dokap e-kitap
DESCRIPTION
dokap 2009 e-dergiTRANSCRIPT
Japonya Uluslararası İş Birliği Ajansı
Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı
Doğu Karadeniz Bölgesindeki Küçük Ölçekli Çiftçilerin Yaşam Seviyelerinin iyileştirilmesi Projesi
(DOKAP-TARIM)
Çalışma Kitabı Ziraat Mühendisleri için Çoklu Tarımın Küçük Ölçekli Çiftçilere Yayımı ile ilgili El Kitabı
Mart 2009
DOKAP-TARIM Proje Ekibi NTC International Co.,Ltd.
Önsöz
Bu çalışma kitabı, JICA (Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı) ve Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı
arasında yürütülen DOKAP-TARIM yani Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki Küçük Ölçekli Çiftçilerin
Yaşam Seviyelerinin İyileştirilmesi Projesi çerçevesinde hazırlanmıştır. JICA uzmanları ve
Türk eş uzmanlar, özellikle işbirliği sonrasında, Türk tarafının bölgede sürdüreceği çiftlik
geliştirmenin daha çok teşvik edilmesi için önem arz eden projenin temel konularından bir
derleme yapmıştır.
Türk devleti, ek gelir getirici ürünleri tanıtarak küçük ölçekli çiftçilerin yaşam seviyelerinin
iyileştirilmesi ve belirli bir düzeyde tutulması için çoklu tarımı teşvik etmektedir. Çalışma
kitabının çay ve fındık tarımı yapılan il ve ilçelerde çoklu tarımı yaymak için kullanılması
beklenmektedir.
Çalışma Kitabı
İçerik
Önsöz
Giriş....................................................................................................... 1
Çoklu Tarım........................................................................................ 3
Tarımsal Yayım.................................................................................... 4
Bu Çalışma El Kitabının Kullanımı .............................................................. 7
Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi .................................................. 9
Destekleme Hizmetleriyle Tarımsal Ürünlerin Sınıflandırılması...........................11
Ek Gelir Kaynaklarının Özellik Analizi ........................................................12
Ürün Bütçe Analizi...............................................................................14
Çeşitli Ürünlerin Çiftlik Analizi ................................................................18
Farklı Ürün ve Teknolojilerde Mevcut Malzemelerin En Üst Düzeyde Kullanılması.....26
Ürün Yetiştirme Takviminin Hazırlanması ....................................................29
Turfanda/Yarı Turfanda Çilek Üretimi ........................................................35
Mavi yemiş Yetiştiriciliği Demonstrasyonu ...................................................39
Sera Denemesi ve Yayılması....................................................................46
Ot Silajı Demonstrasyonu.......................................................................51
Yeni Ürün Yetiştirmenin Tanıtılması...........................................................53
Sebze Fidesi Üretim Metotlar..................................................................60
Sulama ............................................................................................65
Yeni Ürünler için Pazar Araştırması Metodu..................................................80
Lezzet Testi Örneği (Pazar Araştırması) ......................................................89
Çiftçilere Tarımsal Pazarlama Yöntemleri Hususunda Destek Sağlama ..................94
Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması ............................................. 101
Çoklu Tarım Yayım Hizmetlerine Yaklaşım (Grup Yaklaşımı, Katılımcı Yaklaşım) ..... 103
Katılımcı Yaklaşım............................................................................. 104
Kadın Düşüncesi ............................................................................... 118
Topluma Yayım Süreçleri ..................................................................... 119
Süreç 1 Anket Aşaması; a. Bilgi Toplama için Atölye Çalışmaları Yapma............... 120
Süreç 1 Anket Aşaması; b. Soru Anketi ..................................................... 125
Süreç 1 Anket Aşaması; c. Hedef Alanların Seçimi........................................ 142
Süreç 2 Grup Oluşturma Aşaması............................................................ 147
Süreç 3 Planlama Aşaması; a. Bütçe Planlaması .......................................... 148
Süreç 3 Planlama Aşaması; b. Zaman Çizelgesi ........................................... 150
Süreç 4 Uygulama Aşaması; a. Faaliyetleri Destekleme/İzleme ........................ 154
Süreç 4 Uygulama Aşaması; b. Grup Desteği .............................................. 158
Süreç 4 Uygulama Aşaması; c. Tarla Değerlendirmesi.................................... 160
Eğitimlerin Planlanması ve Uygulanması ......................................................... 161
Seminer Hazırlıkları ........................................................................... 163
Yayımcılar için Seminer Uygulaması ........................................................ 169
Seminerin Değerlendirmesi .................................................................. 170
Çiftçiden Çiftçiye Yayım...................................................................... 173
Çiftçiler için Çalışma Gezisi Planlanması .................................................. 176
Çiftçi Çalışma Gezisi Değerlendirmesi...................................................... 177
1
Giriş
Bu bölüm çoklu tarımın bölgedeki gerekliliğini ve önemini ve tarımsal yayım hizmetlerini
güçlendirme yollarını anlatır.
• Çoklu Tarım
• Tarımsal Yayım
• Bu Çalışma El Kitabının Kullanımı
3
Çoklu Tarım
Bölgedeki pek çok çiftçi tarım dışı gelirlerin yanısıra fındık, çay ve süt ürünlerinden gelen
gelirlerle geçinmektedirler. Gelirlerdeki çeşitli riskleri en aza indirilmesi için
mono-kültürden çoklu tarıma geçilmeli.
Ordu, Giresun ve Trabzon’un batısı fındık alanı, Rize, Trabzon’un doğusu ve Artvin’in sahil kesimi çay üretim alanı olarak göze çarpmaktadır. Örnek vermek gerekirse, Ordu İli’nde fındık alanlarının toplam tarım arazilerindeki payı % 75, Rize’de çay alanlarının toplam tarım arazilerine oranı %91’dir. Hane bazında, sadece fındık ve çay ticari amaçla üretilmekte olup, süt sığırcılığı ve tarla bitkileri tarımı kişisel tüketim için yapılmaktadır. Devletin bu iki ürüne olan desteği azaldıkça bunlardan elde edilen gelirler değişkenlik göstermekte ya da düşmektedir. Ürün çeşitlemesi (pek çok ek ürünün yanında iki ürünün kombinasyonu) çiftçilerin yaşamlarında istikrarın sağlanması için çok hayati önem taşımaktadır.
Alternative CropsAlternative CropsAlternative Crops
Ana Ürün(Fındık, Çay,
Süt ürünleri, vs.)
Düşük gelir
Yüksek kalite
Ek (Alternatif) Ürünler
Çeşitlendirme
Pazarlama
Kombinasyon Kooperatif, vs.
Organik, vs.
Sılaj, vs.
Projenin 3 ayağı vardır: 1) ek ürün üretimi ve tekniklerine yönelik demonstrasyon ve deneme çalışmaları, 2) Bunların model projelerde uygulanması 3) bu ürün, teknik ve yöntemlerin başka alanlara yayımı.
Verification Study of Additional Income Sources
Model Project
Extension Project
Promised Crops
Promised Crops
Verified Crops
Verified Crops
Verified Crops
Project Year 1 Project Year 2 Project Year 3
Process, Approach
Verified Techniques
New Process, Approach
4
Tarımsal Yayım
Proje Ekibi Trabzon’daki mevcut tarımsal yayım sistemini inceledi. Daha sonra ürün
çeşitlemesinin daha etkili bir şekilde yapılması için yeni tarımsal yayım sistemine ilişkin
taslak bir plan hazırladı. Aşağıdaki kilit geliştirme konuları ortaya kondu ve bu karşı
tedbirlere yönelik denemeler devam etmektedir.
・ Bilginin kullanımı:
Mevcut Doğu Karadeniz Tarımsal Araştırmalar ile Çiftçi Eğitim ve Yayım Şubeleri
arasında bir BAV toplantıları (yılda 3 defa) vasıtasıyla bir iletişim sisteminin
kurulması.
・ Merkeziyetçilikten kaçınma:
İl Müdürlükleri bünyesindeki BAV toplantılarıyla (yılda 6 defa) bir iletişim ve idare
sisteminin kurulması.
・ Çoğulculuk, ortaklık, güç paylaşımı:
Proje faaliyetlerinin yürütülmesi için bir iş kolunun kurulmaya çalışılması.
Sözleşmeli personelin etkili bir şekilde kullanılması.
・ Çiftçiden çiftçiye (irtibat çiftçisinin katkısı):
Proje/yayım personeli, grup komite üyeleri ve daha sonra diğer üyeler arasında
bir iletişim sisteminin kurulması.
・ Çiftçi katılımı:
Halkla ilişkiler (teknik döküman,bülten,takvim vs) vasıtasıyla çiftçilerin
ilgilerinin arttırılması.
・ Talebe dayalı:
Çiftçi kararlarının çalıştaylar vasıtasıyla ortaya konması
・ Uygun tepki/cevap:
Müdürlükler bünyesinde çiftlik Geliştirme Destek Masasının kurulmaya
çalışılması.
・ Maliyet kurtarma:
Faydalanıcılar ile birlikte maliyet paylaşım sisteminin kurulması.
5
Tarımsal Yatım Sistemine Yönelik Destekleyici Bilgiler
Dünyadaki en yaygın yayım sitemi Dünya Bankası ve diğer kuruluşlar tarafından desteklenen
Eğitim & Ziyaret (E&Z) Sistemi idi. E&Z’nin başlıca amacı çiftçilere üretimi arttırmaya,
onların yaşam standartlarını yükseltmeye yardımcı olacak profesyonel yayımcıların
eğitilmesi ve tarımsal kalkınma için uygun desteğin sağlanması.
Ancak 20 yıllık bir deneyimden sonra E&Z Sistemi’nde pek çok zorluk gözlendi.
• Yayımcıların işlevinin düşük olması (motivasyonlarının ihmal edilmesi)
• Yapının sürdürülmesinde yüksek maliyet
• Çiftçi ihtiyaçlarının çeşitlilik arz etmesi (sadece teknoloji aktarımı ile sınırlı
olamam)
• Esneklik ve gerçekçilik derecesinin düşük olması,
• Çiftçi katılımının dikkate alınmaması.
Şu an için E&Z Sistemi, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Çoklu Tarım Yayımının temel sistemi
olmalıdır. Etkisiz olduğu görülen E&Z Sistemi’nde geniş çaplı bir değişiklik yapmak yerine
bazı prensiplerinin değiştirilmesi önerilir. Gelecekte oluşturulacak yayım sistemi
geleneksel hiyerarşi sistemini kırabilmiş, insan kaynaklarını ve sistemi maksimum seviyede
kullanabilen, sözleşmeli personeli içeren ve yayım-eğitim-araştırma arasında bir köprü kuran
bir sistem olmalıdır. Ayrıca “irtibat kurulacak çiftçi” ve “çiftçiden çiftçiye” yayım ilkeleri
benimsenmeli, çünkü yayımcı sayısı sınırlıdır.
Yeni tarımsal yayım sistemi için kilit kelimeler:
• Bilginin etkili bir şekilde kullanımı,
• Merkeziyetçilikten kaçınma,
• Çoğulculuk, Ortak çalışma, Güç paylaşımı,
• Çiftçiden çiftçiye (irtibat kurulan çiftçilerin katkısı),
• Çiftçi katılımı,
• Talebe dayalı,
• Uygun tepki/cevap,
• Maliyet kurtarma.
DOKAP-TARIM Proje’si aşağıdaki tabloda da görüldüğü gibi bu hayati konuları başarmak için
pek çok öneride bulunmuştur.
6
Konu Karşı Tedbirler Hedef Gelecekte Planlanan Bilginin kullanımı Doğu Karadeniz Bölgesi
Tarımsal Araştırma, Çiftçi Eğitim ve Yayım Şubesi
Araştırma ve yayım hizmetleri arasında daha iyi bir koordinasyonun kurulması
Bölgede araştırma ve yayım ile ilgili BAV toplantısını düzenleyen komite DOKAP-TARIM Projesi’nde bilgi paylaşımı için bir araç olabilir.
Merkeziyetçilikten kaçınma
İl Tarım Müdürlüğü’nün BAV Toplantısı
Şube ve ilçeler arasında bilginin paylaşımı. Şube ve ilçeler arası koordinasyonun güçlendirilmesi.
İlde tüm ilçelerin katılımıyla yapılan BAV Toplantısı Koordinasyon Toplantısı DOKAP-TARIM Projesi’ni yönlendiren bir yapı olabilir.
Çoğulculuk, Ortak çalışma, Güç paylaşımı
Çoklu tarımın geliştirilmesi için İş Kolunun kurulması ve güçlendirilmesi; sözleşmeli personelin etkili bir şekilde kullanımı
Tepe aşağı sisteminin yerine İş Kolunun getirilmesi; kamu-özel sektör iş birliğinin güçlendirilmesi
Her ne kadar yetkilendirmede bir zorluk olsa da İş Kolu hazırlık aşamasındadır. İlgili ulusal program çerçevesinde görevlendirilen sözleşmeli personel artacaktır.
Çiftçiden çiftçiye (İrtibat kurulan çiftçilerin katkısı)
Sözleşmeli Çitçi Sisteminin getirilmesi (Model ve yayım projelerinde denemeler)
Sınırlı olan yayımcı ve irtibat kurulan çiftçilerin yardımıyla çiftçiden çiftçiye yayım sisteminin geliştirilmesi.
Proje Ekibi irtibat kurulacak çiftçilerin seçilmesi, motive edilmesi ve eğitilmesi için gerekli bilgi ve birikimi sağlamak için bir dizi seminer düzenleyecek.
Çiftçi Katılımı Çiftçi katılımını teşvik edecek cazip yayım sistem, araç ve yöntemlerinin oluşturulması/kullanılması
Etkileyici medya yayım aracı, yayım faaliyetlerinin kullanılması.
Seminer konularına ilişkin etkili TV ve radyo programı ve afişlerin hazırlanması.
Talebe dayalı Proje süresince çiftçi talep ve ihtiyaçlarının tespit ve teyit edilmesi
Çiftçi taleplerinin karşılanması için uygun planlama ve yayım hizmetlerinin yapılması
Devam eden deneme ve demonstrasyonlar çiftçilerin yeni taleplerle gelmesini teşvik edebilir.
Uygun tepki/cevap
Çiftlik Geliştirme Destekleme Masası’nın kurulması ve gereken hizmetlerin sağlanması
İl ve İlçe Tarım Müdürlüklerinde Çiftlik Geliştirme Destekleme Masası’nın kurulması
Destekleme Masası’nın telefon hattı, mail adresi vs. içeren etkili bir şekilde düzenlenmesi gereklidir
Maliyet kurtarma Faydalanıcı çiftçiler arasında maliyet paylaşımı
Faydalanıcı ve devlet arasında maliyet paylaşım sisteminin oluşturulması (model köylerde materyal bedelinin %10’u çiftçiler tarafından karşılanmaktadır
Tarımsal materyalleri arz eden sunanların ve tarımsal ürün tüccarlarının katılımı, maliyet kurtarma yayım hizmetlerinin sorunsuz bir şekilde devam ettirilmesinde önemli bir yer tutar
7
Bu Çalışma El Kitabının Kullanımı
Kitapta; 1) giriş, 2) yeni ürünler ve tekniklerin il müdürlüğünce doğrulanması; 3) seçilen
alanlarda grup oluşturmak suretiyle çoklu tarım yayımının planlanması ve uygulanması; ve
en son olarak 4) yayım çalışanlarının ve çiftçilerin kapasite gelişimi planlaması ve uygulaması
konuları yer alır. Bu Çalışma El Kitabı temel olarak projedeki deneyimlere dayanılarak
hazırlanmış ve genelleme yapılabilmesi için bir takım teorik bilgiler eklenmiştir. Projede
kazanılan deneyimler, farklı yerlerdeki yayım hizmetlerinde pratik olarak kullanılmalıdır.
Proje hedefi olan "çiftlik geliştirme temel yapı ve sistemleri", hem "önerilen çoklu çiftlik
sisteminin oluşturulması" hem de “çoklu tarım yayım sisteminin oluşturulması" vasıtasıyla
gerçekleştirilebilir. Bunlar, aşağıdaki şemada da görüldüğü gibi, pek çok kilit bileşen
halinde analiz edilerek oluşturulabilir veya geliştirilebilirler. Bu bileşenlerle ilgili
bölümlere, arzu edildiğinde, bakılabilir.
Doğrulama çalışmasının yapılması
Çiftçilik geliştirme temelyapı ve sistemler
Önerilen çoklu çiftlik sisteminin oluşturulması
Toplum düzeyinde yayım çalışması
Yeni ürün ve Tekniklerin pazar araştırması ve
geliştirilmesi[Bölüm 2]
Yeni ürün ve tekniklerle ilgili doğrulama
çalışmasının planlanması, uygulanması ve
değerlendirilmesi[Bölüm 2]
Hedef ürün ve tekniklerin seçimi
[Bölüm 2]
Çoklu tarım yayım sisteminin oluşturulması
Yayım yönteminin geliştirilmesi
Model projelerin planlanması, uygulanması
ve izlenmesi[Bölüm 3]
Kırsal Değerlendirme ve hedef alanların seçimi
[Bölüm 3]
Katılımcı yaklaşımın takdimi
[Bölüm 3]
Toplum yaklaşımın ın takdimi
[Bölüm 3]
Çiftçiden çiftçiye yayım sisteminin desteklenmesi
[Bölüm 4]
Doğrulama çalışması ve demonstrasyon yöntemi
[Bölüm 2]
Yayım sisteminin geliştirilmesi
Çalışma Kolunun takdimi[Bölüm 1]
Araştırma enstitüleri ve üniversitelerle işbirliğinin
sağlanması[Bölüm 1]
Yayımcı kapasitesinin geliştirilmesinin plan ve
yöntemi[Bölüm 4]
9
Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Bu bölüm, Projeden ve DOKAP-TARIM seminerlerindeki derslerden örnekler vererek gelecek
vadeden ürünlerin seçilme yöntemi, bu ürünlerin üretiminin geliştirilmesi ve
pazarlanmasının desteklenmesi gibi konular hakkında bilgi verir. Seminer materyallerinin
derlendiği "Eğitim Raporu" da yararlı bir başvuru kaynağıdır.
Ürün Bütçe Analizi ve Gelecek Vadeden EkÜrünlerin Seçimi
• Destekleme Hizmetleriyle Tarımsal Ürünlerin Sınıflandırılması
• Ek gelir Kaynaklarının Özellik Analizi
• Ürün Bütçe Analizi
• Çeşitli Ürünlerin Çiftlik Analizi
• Farklı Ürün ve Teknolojilerde Mevcut Malzemelerin En Üst Düzeyde Kullanılması
• Ürün Yetiştirme Takviminin Hazırlanması
Ek Ürünlerin Üretiminin Geliştirilmesi
• Turfanda/Yarı Turfanda Çilek Üretimi
• Mavi Yemiş Yetiştiriciliği Demonstrasyonu
• Sera Denemesi ve Yayılması
• Ot Silajı Demonstrasyonu
• Yeni Ürün Yetiştirmenin Tanıtılması
• Sebze Fidesi Üretim Metotlar
• Sulama
Yeni Ürünlere Pazarlama Desteği
• Yeni ürünler için Pazar Araştırması Metodu
• Lezzet Testi Örneği (Pazar Araştırması)
• Tarımsal Ürünleri Pazarlama Kanalları
11
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Destekleme Hizmetleriyle Tarımsal Ürünlerin Sınıflandırılması
Özet Bölgeye tanıtılan yeni ürünler destekleme hizmetleri yönünden sınıflandırılmalıdır.
Daha sonra, ileri destekler konusunda eylem planları oluşturulmalıdır.
Metod,
Örnek
Devlet destekli yeni ürün tanıtım genel prosedürleri beş aşamadan oluşur:
1) Araştırma enstitüleri veya üniversitelerde araştırma yapma
2) Üretim metodu geliştirme (adaptasyon çalışması)
3) Üretim metotlarının yayılması (destek ve alan seçimi)
4) Belirli sayıdaki çiftçilerle ürün doğrulama çalışmaları
5) Yararlı bilgiler edinilerek pazarlama konusunda destek sağlama
Teşvik edilen ürünler önemlerine göre ikiye ayrılmıştır. Biri araştırma
enstitülerinde üretim teknikleriyle üretilmiş yayım desteği alan ürünler; diğeri ise
sadece teknik yayım hedefi olan ürünlerdir. Aşağıdaki tabloda değişik aşamalarda
teşvik edilen ürünler gösterilmiştir.
Araştırma enstitüleri
Üretim teknikleri oluşturma
Teknik yayım
Üretime başlama
Pazarlama desteği
Çay ○ ○ ○ ○ ○ Fındık ○ ○ ○ ○ ○ Hayvancılık ○ ○ ○ ○ ○ Alabalık üretimi ○ ○ ○ ○ △
Arıcılık △ ○ ○ ○ △ Kivi △ ○ ○ ○ △ Sera yetiştiriciliği
△ △
Çilek △ △ ○ Mantar △ △ Yeni Ürünler △
Teşvik edilen ürünlerin çoğu Türkiye’de daha önce denenen ürünlerdir, bu ürünler
teknik yayım ve üretim amaçlıdır. Bu yüzden bilinen yöntemler yeni bölgelerde
ürünlerin tanıtılması için kullanılabilir. Yayımla ilgili çözülmesi gereken pek çok
konu varken aşağıda sıralanan beş konu yapılabilirlikleri ve destek sistemindeki
yetersizliklerinden ötürü ek gelir geliştirmede öncelikli olarak seçildiler.
Uygulama
Not
12
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Ek Gelir Kaynaklarının Özellik Analizi
Özet Trabzon’da yetiştirilmesi desteklenen ürünlerin bölgenin doğal/sosyal şartlarına
(özellikle hava ve coğrafya engelleri ve toprak sahipliği konularında), mevcut
tarıma (özellikle teknik seviyesi) ve pazar durumuna (erişim ve rekabet) uygun
olarak seçilmesi gerekir. Bu koşullar düşünülerek her bir ürünün verimliliği (kar, iş
gücü ve birim başına sermaye gibi) değerlendirilmeli ve aday ürünlerle
karşılaştırılmalıdır.
Metod,
Örnek
Bilgi eksikliğinden ötürü her bir ürünün verimliliğini elde etmek zordu. Bu
yüzden, istenen ürünler aşağıdaki kıstaslara göre analizler sonucu seçildi.
1) Bölgenin doğal ve sosyal yapısı
2) Tarımsal ürün yetiştirme şartları
3) Tarımsal ürünlerin pazarlanabilirliği
4) Mevcut destek sistemi
Trabzon tarımının genel durumu ve beklenen şeyler aşağıdaki gibidir.
1) Yüksek verim: dar alandan çok kar sağlama
2) Sermaye/yoğun iş gücü: makine kullanımı olmadan sermaye ve yoğun iş
gücüyle yüksek kazanç sağlama
3) Yeni pazar açma (yeni ürünler): yeni pazar geliştirme olasılığı
Yukarıdaki özellikler dikkate alınarak tablo de altı seçim kriteri belirlenmiş ve 1
den 3 e kadar numaralandırılmıştır.
Kriterler Puanlar Değerlendirme 1 İklime uyumu 3 Üretim bilgisi/mevcut
işleme durumu 2 Yoğun iş gücü gerektiren bir
ürün mü değil mi? 3 Mevcut işleme durumu ve
yer ziyareti 3 Geniş alan mı gerekli? 3 Mevcut işleme durumu ve
yer ziyareti 4 Çok sermaye gerekli mi değil mi? 3 Mevcut işleme durumu ve
yer ziyareti 5 Ürünün değeri var mı? 3 Üretim bilgisi analizi 6 Ürün destekleniyor mu? 3 Yer ziyareti Toplam 21
Göstergeler, esaslar ve değerlendirme metotları hedef alanın çiftlik geliştirme
planına uygun olarak belirlenmelidir.
Uygulama
Not Ana ürün sonuçları ekte sunulmuştur.
13
Ana Ürün sonuçları
Uyum Yoğun iş gücü
Alan yoğunluğu
Sermaye Yoğunluğu
Pazarlanabilirlik
Destek sistemi
Toplam
Tarla ürünleri
Mısır 3 1 1 2 1 1 9
Patates 3 1 1 2 1 1 9
Pancar 3 1 1 2 1 1 9
Tütün 3 2 2 2 2 2 13
Sebze
Lahana 3 2 2 1 2 1 11
Marul 3 2 2 1 2 1 11
Taze fasulye 3 2 2 1 2 1 11
Sera ürünleri
Salatalık 3 3 3 3 2 2 16
Domates 3 3 3 3 2 2 16
Meyve
Fındık 3 2 2 2 3 3 15
Elma 3 2 2 2 2 1 12
Armut 3 2 2 2 2 1 12
Erik 3 2 2 2 1 1 11
Ceviz 3 1 2 1 2 1 10
Kivi 3 2 2 3 3 3 16
Mavi Yemis 3 2 2 3 2 3 15
T. Hurması 3 2 2 2 2 3 14
Çilek 3 3 3 3 3 3 18
Endüstriyel bitkiler
Çay 3 3 2 2 3 3 16
Cut flower 3 3 3 3 3 1 16
Hayvancılık
Süt 3 3 2 3 3 3 17
Koyun 3 1 1 1 2 1 9
Keçi 3 1 1 1 2 1 9
Mantar 3 3 3 3 3 2 17
Arıcılık 3 3 2 3 3 3 17
Alabalık 3 3 3 3 3 3 18
14
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Ürün Bütçe Analizi
Özet İl Tarım Müdürlüğü, çiftlik geliştirme ve çiftçiye yayım hizmeti sunma amacıyla
ürün bütçesi oluşturmalıdır. Brüt gelir standart verim ve ürünün ortalama birim
fiyatı üzerinden hesaplanır. Üretim masrafı malzeme, işçilik, yer, amortisman ve
diğer giderlerin bir özetidir. Net gelir brüt gelir- üretim masrafları şeklinde
hesaplanır. Aile işletmeciliği şeklinde yapılan tarım sahip olunan arazi üzerinde
yapılır, işçilik ve arazi için ayrı bir masraf yapılmaz.
Metod,
Örnek
İl Tarım Müdürlüğü ana ürünleri için çoktan bir bütçe hazırlamıştır. Proje ekibi, bu
bilgileri tekrar gözden geçirmiş ve yeni ürünler için bütçe planı hazırlamıştır.
Yeni ürünlerin teşvik edilmesi için çiftlik geliştirme planı içerisinde bu ürünlerin
karlılık durumunun belirtilmesi gereklidir. Yeterli güvenilir bilgi olmadığından
ürün bütçe planı pek çok varsayımlarla dolu olabilir. Bilgilerin günbegün
güncellenmesi şarttır.
Trabzon iline ait ürün bütçe örnekleri ilerleyen sayfalarda verilmiştir.
Uygulama
Not İleriki sayfalarda daha detaylı bilgi verilmiştir.
Standard Income and Cost of Major Agricultural Product in Trabzon (2007)
Item Unit Hazelnut Tea Kiwi Strawberry
Cucumberin
greenhouse(Double
cropping)
Corn Bee keeping(100 hives)
Dairyfarming(1 cow)
Output kg/da 85 1,000 2,000 3,000 40,000 600 30,000 4,500Unit price YTL/kg 5 1 2 3 1 1By-product Income 1 YTL/da 51 95 280 375By product Income 2 YTL/da 1,125 50Gross Income YTL/da 476 730 3,500 7,500 23,800 515 31,405 4,925Seed & seedling cost YTL/da 1,080 893 24 1,513Fertilizer cost YTL/da 50 65 187 580 1,248 94 2,000 2,911Agro-chemicals YTL/da 6 206 150 150Farm implement cost YTL/da 30 35 20 12 325Labor cost YTL/da 207 373 320 1,620 3,820 260 5,120 1,480Other expens YTL/da 12 230 195 333 1,250 50Depreciation cost YTL/da 17 36 165 102 1,190 2,915 340Sub-total cost YTL/da 321 509 902 3,597 7,702 378 13,273 4,931Marketing cost(transportation etc) YTL/da 6 23 18 240 488
Managing cost (3%) YTL/da 10 16 28 115 246 11 398 148Interest of land value YTL/da 125 125 125 125 125 125Total Cost 1 YTL/da 462 674 1,072 4,077 8,560 515 13,671 5,079Net Income 1 YTL/da 13 56 2,428 3,423 15,240 0 17,734 -154Total Cost 2 YTL/da 131 176 627 2,332 4,615 130 8,551 3,599Net Income 2 YTL/da 345 554 2,873 5,168 19,185 385 22,854 1,326
Total Cost 1 & Net Income 1: Including all labor cost and Inerest of land value.Total Cost 2 & Net Income 2: Excluding all labor cost and Inerest of land value.
15
Trabzon’da Ürün Bütçe Analizi
Ana ürünlerin maliyet tablosu
Bazı ürünlerin gelir ve işçilik bedelleri İl Tarım Müdürlüğünce hazırlanan bilgiler
doğrultusunda incelenmiştir. 2007 yılı ürün maliyet tablosu aşağıda verilmiştir. Mavi
yemiş ve Trabzon hurması hakkındaki tüm bilgiler proje ekibince hazırlanmıştır. Üretim
maliyeti ve net gelir iki konu üzerinden hesaplanmıştır: işçilik dahil yada hariç, arazi
maliyeti.
İşçilik ve arazi göz önüne alındığında fındık ve diğer tarla ürünlerinden elde edilen net
gelir çok düşüktür. Bunun aksine, mavi yemiş, kivi, çilek ve sera üretimi sebzeler gibi ek
ürünler yüksek maliyetli ve getirisi yüksek olan ürünlerdir. 1 da lık bir serada üretilen
salatalık ve domatesten (işçilik ve arazi maliyeti hariç) elde edilen net gelir sırasıyla 19,185
TL ve 7,215 TL dir. Yinede çiftçilerin düşünmesi gereken noktalar mevcuttur bunlar; işçilik
maliyeti, ilk kurulum maliyeti, ürünün teknik ve pazarlama bilgisi, vb. meyve grubuna
baktığımızda, 1 da lık mavi yemiş, kivi, ve Trabzon hurmasından elde edilen net gelir
sırasıyla 5,762, 2,873 ve 2,080 TL dir. Mavi yemiş ve Trabzon hurması yetiştiriciliği
konusunda yeterli bilgiye sahip olunmadığından daha fazla bilgi edinilmelidir. Bu ürünlerin
pazarlaması başarılı bir çiftlik işletmesi için büyük önem taşır.
Tarımsal ürünlerin Ekonomik Analiz özeti (Birim: kişi-gün, YTL/da)
İşçilik Brüt gelir Üretim maliyeti 1
Net gelir 1
Üretim maliyeti 2
Net gelir 2
Fındık 7.85 476 462 13 131 345 Çay 14.17 730 674 56 176 554 Kivi 12.15 3,500 1,072 2,428 627 2,873 Mavi yemiş 22 7,800 2,688 5,112 2,038 5,762 Trabzon hurması 21 3,000 1,595 1,405 920 2,080 Çilek 61.65 7,500 4,077 3,423 2,332 5,618 Salatalık (sera, çift) 145.07 23,800 8,560 15,240 4,615 19,185 Domates (sera, tek) 64.84 10,716 5,334 5,382 3,501 7,215 Mısır 9.87 515 515 0 130 385 Patates 9.87 765 666 99 341 424 Lahana 14.46 2,000 1,198 802 693 1,307 Arıcılık (100 kovan) 128.00 31,405 13,671 17,734 8,551 22,854 Süt sığırcılığı (1 inek) 36.00 4,925 5,079 -154 3,599 1,326 Not: Üretim maliyeti 1 ve net gelir 1 e işçilik ve arazi maliyeti dahil
Üretim maliyeti 2 ve net gelir 2 e işçilik ve arazi maliyeti dahil değildir. Net gelir vergiler hariçtir.
Detaylı tablo bir sonraki sayfada gösterilmiştir.
16
Stan
dard
Inco
me
and
Cos
t of M
ajor
Agr
icul
tura
l Pro
duct
in T
rabz
on (2
007)
Item
Uni
tH
azel
nut
Tea
Kiw
iPe
rsim
-m
onB
lue-
berr
yO
live
Stra
w-
berr
y
Cuc
umbe
rin
gre
en-
hous
e(D
oubl
ecr
oppi
ng)
Tom
ato
ingr
een-
hous
e(S
ingl
ecr
oppi
ng)
Toba
cco
Cor
nPo
tato
Beet
Cab
bage
Gre
enbe
anD
rybe
an
Bee
keep
ing
(100
hive
s)
Dai
ryfa
rmin
g(1
cow
)
Out
put
kg/d
a85
1,00
02,
000
2,00
01,
300
600
3,00
040
,000
12,0
0012
560
01,
700
2,50
02,
000
1,50
020
030
,000
4,50
0
Uni
t pric
eYT
L/kg
5.00
0.73
1.75
1.50
6.00
4.00
2.50
0.60
0.89
7.25
0.70
0.45
0.30
1.00
1.50
5.00
By-
prod
uct I
ncom
e 1
YTL/
da51
9554
280
375
By
prod
uct I
ncom
e 2
YTL/
da1,
125
50
Gro
ss In
com
eYT
L/da
476
730
3,50
03,
000
7,80
02,
400
7,50
023
,800
10,7
1690
651
576
576
02,
000
2,25
01,
054
31,4
054,
925
See
d &
seed
ling
cost
YTL/
da1,
080
893
446
8924
140
2411
918
601,
513
Ferti
lizer
cos
tYT
L/da
5065
187
4040
302
580
1,24
81,
160
2294
126
9939
745
210
32,
000
2,91
1
Agr
o-ch
emic
als
YTL/
da6
1010
5020
660
1820
143
150
150
Farm
impl
emen
t cos
tYT
L/da
3035
2012
1232
5
Labo
r cos
tYT
L/da
207
373
320
550
525
165
1,62
03,
820
1,70
873
826
020
042
238
141
738
15,
120
1,48
0
Oth
er e
xpen
seYT
L/da
1223
010
010
019
533
318
450
571,
250
50
Dep
reci
atio
n co
stYT
L/da
1736
165
4736
110
21,
190
1,19
02,
915
340
Sub-
tota
l cos
tYT
L/da
321
509
902
747
1,03
651
73,
597
7,70
24,
759
867
378
485
545
947
1,08
654
313
,273
4,93
1
Mar
ketin
g co
st(tr
ansp
orta
tion
etc)
YTL/
da6
2318
680
1,45
220
240
488
298
1240
7195
119
6
Man
agin
g co
st (3
%)
YTL/
da10
1628
4375
1611
524
615
226
1116
1831
3616
398
148
Inte
rest
of l
and
valu
eYT
L/da
125
125
125
125
125
125
125
125
125
125
125
125
125
125
125
125
Tota
l Cos
t 1YT
L/da
462
674
1,07
21,
595
2,68
867
84,
077
8,56
05,
334
1,03
051
566
676
01,
198
1,36
769
013
,671
5,07
9
Net
Inco
me
1YT
L/da
1356
2,42
81,
405
5,11
21,
722
3,42
315
,240
5,38
2-1
240
990
802
883
363
17,7
34-1
54
Tota
l Cos
t 2YT
L/da
131
176
627
920
2,03
838
82,
332
4,61
53,
501
167
130
341
212
693
825
184
8,55
13,
599
Net
Inco
me
2YT
L/da
345
554
2,87
32,
080
5,76
22,
012
5,16
819
,185
7,21
573
938
542
454
81,
307
1,42
586
922
,854
1,32
6
Tota
l Cos
t 1 &
Net
Inco
me
1: In
clud
ing
all l
abor
cos
t and
Inte
rest
of l
and
valu
e.To
tal C
ost 2
& N
et In
com
e 2:
Exc
ludi
ng a
ll la
bor c
ost a
nd In
tere
st o
f lan
d va
lue.
17
Ürünler için işçilik gereksinimi
Ürünlerin sezonluk işçi gereksinimi ürün takvimi içinde verilmiştir. Aşağıdaki tabloda
Trabzon ilindeki ana ürünlerin ürün takvimi gösterilmiştir.
○+++++○
○ ○
Seedｌing Seeding/Transplant Harvesting
Growing period ○+++++○Flowering
Growing Period of Main Crop in the Study Area
Corn
Dry bean
Nov DecMay OctJan. Feb Mar Apr Jun Jul Aug Sep
Hazelnuts
Tea
Kiwi ○+++++○
Olive ○+++++○
Strawberry
Cucumber
Green bean
Black cabbage
Tomato
Tabacco
Potato
Beet
Ürün takviminin yanı sıra Trabzon İl Tarım Müdürlüğünce iki ayda bir hazırlanan üretim
maliyet çizelgesinde ortaya çıkan iş gücü miktarı da aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Half-monthly Labor Requirement for Major Agricultural Products (person-day)
Crop Types Total
Hazelnut 0.11 0.10 0.10 0.10 0.05 0.05 0.25 0.25 2.70 2.70 0.50 0.50 0.11 0.11 0.11 0.11 7.85
Tea 0.42 0.42 0.25 1.02 1.02 0.25 0.15 2.26 0.15 2.26 0.15 2.19 2.26 0.09 0.42 0.42 0.42 14.17
Kiwifruits 1.20 1.20 1.20 1.89 1.89 0.22 0.22 0.86 0.86 1.29 1.29 12.15
Olive 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.33 0.78 0.65 6.31
Strawberry 1.50 3.00 1.50 3.00 3.00 3.00 9.00 9.00 7.50 7.50 1.50 3.00 1.50 3.00 1.50 3.00 61.50Cucumber in greenhouse(Double product) 4.73 4.73 1.58 1.58 3.00 8.75 8.75 8.68 8.68 12.61 11.04 7.88 3.15 3.00 8.75 8.75 5.52 7.09 7.09 7.09 6.31 6.31 145.07
Tomato in greenhouse 3.46 9.51 7.78 3.46 2.59 6.05 4.32 2.77 2.77 2.94 2.94 2.94 2.94 2.94 2.94 2.59 1.21 0.35 0.35 64.84
Tobacco 0.90 1.80 1.80 2.25 1.35 4.05 0.22 4.05 4.05 3.06 2.25 1.80 27.58
Corn 2.05 2.05 0.85 0.85 0.51 0.51 1.53 1.53 9.87
Potato 1.05 1.05 0.70 0.70 0.61 0.35 0.35 0.35 0.35 1.05 1.05 7.59
Beet 4.05 2.25 2.25 2.25 0.54 0.54 0.54 0.54 0.36 1.35 1.35 16.02
Black Cabbage 3.10 3.10 1.24 1.24 1.24 1.24 0.41 0.41 0.41 0.41 0.41 0.41 0.21 0.21 0.21 0.21 14.46
Green Bean 3.16 4.22 2.11 1.05 1.05 0.53 0.53 0.53 0.53 0.53 0.53 0.53 0.53 15.81
Dry bean 3.00 4.00 2.00 1.00 1.00 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 0.50 15.00
Bee keeping (100 hives) 3.00 3.00 5.00 5.00 2.50 2.50 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 5.00 5.00 2.50 2.50 1.00 1.00 128.00
Dairy farming 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 36.00
Sep Oct Nov. Dec.AugJan Feb Mar. Apr. May Jun Jul
18
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Çeşitli Ürünlerin Çiftlik Analizi
Özet Çiftlik gelir ve giderleri farklı şekillerde çoklu tarım esasına göre hesaplanır. Bazı
çoklu tarım modelleri ekonomik açıdan düşünülür ve değerlendirilir. Elde edilen
bilgiler yeni ürünler denemeye başlayan çiftçilere yayım yoluyla iletilir.
Metod,
Örnek
Tek ürün bütçe analizi (aşağıdaki tabloda verilmiştir) gerçek ev ekonomisini
göstermez. Bunun nedeni çiftçinin farklı gelir kaynaklarına sahip olmasıdır.
Çiftlik ve aile koşullarına ilişkin mevcut çiftlik ekonomisi tahmini temel bilgiyi
teşkil eder (Adım 2, 3). Birçok ürün kombinasyonu ile oluşan olası çiftlik uygulama
modeli göz önüne bulundurularak yeni çiftlik modelleri şekillendirilebilir (Adım 4,
5). Mevcut ve yeni çiftlik modelleri karşılaştırması çiftçiler ve tercihleri üzerinde
güçlü bir etki bırakabilir.
[2] Analiz:Arazinin kullanımı, aile iş gücü, gelir kaynakları, vs.
[2] Analiz:Arazinin kullanımı, aile iş gücü, gelir kaynakları, vs.
[1] Ürün Bütçesi:Her ürünün maliyet ve getirisinin analizi
[1] Ürün Bütçesi:Her ürünün maliyet ve getirisinin analizi
[3] Mevcut Çiftlik Ekonomisi:Çiftlik gelirleri & Tarım dışı gelirler <Mevcut durum>
[3] Mevcut Çiftlik Ekonomisi:Çiftlik gelirleri & Tarım dışı gelirler <Mevcut durum>
[4] Varsayım:Arazinin kullanımı, aile iş gücü, gelir kaynakları, vs.
[4] Varsayım:Arazinin kullanımı, aile iş gücü, gelir kaynakları, vs.
[5] Çiftlik Ekonomisinin Simülasyonu:Çiftlik gelirleri & Tarım dışı gelirler <Gelecekte>
[5] Çiftlik Ekonomisinin Simülasyonu:Çiftlik gelirleri & Tarım dışı gelirler <Gelecekte>
Simülasyondaki önemli noktalar aşağıda verilmiştir.
1) Ürün modeli, çiftlik şartları, ön yatırım, sezonluk işçi girdileri açısından
inandırıcı mı değil mi teyit edilmesi.
2) Mevcut bilgiler ışığında ürünlerin pazarlanabilirliğinin tahmin edilmesi.
3) Bilgi eksiliğinden ötürü yeni ürünün bütçe hesaplamasındaki belirsizliklerin
görülmesi. Yeni ürünlerin yetiştiriciliğinin doğruluğuna daha fazla bilgi
edinerek ulaşılabilir.
Uygulama Yayımcılar çiftçilere sunacakları yayım hizmetleri sırasında alınan sonuçları
kullanır. Planlayıcılar, ekonomik simülasyonu çiftlik geliştirme planı için iyi bir
örnek olarak nitelendirir.
Not İleriki sayfalarda daha detaylı bilgi verilmiştir.
19
Trabzon'da Ürün Deseniyle Çiftlik Ekonomisi Simülasyonun Yapılması
Bu bölüm, Trabzon’da çoklu tarımın tanıtılmasına bağlı olarak Örnek Çiftlik Ekonomisi
simülasyonunu ele almaktadır. 1. aşamayı içeren ilk bölümde ürünlerin bütçe analizi
anlatılırken, bu bölüm 2 - 5. Aşamalar üzerine yoğunlaşmaktadır.
Tipik Bir Çiftlik Modelinin Oluşturulması (2. aşama)
Çiftlik Ekonomisi Similasyonu aşağıda da görüldüğü gibi çay ve fındık çiftçileri için
yapıldı. Bu çiftlik modelleri oluşturulurken Proje’nin alan anketinin sonuçlarından
faydalanılmıştır.
• Fındık Çiftçisi
• Tarım arazisi = 10 da
(Fındık 8 da, Diğer ürünler (mısırın başını çektiği) 2 da, Süt sığırcılığı (2 baş)
• Fert sayısı = 5 kişi
(Tarım iş gücü 1, Ev hanım/tarım iş gücü 1, ücretli işçi 1, Öğrenci 1, Çocuk 1)
• Çay Çiftçisi
• Tarım arazisi = 10 da
(Çay 9 da, Diğer Ürünler (mısırın başını çektiği) 1 da, Süt sığırcılığı (2 baş)
• Fert sayısı= 5 kişi
(Tarım iş gücü 1, Ev hanım/tarım iş gücü 1, ücretli işçi 1, Öğrenci 1, Çocuk 1)
Mevcut Çiftlik Modelinin Gelir Analizi (3 aşama)
Mevcut çiftlik geliri hakkında aşağıdaki varsayımlara dayanılarak tahminde
bulunulmuştur.
• İş gücü ve arazi için herhangi bir ödeme yapılmadı,
• Bütün ürünlerin satıldığı, özel tüketimin olmadı,
• Mısırın diğer küçük çaplı ürünleri temsil ettiği
• 2007 fiyatlarının baz alındığı (örn: Fındık = 5.0 YTL /kg)
• Tarım dışı gelirler asgari ücret olduğu varsayılmıştır.
Mevcut tarım gelirlerinin fındık ve çay için sırasıyla 12,182 YTL ve 11,373 YTL olduğu
tahmin edilmişti.
