คอลมน เลาเรองคนปนเรองงาน โดย HR BURAPA เผยแพร ในหนงสอพมพ ภาคใตโฟกส รายสปดาห
ตอนท 36 -- 17 เทคนคการฝกใหตนเองมความคดเชงสรางสรรคและคดอยางเปนระบบ
สวสดครบฉบบนผมขอเขยนเรอง เทคนคการฝกใหตนเองมความคดเชงสรางสรรคและคดอยางเปนระบบ ทมาของบทความน มาจากเหตการณในหองเรยน(การสอนนสตปรญญาตร) วชา Human Resource Information System โดยระหวางการสอนผมไดแชรผลงานในปกอนๆ จนถงปปจจบน เพอใหนสตไดมโอกาสเปรยบเทยบกบผลงานของตนเองกบของคนอน ผมเปดขอมลของนสตตางคณะทผมสอนใหพวกเขาดดวย สาระสาคญ คอ วธการนาเสนอรายงานกลม และหลกการทาขอสอบอยางไรใหมคณภาพ จนกระทงมนสตคนหนงเขานงรอจนผมสอนเสรจ แลวเขามาพรอมกบคาถามทเขาสงสยวา “อาจารยครบ ผมเขาใจแลววาทาไมผมจงยงไมเกงเทาทควร เพราะผมคดแตตามวธการของตนเอง ซงไมรอบดาน ไมคอยใชความคดทหลากหลาย เหนของคนอนๆ แลวผมยงหางไกล อาจารยพอจะมวธแนะนาอยางไร เพอใหผมฝกเปนนกคด และมความคดเชงสรางสรรคไดบางครบ” งานนผมตองใชเวลาในการแนะนานสตคนดงกลาวอยประมาณครงชวโมง เพอสอนเทคนค การปฏบตจรงใหเขาด เพอใหเขาไดเหนถงวธการและเทคนคของผมทใชมาตลอดระยะเวลา ตงแตสมยนเรยน จนมาถงการทางานในสมยปจจบน
อยางไรกตาม เพอใหเกดประโยชนสงสด ผมจงขอนาสงทสอนเขามาถายทอดเปนบทความอกครงหนง พรอมทงไดเขาไปคนควาขอมลเพมเตม ทเวบไซต Novabizz.com เพอหาคาอธบายรายละเอยดเกยวกบสมองของคน มาประกอบเนอหาของผมเพมเตม ในเวบนเขาบอกวา ความจรงเกยวกบสมองของคนเราไวนาสนใจ สมองมนษยทางานอยตลอดเวลา ไมวาหลบ หรอตน แตการทางานในแตละสวนจะแตกตางกน
Figure 1 อางอง http://www.novabizz.com/NovaAce/Brain.htm
ความจรงแลว คนสวนใหญ ควรจะเรยนรเรองสมอง เพอไปโฟกสทความฉลาด (Intelligence) คนเราจะเกงนนเราตองมทกษะทจบตองไดหลายอยาง เชน เราใชทกษะในการตดสนใจเรอง ตาง ๆ การใชความรสกนกคด สมองเรานนมสลบซบซอนมาก ซงถาไดรบการพฒนาไดสมบรณแบบ สมองจะมความสามารถ ทจะเรยนร และมประสบการณมากขน ขณะเดยวกนกเกบขอมล ใสกลบเขาไปในสมอง ทาใหสมองมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ประสบการณทเราไดมานน ทาใหพฤตกรรมการตอบสนอง ของเราตอสงแวดลอมเปลยนแปลงไปดวย
ผมไดลองคดเอาเนอหาบางสวนจากเวบไซตน มาใหอานกนนะครบ กลาวกนวา สมองของเราเปนสงมหศจรรยมาก เพราะมเซลลประสาทสามารถทจะเกบขอมล แปลขอมลทเขามาเปนคลนกระแสไฟฟา แลวเกบไวเปน ประสบการณอยในสมอง เปรยบไดกบ คลนไฟฟาทโทรทศนรบเขามา แลวแปลออกมาเปนภาพบนจอใหเราเหน คลนสมอง หรอคลนไฟฟาในสมองจะ
