülen önemliakarsular

UzunluğuLength, km

Yıllık toplam akımıTotal Runoff,

km3/year

Taşıdığı sedimentSediment

Discharge, 106

t/year

Tuna (Danube) 2860 208 51,7

Dinyeper(Dnieper) 2285 51,2 2,12

Dinyester (Dniester) 1328 10,2 2,50

Güney Buh (Southern Bug) 857 3,0 0,53

Çoruh (Chorokh) 500 8,69 15,13

Riyon (Rioni) 228 12,8 7,08

İngur (Inguri) 221 4,63 2,78

Kodor (Kodori) 84 4,08 1,01

Yeşilırmak 416 4,93 18,0

Kızılırmak 1151 5,02 16,0

Sakarya 790 6,38

MAJOR RIVERS OF THE BLASK SEA

KARADENİZ DERİNLİK HARİTASI

Karadeniz bölgesinin kuzey sınırını bütünüyle Karadeniz kıyılarıoluşturur. Batıda Sakarya ırmağı ağzı doğusunda yer alan Kocaalikasabasının batısından başlayan kuzey sınır, doğuda Türkiye-Gürcistandevlet sınırındaki Sarp köyünde sona ermektedir. Bu iki nokta arasındaKaradeniz bölgesi içinde kalan kıyıların uzunluğu yaklaşık 1340kilometredir.- Karadeniz kıyılarının Türkiye sınırları içinde kalan toplam uzunluğu 1695km olup, bunun 335 km.si Marmara bölgesine; 1340 km. si Karadenizbölgesine âittir.

Karadeniz’den Hazar denizine kadar uzanan bölgeye KAFKASYA denilmektedir. «Kafkasya»adını buradaki dağlardan almaktadır. Karadeniz-Hazar arasında uzanan Riyon-Kura vadilerininkuzeyinde BÜYÜK KAFKASLAR; güneyinde ise GÜNEY KAFKASLAR yer almaktadır.

TÜRKİYE-GÜRCİSTAN SINIRINDAKİ SARP KÖYÜ