��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
ส่วนที่ ๒
สถาบันศาสนาเป็นสถาบันที่มีความสำคัญต่อประเทศชาติเป็นอย่างยิ่ง
ที่จะช่วยกล่อมเกลาจิตใจและเป็นร่มเงาให้แก่ผู้คนในสังคม การที่ประเทศชาติ
ผ่านยุคสมัยในอดีตมาได้ด้วยดีนั้น ก็เพราะว่าผู้คนในสังคมได้ประพฤติปฏิบัติ
ตามหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนา อันเป็นศาสนาหลักของประเทศไทย
ทุกภาคส่วนของสังคมนั้นได้ให้ความสำคัญจากอดีตมาถึงปัจจุบัน แต่เนื่องจาก
ในสภาวะเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นในยุคโลกาภิวัตน์ เหตุการณ์ต่าง ๆ ของทุกประเทศ
ในโลกส่งผลกระทบไปถึงประเทศต่าง ๆ ซึ ่งเป็นห่วงโซ่มาถึงประเทศไทย
เป็นการบั่นทอนสิ่งที่ดีงามทั้งหลายในสังคม โดยเฉพาะเรื่องคุณธรรมจริยธรรม
ในสังคมไทยที่นับวันจะเสื่อมถอยลงปรากฏจนเป็นปัญหาใหญ่ๆอย่างเห็นชัด
เช่น ปัญหายาเสพติด ปัญหาอาชญากรรม ปัญหาทุจริต ปัญหาการกระจาย
ความรวดเร็วของอบายมุข ปัญหาของจิตใต้สำนึก ความรับผิดชอบต่อส่วนรวม
ซึ่งปัญหาเหล่านี้มีความจำเป็นที่ทุกภาคส่วนจะต้องเร่งกันส่งเสริมคุณธรรม
จริยธรรมให้กับทุกคนในสังคมไทย อันได้แก่ เด็ก เยาวชน และประชาชน
โดยทั่วไปโดยเฉพาะเด็กและเยาวชน ถ้าหากปราศจากภูมิคุ ้มกันที่ดีในเรื ่อง
คุณธรรมจริยธรรมก็ยากที่จะเยียวยาในอนาคตได้ ในขณะเดียวกันในสังคมไทย
ก็มีกลุ่มบุคคลองค์กรที่อุทิศตนโดยเสียสละแรงกายแรงทรัพย์ และเวลาเพื่อ
พระพุทธศาสนาได้เห็นหลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนามีคุณค่ายิ่งต่อตัว
บุคคลและสังคม ผู ้ที ่ประพฤติตามจริยธรรมในสังคมนั ้นจะไม่ท้อถอยและ
ประสบความสุขความเจริญประสบความสำเร็จเป็นแบบอย่างที่ดีต่อคนในสังคม
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม ได้รูปแบบ แนวทาง แนวคิด
ในเรื ่องการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคม จากการจัดประชุมสัมมนา
วิชาการเรื่องรูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย ด้วยการระดม
ความคิดเห็นจากกลุ่มผู้ทำคุณประโยชน์ต่อพระพุทธศาสนาทุกประเภท โดยได้
แนวคิด วิธีการและรูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม แบ่งออกเป็น๕ ด้าน
คือ
๑.ส่งเสริมการศึกษาพระพุทธศาสนา
๒ ส่งเสริมการเผยแผ่พระพุทธศาสนา
๓.ส่งเสริมการปฏิบัติธรรม
๔.สงเคราะห์ประชาชนและส่งเสริมการพัฒนาชุมชนโดยใช้หลักธรรม
ทางพระพุทธศาสนา
๕.สมาคมองค์กรมูลนิธิสถาบันและหน่วยงานที่มีกิจกรรมส่งเสริม
พระพุทธศาสนา
๑. ส่งเสริมการศึกษาพระพุทธศาสนา
การส่งเสริมการศึกษาพระพุทธศาสนา จากแนวคิดของผู้ทำคุณประโยชน์
ที่เข้าร่วมประชุมให้ความสำคัญกับกลุ่มเป้าหมาย๒กลุ่มคือ
กลุ่มที่ ๑ คือ พระภิกษุสงฆ์ สามเณร ให้การสนับสนุนให้ศึกษา
หลักธรรม และมีวินัยทางการปฏิบัติอย่างเคร่งครัด เพราะการกำกับให้มี
วัตรปฏิบัติเคร่งครัดก็เป็นปัจจัยที่ก่อให้เกิดศรัทธาในพระสงฆ์ผู้ปฏิบัตินอกจากนี้
ส่งเสริมให้เป็นพระวิทยากร ที่ได้รับการอบรมให้สามารถสอนผู้อื ่นได้อย่างมี
ค ุณภาพ ส่งเสร ิมกิจการคณะสงฆ์ โดยอาราธนาพระภิกษุมาสอนวิชา
พระพุทธศาสนาในโรงเรียนให้มีพระภิกษุสอนนักเรียนทุกระดับชั้น (ส่งเสริม
โครงการพระสอนศีลธรรมในโรงเรียน) อาราธนาพระภิกษุมาสวดมนต์ทุกเช้า
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
หรือสวดมนต์ประจำสัปดาห์ นำแผ่เมตตาสมาธิ อาราธนาพระภิกษุมาบรรยายธรรม