เปนตวกาหนดลกษณะ ของสงทเรารบร ไมวาจะเปนลกษณะทางกายภาพ สตปญญา อารมณ ความรสกนกคด ความรสกตว และอน ๆ ประสบการณทเกดขนน ยงสรางสนามกระแสไฟฟาทเฉพาะเจาะจง อยางเชน สนามกระแสไฟฟาทเฉพาะ สาหรบคณตศาสตร หรอเฉพาะสาหรบดนตร ศาสนา หรออนๆ ซงจะรบแตกระแสไฟฟาทเหมอน ๆ กนเขามาอยในสนามเดยวกน
ทฤษฎของขนตอนททาใหคนเราเกดความคดทนาไปสความสาเรจอยางละเอยดวา ขนตอนแรก เรมจากคนเราเกดความคดสรางสรรค คดโครงการ หลงจากนนจะประสบปญหา กพยายามหาทางแกไขปญหา บางครงอาจจะเหนอยลาจนหมดกาลงใจ ถงกบคดจะยกเลก โครงการ แตในทสดทางแกปญหาทด และถกตอง กผดขนมาเองโดยไมคาดฝน ขนตอนเหลานอธบายไดวา ในสมองของเราขณะท เราเบอหนาย และอยากจะเลกทาสงทคดไว จตใตสานกของเรากคอย ๆ เอาชนสวนขอมลแตละอยางมาประกอบกนเหมอนกบภาพตอ แลวในทสดกไดคาตอบออกมา ความคดรเรม หรอความคดสรางสรรคของนกวทยาศาสตร หรอศลปนแบบน เปรยบไดกบเดกปญญาออนแตมความสามารถพเศษ คอ อย ๆ ความคดสรางสรรค หรอคาตอบกออกมาเอง โดยมความแตกตางอยทวา ความคดสรางสรรคของนกวทยาศาสตรจะดาเนนตอไปได ในขณะทเดกปญญาออนแตมความสามารถพเศษ เพยงแครคาตอบแตไมสามารถจะทาอะไรไดมากไปกวานน
ความฉลาด หรอ ความสามารถเฉพาะดานอยางเชน ภาษา เกดจากวงจรของกระแสไฟฟาของเซลลประสาทในสมองของเรานนเอง ซงมาจากพฒนาการของสมองทนาเอาขอมลจากสงกระตน และการตอบสนองตอสงกระตนเกบเขามาเปนโครงสรางของความร เหมอนเรา เกบขอมล (save) ไวในคอมพวเตอร ซงเราสามารถจะเรยกขนมาใชเมอไรกได ธรรมชาตจะคอย ๆ ทาใหเรามความสามารถ หรอมความฉลาดขนเปนลาดบ ตามชวงเวลาของพฒนาการ หรอระยะเวลาทเหมาะสม
สมองขางซาย จะมหนาท คดอยางเปนเหตเปนผล มสามญสานก การจดระบบ การดแลรายละเอยด และการทางานทจะตองทาทละอยาง การควบคมเกยวกบ ภาษา ตวเลข สญลกษณตาง ๆ การแสดงออก (expression) การวเคราะห การพด การเขยน
สวนสมองขางขวา มหนาทเกยวกบ ความคดสรางสรรค จนตนาการ สญชาตญาณ การสงเคราะห ศลปะ ดนตร และเรอง ของทศทาง เปนสวนทคอนขางผอนคลาย เปนสมองทเปนจตใตสานกมากกวา ในขณะทสมองขางซายเปนสวนทอยในจตสานก สมองขางขวา
จะทาหนาทสราง กระบวนการตาง ๆ อยางรวดเรว สามารถทาอะไรหลาย ๆ อยางในเวลาเดยวกน ซงตรงกนขามกบ สมองขางซาย ทจะทาไดทละอยาง สมองขางขวา จะมองภาพแบบรวม ๆ มากกวา เจาะรายละเอยด เหมอนสมองขางซาย สมองขางขวา มหนาทเกยวกบ การรบร เขาใจ (reception) มากกวา สมองขางซาย ททาหนาทเกยวกบ การแสดงออก
