draft raport · web viewsistemi i thesarit si komponenti kryesor i ekzekutimit të buxhetit është...

Republika e KosovësRepublika Kosova-Republic of Kosovo

Qeveria - Vlada - Government

Ministria e Administratës PublikeMinistarstvo Javne Administracije – Ministry of Public

Administration

RAPORT GJITHPËRFSHIRËS PËR ZBATIMIN E STRATEGJISË SË REFORMËS SË ADMINISTRATËS

PUBLIKE 2010 – 2013

Qershor 2014

Draft RAPORT gjithëpërfshirës për zbatimin e Strategjisë së Reformes së Administratës Publike

Përmbajtja

1. Hyrje .................................... ................................... ............................................................42. Metodologjia................................... ....................................................................................53. Përmbledhje e gjetjeve dhe sfidave .......................... .......................................................54. Strategjia dhe Plani i Veprimit të Reformës së Admisnitratës Pubike........................95. Objektivat strategjike .................................................................................. ......................10

5.1. Menaxhimi i politikave ................................... ................................. ........................105.2. Hartimi i legjislacionit .................... .......................................... ...............................165.3. Etika dhe transparenca................................... .................. .........................................205.4. Komunikimi me qytetarë ................................... .................. ....................................265.5. Planifikimi i buxhetit ................ ............................. ............... ...................................285.6. Ekzekutimi i buxhetit....................................................................... ..........................315.7. Kontrolli dhe auditimi i brendshëm ........................ .............. ................................335.8. Prokurimi publik..................................... ...................................................................365.9. Organizimi i administratës publike................ ............... .........................................395.10. Menaxhimi dhe zhvillimi i burimeve njerëzore ............. ....................................425.11. Racionalizimi i proceseve elektronike administrative (e-Qeverisja) . ...............475.12. Qeveria elektronike (e-Qeveria) .................................. ...................... ...................50

6. Menaxhimi dhe koordinimi i Reformës............... ...................... ..................................51

2

RAPORT gjithëpërfshirës për zbatimin e Strategjisë së Reformes se Administrates Publike 3

7. Konkluzionet..................................... ...................... .............................. ..........................53

Lista e shkurtesave

AB Auditor i BrendshëmAKK Agjencioni Kundër KorrupcionAQP Agjencioni Qëndror i ProkurimitASHI Agjencioni i Shoqërisë InformativeBPV Bruto Produkti Vendor (GDP – Gross Domestic Product)DASHC Departameni i Administrimit të Shërbimit Civil DeQPA Departamenti për e-Qeverisje dhe Procese AdministrativeDIEKP Departamentet për Integrim Evropian dhe Koordinim të PolitikaveDMRAP Departamenti për Menaxhimin e Reformës së Administratës Publike EULEX Europan Union Mission in Kosovo (Misioni i BE -së në Kosovë)FRIDOM Functional Review and Institutional Design of Ministries

(Rishikimi Funksional dhe Organizimi Institucional i Ministrive)GERAP Grupi i Ekspertëve për Reformën e Adminsitratës Publike GPRAP Grupi Punues për Reformën e Administratës PublikeGVRAP Grupi i Veҫantë për Reforëmën e Adminsitratës PublikeIAK Institucioni i Avokatit të PopullitIKAP Instituti i Kosovës për Administratë PublikeIPA 2 Instrumenti i Para Anëtarësimit IRK Institucionet e Repulikës së KosovësKASH Korniza Afatmesme e ShpenzimeveKNRAP Komisioni Ndër-ministror për Reformën e Adminsitratës Publike

3


KPPP Partneritetit Publiko PrivatKRPP Komisioni Rregullativ i Prokurimit PublikLMFP Ligjin për Menaxhimin e Financave dhe PërgjegjësiveLPP Ligji i Prokurimit PublikMAP Minsitria e Administratës Publike MF Ministria e FinancaveMFK Menaxhimi Financiar dhe KontrolliMIE Ministria e Integrimit EvropianMPB Ministria e Punëve të Brendshme MSA Marrëveshja e Stabilizim Asocimit NGP Nën-grupet PunueseNjAB Njësia e Auditimit të Brendshëm OB Organizata BuxhetoreOECD Organisation for Economic Co-operation and DevelopmentPEFA Public Expenditure and Finance Assesment (Vlerësimi për

Financat dhe Shpenzimet Publike) PIP Programi për Investime PublikePPP Partneriteti Publik PrivatPVPQ Plani Vjetor i Punës së QeverisëPVZSF Plani i Veprimit për Zbatimin e Studimit të FizibilitetitPZHS Plani Zhvillimor StrategjikRAP Reforma e Adminsitratës Publike SIGMA Support for Improvement in Governance and Management –

Mbështjetje për Përmirësimin e Qeverisjes dhe Menaxhimit SIMFK Sistemi Informativ për Menaxhimin e Financave të KosovësSKQ Sekretariati Koordinues i Qeverisë SMD Sistemi i Menaxhimit të Dokumenteve SMSHA Sistemi i Menaxhimit të Shpenzimeve të AutomjeteveSMZHB Sistemi për Menaxhimin e Zhvillimit të BuxhetitSRAP Strategjia për Reformën e Adminsitratës Publike ShCK Shërbimi Civil i KosovësTI Teknologji InformativeUNDP United Nations Development Program (Programi i Kombeve të

Bashkuara për Zhvillim)ZAP Zyra e Auditorit të PërgjithshëmZKM Zyra e Kryeministrit ZKP Zyra për Komunikim me Publikun ZL Zyra Ligjore ZPS Zyra për Planifikim StrategjikZQM Zyra për Qeverisje të Mirë

4


1. HyrjeAdminsitrata publike është segmenti kryesor për funksionimin e një shteti. Zhvillimi dhe përparaimi i vazhdueshëm i adminsitratës publike kërkon angazhimin të vazhdueshëm jo vetëm të Qeverisë dhe strukturave publike e politike por edhe të të gjitha segmenteve të shoqërisë. Nevoja e rishikimit dhe përqendrimit të Qeverisë në avancimin dhe reformimin e administratës, imponohet në vazhdimsi nga një numër i faktorëve si: kërkesat e shtuara të qytetarëve për një administrate më efikase dhe për shërbime më të mira, nevoja e intensifikimit të punës në mbështetje të zhvillimit ekonomik të vendit, agjenda e shtuar e procesit të integrimit evropian të Kosovës, si dhe nevoja e adaptimit të standardeve të reja si dhe teknikave dhe teknologjisë moderne për nevojat e administates publike. Ndryshimi dhe reformimi i administratës publike është proces i vazhdueshëm dhe i gjithmbarshëm institucional i cili ka ndikim direkt në nivelin e definimit dhe arritjes së objektivave qeveritare për ofrimin e shërbimeve mëtë mira qytetarëve dhe bizneseve. Zhvillimi administratës publike ka filluar që nga përfundimi i luftës, ndërsa në kuadër të një kornize strategjike dhe të planifikuar, ka filluar me Strategjinë e Reformës së Administratës Publike të vitit 2007. Strategjia dhe plani i veprimit kanë qenë vetëm fillimi i një procesi afatgjatë dhe gjithpërfshirës i zbatimit të tyre, rishikimet funksionale të të gjitha ministrive dhe shumicës së funksioneve horizontale, deri në hartminin dhe miratmin e strategjisë së rishikuar 2010 – 2013. Me strategjinë e rishikuar është synuar të udhëhiqen reformat në administratën publike dhe të zhvillohen konform kërkesave të shtetit pas shpalljes së pavarësisë për të adresuar nevojën për zhvillimin dhe zbatimin e politikave të reja dhe avancimin e atyre ekzistuese me qëllim të funksionimit sa më efikas dhe efektiv, ofrimin e shërbimeve më të mira për qytetarët dhe

5


bizneset si dhe për të menaxhuar dhe përmbushur agjenden e integrimit evropian.Përveq kësaj, reformimi i administratës publike dhe ofrimi i shërbimeve në pajtim me praktikat më të mira evropiane është po ashtu standard evropian që Kosova synon ta përmbush në rrugën e saj drejt integrimit përmes mekanizmave të kornizës së procesit të stabilizim asocimit të Kosovës i cili po ashtu është objekt vlerësimi i vazhdueshëm i raporteve vjetore të progresit. Progresi i arritur në zbatimin e strategjisë së reformës është raportuar në vazhimësi në baza periodike dhe vjetore në kuadër të strukturave të themeluara për këtë qëllim. Ndërsa ky raport është i pari i cili përfshinë tërë periudhën e aplikimit të strategjisë 2010 – 2013 duke përfshirë të gjitha të arriturat dhe sfidat e dala gjatë zbatimit. Nga takimi i dytë i Grupit të Veçantë për RAP (GVRAP) për Kosovën që është mbajtur në Bruksel (Belgjikë) më 6 dhjetor 2013 në mes të përfaqësuesve të Institucioneve të Republikës së Kosovës (IRK –ve) dhe të atyre të Komisionit Evropian, si një nga konkluzionet e përbashkëta ka dal edhe nevoja e hartimit të një raporti gjithpërfshirës mbi zbatimin e strategjisë për RAP. Raporti duhet ta përfshijë edhe një analizë të indikatorëve cilësorë.Gjatë vitit 2014, MAP dhe institucionet tjera të Republikës së Kosovës planifikojnë edhe hartimin e strategjisë së re shumëvjeҫare për reformën e administratës publike. Andaj, ky raport i hartuar në hollësi duke analizuar të dhënat e marra në teren mbi të arriturat dhe sfidat e dala gjatë viteve të përfshira si dhe me rekomandimet, do të jetë i rëndësisë së veҫantë i cili do t’u shërbej për shtjellimin e një dokumenti të ri të planifikimit strategjik në fushën e RAP –ës, i cili do t’i përcaktojë objektivat për periudhën e ardhshme të planifikimit. Është me rëndësi të ceket se korniza strategjike e azhurnuar është proces që kërkohet të harmonizohet edhe me programimin dhe zbatimin e IPA2.Prandaj, ky raport do të shërbejë për një qëllim të dyfishtë. Së pari, do t’u ofrojë vendim-marrësve informata për progresin e përgjithshëm të arritur në zbatimin e Strategjisë së RAP -ës të miratuar në vitin 2010 dhe të Planit të Veprimit të miratuar në vitin 2012. Dhe së dyti, do t’i identifikojë sfidat e tanishme në këtë fushë të politikave që do të shërbejnë si pikënisje për diskutimet për përgatitjen e Strategjisë së re të RAP-it.

2. MetodologjiaRaporti për zbatimin e Strategjisë së RAP –ës ka për qëllim vlerësimin e të arriturave dhe sfidave gjatë tërë periudhës së zbatimit të saj nga këndvështrimi i administratës publike në Kosovë. Që të arrihet kjo, DMRAP në MAP në mënyrë aktive dhe në koordinim me të gjitha institucionet tjera të përfshira në proces ka udhëhequr punën në hartmin e raportit përmes përfaqësuesve të tyre në Grupin Punues për RAP (GERAP) dhe në Nën-grupet Punuese (NGP). Gjatë hartimit të këtij raporti, DMRAP është mbështetur edhe nga OECD/SIGMA me këshilltarët e tyre ndërkombëtar dhe vendor të cilët kanë këshilluar departamentin për aspektet metodologjike si dhe në analizimimin e të dhënave të grumbulluara dhe të atyre të vendosura në raport.

6


Gjatë përgatitjes së raportit, DMRAP ka përdorur të dhënat e marra nga koordinatorët duke krahasuar dhe ploësuar edhe me informatat tjera në dispozicion nga raportet e institucioneve vendore e ndërkomëtare. Të dhënat që paraqesin progresin janë krahasuar me indikatorët matës të hartuar dhe të përdorur me qëllim të matjes nëse indikatorët e vendosur janë arriturë gjatë zbatimit të planit të Reformës. Gjatë hartimit të raportit përveq të dhënave të siguruara nga koordinatorët e nëngrupeve punuesë janë përdorur dhe analizuar edhe dokumentet strategjike, ligjet, aktet nënligjore, raportet e rregullta të institucioneve zbatuese të RAP-it, raportet e institucione ndërkombëtare si dhe nga të dhënat e marra nga projektet e ndryshme të asistencës teknike në fushat që mbulohen nga 12 objektivat e Strategjisë së RAP. Në takimet e fundit (deri më tani) të Grupit Punues për Reformën e Administratës Publike – GPRAP (mbajtur, 04 prill 2014) dhe të Komisionit Ndër-ministror për Reformën e Adminsitratës Publike - KNRAP (08 prill 2014) është diskutuar dhe aprovuar në parim drafti i këtij raporti për t’u aprovuar përfundimisht në Qeveri. Gjithashtu të gjithë koordinatorëve të Nën-Grupeve Punuese (NGP –ëve) ju është mundësuar që të japin komentet dhe/apo propozimet e tyre për fushat e tyre të përgjegjësisë. Gjatë hartimit të raportit si vështirësi është paraqitur mungesa e informatave të detajuara dhe statistikore për arriturat, e sidomos për ndikimin e zbatimit të Strategjisë në fusha të caktuara. Mungesa e të dhënave në shumë raste ka ardhur si rezultat i formulimit të përgjithshëm të objektivave strategjike dhe mungesës së indikatorëve të qartë.1 Nga analiza e raporteve të marra nga koordinatorët e shumicës së NGP –ve, del se informatat e dhëna janë përqendruara kryesisht në vitin e fundit por jo shumë edhe për vitet paraprake cka do të lehtësonte matjen e progresit në baza vjetore. DMRAP, po ashtu ka shfrytëzuar edhe në metodën e hulumtimit të të dhënave tjera dhe të krahasimit të tyre për ҫka që i ka mundësuar analizën dhe matjen e progresit të arritur në RAP.

3. Përmbledhje e gjetjeve dhe sfidave Nga të dhënat e analizura, mund të konstatohet se përparimi në zbatimin e Strategjisë për Reformën e Adminsitratës Publike (SRAP) ka qënë dukshëm i theksuar në hartimin dhe plotësimin e kornizës ligjore dhe institucionale në të gjitha fushat e saj. Ndërsa, sa i përket zbatimit përparimi deri më tani ka qenë asimetrik varësisht prej fushave. Përderisa në disa prej fushave kemi pasur përparim të dukshëm të funksionimit të adminsitratës publike në disa të tjera ka pasur ngecje. Më poshtë është paraqitur në pika të shkurtëra progresi i arritur dhe sfidat e dala për secilën objektivë veҫ e veҫ. Ndërsa të dhëna të thelluara për secilën prej fushave e japin në vijim të raportit.

Objektivi 1 - Menaxhimi i politikave – Kjo fushë ka pasur një përparim të dukshëm gjatë katër viteve të fundit. Përparimi është theksuar në plotësimin e pothuajse të gjitha funksioneve kryesorë që një Zyrë e Kryeministrit duhet ti ketë sipas praktikave të mira ndërkombëtare. Megjithatë kërkohet përqendrim më i madh i burimeve njerëzore në funksionet bazë, pasi që vetëm 10% e stafit të Zyrës së

1 Një vlerësim i kualitetit të Strategjisë së Reformës së Administratës Publike dhe Planit të Veprimit është paraqitur nën kapitullin përkatës të vlerësimit të strategjisë.

7


Kryeministrit është e përqendruar në këto funksione. Miratimi i Rregullorës së re të Punës së Qeverisë është përcjellur me miratimin e pothuajse gjithë akteve tjera nënligjore dhe udhëzuesve për zbatimin e saj dhe të cilat nuk kanë ekzistuar para miratimit të strategjisë së RAP-it. Megjithatë zbatimi i tyre është një sfidë e vazhdueshme. Gjithashtu, shumica e dokumenteve strategjike dhe të politikave janë vendosur si dhe korniza institucionale për zbatimin e tyre është plotësuar me themelimin e Zyrës për Planifikim Strategjik në nivel të ZKM-së dhe Departamenteve për Integrim Evropian dhe Koordinim të Politikave në nivel të ministrive. Kërkohet koordinim më i mirë në mes të institucioneve në nivel qendror2 (ZKM, MF, MIE) dhe mes tyre dhe nivelit të ministrive të linjës. Sfidë e mëtejme mbetet sigurimi dhe rritja e kualitetit të politikave sidomos përmes rritjes së kualitetit të koncept dokumenteve dhe strategjive, sigurimi i konsistencës, kualitetit dhe ndërlidhjes së tyre me legjislacionin, buxhetin dhe burimet tjera të financimit. Gjithashtu për shkak të të metave të mëdha ndërtimi i sistemit të monitorimit të zbatimit paraqet hapin e ardhshëm pas konsolidimit të sistemit të planifikimit.