Fındık Çiftçisi (şu an):
Fındık 345 YTL/da * 8 da = YTL 2,759
Mısır 385 YTL/da * 2 da = YTL 770
Süt sığırcılığı 1,326 YTL/baş * 2 baş = YTL 2,652
Tarım dışı gelir YTL 6,000
Toplam gelir YTL 12,182
20
Çay Çiftçisi (şu an):
Çay 554 YTL/da * 9 da = YTL 4,988
Mısır 385 YTL/da * 1 da = YTL 385
Tarım dışı gelir YTL 6,000
Toplam gelir YTL 11,373
Yeni Çiftlik Modelinin Oluşturulması (4. aşama)
Sonraki aşamada, yeni ürün deseni kombine edilecek ürünlerin işçilik gereksinimi ve
karlılığı göz önünde bulundurularak oluşturulur. Bu örneklemede arazi ve iş gücü
elverişliliği düşünülerek aşağıdaki üç 3 farklı kombinasyon ortaya konmuştur.
1) Fındık/Çay-Kivi Kombinasyonu
Mevcut fındık ve çay bahçelerinin 4 da’nın Kiviye çevrilmesi
Mısır, süt sığırcılığı ve tarım dışı gelirlerde hiç bir değişiklik yok
2) Fındık/Çay- Çilek Kombinasyonu
Mevcut mısır (ve çay) alanlarının 2da’nın çileğe çevrilmesi
Süt sığırcılığının bırakılması
Tarım dışı gelirin yarı yarıya düşmesi
Fındıkta değişiklik yok
3) Fındık/Çay- Sera Sebzeciliği Kombinasyonu
Mevcut mısır alanlarının 0.5 da’nın Seraya çevrilmesi
Süt sığırcılığının bırakılması
Tarım dışı gelirin yarı yarıya düşmesi
Fındıkta değişiklik yok
21
Çiftlik Ekonomisi Simülasyonu (5 aşaması)
Son aşamada, yukarıda kullanılan bütün bu bilgiler ışığında yeni ürün desenin elde
edilecek çiftlik geliri hesaplanmıştır. Bu simülasyonun sonuçları aşağıda gösterilmiştir.
Fındık Çiftçisi (Yıllık çiftlik geliri; YTL/yıl)
Şu an 12,182 100 %
Fındık + Kivi 22,294 183 %
Fındık + Çilek 16,096 132 %
Fındık + Sera 15,930 131 %
Fındık Çiftçisi İçin Ürün Desenine Göre Çiftlik Ekonomisi Simülasyonun Özeti
Income Source Unit
Size Income Size Income Size Income Size Income
Hazelnt da 345 8 2,759 4 1,380 8 2,759 8 2,759Tea da 554Corn da 385 2 770 2 770 1.5 578Kiwi da 2,873 4 11,492Strawberry da 5,168 2 10,336Eggplant (House, dou da 19,185 0.5 9,592Dairy Cattle head 1,326 2 2,652 2 2,652Off-farm Income person 6,000 1 6,000 1 6,000 0.5 3,000 0.5 3,000
Total 12,182 22,294 16,096 15,930Index 1.00 1.83 1.32 1.31
Hazelnut FarmerStandard
Hazelnut Farmer+ Kiwi
Hazelnut Farmer+ Strawberry
Hazelnut Farmer+ Greenhouse
Unit IncomeYTL
Fındık Çiftçisi İçin Ürün Desenine Göre Çiftlik Ekonomisi Simülasyonu Grafiği
0
5,000
10,000
15,000
20,000
25,000
Hazelnut FarmerStandard
Hazelnut Farmer+ Kiwi
Hazelnut Farmer+ Strawberry
Hazelnut Farmer+ Greenhouse
Farm
Hou
seho
ld In
com
e (Y
TL/Y
ear)
Off-farm Income
Dairy Cattle
Eggplant (House, double)Strawberry
Kiwi
Corn
TeaHazelnt
Aşağıdaki grafiklerde her durum için iki ayda bir gereken iş gücü analiz edilmiş ve
gösterilmiştir.
22
Ürün Desenine Göre İki Ayda Bir Gereken İş Gücü Grafiği (1) Fındık (2) Fındık + Kivi, (3) Fındık + Çilek, (4) Fındık + Seracılık
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Jan-1
Jan-2
Feb-1
Feb-2
Mar-1
Mar-2
Apr-1
Apr-2
May -1
May -2
Jun-1
Jun-2
Jul-1 Jul-2 Aug-1
Aug-2
Sep-1
Sep-2
Oct-1
Oct-2
Nov -1
Nov -2
Dec-1
Dec-2
Labo
r Req
uire
men
t (m
an-d
ay/1
5day
s)
Dairy Cattle
Eggplant (House, double)
Straw berry
Kiw i
Corn
Tea
Hazelnt
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Jan-1
Jan-2
Feb-1
Feb-2
Mar-1
Mar-2
Apr-1
Apr-2
May -1
May -2
Jun-1
Jun-2
Jul-1 Jul-2 Aug-1
Aug-2
Sep-1
Sep-2
Oct-1
Oct-2
Nov -1
Nov -2
Dec-1
Dec-2
Labo
r Req
uire
men
t (m
an-d
ay/1
5day
s)
Dairy Cattle
Eggplant (House, double)
Straw berry
Kiw i
Corn
Tea
Hazelnt
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Jan-1
Jan-2
Feb-1
Feb-2
Mar-1
Mar-2
Apr-1
Apr-2
May -1
May -2
Jun-1
Jun-2
Jul-1 Jul-2 Aug-1
Aug-2
Sep-1
Sep-2
Oct-1
Oct-2
Nov -1
Nov -2
Dec-1
Dec-2
Labo
r Req
uire
men
t (m
an-d
ay/1
5day
s)
Dairy Cattle
Eggplant (House, double)
Straw berry
Kiw i
Corn
Tea
Hazelnt
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Jan-1
Jan-2
Feb-1
Feb-2
Mar-1
Mar-2
Apr-1
Apr-2
May -1
May -2
Jun-1
Jun-2
Jul-1 Jul-2 Aug-1
Aug-2
Sep-1
Sep-2
Oct-1
Oct-2
Nov -1
Nov -2
Dec-1
Dec-2
Labo
r Req
uire
men
t (m
an-d
ay/1
5day
s)
Dairy Cattle
Eggplant (House, double)
Straw berry
Kiw i
Corn
Tea
Hazelnt
23
Çay Çiftçisi (Yıllık çiftlik geliri; YTL/yıl)
Şu an 11,373 100 %
Çay + Kivi 20,648 182 %
Çay + Çilek 17,770 156 %
Çay + Sera 17,772 156 %
Çay Çiftçisi İçin Ürün Desenine Göre Çiftlik Ekonomisi Simülasyonun Özeti
Income Source Unit
Size Income Size Income Size Income Size Income
Hazelnt da 345Tea da 554 9 4,988 5 2,771 8 4,433 9 4,988Corn da 385 1 385 1 385 0.5 193Kiwi da 2,873 4 11,492Strawberry da 5,168 2 10,336Eggplant (House, dou da 19,185 0.5 9,592Dairy Cattle head 1,326Off-farm Income person 6,000 1 6,000 1 6,000 0.5 3,000 0.5 3,000
Total 11,373 20,648 17,770 17,772Index 1.00 1.82 1.56 1.56
Tea Farmer+ Strawberry
Tea Farmer+ Greenhouse
Unit IncomeYTL
Tea FarmerStandard
Tea Farmer+ Kiwi
Çay Çiftçisi İçin Ürün Desenine Göre Çiftlik Ekonomisi Simülasyonu Grafiği
0
5,000
10,000
15,000
20,000
25,000
Hazelnut FarmerStandard
Hazelnut Farmer+ Kiwi
Hazelnut Farmer+ Strawberry
Hazelnut Farmer+ Greenhouse
Farm
Hou
seho
ld In
com
e (Y
TL/Y
ear)
Off-farm Income
Dairy Cattle
Eggplant (House, double)Strawberry
Kiwi
Corn
TeaHazelnt
Aşağıdaki grafiklerde her durum için iki ayda bir gereken iş gücü analiz edilmiş ve
gösterilmiştir.
24
Ürün Desenine Göre İki Ayda Bir Gereken İş Gücü Grafiği (1) Çay, (2) Çay + Kivi, (3) Çay + Çilek, (4) Çay + Sera
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Jan-1
Jan-2
Feb-1
Feb-2
Mar-1
Mar-2
Apr-1
Apr-2
May -1
May -2
Jun-1
Jun-2
Jul-1 Jul-2 Aug-1
Aug-2
Sep-1
Sep-2
Oct-1
Oct-2
Nov -1
Nov -2
Dec-1
Dec-2
Labo
r Req
uire
men
t (m
an-d
ay/1
5day
s)
Dairy Cattle
Eggplant (House, double)
Straw berry
Kiw i
Corn
Tea
Hazelnt
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Jan-1
Jan-2
Feb-1
Feb-2
Mar-1
Mar-2
Apr-1
Apr-2
May -1
May -2
Jun-1
Jun-2
Jul-1 Jul-2 Aug-1
Aug-2
Sep-1
Sep-2
Oct-1
Oct-2
Nov -1
Nov -2
Dec-1
Dec-2
Labo
r Req
uire
men
t (m
an-d
ay/1
5day
s)
Dairy Cattle
Eggplant (House, double)
Straw berry
Kiw i
Corn
Tea
Hazelnt
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Jan-1
Jan-2
Feb-1
Feb-2
Mar-1
Mar-2
Apr-1
Apr-2
May -1
May -2
Jun-1
Jun-2
Jul-1 Jul-2 Aug-1
Aug-2
Sep-1
Sep-2
Oct-1
Oct-2
Nov -1
Nov -2
Dec-1
Dec-2
Labo
r Req
uire
men
t (m
an-d
ay/1
5day
s)
Dairy Cattle
Eggplant (House, double)
Straw berry
Kiw i
Corn
Tea
Hazelnt
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Jan-1
Jan-2
Feb-1
Feb-2
Mar-1
Mar-2
Apr-1
Apr-2
May -1
May -2
Jun-1
Jun-2
Jul-1 Jul-2 Aug-1
Aug-2
Sep-1
Sep-2
Oct-1
Oct-2
Nov -1
Nov -2
Dec-1
Dec-2
Labo
r Req
uire
men
t (m
an-d
ay/1
5day
s)
Dairy Cattle
Eggplant (House, double)
Straw berry
Kiw i
Corn
Tea
Hazelnt
25
Özel arazi koşullarına göre, bu simülasyonda kullanılan verilerin güncellenmesi ve
değiştirilmesi gerektirebilir. Excel formatında veri sayfası DOKAP-TARIM Proje Ofisi’nde
hazırlanmaktadır.
26
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Farklı Ürün ve Teknolojilerde Mevcut Malzemelerin En Üst Düzeyde Kullanılması
Özet Bilindiği üzere, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı yayım hizmeti kapsamında değişik
ürünler için pek çok kitapçık yayınlamıştır. İl Tarım Müdürlükleri de bölgeye has
ürünler için kitaplar hazırlamıştır. Ayrıca, Çiftçi Yayım ve Eğitim şubesi de belirli
konularda hazırladıkları belgeleri çiftçilere dağıtmıştır.
Metod,
Örnek
Tarım bakanlığı “Çiftçi yayım serisi” yapmış ve tarımsal konularda bilgiler vermiştir
(bkz. Fotoğraf). Bu serilerin adları daha sonraki sayfalarda gösterilmiştir. Bu
seride projede yer alan bazı ürünler de; çilek, kivi, sera, vb. gibi bulunur. Bunun
yanında, bakanlık tarafından “gıda kitapçıkları” ve “İyi tarım uygulamaları”
broşürleri yayınlanmıştır.
İldeki ana ürünler için il tarım müdürlüğü gerekli bilgilerin bulunduğu bir kitapçık
derlemiştir. Sağ taraftaki fotoğraf Trabzon’dan bir örnektir. Kitapçıklarda
sıkıştırılmış bilgiler mevcuttur yalnız bölge hakkında yayarlı bilgiler de içerir.
Çiftçilere yeni ürün yetiştirme konuları anlatılırken bu malzemelerin kullanılması
gereklidir. Çiftçilere özellikle görsel bilgiler sunulmasında yarar vardır.
Proje dahilinde belli başlı ürünler için (çay, kivi, çilek, vb) ürün yetiştirme takvimi
hazırlanmıştır. Bu malzemeler yayım için de önemlidir.
Uygulama Yayımla uğraşan kişiler bu malzemeleri yayım hizmetlerini sunmada teknik birer
kılavuz olarak kullanmaktadır.
Not Yayım serileri ve diğer malzemeleri bakanlığın resmi sitesinden indirebilmek
mümkündür. (http://81.213.206.42/yayinlar/).
27
MARA BOOK LIST (as of Septtember, 2007)
Çiftçi Eğitim Serisi Farmer’s Extension Series No Title Title 1 Organik Tarım Organic Farming 2 Arıcılık Beekeeping 3 Buğday Arpa Tarımı Wheat and Barley Farming 4 Koyunculuk Sheep Raising 5 Sığır Besiciliği Livestock 6 Büyükbaş Hayvan Hastalıkları Cattle Diseases 7 Tarımsal Sulama Yöntemleri Irrigation Methods 8 Kaliteli Süt Üretimi High Quality Milk Production 9 Mısır Yetiştiriciliği Corn Cultivation 10 Pamuk Yetiştiriciliği Cotton Cultivation 11 Soya Aspir Yetiştiriciliği Soya Aspir Cultivation 12 Damızlık Süt Sığırcılığı Stud Cattle Raising 13 Bodur Elma Yetiştiriciliği Dwarf Apple Cultivation 14 Zeytin Yetiştiriciliği Olive Cultivation 15 Tarım Makineleri Kazaları Agricultural Machine Accident 16 Örtü altı Sebze Yetiştiriciliği Greenhouse Vegetable Cultivation 17 İyi Tarım Uygulamaları Good Agricultural Application 18 Tarım Alet ve Makinelerin Bakımı Equipment and Machine Care 20 Ilıman İklim Türlerinde Aşılama ve Budama
Sistemleri Pruning and Grafting Systems in Warm Climate
20 Bağlarda Budama ve Terbiye Sistemleri Bağ Hastalık ve Zararları
Pruning, Disease and Harms in Vineyard
21 Küçükbaş Hayvan Hastalıkları Small Cattle Disease 22 Şeftali Yetiştiriciliği- Hastalık ve Zararları Peach Cultivation- Disease and Harms 23 Kültür Mantarı Yetiştiriciliği Culture Mushroom Cultivation 24 Su Ürünleri Yetiştiriciliği Fishery Production 25 Kiraz ve Vişne Yetiştiriciliği Cherry and Sour cherry Cultivation 26 Gübreleme Teknikleri Fertilizing Methods 27 Ayçiçeği Yetiştiriciliği Sunflower Cultivation 28 Domates Yetiştiriciliği Tomato Cultivation 29 Brokoli ve Brüksel Lahanası Yetiştiriciliği Broccoli and Brussels Cabbage Cultivation 30 Meyve-Asma Fidanı Üretimi ve Sertifikasyonu Fruit- Grapevine Sapling Production and
Certification 31 Antepfıstığı Yetiştiriciliği Antep Peanut Cultivation 32 Narenciye Yetiştiriciliği Citrus Fruit Cultivation 33 Kivi Yetiştiriciliği Kiwi Cultivation 34 Fındık Yetiştiriciliği Hazelnut Cultivation 35 Kayısı Yetiştiriciliği Apricot Cultivation 36 İncir Yetiştiriciliği Fig Cultivation 37 Üzümsü Meyve Yetiştiriciliği Grape-like Fruit Cultivation 38 Kesme Çiçekçilik Floristry 40 Patates Yetiştiriciliği Potato Cultivation 41 Çilek Yetiştiriciliği Strawberry Cultivation 42 Yemeklik Tane Baklagil Leguminous Plants 43 Kooperatifçilik Cooperative System 44 Kavun Karpuz Yetiştiriciliği Melon and Watermelon Cultivation 45 Hububat Hastalık ve Zararları Grain Disease and Harms 46 Badem Yetiştiriciliği Almond Cultivation 47 Meyve Sebze Yetiştiriciliği Fruit Vegetable Cultivation 48 Ceviz Yetiştiriciliği Walnut Cultivation 49 Hububat ve Baklagil Tarımında Mekanizasyon Mechanization in Grail and Leguminous
Farming
28
GIDA SERİSİ Food Series No Title Title 1 Şeker Teknolojisi Sugar Beet Technology 2 Meyve Suyu Üretim Teknolojisi Juice Production Technology 3 Gazlı Alkolsüz İçecekler Teknolojisi Drink With Gas without Alcohol Technology 4 Gıdalarda Kimyasal Kalite Değişimi Chemical Quality Change in Food 5 Dondurma Teknolojisi Ice-cream Technology 6 Gıda Mikotoksinleri ve İnsan Sağlığı Açısından
Önemi Food Mikotoksin and its importance in terms of Human Health
7 Tahin Helvası Üretimi ve Saponin Analizi Halvah Production and Saponin Analysis 8 Tahin Üretimi ve Analizi Sesame Oil Production and Analysis 9 Üzüm Pekmezi, Zile Pekmezi ve Pestil Üretimi Grape Molasses, Zile Molasses and Pestil
Production 10 Bal ve Bal Analizleri Honey and Honey Analysis 11 Yeşil ve Siyah Çay Üretim Teknolojisi ve Çayın
Sağlık Açısından Önemi Green and Black Tea Cultivation Technology and The Importance of Tea on Human Health
İYI TARIM UYGULAMALARI EL KİTABI Good Farming Application Handout No Title Title 1 Biber Pepper 2 Turunçgiller Citrus
3 Patates Yetiştirme Teknikleri ve Patates Siğili Hastalığı
Potato Cultivation Methods and Disease
4 Soya Fasulyesinin Ekonomik Önemi, Kullanım Alanları ve Pazarlaması
The Economic Importance of Soya Bean, its use and Marketing
5 Soya Tarımı
Soya Farming
29
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Ürün Yetiştirme Takviminin Hazırlanması
Özet Ürün takvimi, belirli bir ürünün yıl boyu yapılacak olan bakım işlemlerini gösterir.
Ürünler hakkında yeterli bilgisi olmayan çiftçiler için teknik bilgi içeren bu belgeler
oldukça yararlıdır. Yayımcılar çiftçilere yardımcı olmak amacıyla bu tür ürün
yetiştirme takvimleri hazırlarlar.
Metod,
Örnek
Proje ekibi, Trabzon ilinde kullanılmak üzere aşağıdaki ürünler için ürün yetiştirme
takvimleri hazırlamışlardır.
・ Çay
・ Kivi
・ Trabzon hurması
・ Çilek
・ Peyzaj fidanı
Ürün takvimi, her ürüne uygun olarak yıllık ya da aylık bakım, ayrıca gübreleme,
budama gibi konularda bilgi verir. Bu tür görsel belgeler çiftçiler için iyi bir kaynak
olabilir.
Ay 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Ürün gelişme süreci
Özel bakım
Tarımsal işler
Ürün takvimleri yöreye ya da bölgeye uygun olarak hazırlanmalı ve
güncellenmelidir.
Uygulama İl tarım müdürlüğü uzmanlardan yararlanarak ürün takvimleri hazırlamalı ve
hazırlanan bu takvimler yayımcılar eliyle çiftçilere dağıtılmalıdır.
Not Çay, kivi, Trabzon hurması, çilek ve peyzaj fidanı ürün yetiştirme takvimleri ekte
sunulmuştur.
30
Büy
üme
ve G
eliş
me
Uyk
u D
önem
i
Mey
ve g
eliş
imi v
e To
hum
oluşu
mu
Çiç
ek T
omur
cukl
arın
ın o
luşu
mu
3.Sü
rgün
Has
atı
Tarım
sal işl
emle
rA
hır G
übre
siK
ompo
ze G
übre
ler
Ot Mücadelesi
Ot Mücadelesi
Eki
m
1-Ş
ekil
Buda
mas
ı:Üç
yaşı
nı d
oldu
rmuş
gen
ç ça
ylar
topr
ak s
evye
sind
en 2
0cm
yük
sekl
ikte
n
dalla
r içe
doğ
ru o
laca
k şe
kild
e ke
silir
,bitk
iye
uygu
lana
n en
der
in b
udam
adır.
2-Ü
rün
Buda
mas
ı:Şek
il bu
dam
asın
ın 5
cm ü
zerin
den
Oca
kE
ylü
l
Tom
urcu
kfa
rklıl
aşm
ası
Ürü
n G
eliş
imi
Tom
urcu
kfa
rklıl
aşm
ası
Tom
urcu
kfa
rklıl
aşm
ası
Ürü
n G
eliş
imi
ÇA
Y Y
ETİŞ
TİR
ME
TAK
VİM
İ
Ağu
stos
May
ısH
azir
anT
emm
uzA
ralık
Şuba
tN
isan
Mar
tA
ylar
Kas
ım
Bud
ama
1.Sü
rgün
Has
atı
Ürü
n G
eliş
imi
Ot Mücadelesi
2.Sü
rgün
Has
atı
Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı tarafından basılmıştı
r.
1.K
umlu
-Tın
lı,dr
enaj
ı iyi
,der
in
6015
:15:
25:0
5:1
2.P
H d
eğer
i 4.5
-6.0
ola
n to
prak
3.A
razi
Me y
ili %
50 d
en fa
zla
olm
amal
ı
Uyg
ulan
an g
übr
e m
ikta
rı (
1 da
)
Top
rak
İst
e
%
26
nitra
t
Kom
poz
e G
ü
Ahı
r G
ü
NP
3-4
yıld
a bi
r 3-4
Üre
tim
Hed
efi
Tür
Cam
ellia
sin
ensi
s(L.
)H
asıla
t (1d
a)25
00 k
g.Ek
stra
t29
-37
Ran
dım
an%
18.6
0
31
Tom
urcu
k fa
rklıl
aşm
ası
Yen
i sür
günl
erin
gel
işim
iY
eni s
ürgü
nler
in g
eliş
imi
Tarım
sal işl
emle
r
Ani Rüzgarlaradikkat
Ot Mücadelesi
Ağa
ç ça
lışm
ası
Meyvelerin seyreltilmesi
Hasat
Depolama
Kas
ımM
ayıs
Mey
veni
n bü
yüm
e dö
nem
iSü
rgün
ver
me
ve T
omur
cuk
oluş
umu
Mey
veni
n O
lgun
laşm
a D
ön.
KİVİ Y
ETİŞ
TİR
ME
TAK
VİM
İ
Eki
m
Büy
üme
ve G
eliş
me
Tem
mu
zAğu
stos
Ara
lık
Uyk
u D
önem
i
Şuba
tN
isan
Haz
iran
Uygulamalar
Sula
ma
Gübre-1
Gübre-2
Gübre-3Te
rbiy
e, B
udam
a ve
Sür
günl
erin
Bağ
lanm
ası
Gübre-4
Gübre-5
Yaz Budaması ve Uç alma
Ayl
arO
cak
Çiç
ekle
nme
Uyk
u D
önem
i
Terbiye ve Budama
Mar
tE
ylü
l
Yağ
ışa
bağl
ı ola
rak
sula
man
ın a
yarla
nmas
ı
Üre
tim
Hed
efi
Tür
Hay
war
d
Has
ılat (
1da)
3,00
0kg
Mey
ve Ağı
rlığı
100g
Şek
er O
ranı
6.5~
7.0 1–
2 yıl
3–4
yı
Erke
k çiçe
kler
Dişi çiçe
k
412
518
624
740
08_1
050
BİT
Kİ
YAŞI
ÜR
ÜN
Ç
UB
UK
SA
YIS
IÜ
zeri
nde
mey
ve b
ulun
an v
e kış
buda
mas
ında
kes
ilece
k ol
an ç
ubuk
lar,
son
mey
vede
n it
ibar
en3-
4 ya
prak
bır
akar
ak k
ısal
tılm
alı. U
zanı
p ye
re s
arka
n ve
ya k
omşu
omca
ya s
arıla
n da
llard
a uç
alm
a
BİT
Kİ
YAŞI
N (
g)
P2O
5 (g
)K
2O (
g)
1 4
0-50
20-3
0 30
-40
* A
zot(
N)
* A
zot(
N)
* A
zot(
N)
* F
osfo
r*
Pot
asyu
m
2 5
0-10
050
-70
70-9
0 Gü
bre -
150
g40
g30
g
3 1
00-1
5070
-90
90-1
00
Gübr
e - 2
50g
415
0-20
090
-110
110
-130
Gübr
e - 3
50g
30g
5 2
00-2
50 1
10-1
30 1
30-1
50Gü
bre -
420
g30
g
6 2
50-3
00 1
30-1
50 1
50-1
80Gü
bre -
540
g30
g
7 ve
fa
zla
300
-400
150
-200
180
-250
Topl
am
50g
50g
50g
100g
120g
Azo
t(N):G
übre
ler(%
21 N
),(%
26N
),Üre
Potas
yum
: K
ompo
ze G
übre
(10-
5-40
),(13
-5-4
2),(1
7-9-
33),(
16-6
-31)
,(13-
0-46
),vs.
K20
: M
eyve
yap
ısını
ve k
alite
sini e
tkile
r.
BE
SİN
EL
EM
EN
TL
ERİN
İN İŞL
EVİ
BİR
KİVİY
E BİR
YIL
DA
UY
GU
LA
NA
CA
K G
ÜB
RE
MİK
TA
RI
Dör
t Y
aşın
daki
Bir
B
ahçe
İçi
n
Kat
kı M
adde
leri
nin
Mik
tarı
(gr)
KİVİ
BİT
KİSİN
E U
YG
UL
AN
AC
AK
G
ÜB
RE
MİK
TA
RI
N :
Bitk
ide v
ejet
atif
geliş
me i
çin
gere
klid
ir.Sü
rgün
uzu
nluğ
u ya
para
k P2
05 :G
özle
rdek
i ayr
ım ç
içek
oluşu
mu
ve
mey
ve o
lgun
laşm
ası i
çin
gere
klid
ir.
Topr
akis
tekl
eri:
Kivi
asm
alar
ısaç
akve
yüzle
kve
köklü
olduğu
ndan
süze
k,ha
fifve
derin
topr
akla
rda
iyige
lişir.
Killi,
ağır
(Su
tuta
n)
veta
ban
suyu
yüks
ekto
prak
lard
aso
nuç
olum
suz
olur
.As
itlito
prak
lard
aiyi
geliş
ir.To
prak
PH’s
ıte
rcih
en5.
5-7.
6ar
asın
daol
mal
ıdır.
Topr
akta
enço
k%
7ki
reç
olm
alıd
ır.O
rgan
ikm
adde
ceze
ngin
topr
akla
rda
sonu
ç ol
umlu
olu
r.İk
limİs
tekl
eri
:Ac
tinid
iaas
mal
arı
vege
stas
yon
döne
mi
uzun
bitk
ilerd
ir.G
özle
rinuy
anm
asın
daya
prak
dökü
mün
eka
dar
240-
260
gün
don
olm
ayan
geliş
me
süre
siist
er.
İlkba
harın
geç
donl
arın
dasü
rgün
lerz
arar
göre
bilir
.Bitk
iler
süre
kliv
ese
rtrü
zgar
alan
yöre
lerd
ege
lişem
ez.
Verim
yaşı
ndak
ibi
tkile
rkışı
n-1
3CC
’yeka
dar
daya
nabi
lirke
nge
nçbi
tkile
rda
hayü
ksek
(-4,
-6C
)sı
cakl
ıkla
rda
zara
rlana
bilir
.
UY
GU
LA
MA
ŞEK
Lİ
Kök
böl
gesin
e to
prak
la
karış
tırıla
rak
uygu
lanır
ve
sula
nır.
Fosf
or :
Kom
poze
Güb
re (1
2-40
-10)
,(9-4
5-15
),(15
-30-
15),(
10-4
5-10
),(12
-48-
6-Te
)
TİC
ARİ
GÜ
BR
EL
ER
32
To
mur
cuk
fark
lılaş
mas
ı (ilk
çiç
ek to
m. )
Tom
urcu
k fa
rklıl
aşm
ası (
sonr
aki ç
içek
tom
.)
Gübre- 1
Gübre - 2
Gübre - 1
Gübre - 2
Gübre - 3
Gübre - 4
Gübre - 2
Gübre - 5
Gübre - 5
Ot mücadelesi
Zararlı kontrolü
Ot mücadelesi
Zararlı kontrolü
Ot mücadelesi
Hastalık kontrolü
Zararlı kontrolü
Hastalık kontrolü
Hasat
Çile
k Yet
işti
rme
Takv
imi
Mar
t
Büy
üme
ve G
eliş
me
Mey
ve
Ara
lık
Oca
kŞ
ub
atT
emm
uz
Haz
iran
Nis
an
Tar
ımsa
l İşl
emle
r
Dikim
Ayl
ar
Stol
on V
erm
e D
önem
i
MalçDamlama Sulamanın kurulması
Ek
imM
ayıs
Haz
iran
Ağu
stos
Eyl
ül
Kas
ım
Uyk
u D
önem
i
SürümTaban Gübresi
Gübre - 7(Gübre - 8)
Büy
üme
Çiç
ekle
nme
Gübre - 6
Uygulamalar
Sula
ma
Aph
is g
ossy
piTe
trany
chus
Bot
rytis
cin
erea
Fide
sıkl
ığı :
35c
m x
35c
mY
atak
gen
işliğ
i: 2
sıra
- 70c
m
3 sı
ra- 1
05cm
İnse
ktis
id A
dı A
ctar
a M
alth
ion,
vs.
Aka
ricid
Adı
Neo
ron
500
İyi f
ide
Sula
ma
sıklığ
ının
yağ
ışa
bağl
ı ola
rak
ayar
lanm
ası
Fiy
at D
alga
lan
mas
ı (T
rabz
on H
ali)
0
0.51
1.52
2.53
3.54
AO
ŞM
NM
H
Aylar
Fiyat YTL/kg
2005
2006
2007
Fung
ucid
/Man
tar İ
lacı
Ben
omyl
, Tel
dor,
Plad
o,Sw
itch,
Pro
cess
Gen
ellik
le ik
i gün
de b
irBa
sical
ly e
very
oth
erG
enel
likle
iki g
ünde
bir
Sula
ma
sıklığ
ının
yağ
ışa
göre
aya
rlanm
ası
Akçaabat Tarım İlçe Müdürlüğü ve DOKAP- TARIM Projesi tarafından basılmıştır.
Üre
tim
Hed
efi
Tür
Cam
aros
a
Verim
(1da
)5,
000k
g
Mey
ve Ağı
rlığı
40g
Şek
er O
ranı
10~1
2
Aka
ricid
Adı
Neo
ron
500,
Pla
mel
Uyg
ulan
an G
übre
Mik
tarı
(1d
a)
Yan
mış
gübr
e*
Kom
bi*
Fosf
or*
Pota
syum
Kal
siyum
Nitr
at*
Den
geA
mm
oniu
msu
lfate
21%
Taba
n G
übre
si40
00 k
g1.
Ph'si
6.0
-6.5
ola
n to
prak
uyg
undu
r. To
rak
anal
izin
e bağl
ı ola
rak
uygu
n ki
reç
mik
tarı
uygu
lanı
r.
Güb
re -
110
0g10
0 lt
suda
erit
ilip
yapr
akta
n uy
gula
nır.
Güb
re -
210
0g10
0 lt
suda
erit
ilip
yapr
akta
n uy
gula
nır.
Güb
re -
32k
g2k
g4
ton
suyl
a ka
rıştır
ılıp
dam
lam
a su
lam
ayla
uyg
ulan
ır.
Güb
re -
42k
g4
ton
suyl
a ka
rıştır
ılıp
dam
lam
a su
lam
ayla
uyg
ulan
ır.
Güb
re -
510
0g10
0g10
0 lt
suda
erit
ilip
yapr
akta
n uy
gula
nır.
Güb
re -
64k
g4k
g4k
gFo
sfor
ve
Den
ge d
önüş
ümlü
ola
rak
8 to
n su
yla
karış
tırılı
p da
mla
ma
sula
may
la u
ygul
anır.
Güb
re -
74k
g4k
g4k
gPo
tasy
um v
e D
enge
dön
üşüm
lü o
lara
k 9
ton
suyl
a ka
rıştır
ılara
k da
mla
ma
sula
may
la u
ygul
anır.
Güb
re -
84k
g0.
5Kg
Ara
sira
8-9
ton
suyl
a ka
riştir
ilara
k uy
gula
nir.
Kom
bi :
iz e
lem
entle
ri ör
n: F
e, M
go, S
---
Fosf
or :
Kom
poze
Güb
re (1
2-40
-10)
,(13-
48-6
),(9-
45-1
5),(1
5-30
-15)
,(10-
45-1
0)Po
tasy
um :
Kom
poze
Güb
re (1
0-5-
40),(
13-5
-42)
,(17-
9-33
),(16
-6-3
1),v
s.D
enge
: K
ompo
ze G
übre
(20-
20-2
0),(1
8-18
-18)
,(19-
19-1
9),v
s
Güb
re A
dı
Topr
ak H
azırl
ama
33
Ot yolma
Polinasyon
Ot yolma
Polinasyon
Ot yolma
TRA
BZO
N H
UR
MA
SI Y
ETİŞ
TİR
ME
TAK
VİM
İO
cak
Büy
üme
ve G
eliş
me
Isla
h ve
Bud
ama
Ayl
arK
asım
Bud
ama
Sürm
e D
önem
i
Ağu
stos
May
ısH
azir
anT
emm
uzA
ralık
Şuba
tN
isan
Mar
t
Olg
unlaşm
a D
önem
iD
inle
nme
Dön
emi
Meyve seyreltme
Has
at
Toprak bakımı
Topr
ak H
azırl
ama
Azo
tlu g
übre
nin
2/3
uygu
lanı
r.Ek
güb
rele
me
Tarım
sal işl
emle
r
Eki
mE
ylü
l
Tom
urcu
klan
ma
Mey
vele
nme
Dön
emi
Olg
unlaşm
a D
önem
i
Sula
ma
Azo
tlu g
übre
nin
1/3
uygu
lanı
rFo
sfor
lu-P
otas
lı gü
brel
eme
Yen
i Sür
gün
sürm
e dö
nem
i
Top
rak
hazı
rlam
a-D
erin
kaz
ın v
e or
gani
k m
adde
leri
koyu
n- A
rkın
için
e or
gani
k m
adde
leri
koyu
n- T
oprağı
n as
itliğ
ini k
ontro
l edi
n
<Is
lah
& B
uda
ma>
- ana
göv
dede
üç
ana
dal k
alm
alı.
- Ana
göv
de k
ısa
diğe
r dal
lar i
se ç
apra
zlam
a ol
mal
ı.- A
Ğac
ın b
oyu
kısa
ltıla
mlı.
- Orta
kıs
ım g
üneş
ve
hava
ald
ığın
dan
çiçe
k fil
izle
ri da
ha k
olay
büy
ür v
e da
ha ir
i mey
ve v
erir.
0.6
m d
en fa
zla
0.5
m d
en fa
zla
orga
nik
mad
de k
oyun
Islah & budamadan önce
sonra
Has
talı
klar
& B
öcek
ler
- mil
örüm
ceği
- Coc
coid
ea- T
ahta
kur
usu
- Hur
ma
kele
beği
- K
üfle
nme
- Ant
rakn
os
Ana
göv
de o
turd
ukta
n s
onra
alt
dalla
r kes
ilmel
idir
Fazl
a da
llar ç
ıkar
ılmal
ı.
Ana
göv
de4
yıld
an so
nra
kesi
lmel
i.
Gübreleme
3 yı
lda
bir d
ekar
a 3-
4 to
n ah
ır gü
bres
i
Topr
ak ta
hlili
ne g
öre
uygu
n N
PKgü
brel
eme
Topr
ak İs
tekl
eri
2. O
rgan
ik m
adde
ce z
engi
n ,iy
i dre
ne e
dilm
iş or
ta ağı
r top
rakl
arda
ye
tiştir
icili
k iy
i son
uç v
erir.
1.PH
değ
eri 6
.5 il
e 7.
0 ol
an to
prak
uyg
undu
r. To
prak
ana
lizin
e bağl
ı ol
arak
uyg
un m
ikta
rda
kire
ç uy
gula
nır.P
H'sı
yük
sek
olan
topr
akla
ra
deka
ra 4
0-50
kg.
toz
kükü
rt uy
gula
nır
Üre
tim
Hed
efi
Tür
Dio
spyr
os k
aki
Has
at (4
0 ağ
/da)
1600
-240
0 kg
.8-10 ağaca 1 tozyayıcı çeşit
34
Ekilen Çimlerin Biçilmesi
Ekilen Çimlerin Biçilmesi
Ekilen Çimlerin Biçilmesi
Ekilen Çimlerin Biçilmesi
Bahçe içerisindeki bitkilerin yer değiştirmes
Mevsimlik Çicek Tohumlarının Ekimi
Büy
üme
ve G
eliş
me
PEY
ZAJ F
İDA
N Y
ETİŞ
TİR
ME
TAK
VİM
İAğu
stos
May
ısH
azir
anT
emm
uz
Ara
lık
Şu
bat
Ayl
arK
asım
Tarım
sal işl
emle
rB
akırl
ı İla
çlam
a
Toprak İşleme , Göz Aşısı,
Bak
ım v
e B
udam
a
Her
15
günd
e bi
r Kor
uyuc
u B
öçek
ve
man
tar İ
laçl
amas
ıSula
ma
Sula
ma
Ek
imO
cak
Eyl
ül
Uyk
u D
önem
i
Mar
t
Gel
işm
e ve
Büy
üme
Dön
emi
Nis
an
Solu
canl
ara
karş
ı ila
çlam
a
Bitk
ilerin
üze
rinde
ki k
arla
rın
tem
izle
nmes
i,yar
alı
doku
ların
maç
unla
nmas
ı,Soğ
uğa
duya
rlı b
itkile
rin
sarıl
arak
don
dan
koru
nmas
ı,dre
naj s
orun
ların
ıngi
deril
mes
i
Bahçe ekipmanlarının bakımı,temizlenmesi
• Hav
a şa
rtlar
ı göz
önün
de b
ulun
duru
lara
k (y
ağı
şsız
hav
alar
da) y
apra
klı ağa
çlar
ın, ç
alıla
rın(m
eyve
ağa
çlar
ı, sü
s bitk
ileri
vs) b
udam
a iş
lem
i yap
ılabi
lir.
• Bitk
ilerin
üze
rinde
ki k
arla
rının
tem
izle
nmes
ido
n et
kisi
ve
kar k
ırılm
alar
ının
önl
enm
esi i
çin
gere
klid
ir
Çicek Tohumları ve Soğanlı Bitkilerin Ekim
Çim Ekimi
Soğanlı Bitkilerin Ekimi
Am
onyu
m N
itral
ı Gü
brel
eme
Azo
tlu G
übre
lem
ePo
tasy
um G
übre
lem
e
35
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Turfanda/Yarı Turfanda Çilek Üretimi
Özet Çilekteki normal üretim yöntemi dışında turfanda yarı turfanda çilek üretim
metotları denendi. Turfanda ve yarı turfanda çilek üretim metodunda çilek mevsim
dışında da hasat edilebilir.
Metod,
Örnek
Trabzon tarım il
müdürlüğü az da olsa
siyah malç naylonu
kullanılarak çilek
yetiştirme denemeleri
yapmıştır. Şu anda
yaklaşık Akçaabat
çevresinde 70 çiftçi
0.2 he alanda çilek
üretimi yapmaktadır. Çilek Trabzon’da üretimi 1990larda başlayan yeni bir
üründür. Çileği yerel pazarda ocaktan hazirana kadar bulmak mümkündür.
Trabzon’da çilek Mayıs ve Haziran aylarında satılır. Mevsim sonlarında ise Antalya
ve İzmir’den gelir. Trabzon halinde çilekteki aylık (üç yıl içindeki) fiyat
dalgalanması yandaki şekilde verilmiştir. Mevsim sonlarında fiyatta artış, hasat
zamanlarında ise düşüş vardır.
Isıtmasız turfandan çilek üretimi (fideler yaylada ve soğuk hava deposunda tutulur)
ve yarı turfanda çilek üretimi tanıtılır. Çilek verimini arttırma amacıyla bölgeye
göre uygun teknolojiler oluşturulur. kesim takvimi aşağıda verilmiştir.
Çilek Kesim Takvimi Ay 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7
Normal Üretim
Nakil Hasat
Turfanda üretim
Yarı turfanda üretim
Erken üretim
Uygulama
Not Turfanda yarı turfanda çilek üretim kılavuzu ekte sunulmuştur.
Price flactuation of strawberry, (Trabzon wholesale)
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
0 2 4 6 8
Month
Price, YTL/kg
2005 2006 2007
Harvest period
36
Açık Ekim (Yarı-Turfanda Ekimi)
Fide yetiştirme
(1) Anaç tohumun seçilmesi (Haziran boyunca)
Hasat ortasında açık ekimden tohumlar seçilir (Özellikle, hastalıktan ve ilaçlardan zarar
görmemiş olanlar)
Anaç tohumların sayısı: 200 tohum/10a
(2) Anaç tohumun yatağının ve ekiminin hazırlanması
2a’da anaç tohum yatağı
Gübre adı İlk gübreleme Üst örtü
Gübre 400kg
Magnezyum kireç 20kg
Kimyasal bileşenler（8–8–8） 20-24kg Gerekli olduğunda
Belirlenen gübreyi ekmeden 10 gün önce uygula.
200m2’lik alanda 0.6m açıklıkta ekilecek delikle bayır arasında 1.8 m olmalı.
Yavru bitkiyi kökleriyle almak zor olduğundan nakil tek ve kuvvetli bir yavru bırakarak
yapılmalıdır.
(3) yavru bitkinin yetiştirilmesi
Bitkiyi temmuz ortasında çıkar.
Temmuzdan sonra olan bitki erişkin olmuştur.
1 2 3 4 5 6 5 6 7 8 9 10 11 12
Fide hazırlığı Fide yetiştirme (serada yetiştirme)
Hasat
Geçici N
akil
Nakletm
e
Anaç bitki
ekimi
Çilek Ekim Takvimi
Üst örtü Üst örtü
Mantara ve diğer şeylere karşı
önlem
Yavru bitki
Plastikle kaplama
37
Yavru bitki çok kalın olmamalı bu yüzden uygun şekilde büyütün
Bitki yerin % 70 – 80 ini kapladığında anaç tohum seçilir.
Geçici yer değiştirme
(1) Geçici yer değiştirme hazırlığı (Eylül başı)
2a’da anaç tohum yatağı
Gübre adı İlk gübreleme Üst örtü
Gübre 400kg
Magnezyum kireç 20kg
Kimyasal bileşenler（8–8–8） 20kg 10kg
Fosfor bileşenleri 3kg
Belirlenen gübreyi ekmeden 10 gün önce uygula
1.2 m genişlikte 6 sıra, 18cm×18cm fide aralığı ve 2a (200 m2) alan
Ağustosta çıkan 3 - 4 yapraklı küçük fide ek.
Ektikten sonra su serp ve siyah ağla ört.
(2) Yer değiştirme için yatak kurma(Eylül, Ekim)
Kurumaya dikkat edin.
Yavru bitkiyi bul, ölü yaprakları ayıkla, filizleri al.
Üst örtüyü ört.
Yer değiştirme (tarlada)
(1) Tarla hazırlığı ve gübreleme (Ekim - Mayıs)
10a alan
Gübre adı İlk gübreleme Üst örtü
Gübre 2,000kg
Kireç 100kg
Organik karışım（7-6-7） 300kg 30kg
Kimyasal bileşenler（8–8–8） 20-24kg 20kg
Belirlenen gübreyi yer değiştirmeden 15 gün önce uygula
(2) Yer değiştirme ve ekim zamanı (Ekim ortası)
Fidelerin yer değiştirmesi: 6 - 7 yapraklı, 25 - 39 g
38
1.2m aralıklı, 2 sıra, fideler arasında 25 cm mesafe olacak
Ekim başlarında ekim zamanı: yıl içindeki kök büyümesi önemlidir.
Yarı turfanda ekimi yetiştiriciliği seradadır.
Kışa kadar yer değiştirmeyi tamamlama.
(3) Kışa kadar nakil yapma
Kasım ayına gelindiğinde büyüme durur hareketsiz hale gelir.
Ek gübre: ilk olarak kasım ortasında, daha sonra bahar başları yani kurumadan önce.
Kış önlemi: Soğuğa karşı önlem alınmalı.
(4) Bahar başlarında uygulama
Kuru yaprak örtüsü: Şubat sonlarında yapılmalı.
Sera plastik örtüyle kaplanmalı.
