dolaŞim sİstemİ
DESCRIPTION
DOLAŞIM SİSTEMİ. Prof. Dr. Alpaslan GÖKÇİMEN Adnan Menderes Üniversitesi Tıp FAKÜLTESİ Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı. Kan ve lenf dolaşımı olarak iki sistemden ibarettir. Kan dolaşım sistemi (Kalp-Arterler-Kapiller-Venler) olmak üzere kapalı bir sistemdir. Elastik arter - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/1.jpg)
DOLAŞIM SİSTEMİDOLAŞIM SİSTEMİ
Prof. Dr. Alpaslan GÖKÇİMENProf. Dr. Alpaslan GÖKÇİMEN
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Adnan Menderes Üniversitesi Tıp FAKÜLTESİ Histoloji ve Embriyoloji FAKÜLTESİ Histoloji ve Embriyoloji Anabilim DalıAnabilim Dalı
![Page 2: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/2.jpg)
Kan ve lenf dolaşımı olarak iki sistemden Kan ve lenf dolaşımı olarak iki sistemden ibarettir.ibarettir.
Kan dolaşım sistemi (Kalp-Arterler-Kapiller-Venler) olmak üzere kapalı bir sistemdir.
Elastik arterElastik arter
Musküler arterMusküler arter
ArteriyolArteriyol
Kapiller
Büyük venBüyük ven
Orta venOrta ven
Küçük ven-Küçük ven-musküler musküler venül-post venül-post kapiller venülkapiller venül
![Page 3: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/3.jpg)
KalpKalp: Kanı pompalayan musküler bir kesedir.
![Page 4: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/4.jpg)
ArterlerArterler: : Kalpten pompalanan kanı vücuda dağıtan iletici damarlardır.
![Page 5: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/6.jpg)
KapillerlerKapillerler: Arterlerin getirdiği temiz kanın boşaldığı kılcal damar ağıdır.
Kapiller duvarı çok ince olduğundan geçirgendir ve kan ile dokular arasında madde değişmesine imkan verir.
![Page 7: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/7.jpg)
VenlerVenler:: Kapiller damarlardan geçen kanı toplayan ve kalbe geri getiren damarlardır.
Lenf Dolaşım SistemiLenf Dolaşım Sistemi:: Dokularda ve kapalı tübüllerde başlar ve lenfatik kapillerlerin birleşmesiyle değişik çapta lenf damarları oluşur.
En büyükleri kalbe yakın büyük venlere açılırlar ve böylece dokulardaki sıvı kan dolaşımına katılmış olur.
![Page 8: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/8.jpg)
ARTERLERARTERLERKanı kalpten kapillere taşıyan arterler üç gruba ayrılır.
Bunlar sırasıyla1-Elastik Arterler1-Elastik Arterler ((İİletici letici AArterler):rterler): Büyük çaplı
arterlerdir. Aorta, karotid ve iliak arterler bu guruptadır. Yapısında elastik fibriller hakimdir. Bu nedenle taze iken sarı renkte görülür.
2-Musküler Arterler2-Musküler Arterler (Dağıtıcı (Dağıtıcı AArter):rter): Orta ve küçük çapta pek çok arter bu tiptedir. Yapısında düz kas hakimdir.
3- Arteriol:3- Arteriol: Çapı 3mm den daha az olan arterler olarak adlandırılmaktadır.
![Page 9: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/9.jpg)
Arterlerin duvarında iç içe geçmiş üç tabaka Arterlerin duvarında iç içe geçmiş üç tabaka
bulunur içten dışa doğru:bulunur içten dışa doğru:
A-Tunika İntima (interna):A-Tunika İntima (interna): En içteki tabaka
olup üç alt tabakadan meydana gelmiştir. Bunlar;
i).Endotel Tabakası:i).Endotel Tabakası: Tek katlı yassı
epitelden ibarettir.
ii).Subendotel Tabakası:ii).Subendotel Tabakası: Tipik gevşek bağ
dokusu olup bol miktarda uzunlamasına seyirli
kollajen ve elastik lifler içermektedir.
iii).Membrana elastika interna:iii).Membrana elastika interna: Kalın
nakışlı elastik membran.