ให้คณะครูและนักเรียนฟังเป็นครั้งคราว จัดหาทุนทรัพย์ส่งเสริมในด้านบุคลากร
คือ ทุนการศึกษาและอุปกรณ์ทางการศึกษาและอุปกรณ์ทางการศึกษา
สนับสนุนให้พระภิกษุสามเณรศึกษาปริยัติธรรมและทางคดีโลกเพื่อพัฒนา
บุคลากรให้มีความรู้ความสามารถ เปิดให้มีการเรียนการสอนพระปริยัติธรรม
ภายในวัดเท่าที ่มีกำลัง สนับสนุนพระภิกษุสามเณร ไปศึกษาเล่าเรียนยัง
สำนักเรียนที่อื่นจัดหาอุปกรณ์เสริมในการเรียนการสอน
กลุ่มที่ ๒ คือ ฆราวาส การส่งเสริมให้มีการศึกษาพระพุทธศาสนา
กำหนดเป็นนโยบายในการจัดการศึกษา ส่งเสริมสนับสนุนให้ผู้เรียน บุคลากร
ของสถาบันได้ศึกษาพระพุทธศาสนา มีการสอนศีลธรรมในสถานศึกษาต่าง ๆ
เชิญชวนเยาวชนมาเรียนธรรมศึกษาตรี โท เอก ในวัด เปิดสอนธรรมศึกษา
ภายในวัด และกำหนดให้เป็นวิชาบังคับสำหรับเด็กได้ศึกษาตั้งแต่เยาว์วัย
มีการวัดผลโดยวิธีต่าง ๆ วัดพฤติกรรมทั้งให้ถือเป็นวิชาที่สำคัญที่สุด และ
เมื ่อจบชั ้นมัธยมศึกษาตอนต้น นักเรียนทุกคนจะต้องสอบธรรมศึกษาเอก
ให้ได้เป็นอย่างน้อย จัดระบบ
ก า รศ ึ กษา ให ้ ม ี ห ล ั ก สู ต ร
ท ี ่ ม ี ก า ร เ ร ี ย น ก า ร ส อ น
พระพุทธศาสนาในสถานศึกษา
ทั้งโรงเรียนและมหาวิทยาลัย
อย่างเป ็นรูปธรรม ให ้เด ็ก
เยาวชน และประชาชนศึกษา
พระพุทธศาสนาให้เข้าใจแล้ว
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
นำความรู้ที่ศึกษานั้นไปปฏิบัติให้เกิดผลสนับสนุนให้โรงเรียนทำกิจกรรมส่งเสริม
การให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะเน้นหนักในเรื่อง
การปฏิบัติธรรมควบคู่กันไปด้วย จัดเป็นหลักสูตรนอกโรงเรียนให้กับผู้นำท้องถิ่น
หรือองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น รวมทั้งบุคลากรภายในวัด ได้แก่ จัดอบรมแก่นแท้
ของพระพุทธศาสนาให้ไวยาวัจกรอย่างมีระบบ โดยเฉพาะส่งเสริมให้เข้าวัด
และเรียนธรรมะ ประกาศตนเป็นพุทธมามกะในสถานศึกษา นำนักเรียนไปทำ
พิธีทางพระพุทธศาสนาในวันสำคัญต่าง ๆ ที่วัด กำหนดให้การรับราชการต้อง
ผ่านการสอบภาคความรู้ความสามารถทั่วไปของการสอบคัดเลือกก.พ.ให้มีการ
สอบวัดระดับของความรู้ด้านคุณธรรมจริยธรรมเช่นการสอบ
นอกจากนี้ยังให้ความสำคัญกับการจัดสิ่งแวดล้อมให้มีบรรยายกาศ
แห่งการศึกษาพระพุทธศาสนาให้มีสัญลักษณ์ ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์
ประจำทุกห้องเรียน จัดทำมุมหนังสือธรรมะทั่วไป และหนังสือธรรมศึกษาตรี
โท เอกจัดโครงการรักการอ่านหนังสือธรรมะประวัติความเป็นมาของวันสำคัญ
ทางพระพุทธศาสนา จัดให้มีกิจกรรมศาสนาในวันสำคัญต่าง ๆ ครูจัดทำ
แผนการจัดการเรียนรู้บูรณาการพุทธธรรมตามหลักไตรสิกขา จัดโครงการจิตใจ
สะอาด จัดกิจกรรมให้มีการเรียนรู้พระพุทธศาสนา เช่น จัดประกวดการพูด
สุนทรพจน์และบรรยายธรรมเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาและธรรมะในโรงเรียน
และในเขตการศึกษาต่าง ๆ จัดประกวดการอ่านทำนองสรภัญญะตอบปัญหา
ธรรมะ แข่งขันเพชรยอดมงกุฎพระพุทธศาสนา จัดค่ายธรรมศึกษา ธรรมทัศนาจร
และค้นคว้าเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของวัดสำคัญ จัดกิจกรรม “ยิ้มไหว้
ทักทาย” “กิจกรรมธรรมสุภาษิต” ส่งเสริมการอ่านคำบาลีและความรู ้
เกี่ยวกับพุทธสุภาษิตโครงการ “สืบสานวิถีไทยในโรงเรียนวิถีพุทธ” จัดแหล่ง
เรียนรู้ โรงเรียนวิถีพุทธ “กิจกรรมเข้าค่ายวิถีพุทธ” จัดอบรมเยาวชนให้รู้จัก