Objektivi 2 - Hartimi i Legjislacionit – Pas miratimit të Rregullorës së Punës së Qeverisë në vitin 2011 sistemi i hartimit të legjislacionit ka ndryshuar nga ai i grupeve punuese në sistemin e koordinimit të punës me shkrim. Shumica e udhëzuesve për procedurat dhe kriteret e hartimit të legjislacionit dhe konsultimit me palët e interest janë miratuar. Gjithashtu strukturat institucionale për hartimin e legjislacionit në nivel të Qeverisë dhe ministrive janë konsoliduar. Edhe sa i përket udhëzuesve dhe ndarjes së përgjegjësive për harmonizimin e legjislacionit vendor me legjislacionin e BE-së ka pasur progres. Por sipas vlerësimit të kryer nga një ekip i financuar nga projekti i Komisionit Evropian3 për departamentet ligjore, kapacitetet e nivelit të sektoreve dhe ato në nivel qendror për harmonizim të legjislacionit me atë të BE-së si dhe planifikimin janë jo të mjaftueshme. Shumica e legjislacionit sekondar para se të miratohet strategjia e RAP-it ishte miratuar nga ana e ministrave ndërsa sistemi i ri kërkon miratimin e rregulloreve që prekun dy apo më tepër ministri nga ana e Qeverisë Kjo ka ndikuar që volumi i punës së Qeverisë në miratimin e legjislacionit sekondar të shtohet mbi 100% nga viti 2011 në vitin 2013. Kjo gjithashtu ka ndikuar në krijimin e një baze të përbashkët të gjithë legjislacionit sekondar dhe publikimit të tij, ndërsa sipas draft ligjit për aktet normatimve publikimi i tij edhe në gazetën zyrtare do të bëhet nga 01 janar 2015.

Objektivi 3 - Etika dhe Transparenca - Korniza strategjike dhe ligjore edhe për fushën e etikës, transparencës dhe kunder-korrupcionit është avancuar kënaqshëm në Kosovë, megjithësë janë duke pësuar amandamentime të shpeshta. Strategjia e re antikorrupcion është miratuar në vitin 2013, ndërsa ligji për parandalimin e konfliktit të interesit dhe ligji për deklarimin e pasurisë dhe dhuratave janë në proces të amandamentimit. Niveli i qasjes në dokumentet publike është i përparuar në krahasim me periudhën para miratimit të

2 Konsiderohen si institucione të nivelit qëndror për shkak të rolit të tyre qendror në proceset kryesore koordinuese të Qeverisë. Shih më poshtë në tabelen e dhënë në faqen 11 tregohen funksionet kryesore të nivelit` qendror të Qeverisë. 3 Projekti i Twinning p[r vler[simin e kapaciteteve n[ kapacitetet e Qeveris[ s[ Kosov[s n[ procesin e p[rafrimit t[ legjislacionit.

8


strategjisë së RAP –it. Nga 1999 kërkesa që ishin në vitin 2013 për qasje në dokumente zyrtare, prej tyre janë lejuar 1833 ose 91.69% e kërkesave. Ndërsa në vitin 2011 ishin rreth 4 herë (rreth 400%) më pak kërkesa dmth nga 494 kërkesa, qasje ishte dhënë në 483 prej tyre ose 97.77% prej tyre. Edhe niveli i deklarimit të pasurisë së zyrtarëve të lartë publik dhe puna në parandalimin e konfliktit të interesit është avancuar dukshëm pas plotësimin të legjislacionit, ku niveli i deklarimit në vitin 2014 ësthë 99.74% në krahasim më vitin 2011 që ishte 93.9%. Kjo levizje pozitive është bërë ndër të tjera edhe për shkak të ngritjes së kapaciteteve të Agjencisë Kundër Korrupcion dhe rritjes se nivelit të bashkëpunimit mes AKK –së dhe institucioneve tjera e sidomos me institucionet e ndjekjes dhe drejtësisë. Por megjithë kompletimin e kornizës ligjore dhe institucionale dhe përparimin e dukshëm për etiken, transparencën, llogaridhënjen dhe kundër korrupcionin, niveli i zbatimit mbetet një nga sfidat kryesore për institucionet ndër të tjera edhe për shkak të mungesës së kapaciteteve të sistemit të drejtësisë dhe ndjekjes. është i nevojshëm edhe sigurimi i të dhënave për rastet që kanë të bëjnë me mirësjelljen dhe planifikimi për aktivitetet për ngritjen e vetëdijës për luften kundër korrupcionit. Nevojitet të qartësohen dhe fuqizohen edhe më tutje mekanizmat për sigurimin e qasjes në dokumentet publike. Objektivi 4 – Komunikimi dhe pjesëmarrja e qytetarëve - konsiderohet se ka një avancim të kornizes ligjore dhe institucionale në fushën e komunikimit në institucionet qeverisëse që nga miratimi i strategjisë së RAP –ës. është qartësuar roli dhe përgjegjësia e institucioneve, veqanërisht njësive të komunikimit nëpër ministritë e linjës. Por sfidë e vazhdueshme mbetet koordinimi i komunikimit dhe integrimi i tij me procesin e politikëbërjes, planifikimi në fushën e komunikimit përmes zhvillimit të planeve të komunikimit për politikat prioritare sidomos koordinimi i komunikimit të agjendës qeveritare me agjenden e integrimit evropian, si dhe cilësia jo adekuate e informatave në webfaqet zyrtare, kjo si pasojë e mungesës së përgjithme të koordinimit të punës së institucioneve dhe trajtimit të agjendës së komunikimit si proces i ndarë nga proceset tjera të punes së Qeverisë. Kjo ndërlidhje ka quar edhe në mungesën e të dhënave statistikore për aktivitetet e komunikimit. Gjithashtu në përgjithësi angazhimi i insitutcioneve në zhvillimin e instrumenteve të ndryshme të matjes së opinionit publik për punën e insitucioneve. Nevojitet ngritja e kapaciteteve në mënyrë të planifikuar dhe sipas nevojave të zyrtarve përkatës në fushën e komunikimit. Në anën tjetër megjthëse ishte paraparë me Planin e Veprimit të RAP –ës, strategjia për kominikimin e procesit të RAP –ës nuk është hartuar dhe miratuar ende.

Objektivi 5 – Planifikimi i buxhetit - Sistemi i planifikimit të buxhetit ka ruajtur nivelin e stabilitetit për të siguruar adresimin e kërkesave të qeverisë për buxhet sipas nevojave dhe programit qeveritar. Në krahasim me periudhen para miratimit të strategjisë së RAP –ës, është qartësuar baza ligjore për ndarjen e rolit dhe përgjegjësive në fushën e planifikimt strategjik, të politikave dhe të buxhetit në nivel të minisrive dhe nivelit qendror të Qeverisë. Edhe

9


kriteri për kostimin e politikave dhe legjislacionit është forcuar dukshëm. Por kapacitetet në nivel të sektoreve për kostim të dokumenteve janë ende të pamjaftueshme. Ndërlidhja mes buxhetit dhe prioriteteve të qeverisë megjithëse ka qenë një nga objektivat kryesore të planifikimit të buxhetit ende mbetet një nga sfidat krysore sidomos në parandalimin e marrjes se vendimeve të paparashikuara që kanë implikime buxhetore. Disa nga nënobjektivat e strategjisë sidomos ajo që lidhet me politikat makroekonomike dhe Partneritetit Publik Privat (PPP) duket se nuk kanë qenë mjaft relevante për qëllimin e Strategjisë së RAP –ës.

Objektivi 6 - Ekzekutimi i buxhetit – Sistemi i ekzekutimit të buxhetit konsiderohet se është në nivelin e duhur dhe ndër fushat në të cilat aktivitetet e parapara të Planit të Veprimit të RAP (PVRAP) janë përmbushur. Sistemi i thesarit si komponenti kryesor i ekzekutimit të buxhetit është i zhvilluar mirë dhe operacional. Ai mbështet procesimin e zotimeve, kërkesat për blerje, pagesat, menaxhimin e parasë së gatshme dhe borxhit, kontrollin financiar, dhe raportimin lidhur me menaxhimin dhe financat. Njësia për monitorimin e ekzekutimit të buxhetit është themeluar dhe funksionalizuar. Megjithatë, sfidë mbetet raporti në mes nivelit të planikuar të buxhetit dhe nivelit të shpenzimeve. Ky dallim gjatë tri viteve të fundit sillet rreth 10% ose me tendencë të zvoglimit në të ardhmen.

Objektivi 7 - Kontrolli dhe auditimi i brendshëm – ka pasur progres në aspektin e ndërtimit institucional dhe kornizës ligjore. Korniza ligjore konsiderohet të jetë plotësuar ndërsa numri i njësive të auditimit është rritur nga viti 2011 sa ka qenë 64 në 71 njësi të auditimit (11% ngritje më shumë) në vitin 2013. Gjihtashtu ka pasur një ngritje të dukshme dhe progresive të numrit të audtorëve të brendshëm të rekrutuar por edhe të certifikuar nga 123 në vitin 2011 në 144 në vitin 2013 ose 11.7% më shumë. Sfida kryesore për sistemin e auditimit të brendshëm dalin të jenë rritja e nivelit të kualitetit të auditimeve, rritjes së nivelit të zbatimit të rekomandimeve nga ana e organizatave buxhetore. Gjithashtu ngritja e kapaciteteve profesionale të auditorëve kërkohet të vazhdohet më tutje.

Objektivi 8 – Prokurimi publik - është fusha më e ndjeshme e adminsitratës publike. është arritur progres në kompletimin e legjislacionit sekondar për prokurimin publik. Gjithashtu progres është theksuar në sigurimin e transparencës dhe në rritjen e nivelit të përdorimit të procedurave të hapura dhe zvoglimit të nivelit të aplikimit të procedurave tjera që sigurojnë më pak transparencë. Shkalla e aplikimit të procedurës së hapur të prokurimit jatë vitit 2013 ka qenë 87.86%. ndërsa shkalla e përdorimit të procedurës së negociuar është zvogluar nga 16.07% sa ka qenë në vitin 2008 në 5.60% në vitin 2013. Rritja e transparencës në aplikimin e prokurimit publik sidomos përmes aplikimit të sistemit prokurimit elektronik, si dhe aplikimi i prokurimit të centralizuar mbeten si veprime të PVRAP të pa realizuara e që mbeten si hapa të ardhshëm për t’u vënë në zbatim.

Objektivi 9 – Riorganizimi i administratës publike - Sipas ligjit për administratë shtetërore, ministritë kanë hartuar projekt-rregulloret përkatëse për Organizimin e Brendshëm dhe sistematizimin e vendeve

10


te punës, ku deri më tani rregullorët e të gjitha ministrive janë miratuar nga Qeveria e Republikës së Kosovës (përveç MFSK –së). Gjithashtu rregullorët për organizimin e brendshëm dhe sistematizimin e vendeve të punës për 6 agjenci të pavarura janë miratuar. Hartimit të këtyre Rregulloreve i ka paraprirë hartimi dhe miratimi i planeve zhvillimore strategjike për secilën ministry të bazuara në rekomandimet e rishikimeve funksionale të ministrive të hartuara për qëllime të organizimit të brendshëm dhe ngritjes së kapaciteteve institucionale dhe njerëzore. Sfidë paraqitet klasifikimi/rangimi i agjencive në të pavarura dhe/apo qendrore sipas ligjit për administratën shtetrore si dhe hartimi dhe miratumi i rregulloreve për organizimin e brendshëm të tyre. Pas miratimit të rregulloreve për organizim të brendshëm të minsitrive dhe agjencive të pavarura, si fazë tjetër mbetet monitorimi i zbatimit të tyre.

Objektivi 10 - Menaxhimi dhe zhvillimi i burimeve njerëzore – Pas miratimit të Ligjit për Shërbimin Civil, dhe të Ligjit për Pagat e Nëpunësve Civil, edhe korniza e legjislacionit sekondar është plotësuar pothuajse në tërësi. Sfida kryesore për këtë objektiv mbetet zbatimi efikas i tyre, ngritja e kapaciteteve përgjegjëse për zbatimin e legjislacionit të miratuar, në të gjitha institucionet e posaçërisht zbatimit të sistemit të ri të pagave, implementimit të klasifikimit të vendeve të punës, vlerësimit të performancës në punë, etj. Sfidë tjetër është edhe fuqizimi i Departamentit të Administrimit të Shërbimit Civil – DASHC –ës (zgjerimi dhe zhvillimi i kapaciteteve njerëzore) me fokus në planifikim strategjik, politikëbërje dhe monitorim të implementimit të politikave të shërbimit civil, si dhe udhëheqjes proaktive të proceseve. Sfidë tjetër e këtij objektivi mbetet edhe buxheti i vogël për Institutin e Kosovës për Administratë Publike – IKAP, pastaj hapësirat e kufizuara, ngritja e kapaciteteve me trajnerë të kualifikuar në kuadër të tij, gjithashtu vlerësimi i nevojave të trajnimit, si dhe krijimi i një sistemi për monitorimin dhe vlerësimin e ndikimit të trajnimeve.

Objektivi 11 - Racionalizimi i proceseve elektronike administrative (e-qeverisja) - Infrastrukura e teknologjisë informative konsiderohet se është konsoliduar mirë. Edhe korniza strategjike dhe struktura institucionale dhe ligjore pothuajse është plotësuar. Mund t’i cekim Ligji për Shoqërinë e Informacionit, Ligji për Nënshkrimin Digjital, Ligji për Privatësinë, Ligji për Domenin Shtetëror. Sa i përket procedurave të përgjithshme Ligji për Procedurën e përgjithshme administrative tashmë është në rishikim. Ngritja e kapaciteteve për zbatimin e projekteve dhe programeve elektronike për ofrimin e shërbimeve të shpejta elektonrike dhe funksionalizimi i Agjencisë së Shoqërisë së Informacionit në racionalizimin e proceseve është sfidë e MAP-it në të ardhmen. Themelimi i front office–ve dhe back office–ve janë konsideruar si instrumentet të cilat ndikojnë dukshëm në përmirësimin e shërbimeve të adminsitratës ndaj qytetarëve. Themelimi i tyre pas nivelit lokal duhet të shtrihet në të gjitha institucionet edhe në nivel qendror por për progresin aktual nuk ka informata.

11


Objektivi 12 – Zhvillimi i Qeverisë elektronike (e-qeveria) – Integrimi i sistemeve elektronike dhe ndërveprimi në mes tyre si dhe ofrimi i shërbimeve për qytetarët përmes tyre është një nga detyrat e MAP –ës. Në këtë kuadër janë avancuar sistemet ekzistuese si: gjendja civile, arkiva elektronike, e-pasuria, portali shtetëror etj. Janë zhvilluar sistemetë e–shkolla (pilot projekt), pastaj Sistemi i Menaxhimit të Dokumenteve (SMD), Sistemi i Menaxhimit të Shpenzimeve të Automjeteve (SMSHA). Aplikimi i standardeve të Kornizes së Interoperabilitetit (ndërveprimit) duhet të jetë udhërrëfyesi i ardhshëm i insitucioneve qeveritare.

Mekanizmat për zbatimin dhe ato për sigurimin e zbatimit të reformës së administratës publike konsiderohet se kanë një strukturë gjithpërfshirëse dhe të menduar mirë në momentin e dizajnimit të tyre por tepër komplekse për tu menaxhuar si duhet. Prandaj funksionimi i tyre gjatë kohës së zbatimit ka osciluar. Takimet megjithëse janë mbajtur me rregull, ato nuk kanë dhënë rezultatet e dëshiruara, si në aspektin e raportimit mbi arritjet përmbajtësore njashtu edhe në përmbushjen e rolit të tyre. Ri-dizajnimi dhe reduktimi i rrathëve të këtyre strukturave është i domosdoshëm për procesin të ardhshëm të RAP.