![Page 10: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/10.jpg)
B-Tunika Mediya (Orta tabaka):B-Tunika Mediya (Orta tabaka): En kalın
tabakadır. Damar tipine göre elastik lif veya düz kas
yapıya hakimdir. Bu tabakada bağ dokusu lifleri ve
düz kas lifleri dairesel seyirlidir.
C-Tunika Adventisya (C-Tunika Adventisya (EksEksterna):terna): Dış tabaka
bağ dokusundan yapılmıştır. Kollajen ve elastik lifler
uzunlamasına seyirlidir.
![Page 11: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/11.jpg)
1.ELASTİK ARTER1.ELASTİK ARTER LER( LER(BÜYÜK ÇAPLI BÜYÜK ÇAPLI ARTERLER)ARTERLER)
Aorta A. Karotis
A. PulmonalisA. Subklavia
A. İliaka Çapı 1 cm den fazladır, A-Tunika İntima (interna),A-Tunika İntima (interna),
i) Endotel Tabakası,i) Endotel Tabakası,ii) Subendotel Tabakası ii) Subendotel Tabakası iii) Düz kas hücreleriiii) Düz kas hücreleri
B-Tunika Mediya (Orta tabaka) B-Tunika Mediya (Orta tabaka) Düz kas ve elastik laminaDüz kas ve elastik lamina
C-Tunika Adventisya (C-Tunika Adventisya (EksEksterna)terna) Bağ dokusu,elastik liflerBağ dokusu,elastik lifler
![Page 12: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/12.jpg)
AA- - Tunika İntima:Tunika İntima: İntima tabakası musküler artere göre daha kalındır.
i). Endotel:i). Endotel: Yassı – Poligonal hücrelerden oluşan ve duvarın iç
yüzünü kesintisiz döşeyen epitel tabakasıdır. Mezensimden köken alır.Endotel hücrelerinin belirli yaşam süreleri vardır.Dökülen hücrelerin yerine mitoz ile yenileri alır.
![Page 13: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/13.jpg)
Aorta, monkey H&E
Şekilde görüldüğü gibi elestik tip damarlarda tunika intima ve tunika adventisya oldukça incedir.Özellikle tunika intimanın dış sınırları tunika mediyadan tam olarak ayrılamamaktadır.Bu şekilde dikkatimizi çeken bir özellik mediya tabakasındaki elastik laminalar diğeri ise adventistada gözlenen vaza vazorumlardır.
![Page 14: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/15.jpg)
ii). Subendotel:ii). Subendotel:
Uzunlamasına seyirli kollajen ve elastik lifler,
damarın ritmik kasılma ve gevşemelerinde önemli
rol oynar.
Tunika mediya sınırında elastik lifler yoğunlaşarak
membrana elastika internayı yapar.
Fakat mediyada da elastik lameller bol olduğundan
M elastika interna’yı ayırtetmek zordur.
![Page 16: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/17.jpg)
B) Tunika mediya:B) Tunika mediya:
Elastik fibrillerin oluşturduğu dairesel lameller
aralarında pencere şeklinde aralıklar bırakarak üst
üste oturan membranlar oluştururlar.
Elastik membranlar arasında düz kas ve ince
kollejen lifler ile glikozaminoglikan ara madde yer alır.
Elastik membranların sayısı yaşla birlikte artar (Yeni
doğanda 40, erişkinlerde 70 adet).
Düz kas hücreleri de dairesel seyirlidir ve elastik
membranlara tutunurlar.