การอาราธนาพุทธศาสนพิธี เป็นต้นโครงการอบรมบาลีก่อนสอบชั้นป.ธ.๗-๘-๙
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
จัดทำโครงการฝึกอบรมคุณธรรมจริยธรรมเยาวชน และโครงการอบรมบรรพชา
สามเณรหมู่ภาคฤดูร้อนให้พุทธศาสนิกชนได้เข้าถึงพระธรรมคำสอนให้เห็นโทษ
ของอบายมุขเสพติดเป็นอันตราย ทำให้การดำรงชีวิตขาดคุณภาพ ให้หันมา
ประหยัดยึดหลักพอเพียงขององค์ในหลวงและส่งเสริมให้เข้าใจในหลักธรรม
ความสันโดษลดการเบียดเบียนตั้งอยู่ในศีล ควรมีหลักสูตรการอบรมให้กับ
ผู้บริหารและวัดผลให้ความดีความชอบ (เป็นส่วนหนึ่ง) ในการพิจารณาขั้น
ตำแหน่ง ทั้งนักเรียนและบุคลากรในโรงเรียน จัดให้มีหลักสูตรทางพระพุทธ
ศาสนาที่เป็นการส่งเสริมกิจการทางพุทธศาสนา โดยเฉพาะการบริหารกิจการ
คณะสงฆ์ จัดให้มีการเรียนการสอนที่เนื่องด้วยวิชาการทางด้านพระพุทธศาสนา
และบูรณาการเข้ากับศาสตร์ต่างๆ
๒. ส่งเสริมการเผยแผ่พระพุทธศาสนา
ในการธำรงไว้ซึ ่งพระพุทธศาสนา ให้ดำรงอยู ่อย่างวัฒนาสถาพร
และยั่งยืน จำเป็นต้องมีการส่งเสริมการเผยแผ่พระพุทธศาสนาให้กว้างขวาง
สู่ประชาชนทุกหมู่เหล่าด้วยวิธีการที่หลากหลายดังนี้
- ส่งเสริมสนับสนุนให้มีการใช้สื่อทุกประเภท สนับสนุนให้หน่วยงาน
องค์กรทางพระพุทธศาสนาเผยแผ่พระพุทธศาสนา โดยจัดรายการธรรมะ
ทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย วิทยุชุมชน และวิทยุโทรทัศฯ วิทยุ
ทางสถานีวิทยุกระจายเสียงกองทัพบก กองทัพเรือ กองทัพอากาศ จัดทำแผ่นพับ
เช่น กำหนดช่วงระยะเวลาการ On Air (รายการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม)
ทางสถานีวิทยุโทรทัศน์ช่วงเวลาของเด็กและเยาวชน รายการสนทนาธรรม
แก่นสารชีวิต
- ส่งเสริมการใช้กิจกรรมทางศาสนาและวัฒนธรรม เป็นสื่อในการ
เผยแผ่พระพุทธศาสนา เช่น จัดให้มีเทศน์มหาชาติค่ายพุทธบุตร ค่ายคุณธรรม
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
จริยธรรม ฯลฯ จัดทำสมุดบันทึก การคิดวิเคราะห์ตามหลักอริยสัจ มอบแก่
นักเรียน ป.๓ และ ป.๖ จัดทำพุทธภาษิต ข้อคิดคำกลอน ธรรมวันละนิด
ตอบปัญหาธรรมในโรงเรียน จัดเทศน์มหาชาติ บรรพชาสามเณร ไถ่ชีวิตโค
กระบือหรือมีงานบุญใด ๆ ในโรงเร ียน แสดงละครพื ้นบ้าน ละครชาดก
พระมหาชนก เพลงพระราชนิพนธ์โครงการส่งเสริมและเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรม
และการดนตรีในเด ือนธันวาคมทุกปีให ้เข ้าชมฟรีโดยไม่เส ียค ่าใช ้จ ่าย
จัดโครงการรวมดวงใจศิลปินเพื่อพระพุทธศาสนา
- ส่งเสริมให้มีการใช้สื ่อบุคคล เช่น จัดหาวิทยากรที ่มีความรู ้
ทางจริยธรรมและคุณธรรม สอนแนวทางการปฏิบัติ เพื่อให้นักเรียนได้ใช้ความรู้
ที่เรียนมา สอนนักเรียน ครู และผู้ปกครองนักเรียนที่สนใจได้เรียนรู้หลักธรรม
จัดส่งพระภิกษุไปสอนตามโรงเรียนต่างๆ
- ส่งเสริมให้การส่งเสริมเผยแผ่พระพุทธศาสนาจัดเป็นวาระแห่งชาติ
กำหนดไว้ในส่วนของนโยบายภาครัฐ ในการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม
ตลอดจนให้มีองค์กรที่รับผิดชอบควบคุมตรวจสอบอย่างชัดเจน
- ส่งเสริมให้มีการสร้างแบบอย่างที่ดีสำหรับเด็กและเยาวชนเพื่อให้
เด็ก เยาวชน และประชาชนเห็นคุณค่าของพระธรรมนำไปขยายในวิถีชีวิต
และนำไปประพฤติปฏิบัติตนตามหลักเบญจศีลเบญจธรรมเพื่อเป็นแบบอย่างที่ดี
- ส่งเสริมให้มีการจัดตั้งเพิ ่มจำนวนศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนา
วันอาทิตย์ในวัดเป็นแหล่งเรียนรู้หลักธรรมในพระพุทธศาสนา สามารถบ่มเพาะ
อบรมขัดเกลานิสัยให้เป็นคนดีมีคุณธรรมได้เป็นอย่างดี
- ส่งเสริมให้มีการนำกิจกรรมทางศาสนาเข้าสู่ชุมชนในทุกระดับชั้น
โดยให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ ่นมีส่วนร่วมในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา
ให้เข้าถึงจิตใจของชาวบ้านในชุมชนจนเกิดการปฏิบัติตาม โดยมีพระสงฆ์
เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมทางศาสนาในชุมชนโดยมีองค์กรปกครอง
ส่วนท้องถิ่นเป็นผู้ให้การอุปถัมภ์กิจกรรมการเผยแผ่ของพระสงฆ์
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
- ส ่งเสร ิมให้ม ีการปร ับปร ุงการเผยแผ่พระพุทธศาสนาให้ม ี
ประสิทธิภาพและได้ประสิทธิผลยิ่งขึ ้น ให้เป็นที่สนใจและเป็นประโยชน์แก่
ประชาชนและเยาวชน โดยปรับปรุงสื่อการสอนกลวิธีการสอนหลักธรรมที่สอน
ให้เหมาะสมกับบุคคลและสถานการณ์ ทั ้งการสอนโดยพ่อแม่ ผู ้ปกครอง
ครูอาจารย์ พระสงฆ์ วิทยากร ทั้งทางสถานีวิทยุ สถานีโทรทัศน์ เคเบิลทีวี
จัดพิมพ์หนังสือธรรมะผลิตCDธรรมะจัดเว็บไซต์ทางอินเทอร์เน็ต
- ส่งเสริมให้มีการประสานงานสร้างเครือข่ายระหว่างหน่วยงาน
ทางพระพุทธศาสนาต่าง ๆ พร้อมทั้งจัดให้มีระบบการประชาสัมพันธ์กิจกรรม
ให้เป็นที่รู ้กันอย่างกว้างขวาง เพื่อให้ประชาชนให้การสนับสนุนทั้งกำลังกาย
กำลังทรัพย์ในกิจกรรมเผยแผ่พระพุทธศาสนาต่างๆ
- ส่งเสริมสนับสนุนให้มีการศึกษาและปฏิบัติธรรมในวัดทุกวัด
และสถานที่ปฏิบัติธรรมทุกแห่ง เพื่อฝึกจิตให้มีสมาธิและนำไปสู่การเผยแผ่
พระพุทธศาสนาให้เข้าถึงและพัฒนาประชาชนอย่างต่อเนื่อง
๓. ส่งเสริมการปฏิบัติธรรม
การปฏิบัติธรรม ฝึกจิตให้สงบและเป็นสมาธินั ้น เป็นหัวใจของ
พระพุทธศาสนาที่พุทธศาสนิกชนทุกคนควรเรียนรู ้ และนำไปปฏิบัติให้เกิด
ประโยชน์ต่อตนเอง ครอบครัว และสังคม การปฏิบัติธรรมจึงเป็นเสมือนรูปแบบหนึ่ง
แห่งการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทยดังนี้
- ส่งเสริมให้สถานศึกษาทุกแห่งทุกระดับ จัดกิจกรรมปฏิบัติธรรม
เปิดโอกาสให้เด็ก เยาวชนและประชาชนได้ศึกษาการปฏิบัติธรรมทั้งภาคทฤษฎี
และภาคปฏิบัติอย่างต่อเนื ่อง โดยมีการจัดทำเป็นหลักสูตรฉบับมาตรฐาน
โดยเฉพาะส่งเสริมให้นักเรียนในระดับอุดมศึกษามีการปฏิบัติวิปัสสนาในวัด
อุโบสถ โดยปฏิบัติตามไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา ภาวนาจิตให้เป็นแบบอย่าง
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
แก่นักเรียนระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา และคนทั่วไป และส่งเสริม
ให้มีการจัดการบวชเนกขัมมจาริณีหรือเข้าค่ายปฏิบัติธรรมในสถานศึกษา
ทุกแห่งอย่างน้อยปีละ ๑ ครั้ง ๆ ละไม่ต่ำกว่า ๕ วัน จัดทำโครงการปลุกจิตคิดเป็น
อบรมจริยธรรมคุณธรรมให้แก่นักเรียนหลังสวดมนต์ไหว้พระ ครั้งละ ๕ นาที
ทุกวันถ้าเป็นวันพระให้สมาทานศีล๕ทั้งโรงเรียนตลอดจนส่งเสริมให้มีการจัด
ประสบการณ์และสิ่งแวดล้อมในโรงเรียนให้เอื้อต่อการปฏิบัติธรรมนำนักเรียน
เข้าค่ายธรรมะหรือค่ายคุณธรรม เพื่ออบรมคุณธรรมจริยธรรม โดยมีการมอบ
รางวัล “คนดี” ให้กับผู้มีความตั้งใจอันแน่วแน่ที่จะปฏิบัติธรรมอย่างสม่ำเสมอ
เป็นการยกย่องคนดีในโรงเรียน ซึ ่งผู ้อบรมสามารถนำหลักธรรมคำสอนไป
ประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน นำไปพัฒนาตนเองให้มีศักยภาพในการเรียนและ
