Download - YEME BOZUKLUKLARI
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
1
YEME BOZUKLUKLARI
Dr. Aslıhan Polat
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
2
İçerik
• Yeme bozukluklarına genel bakış
• Tedavi ilkeleri
• Tedavi ekibi
• Başvuru güçlükleri
• Tıbbi komplikasyonlar
• İlaç tedavisi
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
3
Yeme Bozuklukları
• Anoreksiya Nervosa
• Bulimiya Nervosa
• Başka Türlü adlandırılamayan Yeme Bozukluğu
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
4
Anoreksiya Nervosa(DSM-IV)
• Yaşı ve boy uzunluğu için olağan sayılan en az kiloda olmayı kabul etmeme (örn: beklenenin %85 inin altında olmaya devam etme)
• Düşük vücut ağırlığına karşın kilo almaktan ya da şişman biri olmaktan aşırı korkma
• Vücut ağırlığı yada biçimini algılamada bozukluk olması
• Üç ardışık siklus amenore
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
5
Beden Kitle İndeksi (BKİ)
ICD-10’a göre <17.5
BKİ= kilo (kg)
boy(m)²
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
6
Bulimiya Nervosa(DSM-IV)
• Yineleyen tıkınırcasına yeme (TY) episodlarının olması– Aynı zaman diliminde çoğu insanın yiyebileceğinden çok
daha fazla yiyeceği yeme
– Bu episod sırasında yeme kontrolünün kalktığı duygusunun olması
• Kendini kusturma, laksatif, diüretik kullanımı, aşırı egzersiz gibi dengeleyici davranışların olması
• TY ve dengeleyici davranışların üç ay süreyle haftada iki kez ortaya çıkması
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
7
Epidemiyoloji
• Ergenler ve genç kadınlar arasında yaygınlık: %4• BN (%1-2.8) AN’dan (%0.1-1) daha yaygın. • Eşik-altı durumlar katıldığında oranlar % 8’e
ulaşıyor.
• Kadınlarda daha fazla ( %90-95 )
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
8
Başvuru Biçimleri
• AN vakalarının %40’ı birinci basamaktaki hekimler tarafından tespit ediliyor.
• Bunların % 80’i psikiyatrik tedaviye yönlendiriliyor.
• BN vakalarının ise sadece % 11’i saptanabiliyor ve yarısı psikiyatrik tedaviye yönlendiriliyor.
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
9
Klinik Gidiş
AN (%) BN(%)• Ölüm 10 1• İlk atağın devamı 10 10• Eşik-altı YB 15 20• YB dönüşümü 15 1 • Klinik YB yok 50 70
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
10
Tıbbi Komplikasyonlar-1
• Böbrek ve elektrolit bozuklukları: * Hipopotasemi a-Sıvı alımı kısıtlanmış AN b- Kusan, diüretik ve laksatif kullanan BN Sonuç: kalp ritm bozuklukları (EN SIK ÖLÜM NEDENİ) , barsak motilitesi sorunları
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
11
Tıbbi Komplikasyonlar-2
• Kalp-damar sistemi: *Düşük kan basıncı, sinüs bradikardisi (metabolik yavaşlamaya uyum çabası) *Ventriküler aritmiler (ani ölüm nedeni) *Mitral valv prolapsusu (AN) *Kardiyomiyopati (hızlı refeeding ve ipeka kullanımında)
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
12
Tıbbi Komplikasyonlar-3
• Sindirim Sistemi: *Parotis ve submandibular bezlerin şişmesi * Özefagus sorunları ( özefajitten rüptüre dek) *Akut mide dilatasyonu (BN’da tıkırcasına yeme, AN’da refeeding sırasında) *Barsak hareket bozuklukları (kramplar, diyare atakları, kabızlık)
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
13
Tıbbi Komplikasyonlar-4
• Endokrin Sistem: * Amenore *Hiperkortizolizm * Düşük T 3 düzeyleri
• Metabolik Değişiklikler: *Osteopeni-menopozal osteoporoz kadar ciddi olabilir. *Hiperkolesterolemi
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
14
Tıbbi Komplikasyonlar-5
• Ağız-Diş Sorunları: *Diş yüzeyi hasarı (perilimiyozis), çürükler
• Sinir Sistemi:
*Ventrikül genişlemesi (psödoatrofi)
• Bağışıklık ve hematolojik sistem: *Lökopeni, anemi, trombositopeni
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
15
Zorunlu Yatış Koşulları
• BKI <12
• Tıbbi komplikasyonların ileri boyutta olması• Kısa sürede hızlı kilo kaybı• Durdurulamayan kusmalar
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
16
Multidisipliner Tedavi Ekibi
• Psikiyatri uzmanı• Kadın-Doğum Uzmanı• Endokrin ve Metabolizma Uzmanı• Acil Dahiliye Uzmanı (Beslenme konusunda
deneyimli)• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı• Diyetisyen
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
17
• YB için başlangıç aşamasında en büyük zorluk motivasyon eksikliği ve tedavi reddidir.
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
18
Neler yapılabilir?
• Hastalıkla ilgili kapsamlı bilgilendirme• Özellikle tıbbi komplikasyonların açıklanması• Tedavinin amacının ‘kilo aldırmak’ olmadığını
vurgulamak• Tedavi sorumluluğunun hastaya verilmesi için
hazırlık görüşmeleri
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
19
Tedavide Genel İlkeler-1
• Fiziksel durumun düzeltilmesi,• Yeme bozukluğunun ruhsal ve davranışsal boyutunun ele
alınması,• Eşlik eden ruhsal sorunların tedavisi,• Kilonun normal düzeye eriştirilmesi,• Bilişsel-davranışçı yöntemlerle semptomların azaltılması,• Diyet düzenlenmesi ve danışmanlığı,• Uygun psikofarmakolojik tedavi,
• Ailenin değerlendirilmesi ve programa katılması
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
20
Tedavide Genel İlkeler-2
• Kronik gidişli hastaların bile, tam açıklanamayan spontan düzelmeleri olabilir.
• İyileşen hasta örneklerini diğer hastalara aktarmak gerekli.
• Karamsarlık yerine sabırlı ve cesaretlendirici olmak ilk ilkemiz olmalıdır.
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
21
Bilişsel-Davranışçı Tedavi
• Özellikle AN’da semptomların ego-sintonik yapısı,
• Fiziksel ve ruhsal elementler arasındaki etkileşim,• Yiyecek ve kiloyla ilgini özgün inançlar,• Kendini değerlendirmede ciddi yetersizlik ele
alınır.
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
22
Psikiyatrik İlaç Tedavileri-1
• Anoreksiya Nervosa: -Antidepresanlar: Depresyon eşlik
eden vakalarda ve relapsların önlenmesi amacıyla kullanımı (SSRI, Mirtazapin, TSA) -Antipsikotikler: Dirençli vakalarda atipik antipsikotikler (olanzapin, risperidon)
Dr.Aslıhan POLAT KOÜTF Psikiyatri AD
23
Psikiyatrik İlaç Tedavileri-2
• Bulimiya Nervosa:– Antidepresanlar: Fluoksetin – Antikonvulsanlar (Topiramat)