![Page 18: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/18.jpg)
Aorta, rabbit Toluidine Blue
Elastik arterden alınan bir kesit görüntüsü. Şekilde hücre ve kollajen liflerin boyandığı elastik liflerin boya
tutmadığı rahatlıkla gözlenmektedir.
![Page 19: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/19.jpg)
C) T.Adventisya:C) T.Adventisya: Oldukça ince gevşek bağ dokusudur.Başlıca kollajen fibril ve elastik fibrilden oluşur.Bu fibriller uzunlamasına seyirlidir. Aralarında az miktarda düz kas hücreleri yer alır. Adventisya çevre yağ ve bağ dokusu ile karışır. Arada kesin bir sınır yoktur.Büyük arterlerin adventisya’sında damarı
besleyen damarlar bulunur. Bunlara vazo vazorum denir.Ayrıca damara giren sinirlere vazo nervoza denir.
![Page 20: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/21.jpg)
Aort AnevrizmasıAort Anevrizması
Sfilitik AnevrizmaSfilitik AnevrizmaAbdominal Anevrizma; Ateroskleroz Abdominal Anevrizma; Ateroskleroz
durumunda aort duvarının zayıflaması durumunda aort duvarının zayıflaması sonucunda ortaya çıkar. Ciddi bir sonucunda ortaya çıkar. Ciddi bir komplikasyon, anevrizmanın patlaması ve komplikasyon, anevrizmanın patlaması ve hemen sonrasında gelişen ölümdür.hemen sonrasında gelişen ölümdür.
![Page 22: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/22.jpg)
Musküler=Orta Tip ArterlerMusküler=Orta Tip Arterler
2-10 mm çapında2-10 mm çapında İntima: Endotel, bağ doku, düz kas İntima: Endotel, bağ doku, düz kas
hücreleri, belirgin membrana elastika hücreleri, belirgin membrana elastika internainterna
Mediya: Düz kas, kollajen lifler, az Mediya: Düz kas, kollajen lifler, az miktarda elastik liflermiktarda elastik lifler
Adventisya: Gevşek bağ dokusu, az Adventisya: Gevşek bağ dokusu, az miktarda elastik liflermiktarda elastik lifler
![Page 23: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/23.jpg)
Membrana Elastika Eksterna:Membrana Elastika Eksterna: Mediya ile adventisya arasında bulunan dış elastik membrandır.
![Page 24: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/24.jpg)
Tunika Mediya:Tunika Mediya:
En kalın tabakadır.
Başlıca dairesel seyirli
düz kas hücrelerinden
yapılıdır.
Kas hücreleri arasında
bu hücrelerin ürünü olan
proteoglikan ara madde ile
az miktarda kollejen bulunur.
Düz kas hücreleri
birbirine gap-gunctionlarla
bağlıdır.
![Page 25: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/27.jpg)
KÜÇÜK ÇAPLI ARTERLERLERKÜÇÜK ÇAPLI ARTERLERLER
Arter tipleri içinde sayıca en çok olan
arterlerdir.
Çapları 0.1-2 mm arasında değişir.
İntima: Endotel, bağ dokusu, düz kas,
membrana elastika interna
Tunika mediya: Düz kas (8-10 adet) arterin en
belirgin özelliğidir. Kollajen lifler bulunur.
Adventisya: Geşek bd, az miktarda elastik lifler
![Page 28: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/28.jpg)
Artery, human H&E
![Page 29: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/29.jpg)
ARTERİYOLARTERİYOL Çapı 10-100 mikrometre arterlerdir. İntima: Endotel, bağ dokusu, düz kasMediyada: Arteriyol duvarında damar çapına göre
2-3 sıra düz kas hücresi bulunur.Adventisya: İnce bağ dokusu kılıfı Metaarteriol (prekapiller arteriol) duvarında
sirküler seyirli bir tek düz kas hücresi bulunur ve sfinkter görevi yapar.