การทำงานดีขึ้น รวมทั้งสามารถปฏิบัติศาสนกิจเบื้องต้นได้อย่างถูกต้อง รู้จัก
ใช้คำพูดในการสนทนากับพระสงฆ์ให้เหมาะสม จัดให้นักเรียนฝึกการประมาณ
ตนและมารยาทการรับประทานอาหารส่งเสริมการกินอยู่ดูฟังจัด “กิจกรรม
แสดงธรรมแห่งปัญญา” ทุกวันพระ คณะครู นักเรียน ใส่ชุดขาวเข้าโบสถ์
สวดมนต์และพัฒนาวัด “กิจกรรมชาวพุทธร่วมใจ” คณะครู ผู้ปกครอง และ
นักเรียนร่วมทำบุญตักบาตรทุกวันพระต้นเดือน โดยอาราธนาพระภิกษุไปเป็น
ประธาน ส่งเสริมการปฏิบัติในสถานศึกษาทุกระดับ ครูอาจารย์สอนให้นักเรียน
ปฏิบัติธรรม สวดมนต์ไหว้พระ บำเพ็ญจิตภาวนา นำไปปฏิบัติที่วัด เข้าค่าย
คุณธรรมและพัฒนาจิตใจร่วมกับการปฏิบัติธรรมเพื่อความเป็นพุทธศาสนิกชน
ในโอกาสวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา และถวายเป็นราชสักการบูชาในวัน
สำคัญของชาติ จัดให้โรงเรียนเป็นศูนย์กลางในการปฏิบัติธรรมทั้งนักเรียนร่วม
กับผู้ปกครองในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา โดยให้มีพระสงฆ์ประจำโรงเรียน
เข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงาน ส่งเสริมนักเรียนปฏิบัติธรรม จัดกิจกรรม
วันพระในโรงเรียนมีการอาราธนาและทบทวนศีล๕ จัดรายการเสียงตามสาย
�0รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
ที่โรงเรียนด้วยการอ่านบทความด้านธรรมะที่เหมาะกับวัยและเหตุการณ์ปัจจุบัน
ในรายการ “ธรรมะทันสมัย” และเป็นนิทานธรรมะในรายการ “ธรรมะ
สอนใจ” นักเรียนนั่งสมาธิฟังครูอบรมก่อนเข้าเรียน ส่งเสริมให้นิสิตไปปฏิบัติ
วิปัสสนากรรมฐานโดยให้ความสำคัญกับเรื ่องนี้เป็นพิเศษ โดยการเริ ่มจาก
ตนเองคือปฏิบัติธรรมด้วยตนเองเพื่อพัฒนาตนและรู้แนวทางเพื่อแนะนำคนอื่น
ให้ปฏิบัติตาม อีกทั้งยังช่วยเหลือองค์กรต่าง ๆ ที่มีกิจกรรมปฏิบัติธรรม เช่น
การสนับสนุนสถานที่เป็นต้น
- ส่งเสริมให้ภาคเอกชน เห็นความสำคัญของการปฏิบัติธรรม
โดยส่งเสริมให้หน่วยงานและสถานประกอบการต่าง ๆ จัดปฏิบัติธรรมในทุกเย็น
วันเสาร์ ๆ ละ ๑ ครั้ง ๆ ละ ๑ ชั่วโมง โดยบรรยายธรรมและปฏิบัติแผ่เมตตา
สมาธิ ส่งเสริมวิถีชีวิตชาวพุทธให้ดำรงชีวิตด้วยสติปัญญา ไม่งมงายและ
ให้โอกาสแก่ชีวิตได้ร่มเย็นประสงค์ดีกับผู้อื่น
- ส่งเสริมให้พระภิกษุสงฆ์ ส่งพระภิกษุไปศึกษาและปฏิบัติ
กรรมฐานเพื่อนำมาเผยแผ่แก่ผู้มาปฏิบัติที่วัด มอบหมายให้พระภิกษุที่มีความรู้
ความสามารถในด้านการปฏิบัติมาอบรมให้แก่ผู้ปฏิบัติธรรมและนักเรียนปฏิบัติ
ในชั ่วโมงเรียนวิชาพระพุทธศาสนา โดยปฏิบัติ ดังนี ้ ๑) กราบพระแบบ
เบญจางคประดิษฐ์๒)สวดมนต์ย่อ๓)นั่งสมาธิ๔)แผ่เมตตาทุกครั้งที่เข้าเรียน
ในห้องจริยศึกษาของโรงเรียน ให้พระภิกษุเป็นแกนนำในการฝึกปฏิบัติธรรม
โดยอาราธนาพระสงฆ์ร่วมจัดค่ายธรรมะในโรงเรียน
- ส่งเสริมให้ทุกภาคส่วนของสังคมจัดกิจกรรมบริหารจิต
นั่งสมาธิและสวดมนต์ เช่น จัดทำโครงการเข้าค่ายคุณธรรมจริยธรรมเพื่อนำ
บุคลากรทั้งภาครัฐและเอกชนไปปฏิบัติธรรมบริหารจิต จัดทำโครงการส่งเสริม
การฝึกอบรมปฏิบัติธรรมที ่บ้านพักส่วนตัวของอาจารย์และสาธุชนทั ่วไป
โดยมีการทำวัตร-สวดมนต์-ปฏิบัติธรรมเจริญจิตภาวนาแผ่เมตตาอุทิศส่วนกุศล
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
จัดโครงการปฏิบัติกรรมฐานตามแนวสติปัฏฐานในโอกาสต่าง ๆ ๓ วัน และ
๗ วัน ให้รัฐจัดสรรเวลาในช่วงเวลาทางการหลังเวลา๐๘.๐๐ น. และ ๑๘.๐๐ น.
