Saratani ya Binadamu: Vihatarishi vijulikanavyo na Kuzuiwa kwa Viungo vya Mwili Monografia ya IARC kuhusu Vihatarishi vya Saratani kwa Wanadamu na Vijitabu kuhusu Kuzuia Saratani

Uwazi wamdomo

Vinywaji vya pombeBetel quid ikiwa na tumbakuBetel quid bila tumbakuVirusi vinavyoambukiza binadamu papillomavirus Aina 16 Kuacha kuvuta sigara/tumbakuMatumizi ya sigara/tumbaku bila moshiUvitaji wa sigara/tumbaku

Koromeo (oro-, hypo- na/au NOS)

Vinywaji vya pombeBetel quid ikiwa na tumbakuVirusi vinavyoambukiza binadamu papillomavirus Aina 16Kuacha kuvuta sigara/tumbakuUvitaji wa sigara/tumbaku

Tezi za mate Mionzi ya X, mionzi ya Gamma

Nasopharynx Virusi vya Epstein-BarrFormaldehydeSamaki iliyohifadhiwa kwa chumvi, Mtindo wa

KichinaVumbi inayotoka kwa mbao

Uwazi wamdomo naViumbi vya pua(paranasal sinus)

Utengenezaji wa pombe ya Isopropyl kwakutumia asidi kali

Vumbi itokanayo na ngoziMisombo ya NickeliBidhaa za mchakato wa kuoza mionzi,

ikiwa ni pamoja na Radium-226Bidhaa za mchakato wa kuoza mionzi,

ikiwa ni pamoja na Radium-228Uvitaji wa sigara/tumbakuVumbi inayotoka kwa mbao

Ingilio la bomba la pumzi (Larynx)

Matumizi ya Mihadarati (bangi)Ukungu wa asidi, yenye nguvu isiyo ya kawaidaVinywaji vya pombeAsbestosi (aina zote)(matumizi ya) OpiamuKuacha kuvuta sigara/tumbakuUvitaji wa sigara/tumbaku

Pafu Uzalishaji wa aluminiumArsenic na misombo isiyo ya kawaida

ya arsenicAsbestosi (aina zote)Misombo ya Beryllium na berylliumBis (chloromethyl) ether; chloromethyl metherl ether

(daraja la kiufundi)Misombo ya Cadmium na cadmium Misombo ya Chromium (VI)Makaa ya mawe, uchafuzi wa hewa wa ndani kutoka kwenye moto mekoniUvukizi wa makaa ya maweLami ya makaa ya maweUzalishaji wa CokeMatumizi ya Mihadarati (bangi)Moshi utokanao na Injini ya dizeliMionzi ya GammaMchakato wa AchesonUchimbaji wa mgodi wa Haematite (chini ya ardhi)Nyenzo ya chuma na chumaMOPP (Mchanganyiko wa vincristine-prednisone-naitrojeni haradali-

procarbazine)Misombo ya Nickeli(matumizi ya) OpiamuUchafuzi wa hewa njeUchafuzi wa hewa nje, na chembechembe zaMchoraji kwa rangi (mfiduo wa kazi kama)PlutoniumKuacha kuvuta sigara/tumbakuBidhaa za mchakato wa kuoza mionzi, ikiwa ni pamoja na

Radium-222Sekta ya uzalishaji wa mpira (Rubber)Chembechembe au Vumbi la silika,MasiziSulfuri ya haradaliMoshi utokanao na uvutaji wa sigara\tumbakuUvitaji wa sigara/tumbakuMvuke utokao katika kulehemu (kazi

ya kuchomelea vyuma)Mionzi ya X

Umio Acetaldehyde zinazohusiana na matumizi ya vinywajivya pombe

Ukosefu wa mafuta mengi mwilini (saratani ya adenocarcinoma)Vinywaji vya pombeBetel quid ikiwa na tumbakuBetel quid bila tumbakuKuacha kuvuta sigara/tumbaku (saratani ya squamous cell

carcinoma)Matumizi ya sigara/tumbaku bila moshiUvitaji wa sigara/tumbakuMionzi ya X, mionzi ya Gamma

Tumbo Ukosefu wa mafuta mengi mwilini (gastric cardia)Helicobacter pyloriKuacha kuvuta sigara/tumbakuSekta ya uzalishaji wa mpiraUvitaji wa sigara/tumbakuMionzi ya X, mionzi ya Gamma

Koloni narectamu

Vinywaji vya pombeUkosefu wa mafuta mengi mwiliniKufanyisha mwili Mazoezi ya mara kwa maraUkaguzi na gFOBTUkaguzi na FITUkaguzi na sigmoidoscopyUkaguzi na colonoscopyUvitaji wa sigara/tumbakuMionzi ya X, mionzi ya Gamma