(5) Hasat
Açık ekim: Mayıs~Haziran
Yarı turfanda ekimi: Nisan~Mayıs
39
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Mavi Yemiş Yetiştiriciliği Demonstrasyonu
Özet Bölgede yeni bir ürün olan mavi yemiş üretim denemesinin yapılması
Metod,
Örnek
Mavi yemiş ve ahududu yetiştiriciliği konusunda Giresun Fındık Araştırma Enstitüsü
ve Samsun 19 Mayıs Üniversitesinde testler yapılmıştır. Trabzon’da mavi yemiş
pek yaygın olmamasına karşın araştırmacılar Doğu Karadeniz Bölgesinde bir pazar
potansiyeli olduğu konusunda hem fikir olmuşlardır.
Pazar ve yayım olasılığı demonstrasyonlarla bölgede yoklanmıştır.
Mavi yemiş fidanı üretimi Türkiye’de daha yeni başlamıştır. Üretim teknikleri
bölgede henüz gelişmemiştir. Bu yüzden, proje ekibi Trabzon’da çelik
yöntemiyle mavi yemiş fidanı üretim denemeleri yapmaktadır.
Uygulama
Not Mavi yemiş üretim kılavuzu ve fidan üretim el kitabı ekte sunulmuştur.
Pazar araştırması konusunda bilgi edinmek için lütfen "Yeni Ürünler için Pazar
Araştırması Metodu" başlıklı konuya bakınız.
Mavi yemiş konusunda Dr. Hüseyin Çelik’in uzmanlığından yararlanılmıştır (On
Dokuz Mayıs Üniversitesi).
40
Mavi yemiş yetiştiriciliği • Hastalık ve böceklerden minimum derecede etkilenir. İlaçsız yetiştirmek mümkündür. • Ligarba kendi kendine tozlaşır ancak farklı iki ya da daha fazla çeşitlerin beraber dikimi ürün
oranını artırır.
• Asitli toprağı sever. Türleri Ericaceae familyasındandır. Başta yüksek çalı tipi, tavşan gözü ve hibrid türleri olmak üzere değişik türleri vardır. Yüksek çalı türü meyve kalitesi en yüksek olan türdür. Serin yerlerde yayılır ancak sıcak yerleri sevmez. Tavşan gözü türü sıcak yerlerde yayılır ve hibrid türleri de hem sıcağa karşı dayanıklı ve iyi yetişirler.
Dikim (Arazide) (1) Çukur açma ve dikim (Kasım ya da Mart)
İyi güneşlemenin, zengin organik içeriğin ve asitli toprağın olduğu yerler tercih edilir. 40 - 50 cm çapında ve 30 cm genişliğinde çukurlar kazılır. Çukurdan alınan7 birim toprak ve 3 birim yaprak gübresi (ya da asitleşmenin olmadığı turba
toprak) karıştırılır. Çukurun 2/3’ü gübreli toprakla doldurulur. Fidan saksıdan, kökler zedelenmeyecek şekilde çıkarılır. Fidanın kökleri rahatça yayılabilecek şekilde çukura yerleştirilir ve çukur gübreli toprakla
kapatılır. Fidanı çok derine dikmemeye dikkat edin. Yaklaşık 20 - 30 gr fosforik ve hazır gübre serpilir. Kurumadan dolayı ortaya çıkan güçsüzlüğe karşı tedbir alınır.
Fidan nakli: mümkünse 1 - 2 yaşındaki; yaprakları hasar görmemiş; kalın sapları olan; kökleri saksının içine güvenli bir şekilde yayılmış olan fidanlar kullanılır.
1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 8 9 10 11 12 İlk yıl 2. yıl 3. yıl
Ligarba üretim takvimi
Dikim
Arazinin hazırlanması
Ilk gübreleme
Yaprak gübrelem
e
Yaprak gübreleme
Budama ve
Çelik alınması
Yaprak gübrelem
e
Hasat
çiçeklenme meyvelenme
× × 1.5ｍで植えられた苗木
40m
× × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × ×
２ｍ
× × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × × ×
Fidanlar 1,5 m arayla dikilir
41
(2) Bitkinin yetiştirilmesi ve budanması (Ocak - Şubat) Bitki, dikildikten 3 yıl sonra büyümeye ve dalları gelişmeye bırakılır. Budama dikimden 4 yıl sonra yapılır. Ana dal 5 - 6 sapa kadar inceltilir ve yerde çoğalan dallar düzenlenir. Ard arda 3 yıl ürün veren dallar gövdeden kesilmek zorundadır. Bu şekilde, bir yenilenme olur ve yeni sürgünler verir. Bitki 1 m lik boya ulaştığında, bitki gövdesi kalabalıklaşır bu yüzden yaşlı ve ince dalların budanması gerekir. Geride 2 - 3 yeni sürgün ve güçlü sap bırakılıp diğerleri budanır. (Meyve verme) 1 yaşındaki fidan 3. yıldan sonra çiçeklenmeye ve meyve vermeye başlar. Tomurcuklar baharda çıkan sürgünlerin ucunda olduğundan, bu yeni sürgünlerin kesilmemesi gerekir. (3) Gübreleme ( Mart, Haziran, Eylül) Mart, Haziran ve Eylül aylarında küçük miktarlarda bileşik ve organik gübre uygulanır. 3 yaşın üstündeki fidanlar için büyük miktarda potasyum, 4 - 10 yaş fidanlar için eşit miktarlarda potasyum ve fosforik asit, nitrojen miktarı ise uygulanan gübrenin yarısı kadar uygulanır. 10 yaşı aşan ağaçlar için üç gübre bileşenleri eşit miktarda olur. Kök başına uygulanan bileşik gübre miktarı 20 - 30 gr. Olmalıdır. (4) Tozlaşma İki ligarba türü birlikte dikildiğinde meyvelenme daha fazla olur. Tozlaşmada böceklerin katkısı büyüktür, bu yüzden çiçeklenme döneminde ilaç uygulaması tavsiye edilmez. Suni tozlaşma Suni tozlaşmada, çiçek açtıktan 2 gün sonraki polen uygundur. Bir ağaçtaki çiçeklenme 3 - 4 hafta sürer. Bu tozlaşmayı 4 - 5 gün arayla bir çok defa yapılması çok etkilidir. Uygulama metodu olarak, bir çiçekteki polenlerin bir pamuk ya da fırçanın ucuna tutunmasını sağlayın ve bu polenleri başka bir çiçeğe aktarın, yine aynı şekilde fırçayı önceki çiçeğe temas ettirin ve aynı yolu izleyin. Bu işlem dönüşümlü olarak yapılmalı. (5) Su serpme (Nisan - Haziran) Ligarba’nın kökleri yüzeye yakındır ve susuz kalması hasadı etkiler. Bitkinin kurumamasına dikkat edin. Yabani otların engellenmesi ve turba eşliğinde malçlama yapılması da eklenebilir. (6) Hasat 1. ve 2. yıllarda çiçek meyve vermez. Bitki Nisanda çiçek açar ve meyveler 50 - 60 gün sonra hasat edilebilir. Meyve koyu pembe rengine bürünür ve meyveler artık daldan düşmeye yakınken teker teker kolayca hasat edilir. Çiçeklenme dönemi uzun sürdüğünden hasat takriben 1 ay sürer. Çiçeklenme döneminden hasadın sonuna dek suyun kesilmesine dikkat edin. Kuşlar çiçekleri sevdiğinden hasat sırasında koruyucu bir ağ çekilmesi tavsiye edilir. Ligarba olgunlaştığında koyu çivit rengini alır. Bütün meyveler aynı anda olgunlaşmadığından meyvelerin her gün kontrol edilip olgunlaşanların sabahın erken saatlerinde hasat edilmesi zamanlama açısından iyidir. Ligarba, özellikle çok olgunlaştığında yere kolayca düşer, bu yüzden daha dikkatli olunmalı. Kişinin hasat edebileceği ligarba miktarı nedir? 1 ve 2. yıllarda hasat yapılmadığını düşünürsek, gün baz alındığında, hasat boyunca yüksek çalı türü 3. yılda 100 gr, 5. yılda 1 kg, 7. yılda 5 kg ürün verir.
42
Çelikten Mavi Yemiş Fidanı Üretme
Mavi yemişte üç çeşit çoğaltma metodu bulunmaktadır: çelikleme, daldırma (dal köklendirme),
doku kültürü. Genelde çelikleme metodu rahatlıkla kullanılmaktadır. Çelikleme de iki yol
vardır: uyku halindeki bitkiden çelik alma ve yaprak açmış sürgünlerden çelik alma.
Ayrıca doku kültürü ile çoğaltma mümkündür ancak toplu üretim dışında maliyetler uygun
değildir.
1. Uyku halindeki bitkiden çelik alma metodu: (1) Çeliklerin hazırlanması ve düzenlenmesi
・ Çelik alma filizlenmeden önce yapılır.
Mavi yemişin uyanması için düşük sıcaklığa ihtiyacı vardır. Uyku hali bozulmadan alınan
çeliklerin filizlenmesi ve gelişimi kötü olur. *
Soğuklama ihtiyacını yeterince sağlanıp sağlanmadığını kontrol edin (aşağıda kümülatif
soğuklama 7.2 ºC), bu size çelik alma zamanını belirlemede yardımcı olacaktır. Kuzey
hibrid çeşitlerde bu süre 800 - 1,200 saattir. Kuzey hibrid çeşitleri
Köklenme Durumu İsim Kolay Köklenir Bluetta, Patriot, Northland, Blueray, Burkeybile, Cobble,
Jayjay Orta Earliblue, Korinth, Olympia, Herbert, Eliot Zor köklenir Sparton, Bluejay, Ivanhoe, Bluecrop, Darrow, Stanray,
Concord * Bu metotta çelikler depolanabilir de. Gerekirse 1 - 5 ºC’de saklanıp soğuklanma ihtiyacı giderilebilir ve bitki uyandırılabilir. 10 gün boyunca soğuk hava deposunda tutulan çeliklerin 240 saatlik soğuklama ihtiyacı karşılanır..
・ Bir yıllık dallar seçilir
Çelikler 1 yıllık dallardan alınır. Çelik alırken çiçek tomurcuğu olan dalların seçilmemesi
gerekir. Aksi takdirde, köklenme düşük seviyede olur ya da engellenir.
Alınan çeliklerin çapı yaklaşık 5 - 6 mm olmalıdır. Daha kalını köklenme iyi uygun değildir.
Uzunluğu 12 - 15cm. Uç kısmı kullanılmaz.
・ Köklenmeye kolaylaştırmak için gözün hem alt hem üst tarafından kırpılır.
Gözün alt ve üst kısmında meristem dokusunun temel doku hücresinden orijinal köklerin
kolayca çıktığı bir bölge vardır. Kesme işleminin gözün alt tarafından yapılmasının sebebi
budur.
(2) Çelikleme için toprak
・ Karışım oranları
Torf ve Kanuma toprağı karışım oranları: 5:5 - 7:3.
43
Kanuma toprağı yerine perlit, kum ve magnezyum mikası kullanın.
İstenilen toprak PH değeri 4.5 - 5.5.
・ Torfu ıslattıktan sonra karın. Suyu yeterince emen torfu kullanın.
Viol boyutu 30 - 50 cm ve derinliği 12 - 15cm olsun.
Her yıl yeni toprak kullanın.
(3) Çelik alma işlemleri ve püf noktaları
・ Zamanlama
Çeliklerin tomurcuklar açmadan önce
alınması önemlidir.
・ Çelikler için uygun ortamın hazırlanması
Çeliklerin pozisyonlarına dikkat edilmeli.
üst kısmı alta alt kısmı üste gelmemelidir.
Kurumayı önlemek için çeliğin 2/3 ü
toprağa gömülmeli. Toprak üstünde 1 -
2 göz/tomurcuk kalmalı.
Dikim Aralığı 5 x 6 cm’den fazla olsun.
Havadar ve güneş ışığı alan bir yerde
saklanmalı.
(4) Sonraki işlemler
Önemli: eğer çelikler hastalık kapmışsa kimyasallar işe yaramaz. Çelikler sulanmalı,
bulundukları yer havadar ve güneş alan bir yer olmalı.
・ Güneşte tutarken kuruluğun da önlenmesi
Periyodik bir şekilde sulama yapılmalı ve direk güneş ışığında tutulmalı.
・ Filizlenmeden sonra sulama
1 hafta içinde yaklaşık iki tomurcuk filizlenir ve uzamaya başlar.
Yeni sürgün 5 - 10 cm uzar ve durur.
Yeni kök
Yeni tomurcuk
Havalandırma
60 - 80 gün sonra köklenme başlar
Usefull fledged first year branch Siyah uç
Kalus
Çapı yaklaşık 5-6 mm
Gözlerin hemen altından kesilir
44
Çeliğin uç kısmında (gelişim noktası) depolanan besinler tükendiğinde uçta siyah bir nokta
oluşur ve gelişim durur.
Kesimden 60 - 80 gün sonra köklenme başlar. Gelişimin durduğu uçlardan yeni sürgünler
çıkar. Eğer çeliklerin % 60’tan fazlasında yeni sürgünler çıkarsa, bu çeliklerin çoğunun
köklendiğini söylemek mümkündür.
・ Daha iyi bir gelişim için yavaş yavaş çözülen gübre kullanımı
Köklenme olduktan sonra havalandırma daha da geliştirilir ve yavaş yavaş çözülen gübre
veya sıvı gübre uygulanarak gelişime katkıda bulunulur.
Kökçükler gübre yoğunlaşmasına karşı aşırı duyarlıdırlar. Dolayısıyla yanlış gübreleme
kökü öldürebilir.
Sıvı gübre: Yoğunluk % 0.2, 100 - 200 cc / 1 kutu
Yavaş yavaş çözülen gübre kullanımı: (60 - 90 günde çözülebilen gübre çeşidi, N: P: K
yüzde 5 - 10, 12 tane/kutu
・ Kök uyarıcısı (Köklendirme hormonu) kullanmak mümkün mü?
Yapılan testlerde kök uyarıcısının herhangi bir etkisi tespit edilmemiştir.
・ Soğuk iklimlerde taban ısıtması da güzel bir metottur.
Eğer sıcak yastık kullanımı mümkünse filizlenme daha iyi olacaktır. Sıcak yastıkta arzu
edilen sıcaklık 20 - 25 ºC’dir.
45
2. Yaprak açmış sürgünlerden çelik alma metodu:
Not: Yapraklı dallardan çok fazla miktarda çelik alınırsa anaçlar zayıflar ve bir sonraki yıl çiçek
tomurcukları azalır.
(1) Sisleme aracı bu çelikleme yöntemini kolaylaştırır
Bu çelikleme yöntemi terlemenin çok fazla olduğu yazın yapıldığı için, bu terlemeyi önlemek
amacıyla bir sisleme aracıyla periyodik olarak su serpilmesi önemlidir.
Sisleme aracının aralıklarla (10 dakikalık aralarla 2 - 10 saniyelik serpme) kullanılması en etkili
yoldur.
(2) Çelik alma için uygun durum ve zaman
yeni sürgünlerin uzamasının durduğu haziran sonu ve temmuz başlarında, uçları sertleşen
dallardan çelik alınır. Kuzey hibrid çeşitlerinde çelik alma işlemi 2 hafta içinde yapılır.
(3) Çeliklerin düzenlenmesi
5-6 boğum bırakacak şekilde, yeni sürgünlerden
çelikler alınır ve daha sonra iyice ıslatılır.
Çeliklerin alt kısmındaki yapraklar 2 - 3 yaprak
kalacak şekilde koparılır. Büyük yaprakların
yarısını kesin.
Çeliklerin alt kısımları pürüzsüz olmalı bu yüzden
keskin bir kesiciyle tekrar kesilip sonra dikilmeli.
(4) Çeliklerin dikimi
Çeliklerin pozisyonlarına dikkat edilmeli. Üst kısmı alta alt kısmı üste gelmemelidir.
Kurumayı önlemek için çeliğin 2/3 ü toprağa gömülmeli. Toprak üstünde 1 - 2
göz/tomurcuk kalmalı.
Dikim Aralığı 5 x 6 cm’den fazla olsun.
Havadar ve güneş ışığı alan bir yerde saklanmalı.
46
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Sera Denemesi ve Yayılması
Özet Japonya’da oldukça yaygın kullanılan maliyeti ucuz sera bölgede sera
yetiştiriciliğini teşvik etmek adına denenmiştir.
Metod,
Örnek
İl Tarım Müdürlüğü küçük, eğimli ve parçalı arazileri kullanmak için seracılık
faaliyetlerini desteklemektedir. Ne yazık ki il müdürlüğünün desteklediği seralar
yöntemi, dizaynı sebebiyle pahalıya gelmektedir (1.2 milyon yen). Bu yüzden
serayı fazla çiftçi yapamamaktadır. Bazı çiftçiler kendi imkânlarıyla tahtadan
ince naylonlarla sera yapmakta bu da hem zaman hem de güç almaktadır. Boru
şeklindeki sera bilinen seralardan farklı olarak daha ucuz ve portatiftir.
Programda; 1) demir borular kullanılarak daha ucuza basit bir sera dizayn edilir; 2)
malzemeler ve yapım hazırlıkları tanıtıldı; 3) yörede kolaylıkla bulunabilecek
malzemelerle bir ilk örnek yapılır; 4) ucuz ve basit sera yapılmıştır.
Trabzon’da sera yapım maliyeti (yaklaşık 80 m2) 2,000 YTL dir (JPY 200,000).
Uygulama
Not Sera kurulum kılavuzu ektedir. (Kaynak: JICA-NET)
Sera konusunda Dr. Sezgin Uzun'un uzmanlığından yararlanılmıştır (On Dokuz Mayıs
Üniversitesi).
47
Basit Usul Sera Kurulumu Kılavuzu (Çatı) Bölüm-1
Kurulum prosedürleri aşağıdaki gibidir.
Örnek Şekil Açıklama Fotoğraf
İlk önce seranın kurulacağı zemin şekilde gösterildiği gibi hazırlanır. Sonra düzleme şeridi seranın kurulacağı alan boyunca genişletilir. (ince sarı çizgi). Eğer otomatik düzleme varsa seranın kurulacağı alanın dört köşesinin zemin yüksekliği ölçülür.
Kemer boruları yatağa dağıtılıyor.
Şerit boyunca, bir matkap yada manivela ile kemer borularının yerleştirileceği 50 cm derinliğinde bir delik açılır.
Delik açma çalışması. Eğer matkaplar belirli tekniklerle kullanılırsa işin etkinliği artar.
Hazırlanan bu deliklere kemer boruları yerleştirilir. Şekilde çubuklar zeminin üstünde gibi görünse de aslında borular 40cm derinliğe gömülmüştür.
Bütün kemer boruları yerleştirildikten sonra tasfiye stopajı kurulur. Sonuç olarak kemer boru şeridi sabitlenip bağlandığında ekstra sabitleme aracı kullanmaya gerek kalmayacak. Bu iş için iki kişi yeterlidir (kemer borusunu destekleyen ve metaller monte edilirken yıkılmayı engelleyen birer kişi). Şerit bağlantı noktaları tutturulur.
Tasfiye stopajı yapılır. 22 çapında boru kullanılır.
Şerit bağlantı noktaları tutturulur. Bu aşamada iskelet oldukça sabittir,kımıldamaz.
48
Daha sonra destek borusu kurulur. Önce geçici olarak sıkılır; sonra bütün kemer boruları dikey bir şekilde ayarlanıp (manyetik dikey ölçme aracın kullanarak); sonra sağlam bir şekilde sıkılır.
Dışa naylon çekebilmek için kemer ve destek boruları içerden monte edilir.
Şerit borularının kurulumu. Eğer kemer borusunda bir bükülme varsa bu kemerin bağlantısında öne ve geriye kayma olmuş demektir. Mesela, eğer kemer öne doğru kaymışsa onu geriye itmek kemeri düzeltecek ve bağlantıdaki bükülme de ayarlanmış olur. Bu şekilde çalışmaya devam edilir.
Kenar borunun kurulumu. Takviye sağlamlaştırılır. 50 metrelik bir serada ön ve arka yüzlerine monte edilir. Aslında her 50 metrede bir takviye yapılır (100 metrelik bir serada ön ve arka cephenin yanında, sistemi sağlamlaştırmak ve güçlendirmek için merkeze de bir destek takviye edilir.
Tam olarak anlaşılmasa da burada alt kenar borusu kuruluyor
Takviye sağlamlaştırılır. Ucu birinci kemer borusuna ve ikinci ve altıncı kemer borularına bağlanmalı. Desteğin diğer ucu toprağın içine gömülmemeli.
Ön ve arka yüzler hazırlanır. Ön kapılar iki yana sürgülü, arka kapıda tek tarafa sürgülü. Raylar için de C- tipi çelik kullanılır.
Kırmızı çizgiyle gösterilen yerler plastik örtüyle kaplanır. Seranın iç tarafından, Dik boru destek borusuna tutturulur ve plastik dış tarafa yerleştirilir. (Bütçe elverirse destek borusu kullanılmadan iyi kalite plastik kullanılabilir.)
49
Daha önce yapılmış olan kapı monte edilir. Torsiyon çubuğu da yerleştirildikten sonra seranın iskeleti tamamlanmış olur. Bir sonraki aşamada naylonun yayılması aşamasıdır.
Seranın İçi
Seranın kenar yapısı (öz imkanlarla yapılan) Dik borunun boyutu seranın genişliğine ve rüzgarın gücüne göre ayarlanabilir. Bu arada dikey borular arasındaki mesafe 60 - 80 cm arasıdır. Bu borunun istenilen çapı �25mm ya da daha fazladır. Dik boru yerin 40 cm altına gömülmeli. Kapılar iki tarafa sürgülü olmalı ve iki kapı tam açıldığında 2 metrelik bir genişlik olmalı. Kapı S tipi boruların kaynak edilmesiyle oluşur. Plastiği tutturmak için sıkıştırma teli ve tel yolu monte edilir. Kapıların üst tarafına iki makara monte edilir ve kapı tamamlanmış olur. Kapı çelik bir ray üzerine kurulur (1. 6mm × 30mm × 60mm)； üst taraftaki ray kapıyı asmaya yarar.
Karın zararlarından koruma 5 cm kar kalınlığının beklendiği durumlarda sera demir borularla desteklenmeli. Bu destek borusunun tavan borusuna iyi bir şekilde tutturulması için desteğin ucu yarılır. Rüzgar estiği zaman ve çatı havalandığında boru düşecektir. Destek ve tavan borusu bir telle bağlanmalı. Lastik de kullanılır.
“Sıkıştırma teli”
“Tel sürgü yolu”
Dik borular
C-tip çelik kanal
Kapılar
50
Plastik nasıl kaplanır Sonraki aşamada ise sıkıştırma bantlarının bağlanacağı sırıklar monte edilir (Burada bambu kullanılmış) 3 kazık seranın dikine çakılır ve yatay bir sırık bu kazıklara bir telle tutturulur.
Seranın alt kısmının naylonla kaplanması yandadır. Kalan naylonlar kapıda kullanılabilir. Diğer kalan parçalar da tamir için saklanmalıdır.
Tavan naylonu kaplanır. Naylon sıkıştırılır.
51
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Ot Silajı Demonstrasyonu
Özet Programda fındık altı otunu hayvan yemi olarak kullanabilme denemeleri
yapılacaktır.
Metod,
Örnek
Hayvancılık Trabzon’da etkin bir faaliyettir. Yalnız hane başına düşen hayvan
sayısı oldukça azdır. Tarım alanlarının eğimli olması sebebiyle kaba yem bulmak
zordur. Çiftçilerin bir kısmı sadece zengin yemi değil kaba yemi de satın almak
durumunda kalmıştır.
Günümüzde hayvancılık yem masraflarına bağlı olarak kar getiren bir sektör
olmaktan çıkmıştır. Çiftçiler yemi dışarıdan almak zorunda kalırlar. Fındık altı
otlarının etkin kullanımı yoluyla yem maliyetini en aza indirmek ve çayır otlarından
silaj uygulamasının hazırlık yöntemlerini tanıtmak bu bölgede uygulanan projenin
ana konularını oluşturur. Çiftçiler yem için ödedikleri tutarı saklayabildikleri
takdirde ekonomik açıdan daha bağımsız hale gelebilecekler.
Fındık altındaki otlar kalın olmasına rağmen çiftçilerin çoğu bu otları yem olarak
kullanan çok az sayıda çiftçidir, çoğu değerlendirmemektedir.
Uygulama
Not Ot silajı hazırlama kılavuzu ektedir.
52
Silajı nasıl yapılır? (Ot, Mısır)
Sılaj, ham meteryalin sıkıca kapatılarak havayla temasının minumuma indirilip laktik asit bakterisi yoluyla mayalanmanın sağlandığı bir tür turşudur. Mayalanma için 3 - 4 hafta gereklidir. Hazırlanma süreci
Biçme
↓ Solma (su miktarı 60 - 70 %): 2 - 4 saat güneş altında brakma
↓ Küçük parçalara bölünmesi (5 cm): Sıkıştırmayı kolaylaştırmak için yapılır.
↓← Katkı maddeleri: çoğunlukla eklenir Paketleme
↓ Sıkıştırma: ham materyalin içindeki hava boşaltılır. Materyal birbirine yapışır bu da mayalanmayı kolaylaştırır.
↓ Torbanın sıkıca kapatılması: Bilinmelidir ki, eğer torba hava alırsa mayalanma olmaz ve çürüme meydana gelir.
↓ Ağırlık koyma ve mayalanmaya bırakma
♣ Not: ustte alti çizili kirmizi yerler silaj yapimida en onemli evrelerdir. Silaj yapımında en önemli şey ham materyalin mayalanması için en uygun koşulları sağlamaktır. Özellikle terleme kontrol altına alınıp, basınç uygulandığında(havanın boşaltılması için) ve torbanın ağzı tam olarak kapatılırsa katkı maddesi olmadan da sılaj yapılabilir. Ancak İyi kalitede kolay sılaj yapımı için katkı maddesi çok önemlidir. Katkı Maddesi
Terleme kontrolü ve mayalanmaya geçiş: Melas, tahıl tozu, pirinç kepeği, buğday kepeği, küspe vs.
PH kontrolu: Nitrojenik maddeler (üre vs.) sadece sılajın protein değerini arttırmakla kalmaz ayrıca sindirilebilirlilik oranını arttırır ve kusurlu bir mikro organizmayı engeller.
Laktik asit bakterisi: MLBS (kolayca hazırlanır).
53
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Yeni Ürün Yetiştirmenin Tanıtılması
Özet Ürün çeşitlendirme amacıyla yeni ürünlerin bölgeye adaptasyonu ve pazar
potansiyelleri test edildi.
Metod,
Örnek
Trabzon’da sebzeye rağbet çok olmasın karşın sebzeler il dışından gelmektedir.
Şehirde üretilen ürünler genelde kişisel tüketim içindir. Dışardan alınanlara
oranla kalite ve fiyat açısından daha aşağıdadır. Ayrıca, diğer şehirlere göre gıda
çeşitliliği daha azdır ve sınırlı çeşit sebze tüketilir. yine de, ilde kaliteli ve bölgeye
has sebze yetiştirildiği takdirde tüketiciler yerli ürünleri satın almayı tercih
edebilirler.
Programın amacı, ilde yaygın olmayan ürünlerin, gelecekte talep karşılayıp
karşılamayacağı konusunda inceleme yapılması yoluyla insanlara tanıtılmasıdır.
Tatlı mısır (tohumlar Türkiye’de bulunur)
Tatlı patates (Türkiye’nin güneyinde üretilir)
Uygulama
Not Tatlı mısır ve tatlı patates yetiştirme kılavuzu ekte sunulmuştur.
Pazar araştırması konusunda bilgi edinmek için lütfen "Yeni Ürünler için Pazar
Araştırması Metodu" başlıklı konuya bakınız.
Tatlı patates konusunda Dr. Mehmet Emin ÇALIŞKAK'in uzmanlığından
yararlanılmıştır (Mustafa Kemal Üniversitesi).
54
Tatlı Mısır Yetiştiriciliği
Tarla hazırlığı (Nisan başı)
(1) Tarla hazırlığı ve gübreleme
Ekimden 4 hafta önce toprak, gübre atılarak bellenir ve ekime hazır hale getirilir.
1 Dönüme
Gübre ismi Taban gübresi
Organic gübre 2,000kg
Kimyasal gübre (10-10-10) 15kg
Ekim hazırlıkları (Mayısta)
(2) Ekim
Aralık: Sıra arası 75 - 90 cm、sıra üzeri 30 cm
Sıra üzerindeki her deliğe 2 ya da 3 tohum ekilir.
Tohumlar bittikten sonra en güçlü olan fide bırakılarak diğerleri seyreltilir.
Bitmeyen yerlere seyreltilen fidelerden dikilir.
6
7 8 9 5
Hasat
Tatlı Mısır Yetiştirme Takvimi
Zararlılarla mücadele
Çapalama Ot mücadelesi
Ekim Çapalama
Ot mücadelesi
Seyreltme sonucu
55
Bakım İşleri (Haziran ve Temmuz)
(3) Ekimden bir ay sonra yapılacak işlemler
Fideler 5 - 6 yapraklı olduğunda çapalama yapılır.
Bu çapalama hem otla mücadele hemde kökü açılmış fidelerin etrafının kapatılmasını sağlar.
Yazın zararlılar görülür. Sayıca çok fazla görüldüklerinde ilaçlama yapılır.
(4) ikinci aydan sonra yapılan işlemler
Fidelerin yaprak uzunluğu 70 – 80 cm olduğunda tekrar çapalama yapılır.
Bir saptan birden çok koçan çıkar. En tepedeki koçan bırakılır.
Hasat (Ağustos ortası veya sonu)
(5) Hasat
Koçandaki püsküller çıktıktan 3 hafta sonra kahverengileşir ve mısırlar hasat edilir.
Olgunlaştığından emin olmak koçanın kabuğu soyularak kontrol edilir.
Çapalama
En üst koçan bırakılır.
Organik maddeDiğerleri koparılır
56
Tatlı patates - Açık alanda yetiştiricilik Önemli Not Tatlı patates çok fazla gübreye ihtiyaç duymadığından, aşırı gübre kullanımı gövdenin aşırı derecede büyümesine sebep olacaktır. Yumru büyümesi de bundan etkilenecektir.
Tatlı patates takvimi
3 4 5 6 7 8 9 10 11
育苗期間
○ △種いもふし込み
定植 収穫
苗作り いも肥大期
中耕除草
Fide hazırlama Tatlı patates normal patatesten farklıdır. Normal patates gibi ekilmemektedir. Yumrudan çıkan kollar fide olarak dikilir. Fide yatağındaki toprak 4 cm kalınlığında organik madde ve 6 cm kalınlığında toprakla karıştırılarak toplam 10 cm kalınlığında bir karışım elde edilir. Yumrunun yaklaşık 40 dakika boyunca 48 derecedeki suyun içerisinde tutulmasıyla patojenik bakteriler engellenebilir. Yumrular düzenli bir şekilde sıralanmalı. Üstleri ince bir tabaka oluşacak şekilde toprakla örtülür. 10 a’lık fide üretimi için 70 kg yumruya ihtiyacımız olacaktır. Fide yatağı 10 m2’lik bir alanda oluşturulur. Tatlı patates fidesi hazırlarken ısıya ihtiyaç duyulacağından fide yataklarına ısıtma sistemi kurulmalı. Sıcak yastığın ısısı yaklaşık 30 derece civarında geldiğinde sürgünler çıkmaya başlar. 20 - 25 derece hava sıcaklığında yaklaşık 45 günde büyür. Sürgünlerin her biri 6-8 yapraklı olduğunda kesilip fide olarak kullanılır. Sürgünleri koparmadan 10 gün önce dış havayı almalarını ve bu havaya adaptasyon sağladıktan sonra fide almaya başlayın. Her ne kadar türüne de bağlı olsa, her bir yumrudan ortalama 15 - 30 fide elde edilir. Fidelerin bakımı Normal sıcaklık 18 derece olduğunda ve don problemi olmadığında Mayıs ortası gibi fidelre nakil edilir. Dikim sırasında 30-45 cm ara bırakmak gerekir; geniş fideler yatay, kök yere bakıcak, küçük fideler dikey şekilde olmalıdır.
57
Arazinin hazırlanması Arazinin güneşlenmesi, iyi bir drenaja ve ince toprak tabakasına sahip olması iyidir. Tatlı patateste dikimin tekrarlanabilir olması sayesinde bir önceki yıl dikim yapılan yerde tatlı patates tekrar dikilebilir. Metrekare başına azot, fosforik asit ve 1:10:10 oranında potastan oluşan 100 gr bileşik gübre 25 cm derinlikte sürülen toprağa atılır. Tatlı patatesin türüne bağlı olarak yastık genişliği yaklaşık 40 cm, yastık araları 70 - 120 cm ve yastık yüksekliği 30 cm dir. Yatıklar saman ya da polietilenle malçlanır. Malçla toprak nemi ve yumuşaklığı korunur. Nakil Donma tehlikesinin olmadığı ve normal sıcaklığın 18 derece ya da üstünde olduğu Mayıs ortalarında nakil gerçekleştirilir. Dikim esnasında fide aralıklarının 30 - 45 cm tutulması, geniş fidelerin yatay dikilmesi, kök gözlerinin tabana getirilmesi, küçük fidelerin çapraz ve dikey olarak dikilmesi daha iyidir.
58
Aşırı Gövde Gelişimi Nakilden bir ay sonrasına kadar gübre uygulamaya gerek yoktur. Eğer bu süreçte gübre verilirse yapraklar çok gelişir ve bitki aşırı derecede gelişir. Bu durum yumrunun gelişimini olumsuz etkiler. Bitkideki aşırı gelişme nemden ziyade aşırı azot kullanımı ve oksijen eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Nakilden önce aşırı azotlu toprağın üstüne potas uygulayarak iyice karıştırın. Toprağın hazırlanmış olması da önemlidir. Aksi halde, tesadüfî kökler şekilde de gösterildiği üzere patatese dönüşmez.
Hasat Türe bağlı olarak nakilden 120 gün sonra bitki hasada hazır hale gelir. Eylül ortalarından itibaren toprak eşilerek gelişim kontrol edilir. Hasat için üç dişli çapa kullanın.
59
Saklanması (Depo) Eğer hasat edilen tatlı patatesi 13 - 15 derecede saklarsanız 6 ay boyunca tazeliğini koruyabilirsiniz. Düşük sıcaklıklarda saklandığı takdirde patates nişastası şekerlenir ve yapışkan bir hal alır.
60
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Sebze Fidesi Üretim Metotları
Özet Sebze üretimindeki en önemli noktalardan biri uygun zamanda sağlıklı fidelerin
nakil edilmesidir. Bu bölümde 1- sağlıklı fide için fide yastığı hazırlama; 2- erken
fide hazırlama için sıcak yastık gibi konularda yararlı bilgiler verilir.
Metod,
Örnek
Projedeki çeşitli üretim denemelerinde fide hazırlığına özel bir önem verilir. Fide
yastığı hazırlamada aşağıdaki hususlara dikkat edilir.
・ Hastalık ve zararlılardan arı olması
・ İyi drenaja, sus tutma kapasitesine, havalanmaya ve elastiki bir kütleye
sahip olması
・ Kısmen verimli olan ve bitkinin besin maddelerini yavaş yavaş
kullanabileceği bir yapıya sahip olması. Yeterli derecede organik madde
içermesi.
Ayrıca, sıcak yastık özellikle erken nakil gereken tatlı patateste fide elde etmek
için kullanılır. Isıtma için çeşitli metotlar mevcuttur. Bunlar;
・ Mikro organizmaların organik maddeleri ayrıştırmasıyla ortaya çıkan ısı,
・ Elektrik enerjisini kullanılmasıyla elde edilen ısı,
・ Hem biyolojik hem elektrik enerjisinin birlikte kullanılmasıyla oluşan ısı
Bu metotlar ileriki sayfalarda detaylı olarak anlatılmıştır.
Uygulama
Not Fide yastığı ya da sıcak yastık hazırlama kılavuzu ektedir.
61
Fidelik Toprağın Hazırlanması
Sıcak yastık için tercih edilen toprak özellikleri;
(1) Hastalık ve zararlılardan arı olması
(2) İyi drenaja, sus tutma kapasitesine, havalanmaya ve elastiki bir kütleye sahip olması
(3) Kısmen verimli olan ve bitkinin besin maddelerini yavaş yavaş kullanabileceği bir yapıya
sahip olması. Yeterli derecede organik madde içermesi.
Yastıktaki Toprağın kimyasal özellikleri;
Hafif asitli olması, pH of 6.0 – 6.5 değerleri tercih edilir.
Toprak suyunun elektrik iletkenliği 0.5 – 0.8 arası olmalıdır.
1.0’dan büyük olursa bitki kök sisteminin yanmasına / kurumasına sebep olur.
Fidelik toprağın hazırlanması
Toprak, organik maddeler ve gübre karıştırılır. Toprak, yüzeydeki toprağın hemen altındaki
topraktan ya da her türlü hastalık ve zararlılardan arınmış bataklıklardan seçilmeli.
Organik maddeler, önceki yıllarda sıcak organik (biyolojik) yataklarda kullanılan ve iyi
çözülmüş ya da yarı yarıya yeni düşmüş ağaç yaprakları ve saman karışımı (ya da hayvan
gübresi) organik maddeler olmalı. Gübre olarak da 1 m3 istif edilmiş organik madde başına
750 g kalsiyum siyanamid, 5 kg süper fosfat / birleşik fosfat ve 300 g potasyum sülfat
birbiriyle karıştırılır. Karıştırma işlemi çok iyi yapılmalı ve karışım kullanımdan en az 7 ay
önce olgunlaşmaya bırakılır.
・ 750 g kalsiyum siyanamid
・ 5 kg süper fosfat / birleşik fosfat
・ 300 g potasyum sülfat
・ 1 m3 istiflenmiş organik madde
İstifleme İşlemi
Su eşliğinde organik maddeler 2 m genişliğinde ve 20 cm kalınlığında serilir. Sonra gerekli
olan kalsiyum siyanamidin 1/5’i (130 g) ve potasyum sülfatın 1/5’i (60 g) organik maddelerin
üstüne eşit olarak dağıtılır ve daha sonra 15 cm kalınlığında bir toprak örtüyle kaplanır.
Magnezyum fosfatın 1/5’i (1 kg) toprak üzerine serpilir. Bu işlem 4 defa tekrarlanır ve bu
istifin yüksekliği 1,5 metreye ulaşır. İstifleme bittikten sonra yağmurdan korunması için
üstü plastik bir örtüyle kapatılır.
(1) Su eşliğinde ilk katmanının istifi bittikten sonra
(2) Gerekli olan gübrelerin 1/5’i eşit olarak ilk katmanın üstüne serpilir.
62
(3) Toprağı 15 cm kalınlığında üst üste yığın
(4) İstiflenen toprağın üstüne gerekli olan magnezyum fosfatın 1/5’ini serpin
Bu işlem 5 defa tekrarlanarak istiflenme sonlandırılır
İstiflenmiş karışımın yeniden istiflenmesi
İstiflemeden 2 ay sonra çözülmenin hızlanması için karışım yeniden istiflenir. İstifleme
esnasında karışımın dışında bulunan işlenmemiş organik maddeler de karışıma dâhil edilir.
İstifleme işlemi her ay ya da bir buçuk ayda 3 defa ya da daha fazla tekrarlanır.
Hazırlanan toprağın sterilizasyonu
Sterilizasyonda kimyasal, buhar tütsüleme ve kalsinasyon (yüksek ısıda tutma) metotları
kullanılır. Kloropikrin kullanıldığında, karışımının kalınlığı 30 cm olmalı ve her 30 cm2’lik
alanda 10 - 15 cm derinliğe kimyasal çözeltiler yerleştirilir. Bu yerleştirme işleminden
sonra açılan delikler karışımla kapatılır. Daha sonra bu karışım 10 gün boyunca ince bir
örtüyle kapatılır. Kimyasal gazın atmosfere yayılma süresi 20 gündür.
Organik madde Gübre
Toprak Birleşmiş magnezyum fosfat
Organik madde
Gübre
Toprak Organik madde
Toprak Organik madde
Toprak Organik madde
Toprak Organik madde
Toprak Organik madde
Plastik örtü
63
Sıcak Yastık Yöntemi
Fide yatağının ısıtılmasında kullanılan üç çeşit enerji kaynağı vardır:
(1) Mikro organizmaların organik maddeleri ayrıştırmasıyla ortaya çıkan ısı,
(2) Elektrik enerjisini kullanılmasıyla elde edilen ısı,
(3) Hem biyolojik hem elektrik enerjisinin birlikte kullanılmasıyla oluşan ısı
Fermantasyonla (organik maddelerin çürümesi) yastık ısıtma yöntemi
Buğday ya da pirinç çöpü, mısır sapları ve düşen yapraklar azot çözeltisiyle çürürler.
Organik maddelerin mikro organizmalar tarafından ayrıştırılmasıyla ya da fermantasyon
sonucunda ortaya çıkan ısı kullanılır. Aerobik mikro organizmalar organik maddeleri
ayrıştırmak için hava geçirgenliğine, uygun karbon nitrojen oranına ve neme ihtiyaç
duyarlar.
Karbon oranı 30 - 35 (karbonun nitrojene oranı) olarak tercih edilir. Karbon oranı artıkça ısı
verme süresi de bir o kadar artar. Nitrojen seviyesi yüksekse, kısa sürede çok fazla ısı elde
edilir, ancak bu çok uzun sürmez.
Organik madde yığınından ısı çıkmaya başladıktan sonra üstü fide üretimi için kullanılacak
toprakla kapatılır.
Elektrikli ısıtma yöntemi
Fide yastığında yeterli ısının elde edilebilmesi için 200 – 250 W’lık bir elektrik enerjisi gerekir.
Aktarımın yapıldığı yastık için 150 W yeterlidir.
Elektrikli Sıcak Yastık
Plastik film
Toprak
Isı üreten organik maddeler (fındık zulufu)
6-10cm
Elektrik tellerinin döşenmesiyle gerçekletirilen ısıtma yöntemi
Teller orta ksımlarda daha geniş kenarlarda ise daha sık sarılmalıdır.
64
Fermantasyonla (Organik maddelerin ayrıştırılması sonucu) ısıtılan yastık
Hem Fermantasyon hem elektrikle ısıtılan yastık
Toprak
Organik katman 10-12cm
10-12cm
6-10cm
Elektrik teli
Plastik film
Organik katmanKum ya da kuru toprak
Torak
Organik maddeler üç seferde 3 farklı katman olarak istiflenir.
3. katman
2. katman
1. katman
10-12cm
10-12cm
10-12cm
6-10cm
Taze hayvan gübresi
Plastik film
Kuru maddeler kullanılıyorsa %60-70 oranında su ekleyin.
65
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Sulama
Özet Yeterli yağmur yağdığından ve kurak mevsimlerin az olmasından dolayı sulama
Doğu Karadeniz Bölgesi için çok büyük bir problem taşımaz. Bu yüzden, Trabzon il
tarım müdürlüğünde sulama uzmanı yoktur.
Fakat bazı ürün ve çiftlik metotları sulamaya ihtiyaç duyar. Serada ve malçlı
üretimde damla sulama gereklidir. Kivi açısından kurak mevsimlerde ek sulama
yapmak önemlidir.
Metod,
Örnek
Kivi ve çilekte uygulanan standart sulama dizaynı aşağıdaki sayfalarda verilmiştir.
Temmuz ayı içerisindeki ortalama yağış miktarına (50 mm-dalgalanma gösterir)
bağlı olarak yaz aylarında kivide sulama önerilir. Ek sulama olduğundan kurulum
maliyeti göz önüne alınmalıdır. Rize gibi aylık yağışı 100 mm den fazla olan bir
yerde sulama çokta gerekli değildir.
Çilek üretiminde (açık hava ve sera ortamında) malçlama ve damla sulama
gereklidir. Gübreleme sıvı gübre kullanmak suretiyle damla sulama sistemi ile
yapılabilir.
Uygulama
Not Sulama teknikleri ve yararlı bilgilere Samsun'daki üniversite ve araştırma
enstitülerinden ulaşmak mümkündür.
Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü: Dr. Osman ÖZDEMİR, enstitü müdürü
19 Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi: Dr. Tekin KARA, Sulama ve Drenaj, Tarımsal
Yapı ve Sulama Bölümü.
66
Kivi ve Çilekte Sulama Standartları
Kivi Çilek Standart
Tasarım 1 Standart
Tasarım 2 Standart
Tasarım 3 Standart
Tasarım 1 Standart
Tasarım 2 Tasarım Konsepti Mini Sprink Damla yayıcı Havuz 3’lü sıra 2’li sıra Alanın Büyüklüğü 0.98 da 0.98 da 0.98 da 0.19 da 0.20 da Fidan sayısı 49 49 49 1008 924 Sulama yöntemi Mini Sprink Damla yayıcı Havuz Damlama
borusu Damlama
borusu Sulama ağı kurulum maliyeti
568 YTL 545 YTL 24 YTL 511 YTL 503 YTL
Kullanım Şekli (Sulama miktarı ve sıklığı)
Temmuz ayında sürgülü vanayı her gün 1 saat açık tutun. Bu, Trabzon’da Temmuz ayı için maksimum miktardır. Sulama miktarı ve sıklığı diğer 5 ile ve farklı dönemlere göre ayarlanabilir. Mesela, Rize’de yağış fazladır, bu yüzden Temmuz ayında her 4 günde 1 saatlik sulama yapılması kâfidir.