หลังเคารพธงชาติ ๒ ช่วงเวลาดังกล่าว ๕ วินาที เพื ่อทำกิจกรรมส่งเสริม
การปฏิบัติธรรมโดยให้ทุกสถานีวิทยุโทรทัศน์ทำตัววิ ่งในช่วงเวลาดังกล่าว
รวมทั้งก่อนปิดสถานีวิทยุและโทรทัศน์ให้ทุกช่องเชิญชวนสวดมนต์ปฏิบัติธรรม
ก่อนนอน ๑-๒ นาที รวมทั้งในโอกาสวันสำคัญในทางพระพุทธศาสนาหรือ
วันพิเศษในโอกาสต่าง ๆ ให้มีความเด่นชัดในการส่งเสริมให้ทำกิจกรรมปฏิบัติธรรม
เนื่องในวันสำคัญ โดยเฉพาะนำหลักธรรมที่ปฏิบัติอยู่เป็นประจำ คือ สังคหวัตถุ ๔
เพื่อสร้างความร่วมแรงร่วมใจ ความสามัคคี ความเรียบร้อยดีงามให้แก่สังคม
ชุมชน ส่งเสริมให้การเกื้อกูลกัน จัดให้มีการเข้าค่ายจริยธรรมอย่างต่อเนื่อง
ส่งเสริมการปฏิบัติธรรมให้แก่ลูกตั้งแต่เยาว์วัยโดยพ่อแม่ ผู้ปกครอง สอนให้รู้จัก
สวดมนต์ไหว้พระ นั่งสมาธิ ความมีเมตตากรุณาช่วยเหลือผู้อื่น มีความซื่อสัตย์
สุจริตเชื่อในกฎแห่งกรรมทำความดีไม่ทำความชั่วทำจิตใจให้บริสุทธิ์ส่งเสริม
ให้มีการเปิดเป็นสำนักปฏิบัติกรรมฐานทั้งที่วัดและองค์กรต่างๆโดยให้พระสงฆ์
เป็นวิทยากรร่วมในสำนักปฏิบัติธรรม จัดกิจกรรมให้พุทธศาสนิกชนหรือผู้สนใจ
การปฏิบัติธรรมได้มีโอกาสเรียนรู้และเข้าร่วมกิจกรรมการปฏิบัติธรรม ให้การ
สนับสนุนส่งเสริมร่วมมือการปฏิบัติธรรม
สนับสนุนให้ภาคเอกชน เข ้าร ่วม
ในการส ่ ง เสร ิมการปฏ ิบ ัต ิธรรม
โดยจะเป็นการจัดเตรียมสถานที่หรือ
หลักสูตรการเรียนและปฏิบัติธรรม
เพื ่อให้คนไทยโดยเฉพาะอย่างยิ ่ง
เยาวชนสามารถเข้าถึงได้อย่างสะดวก
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
และเกิดความภาคภูมิใจ จัดงบประมาณจากรัฐให้เพียงพอในการจัดหน่วย
ปฏิบัติธรรมทุกองค์กรของสังคม
- ส่งเสริมให้มีศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ทุกวัด
จัดกิจกรรมปฏิบัติธรรมสำหรับประชาชนทุกกลุ ่มอาชีพ ในวันหยุดราชการ
นอกเหนือจากวันพระเช่นวันอาทิตย์ตอนเย็นเป็นต้น
๔. สงเคราะห์ประชาชนและส่งเสริมการพัฒนาชุมชน โดยใช้หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
ผู ้ ท ำค ุณประ โ ยชน ์ ต ่ อ
พระพุทธศาสนาได ้ม ีการส ่งเสร ิม
สนับสนุนให ้ม ีการจ ัดทำโครงการ
ต่าง ๆ เพื่อการสงเคราะห์ประชาชน
และส่งเสร ิมการพัฒนาชุมชนโดย
ใช ้หล ักธรรมทางพระพุทธศาสนา
มาโดยตลอดในทุกช่วงของชีวิต และ
ได้มีข้อเสนอแนะดังนี้
- ส่งเสริมให้ชุมชนละเว้นจากอบายมุข ไม่มีการเล่นการพนันและ
ดื่มสุราในที่สาธารณะและวัด สงเคราะห์นักเรียน ผู้ปกครอง ประชาชนทั่วไป
ให้มีชีวิตอยู่ได้ไม่เป็นปัญหาแก่สังคมพร้อมทั้งให้น้อมนำพระธรรมที่ได้เรียนรู้
ได้เห็นและได้ฟังไปประพฤติปฏิบัติเพื่อให้กระทำความดี
- ส่งเสริมและดำเนินการเพื ่อขอความอนุเคราะห์จากพระสงฆ์
ให้มีการนำข้าวสารอาหารแห้งที่ได้จากการตักบาตรบริจาคจากผู้มีจิตศรัทธา
ไปมอบให้กับผู้ขาดแคลน ผู้ประสบอุทกภัย ทหาร ตำรวจที่บาดเจ็บในโรงพยาบาล
และสถานสงเคราะห์ต่างๆของทางราชการ
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
- ส่งเสริมและสนับสนุนให้ทุกภาคส่วนของสังคมให้ช่วยบริจาคเงิน
หนังสือ เพื่อช่วยเหลือนักเรียน โรงเรียน เยาวชนผู้ด้อยโอกาส ผู้ประสบอุทกภัย
วาตภัยคนชราโดยการนำสิ่งของไปเยี่ยมคนป่วยทหารตำรวจที่บาดเจ็บตาม
เทศกาลต่างๆเช่นปีใหม่มีการสงเคราะห์คนทั้งทางกายและจิตใจอย่างแท้จริง
สนับสนุนให้ทุกภาคส่วนของสังคมจัดพิธีรดน้ำขอพรให้กับผู้สูงอายุในชุมชน
ในวันขึ้นปีใหม่หรือวันสงกรานต์ เชิญผู้มีจิตศรัทธาบริจาคต้นเทียนเพื่อนำไป
ถวายวัดที่อยู่ใกล้ๆโรงเรียนถวายความอุปถัมภ์แก่พระสงฆ์ช่วยประชาสัมพันธ์
การจัดกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาแก่ผู ้ปกครองและชุมชนทุกวันพระและ
วันสำคัญทางศาสนา เชิญชวนประชาชนในชุมชนร่วมบุญกุศลใส่บาตรในวันขึ้นปีใหม่
ร่วมกับนักเรียน ครูอาจารย์ และผู้ปกครองในโรงเรียนสร้างศรัทธาให้ชุมชน