Ini(hepatocellular carcinoma)

Ukosefu wa mafuta mengi mwiliniAflatoxinsVinywaji vya pombeMatumizi ya dawa za upangaji wa uzazi zilizo na

Estrogen-ProgestogenVirus vya Hepatitis B Virus vya Hepatitis CPlutoniumuThorium-232 na mazao yake yatokanayo na kuozaUvitaji wa sigara/tumbaku (katika wavutaji na watoto

wanaovuta sigara)

Kibofu nyongo Ukosefu wa mafuta mengi mwiliniThorium-232 na mazao yake yatokanayo na kuoza

Kongosho Ukosefu wa mafuta mengi mwiliniKuacha kuvuta sigara/tumbakuMatumizi ya sigara/tumbaku bila moshiUvitaji wa sigara/tumbaku

Ingilio la tumbo Acetaldehyde zinazohusiana na matumizi ya vinywaji vya pombe

Sehemu ya Pafu(Pleura or peritoneum (mesothelioma))

Asbestosi (aina zote)ErioniteNyuzi zenye Madini ya

Fluoro-edenite amphiboleMchoraji kwa rangi (mfiduo wa kazi kama)

Mfereji wakongosho

1,2-DichloropropaneChlonorchis sinensisOpisthorchis viverrini

Tovuti nyingi(zisizotambulika)

CyclosporineBidhaa za mchakato wa kuoza mionzi,

ikiwa ni pamoja na Strontium-90Mionzi ya X, mionzi ya Gamma (mfiduo

kwa uterosi)Saratani zote

zikijumlishwa2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo-para-dioxin

Kifuko(Tonsil)

Virusi vinavyoambukiza binadamu papillomavirusAina 16

Mkundu Ukosefu wa kinga mwilini (UKIMWI) Aina 1Virusi vinavyoambukiza binadamu papillomavirus

Aina 16

Ini (angiosarcoma) Chloride ya vinyl

Ubongo na mfumo mkuu wa neva

Mionzi ya X, mionzi ya GammaUkosefu wa mafuta mengi mwilini(meningioma)

JichoUkosefu wa kinga mwilini (UKIMWI) Aina 1Kulehemu (kazi ya kuchomelea vyuma)Vifaa vya ngozi vinavyotoa miale ya Ultraviolet

Tezi ya thyroid Ukosefu wa mafuta mengi mwiliniRadioiodines, ikiwa ni pamoja na iodini-131 (kufidhiliwa

wakati wa utoto na ujana)Mionzi ya X, mionzi ya Gamma

Leukaemia/lymfoma

Ukosefu wa mafuta mengi mwilini(myeloma nyingi)

AzathioprineBenzeneBusulfan1,3-ButadieneChlorambucilCyclophosphamideCyclosporiniVirusi vya Epstein-BarrEtoposidi iliyo na cisplatin na bleomycinBidhaa za mchakato wa kuoza mionzi, ikiwa ni pamoja na

Strontium-90FormaldehydeHelicobacter PyloriVirusi vya Hepatitis CUkosefu wa kinga mwilini (UKIMWI) Aina 1Kiini cha seli-T lymphotropiki virusi aina 1Virusi vya Kaposi sarcoma, herpesLindaneMelphalanMOPP (mchanganyiko wa vincristine-prednisoni-naitrojeni

haradali-procarbazine)PentachlorophenolPhosphorus-32, kama phosphateSekta ya uzalishaji wa mpira (Rubber)Semustini [1-(2-Chloroethyl)-3-(4-methylcyclohexyl)-1-

nitrosourea, au methyl-CCNU]ThiotepaThorium-232 na mazao yake yatokanayo na kuozaUvitaji wa sigara/tumbakuTreosulfaniMionzi ya X, mionzi ya Gamma

Kibofu cha mkojo Uzalishaji wa aluminium4-AminobiphenylArsenic na misombo isiyo ya kawaida ya arsenicUzalishaji wa AuramineBenzidineChlornaphazineCyclophosphamideUzalishaji wa Magenta2-Naphthylamine(matumizi ya) OpiamuMatumizi ya Mihadarati (bangi)Mchoraji kwa rangi (mfiduo wa kazi kama)Kuacha kuvuta sigara/tumbakuSekta ya uzalishaji wa mpiraSchistosoma haematobiumUvitaji wa sigara/tumbakuortho-ToluidineMionzi ya X, mionzi ya Gamma

