Download - Intro to dosage form
D f & R t f d i i t tiD f & R t f d i i t ti
Dosage form & Route of administrationDosage form & Route of administration
รปแบบยาเตรยม และชองทางการบรหารยารปแบบยาเตรยม และชองทางการบรหารยา
ออ ภกภก กรพล แมนกรพล แมนววฒนววฒนกลกลออ..ภกภก.. กรพล แมนกรพล แมนววฒนววฒนกลกล
วตถประสงคการเรยนรวตถประสงคการเรยนร
บอกความแตกตางของการบรหารยาแบบตางๆ
ขอดและขอดอยของแตละการบรหารยาแตละแบบ
ชนดของรปแบบยาเตรยม และการใชงาน
How drug workHow drug work
Drug intake
Absorption
DistributionOnsetMetabolism
Target organ / Receptor Elimination
Pharmacological effectDuration
Loss effect
Ro te of admini trationRo te of admini trationRoute of administrationRoute of administration
Oral routeOral route
ใหผลการรกษาแบบ systemic effect และ local
effect
ใ นยมใชมากทสด
ผปวยใชยาไดสะดวกผปวยใชยาไดสะดวก
ผปวยสามารถใชยาไดดวยตนเอง
ปลอดภย (ถาใชอยางถกตอง)
Oral routeOral route
ขอดอย
ออกฤทธชา (slow onset)
การละลายของยาและดดซมยาจากทางเดนอาหารไม
สมาเสมอสมาเสมอ
การเคลอนทในทางเดนอาหารขนกบปจจยตางๆ
อาหารทรบประทาน โรค ทาทาง ฯลฯ
Oral routeOral route
ขอดอย
ยาบางชนดถกทาลายในทางเดนอาหาร
ยาถกทาลายดวยกระบวนการ first pass metabolism
ไมเหมา กบผปวยทหมดสต หรอมอาการอาเจยนไมเหมาะกบผปวยทหมดสต หรอมอาการอาเจยน
BuccalBuccal routeroute
ใหผลการรกษาแบบ systemic และ local effect
ในชองปาก (Buccal cavity) มการดดซมยาไดด
มเสนเลอดฝอยจานวนมาก
มนาลายชวยล ลายตวยามนาลายชวยละลายตวยา
BuccalBuccal routeroute
Sublingual
บรเวณใตลน
Fast onset
Short durationShort duration
BuccalBuccal routeroute
Buccal
บรเวณกระพงแกม หรอ
บรเวณรมฝปากบนกบเหงอกบรเวณรมฝปากบนกบเหงอก
Slow onset
Long duration
BuccalBuccal routeroute
ขอด
ออกฤทธเรวเมอเทยบกบชองทางอน (ยกเวนการฉด)
ไมเกด first pass metabolism
สามารถใชกบผปวยไมรสกตว หรอมการอาเจยนสามารถใชกบผปวยไมรสกตว หรอมการอาเจยน
Inhalation routeInhalation route
สดเขาทางปากหรอจมก
Systemic effect
Inhaled Insulin
(Exubera®)(Exubera )
Local effect
Anti-asthma
Inhalation routeInhalation route
ขอด
ดดซมยาไดรวดเรว เนองจาก......
ปอดมเสนเลอดฝอยมากมาย
ใชยานอยกวาการรบปร ทาน เนองจากใชยานอยกวาการรบประทาน เนองจาก......
ไมเกด first pass metabolismp
Nasal routeNasal route
Local effect
Nasal decongestant
Systemic effect
C l it i l Calcitonin nasal
spray (Miacalcic®)
Topical routeTopical route
การใหยาทผวหนง
สวนมากใหผลการรกษาแบบ local effect
สามารถใหผลการรกษาแบบ systemic effect ได
T d l D D li S tTransdermal Drug Delivery System
Rectal routeRectal route
ใหผลการรกษาแบบ systemic และ local
Rectum มเสนเลอดมาเลยง 3 เสน
Middle / Inferior rectal veins --> systemic
circulationcirculation
Upper rectal vein --> portal system
Rectal routeRectal route
ขอด
เปนทางเลอกในกรณทไมสามารถใหยาแบบ oral
ใชกบตวยาทระคายเคองทางเดนอาหาร
ขอดอยขอดอย
การดดซมยาไมแนนอน
ใชยาไมสะดวก
ผปวย (อาจจะ)ไมชอบใชยา
Vaginal routeVaginal route
นยมใชเพอใหผลการรกษาแบบ local
ไมเกด first pass metabolism จงมการพฒนาเพอนาสงยา
แบบ systemic
ParenteralParenteral routeroute
การฉดยาเขาสรางกาย
Intravenous route, IV
ฉดเขาเสนเลอดดา
ออกฤทธเรวมาก (V f t t)ออกฤทธเรวมาก (Very fast onset)
Subcutaneous route, SC,
ฉดเขาใตผวหนง
ParenteralParenteral routeroute
Intramuscular route, IM
ฉดเขากลามเนอ
Solutions : ออกฤทธชากวา IV.