Figure 2 อางอง www.drawmeanidea.com
17 เทคนค สการฝกใหตนเองมความคดเชงสรางสรรคและคดอยางเปนระบบ การคดเชงระบบ (Systems Thinking) เปนกระบวนการคดถงสงใดสงหนง ทมองภาพรวมอยาง เปนระบบ ม
สวนประกอบยอยๆ โดยอาศยการคดในรปแบบโดย ทางตรงและโดยทางออม การคดเชงระบบจงเปนวธการคดเชงบรณาการเพอขยายขอบเขตการคดของเราทมตอเรองนนๆ ออกไป โดยไมดวนสรปหรอตดสนใจ แตพจารณาเรองนนอยางละเอยดถถวนทกมมมอง เปดโอกาสใหความคดของคนเราไดมการเชอมโยง เพอหาความเปนไปไดใหมๆ ไดมมมองใหมๆ เหนแนวทางแกปญหาทดกวาสรางสรรค รวมทงใหเหนความสมพนธแบบเชอมโยงระหวางเรองนน กบปจจยอนทเกยวของ ดงนนการคดเชงระบบจงเปนสงสาคญขนพนฐานของมนษยทกคน
ความคดสรางสรรค (Creative Thinking) เปนกระบวนการคดทมใชพรสวรรค แตเปนสงททกคนสามารถฝกและพฒนาขนมาได โดยกระบวนการพฒนา จะอยเหนอจตสานก ตองพฒนาใน 3 ดาน คอ รางกาย , จตวญญาณ และสมอง การพฒนาสมองโดยการฝกใหคด แบบสรางสรรค เชน การใชสมองซกขวาเชอมโยงกบสมองซกซาย การฝกการคดนอกกรอบ การฝกการคดทางบวก หรอการฝกการคดแบบรเรม คลองตว ยดหยน และละเอยดลออ ฯลฯ
ตอไปนจะเปนหลกการและวธการของผมทนามาใชสอนลกศษย โดยผมขออธบายตามแผนภาพ ดงตอไปน
Figure 3 17 เทคนค สการฝกใหตนเองมความคดเชงสรางสรรคและคดอยางเปนระบบ
เทคนค วธการ / รายละเอยด
(1) คยกบผร หรอ กร ในสายงานเฉพาะดาน
www.sallychang.info
ใหสนทนา สอบถามจากผร คยกบผรใหเยอะๆแลวไอเดยมนตอยอดไดเอง??
สงทคณจะไดจากผร(คนเกง) คอ ดแบบอยางทเขาประสบความสาเรจ ดทศนคตทคดเปนแบบผชนะ ดมนใจในตนเอง(สงกวาคนทวไป) มพลงกายพลงใจทยงใหญ มความทรหดอดทน ซงเปนคณสมบตทเหนอกวาคนอน
ขอสาคญ คนเกง ทเปนคนด ดวยนน เราควรจะเลอกสนทนาดวยใหไดมากจานวนทสด
(2) อานความรจากหลากหลายสาขา
ไมดารงตนเปนคน “นาเตมแกว” อยายดตดกบความรเพยงสาขาเดยว ยงมความรอก
เยอะมากๆทคณไมร ตองมนสยรกการอาน เพราะความรไมมวนหมด มอย
ทงชวชวตของคนเรา เขาเรยกสงวา เรยนรตลอดชวต (Life Long Learning)
ความรทหลากหลาย จะทาใหสมองเราเปดกวาง พรอมรบสงใหมๆ
(3) อานเอกสารจากภาพโมเดล ความคดตางๆ
www.guides.lndlibrary.org
การอานความรจากแผนภาพ โมเดล หรอทฤษฎ จะทาใหเราสามารถมองเหนวธการคดเชงระบบ ทองอยกบแนวคด และทฤษฎตางๆ
การอานชวประวตประวตของผนา เจาของทฤษฎตางๆ ตงแตวยเดก จนถงวนทเขาสามารถสรางทฤษฎขนมาได
การอานคาคม สภาษต สานวน หรอบทกลอนตางๆ เพอใหเรามทกษะดานการเลอกใชภาษาพดและภาษาเขยน