![Page 30: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/30.jpg)
T.İntimada:T.İntimada: Endotel ve subendotel bulunur.Membrana elastika İnterna küçük arteriyollerde bulunmaz.
Üç tabaka duvara sahip küçük kan damarları.a: Küçük bir lenfatik damarb: Küçük ven (very thin muscle; pale c.t.). c: Küçük arter (pink muscle; yellow c.t.).
![Page 31: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/31.jpg)
T.Mediya: T.Mediya:
2-3 sıra dairesel seyirli düz kas hücrelerinden
oluşur.
Kas tabakasının kalınlığı arteriol çapı ile ilgilidir.
Metarteriyolde bir tek kas hücresi bulunur ve
metarteriyolün kapillere ağızlandığı yerde sfinkter
görevi yapar.
![Page 32: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/32.jpg)
T.Adventisya:T.Adventisya:
Bağ dokusundan bir dış tabakadır.
Yaklaşık mediya kalınlığındadır.
Çevre bağ dokusu ile kaynaşır.
Arteriollerin vazokontraksiyonu veya
vazodilatasyonu büyük damarlardan gelen kana karşı
periferik direnci değiştirerek kan basıncının
ayarlanmasında önemli rol oynar.
Elastikiyet büyük arterlerdeki kadar önemli değildir.
Arteriyolde endotel hücreleri tight-gunctionlar ile
birbirine bağlıdır.
Dolayısiyla arteriyol duvarı geçirgen değildir.
![Page 33: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/33.jpg)
KAPİLLERLERKAPİLLERLER Kapiller Damarların Genel Özellikleri:Tek katlı yassı epitel ile bazal zardan ibaret bir
duvar yapısına sahiptir.Yassı epitele endotel denir. Kapillerlerin ortalama çapı 4-10 mikron kadardır. Enine kesitlerinde 2 veya 3 endotel hücresi
damar lümeni kuşatır.
![Page 34: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/34.jpg)
Endotel hücreleri arasında
(zonula okludens)* tipi bağlantılar
vardır ve bunun fizyolojik önemi
vardır.
Kapiller damarların duvarının
dışında adventisyel hücreler
(perisitler) bulunur.
![Page 35: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/35.jpg)
Kapillerler endotel hücre duvarının Kapillerler endotel hücre duvarının
yapısına göre üçe ayrılıryapısına göre üçe ayrılır 1-Kesintisiz1-Kesintisiz
2-Pencereli (Fenestratalı) 2-Pencereli (Fenestratalı) 3-Sinuzoidal3-Sinuzoidal
![Page 36: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/36.jpg)
![Page 37: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/37.jpg)
1-Kesintisiz Kapiller1-Kesintisiz Kapiller: : Kas, timus, kemik, akciğer ve sinir dokusunda olduğu gibi vücudun en yaygın kapiller tipidir.Endotel tabakası kesintisizdir.Endotel altında kesintisiz bazal membran mevcuttur.Endotel hücreleri yanyana veya üst üste binecek şekilde yerleşmişlerdir.
![Page 38: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/38.jpg)
Böylece endotel sitoplazması
lümeni kesintisiz bir tabaka
olarak kuşatır.Endotel hücreleri oldukça
yassı ve incedir.Ancak çekirdeğin bulunduğu
yer lümene doğru kabarıklık
yapar.
![Page 39: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/39.jpg)
Endotel hücrelerinin organelleri çekirdek çevresindeki sitoplazma bölgesinde yer alırlar.Periferde sitoplazma oldukça azdır ve organelleri de azdır. Kaveol denen çukurcuklar ve veziküller, maddeleri sitoplazma boyunca iki yönlü olarak taşırlar.Sitoplazmanın içindeki veziküller kaveolin proteini ile kaplıdır.