4. Strategjia dhe Plani i Veprimit të Reformës së Adminsitratës PubikePër dallim nga strategjia e mëparshme e cila e përfshinte gjashtë fusha, Strategjia e Reformës së Administratës Publike 2010–2013 ka një fushëveprim mjaft të gjërë duke përfshirë dymbëdhjetë fusha. Fushëveprimi dhe fokusimi i strategjisë në fushat ekzistuese ka ardhur si rrjedhojë e procesit të rishikimeve funksionale dhe për zbatimin rekomandimeve të tyre. Përfshirja në kornizën e reformës të shumicës së fushave të administratës publike, megjithëse në fillim ishte menduar mirë, ka dalë që në një masë të ndikojë negativisht edhe në progresin dhe rezultatet e vetë reformës. Sipas këtij vlerësimi, por edhe të vleresimit vjetor të bërë nga DMRAP për zbatimin e strategjisë së RAP –ës niveli i zbatimit të reformës varion nga fusha në fushë, por në përgjithsi konsiderohet të jetë mesatar, ku në disa fusha ka pasur më shumë progres se sa në disa të tjera. Gjatë kohës së hartimit e më pas edhe të zbatimit të saj nuk është vendos theks në fushat më prioritare në të cilat do të avanconte reforma. Shtrirja e gjërë dhe mungesa e proritizimit të polikave reformuese për administratën publike ka ndikuar në shperndarjen e energjisë, burimeve njerëzore dhe të resurseve tjera në shumë fusha horizontale, e që shpesh si të tilla nuk ndërlidhën direkt me reformën e administratës publike, ndërsa në anën tjeter fusha të rëndësishme të reformës kanë mbetur pa u prekur, ku veprimi i administratës është i rëndësishëm për qytetarin dhe ekonominë e vendit. Vlenë të theksohet reforma që Qeveria ka bërë në fushën e thjeshtësimit të procedurave të bërjes biznes apo në përgjithsi në prcedurat administrative nuk kanë qenë pjesë e SRAP –ës. Plani i Veprimit për Reformën e Administratës Publike 2012–2014 në masën më të madhe është i harmonizuar me dokumentet tjera strategjike planifikuese horizontale si: Planin Vjetor të Punës së Qeverisë (PVPQ), Planet

12


për zbatimin e kritereve të integrimit evropian (Plani i Veprimit për Zbatimin e Studimit të Fizibilitetit – PVZSF, Planit të Veprimit për Marrëveshjen e Stabilizim Associmit – PVMSA. SRAP ka përfshirë dymbëdhjet objektiva strategjike, nga një objektiv për secilën fushë të fokusimit të reformës së administratës publike si dhe 40 nën-objektiva. Analiza e situatës së adminsitratës dhe të dhënat lidhur me opsionet për politikat si dhe zgjidhjet për reformat që do të ndërmerren gjatë zbatimit të SRAP nuk janë të përfshira në dokumentin e strategjisë. Kjo megjithëse ka arsyetimin pasi që pjesa e analizës për secilën fushë është bërë përmes raporteve të rishikimeve funksionale prapë se prapë krijion një shkëputje që tek zbatuesit krijon një boshllëk sa i përket gjetjes së zgjidhjeve të politikave reformuese gjatë zbatimit të saj. Ky boshllëk zgjerohet nëse shikohet mënyra e formulimit shumë të gjërë dhe vështirë të matshëm të objektivave por edhe të nën-objektivave. Ndihmesë në adresimin e cështjeve të cilave objektivat nuk japin përgjigje shërbejnë vet indikatorët të cilët janë të vendosur për secilin aktivitet të PVRAP. Kjo përbën një hap përpara drejtë përmirësimit të dokumenteve planifikuese. Megjithatë nëse shikohet kualiteti i indikatorëve në shumë raste ata janë mjaft të përgjithësuar cka e vështirëson matjen e progresit dhe njëkohësisht ndikon edhe në kualitetin e matjes dhe të vet rezultatit. Në shumicën e objektivave zbatimi i veprimeve dhe progresi i arritur sipas indikatorve të formuluar arrin vetëm në gjysmën e rruges për aritjen e qëllimeve të strategjisë. P.sh. në shumë raste me indikatorë parashihet miratimi i dokumenteve planifikuese dhe i legjislacionit por jo edhe niveli i zbatimit të tyre. Objektivat, aktivitetet dhe indikatorët e përgjithsuar e vështirësojnë po ashtu edhe vlerësimin financiar të aktiviteteve, ҫka që e bëjnë pothuajse të pamundshme përcaktimin real të kostos financiare të zbatimit të një dokumenti si ky apo të një reforme. Prandaj një tjetër mangësi e PVRAP –ës është edhe elementi i vlerësimit të kostos financiare të zbatimit. Kjo ka ndikuar edhe në kualitetin e ndërlidhjes me dokumetet e planifikimit të buxhetit si dhe me ndihmën e donatorëve në fushën e reformës së administratës publike megjthëse përpjekje janë bërë përmes grupit për koordinimin e donatorve në fushën e reformës së adminsitratës publike.

5. Objektivat Strategjike Përmbushja e zotimeve të Strategjisë së Reformës së Administratës Publike 2010 – 2013 është bërë përmes 12 objektivave strategjike dhe një numri të nënobjektivave të cilat kanë mbështetur strategjinë. Më poshtë epen të dhëna të përmbledhura për zhvillimet, progresin dhe sfidat gjatë periudhës së zbatimit të secilit objektiv strategjik gjatë periudhesë 2010 – 2013.

5.1. Objektivi 1 - Menaxhimi i politikave Qëllimi kryesor i objektivit të parë të Strategjise së Reformes së Adminsitrates Publike është riorganizimi, fuqizimi dhe fokusimi i punës së Zyrës së Kryeministrit në funksionet kryesore bazë4 për funksionimin e 4 Funksionet baz[ t[ qendr[s (sipas parimeve t[ SIGMA –s) s[ Qeveris[ konsiderohen:• Koordinimi i p[rgaditjes s[ mbledhjeve t[ Qeveris[

13


qendrës së Qeverisë sipas praktikave të mira ndërkombëtare. Këtu bëjnë pjesë kryesisht funksionet koordinuese që kanë të bëjnë me planifikimin strategjik dhe të politikave, planifikimin dhe koordinimin e hartimit të legjislacionit dhe sigurimin e pajtueshmërisë së tij me acquis, sigurimin e komunikimit të politikave dhe aktiviteteve të Qeverisë tek qytetarët (transparenca dhe komunikimi), dhe sigurimi i mbarëvajtjës së punës së Qeverisë. Ishte konstatuar se përveҫ funksioneve bazë, Zyra e Kryeministrit është e ngarkuar me struktura dhe funksione të shumta të cilat do të mund të përmbusheshin nga ana e dikastereve ministrore. Në fushën e politikave kanë munguar korniza ligjore, rregullat dhe udhëzuesit e qartë për hartimin, sigurimin kualitetit të politikave si dhe koordinimit të tyre. Në nivel të minsitrive nuk kanë ekzistuar struktura përgjegjëse për koordinimin e politikave në nivel të sektorëve. Koordinimi mes nivelit qendror të Qeverisë dhe atij ministerial nuk ka qenë i rregulltë. Ka munguar koordinimi i planifikimit strategjik, strukturat në nivel qendror dhe ministerial, rregullat dhe standardet për hartimin e dokumenteve strategjike, koordinimi dhe kriteret e involvimit të akterëve kanë shkaktuar hartimin e një numri të madh, të pa koordinuar dhe jo koherente të strategjive nga institucionet e ndryshme. Organizimi i Zyrës së Kryeministrit – Pas rishikimit funksional nga ana e ekipit të ekspertëve të FRDOM5, Planit Zhvillimor Strategjiik të Zyrës së Kryeministrit (Vendimi nr 04/53 2011) dhe Rregullores për Organizminin dhe Sistematizimin e Vendeve të Punës, Zyra e Kryeministrit ka plotësuar funksionet kryesore tipike të përmendura më lartë. Funksioni i kordinimit të planifikimit strategjik dhe të politikave mbulohet nga ana e Zyres për Planifikim Strategjik gjegjësisht Sekretariatit Koordinues të Qeverisë, funksioni i koordinimit dhe planifikimit të hartimit të legjislacionit përmbushet nga Zyra Ligjore ndërsa komunikimi dhe sigurimi i transparencës dhe llogaridhënjes përmbushet nga Zyra për Komunikim gjegjësisht Zyra për Qeverisje të Mirë ndërsa funksioni i koordinimit dhe organizmit të mbledhjeve të Qeverisë, mbulohet nga Sekretariati Koordinues i Qeverisë. Sipas parimeve të SIGMA

Funksionet në 2009 Funksionet në 2014

Koordinimi i përgaditjes së mbledhjeve të Qeverisë

SKQ SKQ

Sigurimi i harmonizimit të legjislacionit

MIE ZL/MIE

• Sigurimi i harmonizimit t[ legjislacionit• Koordinimi i p[rgaditjes s[ prioriteteve t[ Qeveris[ dhe programit t[ pun[s • Koordinimi i propozimeve t[ politikave • Koordinimi i planifikimit t[ burimeve n[ sektorin publik• Komunikimi me qytetar[t p[r aktivitetet e Qeveris[ • Monitorimi i zbatimit dhe performanc[s s[ Qeveris[ n[ raport me Programin e Qeveris[. • Koordinimi me intitucionet tjera (Qeveria, Presidenca etj) • Koordinimi i Integrimit Evropian. 5 FRIDOM (Functional Review and Institutional Design of Ministries) ka qenë projekt i financuar nga DFID për rishikimin

funksional të Qeverisë. Projekti është zbatuar gjatë viteve 2008-2010.

14


Koordinimi i përgaditjes së prioriteteve të Qeverisë

Nuk ka pasur strukturë ZPS

Koordinimi i propozimeve të politikave

SKQ SKQ

Koordinimi i planifikimit të burimeve në sektorin publik

MF MF/ZPS

Komunikimi me qytetarët për aktivitetet e Qeverisë

ZKP ZKP

Monitorimi i zbatimit dhe performancës së Qeverisë në raport me Programin e Qeverisë.

SKQ SKQ

Koornimi me intitucionet tjera (Qeveria, Presidenti etj)

SKQ SKQ

Koordinimi i Integrimit Evropian

MIE MIE

Megjithë arritjet e deritashme sfidë sa i përkët ZKM –ës është përfshirja e një numri të funksioneve të cilat mund të përmbusheshin nga ana e ministrive apo institucioneve tjera. Numri i madh i strukturave dhe funksioneve6 në

kuadër të ZKM-se ndikon në shpërndarjen e burimeve njerezore, financiare dhe energjisë në funksionet dytësore. Kjo formë shperndarjeje e burimeve njerëzore mund të ndikojë në kualitetin e agjendës prioritare të Qeverisë si dhe në shpërqendrimin e menaxhmentit nga agjendat prioritare dhe funksionet bazë për qendrën e Qeverisë. Shpërndarja e burimeve njerëzore ilustron më së miri këtë situatë. Nga 642 zyrtarë (sipas buxhetit 2014) 99 zyrtar janë të përfshirë në kuadër të zyrës së kryeministrit për

6 Funksionet tjera në kuad[r të Zyrës së Kryeministrit që ushtrohen përmes zyrave apo agjencive të veҫanta për secilën janë veterinaria dhe ushqimi, arkivat shtet[rore, menaxhimi i uj[rave, qështja e sigurisë, statistikat, barazia gjinore, qështjet e mbrojtjes ndaj rrezatimit radioaktiv, qështjet e komuniteteve, mbikqyrja e zbatimit te gjuh[ve zyrtare, gazeta zyrtare, qështjet e pronave etj.

15

Figure 1. Nr i stafit ne ZKM, Burimi buxheti 2014.

Fig. 1


përmbushjen e funksioneve bazë të përmendura më lartë. Ky numer përfshinë edhe të gjitha funksionet mbështetëse (fig. 1). Arsyet që e kanë ngarkur qendrën e Qeverisë me funksione shtesë kanë qenë të ndryshme. Shumë funksione të cilat konsideohet se nuk kanë funksionuar mirë ne nivel të minsitrive është vendosur të ngriten në nivel të ZKM –ës (Arkivat shtetërore, AShK) ose për arsye politike (zyra e komuniteteve) apo si kërkesë e akterëve ndërkombëtarë (Komisioneri i gjuhëve, Koordinatori i pronave etj) ose në fillim mungesa e disa dikastereve ministrore (koordinimi i bashkëpunimit rajonal). Kjo ka rezultuar që përafërsisht vetëm 10 % e stafit të ZKM –ës është përqendruar në kryerjen e funksioneve bazë të ZKM –ës. Kjo qështje nuk është adresuar as me rastin e riorganizimit dhe definimit të mandatit të ZKM –ës me Rregulloren për Organizmimin e brendshëm të ZKM –ës. Koordinimi dhe zhvillimi i politikave – Miratimi i Rregullores së re të Punës së Qeverisë në vitin 20117 paraqet një avacim dhe vendos bazen ligjore për menaxhimin e planifikimit të proceseve kryesore të Qeverisë. Rregullorja e punës paraqet kornizen kryesore procedurale të hartimit dhe koordinimit të strategjive, politikave, legjislacionit dhe komunikimit të tyre me grupet e interesit dhe qytetarët. Ajo gjithashtu vendos mekanizmat institucional koordinues dhe menaxhues për këto procese. Pas kësaj një numër i udhëzimeve, udhëzuesve dhe doracakëve janë miratuar dhe në përgjithsi konsiderohet se kjo sferë e detyrave në kuadër të reformës është e kompletuar8. Koordinimi i hartimit të politikave në nivel qendror të Qeverisë bëhet nga Sekretariati Koordinues i Qeverisë (SKQ) i cili gjithashtu bën koordinimin e hartimit të planit të punës, monitorimin e zbatimit të tij dhe organizimin teknik të mbledhjeve të Qeverisë. Rregullorja e punës së Qeverisë përcakton në mënyrë të qartë procesin e hartimit të politikave dhe përgjegjësitë e secilit institucion. Koncept Dokumenti është instrumenti i hartimit të politikave në Qeveri, që ka zëvendësuar Vlerësimin e Ndikimit Rregullativ. Sipas Rregullores së Punës së Qeverisë (neni 29.2) koncept dokumentet zakonisht do t’i paraprijnë projektligjeve të reja, ndryshimit dhe plotësimit të ligjeve ekzistuese, akteve të rëndësishme nënligjore si dhe propozimeve të

7 Rregullorja e par[ e Punës së Qeverisë është miratuar n[ vitin 2007. 8Udhëzimi Administrativ 02/2012 për procedurat, kriteret dhe metodologjinë e përgatitjes dhe miratimit të dokumenteve strategjike dhe planeve për zbatimin e tyre

- Udhëzuesi për hartimin dhe monitorimin e Planit të Punës së Qeverisë i cili është miratuar me datë 14 nëntor 2011 dhe numër reference 2354ë

- Udhëzuesi për hartimin e raportit Vjetor të Punës së Qeverisë, i miratuar me datë 14 nëntor 2011 dhe numër reference 2396ë

- Udhëzuesi për hartimin dhe monitorimin e vendimeve të Qeverisë i cili është miratuar me datë 16 nëntor 2011 dhe numër reference 2395

- Udhëzuesi për Hartimin e Koncept dokumenteve dhe memorandumeve shpjeguese. Ky udhëzues është miratuar më datën 19.03.2012 dhe mban Nr. i ref. 074/2012ë

- Këshilli i Drejtoreve të Departamenteve Ligjore, në mbledhjen e mbajtur me datën 09 shkurt 2012, ka miratuar Rregulloren nr. 01/2012 për Këshillin e Drejtorëve të Departamenteve Ligjore, ndërsa me datën 29 shkurt 2012 është nënshkruar nga Kryesuesi i Këshillit të Drejtorëve të Departamenteve Ligjore ne pajtim me nenin 42 (Paragrafi 8) të Rregullores së Punës së Qeverisë së Republikës së Kosovës nr. 09/2011 Rregullorja nr. 01/2012 për Këshillin e Drejtorëve të Departamenteve Ligjore, i cili ka për qëllim përcaktimin e mënyrës së punës, organizimin dhe funksionimin e Këshillit të Drejtorëve të Departamenteve Ligjoreë

- Udhëzuesi për procesin e konsultimeve publike është miratuar nga Sekretari i Përgjithshëm me date 26.09.2011 me nr. 062/2011, qëllimi kryesor i të cilit është, që të jetë një mjet ndihmës nga i cili mund të nxirren ide konkrete për të gjithë ata që dëshirojnë të organizojnë apo përfshihen në proceset e konsultimit publikë