เทคนค วธการ / รายละเอยด
(4) คดออกมาเปน Flow หรอ Mindmap
www.mindtools.com
การคดเปนแผนผงการไหล(Flow) เสมอนกบการคดตอยอดออกไปเรอยๆ ใหไดมากทสด จนกวาจะคดไมออก จะทาใหเราสามารถฝกสมองและจดจา
การคดเปนผงมโนภาพหรอแผนผงความคด ถอวาเปนวธหนงทชวยบนทกความคดเพอใหเหนภาพความคดทหลากหลายมมมองทกวางและชดเจนกวาการบนทกทโดยยงไมจดระบบระเบยบความคดใดๆ (วกพเดย)
การคดของคนเราบางชวง จะสญเสยสมาธ วธการนจะทาใหสมองไดคด ไดทางานเหมอนตนไมทแตกกงกานสาขาออกไปเรอยๆ
(5) ฝกเลนเกม ใชความคด เพอฝกสมอง
www.buysku.com
การเลนเกมตงแตเลกๆ นน มความสาคญตรงทชวยใหเราฝกสมอง ไดความสนกและเกดความเพลดเพลน ซงจะเปนตนทนของเราในการฝกคด ฝกแกปญหา ในอนาคตได
ตวอยางคนทประสบความสาเรจและเลนเกม คอ วอรเรน บฟเฟต มหาเศรษฐอนดบตนของโลก ยามวาง กนชวนเพอนมตรสหายทเปนมหาเศรษฐ เหมอนกน คอ บลล เกตส เลนเกมไพบรดจกบบลล เกตสผานทางระบบออนไลน (เพอลบสมองมากกวาเพอการพนน)
(6) ฝกคดใหตางจากคนอนๆ (หาเอกลกษณ)
www.michaelhyatt.com
คนทคดตาง มกจะมคณสมบตพเศษ คอ เปนคนทรกและใสใจกบการรเรมสงใหมๆ อยเสมอ
ตวอยางของการคดตางทประสบความสาเรจ คอ สตฟ จอบส ผกอตง APPLE เขามกจะพดเสมอวา เราตองทาสงทแตกตางจากคนอน และเขาเชอวาพวกเราทาได ดงนนAPPLE เปนแบรนดทเกดจากความตางของแท สนคา IPOD, IPHONE และ IPAD ทเราใชกนทกวนน นนมาจากการทพนกงานทกคนของ APPLE ถกปลกฝงใหเปนคน Think different อยตลอดเวลา
เทคนค วธการ / รายละเอยด
(7) เลนดนตร เพอสรางสนทรยภาพทางความคด
www.clipart.dj
คนเราทกคน โดยเฉพาะในวยเดก ควรจะไดรบโอกาสในการฝกทกษะทางดนตร เพราะมนมเหตผลด ๆ หลายอยาง เชน การฝกเรองจงหวะ ฝกสมาธ ฝกวนย และทสาคญมนชวยเสรมสรางความมนใจในตวเอง
ดนตรจะชวยในเรองฝกทกษะการทางานของรางกายและประสาทสมผส – การฝก มอ ตา ห ทวงทาของรางกาย และผสสะอนๆ ใหทางานพรอมกนอยางมสมดล (อนนจะเปนตนทนทางสมองและระบบคดในอนาคต)
(8) มองมมตางเพอพฒนาจดดอยใหตวเอง
www.builtlean.com
การรจกมองมมตางๆ จากคนอนและเปรยบเทยบกบตนเอง เพอพฒนาจดดอยใหตวเรา ดงนนการเปดใจรบฟงความคดจากคนหลากหลายสาขาอาชพ จะสามารถตอยอดความคดสรางสรรคไดเชนกน
การพฒนาจดแขงใหแขงแกรงขนเรอยๆ แลวคอยๆปดจดออนหรอพฒนาจดออน จะทาใหเรากาวไดเรวกวาคนอน
ปจจบนนองคกรชนนา ใหความสาคญกบการสงเสรมและพฒนาใหผบรหารและบคลากรนามาใชกบการทางานไดอยางมประสทธภาพ
(9) คดแบบฝรง ทาแบบญปน