S i ออกฤทธชา แตนานSuspensions : ออกฤทธชา แตนาน
ParenteralParenteral routeroute
Intraarterial
Intracardiac
Intradermal
I t th l S i l l Intrathecal – Spinal canal
Intraperitonealp
Intravitreal
EENT routeroute
Eye
Ear
Nose
Th tThroat
Ph ti l D fPh ti l D fPharmaceutical Dosage formPharmaceutical Dosage form
Dosage formDosage form
รปแบบยาเตรยม
ตองเตรยมยาเปน dosage form เพอ ............???
ยาชนดหนงอาจมหลาย dosage form
หนาทของเภสชกรหนาทของเภสชกร
รจก dosage form แตละชนด g
เลอกใช dosage form ใหเหมาะกบผปวย
Dosage formDosage form
แบงตามสถานะ
ของเหลว (Liquid)
ของกงแขง (Semi-solid)
ของแขง (S lid)ของแขง (Solid)
กาซ (Gas)( )
Dosage formDosage form
แบงตามลกษณะทางกายภาพ
Solution
Suspension
E l i Emulsion
SolutionsSolutions
ยานาใส
เปนสารละลายใส ไมมตะกอน
ตวยาสาคญ (active ingredient) และ สารชวยในตารบ
(excipient) ละลายใน นากระสายยา (vehicle)(excipient) ละลายใน นากระสายยา (vehicle)
แบงออกเปนชนดยอยๆหลายชนด
ขนกบสวนประกอบและการใชงาน
SyrupsSyrups
ยานาเชอม
ยานาใสทประกอบดวยนาตาลปรมาณมาก
SyrupSyrup – สารละลายนาตาลเขมขน เปนสารใหความหวาน
ในตารบยา (sweetening agent sweetener) ในตารบยา (sweetening agent, sweetener)
Sugar freeSugar free – ใชสารใหความหวานชนดทไมใหพลงงาน
เชน sorbitol / saccharin / aspartame
ElixirsElixirs
ยานาเชอมหอมหวาน
ลกษณะคลาย Syrups
ม alcohol เปนสวนประกอบ 5-15% เพอชวยละลายยา
TincturesTinctures
สารละลายของสารเคมหรอสารสกดจากธรรมชาตใน Ethyl
alcohol
Tinctures iodine
Opium tincturesOpium tinctures
LinctusesLinctuses
มนาตาลปรมาณมาก
มลกษณะเปนของเหลวขนหนด
บรรเทาอาการไอ เนองจากความหนดจะเคลอบผว
และลดการระคายเคองในคอและลดการระคายเคองในคอ
อาจมตวยาบรรเทาอาการไอในตารบดวยกได
ตวอยางตารบ...........
GarglesGargles
ยากลวคอ
นยมเตรยมใหมความเขมขนสง ตองเจอจางกอนใช
ใชสาหรบ กลวคอ แลวบวนทง
ใชสาหรบการรกษาบรเวณลาคอใชสาหรบการรกษาบรเวณลาคอ
MouthwashsMouthwashs
ยาอมบวนปาก
ลกษณะคลายกบ gargles
ใชภายในชองปาก
EmulsionsEmulsions
ของเหลว 2 ชนดทไมเขากน ไดแก นากบนามน
มสารกออมลชน (Emulsifier)
มทงทเปน liquid และ semi-solid
มทงทใชภายนอก แล ใชรบปร ทานมทงทใชภายนอก และใชรบประทาน
SuspensionsSuspensions
ยานาแขวนตะกอน
ตวยาสาคญไมละลาย แขวนลอยอยในนากระสายยา
มทงชนดทใชภายนอก และใชรบประทาน
Al i i d i h d id Aluminium and magnesium hydroxide
suspensions (Antacil®, Alum milk®)
Calamine lotions
AerosolsAerosols
ตวยาอยในรปสารละลายหรอสารแขวน
ตะกอน
ใ บรรจอยในกระปองอดความดน
มวาลวควบคมปรมาณยาทพนมวาลวควบคมปรมาณยาทพน
ใหผลการรกษาแบบ local effect
InhalationsInhalations
ยาดมยาดม
ประกอบดวยตวยาสาคญทระเหยไดงาย
ใชสดดมโดยตรง หรอเตมลงในนารอนกอน
ใชรกษาความผดปรกตบรเวณทางเดนหายใจสวนตนใชรกษาความผดปรกตบรเวณทางเดนหายใจสวนตน
Nasal decongestantg
InsufflationsInsufflations