![Page 40: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/40.jpg)
fffffffff
![Page 41: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/41.jpg)
2-Pencereli (Fenestratalı) Kapiller:2-Pencereli (Fenestratalı) Kapiller: Böbrekler, barsaklar ve endokrin organlarda bulunur. Bu kapiller tipinde endotel hücre tabakasında por denilen delikler bol bulunur. Bazı porlar hücre zarından daha ince bir diyafram ile kapatılmıştır. Bazal zar kesintisizdir.
![Page 42: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/42.jpg)
Bu tip kapillerler su transportunun fazla olduğu dokularda görülür. Madde geçişi çok hızlıdır. Bazı kapillerlerde porların diyaframının eleğe benzediği bildirilmiştir. Porlar madde geçişinin en yoğun olduğu yerlerdir.
![Page 43: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/43.jpg)
Fenestratalı kapillerin elektron mikrografı (X 13.000). F: Fenestrata.
Fenestratalı kapillerin büyük büyütmedeki görüntüsü (X 54.000)
![Page 44: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/44.jpg)
3-Sinuzoidal Kapiller3-Sinuzoidal Kapiller:: Çok ince duvarlı, diğer kapillerlerden daha geniş çaplı (30-40 mikron) düzensiz lümenlidir.Bu tür kapillerde kan akışı daha da yavaştır.Endotel hücreleri aralıklı yerleştiği için endoteli kesintilidir.Endotelin altında bazal zar kesintili veya yoktur.
![Page 45: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/45.jpg)
Duvarında endotel hücrelerinden başka makrofajlar
(fagositik hücreler) de bulunur. Bulunduğu organlar Karaciğer-Dalak-Kemik iliğidir. Doku ile kan arasındaki alış veriş kapiller duvarının
yapısı sayesinde oldukça kolaylaşmıştır.
![Page 46: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/46.jpg)
![Page 47: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/47.jpg)
![Page 48: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/48.jpg)
![Page 49: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/49.jpg)
İnsan vücudunda kapiller şebekenin yüzey alanı
takriben 6000 metrekaredir.
Bu değer total aorta çapının 800 katı kadardır.
Aortada kanın akış hızı ortalama 320 mm/sn iken
kapillerde 0,3mm/sn dir.
Kapiller şebekede kanın akış hızı çok yavaş
olduğundan kan ile dokular arasında madde
değişimi kolayca gerçekleşir.
![Page 50: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/50.jpg)
Kapiller duvarından madde geçişinde üç yol izlenir.
Bunlar sırasıyla;Bunlar sırasıyla;
1-Pinositoz yolu,
2-Porlardan ve
3-Endotel hücrelerinin arasındaki bağlantıların
açılmasıyla gerçekleşmektedir.
![Page 51: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/51.jpg)
Kapillerin Fonksiyonları:Kapillerin Fonksiyonları:Kapillerlerin en önemli fonksiyonlarını üç alt başlık
altında incelemek uygundur. Bunlar;1. Geçirgenlik (Permeabilite): Kapillerler
doku ile kan arasında oksijen, karbondioksit ve çeşitli metabolitleri geçişim bölgeleridir.
Bu değişim gerçeğinin henüz tam olarak Bu değişim gerçeğinin henüz tam olarak mekanizması aydınlatılmamış olsa da, üzerinde mekanizması aydınlatılmamış olsa da, üzerinde
uzlaşılan bu işlemin üç olası mekanizmayla uzlaşılan bu işlemin üç olası mekanizmayla gerçekleştiğidir. gerçekleştiğidir.
Bunlar;a.Komşu endotel hücreleri arasındaki yarıklar,b.Pencereli kapillerdeki geçiş delikleri ve c.Endotel hücrelerini boydan boya kat eden pinositotik veziküllerdir.