Temmuz ayında sürgülü vanayı her gün 1 saat açık tutun. Bu, Trabzon’da Temmuz ayı için maksimum miktardır. Sulama miktarı ve sıklığı diğer 5 ile ve farklı dönemlere göre ayarlanabilir. Mesela, Rize’de yağış fazladır, bu yüzden Temmuz ayında her 4 günde 1 saatlik sulama yapılması kâfidir.
Temmuz ayında her fidan için her gün günlük 30 litre su yeterlidir. Bu, Trabzon’da Temmuz ayı için maksimum miktardır. Sulama miktarı ve sıklığı diğer 5 ile ve farklı dönemlere göre ayarlanabilir.
Temmuz ayında sürgülü vanayı haftada bir defa 35 dakikalığına açık tutun. Bu, Trabzon’da Temmuz ayı için maksimum miktardır. Sulama miktarı ve sıklığı diğer 5 ile ve farklı dönemlere göre ayarlanabilir.
Temmuz ayında sürgülü vanayı haftada bir defa 35 dakikalığına açık tutun. Bu, Trabzon’da Temmuz ayı için maksimum miktardır. Sulama miktarı ve sıklığı diğer 5 ile ve farklı dönemlere göre ayarlanabilir.
Su Tankının Kapasitesi
1.5 m3 1.6 m3 1.5 m3 2.6 m3 2.6 m3
Avantajı • Sulama işlemi bir vanayla kontrol edilebilecek kadar kolaydır. Havayı nemlendirdiği için don etkisini önlemek için uygundur.
• Sulama işlemi bir vanayla kontrol edilebilecek kadar kolaydır.
• Kurulum maliyeti çok düşük.
• Bu yöntemde su basıncı önemli değildir.
• Sulama işlemi kolaydır.
• Fide sıklığı fazladır.
• Sulama işlemi kolaydır.
Dezavantajı • Kurulum maliyeti yüksektir.
• En yüksek su basıncı (2.5 bar) gerekli.
• Kurulum maliyeti yüksektir.
• Daha yüksek su basıncı (2.0 bar) gerekli.
• Ortamın nemlendirilmesi için uygun değildir.
• Sulama işlemi zordur.
• Gübreleme el ile yapılmak zorunda.
• • Fide sıklığı düşüktür.
• Fide başı kurulum maliyeti yüksektir.
67
Kiv
i Bah
çesi
için
sta
ndar
t sul
ama
tasa
rımı 1
Ba
hçe
büyü
klüğ
ü: 0
.98
da
Su K
aynağı
: Göz
e/K
ayna
k &
Su
tank
ı Su
lam
a yö
ntem
i: M
ini S
prin
k Sp
rink
sayı
sı: 7
* 7
= 49
ade
t (M
ini s
prik
in ö
zelliğ
i: D
ebi =
30
lit/s
a)
Topl
am D
ebi:
30 li
t/sa
* 49
adet
= 1
.5 m
3/ 1
sul
amad
a Fi
dan
sayı
sı: 7
* 7
= 49
fida
n
35.0
0 m
2.1 İkincil Ana PE Boru 28.00 m
2.50
m
2.00 m
3.5
Min
i Spr
ink F
4.2
Güb
re e
njek
siyo
n bi
rimi
4.1
Filtr
e
1.2
Sür
gülü
va
na
⊦ ⊦ ⊦ ⊦ ⊦ ⊦ ⊦
Kiv
i fid
anı
2.1 İk
inci
l Ana
PE
B
oru
2.2
Te (P
E)
2.3
Tapa
(PE
)
3.2
Dirs
ek &
3.3
Te
3.4
Tapa
Topl
am
568
YTL
1.1
Ana
PE
Bor
u
3.1
Late
ral P
E B
oru
Su
tank
ı K
apas
ite: 1
.5 m
3
2.5
bar’l
ık b
ir su
bas
ıncı
ya
da 2
5m’lik
yük
sekl
ik fa
rkı
gere
klid
ir.
No.
Description
UnitQuantityUnitPrice
Amount
YTL
YTL
1Main
1.1PE Pipe
50mm, 6 bar
m10
2.729
27.290
1.2Gate Valve
2inch
nos
150.000
50.000
Sub Total-1
77.290
2Sub Main2.1PE Pipe
50mm, 6 bar
m28
2.729
76.412
2.2Tee(PE)
2 inch * 2 inchnos
110.000
10.000
2.3Terminal(PE)
50 mm
nos
23.000
6.000
Sub Total-2
92.412
3Lateral3.1PE Pipe
16 mm, 6 bar
m245
0.397
97.265
3.2Elbow
16 mm
nos
70.200
1.400
3.3Gromet
16 mm
nos
70.200
1.400
3.4End Cap
16 mm
nos
70.038
0.266
3.6MiniSprinkler
30 Lit/hr
nos
492.750
134.750
Sub Total-3
235.081
4Head Unit 4.1Filter
120 mesh
nos
150.000
50.000
4.2Fertilizer Injection Unit
unit
1200.000
200.000
Sub Total-4
250.000
Items
Estimation of Quantities for Kiwi 1
68
Kiv
i Bah
çesi
için
sta
ndar
t sul
ama
tasa
rımı 2
Ba
hçe
büyü
klüğ
ü: 0
.98
da
Su K
aynağı
: Kay
nak
suyu
& S
u ta
nkı
Sula
ma
yönt
emi:
Dam
la Y
ayıc
ı D
amla
yay
ıcın
ın s
ayıs
ı: 2
* 7 *
7 =
98
adet
(Dam
la y
ayıc
ının
öze
lliği
: Deb
i = 1
6 lit
/sa)
To
plam
Deb
i: 16
lit/s
a *2
* 49
ade
t = 1
.6 m
3/ 1
sul
amad
a Fi
dan
sayı
sı: 7
* 7
= 49
fida
n
35.0
0 m
2.1 İkincil Ana PE Boru 28.00 m
2.50
m
2.00 m
F
4.1
Filtr
e
1.2
Sür
gülü
va
na
3.5
Dam
la y
ayıc
ı
2.1 İk
inci
l Ana
PE
Bor
u
2.2
Te (P
E)
2.3
Tapa
(PE
)
4.2
Güb
re e
njek
siyo
n bi
rimi
3.2
Dirs
ek &
3.3
Te
⊦
Topl
am
545
YTL
Kiv
i fid
anı
3.1
Late
ral P
E B
oru
3.4
Tapa
⊦⊦⊦⊦⊦⊦
Su
tank
ı K
apas
ite: 1
.6 m
3 1.
1 A
na P
E B
oru
2.0
bar’l
ık b
ir su
bas
ıncı
ya
da 2
0m’lik
yük
sekl
ik fa
rkı
gere
klid
ir.
No.
Description
UnitQuantityUnitPrice
Amount
YTL
YTL
1Main
1.1PE Pipe
50mm, 6 bar
m10
2.729
27.290
1.2Gate Valve
2 inch
nos
150.000
50.000
Sub Total-1
Total
77.290
2Sub Main2.1PE Pipe
50mm, 6 bar
m28
2.729
76.412
2.2Tee(PE)
2 inch * 2 inchnos
110.000
10.000
2.3Terminal(PE)
50 mm
nos
23.000
6.000
Sub Total-2
Total
92.412
3Lateral3.1PE Pipe
16 mm, 6 bar
m245
0.397
97.265
3.2Elbow
16 mm
nos
70.200
1.400
3.3Gromet
16 mm
nos
70.200
1.400
3.4End Cap
16 mm
nos
70.038
0.266
3.6Drip Emitter
16 lit/hr
nos
980.250
24.500
Sub Total-3
Total
124.831
4Head Unit 4.1Filter
120 mesh
nos
150.000
50.000
4.2Fertilizer Injection Unit
unit
1200.000
200.000
Sub Total-4
250.000
Items
Estimation of Quantities for Kiwi 2
69
Kiv
i Bah
çesi
için
sta
ndar
t sul
ama
tasa
rımı 3
Ba
hçe
büyü
klüğ
ü: 0
.98
da
Su K
aynağı
: Kay
nak&
Su
tank
ı Su
lam
a yö
ntem
i: H
avuz
Topl
am D
ebi:
30 li
t/gün
* 49
ade
t = 1
.5 m
3/ 1
def
ada
Fida
n sa
yısı
: 7 *
7 =
49 fi
dan
35
.00
m
28.00 m
2.50
m
2.00 m
Su
tank
ıK
apas
ite: 1
.5 m
3
Topl
am
24 Y
TL
1.2
Vana
No.
Description
UnitQuantityUnitPrice
Amount
Remark
YTL
YTL
1Lateral1.1PE Pipe
16 mm, 6 bar
m60
0.397
23.820
1.2Valve
16 mm
nos
10.200
0.200
Sub Total-1
Total
24.020
Items
Estimation of Quantities for Kiwi 3
1.1
PE
Bor
u
Kiv
i Fid
anı
70
Çilek Bahçesi standart sulama tasarımı 1 Bahçe büyüklüğü: 0.19 da Su Kaynağı: Kaynak& Su tankı Sulama yöntemi: Damlama borusu & Malçlama Damlama Boru sayısı: 3’lü sıra * 8 yastık (Borunun özelliği: LDPE 4 Bar, Çapı=16mm, Debi=4 lit/sa, Damlayıcılar arası mesafe =0.35 m, 1 boru uzunluğu=16m) Malçın ebatları: 1.05 m * 15.00 m Toplam Debi: 16m/0.35 * 4lit/sa * 35dk/1sa * 3’lü sıra* 8 Yastık= 2.6 m3/1defada (35 dakikalık süre için) Fide sayısı: 42 fide * 3 sıra * 8 yastık = 1008 fide
15.00 m
1.2 Sürgülü vana
12.0
0 m
1.
05 m
0.
4 m
0.
4 m
0.35
m 0
.35
m
FF
3.1 Filtre 3.2 Gübre tankı
1.1
Ana
PE B
oru
1.3 Tapa (PE)
2.1 Damlama borusu
2.2 Dirsek & 2.3 Te 2.4 Uç parçası
2.5 Malçlama
Su tankıKapasite: 2.6 m3
0.5 bar’lık su basıncı ya da 5 metrelik yükselti farkı damlama sulama için kafidir.
71
N o . D e s c r ip t i o n U n it Q u a n t it y U n i t P r ic e A m o u n tY T L Y T L
1 M a in P ip e1 . 1 P E P i p e 5 0 m m , 6 b a r m 2 0 2 .7 2 9 5 4 .5 8 01 . 2 G a t e V a lv e 5 0 m m n o s 1 5 0 .0 0 0 5 0 .0 0 01 . 3 T e r m i n a l ( P E ) 5 0 m m n o s 1 5 .0 0 0 5 .0 0 0
S u b T o t a l - 1 1 0 9 .5 8 0
2 D r i p L i n e2 . 1 D r ip T u b e 1 6 m m , 4 l i t / h r m 3 8 4 0 .3 0 0 1 1 5 .2 0 02 . 2 E l b o w 1 6 m m n o s 8 0 .2 0 0 1 .6 0 02 . 3 G r o m e t 1 6 m m n o s 8 0 .2 0 0 1 .6 0 02 . 4 E n d C a p 1 6 m m n o s 8 0 .0 3 8 0 .3 0 42 . 5 M u lc h in g W id e = 1 .2 5 m , T h i k = 0 .3 m m , L e n g h = 1 5 * 8 m k g 5 . 5 6 .0 0 0 3 2 .9 1 4
S u b T o t a l - 2 1 5 1 .6 1 8
3 H e a d U n it3 . 1 F i l t e r 1 2 0 n o s 1 5 0 .0 0 0 5 0 .0 0 03 . 2 F e r t i l i z e r I n j e c t i o n U n i t u n it 1 2 0 0 .0 0 0 2 0 0 .0 0 0
S u b T o t a l - 3 2 5 0 .0 0 0
I t e m sE s t i m a t i o n o f Q u a n t i t ie s f o r S t r a w b e r r y 1
Çilek Bahçesi standart sulama tasarımı 2 Bahçe büyüklüğü: 0.20 da Su Kaynağı: Kaynak& Su tankı Sulama yöntemi: Damlama borusu & Malçlama Damlama Boru sayısı: 2’li sıra* 8 Yastık (Borunun özelliği: LDPE 4 Bar, Çapı=16mm, Debi=4 lit/sa, Damlayıcılar arası mesafe =0.35 m, 1 boru uzunluğu=16m) Malçın ebatları: 0.70 m * 15.00 m Toplam Debi: 16m/0.35 * 4lit/sa * 35dk/1sa * 2’i sıra* 11 Yastık= 2.6 m3/1defada (35 dakikalık süre için) Fide sayısı: 42 fide * 2 sıra * 11 Yastık = 924 fide
Toplam 511 YTL
72
N o . D e s c r ip t io n U n it Q u a n t i t y U n it P r ic e A m o u n tY T L Y T L
1 M a in P ip e1 .1 P E P ip e 5 0 m m , 6 b a r m 2 0 2 .7 2 9 5 4 .5 8 01 .2 G a t e V a lv e 5 0 m m n o s 1 5 0 .0 0 0 5 0 .0 0 01 .3 T e r m i n a l ( P E ) 5 0 m m n o s 1 5 .0 0 0 5 .0 0 0
S u b T o t a l - 1 1 0 9 .5 8 0
2 D r i p L in e2 .1 D r ip T u b e 1 6 m m , 4 l i t / h r m 3 5 2 0 .3 0 0 1 0 5 .6 0 02 .2 E l b o w 1 6 m m n o s 1 1 0 .2 0 0 2 .2 0 02 .3 G r o m e t 1 6 m m n o s 1 1 0 .2 0 0 2 .2 0 02 .4 E n d C a p 1 6 m m n o s 1 1 0 .0 3 8 0 .4 1 82 .5 M u lc h in g W id e = 0 .9 m , T h i k = 0 . 3m m , L e n g h = 1 5 * 1 1 m k g 5 .4 6 .0 0 0 3 2 .5 8 5
S u b T o t a l - 2 1 4 3 .0 0 3
3 H e a d U n i t3 .1 F i l t e r 1 2 0 m e s h n o s 1 5 0 .0 0 0 5 0 .0 0 03 .2 F e rt i l i z e r I n j e c t io n U n i t u n it 1 2 0 0 .0 0 0 2 0 0 .0 0 0
S u b T o t a l - 3 2 5 0 .0 0 0
I t e m sE s t i m a t i o n o f Q u a n t i t ie s f o r S t r a w b e r r y 2
12.5
0 m
0.
7 m
0.
4 m
0.
4 m
0.35
m
FF
15.00 m
1.2 Sürgülü vana 3.1 Filtre
3.2 Gübre tankı
Su tankıKapasite: 2.6 m3
1.3 Tapa (PE)
2.1 Damlama borusu 2.5 Malçlama
2.4 Uç parçası 2.2 Dirsek & 2.3 Te
1.1
Ana
PE B
oru
0.5 bar’lık su basıncı ya da 5 metrelik yükselti farkı damlama sulama için kafidir.
Toplam 503 YTL
73
(Tasarım için referans)
1. Sulama Yöntemlerinin Uygulanabilir Olduğu Ürünler Tablo 1 Sulama Yöntenlerinin Uygulanabilir Olduğu Ürünler
Sulama Türü Sulama Yöntem Uygun Ürünler Açıklama Tarla bit. Sebze Meyve Ağ.
Salma sulama Havuz/Havza ○ ○ ○ (Geleneksel sulama) Karık usulu sulama ○ ○ Basınçlı Sprink Sabit ○ ○ Sulama Sulama Dönerli sprink ○ Center Pivot, Püskürtme
tabancası (Modern sulama) Mikro sulama Mikro Yayıcı ○ Mikro Püskürtücü (Lokal Mini Sprink Sulama) Damla yayıcı ○ Bubbler ○ Damlama borusu ○ Malçlı
Sulama yöntemleri temelde iki sınıfa ayrılırlar: Yüzeysel sulama ve basınçlı sulama.
Yüzeysel sulama aynı zamanda geleneksel sulama olarak da adlandırılır. Geleneksel sulama
metodunda salma sulama ve karık usulü sulama çeşitleri vardır. Basınlı Sulama metodu “modern
sulama metodu” ya da “su-tasarruflu sulama metodu” olarak da bilinir. Bu metod sprink ve mikro
sulama yöntemlerini kapsar. Çalışma şekline göre sprink sulama ikiye ayrılır: sabit ve dönerli
sprink sulaması. Mikro sulama, sınırlı bir ıslak alan oluşturduğu için lokal sulama olarak da
adlandırılabilir. Bu metod dörde ayrılır: mikro yayıcı, damla yayıcı, fıskiye ve damlama borusu.
Micro yayıcı, tarla bitkileri ve meyve ağaçlarının sulanmasında kullanımı uygundur. Damla yayıcı
ve fıskiyeler şu ana kadar meyve ağaçlarının sulanmasında kullanıldı. Damlama boruları da
plastikı örtü ile kombine bir şekilde sebze tarlalarının sulanmasında yaygın olarak kullanılmaktadır.
Basınçlı sulama metodları, sulanacak ürünün özellikleri göz önünde bulundurularak
seçilmeli.
2. Mikro Sulamanın Özellikleri Tablo 2 Mikro Sulamanın Özellikleri
Çalışması için gereken basınç (bar) Yayıcı Çeşidi
Çalışma sınırı
En uygun basınç
Debi (lit/sa)
Kapsadığı alan çapı (m)
Açıklama
Mikro püskürtücü
1.0-2.5 2.0 30-150 0.5-4.0 Monte edilen çeşit, Sabit yönlü, püskürten Sera ve fidanlıkta Mikro
yayıcı Mini Sprink 1.0-2.5 2.0 40-300 5.0-10.0
Monte edilen çeşit, Dönerli Sebze ve meyve ağacı
Damla yayıcı 0.5-3.5 1.0 4-30 0.3-1.0 Monte edilen çeşit, Meyve ağacı Damla
yayıcı Damlama borusu 0.5-3.5 1.0 2-8 0.3-1.0 Malçla birlikte dahili
çeşit
74
Mikro sulama, yapısı itibariyle iki sınıfa ayrılır: monte edileni çeşit ve dahili kullanılan çeşit.
İlki mikro püskürtme, mikro sprink ve damala yayıcıyı kapsayan mikro yayıcı sulama metodlarıdır.
İkincisi ise damlama borusu ile yapılan sulama metodudur.
Yukarıdaki tablo, her yayıcı çeşidine ilişkin sistemin çalışması için gereken basınç oranını,
su debisi ve püskürtücünün ıslattığı alan çapı hakkında teknik bilgi vermektedir. Her sulama
sisteminin çalışması için kendilerine has basınç ihtiyaçları var: mikro yayıcı ve damla yayıcı için
gereken uygun basınç oranları sırasıyla 2.0bar ve 1.0bar’dır.
Mikro yayıcı iki çeşittir. Bunlar mikro püskürtücü ve mikro sprinktir. Sabit mikro
püskürtücüler sera ve fidanlıklarda yaygın olarak kullanılırlar. Mini sprinkler, sebze bahçeleri
meyve ağaçlarının sulanmasında kullanılırlar. Meyve bahçelerinde, genellikle damla yayıcıların
pek çok çeşidinin olduğu görülür.
3. Damlama Borusunun Özellikleri Tablo 3 Damlama Borusunun Özellikleri
Dış çap (mm) Debi (lit/sa)
Damlayıcılar aralığı (cm) Kullanılan materyal
2 4 16 8 2 4 20 8
20, 25, 30, 35, 40, 50, 60, 75 LDPE (alçak yoğunluk polietilen)
Mini Sprink Damla yayıcı Mikro püskürtücü
Dış çap
q: debi (lit/sa) q: debi (lit/sa) Damlayıcılar aralığı (cm)
Damlayıcı Damlayıcı
75
Dahili olarak kullanılan damlama boruları sayesinde kök bölgesine doğrudan ve daimi
şekilde su damlaları sağlanır. Damlama borularının, sebzelerin sulanmasında bir plastik örtü ile
birlikte kullanılması normaldir. Bu tekniğe “malçlama” diyoruz. Pek çok avantajı vardır
malçlamanın: sıcaklığı yüksek tutar, buharlaşma oranını düşürür ve toprak nemini muahafaza
eder.
Damlama boruları LDPE (alçak yoğunluk polietilen)’den yapılır. Üretim aşamasında,
damlayıcılar borunun içine belirli aralıklarla yerleştirilir: 20 cm, 25 cm, 30 cm, 40 cm gibi. Dış çapı
16mm ve 20mm olan iki çeşit boru mevcuttur. Ve bu borular, debileri 2 lit/sa, 4 lit/sa ve 8 lit/sa
olacak şekilde tasarlanır.
Su basıncının 2 bar’dan az olduğu durumlarda aşağıdaki uç aparatı kullanılır. LDPE (alçak
yoğunluk polietilen) borular elle her şekilde monte edilebilirler.
4. Vana Özellikleri Tablo 4 Vana Özellikleri
Fonksiyonu İsmi Özellikleri
Kapama Vanası Sürgülü vana Kapama vanaları su akışını tamamen açma ya da tamamen kesmek amacıyla tasarlanmıştır. Vana tam açıldığında, su herhangi bir dirençle karşılaşmadan akar.
Ayar vanası Küresel vana Kelebek vana
Ayar vanaları su basıncı ve akışını su temin sistemine göre ayarlanması için kullanılır. Küresel vanalar küçük çaplı boru hatlarında kullanılırken, kelebek vanalar daha büyük çaplı boru hattında kullanılırlar.
Geri tepmeli vana Kontrol vanası Tek yönlü Vana vanalar su akışının tek yöne olmasını sağlar ve otomatik bir mekanizma sayesinde suyun tersine akışını engeller.
Labyrinth Dripper
Double filter opposite each otherDouble filter opposite each other
Strong cylinderStrong cylinder
Two outletsTwo outlets
SymmetricSymmetric
Dirsek Uç parçası
76
Su yayıcılarının normal bir şekilde işlemesi için su basıncının ve akışının uygun seviyede
tutulması çok önemlidir. Bu yüzden vanalar boru sisteminin uygun yerlerine monte edilmelidirler.
Yukarıda da görüldüğü gibi vanalar üç kategoriye ayrılıyor: kapama vanaları, ayar vanaları
ve tek yönlü vanalar. Kapama vanaları, mekanizması ve düşük fiyat avantajından dolayı tavsiye
edilirler. Gerek küresel vanalar, gerekse kelebek vanalr boru hattındaki su akışını kontrol
etmediki performansları sayesinde ayar vanası olarak kullanılırlar. Geri tepmeli vana
çeşitlerinden biri olan kontrol vanası basınçlı boru hatlarında kullanılır.
5. Filtre Özellikleri Tablo 5.1 Filtre Özellikleri
Filtre Su kaynağı Engellenmesi amaçlanan kirlilik Kum filtresi Gölet, Dere, Kanal Yüzen cisimler, organik maddeler, yosun, kum Siklon filtresi Gölet, Dere, Kanal, Kuyu Kum Perde filtre Kuyu Yüzen cisimler, Kum Diskli filtre Kuyu Organik maddeler, yosun, kum
Filtreleme, basınçlı sulama sistemlerinde tıkanmanın engellenmesi için gerekli bir tedbirdir.
Yukarıdaki resimlerde de görüldüğü gibi pek çok filtre çeşidi vardır. Filtre sulama yöntemi ve
sulama da kullanılan suyun içindeki cisimler göz önünde bulundurularak dikkatlice seçilmelidir.
Kum filtresi Kum fitreler, kum ve çakıl tabakası içeren kapalı silindir şeklindeki metal bir tanktır. Kum filtre
kontrol unitesinin başlangıç noktasına monte edilmeli. Böylece suyun içindeki cisimler sulama
sistemine girmeden engellenmiş olur. Sulama suyu kum veya çakıl tabakasından geçerken
yüzen cisimler, yosunlar ve kum ayıklanmış olur.
Siklon Filtre Siklon filtre kapalı koni şeklindeki metal tanktan oluşur. Sulama suyunu topraksı
Sürgülü Küresel Kelebek vana Kontrol vanası
Siklon filtre Perde filtre Diskli filtre Kum filtre
77
cisimlerdenmerkezkaç kuvvetiyle ayırır. Merkez kaçkuvvetiyle savrulan topraksı cisimler filtrenin
dibinde bulunan bölmeye atılır. Biriken cisimler pompalama esnasında vananın açılmasıyla
dışarı atılırlar. Bu filtre de kum filtresi gibi kontrol unitesinin en başına kurulur.
Perde filtre Perde filtre, sulama suyunun yüzen cisimler ve kumdan arındırılması için nihai filtreleme aracıdır.
Bu yüzden kontrol unitesinin ana boruya bağlandığı en uç kısıma monte edilir. Perde filtre
değiştirilebilir delikli filtreleme elemanlarıyla donatılmış. Boru üzerine dikey ya da yatay olarak
monte edilebilcek olan perde filtre kaplanmış metalden ya da plastikten silindirik şekillerde
yapılırlar. Bu tür filtreler genelde sprink sulamada kullanılırlar. Çünkü siprinklerin enjektörleri
mikro yayıcılardan (salgıç) daha büyüktür.
Diskli Filtre Diskli filtre, perde filtre gibi nihai filtreleme aracı olarak kontrol unitesinin sonuna monte edilir.
Diskli filtrenin gövdesi silindir şeklinde metal ya da plastikten oluşur. Borunun içine yatay ya da
dikey bir açıyla yerleştirilir. Filtreleme elemanları, istiflenmiş oluklu plastik halkalardan oluşur.
Diskli filtreler, organik ve inorganik her türlü maddenin engellenmesinde etkilidir.
Tablo 5.2 Toprak türüne göre en uygun gözcük sayısı Toprak çeşidi Toprak tane
büyüklüğü (mm)
Gözcük sayısı
Mucur 2.00-1.00 10-18 Kaba kum 1.00-0.50 18-35 Kum 0.50-0.25 35-60 İnce kum 0.25-0.10 60-160 Çok ince kum 0.10-0.05 160-270 Toz 0.05-0.002 270-400 Kil (balçık) 0.002- 400-
*Gözcük sayısı = 15 / Açık alan (mm)
Tablo 5.3 Sulama yöntemine göre en uygun gözcuk sayısı Boyutu 18 40 80 120 140 200
mm 0.83 0.38 0.18 0.13 0.11 0.08 Salgıç türü sprink Mini sprink Damlama borusu
Filtreleme derecesi aşağıdaki denklemde belirtildiği gibi göz sayısına göre sınıflandırılan
filtreleme elemanlarının arasındaki boşlukların boyutu tarafından kontrol edilir.
Göz sayısı = 15 / boşluğun boyutu (mm) Gözcük sayısı Tablo 5.2’ de gösterildiği gibi toprağın türüne göre ya da sulama suyunun
içindeki toprak tanelerinin büyüklüğüne göre seçilebilir.
Tablo 5.3 her yayıcı (salgıç) türü için en uygun gözcük boyutunu gösterir. Gözcük sayısı
40 veya daha aşağısı ve 80 olanlar sırasıyla sprink ve mini sprink sulama için tavsiye edilir.
Damlama borusu için 120 ya da üzeri göz sayısı gerkilidir.
6. Gübre özellikleri Tablo 6. Gübre enjectör çeşitleri
Çeşit Gübre tankı Venturi enjektör Hidrolik pompalama enjektörü
Avantaj • Düşük basınç kaybı • Kolay kullanım
• Yüksek homojenlik • Daha düşük maliyet
• Yüksek homojenlik • Kolay kullanım
Dezavantaj • İşlem başlangıcında yüksek • Basınç kaybı: 0.5-1.0bar • En yüksek maliyet
78
gübre yoğunluğu ve işlem sonuna doğru düşük yoğunluk
• Daha yüksek maliyet
• En düşük basınç gereksinimi: 1.3bar
• Basınç kaybı: 0.5-1.6bar • Düşük basınç gereksinimi:
0.3-1.5ba
Gübre bitkiye, kontrol unitesine monte dilen enjektör vasıtasıyla sulama suyu ile birlikte
verilir. Bu teknik “gübre” ve “sulama” kelimelerinin bir araya gelerek oluşturdukları
“fertigasyon (gübrenin sulama suyu ile verilmesi)” olarak adlandırılır.
Üç çeşit gübre enjektörü mevcuttur: gübre tankı, venturi enjektör ve hidrolik pompa
enjektörü. Yukarıdaki tablada bu gübre enjektörlerinin avandaj ve dezavantajları belirtilmiştir.
Fertigasyon Tekniğinin Faydaları • Gübre kullanım etkinliğini arttırır ve zaiyatı azaltır.
• Besin elementlerinin eşit şekilde dağılımını sağlar.
• Toprakta uygun besin dengesi sağlar.
• Gübreleme zamanında ve yoğunluğunda esneklik sağlar.
• Taban suyunu gübre kirlenmesinden korur.
• Enerji ve yoğun iş gücünden tasarruf sağlar.
Gübre Tankı (Kapalı) Sulama ağının basıncına dayanabilen kaplamalı silindirik bir tank olan gübre tankı kontrol
unitesinin besleme borusuna küçük esnek bypas borusuyla bağlanır. Bu sistem bypass
borusuna monte edilen vanaların ayarlanmasıyla ortaya çıkan basınç farkıyla çalışır. Gübre
çözeltisi tankın içindeki suyla karıştırılır ve elde edilen seyrelti sulama ağına aktarılır. Bu metod,
kulay kullanım ve düşük basınç kaybından dolayı. Suriye’de yaygın olarak kullanılır. Ancak
seyrelti oranı ve akıtma hızı sabit değildir. Gübre yoğunluğu işlem başlangıcında yüksek ve
sonunda düşüktür.
Venturi Enjektör Venturi enjectör giriş ve tahliye vanalarıyla donatılmış bypas borusunun üzerine monte edilir.
Açık konteynır içerisindeki gübre çözeltisi venturi enjektörün oluşturduğu negatif basınçla emilir.
Venturi enjectör diğerlerine nazaran, daha ucuz ve gübre tankına göre daha iyi bir gübre
yoğunluğunun sağlanması için uygundur. Ancak bu sistemin en düşük çalışma basıncı 1.0
bar’dan daha fazla ve basınç kaybı 0.5 to 1.0 bar arası olmalıdır. Bu durmda bu metodun su
basıncının düşük olduğu mevcut pompalama unitelerinde uygulanması imkânsızdır.
Hidrolik Pompalama Enjektörü Hidrolik pompalama enjektörü sulama sisteminin basıncıyla güçlendirilir ve doğrudan besleme
Gübre tankı Venturi enjektör Hidrolik pompalama enjektörü
79
borusuna monte edilebilir. Gübre çözeltisi açık konteynırdan besleme borusuna pistonlu pompa
vasıtasıyla sabit enjeksiyon hızıyla aktarılır. Dayanıklı plastik materyalden yapılan pek çok çeşit
ve boyutlarda hidrolik pompalar vardır. Ancak bu enjeksiyon çeşidi, diğerlerine göre en pahalı
olanıdır.
80
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Yeni Ürünler için Pazar Araştırması Metodu
Özet Çiftçiler yeni bir tarımsal ürün üretmeyi planladıklarında talebi araştırmalı ve
pazarlama stratejisi belirlemelilerdir. Ziraat mühendisleri pazarlama
araştırmasının ana metotları anlamalılardır.
Metod,
Örnek
Genel olarak, yeni bir ürünün pazar araştırması gıda maddeleri ve işlenmiş gıdalar
dâhil aşağıdaki süreçleri içerir:
・ Grup görüşmesi (fikirler, tüketici ihtiyaçları)
・ Konumlama (diğer ürünler arasındaki yeri)
・ Bölümleme (hedef tüketicinin seçilmesi)
・ Fiyat analizi (kalite ve fiyat dengesi)
・ Ürün konsept testi (gereken kalite, markalaştırma)
・ Kalite geliştirme (kalite geliştirme gerekliliği yeni teknolojileri
değerlendirme)
・ Ürün testi (yeni ürün ve teknolojilerin değerlendirilmesi)
Araştırmaların hedefi gıda maddesi ve işlenmiş gıdalar ve tüketilebilir maddeler ile
işlenen maddeler arasında farklılık gösterir.
Bir dizi araştırma sonuçlarına dayanılarak hedef ürün/çeşitler belirlenmeli. Daha
sonra bu ünler için fiyat, pazarlama metot ve kanallarını kapsayan pazarlama
stratejisi ortaya konur. Üretim uzun bir dönemi kapsadığı için sadece kısa vadeli
değil uzun vadeli tedbirler de düşünülmelidir.
Araştırma yöntemlerinin detayları sonraki sayfalarda bulunmaktadır.
Birçok öncelikli yöntem uygulanmak üzere seçilmeli. Çünkü aslında araştırmalar
için gereken zaman, insan kaynakları ve bütçe kısıtlıdır.
Uygulama Pazarlama araştırmasının geniş çaplı olarak uygulanması gerçekçi gibi görünmese
de aşağıdaki konuda verilen örnek referans alınarak belli başlı bazı araştırmalar
yapılmalıdır.
Not Kaynak: Tarımsal Ürünlerin Pazarlanma Yöntemleri (Japonca);, Nourin Toukei
Koukai; 2002
81
Pazar Araştırması Yöntemleri
Ürün geliştirme süreci
(1) Grup görüşmesi
(2) Konumlandırma
(3) Bölümlere ayırma
(4) Fiyat araştırması
(5) Ürün konseptinin denenmesi
(6) Kalite gelişimi
(7) Ürünün test edilmesi
Araştırmanın Hedefi
İşleyenTüketici
TüketiciPerakendeciRestoran
İşleyenTüccarTüketici
Tüccar PerakendeciRestoranTüketici
Araştırma hedefi
İşleyenPerakendeciRestoranTüketici
İşleyenTüccar
Tüccar PerakendeciRestoranTüketici
Doğrudan müşteri
Verimli şeylerTüketilen şeyler
Verimli şeyler
Tüketilen şeyler
İşlenen Tarımsal ürünlerTarımsal Ürünler
İşleyenTüketici
TüketiciPerakendeciRestoran
İşleyenTüccarTüketici
Tüccar PerakendeciRestoranTüketici
Araştırma hedefi
İşleyenPerakendeciRestoranTüketici
İşleyenTüccar
Tüccar PerakendeciRestoranTüketici
Doğrudan müşteri
Verimli şeylerTüketilen şeyler
Verimli şeyler
Tüketilen şeyler
İşlenen Tarımsal ürünlerTarımsal Ürünler
82
(1) Grup Görüşmesi
Yeni ürün geliştirmenin ilk adımı tüketicilerin ihtiyaç ve fikirlerini almakla başlar. Bu
amaçla soru anketi ve grup görüşmesi yöntemleri uygulanır. Soru anketinin daha etkili
olması için grup görüşmesi soru anketi uygulamadan önce yapılmalıdır. Yeni ürün ve
fikirlerin öğrenilmesi açısından grup görüşmesi daha yararlıdır. Aksi halde beklenmedik
fikirler ve davranışlar görülebilir.
Ana Hatları
• Yarı organize bir araştırma yöntemi
• Küçük tüketici gruplarıyla görüşmeler (5- 7 kişi)
• Grup tartışması beklemedik fikirler ve tüketicilerin davranışları ile ilgili görüşler
sunar
Süreci
Pazarlama konusunda belirli bir konu
Görüşmenin içeriği
Grup üyelerinin seçimi
Konuşmacının seçimi
Görüşmenin yapılması
Sonuçların analizi ve rapor
•Açık bir konu üzerinde durun
•Soruları sıralayın•Soruların akışını belirleyin
•Grup içinden benzer üyeler seçin•Bir grupta 5 ile 7 arasında üye olmalı
•Konuşmacı tartışmayı kontrol etmeli bunu sağlayın
(1) Amacın açıklanması; (2) kendini tanıtma; (3) Isınma turları; (4) soru akışını açıklama; (5) Tartışma; (6) Kapatma
•Tablodaki sonuçları özetleyin•Düzeni, yapıyı analiz edin
(2) Konumlandırmanın
Konumlandırma ürünü mevcut pazarda veya tüketicinin zihninde şekillendirmek içindir. Bu
süreçte, yeni ürünlerin rekabet edebilirliği ve olumlu yönleri gösterilir.
Ana Hatları
• Ürünün pazarda belirli bir yer elde etmesi için gelişmesi
• İlgili göstergelerdeki hedef ürünlerin analizi
• 2 veya 3 boyutlu bir tablo oluşturun
83
Süreci
Grup görüşmesi, Soru anketi
Bilgi toplama
Etken analizi
Değerlendirme
Konumlama
•Belirli konu ve sorular üzerinde durun
•Bir özellik düşünün•Soru anketini özelliği derecelendirmede uygulayın
•İstatistiki verilere ulaşmak için belli programlarıkullanın (SAS, SPSS, etc.)
•Etkenleri değerlendirin
•Değerlendirilen ürünleri tabloda belirtin•Hedef ürünün konumunu tanımlayın
Örneği
Güzel tat
Kötü tat
Düşük marka düşüncesi
Yüksek marka düşüncesi
FasulyeA
FasulyeD
FasulyeC
FasulyeE
FasulyeB
Hedef Fasulye
(3) Bölümlere Ayırmanın
Bölümlere ayırma yeni ürünün tüketici gruplarını ayırmadır. Etkili bir pazar yaklaşımı için
tüketicileri gruplandırmak gereklidir.
Ana Hatları
• Pazarın bölümlere ayrılması belli kriterlerde olur
• Yerleşim, nüfus, sosyo-ekonomi, yaşam stili, kullanım, yarar ve alım
• Hedef ürün pazarının tanımı
• Pazar seçimi stratejileri
• 1 ürün ‒ her bölümde
• Birçok ürün ‒ birçok bölümde
84
• 1 ürün ‒ 1 bölümde
Süreci
Hedef bölgenin seçilmesi
Hedefin belirlenmesi
•Var olan bilgilerle soru anketi uygulama yerinin seçimi (istatistiki bilgiler, vb.)
•Belli bir hedef ve soru belirleme / araştırma metoduna uygun göstergeler
Anket, analiz, rapor •AID, CHAID, Grup Analizi, Ortak analiz, ve diğer kombinasyonlar
(4) Fiyat Araştırması
Ürün fiyatları arada aracı ya da tüccar olmadan yalnızca üreticiler tarafından belirlenebilir.
Böyle durumlarda üretici, tüketicileri de göz önüne alarak fiyat konusunda araştırma
yapmalıdır.
Ana hatları
• Tarımsal ürünlere fiyat biçmek için temel bilgiler
• Yöntem
• Kabul edilebilir fiyat araştırması
• Alım tepkisi
• Ortak analiz
Kabul edilebilir Fiyat Analizi
Topl
am c
evap
yüz
deliğ
i(%
)
Fiyat
P1 P3P2
Kabul edilebilir fiyat alanı
P4
(2) Yüksek olmayan fiyat
(4) Çok düşük fiyat (alım yok)
(3) Çok yüksek fiyat
(1) Düşük olmayan fiyat(alım yok)
85
(5) Ürün Konseptinin Denenmesi
Grup görüşmesi sadece tüketicilerin ihtiyaçları ve tercihleri üzerine nitel bilgiler verir.
Ürün konseptinin denenmesi, ürünün belirlenmesi adına bilgiler sağlar. Bu test ayrıca
miktar, maliyet ve marka konularında da istenileni verir.
Ana hatları
• Tüketici ihtiyaçlarını karşılayacak tarımsal ürün konsepti
• Fikir oluşturma
• Yeni ürün konseptinin denenmesi
Süreci
Fikirlerin oluşması
Ürün konseptinin konulması
•Fikirlerin beyin fırtınası gibi yollarla oluşturulması•Kontrol (1) diğerlerine sapma, (2) uygulama, (3) değişme, (4) genişleme, (5) azalma, (6) ikame, (7) yeniden düzenleme, (8) yer değiştirme, (9) kombinasyon
•Checklist ile fikirlerin sunulması
•Hedef tüketici grup•Hedef fayda ve özellik•Hedef kullanım
Ürün konseptinin denenmesi
•Ortak analiz
Ortak Analiz - Çilek
olgunlaşmamışortaolgunlaşmışD. Renk
805020C. Fiyat
ortatatlıçok tatlıB. Tat
küçükortagenişA. Boyut
321
olgunlaşmamışortaolgunlaşmışD. Renk
805020C. Fiyat
ortatatlıçok tatlıB. Tat
küçükortagenişA. Boyut
321
genişÇok tatlı
20olgunlaşmış
ortaorta20
orta
geniştatlı50
orta
ortatatlı80
olgunlaşmamış
küçükorta20
olgunlaşmamış
ortaÇok tatlı
50olgunlaşmamış
küçükorta50
olgunlaşmış
küçükÇok tatlı
80orta
genişorta80
olgunlaşmamış
4 özellik, 3 seviye
A1B1C1D1A1B1C1D1 A1B2C2D2A1B2C2D2 A2B3C1D2A2B3C1D2
A2B2C3D1A2B2C3D1 A2B1C2D3A2B1C2D3 A3B2C1D3A3B2C1D3
A3B3C2D1A3B3C2D1 A1B3C3D3A1B3C3D3 A3B1C3D2A3B1C3D2
86
Özelliklerin rolü = 21.7
Özelliklerin rolü = 29.1 Özelliklerin rolü = 22.8
Özelliklerin rolü = 26.4
Boyut
TatFiyat
Renkgeniş
orta
küçük
çok tatlı
tatlı
orta
20
50
80
olgunlaşmış
orta
olgunlaşmamış
(6) Kalitenin Arttırılması
Kalite artırımı süreci, ürünün miktarını belirleme ve üretim teknikleri geliştirme içindir.
Yeni teknikler tüketici ihtiyaçlarına göre değerlendirilmeli ve uygun teknikler seçilmelidir.
Ana hatları
• Müşterilerin ihtiyaçlarını karşılama;
• Üründeki problemleri tespit etme
• Kalite ve işlevi geliştirme
• Ürün kalitesinin arttırılması;
• Yeni çeşit ve tekniklerin tanıtılması
• Var olan tekniklerin değiştirilmesi
87
Kalitenin Arttırılması Sistemi Değerlendirme etkenlerinin
seçimi
Kalite seviye tablosunun hazırlanması
Tüketici anketi* Önem ölçüsü
* Değerlendirme ölçüsü
Çiftçi anketi•Önem ölçüsü
Kalite arttırılması planının hazırlanması
Kalite arttırılması planının değerlendirmesi
Kalitedeki problemlerin tespiti (kalite tablosu)
Çözülecek önemli problemlerin sıralanması
Örneği
İlaç & hastalık (21, 20)
Yüzey (21, 11)
Boyut (3,4)
Biçim (4, 6)
Tat (7, 5)
Renk (16, 6)
Şeker içeriği(4, 6)
Saklama(4, 6)
Üreticinin tutumu(5, 11)
Sınıflandırma(15, 15)
Taşıma periyodu(2, 9)
Form(49, 42)
içerik(31, 23)
İç etkenler(80, 65)
Dış etkenler(20, 35)
Tüketici istekleri(100, 100)
Kalite seviye tablosu(tatlı patates)
Not: (tüketici noktası, çiftçi noktası)
88
Önem Ölçüsü
Etken 1
Etken 2
Etken 3
1 2 3 4 5
1: Önemli değil2: Biraz önemli3: Önemli 4: Daha Önemli5: Çok önemli
Değerlendirme ölçüsü
Grup 1
Grup 2
Grup 3
1 2 3 4 5
1: Az2: Biraz3: Orta4: İyi5: Daha iyi
(7) Ürünlerin test edilmesi
Ürün testi, yeni ürünlerin hedef gruplarca uygunluğunun test edilmesidir. Tarımsal
ürünlerin çoğunda tüketiciler yerine tüccarlar değerlendirir.
Ana hatları
• Markete giden ürünlerin tüketiciler tarafından kabulü
Ürünlerin test edilmesi
Pazarlama testi
Tüketici araştırması
Ürünlerin test edilmesi
Organizasyon Araştırma Enstitüsü
Yerel tüketici merkezi
Ülke bağlamında tüketici merkezi
Market
Süreci
• Evde test edilmesi
• Pilot evlerde ürünlerin denenmesi
• Ürünlerin uzun dönem olması, kullanımı, saklanması, ve ev fertlerince
değerlendirilmesi ile ilgili problemler hakkında bilgi
• Yerleşim Bölgesinde test edilmesi
• Duyumsal test
89
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Lezzet Testi Örneği (Pazar Araştırması)
Özet Pazar araştırması yeni bir ürün piyasaya sunulduğunda, o ürünün tüketici
tarafından kabulü ve tüketicinin ona para ödemek isteyip istemediğinin öğrenilmesi
açısından büyük bir önem arz etmektedir. Proje’de kullanılan gerçekçi araştırma
yöntemi referans olarak verilmiştir.