www.secretsofthehire.com
คดแบบฝรง คอ กลาคด และกลาทาในสงสงใหมๆ ฝรงมกจะไมยดตดกบกรอบ หากเหนวาสงนนทาไปแลวไมเหนผลลพธ
ทาแบบญป น คอ การคดแบบมเหตผล หลกการ PDCA มความรบผดชอบสง มวนยสง การทาไดแบบญปน เชน การทาซ าๆ ปรมาณมาก แตผดพลาดนอย เราจะเหนไดจากความเชยวชาญเรองการผลต
การเลอกขอดของทงสองแบบมารวมกนจะทาใหเรามความเปนมออาชพสงกวาคนปกต
ความเหนสวนตว ผมเชอวาถาเดกไทยไดมโอกาสไดฝกฝนการคดและการวเคราะหสงตางๆ รอบตว สงเสรมการเรยนแบบทควรจะเปน จะสงผลใหเยาวชนจะมระบบ ระเบยบในการดาเนนชวตทเปนขนเปนตอนและเปนผใหญทด
เทคนค วธการ / รายละเอยด
(10) ฝกเขยน/บนทกเรองราวตางๆ
www.appsaga.com
การฝกจดบนทก(Lecture) ใหสวยๆ ดด มระเบยบ นาอาน ผมเชอวาจะเปนอะไรททาใหคนเราฝกเรองนสยไดดมากๆ
ทกษะการเขยน เปนระบบการสอสาร เกยวกบการบนทกถายทอดทาภาษา เพอแสดงออกซงความร ความคด ความรสก และอารมณของเราย ดงนนใชตวหนงสอ ภาพ สญญลกษณทเปนเครองหมายตางๆ อยางเปนแบบแผน จะทาใหเราสามารถสอสารกบคนอนไดมประสทธภาพ
(11) ฝกอานแบบเรวๆ แตจาไดแมนยา
www.emmarae89.wordpress.com
การอานแบบเรวๆ ในเบองตน แตสามารถจาใน content หรอ highlight ของเรองๆนนได จะทาใหมเวลามากขน ในเลอกสงทสนใจ จะขามไป หรอจะอานตอ สามารถทาใหเราใชเวลาในวนหนงๆ ทม 24 ชวโมงเทากนไดอยางเหมาะสม
เทคนคการอานเรว เชน การอานแบบสแกน (Scanning Reading) และการอานแบบคราวๆ เชน การอานทบทคดยอ บทนา สารบญ หรอบทสรป หรออานจากแผนภาพตางๆในหนงสอ กอนลงรายละเอยด
ขอสาคญ คอ ผมอยากจะบอก การเปนหนอนหนงสอ หรอคนทมนสยรกการอาน นนเปนไมยากครบ แตจะตองผานการฝกฝนการอานอยอยางสมาเสมอจนเปนนสย
(12) จมเวลากบหนงสอดๆ หรอภาพยนตดๆ
www.psddesigntemplates.com
หนงสอดๆ เรามกจะไดจากแนะนา คนกลาวถง ขายด หรอแมกระทงไปสงเกตเอาในงานกจกรรม มหกรรมหนงสอระดบชาต
หนงสอดๆ นนจะชวยเรงรอบในวธการสงเสรมความร เพมพนปญญาของเราไดเรวกวาปกต (พยายามอานหนงสอทคนแนะนาใหอาน)
หนด วนษา เรซ...ผเชยวชาญดานอจฉรยภาพ เคยกลาวเอาไวอยางนาสนใจวา “อจฉรยะสรางได” เทคนคอยางหนงทเธอนามาใช คอ การขโมยเวลา โดยใหจมเวลากบหนงสอดๆ โดยไมตองสนใจวาเวลามนจะลวงเลยไปซกเทาไร
เทคนค วธการ / รายละเอยด
(13) คดแบบแวบ หรอ ผดความคดแบบเรงดวน
www.apaidemu.yotomo.com
มคากลาวกนวา สดยอดความคด ไอเดยบรรเจด มกจะมาจากความคดเพยงชวแลน ทเราผดคดขนมาไดเอง