![Page 52: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/52.jpg)
2. Metabolik İşlevleri: Kapiller endotel hücreleri oldukça geniş bir işlevsel kapasiteye sahiptir.
a.Anjiyotensin I’in anjiyotensin II’ye dönüşmesi,b. Bradikinin, seratonin, PG ler, nörepinefrin, trombin’in
biyolojik olarak reaksiyon vermeyen bileşiklere dönüştürülmesi,
c. Lipoproteinlerin, endotel hücrelerinin yüzeyindeki enzimler tarafından TG lere ve kolesterole parçalanması ve
d. Kapiller damarların örtüsü olan endotelin damar tonusu üzerinde etkisi olduğu düşünülen bir takım vazokonstriktif (Endotelin) veya vazodilatatör (NO) sentez ettiği bildirilmektedir.
![Page 53: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/53.jpg)
3. Antitrombojen İşlevi:
Endotel hücreleri döküldüklerinde, açıkta kalan
subendotelyal bağ dokusu trombositlerin
agregasyonuna sebep olur.
Endotel hücreleri kanın subendotelyal bağ
dokusuyla temasını önleyerek antitrombojenik
etki gösterir.
![Page 54: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/54.jpg)
VENLERVENLER
Aynı çaptaki arterlere göre daha ince duvarlı
ve lümenleri daha geniştir.
Duvarının inceliği musküler ve elastik liflerin
büyük oranda azalmasına bağlıdır.
Venler arterlerden daha çok sayıda
olduklarından venöz sistemin kapasitesi daha
fazladır.
![Page 55: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/55.jpg)
![Page 56: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/56.jpg)
Venler arterler gibi üç tabakadan ibarettirVenler arterler gibi üç tabakadan ibarettirTunika İntima:Tunika İntima: İnce bir tabakadır, endotel
ile subendotelden oluşur. Tunika Mediya:Tunika Mediya: Az sayıda dairesel seyirli
düz kas ve bol kollajen liflerden yapılıdır. Zayıf gelişme gösteren bir tabakadır. Bazı venlerde bulunmaz.
Tunika Adventisya:Tunika Adventisya: En kalın tabakasıdır. Bağ dokusu yapısındadır. Bol kollajen ve elastik liflerden oluşur. Bu lifler uzunlamasına seyirlidir.
Bazı büyük venlerde uzunlamasına seyirli düz kas demetleri bulunur. Fakat venlerin duvarında bağ dokusu hakimdir. Venler çaplarına göre gruplandırılır.
![Page 57: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/57.jpg)
Bu üç tabaka birbirlerinden keskin sınırlarla
ayrılmaz. Tüm tabakaları arterlere göre gevşek düzendedir.
Bu nedenle kanla dolu olmadığı zaman büzülmeye
eğilimlidir. Venler, postkapiller venül, müsküler venül, küçük
ven, orta ven, büyük venler olmak üzere
sınıflandırılır.
![Page 58: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/58.jpg)
Superior & inferiorvena cava
Pulmonary trunk & aorta
1.1.Büyük Venler: (V.cava superior ile Büyük Venler: (V.cava superior ile inferior,V.Porta)inferior,V.Porta)
![Page 59: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/59.jpg)
External and internal jugular, brachial & femoral veins
External and internal carotids, brachial & femoral arteries
2 - 9 mm ~ 4 mm
1.1.Orta Büyüklükteki Venler:Orta Büyüklükteki Venler:
![Page 60: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/60.jpg)
~ 10-50 µm ~ 30 µm
1.1. Venüller:Venüller:
![Page 61: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/61.jpg)
![Page 62: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/62.jpg)
Postkapiler venülPostkapiler venül
10-50 mikron10-50 mikron İntima: Endotel, perisitİntima: Endotel, perisit
![Page 63: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/63.jpg)
Musküler venülMusküler venül
50-100 mikron50-100 mikron İntima: Endotel,perisitİntima: Endotel,perisitMediya: 1-2 düz kasMediya: 1-2 düz kasAdventisya: Gevşek bdAdventisya: Gevşek bd