Metod,
Örnek
Proje Ekibi, Pazar araştırmasının bir ayağı olarak tatlı mısır lezzet testi
uygulamıştır.
Bölgede üretilen geleneksel mısır çeşitleriyle karşılaştırıldığında, tatlı mısırın daha
tatlı ve yumuşak taneleriyle kendine has bir özelliğe sahiptir. Tatlı mısırın üretim
maliyeti yüksek olduğundan satış fiyatlarının da aynı oranda yüksek olması
gerekmektedir. Bu yüzden tadan kişilere yönelik lezzet (kimyasal ve fiziksel) ve
ödeyebilecekleri fiyat konulu bir anket çalışması yapılmıştır.
Detaylı araştırma yöntemi, kullanılan anket ve sonuçları sonraki ileriki sayfalarda
verilmiştir.
Uygulama Yeni tarımsal ürünlerin geniş çaplı üretimi yapılmadan önce, devlet görevlilerinin
de buna benzer pazar araştırmaları yapmaları umulur.
Not İleriki sayfalarda daha detaylı bilgi verilmiştir.
90
Tatlı Mısır Lezzet Testi
Süre
6-8 Ağustos arası
Yöntem
Verim testi için alınan tatlı mısır ve karşılaştırmada kullanılacak normal mısırlar bu ankette
kullanıldı.
Tatlı mısırlar bir gün önceden hasat edildi ve anket günü haşlandı. Haşlanmış normal ve tatlı
mısırlar anket formu ile birlikte kişilere dağıtıldı. Tuz veya başka malzeme kullanılmadı.
Anket formu ekte sunulmuştur.
Anket uygulanan kişiler
Trabzon İl Tarım Müdürlüğü, Akçaabat, Maçka ve Of İlçe Tarım Müdürlükleri ile Su Ürünleri
Araştırma Enstitüsü çalışanları ankete katıldı.
Sayı
110
Sonuçlar
A. Yaş, Cinsiyet
Yandaki tablo yaş
ve cinsiyet
konusunda bilgi
veriyor.
Erkelerin oranı % 59,1, bayanlar % 18,2. 30 yaş ve üstü her iki cinste de hakim grup. % 40,9 u 30
yaş üstü, % 30,0 u 40 yaş üstü. % 22,7 si cevap vermemiş.
B. Tat
Bu tablo tatlı
mısırın tat
derecesini
gösteriyor. Kadın ve erkelerin çoğu “tatlı” demiştir. Erkeklerin % 64,6 sı kadınların ise % 60,0
ı tatlı demiştir. Daha sonra bir kısmı “çok tatlı” demiştir. Totalde % 66,4 ü “tatlı”, % 30,0 u
“çok tatlı” demiştir. Yani % 95 i tatlı mısırın normal mısırdan daha tatlı olduğunu dile
getirmiştir.
Cinsiyet 13-19 yaş
arası
20's 30's 40's 50's 60's Toplam
Erkek 0.0 10.0 24.5 20.0 4.5 0.0 59.1 Bayan 0.9 4.5 10.0 1.8 0.9 0.0 18.2 Cevap yok 0.0 6.4 6.4 8.2 0.9 0.9 22.7 Toplam 0.9 20.9 40.9 30.0 6.4 0.9 100.0
Cinsiyet Çok tatlı Tatlı Aynı Tatlı değil Cevap yok Erkek 32.5 64.6 1.5 1.5 0.0 Bayan 30.0 60.0 5.0 0.0 5.0 Cevap yok 24.0 76.0 0.0 0.0 0.0 Toplam 30.0 66.4 1.8 0.9 0.9
91
C. Doku
Normal mısırın tatlı mısıra göre daha sert ve
esnek bir dokusu vardır. Tatlı mısır daha
yumuşaktır. Ankette “Normal mısırla
karşılaştırdığınızda tatlı mısırın dokusunu sevdiniz mi?” şeklinde bir soru vardır. Sonuçlar şu
şekildedir.
Erkeklerin %55.8 i evet demiş, “Nötr” diyenler % 23,1, “Hayır” diyenler % 23,1 dir.
Kadınların % 35 i “Evet” ve “Hayır” şeklinde cevap vermiştir. Tüm olarak bakıldığında “Evet”
diyenlerin oranı % 48,2, “Hayır” diyenlerin oranı ise % 28,2 dir.
D. Tat
Tatlı
mısırın
tadı ile
ilgili
sorulan soruya verilen cevaplar şu şekildedir; kadın ve erkeklerin çoğu “İyi” demiştir.
Erkeklerin bazıları “Çok iyi” derken kadınlar “Kötü” demiştir. “İyi” diyenlerin oranı % 47,3,
ardından “Kötü” diyenlerin oranı % 20,9, “Çok iyi” diyenlerin oranı % 16,4 tür. Sonuçlar
gösteriyor ki ankete katılanların % 60 ı tatlı mısırı sevmiştir.
Tatlı mısırın sevilmemesinin asıl nedeni tadıdır. Alışılmış olan tuzlu mısırdır fakat tatlı mısır çok
şekerlidir. Bazıları tatlılık mısır için doğal değildir demiştir. Tuzlu ve tatlı mısır kişiye göre
değişir. Tat konusunda muhafazakar olanlar tatlı mısırı farklı bir tat olduğundan
reddetmektedir. Ayrıca, anket gösteriyor ki tatlı mısır daha fazla üretildiği takdirde daha
yaygın hale gelir ve insanların tepkileri değişebilir. Türkler şerbetli tatlıları sevmelerine
karşın yemeklerde şeker kullanmazlar. Bu yüzden tatlı mısırı yemek çeşidi olarak değil de
haşlandıktan sonra direk tüketmeyi tercih ederler.
E. Ücret
Aşağıdaki tabloda tatlı mısıra biçilen fiyat konusunda sorulan soruya verilen cevap
gösterilmiştir. Hem kadınlar hem de erkekler 1-2 YTL şıkkını seçmiştir. Ardından en çok
tercih edilen ikinci tutar 1 YTL dir. Oransal olarak % 53,6 1-2 YTl demiştir. % 30,9 u 1 YTL
cevabını vermiştir. Haşlanmış normal mısır sokakta 1-1,5 YTL arasında satılmaktadır. Yani tatlı
mısıra biçilen miktar normal mısırla aynıdır.
Cinsiyet 5YTL den fazla
5 - 4YTL 4 - 3YTL 3 - 2YTL 2 - 1YTL 1YTL den az
Cevap yok
Erkek 0.0 0.0 3.1 13.8 56.9 26.2 0.0 Bayan 0.0 0.0 0.0 15.0 50.0 30.0 5.0 Cevap yok 0.0 4.0 0.0 0.0 48.0 44.0 4.0 Toplam 0.0 0.9 1.8 10.9 53.6 30.9 1.8
Cinsiyet Evet Nötr Hayır Erkek 55.8 23.1 23.1 Bayan 35.0 30.0 35.0 Cevap yok 44.0 20.0 36.0 Toplam 48.2 23.6 28.2
Cinsiyet Çok iyi İyi Normal mısırla aynı Kötü Çok kötü Cevap yok
Erkek 21.5 46.2 10.8 18.5 3.1 0.0 Bayan 10.0 45.0 15.0 25.0 5.0 0.0 Cevap yok 8.0 52.0 8.0 24.0 4.0 4.0 Toplam 16.4 47.3 10.9 20.9 3.6 0.9
92
F. Tercih
“Hangi mısırı tercih edersiniz?” sorusuna erkekler %
46,2 “tatlı mısır”, % 49,2 “normal mısır”. Kadınlar %
20,0 “tatlı mısır”, % 75,0 “normal mısır” demiştir.
Normal mısır daha fazla tercih edilen mısır olmuştur.
Toplamda % 58,2 ile normal mısır tatlı mısıra göre daha fazla tercih edilmiştir. Tatlı mısırın
oranı % 35,5. Yine de, bazıları her iki mısırı da tercih etmiştir. Türkler normal mısırı farklı
alanlarda un, ekmek, yemek gibi kullandıklarından tatlı mısırı sevseler de tercihleri normal
mısırdan yana olmuştur.
Tatlı mısırın seçilmesindeki en önemli etken güzel bir tadının olması (şekerli), yumuşak olması
ve sulu olmasıdır.
Tercihlerin normal mısırdan yana olmasının sebebi ise insanlara farklı gelmesi ve tatlı olmasıdır.
Bazı kişiler şekerli değil tuzlu mısırı sevdiklerini söylemiştir. Genelde normal mısır tuzla
beraber haşlanır. Tatlı mısır da bu şekilde haşlansaydı belki sonuç farklı olabilirdi.
G. Görüşler
Aşağıda çeşitli yorumlar (olumlu-olumsuz) verilmiştir.
Olumsuz
Tatlı mısır bizim damak tadımıza uygun değildir.
Normal mısırın tadı daha güzel
Tuzsuz mısır yemem.
Mısırda şekerli tat tercihim değil.
Tatlı mısır şeker hastalığını artırır.
Tatlı mısır talebi yoktur.
Olumlu
Tatlı mısır yaygınlaştırılmalıdır.
Benim damak tadıma uygundur.
Yem için idealdir.
Taze olarak tüketilmelidir.
Közde pişirilmiş olanı denemek isterim.
Markette bulursam alırım.
Tadına alışabilirim.
Yemeye değer.
Çocuklar sevebilirler.
Cinsiyet Tatlı mısır
Normal mısır
Cevap yok
Erkek 46.2 49.2 4.6 Bayan 20.0 75.0 5.0 Cevap yok 20.0 68.0 12.0 Toplam 35.5 58.2 6.4
93
Tatlı Mısır Lezzet testi
A. Yaş grubunuzu ve cinsiyetinizi işaretleyiniz
10 – 19 yaş □, 20 – 29 yaş □, 30 – 39 yaş □, 40 – 49 yaş □,
50 – 59 yaş □, 60 – 69 yaş □, 70 yaş ve üstü □,
Bay □, Bayan □
B. Normal mısırla karşılaştırdığınızda tatlı mısırın tadı nasıldır? (işaretleyiniz)
Çok tatlı □, tatlı □, normal mısırla aynı □, tatlı değil □
C. Normal mısırla karşılaştırdığınızda tatlı mısırı iyi buldunuz mu? (işaretleyiniz)
Evet □, Nötr □, Hayır □
D. Normal mısırla karşılaştırdığınızda tatlı mısırın tadı için ne diye bilirsiniz? (işaretleyiniz)
Çok iyi □, İyi □, normalle aynı □, Kötü □, Çok kötü □
Eğer “kötü” veya “çok kötü” ise neden?
E. Bir alıcı olarak pişmiş bir tatlı mısıra ne kadar para ödersiniz? (İşaretleyiniz)
5 YTL den fazla □, 5 – 4 YTL □, 4 – 3 YTL □, 3 – 2 YTL □, 2 – 1 YTL □, 1 YTL den az □
F. Hangi mısırı seviyorsunuz? (işaretleyiniz)
Tatlı mısır □, normal mısır □
Neden?
G. Eğer varsa yorumlarınızı yazınız
94
Bölüm Ek (Alternatif) Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi
Konu Çiftçilere Tarımsal Pazarlama Yöntemleri Hususunda Destek Sağlama
Özet Yayımcılar hedef çiftçiler için uygun pazarlama yöntemlerinin ve kanallarının
seçilmesi için Pazar konusunda bilgi toplar. Seçimler çiftçiler tarafından
yapılmalı. Çünkü pazarlama doğrudan onların kar/zararları ile ilgilidir.
Metod,
Örnek
Genel olarak tarımsal ürünlerin pazarlanma kanalları aşağıda verilmiştir.
・ Üretici Birliklerine(üye olmak kaydıyla)
・ Aracılara
・ Hale
・ Perakendecilere
・ Gıda işleme tesislerine (sözleşmeli üretim)
Diğer önemli seçim ise küçük ölçekli üreticilerin ürünlerini bireysel olarak mı yoksa
gruplar/kooperatifler vasıtasıyla mı satacakları konusudur.
Yayımcılar bu pazarlama kanal ve yöntemlerini çiftçilere açıklamalı ve çiftçiler
avantaj ve dezavantajlarını anlamalı.
Proje Ekibi, çiftçilerin yeni ürünler üretmeye başladığı model alanlarda pazarlama
konusunda bilgilendirmelerde bulunmuş, detaylı bilgiler vererek pazarlama
konusunda çiftçileri teşvik etmiştir.
Gıda pazarlamacıları ve işleme tesisleriyle kurulan bağlantılar pazarlama sorununa
muhtemel bir çözüm olabilir. Dolayısıyla yayımcılar bu konuda bilgi toplamalı ve
çiftçileri uygun tesislerle görüştürmelidirler.
Uygulama Yeni ürünlerin geniş çaplı üretimine başlanmadan önce yayımcılar pazarlama
konusunda bilgi toplamalı ve çiftçilere sunmalıdır.
Not Model projelerde bilgilendirme toplantılarında sunulan temel bilgiler sonraki
sayfalarda bulunmaktadır.
Pazarlama konusunda Dr. Hasan Ayyıldız (Karadeniz Teknik üniversitesi) ve Dr. Tekin
Kara (On Dokuz Mayıs Üniversitesi) nın uzmanlıklarından yararlanılmıştır.
95
Pazarlama Bilgisi ve Stratejisi
Marketing Method
Metot Avantaj Dezavantaj
Birey Hızlı ve hemen karar verme, kolay hareket etme
Az miktarda, zayıf pazarlık gücü, fazla maliyet, sınırlı ürün ve bilgi, her şeyi kendi başına yapma
Grup
Fazla miktar (daha fazla alıcıya ulaşma), daha fazla pazarlık gücü, maliyeti azaltma, ürün çeşitliliği ve bilgi, görev dağılımı, birlikler ve kooperatifler perakende satış yerlerine ürün satabilir
Karar vermede zaman harcama, hazırlık süreci (sınıflandırma vb.) ortak hareket etme, idare etmedeki zorluklar
Marketing Outlet
Buyers Avantaj Dezavanta Komşular Kolay satış Sınırlı pazar
Yerel pazar Ürünlerin kalite kontrolünde esneklik Sınırlı pazar, ürünün pazara ulaştırılması
Kooperatif Üretici grupları, sabit satış noktası, perakende satış yerlerine satış Ortak hareket etme
Birlik Üretici grupları, sabit satış noktası, perakende satış yerlerine satış Birliğin iyi idare edilmesi
Tüccarlar Geniş satış ağı Tüccarla konuşmak gerekir, alınacak miktara tüccar karar verir
Toptancı pazarı Kar marjı az Yüksek ticaret ve Pazar yeteneği, miktardaki fazlalık
Dükkan Kar marjı az Görüşmeler, alınacak ürün miktarını alıcı belirler, sabit arz
İşleme tesisleri Sabit satış noktası, ürünlerin kalite kontrolünde esneklik Düşük fiyat?, sabit arz gerekliliği
Tüketiciler Ortak marj yok Güçlü bir ticaret anlayışı ve pazar yeteneği, miktardaki fazlalık
Üreticiler
Haftalık Pazar
Tüketiciler
Toptancılar
Perakendeciler
İşleme Tesisleri
Restoranlar
Süpermarketler
Birlikler
Üreticiler
Haftalık Pazar
Tüketiciler
Toptancılar
Perakendeciler
İşleme Tesisleri
Restoranlar
Süpermarketler
Birlikler
Üreticiler
Haftalık Pazar
Tüketiciler
Toptancılar
Perakendeciler
İşleme Tesisleri
Restoranlar
Süpermarketler
Birlikler
96
Kuruçam Köyü için Satış Yerleri Muhtemel Satış Noktaları
Pazar şekli İsim Adres (Tel #) Bağlantı Görev Not tarımsal ürünler (Kivi; Çilek; T.Hurması; Mavi yemiş)
Turgut Yasan Başkan Trabzon Kivi üreticleri birliği
Trabzon (0532 448 2192) Mehmet
Bayraktar Kurucu üye
63 üyesi var
Akcaabat (054 2362 2753)
Selahattin Öncü ve uzman (ilçe müdürlüğü)
Birlik Akcaabat Üzümsü Meyveler üretici birliği Akcaabat (0539
626 8110) Ahmet Can Kurucu üye
Kuruluş aşamasında 61 üretici üyesi var
Toptancı Kiler market Merkez (0533 603 7091)
Seyfullah Ustip Serkan Saka
Mal satın almadan ve diğer Kiler şubelerine dağıtımdan sorumlu olan kişi
13 adet eski ve 3 adet yeni şubesi ile Kiler yerel çiftçiler için en iyi Pazar konumundadır.
Kiler-Akçaabat Akçaabat (0462 227 0700)
Osman Yalcin Akçaabat şubesi genel müdürü
Bağlantı olduğu takdirde ürün alabilir veya satış yeri bulabilir
Tanjant (223 8694) Aydınlıkevler (223 2159)
Bey-Mar supermarket
Meydan (323 2351)
Ali Sahibi Trabzon’da üç şubesi mevcut
Süpermarketler
Kiler Alis Veris Merkezi
Trabzon (222 2230) Kalite ürünleri alabilir
Damla Market Akcaabat (248-2250)
Asya market Akcaabat (228 5768) Aci Komar
Denge Market Akcaabat (227 0855)
Bizmar Trabzon (322 1441)
Erimpas Trabzon (326 4424)
Ipa Gida Mad. Tic. Ltd. Sti
Trabzon (229 6426)
Market 2000 Trabzon (326 1371)
Mağaza
Suma Marketler Zinciri
Trabzon (326 0004)
ürünü üreticiden direk alabilir
Pazar Local Markets Akcaabat/Merkez Bölgede iyi bir potansiyel var
El sanatları Merkez
mağaza El sanatları satış mağazası Akçaabat
Eğitmenlerle bağlantı kurularak satış yapılır.
Peyzaj fidanı
Şirket Yınıklar yapı Trabzon (0533 514 8372) (223 8055)
Ozgur YANIK Genel müdür Uygun yaşta uygun çeşitler alabilir
Akcaabat (227 1317)
Sifik Turkmen Baskan Devlet daireleri
Belediye Merkez (321 1023/0801)
Orman bölgenin belirlediği fiyatlarla satın alabilirler
Guner Botanik Akcaabat İsmail Güner Sahibi Berk Fidancılık Trabzon Mehmet ali Sahibi
Fidan üretimi yapabilir
Lale Çiçekçilik Beşirli (229 9726) Sadece satış Mağaza
Saklı Bahçe Trabzon Cengiz Yurdaguven
Sahibi Sadece satış
97
Coşandere için satış yerleri Muhtemel satış yerleri
Pazar şekli İsim Adres (Tel #) Bağlantı Görev Not tarımsal ürünler (Kivi; Çilek; T.Hurması; Mavi yemiş)
Turgut Yasan Başkan Trabzon Kivi üreticleri birliği
Trabzon (0532 448 2192) Mahmet
Bayraktar Founder member
63 üyesi var
Akcaabat (054 2362 2753)
Selahattin Öncü ve uzman (ilçe müdürlüğü)
Akcaabat Üzümsü Meyveler üretici birliği Akcaabat (0539
626 8110) Ahmet Can Kurucu üye
Kuruluş aşamasında 61 üretici üyesi var
Birlik
Arsin Kivi birliği Arsin yaklaşık 30 üye
Toptancı Kiler market Merkez (0533 603 7091)
Seyfullah Ustip Serkan Saka
Mal satın almadan ve diğer Kiler şubelerine dağıtımdan sorumlu olan kişi
13 adet eski ve 3 adet yeni şubesi ile Kiler yerel çiftçiler için en iyi Pazar konumundadır
Kiler-Akçaabat Akçaabat (0462 227 0700) Osman Yalcin Akçaabat şubesi
müdürü Ürün satın alır veya bağlantı kurar
Bey-Mar süpermarket Trabzon (223 8694)
Süpermarketler
Kiler Alis Veris Merkezi
Trabzon (222 2230) Kaliteli olan ürünleri
satın alır
Damla Market Akcaabat (248-2250)
Asya market Akcaabat (228 5768) Aci Komar
Denge Market Akcaabat (227 0855)
Bizmar Trabzon (322 1441)
Erimpas Trabzon (326 4424)
Ipa Gida Mad. Tic. Ltd. Sti
Trabzon (229 6426)
Market 2000 Trabzon (326 1371)
Mağaza
Suma Marketler Zinciri
Trabzon (326 0004)
Çiftçiden ürün satın alabilir
Pazar Yerel pazarlar Maçka Bölgede iyi bir potansiyel var
El sanatları Sümela Sümela Satış noktası Cosandere Cosandere Muhtar Satış yeri sahibi
Satış yeri hedefinde turistler vardır
Merkez Mağaza El sanatları satış mağazası Akçaabat
Eğitmenlerle bağlantı kurularak satış yapılır.
98
Uğurlu için Satış Noktaları Muhtemel satış yerleri
Pazar şekli İsim Adres (Tel #) Bağlantı Görev Not tarımsal ürünler (Kivi; Çilek; T.Hurması; Mavi yemiş)
Birlik Of İlçe Üzümsü meyveler üretici birliği
Of Ömer Başkan birliğin 187 üyesi var
Toptancı Kiler market Merkez (0533 603 7091)
Seyfullah Ustip Serkan Saka
Mal satın almadan ve diğer Kiler şubelerine dağıtımdan sorumlu olan kişi
13 adet eski ve 3 adet yeni şubesi ile Kiler yerel çiftçiler için en iyi Pazar konumundadır
Kiler-Akçaabat Akçaabat (0462 227 0700)
Osman Yalcin Akçaabat şubesi müdürü
Ürün satın alır veya bağlantı kurar
Bey-Mar süpermarket
Trabzon (223 8694) Süpermarketler
Kiler Alis Veris Merkezi
Trabzon (222 2230) Kaliteli olan ürünleri satın alır
Damla Market Akcaabat (248 2250) Asya market Akcaabat (228 5768) Aci Komar Denge Market Akcaabat (227 0855) Bizmar Trabzon (322 1441) Erimpas Trabzon (326 4424) Ipa Gida Mad. Tic. Ltd. Sti
Trabzon (229 6426)
Market 2000 Trabzon (326 1371)
Mağaza
Suma Marketler Zinciri Trabzon (326 0004)
Çiftçiden ürün satın alabilir
Pazar Yerel pazarlar Of Bölgede iyi bir potansiyel var
El sanatları Merkez
Mağaza El sanatları satış mağazaları Of
Eğitmenlerle bağlantı kurularak satış yapılır
99
Gıda İşleme Tesisleri Trabzon ilindeki gıda işleme tesisleri
No. Şirket adı Adres Tel Ürün
1 Bayram Sut Mamulleri Mesrubat San
Celikkiran Mevkii Duzkoy Yolu 8km Akdamar/ Akcabbat/Trabzon 265-2538 Reçel ve aromalı
içeçek üretiyor
2 Esra Gida San. Ihr. Ith. Yaylacik Mah. Mercan Sok. No:1 Akcaabat/Trabzon 227-5646 Reçel ve pekmez
üretiyor
3 Sumeyya Sekereme Gida San. Ve Paz.
Dgirmendere Mah. Bag-Kur San. Sit. No:17 Akcaabat/Trabzon
325-7585 Reçel üretiyor
4 Trabzon Onat Gida San Yaylacik Mah. Duzkoy Cad. No:139 Akcaabat/Trabzon
322-3719 Reçel ve pekmez üretiyor
5 Gunes Gida san. Organize Sanayi Bolgesi B3 Arsin/Trabzon
711-2515 Reçel, konserve meyve, marmelat ve şekerleme üretiyor
6 Kalintas Tur. Gida San 2 Nolubesirli Mah. Sahil Cad. No:621 Trabzon
224-1497 Rçel üretiyor
7 Ugurhan Sekerleme Durpinar Mah. Asiyan Sok:17 Akcabbat/Trabzon 228-2173 Reçel, şıra ve
pekmez üretiyor
8 Ari Sekerleme Yildizi/Akcaabat/Trabzon 248-7620 Reçel
101
Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Bu bölüm, DOKAP-TARIM Model Projesi’nin işleyişine dayanarak, çoklu tarım yayım
hizmetlerine yönelik tavsiye edilen yöntemler hakkında bilgi verir.
Çoklu Tarım Yayım Hizmetlerine Yaklaşım
• Çoklu Tarım Yayım Hizmetlerine Yaklaşım (Grup Yaklaşımı, Katılımcı Yaklaşım)
• Katılımcı Yaklaşım
• Kadın Düşüncesi
Çoklu Tarım Yayım Hizmetlerinin İşleyişi
• Model Proje Süreçleri
• Süreç 1 Anket Aşaması; a. Bilgi Toplama için Atölye Çalışmaları yapma
• Süreç 1 Anket Aşaması; b. Soru Anketi
• Süreç 1 Anket Aşaması; c. Hedef Alanların Seçimi
• Süreç 2 Grup Oluşturma Aşaması
• Süreç 3 Planlama Aşaması; a. Bütçe Planlaması
• Süreç 3 Planlama Aşaması; b. Zaman Çizelgesi
• Süreç 4 Uygulama Aşaması; a. Faaliyetleri Destekleme/İzleme
• Süreç 4 Uygulama Aşaması; b. Grup Desteği
• Süreç 4. Uygulama Aşaması; c. Tarla Değerlendirmesi
103
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Çoklu Tarım Yayım Hizmetlerine Yaklaşım (Grup Yaklaşımı, Katılımcı Yaklaşım)
Özet Grup oluşturma, çiftçi katılımı ve maliyet paylaşımı yaklaşımları çoklu tarımın
yayımında kullanılır. Burada amaç, yayım hizmetlerinin daha etkili hale
getirilmesi ve çiftçilerin işi sahiplenmesidir. Hedef alanlar çiftlik geliştirme model
alanı olarak seçilir. Çiftçiden çiftçiye yayım grup tartışmaları ve bilgi alışverişi
için yapılan ziyaretler yoluyla mümkündür. Grup oluşturma, girdi alımı ve
ürünlerin pazarlanması gibi konular da dahil pek çok konuda çiftçiye avantaj sağlar.
Metod,
Örnek
Devlet tarafının iki avantajı vardır. İletişim ve bağlantılar grup komite üyeleri
sayesinde olduğundan tüm üyelere yayım hizmeti sunmak daha kolay olur. Bir
diğeri, TKB nin uyguladığı yayım metodu (baştan aşağı) pekte etkili bir yöntem
değildir. Fakat çıktıları alma açısından TB için iyi bir yoldur. Satış imkanlarındaki
yetersizlik pazarlamadaki zayıflığın pek çok nedeni vardır. Bu yüzden de çiftçileri
pazarlanabilirlik konusunda desteklemek önem taşır. Çiftçiler açısından pazarlık
gücü ve Pazar güvencesi toplu alım ve toplu pazar yoluyla elde edilir.
Model projenin özellikleri şunlardır:
a. Model projeden elde edilen sonuçlar çiftlik geliştirme planı ve yayım
projesinin temelini oluşturur.
b. Katılımcı yaklaşım uygulanılır.
c. Kadınlar şartlara uygun olarak desteklenir.
d. Demonstrasyon alanları dahil olmak üzere çalışma gezileri düzenlenir.
Grup üyeleri ve proje ekibinin ortak tartışmaları ile hedef faaliyetler ve ürünler
seçildiğinden her model alanın kendi hedefi vardır. Esnek bir yapıdadır. İsteyen
herkes üye olabilir.
Uygulama Model projenin başlangıcında amacını iyi anlamak gerekir. Belli bir araç
olmadığından ne yapılması gerektiği o bölgenin, ilin ihtiyaçlarına göre seçilir.
Not
Model Proje
-Katılımcı Yaklaşım -Kadın Faktörü -Çalışma gezileri
Sonuçlar
Çiftlik Geliştirme Planı
Yayım Proje
104
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Katılımcı Yaklaşım
Özet Bölgede yaşayan çiftçiler model projenin temel aktörleridir. Model proje
sonuçlarının sürdürülebilirliği büyük ölçüde onların istekliliğine bağlıdır. Bu
yüzden, model proje planlama aşamasından başlayarak katılımcı yaklaşım
uygularlar.
Metod,
Örnek
Aşağıda JICA tarafından uygulanan katılımcı yaklaşımından biri olan PAÇ (Proje Akış Çizelgesi) metodu açıklanmıştır. PAÇ proje akışının planı, uygulanması ve değerlendirilmesinin bir araya getirildiği bir yöntemdir. Tüm bilgiler Proje Tasarım Şeması (ya da mantıksal çerçeve) içerisinde açıklanır.
PAÇ metodu iki kısımdan oluşur; Katılımcı Planlama (KP) ve İzleme ve Değerlendirme (İ/D). Bunun özellikleri; 1.PTŞ temel alındığından uyum olması önemlidir, 2. mantıksallık ilk analiz ve PTŞ yapımıyla sağlanır. 3. Katılımcı yaklaşım sağlanmalıdır çünkü plan katılımcı atölye çalışmaları ile olur. PTŞ projenin amacı, faaliyetleri, girdileri ve bunun gibi temel unsurların yer aldığı genel proje çerçevesi gösterir (bkz. Tablo). Detaylar için ek kısmına bakınız.
Özet Gösterge Araçlar Önemli varsayımlar
Genel Amaç Proje Amacı Çıktı
Faaliyetler Girdi Ön koşullar
Uygulama Model proje kavramını ilk aşamada anlamak gereklidir. Proje planlama, uygulama
ve değerlendirme aşamalarında uygun faaliyetler yapılmalıdır.
Not Uygulanan tüm süreçler gerekli değildir aksine ortaya çıkan ihtiyaçlara göre analiz
yöntemleri seçilmelidir. Daha fazla bilgi için Bkz. "Proje Akış Şeması"
PTŞ
Uygulama
Planlama
Değerlendirme
İzleme
Geri bildirim
Öneriler Dersler
Geri Bildirim
Yürütülen Proje
Diğer proje Katılımcı Planlama
İzleme ve Değerlendirme
105
ProjeProjeAkAkışış ÇÇizelgesiizelgesi
(PA(PAÇÇ))
PAPAÇÇ nedirnedir??• PAÇ bir geliştirme projesinin
planlanmasından uygulanmasına vedeğerlendirilmesine kadar bütün akışınıProje Tasarım Şeması (PTŞ=MantıksalYapı) adını verdiğimiz proje formatıvasıtasıyla idare etmeye yarayan biraraçtır.
PAPAÇÇ nedirnedir??• PAÇ bir geliştirme projesinin
planlanmasından uygulanmasına vedeğerlendirilmesine kadar bütün akışınıProje Tasarım Şeması (PTŞ=MantıksalYapı) adını verdiğimiz proje formatıvasıtasıyla idare etmeye yarayan biraraçtır.
106
PDMizleme
Geribildirim
TavsiyelerÇıkarılandersler
Geribildirim
Mevcut projeler
Diğer projelerKatılımcıPlanlama (KP)
İzleme veDeğerlendirme (İ&D)
Planlama
GerçekleştirmeDeğerlendirme
PAPAÇÇ MetodununMetodunun DDüüzenizeniPAÇ’ın iki ayağı1.Katılımcı Planlama (KP)2.İzleme ve Değerlendirme (İ&D)
PAPAÇÇ MetodununMetodunun DDüüzenizeni
KatılımcıPlanlama (KP)
İzleme veDeğerlendirme (İ&D)
PTŞ=Proje Tasarım Şeması
Ön Koşullar
GirdilerFaaliyetler
Çıktısı
Proje Amacı
Genel Amaç
ÖnemliTahminler
Doğrulama AraçlarıGöstergelerÖzet
Ön Koşullar
GirdilerFaaliyetler
Çıktısı
Proje Amacı
Genel Amaç
ÖnemliTahminler
Doğrulama AraçlarıGöstergelerÖzet
- Katılımcı Yaklaşım: Atölye çalışmaları- Tutarlılık: PTŞ’nin devamlı kullanılması- Mantıksallık: PTŞ’nin yapısı
107
AtAtöölyelye ÇÇalalışışmasmasıınnıınn AmacAmacıı1. Atölye çalışması Katılımcı Planlama’ nın
bir sürecidir.2. Pek çok kişinin daha iyi bir analiz için
atölye çalışmalarına katılımını sağlama.3. Müphem konuları kartlar vasıtasıyla
görsel bir şekilde düzene koyma.
KatKatııllıımcmcıı PlanlamaPlanlama’’nnıınn TemelTemel EvreleriEvreleri
Planlama EvreleriProje Tasarım Şeması
(PTŞ)Faaliyet Planı
Muhatapların Analizi
Problem Analizi Hedef
AnaliziProje
Seçimi
Analiz Evreleri
1. Ad1. Adıım: Muhataplarm: Muhataplarıın Analizin Analizi• Muhatap analizi ile kastedilen, önerilen bir
projede yer alan ve bundan etkilenen muhtemel kişilerin sorun, ilgi ve koşullarının analiz edilmesidir.
• Farklı kişiler farklı ilgi alanlarına sahiptir. Dolayısıyla projeden önce bu kişilerin geçmişlerinin araştırılması önemlidir.
108
1. Ad1. Adıım: Muhataplarm: Muhataplarıın Analizin AnaliziDetaylDetaylıı Analiz Maddeleri Analiz Maddeleri ÖÖrnekleri rnekleri
— Temel bilgi: yapı, örgüt, hacim, liderlik, görev, ekonomi, politika, sosyal & teknik zemin— Problem/ zafiyet: sorunlar, güçsüzlükler, kısıtlamalar— Güç/ potansiyeller: güçlü yönler, potansiyeller, beceriler— İhtiyaçlar: ihtiyaçlar, talepler, ilgiler— Projenin içerikleri: roller, durumlar, yararlar, zararlar, beklenen tepki
2.Ad2.Adıım: Problem Analizim: Problem Analizi• Problem analizi, çalışılan proje ya da
sektörle alakalı problemlerin sebep-sonuçilişkisi içerisinde problem şeması şeklinde analizini temsil eder.
• Önce ana problem tanımlanır ve daha sonra da şema sebep-sonuç ilişkisiyle genişletilir.
2.Ad2.Adıım: Problem Analizim: Problem AnaliziYYööntemntem
1. Ana problem tanımlayın.2. Ana problemin altına sebeplerin yazılı olduğu
kartları yerleştirin.3. Şemayı bu şekilde geliştirin.4. Ana problemin üst tarafına sonuçları ekleyin.
Şema yukarı doğru genişletin.5. Geliştirilen şemayı sebep-sonuç ilişkisi,
muhatapların analizi sonuçları, problem analizi kural ve usulleri ve gerçek koşullar çerçevesinde inceleyin.
109
2.Ad2.Adıım: Problem Analizim: Problem AnaliziKart Yazma KurallarKart Yazma Kurallarıı
1. Teorik ya da potansiyel problemleri değil, sadece mevcut problemleri belirtin.
2. Problemleri, olumsuz durumları yazın.3. Her karta sadece bir problem yazın.4. Problemi tek cümle ile ifade edin.5. ‘Yok’ la başlayan (çözüm ya da yardım dileme anlamında)
ifadelerden sakının. Bunun yerine herhangi bir kaynağın yokluğunun ya da eksikliğinin sebep olduğu durumu belirtin.
6. Bir problemin hem sebebini hem de sonucunu aynı kartın üstüne yazmayın.
Hastane yok. İnsanlar uygun tıbbibakım alamıyor. Kötü İyi
Teknik vasıflar yetersizve araçlar iyi tamiredilmiyor.
Araçlar iyi tamir edilmiyor. Kötüİyi
Teknik vasıflar yetersiz.
2.Ad2.Adıım: Problem Analizim: Problem AnaliziAnalizle ilgili HususlarAnalizle ilgili Hususlar
1. Kısmi analizlerden kaçının: Genel olarak bir problemin birçok nedeni vardır. Kartlar dikey olarak yerleştirildiğinde analiz oldukça basite indirgenebilir.
2. Anlaşılır bir şekilde yazın: Kartın anlaşılır içeriği analizi kolaylaştırır. İş verimliliği düşük.Açık değilTarım işleri insan gücünedayalı.Anlaşılır
3. Benzer kart içeriği: Benzer içerikli kartlar şemanın farklıbasamaklarında görülebilir ve bu bir döngü oluşturabilir. Bu anormal bir durum değildir fakat bu kartlar hemen birbiri ardında yer alıyorsa analiz yetersiz olabilir.
4. Şemayı özetleme: Benzer kartlar şemada farklı yerlerde bulunuyorsa, bunlar oklarla birbirine bağlanarak tekrar düzenlenmelidir.
5. Potansiyel problemler: Prensip olarak potansiyel problemler tartışılmamalı ancak gerektiğinde bunlar kesin bir şekilde ayırt edilmelidir.
İş verimliliği düşük. Tarım işleri insangücüne dayalı. Açık değil Anlaşılır
2.Ad2.Adıım: Problem Analizim: Problem Analizi
Tarım gelirleri düşük.
Çifçiler uzaklardaçalışmak zorunda kalıyor.
Çiftçilerin çocuklarını okulagöndermeleri zorlaşıyor.
Tarımsal ürünmiktarı düşük.
Tarımsal ürünlerinfiyatları düşük.
Toprak işlemeteknikleri zayıf.
Hane başınadüşen tarımalanı küçük.
Uygun satışkanalları yok.
Tarımsalgirdilerpahalı.
Ürünlerinkaliteleridüşük.
SebepSebep
Ana ProblemAna Problem
Alıcılarlailişkilerzayıf.
SonuSonuçç
Problem Problem ŞŞemasemasıına Bir na Bir ÖÖrnekrnek
110
3.Ad3.Adıım: Hedef Analizim: Hedef Analizi• Hedef analizi hedef şemasında görsel
olarak bir problemin çözümünde ulaşılmak istenen durumların araç ve amaçlarıarasındaki ilişkiyi ifade eder. Çözüm araçları hedef analizinde araştırılırken, 1 ve 2. adımlarda amaçlanan mevcut koşulların analizidir.
3.Ad3.Adıım: Hedef Analizim: Hedef Analizi
Tarımsal gelirler yeterli.
Çiftçiler evlerinden uzaktaçalışmak zorunda değil.
Çiftçilerin çocuklarını okula göndermeleri kolay.
Tarımsal ürün miktarı yeterli.
Tarımsal ürün fiyatlarımakuldür.
Toprak işleme teknikleri yüksek.
Hane başına düşen tarım arazisi yeterli büyüklükte.
Yeterli pazar imkânı var.
Tarımsal girdiler ucuz.
Ürün kalitesiyüksek.
AraAraçç
Ana HedefAna Hedef
Çiftçileralıcılarla eşitşartlardaanlaşabilir.
HedefHedef
Hedef Hedef ŞŞemaya bir emaya bir ÖÖrnekrnek
4. Ad4. Adıım: Proje Sem: Proje Seççimiimi• Proje seçimi hedef şemadan belirli bir
projenin seçildiği süreçtir.• Şemada kartlardan oluşan çeşitli piramitler
(Yaklaşım) vardır. Bunların her biri potansiyel bir projedir.
111
4. Ad4. Adıım: Proje Sem: Proje Seççimiimi
Tarımsal gelirler yeterlidir.
Çitfçiler evlerinden uzakta çalışmak zorunda değiller.
Çiftçilerin çocuklarınıokula göndermeleri kolaydır.
Tarımsal ürün miktarı yeterlidir.
Tarımsal ürün fiyatımakul.
Toprak işlemetekniği yüksek.
Hane başına düşen tarım arazisi yeterli büyüklükte.
Yeterli sayıdapazar imkanıvardır..
Tarımsalgirdiler ucuz.
Ürün kalitesi yüksek.
Çiftçileralıcılarla eşitkoşullardaanlaşabilir.
ÜÜretimretimGeliGelişştirmetirmeYaklaYaklaşışımmıı
Pazar Pazar GeliGelişştirme tirme YaklaYaklaşışımmıı
GelirGelir ArtArtıırmarma YaklaYaklaşışımmıı
Proje SeProje Seççimine bir imine bir ÖÖrnekrnek
4. Ad4. Adıım: Proje Sem: Proje Seççimiimi
Toplam
—Çiftçiler işlevi sürdürebilir*Yüksek
—Zayıf rekabet sürdürülebilirliği yok eder *Yüksek
— Fazla girdi sürdürülebilirliği etkiler.*Yüksek değil.
SürdürülebilirlikBelirgin bir şey yok.Belirgin bir şey yokBelirgin bir şey yok.Olumsuz Etki
—Bakanlık pazarın geliştirmeyi vurgular.* Çok yüksek
—Bakanlık ürün artışınıvurgular.*Çok yüksek
— Bakanlık gelir artışınıvurgular. *Çok yüksek
Politika Önceliği
—Ürün satış yerlerine ciddi anlamda ihtiyaçvardır*Çok yüksek
—Ürün artışı çiftçilerin taleplerine katkı sağlar*Nispeten yüksek
— Kapsamlı ihtiyaçlarıkarşılama *yüksek
İhtiyaçlar
—Pazar bilgisi*Az
— Gübre, tohum, teçhizat,*Orta
—Gübre, tohum, teçhizat, pazar*Çok
Girdi—400 ha—300 ha—500 haBölge
—Çiftçiler—400 kişi*Çok
—Çiftçiler—300 kişi*Çok
—Çiftçiler & aileleri—2,000 kişi*çok fazla
Hedef Grup
Pazar Geliştirme Yaklaşımı
Üretim Geliştirme YaklaşımıGelir Artırma YaklaşımıKonu
Toplam
—Çiftçiler işlevi sürdürebilir*Yüksek
—Zayıf rekabet sürdürülebilirliği yok eder *Yüksek
— Fazla girdi sürdürülebilirliği etkiler.*Yüksek değil.
SürdürülebilirlikBelirgin bir şey yok.Belirgin bir şey yokBelirgin bir şey yok.Olumsuz Etki
—Bakanlık pazarın geliştirmeyi vurgular.* Çok yüksek
—Bakanlık ürün artışınıvurgular.*Çok yüksek
— Bakanlık gelir artışınıvurgular. *Çok yüksek
Politika Önceliği
—Ürün satış yerlerine ciddi anlamda ihtiyaçvardır*Çok yüksek
—Ürün artışı çiftçilerin taleplerine katkı sağlar*Nispeten yüksek
— Kapsamlı ihtiyaçlarıkarşılama *yüksek
İhtiyaçlar
—Pazar bilgisi*Az
— Gübre, tohum, teçhizat,*Orta
—Gübre, tohum, teçhizat, pazar*Çok
Girdi—400 ha—300 ha—500 haBölge
—Çiftçiler—400 kişi*Çok
—Çiftçiler—300 kişi*Çok
—Çiftçiler & aileleri—2,000 kişi*çok fazla
Hedef Grup
Pazar Geliştirme Yaklaşımı
Üretim Geliştirme YaklaşımıGelir Artırma YaklaşımıKonu
2 1 1
2 1 2
1 1 2
2 21
2 2 2
2 2
11
2
2
12 10 13
5.Ad5.Adıım:PTm:PTŞŞ FormFormüüllüü• Proje Tasarım Şeması (PTŞ) projenin
çeşitli unsur ve koşullarını içeren bir plandır. Ayrıca mantıksal bir şema olarak da adlandırılır.
112
5.Ad5.Adıım:PTm:PTŞŞ FormFormüüllüüPTŞ
Tarih:Hedef Grup:Proje Alanı:
Ver. No.Dönem:Proje Adı:
Tarih:Hedef Grup:Proje Alanı:
Ver. No.Dönem:Proje Adı:
Ön koşullar:Dönem öncesisağlanması gerekenkoşullar.
Girdiler:Proje için gerekli kaynaklar(personel, materyal, imkan, bütçe vs.)
Etkinlik:Girdierin kullanılmasıylasonuca varılması içinuygulanacak etkinlikler.
Sonuç:Proje amacınıgerçekleştirecek arahedefler.
Proje Amacı:Dönem içerisinde projenin gerçekleştirmesi gereken hedef.
Gösterge bilgilerinin nasıl elde edileceği
Projenin ilerlemesini ve başarısını ölçmeye yarayan göstergeler
Asıl Hedef:Proje sonrasında ulaşılacak hedef
Önemli varsayımlarDoğrulama AraçlarıGöstergelerÖzet
Ön koşullar:Dönem öncesisağlanması gerekenkoşullar.
Girdiler:Proje için gerekli kaynaklar(personel, materyal, imkan, bütçe vs.)