Mshipa wa figo, Pelvisi na ureter

Asidi ya Aristolochic, na mimeayenye

PhenacetiniPhenacetini, mchanganyiko wa

analgesic iliyo naUvitaji wa sigara/tumbaku

Figo Ukosefu wa mafuta mengi mwiliniKuacha kuvuta sigara/tumbakuUvitaji wa sigara/tumbakuTrichloroethyleneMionzi ya X, mionzi ya Gamma

Utando waEndothelium (Kaposi sarcoma)

Ukosefu wa kinga mwilini (UKIMWI) Aina 1Virusi vya Kaposi sarcoma, herpes

Titi Vinywaji vya pombeUkosefu wa mafuta mengi mwilini (katika Kipindi cha Kukoma

Hedhi)DiethylstilbestrolMatumizi ya dawa za upangaji wa uzazi zilizo na Estrogen-

ProgestogenMatumizi ya tiba iliyo na Estrogen-progestogen katika Kipindi cha

Kukoma HedhiUchunguzi wa mammografia (Miaka 50-74)Kufanyisha mwili Mazoezi ya mara kwa maraMionzi ya X, mionzi ya Gamma

Mfupa PlutoniumuBidhaa za mchakato wa kuoza mionzi, ikiwa ni pamoja

na Radium-224Bidhaa za mchakato wa kuoza mionzi, ikiwa ni pamoja

na Radium-226Bidhaa za mchakato wa kuoza mionzi, ikiwa ni pamoja

na Radium-228Mionzi ya X, mionzi ya Gamma

Uume Virusi vinavyoambukiza binadamupapillomavirus Aina 16

Ngozi (malignant neoplasms ainanyingine)

Arsenic na misombo isiyo ya kawaida ya arsenicAzathiopriniMafuta ya makaa ya mawe yatokanayo na kunerekaLami ya makaa ya maweCyclosporiniMethoxsalen pamoja na ultraviolet AMafuta ya madini, bila kutibiwa au kutibiwa kwa uchacheMafuta ya ShaleMionzi ya juaMasiziMionzi ya X, mionzi ya Gamma

Ngozi(melanoma)

Mionzi ya juaBiphenyls ya polychloriniVifaa vya ngozi vinavyotoa miale ya

Ultraviolet

Monografia 1-129, kijitabu cha maelezo 1-17Imesasishwa 26 Machi 2021Wakala walioainishwa kama kasinojeni kwa wanadamu (Kikundicha 1) (kwa nyekundu); Mikakati iliyo na ushahidi wa kutosha wakatika kuzuia saratani (katika kijani kibichi)

Uterasi, seviksi

Uchunguzi wa kawaida wa cytology (kwa wenye miaka 35-64)Diethylstilbestrol (mfiduo kwa uterosi)Matumizi ya dawa za upangaji wa uzazi zilizo na Estrogen-

ProgestogenUpimaji wa HPVUkosefu wa kinga mwilini (UKIMWI) Aina 1Aina za papillomavirus inayoabukiza binadamu zifuatazo

16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59Kuacha kuvuta sigara/tumbakuUvitaji wa sigara/tumbaku

Corpus uteri (endometrium)

Ukosefu wa mafuta mengi mwiliniMatumizi ya tiba iliyo na Estrogen katika Kipindi cha

Kukoma HedhiMatumizi ya tiba iliyo na Estrogen-progestogen katika

kipindi cha kukoma hedhiTamoxifen

Ovari Ukosefu wa mafuta mengi mwiliniAsbestosi (aina zote)Matumizi ya tiba iliyo na Estrogen katika

Kipindi cha Kukoma HedhiUvitaji wa sigara/tumbaku

Uke Diethylstilbestrol (mfiduo kwa uterosi)Virusi vinavyoambukiza binadamu

papillomavirus Aina 16

Vulva Virusi vinavyoambukiza binadamupapillomavirus Aina 16

Kundi la 1 mawakala naushahidi ulio chiniwa kutosha kwawanadamu0

2,3,4,7,8-PentachlorodibenzofuranBiphenyls ya polychlorini iliyo na WHO TEF (“kama-dioxini”)4,4’-Methylenebis(2-chloroaniline) (MOCA)Chembechembe zinazotoa chembechembe za Gamma na AlphaNazi ya ArecaAsidi ya AristolochicRangi ya Benzidine iliyovunjwa chini kimetaboliki kuwaBenzo[a]pyreneEthanol iliyomo katika vinywaji vya pombeEthylene oxide EtoposideMionzi itokanayo na mchakato wa ionizing (aina zote)Mionzi ya neutronN′-Nitrosonornicotine (NNN) and 4-(N-nitroso-methylamino)-1-(3-

pyridyl)-1-butanone (NNK)Mionzi ya ultravioleti