![Page 64: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/64.jpg)
Küçük venKüçük ven
0.1-1 mm0.1-1 mm İntima: Endotel, bd, 2-3 düz kasİntima: Endotel, bd, 2-3 düz kasMediya: 2-3 düz kasMediya: 2-3 düz kasAdventisya: Gevşek bağ dokusuAdventisya: Gevşek bağ dokusu
![Page 65: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/65.jpg)
Orta venOrta ven
1-10 mm1-10 mm İntima: Endotel, bd, düz kas, internal İntima: Endotel, bd, düz kas, internal
elastik membranelastik membranMediya: Düz kas, kollajen liflerMediya: Düz kas, kollajen liflerAdventisya: Mediyadan daha kalın gevşek Adventisya: Mediyadan daha kalın gevşek
bağ dokusubağ dokusu
![Page 66: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/66.jpg)
Büyük venBüyük ven
1 mm>1 mm> İntima: Endotel, bağ doku, düz kasİntima: Endotel, bağ doku, düz kasMediya: 2-15 düz kasMediya: 2-15 düz kasAdventisya: Mediyadan kalın gevşek bağ Adventisya: Mediyadan kalın gevşek bağ
dokudoku
![Page 67: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/67.jpg)
Ven Kapakcıkları: Çapı 2 mm’nin üzerindeki venlerde intima
tabakasının içe doğru kıvrılması ile oluşan yarım ay şeklinde karşılıklı iki kapak bulunur.
Kapaklar intima katlantısı olduğundan yüzeyinde endotel tabakası ortasında elastik liflerden zengin subendotel bulunur.
Kapakcıklar özellikle alt eksremite venlerinde çok sayıda bulunur.
Kapakçıkların serbest ucları kalbe yöneliktir.Kapakcık ile venin kalbe doğru olan duvarı
arasında kalan bölgeye valv sinusu denir.
![Page 68: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/68.jpg)
![Page 69: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/69.jpg)
![Page 70: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/70.jpg)
![Page 71: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/71.jpg)
![Page 72: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/72.jpg)
AYNI ÇAPTAKİ ARTER VE VENİN AYNI ÇAPTAKİ ARTER VE VENİN KARŞILAŞTIRILMASIKARŞILAŞTIRILMASI
Yanyana seyreden arter ve venin enine kesitlerine bakıldığında bunları birbirinden ayırmak oldukça
kolaydır.
![Page 73: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/73.jpg)
![Page 74: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/74.jpg)
![Page 75: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/75.jpg)
KALPKALPRitmik kasılmalar yaparak kanı pompalayan
muskular bir kesedir. Duvarı üç tabakadan oluşur, bunlar sırasıyla;
1. Endokardiyum2. Miyokardium 3. Epikardiyum tabakasıdır.
![Page 76: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/76.jpg)
1. Endokardiyum: Kalbin içini döşeyen parlak
ince bir zardır.
Atriumlarda kalın ventriküllerde daha incedir.
Kan damarlarının kalbe girip çıktığı yerlerde
damarın intima tabakası ile devam eder.
Endokardiyum üç laminadan oluşur.
a) Endotel: Tek katlı yassı epiteldir.
b) Subendotel:Gevşek bağ dokusudur
c) Subendokardiale: Gevşek bağ dokusudur
Sinirler damarlar ve Purkinje lifleri bulunur.
![Page 77: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/77.jpg)
![Page 78: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/78.jpg)
2. Miyokardium: Kalp kası denilen modifiye çizgili kastır. Kalp kası hücreleri iki tiptir.
1. Kontraktil hücreler,2. İmpuls üreten ve ileten hücreler
Kalp kası atriumlarda ince ventriküllerde kalındır.
Atrium dış bölümünde kaslar transvers ve oblik seyirlidir.
Atriumun iç bölümündeki kaslar her iki atriumda birbirinden bağımsız olarak dış tabaka kaslarına dik açı yaparak düzenlenirler.