- Doracaku për Hartimin e Strategjive Sektoriale, 2013ë

16


tjera që kanë ndikim të konsiderueshëm social, ekonomik ose ndikim tjetër. Rregullorja e Punës së Qeverisë definon procesin e hartimit, strukturën dhe standardet e koncept dokumenteve dhe memorandumeve shpjeguese që miratohen në Qeveri. Këto dokumente janë instrumentet kryesore përmes të cilave hartohen dhe miratohen politikat ne Qeveri. Planifikimi i zhvillimit të politikave/koncept dokumenteve bëhet përmes planit vjetor të punës së Qeverisë dhe planit vjetor të akteve ligjore. Kontrollimi i cilësisë së politikave të përfshira në koncept dokumente sipas mandatit bëhet nga ana e Sekretariatit Koordinues të Qeverisë.Vlerësohet se procesi dhe kualiteti i politikave është përmirësuar dukshëm kohëve të fundit në Qeveri. Përmirësimi i tyre ndikon në kualitetin e legjislacionit të miratuar ashtu edhe në zbatimin e tyre dhe të legjislacionit. “Futja në përdorim të parimit të koncept dokumenteve për analizën e politikave në fazën e hershme të procesit të krijimit të politikave ishte një hap në drejtimin e duhur”.9 Deri më tani me gjithë kompletimin e udhëzuesve për hartimin e politikave, nuk kemi ndonjë vlerësim të brendshëm për kualitetin e secilit koncept dokument dhe nivelin e përfshirjes së tyre në legjislacion. Por sipas vlerësimit të SIGMA 2014 pas analizes së rreth 15 Koncept Dokumenteve, sipas tyre, kualiteti dallon nga rasti në rast. Nga shembujt e analizuar vërehet që minsitritë bëjnë përpjekje të plotësojnë kriteret për koncept dokumente të parapara me Rregullore të Punës së Qeverisë. Por sipas vlerësimit niveli i detajeve të përfshira, si analiza e problemit, rezultatet e konsultimeve dhe shoqërinë civile dallon. Në përgjithsi analiza e politikave në koncept dokumente shihet të jetë siperfaqësore dhe në shumicën e rasteve nuk bëhet ndonjë vlerësim financiar si dhe nuk ka fokusim në impaktin e tyre10 Në përputhje me udhëzuesin për hartimin e koncept dokumenteve dhe memorandumeve shpjeguese, gjate vitit 2012 janë miratuar 47 koncept dokumente, gjate 2013 janë shqyrtuar 8 koncept dokumente, nga këto 5 janë miratuar ndërsa të tjerat janë kthyer për rihartim. Ndërsa, për vitin 2014 është hartuar lista e koncept dokumenteve, bazuar në PVPQ – 2014, e cila përmban gjithsejt 29 koncept dokumente. Nëpër fazat e shqrytimit sipas rregullores së punës së Qeverisë kanë kaluar 14 koncept dokumente, 2 prej të cilave janë miratuar. Ndërsa janë në fazën e hartimit edhe 3 koncept dokumente tjera. Në nivel të ministrive strukturat kryesore për koordinimin e planifikimit strategjik dhe të politikave janë Departamentet për Integrim Evropian dhe Koordinim të politikave të themeluara në 201111. Themelimi i këtyre departamenteve ka plotësuar strukturën istitucionale sa i përket avancimit të proceseve kryesore planifikuese në nivel të ministrive dhe ndërlidhjes së tyre me nivelin qendror të Qeverisë. Në përgjithsi rëndësia e rolit dhe përgjegjësisë së DIEKP –ve nuk është kuptuar nga shumica e ministrive, ndërsa kapacitetet ashtu si edhe numri i stafit të punësuar në to ndërsa shumë prej tyre në kryerjen e funksionit nuk përkon me nivelin e përgjegjësive që ato kanë. Profili aktual i

9 SIGMA Policy Making and Coordination Review 2014 faqe 32, 10 SIGMA review 2014 faqe 41. 11 Rregullorja 01/2011 për Departamentet për Integrim evropian dhe Koordinim të Politikave

17


departamenteve dhe aftësia e tyre për të përmbushur këto detyra ndryshon shumë nga ministria në ministri. Kapacitetet aktuale të të gjitha strukturave për zbatimin e qëllimeve ambicioze janë shumë të kufizuara12. Ekzistojnë paqartësi në disa ministri për shkak se të njëjtat funksione mbulohen nga departamente të tjera, andaj nevojitet një definim i qartë i rolit të tyre. Vlerësimi i Departamenteve për Koordinim të Politikave dhe Integrim Evropian nga Projekti i Komisionit Evropian13 thekson se levizja e madhe stafit të këtyre departamenteve mbetet problemi më i madh, por secila minsitri i ka specifikat e veta14. Sipas këtij vlerësimi (fig. 2) sa i përket struktures kualifikuese të DIEKP –ve, 2/3 e tyre kanë të kryer nivelin master të arsimimit. Shumica e tyre janë të kuaifikuar për ekonomi (30%) pastaj drejtësi (25%) dhe administratë (25%).

Sipas vleresimit (shig figura 3) 2% e respondenteve vlerësohet se kane njohuri të nivelit të ekspertëve, 26% nivel i avancuar ndërsa 72 % janë në nivelin fillestar sa i përket njohurime për qështje evropiane.Projekti i KE-së rekomandon se ngritja e kapacitetit të tyre duhet të koordinohet më tutje me Ministrinë e Administratës Publike dhe trajnimet e mundshme mund të realizohen pas vlerësimit të përgjithshëm të punës së Departamenteve dhe vlerësimit të nevojave për trajnime. Planifikimi strategjik – Sistemi i planifikmit strategjik është i përbërë nga një numër i mekanizmave institucional, koordinues dhe dokumenteve strategjike. Zyra për Planifikim Strategjik përbën strukturën kryesore menaxhuese dhe koordinuese për funksionimin e sistemit të planifikimit strategjik. Ndërkohë që koordinimi i procesit bëhet përmes strukturave ndërinstitucional (grupi Drejtues për Planifikim Strategjik, Bordi i Sekretarëve të Përgjithshëm, grupet punuese për hartimin dhe monitorimin e zbatimin e strategjive) të cilat shërbejnë për ndërlidhjen e proceseve planifikuese dhe sigurimin e kualitetit dhe koherencës së dokumeneve strategjike si dhe ndërlidhjen me proceset tjera planifikuese (procesit buxhetor, procesit legjislativ, politikëbërjes, procesit të zbatimit të kritereve të integrimit evropian etj). Planifikimi i punës së Qeverisë bëhet përmes një numër të dokumenteve. Prioritetet kryesore të Qeverisë derivojnë mes tjerash përmes Programit të Qeverisë (dhe dokumenteve tjera strategjike) dhe rishikohen ҫdo vit përmes 12SIGMA Policy making and Coordination Review 2014 , faqe 35.13 “Vlerësimi i Kapaciteteve dhe Përforcimi i Strukturave Kyçe në Kosovë lidhur me Transpozimin e Acquis të BE dhe Koordinimit të Politikave, Projekti i Komisionit evropian zbatuar gjat[ vitit 2013. 14 “Vlerësimi i Kapaciteteve dhe Përforcimi i Strukturave Kyçe në Kosovë lidhur me Transpozimin e Acquis të BE dhe Koordinimit të Politikave, Projekti i Komisionit evropian faqe 11.

18


Deklaratës së Politikave afatmesme Prioritare. Më 2012 është hartuar Deklarata e Prioriteteve 2013 – 2015 që është miratuar nga Qeveria në prill 2012 si dhe së fundi, në prill 2013, Qeveria ka miratuar Deklaratën e Politikave Afat–Mesme Prioritare 2014-2016 e cila për herë të parë lëshohet edhe në definimin e prioriteteve në kuadër të sektorëve. Kjo ka paraqitur një hap përpara, por këtë vit Zyra për Planifikim Strategjik nuk ka përcjellë praktikën e vitit të kaluar por atë të viteve të mëhershme ku Deklarata e Prioriteteve tani ashtu si para disa viteve nuk fokusohet në proritetet në nivel sektoral. Korniza Afatmesme e Shpenzimeve (KASH), paraqet dokumentin që përcakton parashikimet makroekononike dhe projeksionet buxhetore për një periudhë trevjeqare të cilat sipas rishikimit të Deklaratës së Prioriteteve rishikohet ҫdo vit. Ligji i buxhetit, Plani për zbatimin e kritereve të integrimit evropian dhe Plani i punës së Qeverisë paraqesin dokumentet afatshkurtëra planifikuese të Qeverisë. Kjo në teori paraqet një strukturë gati të kompletuar të dokumenteve kryesore strategjike dhe planifikuese në Qeveri. Agjenda e hartimit të strategjive bëhet përmes Planit vjetor të dokumenteve strategjike. Ky plan i dokumenteve strategjike miratohet si pjesë e Planit të Punës se Qeverisë. Me përcaktimin e kritereve dhe procedurave përmes Udhëzimit Administrativ 02/2012 është arritur të bëhet një koordinim më i mirë sa i përket planifikimit strategjik dhe të politikave, ku posaçërisht gjatë vitit 2013 aplikimi i qasjes sektoriale gjatë përpilimit të dokumenteve strategjike (në fillim të themelimit të ZPS –ës kanë qenë mbi 90 strategji të hartuara) ka rezultuar me zvogëlimin e tyre duke sjellë numrin në 40 syresh, me synim që të zvogëlohet edhe më tutje ky numër.Me gjithë ekzistencën e dokumenteve kryesore planifikuese në qeveri, sigurimi i kualitetit, konsistenca dhe ndërveprimi i tyre nuk është në nivelin e duhur ndër të tjera edhe për shkak të mungesës së bashkëpunimit mes institucioneve bartëse për hartimin e tyre dhe kapaciteve jo të mjaftueshme të nivelit qëndror për koordinimin e tyre (fig. 5). Gjithashtu një situatë e tillë shkaktohet edhe nga mungesa e një strategjie të përgjithshme afatmesme/afatgjatë sfidë e cila është paraparë të hartohet gajtë vitit 2014 me mbështetjen e Komisionit Evropian. Koherenca e Dokumenteve planifikuese:

KASHPVP

Q KASH PVPQStruktura e përgjithshme

2012 – 2014 2012

2013 – 2015 2013

Koherenca e dokumentevePrioritetet konsistent Konsistent

SektorëtPjesërisht konsistent Pjesërisht konsistent

Objektivat prioritarepërgjithsisht konsistent

përgjithësisht konsistent

Masat/aktivitetet Pak konsisnt Pjeserisht konsistntObjektivat prioritare pjeserisht pak Përgjithës

ishtPërgjithës

ishtKoherenca me PVPE masat prioritare pjeserisht pak Pjeserisht Pjeserisht

19


dhe PVMSA

Dominimi I prioriteteve të IE

Jo Jo Pjeserisht Përgjithësisht

Masat/aktivitetet pjeserisht pak Pjeserisht Pjeserisht Burimi: Dokumentet kryesore të Qeverisë dhe analiza e ekspertëve të SIGMA Duhet theksuar gjithashtu, se ekziston një mungesë e koordinimit të ministrive me Zyrën për Planifikim Strategjik, respektivisht në lidhje me zbatimin e Udhëzimit Administrativ 02/2012 dhe Rregullores së Punës së Qeverisë për inicimin e hartimit të dokumenteve strategjike. Me gjithë ngritjen e nivelit të koordinimit viteve të fundit qarkullimi i stafit (për 50%) gjatë vitit 2013 e ka dëmtuar dukshëm punën e zyrës. Ka raste kur disa ministri nuk i përfillin udhëzimet e nivelit qëndror, ndonëse vitin e fundit kjo është zvogëluar dukshëm, kur ministritë e linjës kanë hartuar dokumente strategjike jashtë planit vjetor të dokumenteve strategjike në fjalë dhe i kanë proceduar pavarësisht procedurave të përcaktuara me Rregulloren e Punës së Qeverisë dhe Udhëzimin Administrativ. Një aspekt tjetër mjaft sfidues është ngritja e sistemit të monitorimit dhe raportimit të zbatimit të dokumenteve strategjike. Aktualisht në nivel qendror nuk ekzison ndonjë strukturë për të siguruar këtë, ndërsa kapacitetet dhe interesimi i ZPS –ës për të siguruar nuk janë të duhura.

Fusha e menaxhimit të politikave ka pasur një përparim të dukshëm gjatë katër viteve të fundit. Përparimi është theksuar në plotësimin e pothuajse të gjitha funksioneve kryesorë që një Zyrë e Kryeministrit duhet ti ketë sipas praktikave të mira ndërkombëtare. Megjithatë kërkohet përqendrim më i madh i burimeve njerëzore në funksionet bazë, pasi që vetëm 10% e stafit të Zyrës së Kryeministrit është e përqendruar në këto funksione. Miratimi i Rregullorës së re të Punës së Qeverisë është përcjellur me miratimin e pothuajse gjithë akteve tjera nënligjore dhe udhëzuesve për zbatimin e saj dhe të cilat nuk kanë ekzistuar para miratimit të strategjisë së RAP-it. Megjithatë zbatimi i tyre është një sfidë e vazhdueshme. Gjithashtu, shumica e dokumenteve strategjike dhe të politikave janë vendosur si dhe korniza institucionale për zbatimin e tyre është plotësuar me themelimin e Zyrës për Planifikim Strategjik në nivel të ZKM-së dhe Departamenteve për Integrim Evropian dhe Koordinim të Politikave në nivel të ministrive. Kërkohet koordinim më i mirë mes institucioneve në nivel qendror (ZKM, MF, MIE) dhe mes tyre dhe nivelit ministror. Sfidë e mëtejme mbetet sigurimi dhe rritja e kualitetit të politikave sidomos

5.2. Objektivi 2 - Hartimi i LegjislacionitObjektivi kryesor i Strategjisë për RAP në fushën e hartimit të legjislacionit është riorganizimi i sistemit të hartimit të legjislacionit dhe ngritja e kapaciteteve në institucionet për planifikim, hartim dhe mbikëqyrje të legjislacionit sipas nevojës për sigurimin e fuqisë detyrimore të politikave qeveritare përfshirë këtu edhe përafrimin me legjislacionin e BE –së. Sistemi i hartmit të legjislacionit përmes grupeve punuese sipas rregullores se punës së Qeverisë së vitit 2007 është konsideruar të mos jetë efektiv. Gjithashtu nuk kanë ekzistuar udhëzime të mjaftueshme dhe të qarta për

20


procedurat, standardet dhe rolin e institucioneve në hartimin e legjislacionit si dhe në bazueshmërinë e tij në politika të qarta. Një problem i vazhdueshëm i identifikuar ka qenë ngritja e kapacitetve në hartim të legjislacionit e sidomos harmonizimin e tij me legjislacionin e BE-se, definimi i rolit të institucioneve dhe ndërtimi i strukturave për këtë proces. Shumica e legjislacionit sekondar është miratuar nga ana e ministrave duke krijuar kështu një konfuzion në lidhje me diskrecionin e ministrave në miratimin e legjislacionit sekondar. Gjithashtu nuk ka ekzistuar një strukturë qendrore përgjegjëse për krijimin e një regjistri dhe publikimin e këtij legjislacioni në nivelin qëndror. Legjislacioni në shumicën e rasteve por jo gjithmonë ishte publikuar nga ministritë në uebfaqet e tyre zyrtare. Strukturat dhe procesi i hartimit të legjislacionit - Procesi i hartimit të legjislacionit është rregullluar me Rregulloren e Punës së Qeverisë 9/2011. Rregullorja në detaje definon përgjegjësinë e secilit institucion gjatë procesit të hartimit të legjislacionit. Përveq rregullorës së Punës së Qeverisë gjatë përiudhës së kaluar tri vjeqare Qeveria ka qenë e fokusuar në masën më të madhe në kompletimin e infrastruktures ligjore e cila mundëson ngritjen e cilësisë së hartimit dhe mbikëqyrjes së legjislacionit15. Procesi i themelimit të institucioneve në Kosovë qysh nga fillimi është shoqëruar edhe me themelimin e strukturave për hartim të legjislacionit si në nivel qëndror (Zyra e Kryeministrit) ashtu edhe në nivel të ministrive. Zyra Ligjore e Zyrës së Kryeministrit16 në përgjithsi përmban të gjitha detyrat dhe përgjegjësitë bazë për një koordinimin të hartimit të legjislacionit dhe sigurimit të cilësisë së tij. Përveq kësaj, zyra ndihmon dhe bashkëkoordinon me Ministrinë e Integrimit Evropian procesin e përputhshmërisë së legjislacionit me legjislacionin e Bashkimit Evropian (Acqius të BE –së). Zyra tashmë ka të punësuar 11 (njëmbëdhjetë) nëpunës civilë përfshirë drejtorin dhe koordinatorin e zyrës. Koordinimi i punës në hartimin e legjislacionit në Qeveri bëhet përmes takimeve të rregullta mujore të Këshillit të Drejtorëve të Departamenteve Ligjore, udhëhequr nga Zyra Ligjore e ZKM –ës17. Zyra Ligjore e ZKM –ës në vazhdimësi bënë informimin e Departamenteve Ligjore të Ministrive duke bashkëpunuar ngushtë në përgatitjen e Programit Legjislativ të Qeverisë. Duke filluar nga viti 2013, Zyra Ligjore në bashkëpunim me ministritë përgaditë programin e akteve nënligjore e që miratohen nga Qeveria dhe ministrat përkatës. Nga vitet e kaluara është shënuar përmirësim në procesin e planifikimit të hartmit të akteve ligjore dhe nënligjore duke bërë përshtatjen me kërkesat dhe prioritetet që ka Qeveria. Sipas rregullores, hartimit të legjislacionit gjithmonë i paraprinë miratimi i koncept dokumenteve nga Qeveria në të cilat vendosen politikat në të cilat do të hartohen ligjet përkatëse. Megjithatë mungojnë analiza dhe informata nëse ky proces ka ndikuar në përmirësimin e kualitetit të legjislacionit.