Etkinlik:Girdierin kullanılmasıylasonuca varılması içinuygulanacak etkinlikler.
Sonuç:Proje amacınıgerçekleştirecek arahedefler.
Proje Amacı:Dönem içerisinde projenin gerçekleştirmesi gereken hedef.
Gösterge bilgilerinin nasıl elde edileceği
Projenin ilerlemesini ve başarısını ölçmeye yarayan göstergeler
Asıl Hedef:Proje sonrasında ulaşılacak hedef
Önemli varsayımlarDoğrulama AraçlarıGöstergelerÖzet
Proje için önemli olan, proje tarafından kontrol edilemeyen ve bir kesinliği olmayan varsayımlar
5.Ad5.Adıım:PTm:PTŞŞ FormFormüüllüüÖÖzet zet
• Esasen, seçilen yaklaşımın seviyesi PTŞtaslağındaki seviyeye tekabül eder çünküyaklaşımın en üst seviyesi projenin asıl hedefi olur.
5.Ad5.Adıım:PTm:PTŞŞ FormFormüüllüü
Seçilen Yaklaşım Taslak
Etkinlikler
Sonuçlar
Proje Amacı
Asıl Hedef
Etkinlikler
Sonuçlar
Proje Amacı
Asıl Hedef
ÖÖzetzet
113
4. Ad4. Adıım: Proje Sem: Proje Seççimiimi
Tarımsal gelirler yeterlidir.
Çitfçiler evlerinden uzakta çalışmak zorunda değiller.
Çiftçilerin çocuklarınıokula göndermeleri kolaydır.
Tarımsal ürün miktarı yeterlidir.
Tarımsal ürün fiyatımakul.
Toprak işlemetekniği yüksek.
Hane başına düşen tarım arazisi yeterli büyüklükte.
Yeterli sayıdapazar imkanıvardır..
Tarımsalgirdiler ucuz.
Ürün kalitesi yüksek.
Çiftçileralıcılarla eşitkoşullardaanlaşabilir.
ÜÜretimretimGeliGelişştirmetirmeYaklaYaklaşışımmıı
Pazar Pazar GeliGelişştirme tirme YaklaYaklaşışımmıı
GelirGelir ArtArtıırmarma YaklaYaklaşışımmıı
Proje SeProje Seççimine bir imine bir ÖÖrnekrnek
5.Ad5.Adıım:PTm:PTŞŞ FormFormüüllüüÖÖnemli Varsaynemli Varsayıımlar mlar
Önemli varsayımlar;
1.Proje için önemli koşular2.Proje tarafından kontrol edilemeyen3.Gerçekleşmeleri kesin değildir, bu yüzden dikkatle izlenmeliler.
5.Ad5.Adıım:PTm:PTŞŞ FormFormüüllüüÖÖnemli Varsaynemli Varsayıımlar mlar
EtkinlikSonuçProje AmacıAsıl Hedef
EtkinlikSonuçProje AmacıAsıl Hedef
Bütün etkinlikler uygun bir şekilde uygulandığında ve etkinlik seviyesindeki önemli varsayım gerçekleştirildiğinde, sonuca varılacaktır. Benzer ilişki PTŞ’nin üst seviyelerine de uygulanır. Bu akış dikey mantıksal bir ilişkidir.
114
5.Ad5.Adıım:PTm:PTŞŞ FormFormüüllüü
GGöösterge vesterge veDoDoğğrulama Ararulama Araççlarlarıı
Doğrulama AraçlarıGöstergelerDoğrulama AraçlarıGöstergeler
Göstergeler, Projenin ilerleme ve başarısını nesnel olarak gösteren somut figür ya da ölçülerin ortaya koyduğu açık hedeflerdir.Doğrulama araçları gösterge bilgilerinin nasıl elde edileceğini ifade eder.
5.Ad5.Adıım:PTm:PTŞŞ FormFormüüllüü
GirdilerGirdilerGirdiler, personel, imkân, materyal, donanım, bütçe vb. gibi proje için gerekli kaynaklardır.
Girdiler Girdiler
5.Ad5.Adıım:PTm:PTŞŞ FormFormüüllüü
ÖnkoşullarÖnkoşullar
Önkoşullar kesin olmayan, önemli ve gerçekleşme ihtimali yüksek durumlardır. Projeden önce sağlanması gereken koşullardır.
ÖÖnkonkoşşullar ullar
115
6.Ad6.Adıım: PTm: PTŞŞ’’ninnin DeDeğğerlendirilmesierlendirilmesi
PTŞ şu yönlerden değerlendirilmeli;1. İçindekilerin uygunluğu ve mantıksal
ilişkiler.2. PTŞ’nin yapılanma süreci.3. 5 ayrı değerlendirme kriterine göre
değerlendirilmesi.
6.Ad6.Adıım: PTm: PTŞŞ’’ninnin DeDeğğerlendirilmesierlendirilmesi
• Bu kriterler EİKÖ (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) ’nün bünyesindeki KDK (Kalkınma Destek Komitesi) tarafından önerilen kriterlerdir.
5 De5 Değğerlendirme Kriterierlendirme Kriteri
1. İlişkili olma2. Verim3. Etkinlik4. Etkileri5. Sürdürülebilirlik
6.Ad6.Adıım: PTm: PTŞŞ’’ninnin DeDeğğerlendirilmesierlendirilmesi
• İlişkili olmayla kastedilen, projenin amacının ve ana hedefinin devletin kalkınma politikası ve projeden faydalananların ihtiyaçlarıyla örtüşmesidir.
5 De5 Değğerlendirme Kriterierlendirme Kriteri
1. İlişkili olma
116
6.Ad6.Adıım: PTm: PTŞŞ’’ninnin DeDeğğerlendirilmesierlendirilmesi
• Projenin sonuç ve amacı arasındaki ilişkinin Proje amacının başarısı ve sonucunun yaptığı katkı yönünden incelenmesini ifade eder.
5 De5 Değğerlendirme Kriterierlendirme Kriteri
2. Verim
6.Ad6.Adıım: PTm: PTŞŞ’’ninnin DeDeğğerlendirilmesierlendirilmesi
• Proje girdi ve çıktıları arasındaki ilişkinin zamanlama, nitelik ve nicelik, proje etkinliklerinin genel idaresi ve diğer harici etkenler yönünden incelenmesini ifade eder.
5 De5 Değğerlendirme Kriterierlendirme Kriteri
3. Etkinlik
6.Ad6.Adıım: PTm: PTŞŞ’’ninnin DeDeğğerlendirilmesierlendirilmesi
• Projenin ana hedef ve diğer dış koşullarla alakalı olumlu-olumsuz, direkt-dolaylıetkilerinin incelenmesini ifade eder.
5 De5 Değğerlendirme Kriterierlendirme Kriteri
4. Etkileri
117
6.Ad6.Adıım: PTm: PTŞŞ’’ninnin DeDeğğerlendirilmesierlendirilmesi
• Projenin sürdürülebilirliği alıcı acentelerin idare kapasitesi ve özellikle müessese, finans ve teknoloji gibi ilgili koşulların araştırılmasıyla tahmin edilebilir.
5 De5 Değğerlendirme Kriterierlendirme Kriteri
5. Sürdürülebilirlik
7. Ad7. Adıım: Faaliyet Planm: Faaliyet PlanııFaaliyet planı projenin uygulanışı ile ilgili detaylı bilgiyi içerir. PTŞ’ye göre yapılandırılır.
Çizelge2007
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 121.1 Sebze yetiştiriciği üzerine eğitim çalışması
%80'in üzerinde katılım oranı
Grup Lideri, Şube Müd. Metin, Çıktı
Materyal , Yer,Yemek için 500$
Enstitülere konferans talebi
1.2 Eğitimi değerlendirme
Değerlendirme raporu Grup Lideri,
Şube Müd. Test Materyal için 50$
Test hazırlanacak
1.3 …
Maliyet NotEtkinlik Umulan Sonuç
Yetkili merciler Materyal
<Faaliyet Planı, örnek>
7. Ad7. Adıım: Faaliyet Planm: Faaliyet Planıı
Gerçek projeler örgütsel yapı, bütçe kontrolü, ihtiyaç kontrolü, detaylı bir çizelge vb. unsurları gerektirir. Bunlar PTŞ ve Faaliyet Planı’na dayandırılarak açıklanmalı.
118
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Kadın Düşüncesi
Özet İldeki tarımsal faaliyetler aile işletmeciliği şeklindedir fakat erkekler genelde
bunun dışındaki işlere, çiftlik yönetimine ve teknik bilgi öğrenme gibi konularla
ilgilenmektedir. Kadınların çoğu ise tarımsal faaliyetleri sürdürmektedir. Proje
kadınlara bilgi aktarmadan ve onların isteği olmadan yürütülemez. Ayrıca,
geleneksel yapıdan dolayı kadınlar isteklerini veya duygularını açıklamada zorluk
çekmektedir. Bu yüzden, model proje planında kadınların ihtiyaçları da
yansıtılmalıdır. Dahası model proje faaliyetleri kadınların yaşam sitilini olumsuz
yönde etkilememelidir aksine onların katılımlarını teşvik etmelidir.
Metod,
Örnek
《Model proje uygulamasında “Kadın
Düşüncesi” faaliyeti adına tartışma
süreci》
Projede “Kadın Düşüncesi” için tek bir
yol yoktur. Ülkenin sosyal şartları,
geleneksel ve dini yargılar, kadının
ihtiyaçları ve fikirlerine bağlı olarak
çok çeşitli yollar mevcuttur. Bu
yüzen de bu düşünce bölgenin
düşünce yapısına uygun olmalıdır.
Yandaki şekil bu yolların süreçlerini
göstermektedir.
(örn. Trabzon’daki model projede
kadının şartları yapılan anket ve
birebir görüşmelerle anlaşılmıştır.
Kadın faaliyetlerinin amacı yapılanlar
aşağıdaki tabloda verilmiştir).
Model Projedeki Kadın Faaliyetlerinin İlke ve Önemli Noktaları
İlke Önemli Nokta 1. Kadın ve erkeğe eşit imkanlar sağlama
Kadın ve erkeklerle workshop, toplantı yapma; sadece kadınlar için toplantı düzenleme
2. Kadının gerçek isteğinin teyit edilmesi
Toplantılarda kadını teşvik etme, kadınlara fikirlerinin sorulması ve teyit edilmesi.
3. Kadınların sorumluluklarının teyit edilmesi
Tarımsal aktiviteleri ve ev işlerini göz önüne alarak toplantı zamanına ve yerine karar verme; kadınların istek ve ihtiyaçlarının teyit edilmesi.
4. Anlayış kazandırma, toplum, aile ve erkekle iş birliği
Toplumun iş birliği ve anlayışı yaklaşımı
5. Proje ekibinde bayan elemanların görevlendirilmesi
Kadın uzman veya tercüman görevlendirme
Uygulama "Kadın Düşüncesi" model proje ile doğrudan ilişkilidir.
Not Proje faaliyetlerinin temel düşüncesi budur.
Adım 1 - Bilgi toplama ◎Alanla ilgili genel bilgi ・Sosyal yapı ・Bölgede kadının yeri ・Düşünce/model proje gereği ◎Diğer bilgiler ・Kadın örgütleri ve faaliyetleri
Adım 2 - Kadın Düşüncesi ・Genel ilke/Sosyal şartlar, gelenkeler, kadının kendi şartlarıbağlı olarak yönlendirme ・Uygulama aşaması. ・Proje ekibiyle bağlantı
Adım 3 - Faaliyet/Kadın düşüncesi kontrolüDüşünme/yer/toplantı, workshop,uygulama ve katılım zamanı ・ Kadına hayatı kolaylaştırma ve ihtiyaçlarını belirleme/toplantı ve workshoplarda istekli olması ・faaliyetin içeriğine dikkat etme, uygulama dönemi, yapılanfaaliyetlerin etkisi... ・teşvik/toplum, aile ve erkek desteği ・faaliyetlere kadın eleman görevlendirme
・diğer gerekli şeyler...
119
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Topluma Yayım Süreçleri
Özet Model projede 4 aşama vardır, 1. Anket aşaması, 2. Grup oluşturma aşaması, 3.
Planlama aşaması ve 4. Uygulama aşaması. Model proje bunlara bağlı olarak
yürütülür.
Metod,
Örnek
Model proje süreçleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
Proje ekibi ve çiftçiler arasında her aşamada atölye çalışmaları ve toplantılarla
fikir birliği olması gerektiğinden asıl iş aşağıda verildiği gibi aşama aşama değil
biraz dolambaçlı olabilir. Her aşama diğer sayfalarda açıklanacaktır.
Aşama Faaliyetler
1. Anket a. Atölye çalışmaları
b. Soru anketi
c. Alan seçimi
2. Grup Oluşturma a. Projenin açıklanması
b. Sunu
c. Hedef ürün seçilmesi/ grup
oluşturma
d. Grup talimatlarının açıklanması
e. Alan değerlendirmesi
3. Planlama a. Bütçe planlaması
b. Zaman çizelgesi
4. Uygulama a. Destek faaliyetleri/ İzleme
b. Grup yönetimine destek
c. Çalışma gezisi (eğitimler
kısmında)
Uygulama Model projenin başlangıç aşamasında bunları anlamak gereklidir.
Not Yayım yapan kişiler model proje uygulamasından önce konuyu anlamalıdır.
120
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Süreç 1 Anket Aşaması; a. Bilgi Toplama için Atölye Çalışmaları Yapma
Özet Model projeye başlarken çiftçilerin durumunu ve ihtiyaçlarını anlamak için anket
çalışması yapılmalıdır. Bu projede model alanlar; "a. Atölye çalışmaları", "b. Soru
anketleri" ve "c. Alan değerlendirmesi yoluyla model alan seçme", gibi yollarla
seçildi. Bu bölümde ilk aşaması olan atölye çalışmaları anlatılmıştır.
Çalışmalarda bilgi çiftçiden doğrudan alınır. Onların sorunlarını ve ihtiyaçlarını
anlamak gerçekten önemlidir. Gelir artırmak adına çiftlik geliştirme model
projenin iskeletini oluşturduğundan bu bağlamda mümkün olduğunca fikir elde
etmek gereklidir.
Metod,
Örnek
Katılımcıları ikna için yarım günlük bir program düşünülmüştür. Aşağıda atölye
çalışmasının programı verilmiştir.
Sonuçlar düzenli bir şekilde kaydedilmelidir. Katılımcıların özgürce
konuşabilecekleri bir ortam oluşturulmalıdır.
Uygulama Başlangıç aşamasında atölye çalışması yapılmalıdır.
Not Daha fazla bilgi için Bkz "Atölye çalışması"
2. Çiftçilerin mevcut durumu
- Genel bilgilerin teyidi
- Tarımdaki sorunlar Üretim, pazarlama, işleme, cinsiyet vb.
- Tarım gücü Özellikleri, var olan örgütler, kadın geliri vb.
1. Giriş
- Çalışmanın amacı
- Projenin açıklanması
3. Çiftçilerin İhtiyaçlarını Dinleme
- Çay ve fındık dışında ek ürünler
- Ne tür ürünleri denemek isterler?
- What are the problems to prevent that?
121
DDOOĞĞUU KKAARRAADDEENNİİZZ BBÖÖLLGGEESSİİNNDDEEKKİİ KKÜÜÇÇÜÜKK ÖÖLLÇÇEEKKLLİİ ÇÇİİFFTTÇÇİİLLEERRİİNN YYAAŞŞAAMM SSEEVVİİYYEELLEERRİİNNİİNN İİYYİİLLEEŞŞTTİİRRİİLLMMEESSİİ
PPRROOJJEESSİİ İİÇÇİİNN KKAATTIILLIIMMLLII ÇÇAALLIIŞŞMMAA TTOOPPLLAANNTTIISSII 1. Tarih ve saat: 9:00 – 13:00, Şubat, 2007
2. Yer: Trabzon Köy Merkezleri
3. Amaç: Kırsal kesimlerin tarım, pazarlama, tür ve endüstriyel kapasite ihtiyaçları ve problemleri ile ilgili bilgi edinme
4. Katılımcılar: Bölge Çiftçileri, Trabzon Tarım İL Müdürlüğü Temsilcileri, JICA proje Ekibi
5. Plan: I. Giriş (Proje Ekibi)
a. Toplantının Amacı b. Projenin Açıklanması
II. Çiftçilerin Şuan ki Durumu
a. Köyle ilgili temel bilgilerin Tarım Bakanlığınca onayı b. Tarımdaki Sorunlar
- Üretim (Ürün kaynakları) - Pazarlama - Endüstriyel Tarım - Türün Rolü
c. Tarım Gücü - Özellikleri - Var olan örgütler - Kadının Gelirdeki Rolü
III. Çiftçilerin İhtiyaçları
a. Fındık ve çaya olası ek ürünler b. Neyi denemek isterler? c. Çekinceleri nelerdir?
122
Atölye çalışması conucu
Temel Bilgi
123
Atölye çalışması conucu; Kuruçam
No a
gric
ultu
ral d
evel
opm
ent
coop
erat
ive
in th
e vi
llage
(in
proc
ess)
No.
of p
rodu
cers
200
Gene
al In
form
atio
n[K
uruc
am]
Dis
tanc
e fro
m c
ente
r; 18
km
She
ep 4
60G
oat 7
5
Live
stoc
k (c
attle
) 701
Hou
seho
ld 2
65
Popu
latio
n 74
0
Need
sPr
oble
m
They
wan
t a s
ampl
e of
alte
rnat
ive
farm
ing
Fear
ful o
f try
ing
new
prod
ucts
(acc
ustu
med
totra
ditio
nal f
arm
ing)
Soil
anal
ysis
is n
oten
ough
Irrig
atio
n
Geo
grap
hic
cond
ition
slim
it th
e m
achi
nes
infa
rmin
g
Beca
use
land
s ar
elim
ited,
they
do
not w
ant
to tr
y ne
w p
rodu
cts
Lack
of k
now
ledg
e on
ferti
lizat
ion
Sm
all a
nd s
catte
red
land
Mar
ketin
g
Une
mpl
oym
ent c
ours
esm
igra
tion
of yo
ung
gene
ratio
nTr
aini
ng o
n liv
esto
ck a
ndfo
dder
cto
ps
Buye
r dec
ides
the
pric
eat
low
leve
l (al
l cro
ps)
Wom
en la
bor i
s a
basi
sof
farn
ing
(they
nee
d m
enpo
wer
)
Lack
of l
abor
Agric
ultu
ral a
ctivi
ty is
not
prof
itabl
e
Old
pop
ulat
ion,
no
youn
gla
bor
Ele
vatio
n lim
its th
enu
mbe
r of a
ltern
ative
crop
s
The
seed
s ar
e ve
ryex
pens
ive
Elev
atio
n 60
0 - 8
00 m
Stra
wbe
rry, P
ersi
mon
,B
lack
berry
, Ras
berry
,G
rape
, Mus
hroo
m
Cat
tle (m
eat),
Pou
ltry
Wom
en a
re e
ager
for
hand
icra
fts, s
o th
ey w
ant
cour
ses
Prod
ucts
; pot
ato,
cor
n,ha
zeln
ut, b
ean,
kiw
i,w
alnu
t, be
e-ke
epin
g
124
Problem ve İhtiyaç Ağacı; Kuruçam
Köyd
e ta
rımsa
l kal
kınm
ako
oper
atifi
yok
(iKur
ulum
aş
amas
ında
)
Üre
tici S
ayıs
ı 200
Gene
al In
form
atio
n[K
uruc
am]
Mer
keze
Ola
n U
zakl
ıkr;
18 k
m
Koy
un 4
60K
eçi 7
5
Hay
vanc
ılık
(büy
ükba
ş)70
1H
ane
sayı
sı 2
65
Nüf
us 7
40
Need
s
Prob
lem
Alte
rnat
if ta
rıma
örne
kis
tiyor
lar
Yeni
ürü
nler
den
eme
kork
usu
(gel
enek
sel t
arı
ma
bağl
ılık)
Topr
ak a
naliz
i yet
erli
değ
il.
Sul
ama
Coğ
rafi
koşu
llar m
akin
eli
tarım
ı eng
elliy
or.
Alan
sın
ırlı o
lduğ
unda
nye
ni ü
rün
dene
mek
iste
miy
orla
r.
Güb
rele
med
e bi
lgi
eksi
kliğ
i
Araz
iler k
üçük
ve
dağı
nık.
İşsi
zlik
gen
ç nü
fusu
göç
ezo
rluyo
r
Hay
vanc
ılık
ve y
embi
tkile
ri ko
nusu
nda
eğiti
m
Alıc
ı fiy
atı d
üşük
ten
belir
liyor
(tüm
ürü
nler
de)
Tarım
kad
ın g
ücün
eda
yanı
yor (
erke
k gü
cüne
ihtiy
aç v
ar)
İş g
ücü
eksi
kliğ
i
Tarım
sal f
aaliy
etle
r kar
lıde
ğil.
Yaşl
ı nüf
us, g
enç
işçi
yok
Yüks
eklik
alte
rnat
if ür
ünsa
yısı
nı s
ınırl
ıyor
.
Tohu
mla
r pah
alı
Yüks
eklik
600
- 80
0 m
Büy
ükbaş
hayv
an (e
t), k
üm
es h
ayva
ncılığı
Kad
ınla
r el s
anat
ları
konu
sund
a he
vesl
i.
Yetiş
tirile
n Ü
rünl
er;
pata
tes,
mıs
ır, fı
ndık
,fa
suly
e, k
ivi,
cevi
z, a
rıc
Tarım
için
alty
apı y
eter
lide
ğil.
Doğ
al k
oşul
lar işl
emey
euy
gun
deği
l.Ta
rım b
ilgis
i yet
erli
deği
l.Ta
rımsa
l ürü
nler
den
elde
edile
n ka
r az.
Çile
k ür
etili
p iy
i fiy
ata
satı
lmış
.
Trab
zon
hurm
ası ü
retil
ipiy
i fiy
ata
satıl
mış
.
Böğ
ürtle
n ür
etili
p iy
i fiy
ata
satıl
dı.
Ahud
udu
üret
ilip
iyi f
iyat
asa
tıldı
.
Üzü
m ü
retil
ip iy
i fiy
ata
sat
ıldı.
Man
tar ü
retil
ip iy
i fiy
ata
satıl
dı.
El s
anat
ları
konu
sund
aku
rs is
tiyor
lar.
Gel
ir ka
ynak
ları
çeşi
tli.
125
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Süreç 1 Anket Aşaması; b. Soru Anketi
Özet Soru anketi, hedef bölgedeki tarımsal faaliyetler hakkında nicel verilere ulaşmak
için kullanılan etkili bir yöntemdir. Iyi bir sonuç elde etmek için; ankete katılan
yeterli sayıda kişi, uygun sorular, iyi hazırlanmış anketörler ve iyi ayarlanmış ulaşım
hizmeti, anketörlerin eğitilmesi ve sonuçların iyi analizi gereklidir.
Metod,
Örnek
Atölye çalışmalarına paralel olarak 7 köyde soru anketi yapılmıştır. Proje ekibi
anketi bir danışmanlık şirketine yaptırmıştır. Anket 7 köyde 15 hanede toplam 105
kişi üzerine yapılmıştır. Sonuçlar rapor haline getirilmiştir.
Anket soruları hane bilgileri, tarımda karşılaşılan problemler, ev ekonomisi vb
konuları da kapsayan 7 başlık halinde yapılmıştır. 1, 2 saatlik bir anket olmuştur.
Her bölümün içeriği aşağıda verilmiştir.
Bölüm İçerik
1. Hane üyesi İsim, telefon no, adres, aile
durumu, temel geçim
kaynağı, vb.
2. Arazi
varlığı
Arazi, kullanılan alan
3. Tarımda
karşılaşılan
problemler
Çiftlik, hizmetler,
pazarlama, ek gelir
kaynakları
4. Tarımdaki
mevcut
durum
Üretim, hayvansal üretim,
arıcılık ve diğer tarım
sanayisi
5. Ekonomi Ev ekonomisi
6. Kooperatif Kooperatif çeşitleri,
değerlendirmesi,
katılımcıların istekli olması
7. Kadın
faaliyetleri
Ek gelir kaynakları,
eğitimlere katılım, çalışma
saatleri, yaşam şartları
Sonuçlar düzenli bir şekilde kaydedilmelidir. Çiftçilerden doğru ve objektif
bilgiler almak önemlidir.
Uygulama Başlangıç aşamasında anket uygulanmalıdır.
Not Daha fazla bilgi için Bkz "Soru Anketi"
126
No. Tarih: Anketörün Adı Tel:
ANKET SORU FORMU
Q-1 Hanehalkı Bilgileri
1.1 Hane reisinin ya da görüşmecinin (hanehalkı reisinin olmadığı durumlarda) adı: Soyadı:
Tel:
1.2 Adres: Köy: İlçe: İl:
1.3 Hanehalkı büyüklüğü, Meslek (Dışarda yaşayan hanehalkı üyeleri hariç)
(1) Hane reisi E / K Evet / Hayır(2) E / K Evet / Hayır(3) E / K Evet / Hayır(4) E / K Evet / Hayır(5) E / K Evet / Hayır(6) E / K Evet / Hayır(7) E / K Evet / Hayır(8) E / K Evet / Hayır(9) E / K Evet / Hayır(10) E / K Evet / HayırKod 1: 1. Eş, 2. Çocuk, 3. Torun, 4. Anne / Baba, 5. K.peder / K.valide, 6. B.anne / B.baba, 7. Kardeşleri (eşinin kardeşleri),
8. Gelin / Damat, 9. Nikahsız eşi / İmam Nikahlı eşi / Kuma, 10. Akraba, 11. Daimi İşçi, 12. Uygun olmayanKod 2: 1. Bekar, 2. Evli, 3. Dul, 4. Boşanmış, 5. DiğerKod 3: 1. Hiç okula gitmemiş, 2. İlkokul, 3. Ortaokul, 4. Lise, 5. Üniversite, 6. DiğerKod 4: 1. Çiftçi, 2. Memur, 3. Özel girişim, 4. Tüccar, 5. Restoran/dükkan sahibi, 6. Kendi işinde çalışan,
7. Mevsimlik işçi (tarım), 8. Mevsimlik işçi (inşaat), 9. Ücretli işçi, 10. Öğrenci, 11. İşsiz, 12. Emekli, 13. Diğer
1.4 Hanenin bulunduğu yerin dışında yaşayan ve çalışan aile üyesi varsa,nerede ve ne kadar süredir dışarda ve son 12 ayda haneye ne kadar para yardımı yaptı?
Cinsiyet Yaş
1. E / K2. E / K3. E / K4. E / K5. E / K
Kod 1 : "1.3" ün Kod 2'sini kullanınızKod 2 : 1. Kalıcı, 2. Bir yıldan uzun, 3. Bir yıldan az, 4. MevsimlikKod 3 : "1.3"'ün Kod 4'ünü kullanınız
1.5 En yüksek üç gelir kaynağınızı önem sırasına göre belirtiniz.
Sıra
Kod
1.6 Aşağıda belirtilen Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının sağladığı sosyal desteklerden yararlanıyor musunuz?
Kod : 1. Mikrokredi, 2. 6-17 yaş arası çocuklar için eğitim yardımı, 3. 0-6 yaş çocuklar için sağlık desteği, 4. Kömür desteği, 5. Gıda yardımı, 6. Yeşil kart, 7. Diğer (Belirtiniz......)
Havale yoluylagelen para miktarı
(YTL)
Birincil İşi / Uğraşı Kod 4
Ek İşi Kod 4
<Ülke içinde>İl ismi
<Ülke dışında>Ülke ismi
Süre Kod2
MeslekKod 3
Kod : 1. Bitkisel üretimi, 2. Hayvancılık, 3. Su ürünleri, 4.Emekli aylığı, 5. Akrabalardangelen para transferi, 6. Maaşlı iş, 7. Ücretli iş, 8. Tarım dışı kazançlar, 9. Kira geliri, 10.Faiz geliri, 11. Diğer
(8) EmekliMaaşı Alıyor
mu
MedeniHali Kod 2
Hane reisineyakınlık Kod
1Cinsiyet Yaş
<İl içinde>İlçenin ismi
Medenihali Kod 1
Tamamlanan eğitim (sınıf olarak)
Kod 3
1 32
127
Q-2 Arazi Mülkiyeti ve Kullanım Durumu
2.1 Hanehalkına ait arazi var mı? 1. Evet, 2. Hayır Hayırsa → soru 5'e geçiniz.
2.2 İşlediğiniz toprak alanı nedir?(a) Toplam (b) (c) (d)
Tarım alanı Kod 1 Kendisine ait Kiraya vermiş Kiracı
(1) Arazi parça sayısı
(2) Ekili alan (dekar Kod 2)(3) Boş (nadasa bırakılmış) alan (dekar)(4) Çayır alanı (dekar)(5) Orman (dekar)(6) Hiç kullanılmayan alan (dekar)(7) Toplam (dekar)Kod 1: (a) = (b) - (c) + (d) Kod 2 : 1.0 decar = 0.1 ha
2.3 Ürüne göre ekili alan Birim: dekar 2.4 Tarım alanı tesisleri Birim: dekarÜrün Alan Arazi Kategorisi Alan
(1) Fındık (1) Sulanabilir alan(2) Çay (2) Sera yapılan alan(3) Tarla bitkileri(4) Sebzeler(5) Çayır(6) Meyveler(7) Diğer(8) Toplam
Arazi Kategorisi
128
Q-3 Tarım faaliyetlerinde kısıtlar ve gereksinimler
3.1 Tarım faaliyetlerinde başlıca kısıtlar (önem sırasına göre)?1. Düşük satış fiyatı 8. Sermaye azlığı (Çoklu cevap)2. İş gücü yetersizliği 9. Düşük verim3. Pazarlama sisteminin eksikliği 10. Tarımsal yayım hizmetlerin eksikliği4. Pahalı tarım girdileri 11. Su kısıtlılığı5. Hastalık zararları 12. Toprak sorunları6. Arazi küçüklüğü 13. Ulaşım eksikliği7. Makina/teçhizat yetersizliği 14. Diğer (Belirtiniz: )
3.2 Tarım faaliyetlerini geliştirmek için neler yapıyorsunuz?1. Hiçbir şey 6. Kooperatife/birliğe üye oldum2. Daha fazla bilgilenmeye çalışıyorum 7. Akraba/arkadaşlardan borç alıyoruz3. İl/ilçe tarım görevlilerine danışıyorum 8. Hiçbir şey yapmıyorum4. Kaliteli girdiler alıyorum (ör: tohum, hayvan…) 9. Diğer (Belirtiniz: )5. Kredi alıyorum
3.3 Kamu kuruluşlarından ne tür tarım destek hizmetleri alıyorsunuz? (Çoklu cevap)
1. Doğrudan gelir desteği 9. Aşılama desteği2. Sera tesisi 10. Bitkisel üretim prim desteği3. Sertifikalı tohum desteği 11. Süt teşvik prim desteği4. Gübre ve mazot desteği 12. Pazarlama desteği sağlanması5. Hayvancılık desteği 13. Tarımsal kredi 6. Arıcılık desteği 14. Tarımsal yayım hizmetleri 7. Ödünç makina tahsisi 15. Suni tohumlama8. Yem bitkileri desteği 16. Diğer (Belirtiniz: )
3.4 Sizce kamu kuruluşları tarafından sağlanan aşağıdaki tarımsal desteklerin hangileri en önemlidir? (Çoklu cevap)
1. Doğrudan gelir desteği 9. Aşılama desteği2. Sera tesisi 10. Bitkisel üretim prim desteği3. Sertifikalı tohum desteği 11. Süt teşvik prim desteği4. Gübre ve mazot desteği 12. Pazarlama desteği sağlanması5. Hayvancılık desteği 13. Tarımsal kredi 6. Arıcılık desteği 14. Tarımsal yayım hizmetleri 7. Ödünç makina tahsisi 15. Suni tohumlama8. Yem bitkileri desteği 16. Diğer (Belirtiniz: )
3.5 Kamu kuruluşların sağladığı tarımsal destek hizmetlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?1. Çok memnun edici 2. Memnun edici 3. Vasat 4. Çok zayıf
3.6 Tarım yayım uzmanlarının köyünüz ziyaret sıklığı nedir?1. Haftada bir 3. Mevsimsel 5. Yılda bir2. Ayda bir 4. Altı ayda bir 6. Hiç ziyaret etmiyorlar
129
3.7 Tarımla ilgili sorunlarınızı nasıl çözüyorsunuz?1. Arkadaşlarıma soruyorum 6. Tüccarlara soruyorum (Çoklu cevap)2. Bilgili çiftçilere soruyorum 7. Girdi sağlayıcılara soruyorum3. Tarım teşkilatı uzmanları gelirse onlara soruyorum 8. Araştırmacılara soruyorum4. Tarım teşkilatını ziyaret ediyorum Diğer (Belirtiniz: )
3.8 Girdi ve çıktıların pazarlanmasında karşılaşılan sorunlar (Önem sırasına göre yerleştiriniz)(1) Ürünlerinizi satarken ne tür sorunlarla karşılaşıyorsunuz?
1. Düşük satış fiyatı 7. Sınırlı Pazar çıktıları (Çoklu cevap)2. Taşıma araçlarının eksikliği 8. Talep yetersizliği3. Kötü yol koşulları 9. Yüksek üretim maliyetleri4. Depolama tesislerinin eksikliği 10. Pazar yerinin uzaklığı5. Düşük kaliteli ürün 11. Diğer (Belirtiniz: )6. Paketleme eksikliği
(2) Tarım girdilerinin kullanılmasında ne tür sorunlarla karşılaşıyorsunuz?(Çoklu cevap)
(a) Tohum(b) Fide/fidan(c) Gübre(d) Tarım ilaçları(e) Hayvan yemi
3.9 Alternatif tarım olanakları(1) Ne tür alternatif tarımsal ürünlerle ilgileniyorsunuz?
(Çoklu cevap)
1. Kivi ve diğer meyveler 6. Ceviz2. Ayçiceği 7. Buğday3. Mısır 8. Kanola4. Fasulye/nohut 9. Organik Tarım5. Patates 10. İlgilenmiyorum→Soru 4'e geçiniz
(2) Yukarıda seçtiğimiz üretimi yapmanız halinde, uygun üretim teknikleri hakkındayeterince bilgi/destek alabileceğinize emin misiniz?
1. Evet 2. Belki 3. Hayır
(3) Bu alternatifleri üretimlerin yapılmasında ne gibi zorluklarla karşılaşabilirsiniz?
1. Girdi temini 5. Alet/makine yetersizliği2. Toprak veya arazi yapısı 6. Kredi bulma3. Bilgilendirilme azlığı 7. Pazarlama4. Sermaye yetersizliği 8. Diğer (Belirtiniz: )
1. Bulunmuyor2. Pahalı3. Ulaşım yetersizliği
Kod: 4. Sermayeeksikliği5. Düşük kalite6. Diğer
130
Q-4 Tarım ve Hayvancılık
A. Bitkisel Üretim
4.1
4.2 Her ürünün ekim alanı (dekar)
4.3 Ürün üretimi(1) Ekili alan (dekar)(2) Ekim zamanı (01-12.aylar)(3) Hasat zamanı (01-12.aylar)(4) Sulu (S) ya da Kuru (K) S / K S / K S / K S / K S / K S / K S / K(5) Sera var (V) ya da Sera yok (Y) V / Y V / Y V / Y V / Y V / Y V / Y V / Y(6) Toplam üretim (kg/yıl)(7) Ürünün kullanımı
(a) Ev tüketimi (kg/yıl)(b) Hayvan tüketimi (kg/yıl)(c) Tohum için kullanılan (kg/yıl)(d) Satılan (kg/yıl)(e) Birim fiyatı (YTL/kg)(f) Satış yeri Kod 1
Kod 1: 1. Tüccar, 2. Yerel pazar, 3. Kooperatif, 4. Diğer çiftçiler, 5. Doğrudan tüketici, 6. Diğer
4.4 Tarım girdileri
(1) Tohum(a) Satın alındı (E) - alınmadı (H) E / H E / H E / H E / H E / H E / H E / H(b) Birim fiyatı (YTL/kg)(c) Kullanılan miktar (kg/yıl)(d) Harcanan para (YTL/yıl)
(2) Fidan(a) Satın alındı (E) - alınmadı (H) E / H E / H E / H E / H E / H E / H E / H(b) Birim fiyatı (YTL/kg)(c) Kullanılan miktar (kg/yıl)(d) Harcanan para (YTL/yıl)
(3) Fide(a) Satın alındı (E) - alınmadı (H) E / H E / H E / H E / H E / H E / H E / H(b) Birim fiyatı (YTL/kg)(c) Kullanılan miktar (kg/yıl)(d) Harcanan para (YTL/yıl)
(4) Gübre(a) Tür (organik ya da kimyasal) O / K O / K O / K O / K O / K O / K O / K(b) Birim fiyatı (YTL/kg)(c) Kullanılan miktar (kg/yıl)(d) Harcanan para (YTL/yıl)
(5) Zirai Mücadele İlaçları(a) Kullanıldı mı (E ya da H) E / H E / H E / H E / H E / H E / H E / H(b) Birim fiyatı (YTL/kg)(c) Kullanılan miktar (kg/yıl)(d) Harcanan para (YTL/yıl)
(2)Çay
(1) Fındık
(2)Çay
(3)Diğer Meyve
Yaptığınız bitkisel üretim türü? (önem sırasına göre)
(5)Tarla Bitk.
(6)Sebzeler
(1) Fındık
(7)YumruBitk.
(3)Diğer Meyve
(4)End. Bitk.
(7)YumruBitk.
(5)Tarla Bitk.
(6)Sebzeler
(4)End. Bitk.
131
(6) Kiralanan tarım makinaları(a) Tür(b) Birim fiyatı (YTL/sa)(c) Kullanılan miktar (sa/yıl)(d) Harcanan para (YTL/yıl)
(7) İş gücü (adam-gün)FaaliyetBirim fiyatı (YTL/adam-gün)(a) Ekim(b) Bakım(c) Sulama(d) Hasat(e) Harcanan para (YTL/yıl)
(8) Diğer önemli harcamalar(a) Tür(b) Birim fiyatı (YTL/ )(c) Kullanılan miktar ( /yıl)(d) Harcanan para (YTL/yıl)
(9) Toplam maliyet (YTL/yıl)(10) Genel toplam (YTL/yıl)
132
4.5 Ekili arazinin büyük kısmının fiziki yapısı nasıldır?1.Düzlük, 2.Tepelik, 3. Dağlık (sarp), 4.Küçük Vadi, 5.Diğer (belirtiniz………………...)
4.6 (1) Ekili alanın verimlilik durumunu belirtin.1.Verimli, 2.Normal verimli, 3.Az verimli, 4.Verimsiz, 5.Diğer (belirtiniz……………….)
(2) Eğer verimsizlik bir sorunsa, verimliliği arttırmak için ne yapıyorsunuz? 1.Kompost, 2.Ahır gübresi, 3.Ekim rotasyonu (münavebe), 4. Kimyasal gübre, 5. Hiçbir şey, 6.Diğer (belirtiniz______________)
4.7 (1) Toprak erozyonu sorununun düzeyi nedir? Eğer yoksa, soru 4.8'e geçiniz.
1.Yüksek, 2.Orta, 3.Az, 4.Sorun yok
(2) Eğer toprak erozyonu sorunsa, erozyonu kontrol altına almak için ne yapılıyor?
1.Toprak set, 2.Taş set, 3.Çalı dikme, 4.Drenajlama, 5.Hiçbir şey yapılmıyor, 6.Diğer (belirtiniz_____________)
4.8 (1) Size göre, son üç yılda ana üretiminizin ürün verimi nasıl gelişti? 1.Azalmakta, 2.Aynı, 3.Artmakta, 4.Dalgalı
(2) Eğer azalmakta ya da dalgalı ise, neden? (önem sırasına göre)
1. Arazi küçüklüğü 4. Bitki hastalıkları2. Az verimli toprak 5. Yetersiz yağış/kuraklık3. Erozyon sorunu 6. Diğer (belirtiniz…..)
4.9 (1) Son iki sene boyunca, herhangi bir ürününüz hastalıklardan, zararlılardan ve yabancı otlardan ya benzeri şeylerden ciddi olarak etkilendi mi?
1. Evet 2. Hayır
(2) Eğer evet ise, son iki yılda hangi ürününüz en çok etkilendi ve ne tür sorunlar ortaya çıktı?Başlıca zararlılar Etkilenen Ürün
1 Böcekler vs.2 Bakteri/virüs hastalıkları3 Mantar hastalıkları4 Yabancı otlar5 Diğer
4.10 Arazinizde ahır gübresi kullanıyor musunuz? 1. Evet 2. Hayır
133
4.11 (1) Ekim rotasyonu yapıyor musunuz? 1. Evet 2. Hayır(2) Eğer evet ise, Açıklayınız:Ana ürün: ..............Rotasyon: 1. Mısır 4. Yumru bitkiler
2. Patates 5. Çilek3. Sebze 6. Karışık
4.12 (1) Toprağınızı sürmek/işlemek için hangi araç gücünü kullanıyorsunuz?1.Hayvan gücü, 2.İnsan gücü, 3.Traktör/makina, 4.Diğer, belirtiniz
(2) Eğer traktör kullanıyorsanız, bunu nasıl sağlıyorsunuz?1. Kendimin 2. Kiralayarak 3. Kooperatif aracığıyla 4. Diğer,(belirtiniz_________________)
134
B. Hayvan Yetiştiriciliği
4.15 Hayvan sayısıHayvan Sayı Hayvan Sayı
(1) Süt ineği: Yerli (7) Keçi(2) Süt ineği: Melez (8) Koyun(3) Süt ineği: Saf (9) Tavuk(4) Büyükbaş hayvan: Yerli (10) At(5) Büyükbaş hayvan: Melez (11) Ördek(6) Büyükbaş hayvan: Saf (12) DiğerTOPLAM TOPLAM
4.16 (1) Son üç yılda, önemli bir hayvan kaybı yaşadınız m1. Evet 2. Hayır
Hayırsa → Soru 4.17
(2) Eğer evet ise, bunun başlıca nedenleri nelerdir? (Önem sırasına göre sıralayınız)1. Hayvan hastalıkları 3. Hırsızlık
2. Selden dolayı hayvan ölümleri 4. Diğer belirtiniz
4.17 Hayvancılık faaliyetlerinizde karşılaştığınız başlıca kısıtlar nelerdir?
(Önem sırasına göre sıralayınız)1. Yem azlığı 5. Kuraklık
2. Hayvan pazarı olmaması/pazarlama 6. Hayvan hastalıkları
3. Çayır/mera alanı yetersizliği 7. Ürünlere düşük fiyat verilmesi
4. Su azlığı 8. Diğer (Belirtiniz __________________________
4.18 Süt üretiminden elde edilen gelir (son bir yıl için)(1) Hayvan Türü İnek Koyun Keçi(2) Toplam üretim (litre/gün)
(a) Ev tüketimi (litre)(b) Satılan miktar (litre)(c) Birim fiyatı (YTL/litre)(d) Brüt gelir (YTL/gün)
135
(3) Toplam üretim maliyeti (YTL/yıl)(a) Yem (YTL/yıl)(b) Aşılama (YTL/yıl)(c) Suni tohumlama (YTL/yıl)
(d) Çoban (YTL/yıl)(e) Süt üretimi (YTL/yıl)(f) Diğer (YTL/yıl)
(4) Net gelir (YTL/yıl)TOPLAM
4.19 Hayvancılıktan elde edilen gelir (son bir yıl için)
(1) Hayvan Türü İnek Koyun Keçi Diğer(2) Toplam (baş/adet)
(a) Ev tüketimi (baş/adet)(b) Satılan miktar (baş/adet)(c) Birim fiyatı (YTL/baş)(d) Brüt gelir (YTL/yıl)
(3) Toplam üretim maliyeti (YTL/yıl)(a) Yem (YTL/yıl)(b) Aşılama (YTL/yıl)(c) Suni tohumlama (YTL/yıl)
(d) İşçilik (YTL/yıl)(e) Fidan (YTL/yıl)(f) Süt üretimi (YTL/yıl)(g) Diğer (YTL/yıl)
(4) Net gelir (YTL/yıl)TOPLAM
Kümeshayvanları
136
C. Arıcılık4.20 Arı kovanınız (arılı) var mı? 1. Evet 2. Hayır
Eğer evet ise, aşağıdaki soruları cevaplayın. Yoksa, bölüm 4'e geçiniz.