มลกษณะเปนยาผงแหง
ใชเครองมอพเศษเพอพนยาเขาทางจมก (insufflator)
LotionsLotions
ยาเตรยมของเหลว ใชภายนอก
เปนไดทง solutions, suspensions, emulsions
Insect repellant lotions
C l i l tiCalamine lotions
Body lotionsy
LinimentsLiniments
ยาเตรยมของเหลว ใชภายนอก
มตวยาทมฤทธทาใหรอน แดง (rubefacient) เชน
methylsalicylate, terpentine oil
บรรเทาอาการปวดเกรงของกลามเนอบรรเทาอาการปวดเกรงของกลามเนอ
ปองกนกลามเนอบาดเจบ
CollodionsCollodions
รปแบบของเหลว ใชภายนอก
มสวนผสม polymer ททาใหเกดเปนฟลม
เมอทาทผวหนงจะแหงแลวเปนแผนฟลม
C ll k® S li li idCollomack® - Salicylic acid
PaintsPaints
ยาปาย
เปนสารละลายใชปายทผวหนง หรอเยอบ เชน ในปาก
เมอตวทาละลายระเหยออกไป จะเหลอตวยาเคลอบผว
ทาใหตวยาอยในบรเวณทตองการไดนานทาใหตวยาอยในบรเวณทตองการไดนาน
Gentian Violet
Eye dropsEye drops
ยาหยอดตา
เปนไดทง solutions และ suspensions
เปนยาปราศจากเชอ
Eye lotionsEye lotions
ยาลางตา
มกจะเปน solutions
ใชปรมาณมาก เพอลางสงสกปรกออกจากตา
Eye cup, Eye bath
Ear dropsEar drops
ยาหยอดห
ใชเฉพาะท รกษาความผดปรกตในห
ตวยาอยในรป solutions หรอ suspensions
Oli il แล l d il ใชหยอดทาใหขหออนตวOlive oil และ almond oil : ใชหยอดทาใหขหออนตว
Nasal drops and spraysNasal drops and sprays
ยาหยอดจมก ยาพนจมก
ใชรกษาแบบ local และ systemic effect
บางชนดมระบบควบคมปรมาณยา
EnemasEnemas
ยาสวนทวาร
สารละลายในนาหรอนามนทใหทางทวารหนก
Constipation
Ul ti litiUlcerative colitis
X-ray examinationy
CreamsCreams
ยาครมยาครม
ยาเตรยมกงแขงทเปน emulsion
ใชภายนอก – ผวหนง, ชองปาก, ตา
ไมเหนยวเหนอ หน ไมเปนมนหรอเปนมนเพยงเลกนอยไมเหนยวเหนอะหนะ ไมเปนมนหรอเปนมนเพยงเลกนอย
OintmentsOintments
ยาขผงยาขผง
ยาเตรยมกงแขง ใชภายนอก
มสวนผสมของสารทเปนนามนหรอไข (wax)
มลกษณ ขนหนด แล เปนมนมากมลกษณะขนหนด และเปนมนมาก
ยาหมอง
PastesPastes
ยาพอกยาพอก
ลกษณะคลาย creams กบ ointments
มสวนผสมของผงแปง ทาใหดดซบของเหลวไดด ใช
กบแผลทมหนองกบแผลทมหนอง
Zinc oxide paste
ใชในชองปาก (Oral paste)
Triamcinolone oral paste
Gels, Gels, JellysJellys
เจลเจล เจลเจลล ล
ยาเตรยมกงแขง ใสหรอโปรงแสง
Local effect
L b i t lLubricant gel
Lidocaine HCl Jellyy
Systemic effect
GelGel
Colloidal suspensions of drug
Aluminium and magnesium hydroxide
Antacil® gel
InjectionsInjections
ยาฉดยาฉด
solutions, suspensions, emulsions, powders
ปราศจากเชอ
IrrigationsIrrigations
ยาสวนลางยาสวนลาง
สารละลายปราศจากเชอ
ใหผลการรกษาแบบ local effect เปนหลก
0 9% NaCl : ฆาเชอในทางเดนปสสาวะ0.9% NaCl : ฆาเชอในทางเดนปสสาวะ
Amphotericin : ฆาเชอราในกระเพาะปสสาวะ
Doxorubicin : รกษามะเรงในกระเพาะปสสาวะ
TabletsTablets
ยาเมดยาเมด
เกดจากการตอกอดผงยาและสารชวยใหเปนเมด
สวนมากใชรบประทาน
Effervescent tabletsEffervescent tablets
ยาเมดฟยาเมดฟ
มสวนผสมของ carbonate salt และ acid
ใ ทาใหเกดกาซ.........???