คณเชอหรอไมวาคนเหลานคดสดยอดตางกน ( เชน นกสารวจ นกประดษฐ นกธรกจ นกการเมอง นกสรางสรรค นกวทยาศาสตร นกวชาการ ผนาระดบโลก เปนตน)
คณเชอหรอไมวา ความคดทไมไดตงใจ มนแวบเขามา นนมกจะเกดตอนตนนอน ขณะอาบนา ฟงเพลง นงสมาธ และความคดนแหละ สรางนวตกรรมในโลกใบน
(14) การนงสมาธ หรอฝกจต
www.topicstock.pantip.com
รางกายจะแขงแรงตองเคลอนไหว จตใจจะเขมแขงไดตองหยดนง(http://www.kalyanamitra.org/)
สมาธเปนพนฐานสาคญททาใหเกด "ปญญา" คอการรธรรมในขอใดขอหนงแบบ รแจงแทงตลอด เหนตามความเปนจรง โดยไมเหลอขอสงสยใดๆอยอกเลย(http://freecheckhoroscope.wordpress.com/)
สมาธ ไมไดอยทวด แตอยในทกสถานททคณเอาใจใสกบมน
(15) งานเขยน ศลปะตางๆ
www.topwallpapers10.com
เขยนงานศลปะ ดวยมอ ฝกสมาธ ความคดสรางสรรค เขยนแลวหามลบ แตใหไปตอ จะทาใหเราสามารถตอยอดไปไดเรอยๆ
ศลปะเปนเครองจรรโลงใจใหแกมนษยโลก และเปนสอทใชถายทอดอารมณถงผอน (ศลปะคอการสอสารชนดหนง ทชวยทาใหเกดการทางานเปนทม การชวยเหลอเออเฟอ และชวยลดความขดแยง)
เทคนค วธการ / รายละเอยด
(16) ทศนคตบวก หรอมองโลกในแงดเสมอ
www.clipart.dj
“ทศนคตเชงบวกเปนทางเลอกของคณ ไมใชสภาพแวดลอมตวคณ” ทศนคต จงเปน วธทคณจะตอบสนองตอสถานการณตางๆ ไมใชตวสถานการณนนๆ คณตองควบคมและเลอกทจะเปนทางใดทางหนง แตทางดานบวกจะมอานภาพทดกวา
ทศนคตบวก สามารถปลกพลง/ศกยภาพของเราออกมา คนเราเกดมาอาจมไมเทากนไดในตอนแรก แตในตอนปลายสรางใหดขนได จงเชอมนไวเสมอ คณทาได
ทศนคตเชงบวก จะนามาซงการนบถอตวเอง ทาใหเรามองโลกในแงด มความคดทจะมงสทศทางทตองการ เมอสงทดๆเหลานเกดขนในตว กจะทาใหเรายอมรบการเปลยนแปลงได
(17) หาความรผานโซเซยลเนตเวรค
www.michellehenry.fr
หองสมดความรทยงใหญทสดของโลก คอ ความรทอยบนสงคมโซเชยลเนตเวรค หรอ Social Network สงคมออนไลน บนโลกอนเตอรเนต
ตอนนคาวา โลกแบน หรอ โลกไรพรมแดน เปนสงทสามารถจบตองและมตวตนจรงๆ ทกคนตองรจกใชประโยชนจากนวตกรรมของโลก
ประวตผเขยน ศกดดา หวานแกว การศกษา ปรญญาโท สาขาการจดการทรพยากรมนย มหาวทยาลยบรพา ปรญญาตร สาขารฐประศาสนศาสตร บรหารรฐกจ มหาวทยาลย สงขลานครนทร สถานททางาน บรษท ท ไอ พ เอส จากด(ทาเรอบ4) ตาแหนง (1) ผจดการฝายบรหารและทรพยากรมนษย ตาแหนง (2) อาจารยประจา (ปนสวนเวลา) คณะการจดการและการทองเทยว อาจารยพเศษ คณะโลจสตกส มหาวทยาลยบรพา ตาแหนง (3) อปนายกสมาคมบรหารงานบคคลภาคตะวนออก นามปากกา HR BURAPA อเมล [email protected] [email protected]