4.21 Bal üretiminin sıklığı ve son bir yıldaki bal üretimi.
4.31 Sizce, arıcılık faaliyetleri kapsamında karşılaştığınız başlıca zorluklar ve kısıtlayıcı etkenler nelerdir? (Lütfen sıralayınız)
1. Arı hastalıkları/parazitler2. Flora yapısı/çicek kaynağı
3. Yabani hayvanlar ve karıncalar4. Oğul arıların kaçması5. Ana/kraliçe arının kalitesi ve bulunabilirliği6. Modern arı kovanı eksikliği7. Modern arı kovanlarının yüksek maliyeti8. Arıcılıkla ilgili bilgilendirme/destek hizmetlerinin yetersizliği9. Pazarlama sorunu10. Arıcılık faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik kredi eksikliği 11. Diğer, belirtiniz
4.32 Arıcılıktan elde edilen gelir (son bir yıl için)(1) Arı kovanı türü Geleneksel Modern TOPLAM(2) Arı kovanı sayısı (arılı)(3) Ürün türü Bal Polen Mum Arı sütü(4) Toplam üretim (kg/yıl)
(a) Ev tüketimi (kg)(b) Satılan miktar (kg)(c) Birim fiyatı (YTL/kg)(d) Brüt gelir (YTL/yıl)
(5) Toplam üretim maliyeti (YTL/yıl)(6) Net gelir (YTL/yıl)
TOPLAM
Yıl içinde ürün alma sıklığı (sayısal olarak)Arı kovanı türü
Geleneksel kovan
Kovan başına bal üretimi (kg)
Toplam(yıllık)3. Ürün2. Ürü
n1.Ürün
Modern kovan
137
D. Tarımsal Endüstri4.33 Tarımsal endüstriden elde edilen gelir (son bir yıl için)
(1) Tarımsal endüstri türü Yoğurt Peynir Tereyağ Reçel Tarhana(2) Toplam üretim ( /yıl)
(a) Ev tüketimi ( )(b) Satılan miktar ( )(c) Birim fiyatı (YTL/ )(d) Brüt gelir (YTL/yıl)
(5) Toplam üretim maliyeti (YTL/yıl)(6) Net gelir (YTL/yıl)
TOPLAM
138
Q-5 Gelir & Harcamalar
5.1 Hanehalkı geliriKalemler Yıllık (YTL)
(1) Tarım geliri (Ara toplam)1) Bitkisel Üretim (Net)2) Hayvancılıktan (Net)3) Arıcılıktan (Net)4) Diğer tarımsal endüstriden (Net)
(2) Diğer gelirler (Alt toplam)1) Diğer işlerden gelen ücretler2) Geçici tarım işçiliğinden sağlanan ücretler3) Geçici diğer işçilikten (inşaat vs.) sağlanan ücretler4) El sanatları ve benzeri kazançlar5) Hayvansal ürünlerden sağlanan kazançlar6) Bağış olarak ve akraba ve diğerlerinden havale yoluyla7) Arazi kiralama gelirleri8) Bankadan ya da borç verilen paradan kazanılan faiz9) Diğer tarım dışı gelirlerden
(3) Toplam
5.2 Hanehalkı geçim harcamaları
Kalemler Yıllık (YTL)(1) Gıda(2) Giyecek(3) Ev bakımı ve onarımı
(4) Eğitim(5) Sağlık(6) Tarım için su masrafı (7) İçme, yemek pişirme ve diğer amaçlar için su masrafı(8) Elektrik masrafı(9) Kredi geri ödemeleri
(10) İletişim (telefon, cep tel., posta vs.) (11) Diğer (12) Toplam
139
5.3 Tasarruf ve Kredi
(1) Birikimleriniz varsa, nerede saklıyorsunuz ve ne kadar? *Kod: 1. Bankada
Birikimleriniz miktarı (YTL) 2. Evde
Bulunduğu yer *Kod 3. Yatırım
(2) Eğer son 5 yılda bankadan ya da diğer kuruluşlardan borç para aldıysanız, ne sıfatla aldınız? (birden fazla cevap)1. Bireysel olarak 2. Kooperatif üyesi olarak 3. Diğer (Belirtiniz___________________ )
(3) Borçluysanız, kime, ne için ve ne kadar borçluysanız?Borç veren Amaç Miktar (YTL)
TarımHayvancılık
SeracılıkDiğer
140
Q-6 Kooperatifler
6.1 Herhangi bir kooperatifin üyesi misiniz? 1. Evet 2. Hayır
6.2 (1) Eğer kooperatif üyesiyseniz, kooperatifiniz ne derecede iyi işliyor?1.Çok iyi, 2.İyi, 3.Orta, 4.Yetersiz, 5.Hiç
(2) Kooperatif size ne derece yararı oluyor?1. Çok fazla, 2.Normal, 3.Az, 4.Hiç
6.3 Tarımsal faaliyetlerinizi geliştirmek için bir pazarlama, üretim, hayvancılık vs. bir birliğe/kooperatife katılmak ilginizi çeker
1. Çok, 2.Orta, 3.Az, 4.Hiç ilgilenmiyorum
Q-7 Kadınların faaliyetleri (evin kadınına ya da hane reisinin eşine sorular)
7.1 Tarım dışında başka yerden geliriniz varsa, lütfen kaynağını ve grup faaliyetini belirtiniz.Kaynak
Grup ya da Bireysel grup / bireysel grup / bireysel grup / bireysel grup / bireysel
7.2 Eğer hükümetten geçim kaynaklarını geliştirme konusunda bir eğitim aldıysanız, lütfen, konusunu ve size ne kadar yararı olduğunu belirtiniz.
Konu Tarım Hayvancılık El sanatları Ev ekonomisi
Yarar *(Kod)* Kod: 1.Çok yararlı oldu, 2.Orta düzeyde yararlı oldu, 3.Hiç yararı olmadı.
7.4 Lütfen, aşağıda zaman uzunluğuna göre günlük faaliyetlerinizi sıralayınız ve her faaliyete ayırdığınız yaklaşık süreyi belirtiniEn uzun zaman alan faaliyetinizi "1" olarak işaretleyiniz. (Diğerleri 2, 3, 4 vb.)
Faaliyet Sıra Zaman (saat) Faaliyet Sıra Zaman (saat)1. Yakacak toplamak 7. Hayvan bakmak2. Su taşımak 8. Dışarda çalışmak3. Yemek pişirmek 9. Evi temizlemek4. Çamaşır yıkamak 10. Alışveriş yapmak5. Çiftlikte çalışmak 11. Ürünleri satmak6. Çocuk bakmak 12. Diğer: Belirtiniz
7.5 Ortalama kalkış ve yatış zamanları Kalkma zamanı: Yatma zamanı:
7.6 Okuma yazma durumunuz; 1. okuma ve yazma 2. sadece okuma. 3. ne okuma ne yazma biliyor. biliyor. biliyor.
141
7.7 Yaşam koşulları
(1) İçme suyu kaynağı (2) Tuvalet durumu (3) Aydınlanma için kullandığınızenerji türü
1. Musluk suyu 1. Sifonlu tuvalet 1. Elektrik 2. Köy çeşmesi 2. Sifonsuz tuvalet 2. Gaz yağı/yağ lambası3. Kuyu 3. Çukur 3. Jeneratör4. Kaynak su 4. Hiçbiri 4. Diğer
(dere ya da kaynak) 5. Hiçbiri
(4) Yemek pişirmek için kullandığınız enerji türü (5) Isınmak için kullanılan enerji türü
1. Odun 1. Odun2. Gazyağı/yağ 2. Gazyağı/yağ3. Odun kömürü 3. Odun kömürü4. Tüpgaz (LPG) 4. Tüpgaz (LPG)5. Kömür 5. Kömür6. Elektrik 6. Elektrik7. Tezek 7. Tezek8. Diğer 8. Diğer
142
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Süreç 1 Anket Aşaması; c. Hedef alanların Seçimi
Özet Alan seçim süreci taramadan seçmeye adım adım yapılmalıdır.
Metod, Örnek
Uygun bir yayım hizmeti belirlemeden önce, mantıklı bir şekilde hedef alan seçimi yapılmalıdır. Seçim yaparken şu noktalara dikkat etmek gerekir: çiftçilerde çekinceler olmamalı, beklentileri yüksek olmalı, ürünler bölgeye adapte olmalı, vb. Aday alanlarda etüt çalışması yapılmalı ve ondan sonra adil bir şekilde hedef alan belirlenmelidir.
Açık amaç ve kriterler
Projenin amacı çay ve fındık üretimi yapılan alanlara ek gelir getiren ürünlerin tanıtılmasıdır. Bu yüzden, tarama kriterleri çay ve fındık üretim alanı olması, tarımsal kalkınma potansiyeline sahip olması, katılım fazla olması gibi özelliklerdir. Tarama var olan bilgiler ve yer incelemesi şeklinde yapılır.
Seçim için detaylı anket
7 - 10 aday alanın taranmasından sonra model alanların seçimi için daha detaylı çalışmalar başladı. Bu çalışmalar soru anketi, tartışma toplantıları ve veri analizi şeklinde yapıldı. Sonuçlar rakamlarla değerlendirildi.
Genel Bilgi
Muhtemel Model Alanların Seçimi
(7 - 10 bölge)
Model Alan Seçimi(2 -3 Bölge)
Bilgi ToplamaÇiftçi AnketiGrup Tartışmaları
için Atölye Çalışmaları
Seçim/Eleme Kriterleri* (Proje uygulaması için iyi güvenlik)* Proje etkinlikleri için uygun arazinin
varlığı* Alana erişebilirlik* Fındık ve çay üretim alanı oluşu* Çiftçilerin yoğun katılım eğilimi* Yüksek tarımsal gelişme
potansiyeli* Çiftçilerin düşük gelire sahip oluşu
Amaç* Fındık ve çayın egemen olduğu
alanlarda yeni alternatif gelir kaynakları sağlama
Uygulama Mühendisler proje uygulama planı oluştururken bunu uygulayabilir.
Not Alan seçim süreci adım adım olmalı; taramadan seçime.
143
Aday Model Alanların Taraması DOKAP-TARIM Projesi model alan projesi ve yayım projesiyle bölgede çiftlik geliştirme planı oluşturmaktır. Planın ana konusu çay ve fındık yetiştirilen alanlarda çoklu tarımı tanıtmadır. Türk ve Japon tarafların oluşturduğu proje ekibi projenin ilk aşamasında model alan seçmek durumdaydı.
Trabzon’da aday yerler seçmek için proje ekibi köy ve beldeleri taramaya başladı. Tarama kriterleri ekipçe tartışıldı ve aşağıdaki gibi listelendi.
1) Güvenlik
2) Arazi uygunluğu
3) Alana erişilebilirlik
4) Çay veya fındık üretim alanı olması
5) Yüksek çiftçi katılımı
6) Yüksek tarımsal kalkınma potansiyeli
7) Çiftçilerin düşük gelirli olması
Alınan bilgilerin ve yapılan alan incelemelerin değerlendirilmesi ışığında 479 köy içerisinden 7 tane aday köy seçildi. Bu 7 köyün genel özellikleri aşağıda verilmiştir.
Seçilen köy veya belde bilgileri
Köy/Belde Darıca Kuruçam Acısu Pınaraltı Coşandere Çamlitepe Uğurulu İlçe Akçaabat Akçaabat Akçaabat Merkez Maçka Of Of Nüfus 4,300 740 1,200 675 650 2,300 5,242 Hane sayısı 1,080 265 380 300 135 580 960 Merkeze olan uzaklığı 3 km 18 km 19 km 24 km 5 km 4 km 15 km Yükseklik 10 m 550 m 550 m 750 m 500 m 250 m 450 m Arazi sınıfı III e VII es VII es VII es VII es VI e VII e Fındık veya çay alanı Fındık Fındık Fındık Çay &
Fındık Fındık Çay &
Fındık Çay
Model Alanların Seçimi Son seçim için aday köy ve beldelere daha detaylı bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışma proje ekibinin yaptığı alan araştırması, atölye çalışmaları ve grup tartışmaları, en son olarak soru anketini içerir.
Seçim kriterleri ve puanlamalar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Çiftçi katılımı, kalkınma potansiyeli ve gelir göstergeleri en yüksek puanı almıştır. Yapılan çalışmaların sonuçları alan seçiminde kullanılmıştır.
144
Model alan seçim kriterleri
No. Kriter Puanlar Kaynak 1 Proje uygulama için güvenlik 5 Gözlem 2 Proje çalışmaları için uygun arazi 5 Gözlem 3 Alana ulaşılabilirlik 5 Atölye çalışması 4 Çay ve fındık yetiştirme alanı 5 Atölye çalışması 5 Çiftçilerin yüksek katılımı 15 5 (1) Grup çalışmasına açık olan insanların yüzdesi 5 Anket 5 (2) Alternatiflere açık olan insanların yüzdesi 5 Anket 5 (3) Atölye çalışmalarındaki tutumları 5 Atölye çalışması 6 Tarımsal gelişme potansiyeli 10 6 (1) Arazi yeterlilik sınıfı 5 Veri ve harita 6 (2) Sunulan alternatif gelir kaynağı fikirleri 5 Atölye çalışması 7 Çiftçilerin gelir kaynağı 10 7 (1) Yıllık ortalama gelir 5 Anket 7 (2) Çiftçinin toplam gelirdeki payı 5 Anket Toplam 55
Değerlendirmenin sonuçları bir sonraki tabloda gösterilmiştir.
145
Seçilen köy ve beldelerin değerlendirme tablosu
Dis
trict
Akç
aaba
tA
kçaa
bat
Akç
aaba
tC
entra
lM
açka
Of
Of
Villa
ge/M
unic
ipal
ityD
arıc
aK
uruç
amA
cısu
Pına
raltı
Coş
ande
reÇ
amlit
epe
Uğu
rulu
Secu
rity
(5)
44
44
44
4La
nd (5
)3
33
33
33
Acce
ss (5
)4
33
23
33
Dis
tanc
e3k
m to
Akc
aaba
t16
km to
Tra
bzon
18km
to A
kcaa
bat
29km
to T
rabz
on19
km to
Akc
aaba
t30
km to
Tra
bzon
24km
to T
rabz
on(m
inor
road
)5k
m to
Mac
ka35
km to
Tra
bzon
4km
to O
f55
km to
Tra
bzon
15km
to O
f66
km to
Tra
bzon
Haz
elnu
t or T
ea (5
)5
55
54
55
Mai
n P
rodu
cts
Haz
elnu
t , O
live,
Kiw
i,V
eget
able
s, P
otat
o,S
traw
berr
y, G
reen
hous
e
Pota
to, C
orn,
Bea
n,H
azel
nut ,
Kiw
i, W
alnu
t,Be
e-ke
epin
g, V
eget
able
Haz
elnu
t , B
ean,
Cor
n,Po
tato
, Liv
esto
ckTe
a , H
azel
nut
Haz
elnu
t , Po
tato
, Cor
n,C
attle
, Bee
-kee
ping
,B
lueb
erry
, Fis
h (tr
out),
Woo
d cr
aft
Tea ,
Haz
elnu
t , K
iwi,
Blu
eber
ry, G
reen
hous
e,B
ee-k
eepi
ng
Tea ,
Mai
ze, H
azel
nut ,
Kiw
i
Part
icip
atio
n (1
5)10
96
912
715
Coo
pera
tive
Fish
ery
Coo
p.,
Agr
i. C
redi
t Coo
p.N
o co
oper
ativ
e, b
ut in
form
ulat
ion
proc
ess
Tour
ism
Coo
p.A
gri.
Dev
elop
. Coo
p.A
gri.
Dev
elop
. Coo
p.,
Ozc
ay K
oop.
Agri.
Dev
elop
. Coo
p.
Perc
enta
ge o
f peo
ple
posi
tive
to g
roup
act
ivity
53%
25%
31%
53%
80%
33%
87%
Sub-
poin
t3
11
35
15
Perc
enta
ge o
f peo
ple
posi
tive
to a
ltern
ativ
es47
%40
%33
%27
%40
%40
%80
%
Sub-
poin
t3
32
23
35
Obs
erva
tion
of W
orks
hop
Goo
d pa
rtici
patio
n,w
ithou
t you
th a
ndw
omen
Goo
d pa
rtici
patio
n in
disc
ussi
on, w
ith y
outh
and
wom
en
Dis
cuss
ions
bec
ame
polit
ical
som
etim
es, n
otpa
rtici
pato
ry a
ppro
ach
Goo
d pa
rtici
patio
n in
disc
ussi
on, w
ith y
outh
Goo
d pa
rtici
patio
n in
disc
ussi
on, w
ith y
outh
and
wom
en, w
ithou
tdi
stric
t eng
inee
r
Goo
d pa
rtici
patio
n in
disc
ussi
on, s
mal
ler
num
ber o
f par
ticip
ants
Goo
d pa
rtici
patio
n in
disc
ussi
on, w
ith y
outh
Sub-
poin
t4
53
44
35
Pote
ntia
l (10
)6
76
37
86
Elev
atio
n10
m (0
-400
)55
0m (5
00-8
00)
550m
(300
-700
)75
0m50
0 m
250
m (2
00-3
00)
450
mSo
il G
rou p
Gre
y-br
own
soil
Gre
y-br
own
soil
Gre
y-br
own
soil
Red
-yel
low
pod
solic
soi
lB
row
n fo
rest
soi
lR
ed-y
ello
w p
odso
lic s
oil
Red
-yel
low
pod
solic
soi
lSl
ope
6-12
%>3
0%>3
0%>3
0%>3
0%>3
0%>3
0%So
il de
pth
50-9
0cm
20-5
0cm
20-5
0cm
20-5
0cm
20-5
0cm
50-9
0cm
50-9
0cm
Soil
eros
ion
mid
dle
high
high
high
high
mid
dle
mid
dle
Land
cap
abili
ty c
lass
III e
VII e
sVI
I es
VII
esV
II es
VI e
VII
eSu
b-po
int
42
22
23
2Id
ea o
f Alte
rnat
ive
Inco
me
Sour
ces
pres
ente
d in
Wor
ksho
p
Fish
ery,
Tro
ut, g
rape
,ha
ndic
raft
Stra
wbe
rry, P
ersi
mm
on,
Blac
kber
ry, R
aspb
erry
,G
rape
, Mus
hroo
m,
Cat
tle (m
eat),
Pou
ltry,
Han
dicr
aft
Sunf
low
er, R
aspb
erry
,Bl
ackb
erry
, Stra
wbe
rry,
Gre
enho
use,
Mus
hroo
m
Han
dicr
aft
wal
nut,
blac
kber
ry,
rasp
berry
, sou
r gra
pe,
blue
berr
y, g
raap
e,ch
erry
, stra
wbe
rry, k
iwi,
mus
hroo
m, Q
uail,
hand
icra
ft
kiw
i, bl
uebe
rry,
pers
imm
on, b
ee-
keep
ing,
gre
enho
use,
mus
hroo
m, I
sabe
llagr
ape,
man
darin
, dai
ry
Kiw
i, W
alnu
t, A
pple
,G
rape
, Org
anic
tea,
Pers
imm
on, H
andi
craf
t
Sub-
poin
t2
54
15
54
Inco
me
leve
l (10
)5
66
106
66
Inco
me
Sou
rce
Off-
farm
inco
me
is m
ain.
Off-
farm
inco
me
(sal
ary)
is m
ain.
Off-
farm
inco
me
is m
ain.
Agr
icul
tura
l inc
ome
(tea
& h
azel
nut)
is d
omin
ant.
Off-
farm
inco
me
is m
ain.
Sal
ary
is m
ain.
Agr
icul
ture
and
hand
icra
ft is
min
o r
Agric
ultu
re is
mai
n. 3
0%of
hou
seho
ld g
et s
alar
y
Annu
al in
com
e (Y
TL)
12,5
088,
709
9,12
26,
598
8,86
112
,315
23,6
71Su
b-po
int
34
45
43
2Sh
are
of F
arm
Inco
me
inTo
tal I
ncom
e25
%22
%28
%78
%31
%37
%59
%
Sub-
poin
t2
22
52
34
Tota
l Poi
nt (5
5)37
3733
3639
3642
146
Her alanın sonucu aşağıda özetlenmiştir.
Darıca: Toplam puan 37. üçüncü öncelik verilebilir. Belde kıyı şeridinde yer aldığından Akçaabat’a yakın olmasından ilçe müdürlüğünden birçok konuda destek almıştır.
Kuruçam: Toplam puan 37. Yine üçüncü sıradadır. Fındık üretimi yapılan küçük bir köydür. Tarımsal kalkınma kooperatifi kurulum aşamasındadır. Tüm etkenlere bakıldığında bu köy proje için Darıca beldesinden daha uygundur.
Acısu: Toplam puan 33. Bu köy Kuruçam köyünün yanındadır. Kuruçamdaki gelişmeleri izleyebilir.
Pınaraltı: Toplam puan 36. Bu köy alternatif bir ürüne en fazla ihtiyaç duyan köydür. Fakat alternatif ürünle ilgili hiçbir faaliyet veya girişim olmadığından model alan için uygun değildir. Köylüler bu konuda daha geniş zamanda eğitilmelidirler.
Coşandere: Toplam puan 39. İkinci sıradadır. Balıkçılık, gıda işleme, el sanatları olası gelir kaynaklarıdır. Bu köyde model proje uygulamak için Maçka ilçe müdürlüğünün ziraat mühendisi sayısı arttırılmalıdır.
Çamlıtepe: Toplam puan 36. Of ilçesine yakın bir köydür ve çoğu insan kent ekonomisine katkı sağlar. Gerekli şeyler yapılmıştır.
Uğurlu: Toplam puan 42. En yüksek puanı çay üretimi yapılan bu belde almıştır. Geniş bir belde olduğundan birçok deneme yapılabilir.
Sonuçlara bakıldığında sadece iki alanı seçmek zor olduğundan üç köy model proje alanı olarak seçilmiştir.
Uğurlu: Çay üretim bölgesinde çoklu tarım için bir model
Kuruçam: Fındık üretim bölgesinde çoklu tarım için bir model
Coşandere: Turizm ile alakalı gelir kaynakları için bir model (Koşul: ilçedeki ziraat mühendisleri arttırılmalı)
147
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Süreç 2 Grup Oluşturma Aşaması
Özet Model alanların seçilmesinden sonra ikinci bir aşama olan çiftçi grupları oluşturulur.
Asıl hedef çay ve fındık yanında ek ürün tanıtmak ve kadın gruplarına yeni gelir
kaynakları geliştirmek olduğundan üretim ve satış faaliyetleri konularıyla uğraşan
üretici grupları oluşturulmuştur.
Metod,
Örnek
Tartışmalardan sonra her ürün için bir grup kuruldu. Önemli olan şey muhafazakar
çiftçileri yeni şeyleri denemeye teşvik etmek ve grubu işler hale getirmektir.
Grup oluşturma süreci aşağıda gösterilmiştir.
1. ve 3. aşamalar ürünün, üyelerin ve alanın anlaşılması için yürütülür. Sonuçlara
bağlı olarak kabataslak bir maliyet ve hacim planı yapılmalı ve bütçe talep
edilmelidir. Bütçe temin edildikten sonra 4. ve 5. aşamalar uygulanır.
Uzun vadede model alanda grupları yöneten bir üst grup kurulmalı ve TKB ile
bağlantı kurulmalıdır (bkz. Grup yönetimi desteği).
Uygulama Bu süreç ilk aşamada uygulanmalıdır.
Not Katılımcıların hem kadın hem de erkek olması tercih edilse bile bazen bölge
şartlarına uygun olarak kadın ve erkek ayrı olarak desteklenmelidir.
2. Sunu
Kalkınma faaliyetleri örnekleri çiftçilere slâytlar halinde sunulmuştur. Ekip peynir yapımı, silaj yapımı, gümüş işlemeciliği ve Japonya’dan örnekler gösterilmiştir.
1. Projenin açıklanması
Model projeyi açıklamak
3. Ürünlerin seçilmesi / Grup
oluşturma
Çiftçilerin isteklerini teyit et ve proje ekibinin destekleriyle grup oluştur. Grubu temsilen 3 kişilik komite üyesi seç ve grup üye listesini hazırla.
4. Grup Talimatının Tanıtılması
Destek kişiye değil gruba sağlanacak. Bu yüzden grubun kurallarının olması önemlidir. Kurallar grubun amacını, şartlarını ve komitenin işleyişini kapsar. Grubun asıl işi belli bir ürünü üretim ve satıştır.
5. Tarla Değerlendirmesi
Üyelere girdi dağıtımdan önce tarlalarının değerlendirilmesi ve sıralanması gereklidir. Kriterler coğrafya, toprak, alan, çiftçinin şartları vb. konulardır. Sıralama için şeffaflık önemlidir.
148
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Süreç 3 Planlama Aşaması; a. Bütçe Planlaması
Özet Tüm proje ekibi neyi nasıl ne zaman yapacağını bilmelidir çünkü birçok gruba farklı
hizmetler sunması gerekir. Bu yüzden çalışma planı model projede olmalıdır.
Çalışma planı bütçe planı ve zaman çizelgesini içerir.
Metod,
Örnek
Model proje bütçesi TKB idari sürecine uygun olarak planlanmalıdır. Grupların
üye, ürün ve işlenecek yeri grup oluşturma aşamasından sonra ortaya çıkar. Bütçe
sonuçlara bağlı olarak yapılır ve TKB ye sunulur. Yalnız, bütçe tahsisi dış
görüşmelerle sağlanır yani planlandığındı gibi olmaya bilir. Esnek bir cevap
gereklidir. Ayrıca İl Özel İdaresi ve diğer kurumlardan da bütçe talep edilmelidir.
Aşağıdaki tablo projenin genel bütçe planıdır.
Annual Investment Plan of Agricultural Development Activities of the Project for Improvement of Livelihood for Small-sc
Q'ty Cost Cost Gov Q'ty CostModel AreaKiwi production da 2,630 2,080 20 52,600 41,600 20 52,600Strawberry production da 2,825 2,275 0 0 0 5 14,125Blueberry production da 3,900 2,660 15 58,500 39,900 20 78,000Silage making da 178.5 133.5 0 0 0 151 26,954Pers immon production da 460 460 20 9,200 9,200 20 9,200Handicraft 0 0 0 0 0 0 0Beekeeping 0 0 0 0 0 0 0Buying silage machine unit 4,500 4,500 0 0 0 3 13,500Sweet potato production da 200 200 0 0 0 5 1,000Sweet corn production da 200 200 0 0 0 3 600Gynmight production da 150 150 0 0 0 3 450Asparagus production da 125 125 0 0 0 3 375Tree production unit 0 0 0 0 0 15,000 1,500Assembly of low cost pipe house unit 2,000 2,000 3 6,000 6,000 9 18,000Total 126,300 96,700 216,304Extension Area (in 6 provinces)Kiwi production da 2,630 2,080 0 0 0 40 105,200Strawberry production da 2,825 2,275 0 0 0 0 0Blueberry production da 3,900 2,660 0 0 0 30 117,000Silage making da 178.5 133.5 0 0 0 0 0Pers immon production da 460 460 0 0 0 40 18,400Handicraft 0 0 0 0 0 0 0Beekeeping 0 0 0 0 0 0 0Buying silage machine unit 4,500 4,500 0 0 0 6 27,000Sweet potato production da 200 200 0 0 0 10 2,000Sweet corn production da 200 200 0 0 0 6 1,200Gynmight production da 150 150 0 0 0 6 900Asparagus production da 125 125 0 0 0 6 750Tree production unit 0 0 0 0 0 30,000 3,000Assembly of low cost pipe house unit 2,000 2,000 0 0 0 6 12,000Total 0 0 287,450Administrative expenses 100,000 100,000 100,000Grand Total 226,300 196,700 603,754NO of Beneficiaires 78 550
Note* Q'ty = Quantity, Gov = Government, Ben = Benefit
Activities 2007 2008Q
Unit Unit CostGov
Unit Cost
Uygulama Bu bölüm diğer il ve ilçelerdeki mühendisler çalışma planı yaptıkları zaman da
uygulanacaktır.
Not Daha fazla bilgi için Bkz "Bütçe Planı"
149
Kiv
i Üre
timi/K
iwi p
rodu
ctio
nD
a20
.020
.020
.00.
060
.02,
630.
0015
7,80
0.00
124,
800.
0033
,000
.00
Çile
k Ü
retim
i/Stra
wbe
rry p
rodu
ctio
nD
a0.
05.
015
.00.
020
.02,
825.
0056
,500
.00
45,5
00.0
011
,000
.00
Yab
anm
ersi
ni ü
retim
i/Blu
eber
ry p
rodu
ctio
nD
a15
.020
.025
.00.
060
.03,
900.
0023
4,00
0.00
159,
600.
0074
,400
.00
Sila
j Y
apım
ı(Çay
ır G
übre
lem
e )/S
ilage
(Fer
tiliz
ing
the
land
)D
a0.
015
1.0
175.
00.
032
6.0
178.
5058
,191
.00
43,5
21.0
014
,670
.00
Trab
zon
Hur
mas
ı Üre
timi/P
ersi
mm
on p
rodu
ctio
nD
a20
.020
.020
.00.
060
.046
0.00
27,6
00.0
015
,600
.00
12,0
00.0
0E
l San
atla
rı/H
andi
craf
t0.
00.
00.
00.
00.
00.
000.
000.
000.
00A
rıcılı
k/B
eeke
epin
g0.
00.
00.
00.
00.
00.
000.
000.
000.
00S
ilaj M
akin
ası A
lımı/B
uyin
g si
lage
mac
hine
Ad/
Item
0.0
3.0
0.0
0.0
3.0
4,50
0.00
13,5
00.0
013
,500
.00
0.00
Tatlı
Pat
ates
Üre
timi/S
wee
t pot
ato
prod
uctio
nD
a0.
05.
030
.040
.075
.020
0.00
15,0
00.0
015
,000
.00
0.00
Tatlı
Mıs
ır Ü
retim
i/Sw
eet c
orn
prod
uctio
nD
a0.
03.
09.
015
.027
.020
0.00
5,40
0.00
5,40
0.00
0.00
Gyn
mig
ht Ü
retim
i/Gyn
mig
ht p
rodu
ctio
nD
a0.
03.
09.
015
.027
.015
0.00
4,05
0.00
4,05
0.00
0.00
Asp
arag
us Ü
retim
i/Asp
arag
us p
rodu
ctio
nD
a0.
03.
06.
09.
018
.012
5.00
2,25
0.00
2,25
0.00
0.00
Pey
zaj F
idan
ı Üre
timi/T
ree
prod
uctio
nA
d/Ite
m0.
015
,000
.040
,000
.045
,000
.010
0,00
0.0
0.10
10,0
00.0
010
,000
.00
0.00
Düş
ük M
aliy
etli
Ser
a Y
apım
ı/Ass
embl
y of
low
cos
t pip
e ho
use
Ad/
Item
3.0
9.0
12.0
15.0
39.0
2,00
0.00
78,0
00.0
078
,000
.00
0.00
TOP
LAM
/Tot
al66
2,29
1.00
517,
221.
0014
5,07
0.00
Kiv
i Üre
timi/K
iwi p
rodu
ctio
nD
a0.
040
.040
.040
.012
0.0
2,63
0.00
315,
600.
0024
9,60
0.00
66,0
00.0
0Ç
ilek
Üre
timi/S
traw
berry
pro
duct
ion
Da
0.0
0.0
10.0
30.0
40.0
2,82
5.00
113,
000.
0091
,000
.00
22,0
00.0
0Y
aban
mer
sini
üre
timi/B
lueb
erry
pro
duct
ion
Da
0.0
30.0
40.0
50.0
120.
03,
900.
0046
8,00
0.00
319,
200.
0014
8,80
0.00
Sila
j Y
apım
ı(Çay
ır G
übre
lem
e )/S
ilage
(Fer
tiliz
ing
the
land
)D
a0.
00.
030
2.0
350.
065
2.0
178.
5011
6,38
2.00
87,0
42.0
029
,340
.00
Trab
zon
Hur
mas
ı Üre
timi/P
ersi
mm
on p
rodu
ctio
nD
a0.
040
.040
.040
.012
0.0
460.
0055
,200
.00
31,2
00.0
024
,000
.00
El S
anat
ları/
Han
dicr
aft
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.00
0.00
0.00
0.00
Arıc
ılık/
Bee
keep
ing
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.00
0.00
0.00
0.00
Sila
j Mak
inas
ı Alım
ı/Buy
ing
sila
ge m
achi
neA
d/Ite
m0.
06.
00.
00.
06.
04,
500.
0027
,000
.00
27,0
00.0
00.
00Ta
tlı P
atat
es Ü
retim
i/Sw
eet p
otat
o pr
oduc
tion
Da
0.0
10.0
60.0
80.0
150.
020
0.00
30,0
00.0
030
,000
.00
0.00
Tatlı
Mıs
ır Ü
retim
i/Sw
eet c
orn
prod
uctio
nD
a0.
06.
018
.030
.054
.020
0.00
10,8
00.0
010
,800
.00
0.00
Gyn
mig
ht Ü
retim
i/Gyn
mig
ht p
rodu
ctio
nD
a0.
06.
018
.030
.054
.015
0.00
8,10
0.00
8,10
0.00
0.00
Asp
arag
us Ü
retim
i/Asp
arag
us p
rodu
ctio
nD
a0.
06.
012
.018
.036
.012
5.00
4,50
0.00
4,50
0.00
0.00
Pey
zaj F
idan
ı Üre
timi/T
ree
prod
uctio
nA
d/Ite
m0.
030
,000
.080
,000
.090
,000
.020
0,00
0.0
0.10
20,0
00.0
020
,000
.00
0.00
Düş
ük M
aliy
etli
Ser
a Y
apım
ı/Ass
embl
y of
low
cos
t pip
e ho
use
Ad/
Item
0.0
6.0
18.0
24.0
48.0
2,00
0.00
96,0
00.0
096
,000
.00
0.00
TOP
LAM
/Tot
al1,
264,
582.
0097
4,44
2.00
290,
140.
00Y
TL10
0,00
0.00
####
####
#10
0,00
0.00
100,
000.
0040
0,00
0.00
400,
000.
000.
002,
326,
873.
001,
891,
663.
0043
5,21
0.00
Ad/
Item
7855
064
363
31,
904
**Fa
ydal
anıc
ılar/B
enef
icia
riers
*Biri
m m
aliy
et/U
nit C
ost
Doğ
u Ka
rade
niz
Bölg
esin
deki
Küç
ük Ö
lçek
li Ç
iftçi
lerin
Yaş
am S
eviy
eler
inin
İyileşt
irilm
esi P
roje
si Y
ıllar
a G
öre
Tarım
sal/G
eliş
tirm
e Fa
aliy
etle
ri Y
atırı
m P
lanı
/Ye
arly
inve
stm
ent P
lan
of a
gric
ultu
ral d
evel
opm
ent a
ctiv
ities
of t
he P
roje
ct fo
r Im
prov
emen
t of L
ivel
ihoo
d fo
r Sm
all-s
cale
Far
mer
s in
Eas
tern
Bla
ck S
ea R
egio
n
ALAN
/LA
ND
FAAL
İYET
LER
/ AC
TIVI
TIES
Biri
m/
UN
IT
Yapı
laca
k Ç
alış
ma
Mik
tarı/
THE
AM
OU
NT
OF
AC
TIVI
TYYI
LLAR
/ YEA
RS
2007
2010
Fayd
alan
ıcı
lar/B
ENEF
IC
IAR
IES
(YTL
)
T.C
. /
Gov
ernm
ent
(YTL
)
FAYD
ALAN
ICI S
AYIS
I/ N
O o
f Ben
efic
iaire
s
Topl
am/
TOTA
L (A
)
Topl
amM
aliy
et/
TOTA
LC
OST
(YTL
)(A
XB)
MODEL ALAN/ MODEL LAND YAYIM ALANI ( 6 İL)/ EXTENSIONAREA ( IN 6 PROVINCES)
İDAR
İ GİD
ERLE
R/ A
dmin
istr
ativ
e ex
pens
esG
ENEL
TO
PLAM
/ Gen
eral
Tot
al
Biri
mM
aliy
et/
UN
IT C
OST
(YTL
) (B
)20
0820
09
150
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Süreç 3 Planlama Aşaması; b. Zaman Çizelgesi
Özet Tüm proje ekibi neyi nasıl ne zaman yapacağını bilmelidir çünkü birçok gruba farklı
hizmetler sunması gerekir. Bu yüzden çalışma planı model projede olmalıdır.
Çalışma planı bütçe planı ve zaman çizelgesini içerir. Aşağıda zaman çizelgesinin
açıklaması yapılmıştır.
Metod,
Örnek
Aşağıdaki şekil Trabzon’daki 3 model alanda uygulanan planın bir parçasıdır.
Tabloda model alanlardaki grupların faaliyetleri ve bu faaliyetlerin zamanları
verilmiştir. Bir ay 4 sütuna bölünmüştür.
Her ilde sadece bir yayım alanı olacaktır. Yani bu zaman çizelgesi aşağıdaki kadar
bölünmüş olmayacaktır. Fakat bağlı kişi her grubun faaliyetini ve faaliyetlerin
zamanlarını bilmelidir. Doğu Karadeniz Bölgesindeki Küçük ölçekli Çiftçilerin Yaşam Seviyelerinin İyileştirilmesi Projesi Model ProModel Project Plan for the Project for Imrovement of Livelihood for Small-Scale Farmers in Eastern Black Sea Region
2007Konular/ Subjects 10 11 12 1 2 3
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4Genel/ Common1. Yayım metaryeli hazırlama
Extension material mak ing2. Plan Yapma
Schedule making3. Maliyet Paylaşım Planı
Cost share scheme study5. Ofis içinde tarlalarla ilgili kriter belirleme
Criteria mak ing for fields in the office4. Oryantasyon çalışması hazırlığı
Preparation of orientation workshops6. Miktar Belirleme
Quantity finalization7. İhaleye girme
Bidding8. Metaryel alma ve dağıtma
Purchasing and distributing materials9. Uygulamaya geçiş
Input application10. Hayrat'taki meyve üreticilerine çalışma gezisi yaplıması
Study tour of fruit producers to Hayrat
Kuruçam1. Trabzon Hurması/ Persimmon
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Fidan temini
Providing seedling6. Fidelerin dikimi
Planting seedlings7. Periyodik Kontrol
Periodical guidance8. Düzenli ziyaret
Regular visit2. Kivi gurubu/ Kiwi group
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Di i h l
Ne kadar zaman alacağından emin ol/ Make sure how long it takes!
Uygulama Diğer il ve ilçelerdeki mühendisler de çalışma planı yaparken bunları
uygulayacaktır.
Not Daha fazla bilgi için Bkz "İş Planı"
151
Doğu Karadeniz Bölgesindeki Küçük ölçekli Çiftçilerin Yaşam Seviyelerinin İyileştirilmesi Projesi Model Proje PlanıModel Project Plan for the Project for Imrovement of Livelihood for Small-Scale Farmers in Eastern Black Sea Region
2007 2008Konular/ Subjects 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4Genel/ Common1. Yayım metaryeli hazırlama
Extension material making2. Plan Yapma
Schedule making3. Maliyet Paylaşım Planı
Cost share scheme study5. Ofis içinde tarlalarla ilgili kriter belirleme
Criteria making for fields in the office4. Oryantasyon çalışması hazırlığı
Preparation of orientation workshops6. Miktar Belirleme
Quantity finalization7. İhaleye girme
Bidding8. Metaryel alma ve dağıtma
Purchasing and distributing materials9. Uygulamaya geçiş
Input application10. Hayrat'taki meyve üreticilerine çalışma gezisi yaplıması
Study tour of fruit producers to Hayrat
Kuruçam1. Trabzon Hurması/ Persimmon
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Fidan temini
Providing seedling6. Fidelerin dikimi
Planting seedlings7. Periyodik Kontrol
Periodical guidance8. Düzenli ziyaret
Regular visit2. Kivi gurubu/ Kiwi group
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Girdi temini/ Providing input
1.Destek sistemi temini 1.Providing material2.Fidan temini 2.Providing seedling
6. Bahçe tesisi Garden establishment
7. Fide dikimi Planting seedlings
8. Periyodik Kontrol Periodical guidance
9. Düzenli ziyaret Regular visit
3. Silaj/ SilageGelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Girdi temini
Providing input3. Gübre uygulaması
Implementation of fertilizers4. Oryantasyon toplantısı
Orientation workshop5. Girdi temini
Providing input6. Gübre uygulaması
Implementation of fertilizers7. Oryantasyon toplantısı
Orientation workshop for machine8. Makinelerin teslimi
Delivery of machine9. Demonstrasyon
Demonstration4. Çilek/ Strawberry
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Dikim alanının hazırlanması
Preparation of planting place3. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation4. Girdi temini/ Providing input
1.Örtü malzemesi temini 1.Providing covering material2.Fidan temini 2.Providing seedling
5. Fidelerin dikimi Planting seedlings
6. Periyodik Kontrol Periodical guidance
7. Düzenli ziyaret Regular visit
8. Tarla Günü Field Day
9. Çiftçi gezileri Farmers' tour
5. El sanatları/ Handicraft1. Toplantı Düzenleme
Prepare meeting2. Guruplarla görüşme (konuların tespiti)
Meeting the groups (determination of the subjects)3. Kurs açılması
Course opening6. Arıcılık/ Beekeeping
1. Atölye çalışması yapmaPrepare workshop
2. Oryantasyon toplantısıO rientation workshop
3. İlkbahar ve sonbahar bakımıSpring and autumn care
2009 yılında/ In 2009
Ne kadar zaman alacağından emin ol/ Make sure how long it takes!
Eğer turfanda yetiştiricilik başarıya ulaşırsa işlemden geçmiş fideler çiftçilere dağıtılır/ Processed ready seedlings are distributed to farmers, if forced cultivation is successful.
152
Doğu Karadeniz Bölgesindeki Küçük ölçekli Çiftçilerin Yaşam Seviyelerinin İyileştirilmesi Projesi Model Proje PlanıModel Project Plan for the Project for Imrovement of Livelihood for Small-Scale Farmers in Eastern Black Sea Region
2007 2008Konular/ Subjects 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4Coşandere1. Yaban mersini/ Blueberry
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Fide ve malzeme temini
Providing seedling & materials6. Fide dikimi
Planting seedlings7. Bahçe tesisi
Garden establishment8. Periyodik kontrol
Periodical guidance9. Düzenli ziyaret
Regular visit2. Kivi gurubu/ Kiwi group
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Girdi temini/ Providing input
1.Destek sistemi temini 1.Providing material2.Fidan temini 2.Providing seedling
6. Bahçe tesisi Garden establishment
7. Fidelerin dikimi Planting seedlings
8. Periyodik kontrol Periodical guidance
9. Düzenli ziyaret Regular visit
3. Silaj/ SilageGelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Girdi temini
Providing input3. Gübre uygulaması
Implementation of fertilizers4. Oryantasyon toplantısı
Orientation workshop5. Girdi temini
Providing input6. Gübre uygulaması
Implementation of fertilizers7. Oryantasyon toplantısı
Orientation workshop for machine8. Makinelerin teslimi
Delivery of machine9. Demonstrasyon
Demonstration4. Çilek/ Strawberry
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Dikim alanının hazırlanması
Preparation of planting place3. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation4. Girdi temini/ Providing input
1.Örtü malzemesi temini 1.Providing covering material2.Fidan temini 2.Providing seedling
5. Fidelerin dikimi Planting seedlings
6. Periyodik kontrol Periodical guidance
7. Düzenli ziyaret Regular visit
8. Tarla Günü Field Day
9. Çiftçi gezileri Farmers' tour
5. El sanatları/ Handicraft1. Toplantı düzenleme
Prepare meeting2. Guruplarla görüşme (konuların tespiti)
Meeting the groups(determination of the subjects)3. Kurs açılması
Course opening
2009 yılında/ In 2009
Eğer turfanda yetiştiricilik başarıya ulaşırsa işlemden geçmiş fideler çiftçilere dağıtılır/Processed ready seedlings are distributed to farmers, if forced cultivation is successful.
153
Doğu Karadeniz Bölgesindeki Küçük ölçekli Çiftçilerin Yaşam Seviyelerinin İyileştirilmesi Projesi Model Proje PlanıModel Project Plan for the Project for Imrovement of Livelihood for Small-Scale Farmers in Eastern Black Sea Region
2007 2008Konular/ Subjects 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4Uğrulu1. Yaban mersini/ Blueberry
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulama
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Fide ve malzemelrin temini
Providing seedling & materials6. Fidelerin dikimi
Planting seedlings7. Bahçe tesisi
Garden establishment8. Periyodik kontrol
Periodical guidance9. Düzenli ziyaret
Regular visit2. Kivi gurubu/ Kiwi group
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulama
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Girdi temini/ Providing input
1.Destek sistemi temini 1.Providing material2.Fidan temini 2.Providing seedling
6. Bahçe tesisi Garden establishment
7. Fidelerin dikimi Planting seedlings
8. Periyodik kontrol Periodical guidance
9. Düzenli ziyaret Regular visit
3. El sanatları/ Handicraft1. Toplantı düzenleme
Prepare meeting2. Guruplarla görüşme (konuların tespiti)
Meeting the groups(determination of the subjects)3. Kurs açılması
Course opening
154
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Süreç 4 Uygulama Aşaması; a. Faaliyetleri Destekleme/İzleme
Özet Gerekli destek sağlanmadığı takdirde projenin yürümesi olanaksızdır. Çiftçi
grupları kendi başlarına ayakta durana kadar desteklenmelidirler. Aşağıda
faaliyetleri destek ve izlemesi açıklanmıştır.