15 Udhëzimin Administrativ nr.03/2013 për Standardet e hartimit të akteve normativeProjektligji për aktet normative është miratuar në Qeveri dhe tani gjendet në shqyrtim nga ana e Kuvendit16 Mandati i Zyr[s Ligjore është i definuar me Rregullorën 16/2013 për strukturën organizative të Zyrës së Kryeministrit dhe me Rregullorën e Punës së Qeverisë 09/2011.17 Përgjegjësia për koordinimin e punës në hartimin e legjislacionit dhe puna e Bordit të Drejtorëve të Departamenteve Ligjore rregullohet me Rregulloren Nr. 09/2011 e Punës së Qeverisë dhe Rregulloren e Këshillit të Drejtorëve të Departamenteve Ligjore

21


Sa i përket procesi të hartimit të projekt akteve ligjore pas hyrjes në fuqi të Rregullores së Punës së Qeverisë, procedura ka ndryshuar, duke eliminuar obligimin e themelimit të grupeve punuese. Por nëse ministria vendos të themelojë një ekip atë mund ta bëj në nivel të ministrisë. Pasi të hartohet projekt ligji dhe miratohet nga Ministria ajo është e obliguar ta dergojë tek Zyra Ligjore për komente dhe pastaj tek institucione tjera dhe palët e interesit të cilat duhet të përgjigjen me shkrim tek sponsorizuesi i projekt ligjit. Me këtë rast konsiderohet se procesi i organizimit të diskutimeve të projekt akteve normative është avancuar dukshëm në krahasim me gjendjen e cila ka qenë para hyrjes në fuqi të Rregullores së Punës. Me hyrjen në fuqi të saj çdo organ propozues (ministritë e linjës) gjatë hartimit të projektligjeve dhe akteve nënligjore në të gjitha rastet bëjnë realizimin e konsultimeve paraprake dhe me publikun me qëllim të marrjes së inputeve komenteve dhe sugjerimeve. Sidoqoftë, organizimi i konsultimeve paraprake dhe publike mbetet sfidë për ministritë e linjës ngase në shumicën e rasteve organizimi i konsultimeve paraprake dhe publike realizohet përmes formës elektronike (e-mail) e cila konsiderohet të jetë një nga format e konsultimit paraprak dhe publik. Gjithashtu, thuajse eleminimi i grupeve punues ndër–ministrore gjatës hartimit të legjislacionit (një praktikë e mëhershme), ka rezultuar pozitiv në kontekstin kohor të shpejtësisë dhe thjeshtësimit të procedurave, mirëpo ka ndikuar negativisht në rrjetizimin dhe koordinimin ndër – institucional të zyrtarëve të fushave respektive e në veҫanti të atyre ligjor. Njëkohësisht, kjo ka ndikuar edhe në vet kualitetin e propozimeve në mungesë të opinioneve/komenteve më të drejtëpërdrejtë të zyrtarëve të kyҫur në proces/e. Krahasuar me gjendjen e cila ka qenë para tre viteve, mund të themi që kemi progres të theksuar në ngritjen e transparencës. Megjithatë kualiteti i propozimeve le për të deshiruar duke marrë parasysh mungesën e kulturës së institucioneve që të japin komente me shkrim. Një tjetër paqartësi në këtë proces mbetët mungesa e informatave në lidhje me përfshirjen rekomandimeve në projekt ligje. Përveq kësaj përgjegjësia ZL –ës në përafrim të legjislacionit me acquis nuk përkon me kapacitetet ekzistuese të saj, sidomos marrë parasysh mungesën e kapaciteteve për këtë fushë. Prandaj ngritja e kapaciteteve të stafit te Zyrës ligjore dhe Departamenteve Ligjore është nevojë e vazhdueshme. Në përgjithësi ngritja e kapaciteteve nuk është bërë sipas një kornize strategjike të hartuar nga një vlerësim i nevojave për trajnime. Harmonizimi i legjislacionit me acquis – Zyra Ligjore e ZKM –ës ndihmon dhe bashkërendon me Ministrinë e Integrimit Evropian procesin e përputhshmërisë së legjislacionit të Republikës së Kosovës me legjislacionin e Bashkimit Evropian (Acqius të BE –së).18 Për t’u përgaditur për përmbushjen e kësaj detyre gjatë vitit 2013 Zyra Ligjore në bashkëpunim me MIE dhe departmenentet ligjore të disa ministrive tjera, kanë filluar me pilot–projekte konkrete për tabelat e harmonizimit me acquis communitaire me pakon e Projektligjeve që janë në procesin e Liberalizimit të Vizave. Në këto pilot–18 Neni 38 Paragraph 3.5 i Rregullores p[r Organizimin e Brendsh[m t[ ZKM –ës

22


projekte është startuar me dy lloje tabelash, Kosovë – BE dhe BE – Kosovë. Gjatë procesit të hartimit të akteve normative, organi propozues përgatitë deklaratën për përafrimin dhe harmonizimin me legjislacionin e BE-së, dhe tabelat e përputhshmërisë. Duke filluar nga 1 janari i vitit 2014 çdo akti normativ duhet t’i bashkëngjitet Tabela e Pajtueshmërisë. Tabela e Pajtueshmërisë e cila përgatitet nga ana e Ministrive të Linjës të cilat janë inicuese të projektligjit. Kurse MIE do ta lëshoj Deklaratën e Përputhshmërisë së Legjislacionit vendor me atë të BE –së. Duke marrë parasysh obligimet e shtuara në raport me procesin e integrimit evropian e veqanërisht pasi që shpejt pritet të finalizohet MSA –ja, kërkesat për përafrimin e legjislacionit vendor me Acquis janë në rritje e sipër. Sfidë për institucinet mbetet kapaciteti për të planifikuar dhe njohuritë për legjislacionin e BE –së për sektorët përkatës me qëllim të përafrimit. Sipas vlerësimit të Departamenteve ligjore, atyre u nevojiten njohuri të thella për legjislacionin e BE –së për sektorin përkatës, përfshirë edhe aftësitë në hartim të legjislacionit si dhe teknika të zbatimit dhe përgaditjes së tabelave të pajtueshmërisë19. Ky vleresim thekson se funksioni i trajnimeve është zhvilluar në nivel të ulët. Pjesa e anëtarëve të stafit nëpër DL të cilët kanë marrë më shumë se një trajnim lidhur me BE –në është më pak se më pak se një e katërta (1/4). Temat e trajnimeve ndryshonjnë vazhdimisht prandaj kjo tregon nevojën e një strategjie gjithëpërfshirëse të trajnimit në lidhje me përafrimin e BE –së në varësi të nevojave specifike të çdo Departamenti dhe Ministrie.20 Një sfidë në aspektin e harmonizimit të legjislacionit me acquis përbën edhe përkthimi i legjislacionit të BE –së në gjuhën shqipe. Një hap drejt përmirësimit në këtë fushë është bashkëpunimi i thelluar me republikën e Shqipërisë. Republika e Shqipërisë ka shprehur gadishmerinë që Republikës së Kosovës të ia ofroj gjithë legjislacionin e BE –së të përkthyer në gjuhën shqipe21. Sipas vlerësimit të projektit të BE –së (shih fig. 5) rreth 60% të stafit të departamenteve ligjore merren me hartimin e ligjeve, 30% janë të angazhuar me punën e harmonizimin të legjislacionit me acquis, ndërsa 10% janë të

angazhuar me punë koordinuese.19 Vlerësimi i Kapaciteteve dhe Përforcimi i Strukturave Kyçe në Kosovë lidhur me Transpozimin e Acquis të BE dhe Koordinimit të Politikave, Projekti i Komisionit Evropian zbatuar gjat[ vitit 2013 faqe 9.20 Vlerësimi i Kapaciteteve dhe Përforcimi i Strukturave Kyçe në Kosovë lidhur me Transpozimin e Acquis të BE dhe Koordinimit të Politikave, Projekti i Komisionit Evropian faqe 16 21 Më 26 mars Ministria e Integrimit Evropian të Shqipërisë ia ka dorezuar rreth 4000 faqe të përkthyera të legjislacionit të BE-së Ministrisë së Integrimit Evropian të Republikës së Kosovës.

23


Sipas Vleresimit të mbështetur (fig. 4) nga komisioni Evropian niveli i Arsimimit të stafit të DL-ve është 49% me nivel magjistraturë dhe 48% me arsimim të nivelit baqelor (studimeve bachelor/themelore). Kjo do të thotë se struktura kualifikuese e stafit në këto departamente është e kënaqshme. Vleresim i ekspertëve të projektit të Komisionit Evropian në përgjithsi është fokusuar në kapacitetet e departamenteve bërë ligjore për përafrimin e legjislacionit me acquis. Ndërsa deri më tani nuk është ndonjë vlerësim për kapacitetet e DL –ve në hartimin e legjislacionit. Legjislacioni Sekondar – Deri me miratimin e Rregullorës s re të punës së Qeverisë përgjegjësia e strukturave mbrënda Qeverisë në miratimin e akteve nënligjore ka qenë e paqartë. Gjatë tri viteve të kaluara shumica e legjislacionit sekondar është miratuar në nivel të Qeverisë qka do të thotë se përgjegjësa e miratimit të akteve nënligjore centralizohet në Qeveri. Kjo ka ndikuar që volumi i punës së Qeverisë në miratimin e legjislacionit sekondar të shtohet mbi 100% nga viti 2011 ne vitin 2013 (shih me poshte detajet). Gjatë viteve para miratimit të Rregullorës së re kishte gjithashtu mungesë të

informatatve në lidhje me aktet e miratuara nga ministritë dhe nivelet tjera. Për të diagnostifikuar gjendjen në këtë aspekt gjatë tri viteve të kaluara Zyra Ligjore në bashkëpunim me Departamentet Ligjore të ministrive ka grumbulluar aktet nënligjore të nxjerra nga Qeveria dhe ministrat

deri me vitin 2011 dhe ka krijuar Regjistrin e akteve nënligjore. Ministritë obligohen që aktet nënligjore që i nxjerr ministri të sillen në Zyrën Ligjore në form elektronike dhe fizike më së voni tri (3) ditë pas nënshkrimit nga Ministri përkatës. Dhe se vetëm ato akte që gjenden në regjistër konsiderohen se janë në fuqi. Megjithatë kualiteti i akteve nënligjore të miratuara para vitit 2011 nuk është duke u kontrolluar. Në vitin 2013 Qeveria ka miratuar gjashtëdhjet e gjashtë (66) akte nënligjore, në vitin 2012 ka miratuar pesëdhjetë e gjashtë (56) akte nënligjore, që në krahasim me vitin 2011 (23 sosh) ka ngritje mbi 100% (fig 6).Nga viti 2014 sipas Projektligjit për aktet normative, edhe aktet nënligjore do të publikohen përmes gazetës zyrtare. Për menaxhimin e publikimit të tyre përgjegjësia do të kalojë tek Zyra për publikimin e Gazetës Zyrtare e cila gjithashtu do të vazhdojë të mirëmbajë bazën e të dhënave të akteve normative që janë në fuqi.

24


Pas miratimit të Rregullorës së Punës së Qeverisë në vitin 2011 sistemi i hartimit të legjislacionit ka ndryshuar nga ai i grupeve punuese në sitemin e koordinimit të punës me shkrim. Shumica e udhëzuesve për procedurat dhe kriteret e hartimit të legjislacionit dhe konsultimit me palët e interest janë miratuar. Gjithashtu strukturat institucionale për hartimin e legjislacionit në nivel të Qeverisë dhe ministrive janë konsoliduar. Edhe sa i përket udhëzuesve dhe ndarjes së përgjegjësive për harmonizimin e legjislacionit vendor me legjislacionin e BE-së ka pasur progres. Por sipas vlerësimit të kryer nga një ekip i financuar nga projekti i Komisionit Evropian për departamentet ligjore, kapacitetet e nivelit të sektoreve dhe ato në nivel qendror për harmonizim të legjislacionit me atë të BE-së si dhe planifikimin janë jo të mjaftueshme. Shumica e legjislacionit sekondar para se të miratohet strategjia e RAP-it ishte miratuar nga ana e ministrave ndërsa sistemi i ri kërkon miratimin shumicës së tij nga ana e Qeverisë Kjo ka ndikuar që volumi i punës së Qeverisë në miratimin e legjislacionit sekondar të shtohet mbi 100% nga viti 2011 në vitin 2013. Kjo gjithashtu ka ndikuar në krijimin e një baze të përbashkët të gjithë legjislacionit sekondar dhe publikimit të tij ndërsa sipas draft ligjit për aktet normatimve publikimi i tij edhe në gazetën zyrtare do të bëhet nga 1 janari 2015.

5.3. Objektivi 3 - Etika dhe TransparencaObjektivi i tretë i SRAP ka për qëllim krijimin e një administrate publike etike, transparente, e përgjegjshme, e pa-korruptuar, jo-diskriminuese dhe me mundësi të barabarta. Mekanizmat për sigurimin e etikës tek administrata publike para se të miratohet Strategjia e RAP-it nuk kanë qënë në nivelin e duhur. Promovimi i instrumenteve kunderkorrupionit është bërë më shumë në formë ad hoc sesa të planifikuar. Gjithashtu kanë munguar mekanizmat për sigurimin e transparencës sidomos në sigurimin e qasjes në dokumente publike. Korniza e politikave dhe legjislacionit kundër korrupsion ka pasur nëvojë për përmirësime por zbatimi i tyre për të parandaluar dhe luftuar veprimet korruptive në adminsitratë nuk kanë qenë të mjaftueshme. Etika në administratën publike – Ligji i Shërbimit Civil përkatësisht kapitulli VII përcakton parimet e mirësjelljes në shërbimin civil. Gjithashtu Kodi i etikës së Shërbimit Civil si dhe një numer i kodeve për segmente të caktuara të administratës publike, si Kodi i etkikës për Dogana, ATK, etj. shërbejnë si mekanizma të mjaftueshëm ligjor për të siguruar një nivel të mjaftueshëm të etikës dhe llogaridhënjes në administratën publike. Si instrument shtesë kemi Doracakun për Etikën dhe Transparencën të publikuar dhe shpërndarë në shtator 201122. Tashmë sifidë mbetet hartimi i volumi të dytë të Doracakut për Etikën dhe Transparencën në administratë publike. Drafti final i Kodit të Ri të Etikës i hartuar nga grupi punues tani e sa kohw gjendet në Qeveri për miratimin e tij nga Qeveria. Gjithashtu 22 Qëllimi i publikimit të këtij doracaku është që të ofrojë një përmbledhje të shkurtër të asaj se çka është etika dhe transparenca në administratën publike si dhe të dokumenteve ndërkombëtare e kombëtare në të cilat përfshihen apo përcaktohen të drejtat dhe detyrimet e administratës publike gjegjësisht, shërbyesve civil.

25


megjithëse ishte planifikuar me PVRAP vendosja e një Kodi të Etikës për të emëruarit politikë, kjo tani për tani mbetet një nga sfidat e ardhme në drejtim të ngritjes së integritetit në administratën publike. Etika dhe integriteti brënda shërbimt civi është përgjegjësi e disa institucioneve dhe strukturave të themeluara qoftë me ligje apo me akte nënligjore. Përgjegjësia për monitorimin e zbatimit të parimeve dhe rregullave për etikën në kuadër të shërbimit civil i përkasin Ministrisë së Administratës Publike gjegjësisht Departamentit të Administrimit të Shërbimit Civil (DASHC –ës). Ligji për Shërbmin Civil të Kosovës (LSHCK) përcakton themelimin e Komisioneve Disiplinore dhe Komisioneve te Ankesave23 në secilin institucion. Për shkeljet e Kodit të Mirësjelljse dhe legjislacionit përkatës përveq komisionit të ankesave dhe atij disiplinor vendoset edhe nga Këshilli i Pavarur Mbikqyrës të Shërbimit Civil të Kosovës (KPMSHCK) së shkallë e dytë administrative, e më pas nga sistemi gjyqsor sipas nevojeës. Sipas Rregullors për Procedurat Disiplinore në Shërbimin Civil, DASHC mban të dhënat e masave disiplinore për institucionet e nivelit qendror. Siҫ shihet nga tabela e mëposhtme numri i masave disiplinore gjatë vitit 2013 ka shënuar rënje prej 43.3% krahasuar me vitin 2012.