ร่วมมือเสียสละบริจาคทรัพย์ถาวรวัตถุเพื่อประโยชน์ส่วนรวม ให้การสงเคราะห์
ทั้งทางวัตถุและทางจิตใจตามพระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
- สนับสนุนให้มีการจัดการแสดงเกี่ยวกับละครพื้นบ้าน ดนตรีจาก
บทเพลงพระราชนิพนธ์สัญจรของนักเรียนในโรงเรียนต่าง ๆ ไปเปิดแสดง
ให้ชุมชนได้มีโอกาสชื่นชมความสามารถของลูกหลานของตนเอง โดยไม่เสีย
ค่าใช้จ่าย
- สนับสนุนให้มีจัดตั้งโรงบุญแจกอาหารให้กับผู้ยากไร้ได้อิ่ม๑มื้อ
ตามโครงการน้ำพระทัยพระราชทานวันเฉลิมพระชนมพรรษา รวมทั้งร่วมงาน
วันเฉลิมพระชนมพรรษากับหน่วยงานภาคเอกชนและรัฐบาลที่จัดขึ้น
- สนับสนุนให้มีการสอนปฏิบัติพัฒนาจิตเป็นพื ้นฐานเบื ้องต้น
อำนวยความสะดวกในการพัฒนาชุมชนโดยให้ความคิดเห็น ข้อเสนอแนะ
อันเป็นประโยชน์ในการพัฒนาส่งเสริมสนับสนุนให้ชุมชนพัฒนาและปฏิบัติตาม
แนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยนำหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาไปประพฤติ
ปฏิบัติ ประกาศตนความเป็นชาวพุทธที ่พร้อมสนับสนุนงานสาธารณกุศล
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
ให้ยึดหลักสังคหวัตถุธรรมซึ่งเป็นหลักธรรมในการประสานเหนี่ยวรั้งใจคนให้เป็น
อันหนึ่งอันเดียวกัน และทำให้คนอยู่ร่วมกันด้วยความรักและปรารถนาดีต่อกัน
ให้ความร่วมมือสร้างความสามัคคีระหว่างชุมชน องค์กรให้มีความเป็นอันหนึ่ง
อันเดียวกัน นำธรรมะเป็นหลักการในการพัฒนาชุมชน โดยการพัฒนาจิตใจของ
คนในสังคมยามมีเหตุภัยพิบัติเกิดขึ้นได้ร่วมแรงร่วมใจช่วยกันจัดหาอุปกรณ์
เครื่องใช้เพื่อเอาไว้บรรเทาสาธารณภัย มีข้อเสนอให้งดเว้นอบายมุขตามหลัก
พระพุทธศาสนา
- สนับสนุนให้มีการจัดหน่วยอาสาพัฒนาชุมชน เพื่อสร้างเครือข่าย
ประชาชนและชุมชนชาวพุทธที่เข้มแข็ง สร้างระบบเครือข่ายเป็นการพัฒนา
ที่ยั่งยืน มุ่งส่งเสริมให้ชุมชนห่างไกลจากยาเสพติด ลด ละ เลิก อบายมุข การพนัน
ให้คำปรึกษาแก่ชุมชนแบบกัลยาณมิตร
- สนับสนุนโรงเรียนให้มีนโยบายให้สถานศึกษาเป็นศูนย์กลาง
ร่วมในการพัฒนาชุมชน นำนักเรียนร่วมพัฒนาศาสนสถานต่าง ๆ ในโอกาส
วันสำคัญทางพระพุทธศาสนาและโอกาสสำคัญต่าง ๆ มีการแลกเปลี่ยนความรู้
กับประชาคมในหมู่บ้านโดยชี้ให้ทุกคนเห็นคุณค่าของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
และนำไปปฏิบัติ ร่วมจัดกิจกรรมของชุมชน สนับสนุนให้เยาวชนได้เข้าบวช
สามเณรฤดูร้อน เพื่อให้เยาวชนได้คุ้นเคยในการเข้าสู่วัด และได้รับการศึกษา
และปฏิบัติธรรมตั้งแต่เยาว์วัย เพื่อปรับพื้นฐานทางจิตใจให้สูงขึ้น อันจะทำให้
เกิดแรงบันดาลใจที่จะคิดทำประโยชน์ต่อส่วนรวมในอนาคต
- สนับสนุนให้กิจกรรมพัฒนาชุมชนส่วนหนึ่งขอรับการสนับสนุน
จากหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน โดยของบประมาณจากรัฐให้ช่วยเหลือ
ชาวพุทธในทุกรูปแบบ รวมทั้งขอรับการช่วยเหลือในการพัฒนาชุมชนผ่านระบบ
องค์การบริหารส่วนตำบลองค์การบริหารส่วนจังหวัดและเทศบาล
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
๕. สมาคม องค์กร มูลนิธิ สถาบัน และหน่วยงาน ที่มีกิจกรรมส่งเสริมพระพุทธศาสนา
รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมปัจจัยที่มีความสำคัญมาก
คือ ความร่วมมือและการเป็นแกนนำในการพัฒนาชุมชนของสมาคม องค์กร
มูลนิธ ิ สถาบัน และหน่วยงานที ่ม ีก ิจกรรมส่งเสริมพระพุทธศาสนา ซึ ่ง
เป็นรูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทยรูปแบบหนึ่งที่แตกต่าง
จากกิจกรรมอื่น ๆ เนื่องจากองค์กรเหล่านี้เป็นองค์กรที่มีบทบาทต่อการพัฒนา
คุณธรรมจริยธรรมคนในสังคมไทยด้วยความตั้งใจจริงและไม่หวังผลตอบแทน
ใดๆนอกจากเพียงเพื่อให้สังคมชุมชนมีความสงบสุขและร่มเย็นการมีสมาคม
องค์กร มูลนิธิ สถาบัน และหน่วยงานที่มีกิจกรรมส่งเสริมพระพุทธศาสนา