Metod,
Örnek
Planlama aşamasında yapılan çalışma planına göre grup faaliyetleri izlenmelidir.
Faaliyetler durduğunda bunların nedenleri belirlenmeli ve gerekli önlemler
alınmalıdır. Aşağıdaki tablo zaman çizelgesi ve çalışma planını göstermektedir.
Açık gri renkle gösterilen çizgiler planı altındaki koyu gri yerler elde edilen
başarıları göstermektedir. Doğu Karadeniz Bölgesindeki Küçük ölçekli Çiftçilerin Yaşam Seviyelerinin İyileştirilmesi Projesi Model ProModel Project Plan for the Project for Imrovement of Livelihood for Small-Scale Farmers in Eastern Black Sea Region
2007Konular/ Subjects 10 11 12 1 2 3
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4Genel/ Common1. Yayım metaryeli hazırlama
Extension material making2. Plan Yapma
Schedule mak ing3. Maliyet Paylaşım Planı
Cost share scheme study5. Ofis içinde tarlalarla ilgili kriter belirleme
Criteria making for fields in the office4. Oryantasyon çalışması hazırlığı
Preparation of orientation workshops6. Miktar Belirleme
Quantity finalization7. İhaleye girme
Bidding8. Metaryel alma ve dağıtma
Purchasing and distributing materials9. Uygulamaya geçiş
Input application10. Hayrat'taki meyve üreticilerine çalışma gezisi yaplıması
Study tour of fruit producers to HayratUğrulu1. Kivi gurubu/ Kiwi group
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulama
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Girdi temini/ Providing input
1.Destek sistemi temini 1.Providing material
2.Fidan temini 2.Providing seedling
6. Bahçe tesisi Garden establishment
7. Fidelerin dikimi Planting seedlings
8. Periyodik kontrol Periodical guidance
9. Düzenli ziyaret Regular visit
Ne kadar zaman alacağından emin ol/ Make sure how long it takes!
Uygulama Diğer il ve ilçelerdeki mühendisler uygulama boyunca bunlara dikkat edecektir.
Not Daha fazla bilgi için Bkz "İzleme"
155
Doğu Karadeniz Bölgesindeki Küçük ölçekli Çiftçilerin Yaşam Seviyelerinin İyileştirilmesi Projesi Model Proje PlanıModel Project Plan for the Project for Imrovement of Livelihood for Small-Scale Farmers in Eastern Black Sea Region
2007 2008Konular/ Subjects 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4Genel/ Common1. Yayım metaryeli hazırlama
Extension material making2. Plan Yapma
Schedule making3. Maliyet Paylaşım Planı
Cost share scheme study5. Ofis içinde tarlalarla ilgili kriter belirleme
Criteria making for fields in the office4. Oryantasyon çalışması hazırlığı
Preparation of orientation workshops6. Miktar Belirleme
Quantity finalization7. İhaleye girme
Bidding8. Metaryel alma ve dağıtma
Purchasing and distributing materials9. Uygulamaya geçiş
Input application10. Hayrat'taki meyve üreticilerine çalışma gezisi yaplıması
Study tour of fruit producers to HayratUğrulu1. Kivi gurubu/ Kiwi group
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulama
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Girdi temini/ Providing input
1.Destek sistemi temini 1.Providing material2.Fidan temini 2.Providing seedling
6. Bahçe tesisi Garden establishment
7. Fidelerin dikimi Planting seedlings
8. Periyodik kontrol Periodical guidance
9. Düzenli ziyaret Regular visit
2. Trabzon Hurması/ PersimmonGelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Fidan temini
Providing seedling6. Fidelerin dikimi
Planting seedlings7. Periyodik Kontrol
Periodical guidance8. Düzenli ziyaret
Regular visit3. Yaban mersini/ Blueberry
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulama
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Fide ve malzemelrin temini
Providing seedling & materials6. Fidelerin dikimi
Planting seedlings7. Bahçe tesisi
Garden establishment8. Periyodik kontrol
Periodical guidance9. Düzenli ziyaret
Regular visit4. El sanatları/ Handicraft
1. Toplantı düzenlemePrepare meeting
2. Guruplarla görüşme (konuların tespiti)Meeting the groups(determination of the subjects)
3. Şerit kurs açılmasıRibbon ourse opening
4. Gümüş kurs açılmasıSilver craft course opening
Ne kadar zaman alacağından emin ol/ Make sure how long it takes!
156
Doğu Karadeniz Bölgesindeki Küçük ölçekli Çiftçilerin Yaşam Seviyelerinin İyileştirilmesi Projesi Model Proje PlanıModel Project Plan for the Project for Imrovement of Livelihood for Small-Scale Farmers in Eastern Black Sea Region
2007 2008Konular/ Subjects 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4Kuruçam1. Trabzon Hurması/ Persimmon
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Fidan temini
Providing seedling6. Fidelerin dikimi
Planting seedlings7. Periyodik Kontrol
Periodical guidance8. Düzenli ziyaret
Regular visit2. Kivi gurubu/ Kiwi group
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Girdi temini/ Providing input
1.Destek sistemi temini 1.Providing material2.Fidan temini 2.Providing seedling
6. Bahçe tesisi Garden establishment
7. Fide dikimi Planting seedlings
8. Periyodik Kontrol Periodical guidance
9. Düzenli ziyaret Regular visit
3. Yaban mersini/ BlueberryGelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Fide ve malzeme temini
Providing seedling & materials6. Fide dikimi
Planting seedlings7. Bahçe tesisi
Garden establishment8. Periyodik kontrol
Periodical guidance9. Düzenli ziyaret
Regular visit4. Silaj/ Silage
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Girdi temini
Providing input3. Gübre uygulaması
Implementation of fertilizers4. Oryantasyon toplantısı
Orientation workshop5. Girdi temini
Providing input6. Gübre uygulaması
Implementation of fertilizers7. Oryantasyon toplantısı
Orientation workshop for machine8. Makinelerin teslimi
Delivery of machine9. Demonstrasyon
Demonstration5. Çilek/ Strawberry
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Dikim alanının hazırlanması
Preparation of planting place3. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation4. Girdi temini/ Providing input
1.Örtü malzemesi temini 1.Providing covering material2.Fidan temini 2.Providing seedling
5. Fidelerin dikimi Planting seedlings
6. Periyodik Kontrol Periodical guidance
7. Düzenli ziyaret Regular visit
8. Tarla Günü Field Day
9. Çiftçi gezileri Farmers' tour
6. El sanatları/ Handicraft1. Toplantı Düzenleme
Prepare meeting2. Guruplarla görüşme (konuların tespiti)
Meeting the groups (determination of the subjects)3. Gümüş kurs açılması
Silver craft course opening7. Arıcılık/ Beekeeping
1. Atölye çalışması yapmaPrepare workshop
2. Oryantasyon toplantısıO rientation workshop
3. İlkbahar ve sonbahar bakımıSpring and autumn care
2009 yılında/ In 2009
Eğer turfanda yetiştiricilik başarıya ulaşırsa işlemden geçmiş fideler çiftçilere dağıtılır/ Processed ready seedlings are distributed to farmers, if forced cultivation is successful.
157
Doğu Karadeniz Bölgesindeki Küçük ölçekli Çiftçilerin Yaşam Seviyelerinin İyileştirilmesi Projesi Model Proje PlanıModel Project Plan for the Project for Imrovement of Livelihood for Small-Scale Farmers in Eastern Black Sea Region
2007 2008Konular/ Subjects 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4Coşandere1. Yaban mersini/ Blueberry
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Fide ve malzeme temini
Providing seedling & materials6. Fide dikimi
Planting seedlings7. Bahçe tesisi
Garden establishment8. Periyodik kontrol
Periodical guidance9. Düzenli ziyaret
Regular visit2. Kivi gurubu/ Kiwi group
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Çukur açma
Digging holes3. Gübre uygulaması
Applying fertilizer4. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation5. Girdi temini/ Providing input
1.Destek sistemi temini 1.Providing material2.Fidan temini 2.Providing seedling
6. Bahçe tesisi Garden establishment
7. Fidelerin dikimi Planting seedlings
8. Periyodik kontrol Periodical guidance
9. Düzenli ziyaret Regular visit
3. Silaj/ SilageGelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Girdi temini
Providing input3. Gübre uygulaması
Implementation of fertilizers4. Oryantasyon toplantısı
Orientation workshop5. Girdi temini
Providing input6. Gübre uygulaması
Implementation of fertilizers7. Oryantasyon toplantısı
Orientation workshop for machine8. Makinelerin teslimi
Delivery of machine9. Demonstrasyon
Demonstration4. Çilek/ Strawberry
Gelişme/ Improvement1. Tarla kontrolü dahil oryantasyon toplantısı
Orientation workshop including field check2. Dikim alanının hazırlanması
Preparation of planting place3. Tarla hazırlığını kontrol etme
Check field preparation4. Girdi temini/ Providing input
1.Örtü malzemesi temini 1.Providing covering material2.Fidan temini 2.Providing seedling
5. Fidelerin dikimi Planting seedlings
6. Periyodik kontrol Periodical guidance
7. Düzenli ziyaret Regular visit
8. Tarla Günü Field Day
9. Çiftçi gezileri Farmers' tour
5. El sanatları/ Handicraft1. Toplantı düzenleme
Prepare meeting2. Guruplarla görüşme (konuların tespiti)
Meeting the groups(determination of the subjects)3. Gümüş kurs açılması
Silver craft course opening6. Alabalık/ Trout
1. Bilgi toplamaInformation collection
2. Oryantasyon toplantısıO rientation workshop
3. Bilgi değişimInformation exchange
2009 yılında/ In 2009
Eğer turfanda yetiştiricilik başarıya ulaşırsa işlemden geçmiş fideler çiftçilere dağıtılır/Processed ready seedlings are distributed to farmers, if forced cultivation is successful.
158
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Süreç 4 Uygulama Aşaması; b. Grup Desteği
Özet Süreç 2 de grup oluşturma ve talimatların açıklanmasıyla grup faaliyetleri başlamış
oldu. Bu bölümde uygulama aşamasındaki grup desteği faaliyetleri açıklanacaktır.
Metod,
Örnek
Süreç 4 uygulama aşaması; a. Destek faaliyetleri/İzleme bölümünde destek
faaliyetleri teknik açıdan açıklanır. Ayrıca destek faaliyetleri diğer açılardan da
önemlidir. Aşağıdaki tablo kuralların içeriğini gösterir.
Konu İçerik
Amaç Grup olarak belirli bir ürünü
üretme ve geliştirme
Faaliyet Planlama, koordinasyon ve
üretim
Kayıt Üye kayıtlarını ve kararlarını
kaydetme
Üye Köyde ürünü üretmek isteyen
herkes
Genel
Toplantı
Yılda bir (Şubat ayı)
çoğunluğun katılımıyla
Komite
üyeleri
Üç asil ve yedek üye, üye
kabul, koordinasyon, gerekli
kişilerle bağlantı
Şubat ayı sonunda bazı üyelere gerekli girdiler sağlanmış genel kurul toplantıları
yapılmıştır. Grupları güçlendirmek adına kurumsal destek izleme ve eğitimlerle
devam edecektir. Ancak, kadınlar yönetim kurulu oluşturma ve grup yönetme
konularında pek yatkın değildirler. Bunun nedeni kadınların erkek egemenliğinde
sahip oldukları geleneksel roldür; ev iş yapmak. Grup yönetiminin önemini
tartışmak gereklidir ve ayrıca gruba erkek üye almak düşünülmelidir.
Uygulama Diğer il ve ilçelerdeki mühendisler proje boyunca bunu uygulayacaktır.
Not Daha fazla bilgi için Bkz "Grup Talimatı".
Kadınlara destek konusunda "Çiftçiden Çiftçiye Yayım" başlıklı konuya bakınız.
159
Örnek: Grup Talimatı
Maçka İlçesi Coşandere Köyü Kivi Ürünü Grup Talimatı
Amaç Madde 1 Mavi yemiş üreticilerinin bir araya gelerek, köylerindeki Mavi yemiş Üretimini planlamak ve geliştirmektir. Görevleri Madde 2
a) Üyelerin ürettikleri ürünlerle ilgili planlama yapmak, b) Üyelerin eğitim ve yayım hizmetlerini koordine etmek, c) Üyelerin girdi temininde yönlendirici yardımlarda bulunmak, d) Grup ile Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ve/veya üretici birlikleri ile temas kurmak ve
işbirliği yapmak. Üyelik Şartları Madde 3 Coşandere köyü sınırları içerisinde Mavi yemiş üretimi yapmak isteyen herkes grup üyesi olabilir. Grup Organları Madde 4 Grup üyeleri kendi aralarında en az üç kişilik bir yönetim kurulu seçerler. Yönetim kurulunun görev süresi bir yıldır. Tutulacak Defterler Madde 5 Grubun defterleri şunlardır;
a) Karar defteri, b) Üye kayıt defteri.
Genel Kurul Madde 6 Genel kurul grup üyelerinden oluşur. Genel kurulun görev ve yetkileri şunlardır;
a) Yönetim kurulunu seçmek, b) Çalışma raporlarını incelemek, c) Yönetim kurulu raporlarını ibra etmek, d) Yönetim kurulunun teklif edeceği çalışma programını onaylamak.
Genel Kurulun Toplanma Şekli ve Zamanı Madde 7 Genel kurul toplantıları, toplantı gününden en az 15 gün önce gündemi, toplantı tarihi, yeri ve saati belirtilmek suretiyle mahalli usullerle yapılacak ilan ile yapılır. Genel kurul üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır. İlk toplantıda çoğunluk sağlanmazsa ikinci toplantı bir hafta sonra çoğunluk aranmadan aynı gündem ile aynı yer ve saatte yapılır. Olağan genel kurul toplantıları her yıl şubat ayı içinde yapılır. Yönetim Kurulunun Görev, Yetki ve Sorumlulukları Madde 8 Yönetim kurulu bir yıl için kendi üyeleri arasından seçtiği üç asil, üç yedek üyeden oluşur. Yönetim kurulunun görev ve yetkileri şunlardır;
a) Üye kabul etmek, b) Genel kurul gündemini tespit etmek, faaliyet raporlarını hazırlamak ve genel kurulu
toplantıya çağırmak, c) Gruba tahsis edilen veya temin edilen girdileri üyelerine dağıtmak, d) Eğitim programlarını tertip etmek, e) Ürün kalitesini yükseltmek için gerekli kişi, kurum veya kuruluşlarla işbirliği yapmak, f) Ürün pazarlamasını temin etmek için Üretici Birliği ve Kooperatiflerle işbirliği yapmak.
160
Bölüm Çoklu Tarımın Topluma Yayım Planı ve Uygulaması
Konu Süreç 4. Uygulama Aşaması; c. Tarla Değerlendirmesi
Özet Her gruba fidan ve gübre gibi girdiler sağlanırken bütçedeki limit yüzünden her
üyeye girdi sağlamak çok zordur. Bu yüzden de bazı öncelikler olmalıdır.
Metod,
Örnek
İyi durumdaki araziler daha öncelikli olurlar. Tarla değerlendirme kriterleri
sadece tarlanın fiziki yapısını değil çiftçinin ve bölgenin şartlarını da içermelidir.
Aşağıdaki tablo seçim kriterlerini gösterir. Bazı durumlarda kriterler ile ve
yöreye göre değiştirilebilir.
Tarla Değerlendirme Kriterleri
Kriterler Puanlar
Eğim Hafif (3) Orta (2) Çok (1) Toprak Derinliği Çok (3) Orta (2) Az (1)
Toprak Yapısı Hafif (3) Orta (2) Ağır (1) Sulama Durumu Evet (2) Hayır (0) -
Güneşlenme Durumu
İyi (3) Orta (2) Az (1)
İkamet Sürekli (2) Sezonluk (1) -
Yükseklik 300m altında (3) 300-500m (2) 500m üstünde (1)
Sahip olunan arazi
0-10 da (3) 10-20 da (2) 20 da fazla (1)
Yaş 40 dan az (3) 40-60 (3) 60 fazla (1)
Katkı Payı ödemesi
Öder (o) Ödeyemez (x) -
Meslek Çiftçi (2) Diğer (0) -
Toplam - - -
Uygulama İl ve ilçedeki mühendisler uygulamayı bu şekilde yapacaklardır.
Not
161
Eğitimlerin Planlanması ve Uygulanması
Bu bölüm, projedeki deneyimlere dayanarak yayım personeli için seminer, çiftçiler için
çalışma gezisi planlama ve düzenleme yöntemi hakkında bilgi verir.
Seminer
• Seminer Hazırlıkları
• Yayımcılar için Seminer Uygulaması
• Seminerin Değerlendirmesi
Çiftçi Çalışma Gezisi
• Çiftçiden Çiftçiye Yayım
• Çiftçiler için Çalışma Gezisi Planlanması
• Çiftçi Çalışma Gezisi Değerlendirmesi
163
Bölüm Eğitimlerin Planlanması ve Uygulanması
Konu Seminer Hazırlıkları
Özet Eğitimlerin/seminerlerin içerik ve amaçları karar merkezi tarafından
belirlenmelidir. Daha sonra, detaylı plan (içerik, eğitmen ve kursiyer, plan, vb.)
hazırlanır. Ardından, sorumlu olan kişiler gerekli hazırlıklara başlar.
İlk olarak seminerin hedefi belirlenmelidir. Daha sonra, içerik, ders, tarih,
katılımcı, yer ve yöntem planlanmalıdır. Seminerin uygulama planı ilgili kişilere
bildirilmelidir. Hazırlıklar tek tek yazılıp işaretlenmelidir.
Metod, Örnek
DOKAP-TARIM projesinde seminerler il ve ilçe tarım müdürlüklerinde çalışan kişiler
için yapılmıştır. Seminerin amacı, ziraat mühendislerin ya da teknisyenlerinin
(yayımdan sorumlu olanlar) çoklu tarımı yaymak için gerekli olan teknik ve bilgiye
kavuşturulmasıdır.
DOKAP-TARIM semineri içerik taslağı yapıldı. Daha sonra, uygulama planı bu
içeriğe bağlı olarak; içerik, tarih, dersler, katılımcılar, yer ve yöntem de dahil
hazırlanmıştır. İçerik örneği ve seminer planı ekte sunulmuştur.
Liste seminer hazırlıkları için yapılmıştır. Diğer işler için benzer bir liste
yapılabilir.
Item / Madde Remarks / Açıklama
Preparation of Curriculum / Programın Hazırlanması
Arrangement of Lecturers / Eğitmenlerin kararlaştırılması
Preparation of Text, Slide, etc. / Doküman, slayt vb. hazırlanması
*** / ***
Önemli esaslar şöyledir; uygun yer ve zamanın belirlenmesi, içerik ve
konuşmacıların ayarlanması, kursiyerlerin seçilmesi, ve çalışanlarla iyi iletişim.
Seminerler şartlara uygun olarak yapılan değişikliklerle gerçekleştirilmiştir.
Uygulama İl tarım müdürlüğü yayımcıların kapasite gelişimi için gerekli olan bir eğitim planı
hazırlamalıdır.
Liste seminer için kullanılabilir başka faaliyetler için de benzer bir liste
kullanılabilir.
Not Seminer planı ve içeriği, ve ayrıca kontrol listesi bir sonraki sayfadadır.
164
Örnek: Amaç Seminer
Amaç
Ziraat mühendisleri (yayımcı) çoklu tarımı yayma konusunda yeterli bilgi ve tekniğe sahip.
Hedef ve Zaman
Birinci yılda (2007) hedef her bir ildeki 9 ziraat mühendisi. Bunun içinde il koordinatörleri de olabilir (1 koordinatör+ 8 mühendis).
İkinci yıl (2008), temel hedef yayım alanlarından sorumlu 4 ziraat mühendisi. Üçüncü yılda (2009) diğer 4 ziraat mühendisi eğitilecek.
2007: 3 kursiyer x 6 il x 5 gün x 3 defa 2008: 4 kursiyer x 6 il x 5 gün x 4 defa 2009: 4 kursiyer x 6 il x 5 gün x 4 defa
Genel İçerikler ve Metot
2007 yılında, hedef alanların seçim metodu ve yayım projelerinin yürütülmesi için planlama metodunu da içeren genel bir çiftlik geliştirme fikri benimsenecek.
2008 ve 2009’da, proje’nin yapısı,yayım metodu ve teknik konular öğrenilecek.
Eğitimler ders, gezi ve uygulamalardan oluşacak.
Eğitmenler, proje personeli, il ziraat mühendisleri, üniversite ve enstitüler’den gelen uzmanlardan seçilmeli.
Kursiyerlerin başarı derecelerini öğrenmek için eğitimlerin sonunda bir testin yapılması gerekir. Kursiyerlerin seminerler hakkındaki değerlendirmeleri sonraki seminerler için faydalı olacaktır.
Her ilin eğitim programı (her mühendis için 5 hafta) Koordinatör Zir.
Müh 1 Zir.
Müh 2 Zir.
Müh 3 Zir.
Müh 4 Zir.
Müh 5 Zir.
Müh 6 Zir.
Müh 7 Zir.
Müh 8 2007-1 1. Genel
● ● ●
2007-2 1. Genel
● ● ●
2007-3 1. Genel
● ● ●
2008-1 2. Projenin Yapısı
● ● ● ●
2008-2 3. Yayım metodu
● ● ● ●
2008-3 4. Teknik konular
● ● ● ●
2008-4 5. Teknik konular
● ● ● ●
2009-1 2. Projenin Yapısı
● ● ● ●
2009-2 3. Teknik konular
● ● ● ●
2009-3 4. Teknik konular
● ● ● ●
2009-4 5. Teknik konular
● ● ● ●
165
Yer
2007’de, seminer Trabzon’da yapılacak. 2008’den itibaren seminerler diğer il merkezlerinde yapılabilir.
2007/08 Seminer Programı
1’inci: Ekim. 29 - Kasım. 02 2’inci: Ocak. 21 - Ocak. 25 3’üncü: Şubat. 04 - Şubat. 08
Ayrıntılı Konular
Konu 1. 2. 3. 4. 5. Çiftlik Geliştirme (Genel) Japonya’da Kırsal Kalkınma ● Türkiye’de Kırsal Kalkınma ● Türkiye’de Tarımsal Araştırma ve Yayım ● Japonya’da Tarımsal Araştırma ve Yayım ● Japonya’da Tarımsal Kooperatifler ● Türkiye’de Tarımsal Kooperatifler ● Yaklaşım Katılımcı Yaklaşım ● ● Cinsiyet Yaklaşımı ● ● Grup Oluşturma ● ● Yayım Metodu ● ● Proje Planlama ve Uygulama Hedef Alanların Seçimi ● ● Proje Yapısı (PAÇ metodu) ● ● Maliyet tahmini, bütçe düzenleme ● Projeyi İzleme ve Değerlendirme ● Araştırma Çiftlik Araştırma ● Toprak Analizi ● Pazar Araştırması ● Cinsiyet Analizi ● Teknik Bilgi Çoklu Tarım ● Ürünlerin Kombinasyonu ● Ürünlerin Pazarlanması ● Özel Konulara Yönelik Teknik Bilgi Kivi ● ● Çilek ● ● Mavi yemiş ● ● Seracılık ● ● Sılaj yapımı ● ● Arıcılık ● Alabalık yetiştiriciliği ● Vs. ●
166
Örnek: Seminer Planı
Seminer Planı
• Amaç: İl ve ilçe ziraat mühendislerinin çoklu tarımın yayımı konusunda
kapasitelerinin geliştirilmesi.
• Eğitmen: JICA uzmanları, Eş uzmanlar, Bakanlık, üniversite ve enstitülerden uzmanlar
• Katılımcılar: 6 ilin tarım ilçe müdürlüklerinden 3 ziraat mühendisi (toplam 18 mühendis)
• Süre: 5’er gün, 3 defa
• Tarih: 1’incisi: 30 Ekim- 2 Kasım (4 gün) (ulusal bayram)
2’incisi: 28 Ocak - 01 Şubat, 1 (5 gün)
3’üncüsü: 11 - 15 Şubat (5 gün)
• Yer: Ofisin toplantı salonu (Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü)
• Program: (5 gün; 11 - 15 Şubat) Saat Konu Eğitmen Materyal, vs.
1. gün 11:00-11:30 Açılış, Projenin tanıtımı Haydar 11/02 11:30-12:00 Ön-değerlendirme Nishiya Anket 13:00-14:00 Çoklu tarım Nishiya Slayt 14:00-15:00 Katılımcı yaklaşım Kuwahara Slayt 15:00-16:00 Proje tasarımı Kuwahara Slayt 2. gün 09:00-10:00 Japonya’da kırsal kalkınma Nishiya Slayt, Video 12/02 10:00-11:00 Türkiye’de kırsal kalkınma Nihat Slayt 11:00-12:00 Tarımsal pazarlama Dr. Hasan
AYYILDIZ (KTÜ) Slayt
13:00-14:00 Japonya’da tarımsal yayım Nishiya Slayt 14:00-15:00 Trabzon’da tarımsal yayım Ali Kemal YILDIZ
(Trabzon İl Müd.) Slayt
15:00-16:00 Tartışma (tarımsal gelişme) --- 3. gün 09:00-10:00 Kivi Sedar Slayt 13/02 10:00-11:00 Çilek Nihat Slayt 11:00-12:00 Arıcılık Zekai Slayt 13:00-14:00 Mavi yemiş Sedat Slayt 14:00-15:00 Ahududu, Böğürtlen Haydar Slayt 15:00-16:00 Sılaj Coşkun Slayt 16:00-16:30 Sera Baba Slayt, Video 4. gün 09:00-10:00 Model alanların seçimi Nishiya Slayt 14/02 10:00-11:00 Model projelerin planlanması Kuwahara, Nihat Slayt 11:00-12:00 Demonstrasyon ve Denemelerin
planlanması Baba Slayt
13:00-16:00 Tipik yerlere alan gezisi --- 5. gün 09:00-10:00 Tartışma (yayım projesi) --- 15/02 10:00-11:00 Eylem Planı Cemil Slayt 11:00-12:00 Eylem Planı Haydar Slayt 13:30-14:30 Yoklama ve değerlendirme Nishiya Test, Anket
167
Konu ve alt başlıklar Konu Eğitmen Alt başlıklar
Açılış, Projenin tanıtımı Haydar, Cemil
Projenin ana hatları (slâyt) Projenin ilerleyişi (slâyt)
Ön değerlendirme Nishiya Kursiyerlerin mevcut durumu (anket) Çoklu tarım Nishiya Çoklu tarımın ana hatları (slâyt)
Çoklu tarımın gerekliliği (slâyt) Katılımcı yaklaşım Kuwahara Proje Akış Çizelgesi’nin ana hatları (slâyt)
Workshoplardaki problem şeması (slâyt) Grup tartışması (slâyt)
Proje Tasarımı Kuwahara Proje Tasarım Şeması ve Eylem Planı (slâyt) İzleme ve değerlendirme (slâyt)
Japonya’da kırsal kalkınma
Nishiya Bir köye bir ürün hareketi (video) Michi-no-Eki (video) JICA’nın kırsal kalkınma destek politikası (video)
Türkiye’de kırsal kalkınma
Nihat, Haydar
Trabzon’daki deneyimler (slâyt) Ordu-Giresun Projesi’nin deneyimleri (slâyt)
Tarımsal pazarlama Mehmet (19 Mayıs ünv.)
Tartışma --- Türkiye ve Japonya’nın kırsal kalkınma yönünden karşılaştırılması üzerine tartışma
Japonya’da tarımsal yayım
Nishiya Tarımsal yayımın tarihçesi (slâyt) Mevcut tarımsal yayım sistemi (slâyt) Geçim şartlarının iyileşmesi (video)
Trabzon’da tarımsal yayım
Ali Kemal (Trabzon İl Müd.)
Tarımsal yayımın tarihçesi (slâyt) Mevcut tarımsal yayım sistemi (slâyt) Tarımsal yayım önündeki sınırlamalar (slâyt)
Tartışma --- Türkiye ve Japonya’nın tarımsal yayım yönünden karşılaştırılması üzerine tartışma
Kivi Nihat, Sedat
Kivinin genel özellikleri (slâyt) Kivi üretim metodu (slâyt) Trabzon’da Kivi Üreticileri Birliği (slâyt)
Çilek Cemil Çileğin genel özellikleri (slâyt) Çilek üretim metodu (slâyt)
Arıcılık Zekai Arıcılığın genel özellikleri (slâyt) Arıcılık metodu (slâyt) Trabzon’da Arıcılar Birliği (slâyt)
Mavi yemiş, ahududu, böğürtlen
Haydar, Cemil
Mavi yemiş vb. genel özellikleri (slâyt) Mavi yemiş vb. üretim metodu (slâyt)
Silaj Coşkun Silajın ana hatları (slâyt) Mısır ve ot Silajı (slâyt) Silaj yapım metodu (slâyt) p
Sera Cemil (Baba)
Düşük maliyetli seranın ana hatları (video) Düşük maliyetli seranın avantajı (slâyt)
Tipik yerlere alan gezisi Model alanlara gezi (tartışma) Demonstrasyon alanlarına gezi (inceleme)
Model alanların seçimi Nishiya Model alan seçim metodu (slâyt) Projeden örnek (slâyt)
Model projelerin planlanması
Nihat (Kuwahara)
Workshop (slâyt) Gurup oluşturma (slâyt) Proje planlaması (slâyt)
Demonstrasyon ve Denemelerin planlanması
Baba Hedef ürünlerin seçimi (slâyt) Demonstrasyon ve denemelerin uygulanması (slâyt)
Yoklama ve değerlendirme
Nishiya Kursiyerler için başarı testi (test kâğıdı) Seminerlerin kursiyerler tarafından değerlendirilmesi
(anket)
168
Örnek: Seminer Denetim Listesi
Check List for Seminar / Seminer Denetim Listesi
Item / Madde
Remarks / Açıklama
Preparation of Curriculum / Programın Hazırlanması
Communication with MARA on Curriculum / Programla Alakalı Bakanlıkla İrtibat Kurulması
Confirmation of Communication between MARA and Provincial Agriculture Directorates / Bakanlık ve il müdürlükleri ile program hakkında irtibat kurulup kurulmadığının teyidi
Confirmation of Trainees from Each Province / Her ilden gelecek kursiyerlerin teyidi
Arrangement of Lecturers / Eğitmenlerin kararlaştırılması
Arrangement of Seminar Room / Seminer odasının belirlenmesi
Arrangement of Transportation (for field inspection) / Ulaşımın kararlaştırılması (alan incelemesi için)
Arrangement of Accommodation if necessary / Gerekirse kalacak yerin kararlaştırılması
Preparation of Text, Slide, etc. / Doküman, slayt vb. hazırlanması
Preparation of Necessary Materials / Gerekli materyalin hazırlanması
Preparation of Trainee List / Kursiyer listesinin hazırlanması
Preparation of Forms for Pre-evaluation, Final evaluation, & Test / Ön ve son değerlendirme için form ve testin hazırlanması
Preparation of Certification / Sertifikasyon hazırlığı
Preparation of Lunch (and Tea) during Seminar / Seminerler sırasında öğle yemeği (ve çay) hazırlama
Arrangement of Field Inspection / Alan incelemelerinin kararlaştırılması
Preparation of Training Room with Necessary Instruments / Eğitim salonunun gerekli enstrümanla donatılması
Note: Check 1st column when completed. Bitince 1. sütunu kontrol edin.
169
Bölüm Eğitimlerin hazırlanması ve uygulanması
Konu Yayımcılar için Seminer Uygulaması
Özet Bu bölümde, teknik seminerlerin uygulama konuları sıralanmıştır.
Metod,
Örnek
DOKAP-TARIM projesindeki seminerler aşağıdaki esaslara göre uygulanmıştır.
・ Seminer planı, içeriği ve amacının başlangıçta açıklanması
・ Birbirlerini kolayca tanımaları için eğitici ve kursiyerlerin seminerin başında kendilerini tanıtmaları
・ Zamanla ilgili yapılan değişikliklerin hemen ve eksiksiz bildirilmesi
・ Ders süresi, soru cevap ve tartışma konularının ayarlanması
・ Katılımcıların dikkatini çekmek ve yoğunlaşmalarını sağlamak için etkileyici sunular ve çıktıların hazırlanması
・ Katılımcıların tutumlarını gözlemleyerek ders konularının içerik ve hızının belirlenmesi
・ Ders konuları ve uygulamaların etkili bir şekilde harmanlanması
・ Dersler arasında dinlenme zamanı ayarlama
・ Çay ve öğle yemeğinin ayarlanması Gerekli malzemelerin hazırlanması.
・ Seminer sonunda verilmek üzere seminerde gösterilen tüm derslerin yer aldığı bir CD hazırlama
・ Seminer sonunda tüm katılımcıları sertifika ile ödüllendirme
Uygulama
Not DOKAP-TARIM seminer malzemeleri eğitim raporları dosyasında yer alır ayrıca
elektronik ortamda CD ye kaydedilmiştir. Gereken tüm bilgiler proje ofisindedir.
170
Bölüm Eğitimlerin hazırlanması ve uygulanması
Konu Seminerin Değerlendirmesi
Özet Ön değerlendirme seminer katılımcılarının analizi için gereklidir.
Katılımcıların fikirleri ve önerileri son değerlendirme için alınmalıdır. Onların
söyleyeceği her şey seminerin başarısı ve gelişmesi için önemlidir.
Metod, Örnek
Ön değerlendirme ve son değerlendirme anketleri katılımcılar tarafından
doldurulur.
Ön değerlendirmenin amacı katılımcıları analiz etmek olduğundan katılımcılar
hakkında genel bilgiler (yaş, cinsiyet, iş deneyimi, vb.), şu anki görevleri ve
seminerden beklentileri sorulur.
Son değerlendirme seminerle ilgili düşüncüler ve yorumları almayı amaçlar.
Alınan fikirler seminerin geliştirilmesi adına gerekeceğinden bir an önce analiz
edilmelidir.
Seminer sonunda başarı testi uygulamak katılımcıların ne öğrendiklerini anlamak
için gereklidir. Testin içeriğinde seminerdeki önemli noktalar olmalıdır. Test
yaprak testi veya alıştırma şeklinde olabilir.
Soru anketi ve test sonuçları en kısa zamanda analiz edilmelidir. Plan, uygulama
ve değerlendirme sonuçları raporda bir araya getirilmelidir.
Uygulama Seminerin gelişmesi için değerlendirme sonuçlarının dönütleri önemlidir.
Not Projedeki soru anketi ve testlerin sonuçları Eğitim Raporları halinde derlenmiştir.
171
Örnek: Ön-değerlendirme
Eğitim: DOKAP-TARIM Seminer 1C Tarih: **/**/2008
Adı, Soyadı: ___________________________
Soru 1 Katılımcı Hakkında Bilgi
Yaş ( ); Cinsiyet (Erkek / Kadın); Çalıştığı Kurum ( ) Çalışma Alanı ( ) Tarım Bakanlığındaki çalışma süresi / TKB ( yıl)
Soru 2 Asıl göreviniz nedir açıklayınız.
Soru 3 Görevde karşılaştığınız zorluklar nelerdir?
Soru 4 Hizmet alanınızdaki tarım potansiyelini açıklayınız.
Soru 5 Bu seminerden beklentileriniz nelerdir?
172
Örnek: Sonu Değerlendirme
Eğitim Sonu Değerlendirme
Eğitim: DOKAP-TARIM Seminer 1C Tarih: **/**/2008
Soru 1 Seminerle ilgili düşünceleriniz nelerdir?
Soru 2 Seminer konularını nasıl değerlendiriyorsunuz? (En iyi beş konuyu seçiniz)
1)
2) 3) 4) 5)
Soru 3 Seminer konusundaki önerileriniz nelerdir?
Soru 4 Seminer süresince bir sorunla karşılaştınız mı?
Soru 5 İleriki seminerlerden beklentileriniz nelerdir?
173
Bölüm Eğitimlerin hazırlanması ve uygulanması
Konu Çiftçiden Çiftçiye Yayım
Özet Çiftçiden çiftçiye yayım sistemini teşvik etmek için yayımcılar çiftçi grupları
arasında ve grup içinde bilgi paylaşımını sağlamalıdır. Bu sistemde yayımcılardan
bilgi alan kilit çiftçiler öğrendiklerini kendi çevrelerine iletirler. Böylece etkili bir
yayım sistemine ulaşılmış olur.
Metod, Örnek
Çiftçi grupları oluşturmanın amaçlarından biri de yayımla uğraşan kişilerin yetersiz
kaldığı durumlarda etkili bir yayım sistemi kurmaktır. Mevcut yayım kuruluşları
çiftçilerin bireysel olarak yapılan taleplerine yeterince karşılık verememektedir.
Yayımcılar yalnızca çiftçi gruplarına destek sağlar. Teknik destek gruplara ya da
gruplardaki kilit kişilere verilir, daha sonra verilen bilgiler diğer çiftçilere ulaştırılır.
Farklı bölgelerdeki grupların iletişimi onları motive etmek adına iyi bir avantajdır.
DOKAP-TARIM projesinde kadın grupları temsilcileri için gümüş işlemeciliği
konusunda çalışma gezisi düzenlenmiştir. Gezinin ardından geziye katılan kadınlar
diğer grup üyelerine gezi hakkında bilgi vermiş ve kendi aralarında tartışmışlardır.
Daha sonra, proje ofisinde üç model alandan gelen kadın gruplarının katılımıyla
bilgi alış veriş toplantısı düzenlenmiştir. Toplantı sonrasında kadınlardan çeşitli
konularda talepler alınmıştır.
ÇÇalalışışma gezisima gezisi(kilit kişiler)
AAççııklama toplantklama toplantııssıı(grup üyeleri)
Bilgi alBilgi alışış veriverişşi toplanti toplantııssıı(tüm gruplar)
Belirli faaliyetlerBelirli faaliyetler(grup üyeleri)
Uygulama Yayımcılar bu tür etkili yayım sistemlerini göz önünde bulundurmalıdır.
Not Ilerleyen sayfalarda kadına yaklaşım konusunda örnekler verilmiştir.
174
Çalışma Gezisi ve Diğer Faaliyetler
Gümüş işlemeciliği konusunda yapılan çalışma gezisi, her model alandan 3'er bayan
toplam 9 bayanın katılımıyla gerçekleştirildi. Gezi planı eş uzmanlar ve Halk Eğitim Merkez
(HEM) tarafında ortaklaşa yapıldı. Gezide HEM atölyesi, kurs sınıfı, halk eğitim bünyesinde
verilen bir kurs (Hasır kursu), aynı şekilde verilen Kazaz kursu. Geziye katılanlar gümüş
işlemeciliği konusunda bilgi edinip tartışma fırsatı buldular.
Çalışma gezisinin ardından, iki köyde geziye katılan kadın grubu liderleri proje ekibi
desteğiyle bir açıklama toplantısı düzenlediler. Grup liderleri, bu toplantıda diğer grup
üyelerine geziden öğrendikleri önemli noktaları açıkladılar. Daha sonra, bir sonraki dönem
faaliyet planlarını tartıştılar.
Ardından, proje ekibi liderliğinde bir bilgi alış verişi toplantısı düzenlendi. Iki model
alandan kadın grupları toplantıya iştirak ettiler. Grup temsilcileri (liderleri) eylem
planlarını açıkladılar. Gruplar oluşturarak sorunları ve muhtemel çözümler, el işi kurslarıve
devam edip etmeyecekleri konularında tartışma yaptılar.
Aynı toplantıda, kadınlardan çilek konusunda eğitim talebi de gelmiş, iki model alanda
da proje ekibinin yardımıyla bir günlük çilek yetirştirciliği eğitimi verilmiştir.
175
Sonuç olarak, bu çalışma gezisi, grup liderlerini eğitme ve onların edinmiş oldukları
bilgileri diğer grup üyelerine aktarma ardından da başka yerlerden gelen gruplarla bilgi alış
verişi yapma adına önemli bir adım, önemli bir fırsattır. Diğer bir deyişle, kaynakların
sınırlı olmasından ötürü sadece grup liderlerine teknik destek verilmiş fakat grup liderleri
aracılı ile bilgi aktarımı sağlanmıştır. Tartışmalarda, kadınlar yeni faaliyetler için motive
edilmiş, başka konularda da eğitim alma fırsatını kazanmışlardır.
176
Bölüm Eğitimlerin Planlanması ve Uygulaması
Konu Çiftçiler için Çalışma Gezisi Planlanması
Özet Belirli konulardaki çalışma gezisi çiftçiler için doğrudan eğitim yöntemidir. Bu
geziler onlara kendi aralarında ilgili oldukları konuları tartışma olanağı sağlar.
Çalışma gezisi uygulayıcıları, hedef çiftçiler, konular, ziyaret yeri ve zamanı gibi
konuları içeren etkili bir plan hazırlamalıdırlar.
Seminer için kullanılan listeye benzer bir liste hazırlıkların takibi için kullanılabilir.
Çiftçilerin ilgisi çekmek için biraz eğlence gereklidir.
Metod, Örnek
DOKAP-TARIM proje ekibi birçok konuda çalışma gezileri düzenlemiştir.
• Ot silajı demonstrasyonu Burada amaç silaj konusuna ilgi duyan çiftçilere silaj yapım metotlarını göstermektir. Demonstrasyona çoğunlukla silaj grubu üyeleri katılmıştır.
• Peyzaj fidanı yetiştirmenin anlatılması Amaç peyzaj fidanı yetiştirmek isteyen çiftçilere nasıl yapılacağını açıklamaktır. Bazı çiftçiler yetiştirmeye başlamıştır.
• Örnek bahçe ziyaretleri Amaç, kivi, mavi yemiş, ahududu ve böğürtlen gibi yeni meyve türlerinin uygulamalarını yerinde göstermektir. Çiftçilerin zihninde bu meyvelerle ilgili bir fikir oluşturmak için güzel bir fırsattır.
• Çilek yetiştirme ve pazarlaması konulu gezi Amaç, çilek yetiştirmeye yeni başlayan çiftçilere iyi bir örnek bahçe göstermek ve pazarlama konusunda onları aydınlatmaktır. Bu gezide çiftçiler yalnızca çilek bahçesi değil yerli çilek satışı yapılan çeşitli marketler de ziyaret edilmiştir.
• Kadınlar için gümüş işlemeciliği konulu çalışma gezisi Amaç, kadın gruplarının kilit üyelerinin gümüş işlemeciliği yapan atölyeler ve satış yerlerini ziyaret ederek teşvik edilmesidir. Gezi sonrası geziye katılanlar kendi grup üyelerine ve diğer alanlardaki kadın gruplarına gezi hakkında açıklamalar yapmışlardır.
Yapılan bu çalışma gezilerinin asıl amacı çiftçilere gerçek ve yerinde bilgiler
sunmak ve onları farklı uğraşlara teşvik etmektir. Geziler, çiftçilere yalnızca
çeşitli ürünlerde teknik bilgi vermekle kalmayıp grup faaliyetleri ve pazarlama
konularında farkındalık yaratmaktadır.
Uygulama
Not
177
Bölüm Eğitimlerin planlanması ve uygulanması
Konu Çiftçi Çalışma Gezisi Değerlendirmesi
Özet Çalışma gezisi sonunda katılımcılar tarafından bir anket doldurulur. Sonuçlar
çalışma gezilerinin başarı ve gelişimi için gereklidir.
Metod, Örnek
Son değerlendirme çalışma gezisi sonunda anket olarak katılımcılara
uygulanmalıdır. Sorular katılımcıların yaşı, adresi, cinsiyeti, işi ve görüşlerinin de
olduğu genel sorular şeklinde olmalıdır. Düşünceler ve öneriler en kısa sürede
değerlendirilmeli ve gelişim planı bu sonuçlara göre yapılmalıdır (anket soruları
ekte gösterilmiştir).
Uygulama
Not
178
Örnek: Değerlendirmesi
Çalışma Gezilerinin Değerlendirmesi
Çalışma Gezisi: ____________________________________, Tarih: ________________
Adı, Soyadı: _____________________________, Adres (Köy): ____________________ Yaş: __________, Bay/Bayan: ______________
Soru 1 Çalışma gezisine neden katıldınız?
Soru 2 Çalışma gezisi sırasında karşılaştığınız ürünleri daha önce gördünüz mü?
Soru 3 Çalışma gezisinden beklentiniz nedir?