Viti 2013 2012 2011Numri i masave

disiplinore 209 369 229

Burimi: Raportet Vjetore të DASHC-së për 2011, 2012, 2013. Ndërsa, disa institucione të cilat kanë mandat më specifik, e të cilat janë më të ekpozuara ndaj rasteve të cilat e cenojnë etikën, funksionojnë edhe struktura të veҫanta për këtë qëllim. Në kuadër të institucioneve, si: Administrata Tatimore e Kosovës, Doganat e Kosovës, Policie e Kosovës, etj. funsionojnë njësitë për Standarde Profesionale të cilat janë përgjegjese për hetimin e rasteve të korrupcionit dhe shkeljes së etikes. Njësitë e personelit nëpër institucione janë përgjegjëse për mbajtjen e të dhënave për masat e ndërmarrura sa i përket shkeljeve të dispozitave që lidhen me etiken.Sa i përket ngritjes së kapaciteteve deri më tani nuk ka ndonjë vlerësim të nevojave të trajnimeve dhe plan për trajnimin e zyrtarve publik dhe nëpunësve civilë në fushën e etikës. Gjatë gjithë kësaj kohe vetëm gjatë vitit 2012 është organizuar një trajnim tre (3) ditor me temën “Etika dhe antikorrupcioni në administratën publike” ku janë trajnuar gjithsej dyzetegjashtë (46) pjesëmarrës, ndërsa në vitin 2013 është mbajtur trajnimi i njëjtë dy (2) ditor ku janë trajnuar gjithsej tridhjetegjashtë (36) pjesëmarrës. Kjo është e pamjaftueshme. Ndërsa të dhëna të tjera për trajnimet e zyrtarve publik për këto tema nuk janë dhënë nga institucionet përgjegjëse. Kundërkorrupcioni – Përveҫ kornizës strategjike të paraparë në strategjinë e RAP –ës, për këtë fushë dhe në përgjithësi luftimi i korrupsionit përfshihet më në detaje përmes politikave dhe aktiviteteve të përcaktuara me Strategjinë për luftimin e Korrupcionit teë rishikuar në vitin 2013 e cila

23 Rregullore Nr.05/2011 për Procedurat e Zgjedhjes së Kontesteve dhe Ankesave Rregullore Nr.04/2011 për Procedurën Disiplinore në Shërbimin Civilë

26


shërben si kornizë strategjike për punën e Agjencisë Anti Korrupcion (AKK). Strategjia ka Planin e Veprimit Kundër Korrupsion 2013 – 2017. Korniza ligjore për luftën kunder korrupcionit është mjaft e avancuar në Kosovë. Përveq Ligjit për Luftimin e Korrupcionit ekzistojnë edhe një numër i ligjeve specifike si: Ligji për Parandalimin e Konfliktit të Interesit, Ligji për Deklarimin dhe Prejardhjes së Pasurisë, Kodi Penal, Ligjin për Qasje në Dokumente Publike, Ligji i Shërbimit Civil të Kosovës dhe aktet nënligjore për zbatimtin e tij24. Gjithashtu për të avancuar më tutje kornzien ligjore tashmë në procedurë të ndryshimit janë Ligji për Deklarimin, Prejardhjen dhe Kontrollin e Pasurisë së Zyrtarve të Lartë Publik dhe Ligji për Parandalimin e Konfliktit të Interesit gjatë ushtrimin e funksionit publik. Përgjegjësia rreth sigurimit të parimeve të përfshira në këtë objektiv në kuadër të Qeverisë i përket Zyrës për Qeverisje të Mirë në ZKM. Ndërsa Agjencioni Kunderkorrupcion është institucion i specializuar përgjegjës për planifikimit, parandalimin dhe luftimin e korrupcionit. Raporti i AKK –ës për zbatimin e strategjisë dhe Planit të veprimit kudër-

korrupsion për periudhën raportuese, qershor - dhjetor 2013, Plani i Veprimit kundër Korrupsionit 2013 – 2017 ka nxjerrë një total prej 155 veprimeve. Institucionet përgjegjëse gjatë kësaj periudhe raportuese nuk kanë raportuar fare për 46 veprime ose në përqindje 30%. Për 109 veprime të tjera të raportuara nga institucionet dhe në bazë të raporteve të marra, AKK ka nxjerr një përfundim se 66 veprime janë realizuar apo janë në realizim

e sipër ose në përqindje 42%, 18 veprime janë pjesërisht të realizuara ose 12% dhe 25 veprime janë të pa realizuara ose 16%, siç janë paraqitur në fig 725. Niveli i zbatimit kualitativ është shumë veshtirë të dihet duke marrë parasysh se te raportimi paraqiten vetëm të dhëna sa i përket realizimit kuantitativ të veprimeve të planit. Megjithatë niveli i deklarimit të pasurisë së zyrtarve të lartë publik është gati i plotë. Këtu përfshihen zyrtarët e zgjedhur dhe emëruar politik si dhe nëpunësit civil të lartë. Zgjerimi i fushëveprimit të Ligjit për Deklarim të Pasurisë si dhe zgjerimi i kompetencave të AKK –ës edhe në shqiptimin e gjobave për shkeljen e tij paraqet një progres në parandalimin e veprimeve kundër integritetit te zyrtarve publik.Sipas AKK vetëm dy zyrtar të lartë publik nuk e kanë deklaruar pasurinë e

tyre dhe nuk kanë dhënë ndonjë arsye gjatë procesit të rregullt vjetor të deklarimit të pasurisë që sipas afatit ligjor për vitin 2014. Deklarimin e rregullt vjetor të pasurisë kanë pasur për obligim ta bëjnë 3038

24 Për listen e akteve nënligjore për zbatimin e shërbimit civil shih kapitullin menaxhimi i burimeve Njerëzore. 25 Raporti vjetor i AKK për vitin 2013

27


kurse deklarimin e kanë bërë 3030 zyrtar ose 99.74%, duke shënuar kështu përqindjen më të lartë të deklarimit që nga vitit 2007. Ky proces ka qenë obligativ për zyrtarët të cilët morën funksionet ose u larguan prej tyre nga rezultati i zgjedhjeve lokale që u mbajtën në fund të vitit të kaluar. Edhe në këtë proces deklarimin e pasurisë e kan bërë rreth 95% e zyrtarëve të lartë publik nga pushteti local26. Sa i përket hetimeve të ndërmarra për rastet e shkeljeve gjatë vitit 2013, AKK ka zhvilluar procedurën e hetimeve paraprake në gjithsej 319 raste, ndërsa gjatë vitit 2012 kishte trajtuar 306 raste. Sa i përket parandalimit të konfliktit të interesit, AKK ka afruar për interpretim, trajtim apo zgjidhje në dyshimet për konflikt të interesit në administratën publike në total prej 238 raste. Në vitin 2012 kishte 131 raste të dyshimit për konflikt të interesit, ndërsa në vitin 2011 kishte 54 raste, ndërsa gjatë vitit 2010 kishte vetëm 65 raste (fig 8).Raportet tregojnë që numri i rasteve në kategorinë e atyre të përcjellura në prokurori kanë shënuar rritje në vitin 2013, ndërsa rastet e konfliktit të interesit kanë shënuar rritje gati 100%. Por, nuk është e qartë se ҫka e ka shkaktuar shtimin e numrit të rasteve; rritja e rasteve korruptive, shtimi i besimit tek AKK, për qka edhe janë raportuar raste më shumë viteve të fundit, apo është shtuar efikasitetit i AKK –ës viteve të fundit. Raportet e AKK dhe vlerësimet tjera identifikojnë dy çështjet kryesore. Së pari, deklaratat e rreme të pasurive dhe konfliktit të interesit ende trajtohen si shkelje administrative, edhe pse ato janë vepra penale në Kodin e ri Penal. Së dyti, ka një mungesë të bashkëpunimit ndër-institucional, veçanërisht në mes të AKK –ës dhe prokurorisë, edhe pse situata kohëve të fundit ka përmirësim. Edhe përkundër zhvillimeve pozitive të shënuara koheve të fundit, megjithatë si sfidë paraqitet bashkëpunimi ndër-institucional në fushën e mbrojtjes së etikës dhe luftën kundër korrupcionit. Brenda Qeverisë, institucionet kryesore (ZQM, MAP) përveq punës në zhvillimin e kornizës ligjore janë shumë pak apo fare të angazhuara në këtë aspekt. Bashkëpunimi mes AKK, prokurorisë dhe gjyqsorit gjithashtu mbetet sfidë në të ardhmen.Promovimi i instrumenteve për parandalimin e korrupsionit - Sa i përket promovimit të instrumenteve kundër-korrupcion, llogaridhënje dhe etikë janë marrë disa masa me ndihmën e asistencës së jashtme. Me mbështetjen dhe në bashkëpunim me UNDP –në me qëllim të vlerësimit të zbatimit të legjislacionit për integritetin dhe kundër korrupsionin, ZKM ka organizuar seminarin me temën “Planifikimi dhe menaxhimi i rrezikut të përgjithshëm” në qershor 2013. Gjithashtu në bashëpunim në mes Qeverisë, AKK –ës dhe EULEX –it është përgaditur dhe shfaqur spoti televiziv i cili është transmetuar një muaj rresht në televizionet kombëtare të vendit. Sa i përket hulumtimeve të opinionit publik sa i përket etikës, integritetit dhe korrupcionit në adminisratën publike, disa sosh janë bërë kryesisht nga organizatat ndërkombëtare që veprojnë në Kosovë apo organizatat joqeveritare. Ndër to vlen të përmendet “Public Pulse Report” seria 6 e publikuar në vitin 2013 nga UNDP, ose “Bussiness Corruption and Crime in Kosovo, 2013”, nga njësia e Kombeve të Bashkuara. Raporti i UNDP –së i 26 Shih: http://www.akk-ks.org/?cid=1,4,697

28


publikuar në muajin gusht të vitit 2013, nxjerr se në bazë të anketave të bëra me qytetarë, shkalla e korrupsionit është rritur në krahasim me periudhën prill – tetor 201227.

Burimi: Raporti i Pulsit Publik VI gusht 2013, UNDP

Por plani për sensibilizimin e opinionit dhe promovimin e luftës anti-korrupcion nuk është bërë megjithëse ishte paraparë me Planin e veprimit për RAP. Gjithashtu ndonjë hulumtim i opinionit publik dhe/apo hartimi i raporteve për përcepcitimin e qytetarve për nivelin e korrupcionit nuk është bërë.Transparenca dhe qasja në dokumente zyrtare – Transparenca është një nga parimet e qeverisjes së mirë dhe instrumentet për të siguruar integritetin, llogaridhjen, pjesëmarrjen etj. Transparenca është e lidhur me të gjitha segmentet e funksionimit të adminsitratës, prandaj edhe është trajtuar edhe në kapitujt tjerë të këtij raport. Parimi i transparencës është trajtuar në kuadër të kornizës strategjike dhe përfshihet në numër të akteve ligjore dhe nënligjore që kanë të bëjnë me funksionimin e administratës publike. Sigurimi i transparencës dhe gjithpërfshirjes gjatë procesit të vendimmarrjes, politikëbërjes dhe hartimit të legjislacionit rregullohet me Rregulloren e punës së Qeverisë. Por për të siguruar një bashkëpunim më të strukturuar me palët e interesit, Qeveria në vitin 2013 ka miratuar Strategjinë dhe Planin e Veprimit për Bashkëpunim me Shoqërinë Civile 2013 – 2017. Strategjia është hartuar në bashkëudhëheqje dhe bashkpumin të plotë mes Qeverisë dhe Organizatave të shoqërisë civile të përfaqësuara nga Platforma CIVIKOS. Strategjia dhe plani i veprimit për zbatimin e saj parashohin aktivitete dhe politika përmes të cilave shoqëria civile dhe grupet e interesit do të përfshihen ne procesin e politikëbërjes së qeverisë. Për sigurimin e zbatimit të kësaj strategjie, Qeveria ka themeluar Këshillin për zbatimin e Strategjisë qeveritare për bashkëpunim me shoqërinë civile 27 Public Pulse Report 6 –Raport i publikuar nga UNDP

29


2013 – 2017. Këshilli është struktura kryesore përgjegjëse për sigurimin e zbatimit të Strategjisë qeveritare për bashkëpunim me shoqërinë civile28.Po ashtu, vlen të përmendet edhe marrëveshja në mes të Qeverisë së Republikës së Kosovës dhe Platformës CIVIKOS e cila ka ndikuar pozitivisht si një mekanizëm për promovimin e bashkëpunimit me shoqërinë civile lidhur me hartimin e dokumenteve të ndryshme publike29. Megjithatë suksesi i zbatimtit të këtyre mekanizmave mbetet të shihet në të ardhmen. Një ndër instrumentet për sigurimin e transparencës dhe ngritjes së llogaridhënjës është e drejta e qasjes në dokumentet publike. Kjo e drejtë është e garantuar me Kushtetutën e Republikës së Kosovës.30 Ndërsa si ligj kryesor për rregullimin e realizimit të kësaj të drejtë është Ligji për Qasjne në Dokumente Publike por edhe Ligji për Administrimin e Punës në Zyrë. Ndërsa, si institucione kryesore për sigurimin e zbatimti të Ligjit për Qasje në Dokument Pulike janë: Avokati i Popullit, dhe Zyra e Kryeministrit – Zyra për Komunikim. Zyra për Komunikim Publik në Zyrën e Kryeministrit, në bazë të Ligjit për Qasje në Dokumente Publike është përgjegjëse për përgatitjen e një raporti të plotë mbi zbatimin e ligjit dhe të njëjtin ta publikojë dhe t’ia dorëzojë Kuvendit, të bëjë rekomandime për zbatimin e ligjit, duke përfshirë propozimet për shqyrtimin e Ligjit, dhe të përgatisë program të veprimit për masat që do të merren nga institucionet për implementimin e ligjit.Ndërsa në bazë të Ligjit për Qasje në Dokumente Publike, Institucioni i Avokatit të Popullit ka përgjegjësinë e përgjithshme në mbikqyrjen e zbatimit të Ligjit për Qasje në Dokumente Publike. Megjithatë Avokati i Popullit nuk ka autoritet të shqiptoj gjoba për mos-respektuesit e ligjit. Në bazë të nenit 17 të Ligjit për Qasje në Dokumente Publike, detyra e Institucionit të Avokatit të Popullit do të jetë për të siguruar realizimin e papengueshëm të së drejtës për qasje në dokumente publike, veçanërisht: “2.1.to marrin masat e nevojshme për të promovuar dhe përkrahur të drejtat themelore për qasje në dokumente dhe 2.2. për të paraqitur raporte të rregullta Kuvendit për zbatimin e së drejtës për qasje në dokumente zyrtare nga institucionet publike . ''Neni 10 parashikon se ''Refuzimi i kërkesës së kërkuesit, si dhe dështimi në përgigje brenda afatit të caktuar kohor do të konsiderohet si përgjigje negative dhe i jep të drejtë parashtruesit që të nisë procedurën para Institucionit të Ombudspersonit, institucionet e tjera publike, gjykata kompetente, në pajtim me ligjin në fuqi “. Edhe pse standardet e komunikimit me publikun janë të përcaktuara edhe me Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe me Ligjin për Qasje në

Dokumentet Publike, në raportin e vjetor për vitin 2013 të Institucionit të Avokati të Popullit, theksohet se

28 Vendimi i Qeverisë Nr. 04/181 i datës 2. Prill 2014 ,.29 Studimi i realizuar nga Indeksi Kosovar i Shoqërisë Civile nga Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF) thekson se shumica e organizatave të anketuara (63.64%) deklarojnë që gjatë 3 viteve të fundit janë angazhuar edhe shoqëria civile në hartimin e dokumenteve publike. 30 Neni 41 i Kushtetutës thekson se: 1. Secili person gëzon të drejtën të qasjes në dokumente publike. Ndërsa paragrafi 2. Thekson se Dokumentet që mbajnë institucionet publike dhe organet e pushtetit shtetëror, janë publike, me përjashtim të informacioneve që janë të kufizuara me ligj, për shkak të privatësisë, të sekreteve afariste ose të informacioneve të klasifikuara të siguris[.