ทาใหตวยาละลายไดเรวทาใหตวยาละลายไดเรว
มผลตอความรสก
ชวยนากาซออกจากทางเดนอาหาร - ENO®
LozengesLozenges, , TrocheTroche
ยาอมยาอม
ยาเมดขนาดเมดคอนขางใหญ
ใชอมในปากใหยาละลายออกมาอยางชาๆ
ออกฤทธเฉพา ทบรเวณชองปากแล ลาคอออกฤทธเฉพาะทบรเวณชองปากและลาคอ
ยาฆาเชอ ยาชาเฉพาะท
Mybacin®, Strepsil®
PastillesPastilles
คลาย jelly ทมเปลอกแขง อาจมเกลดนาตาลเคลอบอย
ชนนอก
ใ ใชงานคลายกบ Lozenges
PillsPills
ยาลกกลอน
เมดยาขนาดเลกทไดจากการปนดวยมอหรอเครองปน
ถกแทนทดวยยาเมดและแคปซล
PelletsPellets
เมดกลมขนาดเลก 1-2 mm.
บรรจในแคปซลหรอตอกเปนเมด
Medicated gumMedicated gum
หมากฝรง
ตวยาจะละลายในนาลาย
ออกฤทธแบบ local หรอ systemic effect
CapsulesCapsules
ยาแคปซล
เปลอกนอกทาจาก gelatin
Soft & Hard gelatin capsule
บรรจยาผง ของเหลว หรอ ll tบรรจยาผง ของเหลว หรอ pellet
สวนมากเปนยารบประทาน
PowdersPowders
ยาผง
Dusting powders : ใชภายนอก
ใชเพอหลอลน ลดการเสยดส
ใชฆาเชอกบแผลทไมลกใชฆาเชอกบแผลทไมลก
Oral powders : ใชรบประทาน
ORS = Oral Rehydration Salts
PowdersPowders
แบงบรรจ 2 แบบ
Divided powders : บรรจยาสาหรบใชครงเดยว
Bulk powders : แบงใชไดหลายครง
Sachets
GranulesGranules
ผงยาจบกนเปนกอนขนาดเลก
บรรจเหมอน powders
InfusionsInfusions
ชาชง
มกจะเปนผงยาสมนไพร
ชงในนารอนเพอใหตวยาสาคญ
ละลายออกมาละลายออกมา
SuppositoriesSuppositories
ยาเหนบทวาร
ใชสอดทางทวารหนก
Local effect : รดสดวงทวาร ยาระบาย
S t i ff t ยากบชก ยาลดไขSystemic effect : ยากบชก ยาลดไข
Vaginal doucheVaginal douche
สารละลาย สาหรบสวนลางชองคลอด
มสารฆาเชอ สารดบกลน สารปรบ pH
PessaryPessary (Vaginal (Vaginal supposuppo.).)
ยาสอดชองคลอด
รปทรงแบบ bullet shape
เวลาใหยาอาจจะใชเครองมอชวย (Applicator)
PessaryPessary (Intrauterine device)(Intrauterine device)
หวงสอดชองคลอด
คมกาเนด นาสงยา
ImplantsImplants
ยาฝง
ตวยาผสมอยกบ polymer
สอดใตผวหนงโดยการผาตด
ปลดปลอยยาอยางชาๆปลดปลอยยาอยางชาๆ
Contraceptive : 3 ป
Testosterone : 4-5 เดอน
Medicated plastersMedicated plasters
พลาสเตอรยา
ใชแปะผวหนง
Local effect
ฆาเชอ สมานแผลฆาเชอ + สมานแผล
บรรเทาปวด
TransdermalTransdermal drug deliverydrug delivery
แผนแปะผวหนงแผนแปะผวหนง
นาสงยาผานผวหนงเขาสกระแสเลอดอยางชาๆ
Systemic effect
ยาคมกาเนดยาคมกาเนด
ยาลดความดน
TransdermalTransdermal drug deliverydrug delivery
ขอด
หลกเลยงการเกด first pass metabolism
ไมตองใหยาบอย
ร ดบยาในเลอดคงทระดบยาในเลอดคงท
“หยดแขวนปาย
ป ”หยดทารายประชาชน”
รวมสรางความภาคภมแหงวชาชพเภสชกรรมดวยกน