En içteki kaslar atriumun avrukula bölümünde bir kabartı yapar (m.pektinatum).
.
![Page 79: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/79.jpg)
![Page 80: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/80.jpg)
![Page 81: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/81.jpg)
Ventrikül kasları değişik yönlerde seyrederek bir çok tabakalar yaparlar erişkinde kompakt bir kitle oluşturan kas lifleri embriyoda süngersi bir ağ şeklindedir.
En içteki kalp kasları kalbin fibröz iskeletine tutunmaktadır.
3. Epikardiyum: Kalbin en dışını örten seröz bir zardır.
![Page 82: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/82.jpg)
Kalbin Fibröz İskeleti: Kalp yapılarını destekleyen, kalp kası ve kalp kapakcıklarının bağlandığı fibröz bağ dokusudur. 1- Septum membranozum, 2- Trigonum fibroza 3- Annuli fibrozum (fibröz halka) oluşmuştur.1- Septum Membranozum: Ventriküler septumun fibröz bölümüdür. Aponevroza benzer2- Annuli fibrozum: Aorta, pulmoner arter ve atrioventriküler kanal cevresindeki fibröz dokudur.3- Trigonum fibroza: Annuli fibroza ile ostium atrioventrikularis arasındaki üçgen biçimi fibröz dokudur.
![Page 83: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/83.jpg)
Purkinje LifleriPurkinje Lifleri
İnterventriküler septumun her iki yanını İnterventriküler septumun her iki yanını döşeyen endokardiyumun altında uzanırdöşeyen endokardiyumun altında uzanır
Kalp kasından ayırt edilebilirlerKalp kasından ayırt edilebilirlerLifin çevresinde yerleşmiş az sayıda Lifin çevresinde yerleşmiş az sayıda
miyolifleri vardırmiyolifleri vardırÇapları daha geniştirÇapları daha geniştirAsetilkolinesteraz için(+)Asetilkolinesteraz için(+)Glikojen içerirlerGlikojen içerirler
![Page 84: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/84.jpg)
Özelleşmiş Kalp Kası HücreleriÖzelleşmiş Kalp Kası Hücreleri
Atriyum duvarında ve interventriküler Atriyum duvarında ve interventriküler septumda yerleşiktirlerseptumda yerleşiktirler
Peptit salgılarlar: Atriopeptin, atriyal Peptit salgılarlar: Atriopeptin, atriyal natriüretik polipeptit, kardiyodilatin, natriüretik polipeptit, kardiyodilatin, kardiyonatrinkardiyonatrin
Bu hormonlar sıvı ve elektrolit dengesini Bu hormonlar sıvı ve elektrolit dengesini sağlayıp kan basıncını azaltırlarsağlayıp kan basıncını azaltırlar
![Page 85: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/85.jpg)
Lenfatik Damar SistemiLenfatik Damar Sistemi
İnterstisyel sıvıdan aşırı ekstraselüler sıvıyı İnterstisyel sıvıdan aşırı ekstraselüler sıvıyı uzaklaştırıp KVS’e geri gönderirler.uzaklaştırıp KVS’e geri gönderirler.
MSS, göz, iç kulak ve kemik hariç tüm MSS, göz, iç kulak ve kemik hariç tüm vücudumuzda bulunurlar.vücudumuzda bulunurlar.
Dokuda kör uçlu lenfatik kapiller şeklinde başlar.Dokuda kör uçlu lenfatik kapiller şeklinde başlar. Daha sonra lenfatik damarlara ve lenfatik Daha sonra lenfatik damarlara ve lenfatik
kanallara boşalırlar.kanallara boşalırlar. Bu kanallarda internal jugular ve subklaviyan Bu kanallarda internal jugular ve subklaviyan
venlere boşalırlar. venlere boşalırlar.
![Page 86: DOLAŞIM SİSTEMİ](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062301/56815849550346895dc5a031/html5/thumbnails/86.jpg)