30


”Zbatimi i Ligjit për qasje në Dokumente Publike në Kosovë, në praktikë përcillet me vështirësi të natyrave të ndryshme. Numri i rasteve të paraqitura në Institucioin e Avokatit të Popullit sa i përket mohimit të së drejtës për qasje në dokumente publike në vitin 2012 është 17. Krahasuar me vitin paraprak 2011, ka një rritje të lehtë të rasteve të paraqitura. Kësaj rritje sigurisht i kanë kontribuar një varg aktivitetesh të IAP qoftë gjatë takimit me qytetarë, qoftë nëpërmjet organizimeve të tryezave të rrumbullakëta, qëllimi i të cilave ka qenë ngritja e vetëdijes te qytetarët për të drejtat e tyre për t’u njohur me përmbajtjen e dokumenteve që hartohen dhe mbahen nga institucionet publike”31. Sa i përket profilit të aplikuesve numri më i madh i kërkesave për qasje në dokumente në institucionet qendrore e përbëjnë kërkesat e parashtruara nga Qytetarët (48 %). Përqindja më e lartë e qytetarve që kërkojnë qasje në dokumente publike qëndron para kërkesave të gazetarëve të cilët kanë parashtruar kërkesa në masën 37%, apo operatorët ekonomik dhe shoqëria civile kanë parashtruar kërkesa në masën 6.9% secila32 (Shih fig 9). Ndërsa, gjatë hartimit të raportit të tretë gjithëpërfshirës për realizimin e të drejtës për qasje në dokumente publike nga ZKP, vërehet se në zbatim të Ligjit për Qasje në Dokumente Publike është funksionalizuar sistemi i trajtimit të kërkesave të qytetarëve për qasje në dokumente publike në institucionet

përgjegjëse. Kryesisht zyrat për komunikim në kuadër të ministrive merren me trajtimin fillestar dhe adresimin e kërkesave për qasje në dokumentet zyrtare, ku gjatë vitit 2013 janë evidentuar 1999 kërkesa për qasje në dokumente zyrtare. Prej tyre janë lejuar 1833, janë refuzuar 37, qasje të kufizuar 50, pa përgjigje 64 dhe të tjera 1533 (fig 10) .Por, megjithë përgjegjësitë e Zyrës së Kryeministrit dhe Avokatit të Popullit një nga problemet kryesore është

mungesa e një institucioni qëndrorë përgjegjës që do të shqiptoj sanksione për rastet e dështimit të publikimit të informatave dhe të moslejimit të qasjes në dokumentet publike pa dhënë arsyen ligjore. Procedimi i rasteve në gjykata mund të mos jetë një mekanizëm efektiv për shkak të procedurave dhe jo efikasitetit të sistemit të drejtësisë për të zgjidhur rastet. Gjithashtu mungesa e dispozitave ligjore për definimin e nevojës që institucionet publike të jenë proaktive në publikimin e informatave, ndërsa jo të gjitha dokumentet publike kërkohet të publikohen në regjistrin e dokumenteve ose të publikojnë regjstin në internet.

31 Raporti vjetor i Institucionit të Avokatit të Popullit për vitin 2012. 32 Raporti gjithpërfshirëe i institucioneve publike për realizimin e të drejtës në qasje nl dokumente publike, Mars 2014, faqe 29 33 Burimi: http://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Raporti_Anglisht

31

http://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/Raporti_Anglisht


Korniza strategjike dhe ligjore edhe për fushën e etikës, transparencës dhe kunder-korrupcionit është avancuar kënaqshëm në Kosovë megjithësë janë duke pësuar amandamentime të shpeshta. Strategjia e re antikorrupcion është miratuar në vitin 2013 ndërsa ligji për parandalimin e konfliktit të interesit dhe ligji deklarimin e pasurisë dhe dhuratave janë në proces të amandamentimit. Niveli i qasjes në dokumentet publike është e përparuar në krahasim me periudhën para miratimit të strategjisë së RAP-it ku nga 1999 kërkesa që ishin në vitin 2013 për qasje në dokumente zyrtare prej tyre janë lejuar 1833, ndërsa në vitin 2011 ishin rreth 4 herë më pak kërkesa dmth nga 494 kërkesa, qasje ishte dhënë në 483 prej tyre. Edhe niveli i deklarimit të pasurisë së zyrtarëve të lartë publik dhe puna në parandalimin e konfliktit të interesit është avancuar dukshëm pas plotësimin të legjislacionit, ku niveli i deklarimit në vitin 2014 ësthë 99.74% në krahasim më vitin 2011 që ishte 93.9%. kjë levizje pozitive është bërë ndër të tjera edhe për shkak të ngrtjes së kapaciteteve të agjencisë kundërkorrupcion dhe rritjes se nivelit të bashkëpunimit mes AKK-së dhe institucioneve tjera e sidomos me institucionet e ndjekjes dhe drejtësisë. Por megjithë kompletimin e kornizës ligjore dhe institucionale dhe përparimin e dukshëm për etiken, transparencën, llogaridhënjen dhe kundërkorrupcionin niveli i zbatimit mbetet një nga sfidat kryesore për institucionet ndër të tjera edhe për shkak të mungesës së kapaciteteve të sistemit të drejtësisë dhe ndjekjes. :shtë i nevojshëm edhe sigurimi i të dhënave për rastet që kanë të bëjnë me mirësjelljen dhe planifikimi për aktivitetet për ngritjen e vetëdijës për luften kunderkorrupcionit. Nevoitet të qartësohen dhe fuqizohen edhe më tutje mekanizmat për sigurimin e qasjes në dokumentet publike.

5.4. Objektivi 4 – Komunikimi dhe pjesëmarrja e qytetarëveKomponenta e stratetgjisë së RAP –ës për komunikimin ka për qëllim të arrijë një sistem i riorganizuar për komunikim dhe ngritja e pjesëmarrjes së qytetarëve në procesin e hartimit të politikave, legjislacionit dhe vendimmarrjes.Roli i njësive të komunikimit në rarport me zëdhënësit e ministrive ka qenë i paqartë. Ishte konstatuar se sistemi i komunikimit me publikun nuk është i ndërlidhur me sistemit e zhvillimit dhe koordinimit të politikave. Gjithashtu në sistemin e rrjetit qeveritar kanë munguar informatat e mjaftueshme për politikat dhe vendimet e marra nga politikëbëresit dhe vendimmarrësit. Si kornizë strategjike për fushën e komunikimit ka shërbyer Strategjia e Reformës së Adminsitratës Publike dhe Plani Zhvillimor Strategjik i Zyrës së Kryeministrit. Të dy këto dokumente parashohin avancimin e sistemit të komunikimit brenda Qeverisë dhe komunikimin me qytetarët. Konsiderohet se është plotësuar korniza ligjore sa i përket komunikimit me publikun34.

34 - Rregullorja e Punës së Qeverisë (që obligon të gjitha institucionet përgjegjëse që politikat, dokumentet, legjislacioni dhe vendimet e miratuara të shoqërohen me planet e komunikimit).

- Ligji për Qasje në Dokumente Publike (që garanton të drejtën e secilit person fizik dhe juridik, pa diskriminim mbi çfarëdo baze, për të pasur qasje, pas kërkesës, në dokumentet e mbajtura, hartuara apo pranuara nga institucionet publike).

- Rregullorja Nr. 03/2011 për shërbimin e Komunikimit Qeveritar me publikun- Rregullorja Nr. 04/2012 për Evidencën Zyrtare të Kërkesave për Qasje në Dokumente Publike

32


Themelimi dhe funksionimi i sistemit dhe mënyrës së komunikimit me publikun nga ana e institucioneve të administratës publike është bërë me Rregullorën 03/2011. Kjo rregullore përcakton rolet, detyrat dhe funksionet e zyrave dhe zyrtarëve përkatës të komunikimit dhe zëdhënësve në institucionet publike. Sa i përket strukturave të komunikimit tashmë të gjitha ministritë kanë Zyrat e Komunikimit dhe zëdhënësit e tyre. Zyra e Komunikimit në Zyrën e Kryeminsitrit shërben si strukturë koordinuese e procesit të koordinimit dhe mbikqyrjes së zbatimit për qasjen në dokumentet zyrtare në Qeveri. Zyra për Komunikim me publikun pranë ZKM –ës ka tashme 7 zyrtarë. Gjithashtu nëpër ministri zyrat e komunikimit janë funksionalizuar dhe plotësuar me staf të nevojshëm. Rregullorja e Punës së Qeverisë 09/2011 përcakton se, ҫdo politikë e cila miratohet në Qeveri duhet të ketë edhe informata për përfshirjen e grupeve të interesit dhe qytetarve si dhe duhet të tregoj mënyrën e komunikimit të politikes me publikun. Kapitulli 10 i Rregullores së Punës përcakton dispozitat e detajuara të komunikimit të Qeverisë me publikun. për komunikim efektiv të politikave dhe aktiviteteve të Qeverisë me qytetarët, do të përdoren metoda të ndryshme të komunikimit, duke përfshirë medien, faqet zyrtare në internet, shpalljet, prezantimet lokale, literatura dhe metoda tjera të përshtatshme për komunikim me komunitetet etnike. Po ashtu, mbledhjet e Qeverisë mbahen në mënyrë publike.Planifikimi dhe koordinimi i komunikimit qeveritar për ҫdo ministri është paraparë përmes bashkërendimit të planeve të komunikimit me planin vjetor të punës së ministrisë respektive, si dhe përgatitjes së kalendarit të aktiviteteve të ardhshme, për të lehtësuar hartimin e planit të komunikimit për dokumentet kryesore të politikave. Por megjithë përpjekjen e ZKM/ZKP –ës për të shtyrë institucionet që të bëjnë planet e komunikimit. Deri më tani, ajo nuk ka rezultuar e suksesshm. Ndërsa, dokumentet e politikave ende nuk shoqërohen me planet e komunikimit. Kjo si pasojë e mungesës së përgjithme të koordinimit të punës së institucioneve sidomos atyre që hartojnë politika dhe struktura të komunikimit si dhe trajtimit të agjendës së komunikimit si proces i ndarë nga proceset tjera të punes së Qeverisë. Zyra për Komunikim Publik në ZKM, në baza ditore përgatit pasqyra të ngjarjeve qeveritare të prezantuara në shtypin dhe mediat e Kosovës, të cilat përmes postës elektronike i distribuon tek të gjitha zyrat e komunikimit në ministritë e linjës, por mbetet sfidë ngritja e nivelit të komunikimit të brendshëm institucional. Zyrat e komunikimit në ministri dërgojnë rregullisht njoftimet për ngjarjet mediale, dhe të njëjtat koordinohen në nivel të Qeverisë. Por të dhëna statistikore nuk janë dhënë nga ZKP në lidhje me prezantimin e ngjarjeve në media ose statistikat e shpërndarjes së informatave ndoshta edhe për faktin se indikatorët e suksesit në kuadër të PVRAP për këtë nuk kanë qenë të përcaktuar. Sa u përket ueb-faqeve zyrtare, të gjitha institucionet publike janë të obliguara që këto ueb-faqe duhet të i përmbajnë informatat kontaktuese, informatat për shërbimet e ofruara, aktet ligjore, nënligjore dhe dokumentet tjera. Me një punë të tillë zakonisht është i ngarkuar zyrtari i komunikimit.

- Udhëzimi Administrativ Nr. 03/2011 për ueb-faqet e Institucioneve Publike dhe- Rregullorja Nr. 02/2012 (MF) për Tarifat në Qasje në Dokumente Publike.

33


Prandaj megjithëse është bërë standardizimi i ueb-faqeve nuk ka informata për kontrollin e saktësisë së këtyre informatave, a janë të përditësuara, etj. Gjithashtu Qeveria e ka portalin e integruar me informatat themelore si dhe linqet e ueb-faqeve të institucioneve kryesore.35 Sa i përket përmbajtjes por edhe përditësimit të ueb-faqeve institucionale më së shumti ka të bëjë me aktivitetet e Ministrave (p.sh. fjalimet, takimet, vizitat) dhe shumë rrallë me iniciativat e vazhdueshme lidhur me zhvillimin e politikave ose masat e reja për të cilat publiku do të dëshironin që të kishin ndikim.

Konsiderohet se ka një avancim të kornizes ligjore dhe institucionale në fushën e komunikimit në institucionet qeverisëse që nga miratimi i strategjisë së RAP-it. është qartësuar roli dhe përgjegjësia e institucioneve, veqanerisht njësive të komunikimit. Por sfidë e vazhdueshme mbetet koordinimi i komunikimit dhe integrimi i tij me procesin e politikëbërjes, planifikimi në fushën e komunikimit përmes zhvillimit të planeve të komunikimit për politikat prioritare sidomos koordinimi i komunikimit të agjendës qeveritare me agjenden e integrimit evropian, cilësia jo adekuate e informatave në webfaqet. Kjo si pasojë e mungesës së përgjithme të koordinimit të punës së institucioneve dhe trajtimit të agjendës së komunikimit si proces i ndarë nga proceset tjera të punes së Qeverisë. Kjo ndërlidhje ka shkaktura edhe në mungesën e të dhënave statistikore për aktivitetet e komunikimit. Gjithashtu në përgjithsi angazhimi i insitutcioneve në zhvillimin e instrumenteve të ndryshme të matjes së opinionit publik për punën e insitucioneve. Nevioitet ngritja e kapaciteteve në mënyrë të planifikuar dhe sipas nevojave të zyrtarëve përkatës në fushën e komunikimit. Në anën tjetër megjthëse ishte paraparë me Planin e RAP-it, strategjia për kominikimin e RAP-it nuk është hartuar dhe miratuar.

5.5. Objektivi 5 – Planifikimi i buxhetitQëllimi i strategjisë së RAP –ës është të bëhet buxhetim i planifikuar në përputhje të plotë me prioritetet e përcaktuara nga Qeveria, që për synim kanë mbështetjen e politikave zhvillimore dhe që adresojnë nevojat e qytetarëve të Republikës së Kosovës. Megjithë formulimin e përgjithshëm dhe jo të matshëm të këtij qëllimi, megjithahtë kjo nënkupton se gjatë hartimit të strategjisë së RAP –ës një ndër problemet ishte identifikuar edhe mungesa e ndërlidhjes se buxhetit me prioritetet dhe politikat qeveritare si dhe mungesa e koordinimit ndërinstitucional për të përmirësuar këtë proces. Gjithashtu kanë munguar kapacitetet e institucioneve buxhetore për të arsyetuar kërkesat e tyre per financimin e projekteve, sidomos projekteve kapitale. Planifikimi i buxhetit – Sistemi i planifikimit të buxhetit rregullohet me Ligjin për Menaxhimin e Financave dhe Përgjegjësive (LMFP). Ky ligj përcakton në detaje procesin e planifikimit të buxhetit, përgjegjësitë institucionele, procedurat, kalendarin e planifikimit, strukturën etj.