เป็นแกนนำสำคัญของพระพุทธศาสนานับเป็นพลังมวลชนที่มีพลังมหาศาลและ
มีค่ายิ่งต่อความมั่นคงอย่างถาวรของพระพุทธศาสนาและยังเป็นพลังสำคัญยิ่ง
ในการขับเคลื่อนการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมของสังคมไทยให้บรรลุผลตาม
เป้าหมาย บทบาทที่สำคัญของสมาคม องค์กร มูลนิธิ สถาบัน และหน่วยงาน
ที่มีกิจกรรมส่งเสริมพระพุทธศาสนามีมากมายดังนี้
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
- สมาคม องค์กร มูลนิธิ สถาบัน และหน่วยงานต่าง ๆ รวมทั้ง
องค์กรทางพระพุทธศาสนาตระหนักในบทบาทและภารกิจในการส่งเสริมทำนุบำรุง
พระพุทธศาสนา เพื่อให้พระพุทธศาสนาได้มีบทบาทในการแก้ไขปัญหาสังคม
เพื่อพัฒนาสังคมและชาติให้มีความมั่นคง องค์กรเหล่านี้ได้มีการกำหนดนโยบาย
ยุทธศาสตร์ และแผนปฏิบัติการในการส่งเสริมทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา
ที ่ช ัดเจน นำเสนอกิจกรรมและเป็นผู ้นำรับผิดชอบในการจัดกิจกรรมทาง
พระพุทธศาสนา เชิญชวนให้บุคคลทั่วไปเข้ามาร่วมงานหรือเป็นกรรมการร่วม
ในโครงการต่าง ๆ เช่น ทำความดีถวายในหลวง ประกวดมารยาทชาวพุทธ
ทำบุญตักบาตรในวันธรรมสวนะ ยกย่องคนดีศรีมงคล บรรพชาสามเณร
ภาคฤดูร้อน ของหายได้คืน ค่ายคุณธรรม ธรรมะวันละนิด คิดวิเคราะห์ตาม
หลักอริยสัจ๔องค์กรชาวพุทธชมรมผู้ใฝ่ในธรรม
- สมาคม องค์กร มูลนิธิ สถาบัน และหน่วยงานต่าง ๆ สนับสนุน
และเป็นผู้นำในการจัดกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาและเผยแพร่ประชาสัมพันธ์
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา เช่น จัดทำวารสารเผยแพร่ความรู้หลักธรรม
นำชุมชนกราบพระ ๙ วัด เนื่องในวันสำคัญต่าง ๆ จัดทำโครงการเข้าค่าย
คุณธรรมจัดทำชุมชนคนดี บรรพชาสามเณร จัดกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา
ในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา
- สมาคม องค์กร มูลนิธิ สถาบัน และหน่วยงานต่าง ๆ สนับสนุน
ให้มีการจัดตั้งกองทุนพระพุทธศาสนา เพื่อบริจาคทาน ให้ที่พัก ตั้งโรงทาน
(อาหาร) อุปกรณ์ส่งเสริมการศึกษาการกีฬา เป็นวิทยากรให้คำปรึกษาในการจัด
งานบุญประเพณีต่าง ๆ อำนวยความสะดวกจัดหาทุนทรัพย์สนับสนุนกิจกรรม
ส่งเสริมคุณธรรมของสถานศึกษาวัดในโอกาสต่างๆ
- จัดตั้งศูนย์ส่งเสริมพระพุทธศาสนาณบ้านพักส่วนตัวมีนโยบาย
ที่ชัดเจนในการจัดกิจกรรมส่งเสริมคุณธรรมมีแนวทางการนำหลักธรรมคำสอน
��รายงานการสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง รูปแบบการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย
ทางพระพุทธศาสนาสู่การปฏิบัติในวิถีชีวิตของประชาชนทุกกลุ่มเป้าหมาย
ในสังคมไทยเช่นศูนย์ส่งเสริมพระพุทธศาสนาบ้านกัลย์ธรรม
- สนับสนุนให้โรงเรียน สถานศึกษา เป็นต้นแบบและแบบอย่างใน
การดำเนินงานให้กับองค์กรต่าง ๆ เป็นเสมือนโรงเรียนพี่เลี้ยงให้กับโรงเรียน
ที่ต้องการดำเนินกิจกรรมส่งเสริมพระพุทธศาสนา และนำครูและนักเรียนเข้าร่วม
กิจกรรมส่งเสริมพระพุทธศาสนา
- จัดตั้งเครือข่ายขยายเครือข่ายให้กว้างขวาง มีการแลกเปลี่ยน
ข่าวสารความรู้ระหว่างเครือข่ายซึ่งกันและกัน โดยการให้ความร่วมมือ เข้าร่วม
กิจกรรม ให้กลุ่มประชาชนทั่วไป โดยเฉพาะเด็ก เยาวชนซึ่งเป็นอนาคตของชาติ
เข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมมากขึ ้น และส่งเสริมให้มีการใช้ความสามารถ
เฉพาะตัวมาช่วยสนับสนุนกิจกรรมส่งเสริมพระพุทธศาสนา
- รัฐบาลควรจัดงบประมาณให้การสนับสนุนสมาคมองค์กร มูลนิธิ
สถาบันและหน่วยงานต่างๆที่เป็นการกุศลเพื่อใช้เป็นเครือข่ายที่ในการเผยแผ่
พระพุทธศาสนาและการปฏิบัติธรรม โดยเฉพาะหน่วยงานที่ได้ขึ ้นทะเบียน
ไว้อย่างถูกต้องกับกรมการศาสนา เพื่อทำให้เกิดเอกภาพและสามารถติดตาม
ประเมินผลงานด้านพระพุทธศาสนาอย่างเป็นองค์รวม