35 www.rks-gov.net/en-us/pages/fillimi.aspx . Sipas udh[zimit administrativ Nr. 02/2011 për Protalin Qeveritar të Republikës së Kosovës

34

http://www.rks-gov.net/en-us/pages/fillimi.aspx


Dokumenti kryesor i planifikimit afatmesëm të buxhetit sipas këtij ligji është Korniza Afatmesme e Shpenzimeve (KASH)36. Sipas ligjit, KASH –i bën përcaktimin e buxhetit sipas parashikimeve tre-vjeqare të të hyrave dhe shpenzimeve sipas organizatave buxhetore. Planifikimet e KASH –it bazohen në Kornizën Makrofiskale dhe në Deklaratën e Prioriteteve të Qeverisë, dokument i cili hartohet nga Zyra e Kryeministrit në bashkëpunim me MF, MIE dhe ministritë e linjës. Megjithatë LMFP nuk definon përgjegjësinë e zhvillimit të prioriteteve në të cilat KASH –i duhet të bazohet. Ky segment i planifikimit është rregulluar më vonë me akte nënligjore (vendimit për themelimin e Zyrës për Planifikimt Strategjik, Rregullorja e Punës së Qeverisë, Rregullorja për Organizimin e brendshëm dhe sistematizimin e vendeve te punës të ZKM –ës).Struktura e KASH –it është e ndarë në kategori ekonomike dhe organizatat buxhetore. Deklarata e Politikave afatmesme prioritare 2014 – 2016 bënë strukturimin e prioriteteve sipas sektorëve si hap paraprak për ristrukturimin e planifikimit të buxhetit sipas programeve. Por megjithë këtë iniciativë të vitit të kaluar, procesi këtë vit është kthyer prapa duke anashkaluar ҫasjen e definimit të prioriteteve të sektorëve përmes deklaratës së prioriteteve. Kjo do të thotë që reformimi i tillë strukturës së buxhetit megjithëse ka vite që është duke u diskutuar, akoma nuk ka gjetur zbatim. Dokumenti i KASH –it më shumë përqëndrohet në planin vjetor buxhetor, ndërsa dy vitet e projektuara në fakt pothuajse janë të njëjta si shuma dhe përsëriten nga viti në vit.Planifikimi i buxhetit menaxhohet përmes dy sistemeve elektronike: Sistemi për Menaxhimin e Zhvillimit të Buxhetit (SMZHB) dhe Programi për Investime Publike (PIP). Përmes sistemit SMZHB bëhet planifikimi i vijave buxhetore paga dhe meditje si dhe mallra dhe shërbime ndërsa përmes sistemit PIP planifikohen projektet kapitale. Këto sisteme janë të shpërndara dhe përdoren nga të gjitha organizatat buxhetore. Një sfidë për avancimin e sistemit të PIP mbetet kualiteti i të dhënave ose planifikimi afatmesëm nga OB –të pasi që dokumentimi për projekte shpeshherë nuk është i kompletuar. Raporti PEFA thekson se “Planifikimi afatmesëm nga OB –të përmes sistemit të PIP ka shënuar progres nga ana e OB –ve, por megjithatë dokumentimi për projekte shpeshherë nuk është i komplemetuar, duke mos u marrë parasysh ndikimet e kostos periodike në buxhetet pasuese dhe mungesa e strategjisë koherente të sektorit që nënkupton zhvillimin e projekteve në kushte izolimi. Kjo vlen për të dy nivelet e Qeverisë (nivel lokal dhe atë qëndror), ndonëse në masë më të madhe në nivel të komunave”. 37Kufijtë buxhetor për secilën organizatë buxhetore përcaktohen ҫdo vit për tri vitet e ardhëshme përmes KASH –it dhe miratohen në Qeveri në fund të prillit të ҫdo viti. Procesi i përcaktimit të këtyre kufijëve dhe diskrecioni dhe mënyra e definimit të tyre nga ana e ministrisë së financave mbeten të paqartë. Megjithëse pretendohet se kualiteti i kufijëve buxhetorë të përcaktuar nga KASH-i varët në masë të madhe nga kualitetit i dokumenteve strategjike dhe kostoja e zbatimit të tyre në realitet në shumicën e rasteve dokumentet strategjike nuk kanë ndikim në këtë proces. Prandaj nëse shikohen projeksionet buxhetore sipas KASH–it, dhe krahasohen

36 Ligji për menaxhimin e Financave dhe përgjegjësive (neni 19). 37 Raporti Public Eexpendture and Finance Assesment 2013 faqe 21

35


me planet vjetore buxhetore, ato kanë lëvizje dhe ndryshime të theksuara. E aq më tepër ndryshimin e kemi me projeksionet e buxhetit me shpenzimet nga ana e organizatave buxhetore. Sipas vlerësimit të PEFA –s, mospërputhja në përbërjen e shpenzimeve në vitin 2010 ka qenë 14.6%, ndërsa në vitin 2011 ka rënë në 7.1% derisa në vitin 2012 ka vazhduar me rënie në 6.6 % (fig 11). Në ndryshimet e kufijëve buxhetorë përveq qasjes strategjike në planifikim në nivel qendror, ndikim të theksuar ka edhe ndryshimi i kërkesave buxhetore, mungesa e arsyetimit të tyre nga ana e organizatave

buxhetore, mungesa e paraqitjes së indicatorëve të performancës, por edhe kostimi i dobët i politikave dhe legjislacionit. Sfidë paraqitet reflektimi i burimeve donatore të financimit qoftë në parashikimet makrofiskale si të hyra buxhetore ashtu edhe në kuadër të KASH –it. KASH tenton të reflektojë projektet e bashkë–financimit me IPA –n. Për programimin IPA me Buxhetet për periudhë 2010 –

2013 janë aprovuar bashkëfinancimet në vlerë prej 26.9 milion euro, si vijonë: Viti 2010 = 7.5 milion euro; 2011 = 5.6 milion euro; 2012 = 6.7 milion euro; dhe 2013 = 7.1 milion euro. Këto janë shumat e bashkëfinancimit. Shembull, IPA gjatë vitit 2011 ka financuar 68.8 milion Euro, gjatë vitit 2012 janë financuar 70 milion euro, ndërsa gjatë vitit 2013, 73.70 milion euro. Politika të qëndrueshme makro-ekononike dhe fiskale – nënobjektivë i Strategjisë së RAP është edhe hartimi i politikave të qëndrueshme makroekonomike në veçanti atyre fiskale, si dhe avancimi i parakushteve për futjen e sektorit privat në ofrimin e shërbimeve publike (zhvillimi i sistemeve për monitorim dhe vlerësimi. Një nga parimet dhe objetivat e Qeverisë e shprehur në shumicën e dokumenteve planifikuese dhe strategjike gjate viteve të kaluara ka qenë zbatimi i politikave të cilat sigurojnë ruajtjen e qëndrueshmerisë buxhetore. Ky parim është përcaktuar në mënyrë shprehimore në Planin për Zbatimit e Vizionit Ekonomik, Deklaratën e Politikave Afatmesme Prioritare si dhe KASH në vazhdimësi. Kjo gjithashtu ka qenë një nga kërkesat kryesore të Fondit Monetor Ndërkombëtar përmes marrëveshjeve “Stand By Agreements”. Kosova që nga fillimi por edhe viteve të fundit ka qëndruar mjaft mire në ruatjen e qëndrueshmerisë makrofiskale. Sistemi i thesarit siguron kontrollin e detajuar dhe Ministria e Financave ka qenë në gjendje për të kufizuar shpenzimet publike duke marrë parasysh mungesat në të hyrat e planifikuara. Sistemi vjetor për menaxhimin fiskal ka qenë operacional në vitet e fundit. Parashikimet makroekonomike dhe në korniza afatmesme fiskale përgatiten nga Departamenti i Politikave Ekonomike dhe Publike në kuadër të Ministrisë së Financave. Me gjithë përmirësimin, korniza makrofiskale në kuadër të dokumentit të

36


KASH nuk paraqitet gjithëpërfshirëse pasi që në të vazhdojnë të mungojnë burimet e tjera të financimit siç janë zotimet e donatorëve (ato që dihen) dhe huamarrja, e bazuar në planin për huamarrje në institucionet e ndryshme financiare, që Qeveria aprovon çdo vit. Kjo ndër të tjera ndodhnë mungesë të një qasje strategjike dhe gjithpërfshirëse në planifikim të buxhetit si dhe mungesës së koordinimit real për përfshirjen nën një kornizë të të gjitha burimeve të financimit. Ndonëse kjo çështje është përmirësuar gjatë buxhetimit të KASH 2014 – 2016, ku qeveria në deklaratën e prioriteteve ka përfshirë të gjitha burimet e financimit (Vlerësimi PEFA). Deklarata e prioriteteve për vitet 2015 – 2017 si pjesë të KASH duket se paraqet një hap mbrapa në aspektin e gjithpërfshirjes dhe specifikimit më të qartë të prioriteteve sektorale në një dokument të politikave proritare. Gjithashtu, si sfidë në parashikimet dhe projeksionet makroekonmike paraqesin politikat dhe vendimet e paplanifikuara qoftë në nivelin e shpenzimeve ashtu edhe sa i përket politikave për të hyrat buxhetore që ndërmerren nga ana e Qeverisë në shumë raste. Sa i perket indikatorëve të zhvillimit ekonomik sipas MF –së vlerësohet se ekonomia vendore përgjatë vitit 2013 u rrit me një shkallë prej rreth 3.2%, ngritje e cila është më e lartë prej rreth 0.8% nga rritja sa ishte shënuar përgjatë vitit 2012. Shpenzimet e rregullta qeveritare në Kosovë për vitet 2014 – 2016 përafërsisht do të sillen rreth 1.6-miliard euro. Rregulla e re fiskale përcakton maksimumin në 2 % të deficitit primar dhe po ashtu kërkon që bilanci bankar në fund të cdo viti duhet të jetë së paku 4.5% e BPV për të ruajtur stabilitetin fiskal dhe buxhetor. Partneriteti Publiko Privat - Duke marrë parasysh boshllëkun mes nevojave për projekte kapitale dhe mundesitë e kufizuara të buxhetit, Qeveria ka pranuar që PPP –të si një nga mundësitë dhe format e financimit të këtyre projekteve. Zbatimit i PPP –ve është edhe një nga prioritetet e Planit të Vizionit të Zhvillimit Ekonomik 2011 – 2014 dhe programit të Qeverisë. Në anën tjeter Ministria e Financave është duke finalizuar edhe Strategjinë e Partneritetit Publik Privat. Sa i përket zbatimit, Kosova ende është në fazën e hershme të zhvillimit dhe zbatimit të transaksioneve të PPP –së. Mirëpo janë bërë hapa drejt ndërtimit të këtij kapaciteti, duke nxjerrë dhe rafinuar legjislacionin e veçantë që rregullon PPP –të i miratuar ne vitin 2009 dhe i rishikuar më 2011 si dhe duke krijuar organet qendrore të dedikuara për politikat e PPP –së dhe udhëzimet për transaksionet – KPPP dhe Departamenti qendror për PPP-të38. Këto zhvillime kanë shërbyer si hapa të rëndësishëm në ndërtimin e kapaciteteve të PPP –ës në Kosovë. Si rezultat, që nga kalimi i ligjit të parë për PPP –të në vitin 2009, Kosova ka qenë në gjendje të zhvillojë dhe të përmbyllë dy transaksione të PPP –ës një transaksion kompleks për projektimin, ndërtimin, financimin, operimin dhe transferimin e Aeroportit Ndërkombëtar të Prishtinës dhe një për ofrimin e shërbimit të transportit urban në Komunën e Pejës. Një PPP për ofrimin e shërbimeve të grumbullimit dhe veqimit të mbeturinave në Komunën e Suharekës është dhënë dhe është në pritje të nënshkrimit të kontraktës. Gjithashtu ekziston edhe një numër i projekteve të cilat janë në fazën fillestare ose fazën e studimit të fizibilitetit për tu zbatuar përmes PPP –ës39.

38 Për më shumë për PPP shih përmes http://pppkosova.org/index.php?cid=1,1

37

http://pppkosova.org/index.php?cid=1,1


Sistemi i planifikimit të buxhetit ka ruajtur nivelin e stabilitetit për të siguruar adresimin e kërkesave të qeverisë për buxhet sipas nevojave dhe programit qeveritar. Në krahasim me periudhen para miratimit të strategjisë së RAP-it është qartësuar baza ligjore për ndarjen e rolit dhe përgjegjësive në fushen e planifikimt strategjik, të politikave dhe të buxhetit në nivel të minisrive dhe nivelit qendror të Qeverisë. Edhe kriteri për kostimin e politikave dhe legjislacionit është forcuar dukshëm. Por kapacitetet në nivel të sektoreve për kostim të dokumenteve janë ende të mangëta. Ndërlidhja mes buxhetit dhe prioriteteve të qeverisë megjithëse ka qenë një nga objektivat kryesore të planifikimit të buxhetit ende mbetet një nga sfidat krysore sidomos në parandalimin e marrjes se vendimeve të paparashikuara që kanë implikime buxhetore. Disa nga nënobjektivat e strategjisë sidomos ajo që lidhet me politikat makroekonomike dhe Partneritetit Publik Privat (PPP) duket se nuk kanë qenë mjaft relevante për qëllimin e Strategjisë së RAP-it.

5.6. Objektivi 6 - Ekzekutimi i buxhetitQëllimi kryesor i objektivit të 6 të Strategjisë së Reformës së Administratës Publike ka qenë rritja e efikasitetit (performancës) në ekzekutimin e buxhetit, përplimi i kërkesave nga organizatat buxhetore në përputhje me kriteret e përcaktuara sidomos duke kontrolluar kufijtë e përvetësimeve dhe alokimeve (përfshirë revizionimin paraprak).Nevojat kryesore që janë pritur të adresohen gjatë zbatimit të Strategjisë së RAP për segmentin e ekzekutimit të buxhetit kanë qenë: plotësimi i kornizës ligjore e kryesisht i rregulles financiare 02 veqanërisht në aspektin e përfshirjes se decentralizimit të shpenzimeve publike me këtë rregull. Gjithashtu ishtë shfaqur nevoja për plotesimin e kornizës ligjore për raportimin financiar dhe themelimin e njësisë së monitorimit të ekzekutimit të buxhetit. Ekzekutimi i buxhetit – Tash pas procesit të zbatimit të RAP, konsiderohet se korniza ligjore dhe institucionale në fushën e ekzekutimit të buxhetit dhe korntrollit paraprak janë të kompletuara dhe në pajtim me legjislacionin e BE –së, mirëpo ka hapësirë për harmonizim të mëtutjeshëm nga ekspertët e fushave përkatëse. Ligji për Menaxhimin e Financave Publike përcakton kornizën e përgjithshme ligjore përveq tjerash edhe për ekzekutimin e buxhetit. Përveq këtij ligji ekzistojnë edhe një numër i akteve nënligjore të rregullojnë fushën e shpenzimit të parave publike. 40

Sa i përket kompetencave institucionale përgjegjës për ekzektuimin e buxhetit është Departamenti i Thesarit. Siç është vlerësuar tashmë nga vlerësimet e ndryshme ndërkombëtare (si: PEFA, SIGMA) se sistemi i thesarit është i zhvilluar mirë dhe operacional. Ai mbështet procesimin e zotimeve, kërkesat për blerje, pagesat, menaxhimin e parasë së gatshme dhe borxhit, 39 Projekti – Autobusi Urban n[ Pejë, Suhareka menaxhimi i mbeturinave, Prishtina parkingu nëntokësor, Gjilan infrastruktura mbështetëse për shkollat, Gjilan infrastruktura mbështetëseƒ për shkollat, Prishtinë Transporti urban, Viti tregu i gjelbër, Lipjan sheshi i qytetit.40 Rregulla Financiare 01/2013/MF – Shpenzimi i parave publike, e cila ka zëvendësuar Rregullën financiare 02/2009.Rregulla financiare 02/2013/MF – p[r raportimin e obligimeve të papaguara nga organizatat buxhetore. Rregulla Financiare për Mbylljen e vitit fiskal nr. 10/2012, Rregulla Financiare për hapjen e vitit fiskal nr. 11/2012

38


kontrollin financiar, dhe raportimin lidhur me menaxhimin dhe financat. Më shumë vëmendje është përqendruar në sistemet e pagesave, për të cilët Thesari vepron me zyrat rajonale që shërbejnë si pika të kontrollit për të gjitha pagesat të kryera nëpërmjet Buxhetit të Konsoliduar të Kosovës.Aktualisht, Departamenti i Thesarit ka një divizion që merret me Menaxhimin e Parasë së Gatshme dhe Borxhit. Roli kryesor i departamentit është të sigurojë likuiditetin e Qeverisë, ashtu si edhe për të ndjekur rrjedhën e parasë së gatshme, si dhe të marrë vendime mbi investimet afatshkurtëra së bashku me Bankën Qendrore të Kosovës.Sa iu përket organizatave buxhetore, planifikimi i parasë së gatshme është i organizuar rreth përgatitjes së planeve të detajuara për paranë e gatshme sipas kategorive buxhetore. Në fillim të çdo viti buxhetor thesari nxjerr një rregullore që kërkon nga OB –të projeksionet e rrjedhës së parasë prej nga hartohet një plan për rrjedhën e parasë së gatshme në baza mujore. Ky plan pastaj shqyrtohet nga Divizioni i Menaxhimit të Parasë së Gatshme dhe përdoret për informimin e procesit të alokimit të fondeve në SIMFK.Departamenti i Thesarit, nga viti 2010 është plotësuar edhe me Njësinë për Monitorim të ekzekutimit të buxhetit e cila ka për detyrë të monitoroj regjistrimin e transakcionve në SIMFK nga Organizatat Buxhetore, zbatimin e legjislacionit sekondar d.m.th. zbatimin e rregullës financiare për shpenzimin e parës publike, gjegjësisht respektimin e afateve ligjore gjatë regjistrimit të transaksioneve në SIMFK, monitoron vonesat në pagesa nëpërmes SIMFK dhe raportet individuale të organizatave buxhetore që pranohen në baza mujore sipas kërkesave të rregullës financiare 02/2013 MF. Llogaria e vetme e Thesarit dhe SIMFK mundësojnë qasjen dhe prodhimin e të dhënave buxhetore të azhurnuara në çdo moment. Organizatat buxhetore janë të lidhura në SIMFK, që mundëson gjenerimin e raporteve të sakta buxhetore gjatë tërë vitit, për qëllime të menaxhimit dhe të raportimit të financave publike. Sistemi mundëson krahasimin e vlerësimeve origjinale buxhetore me informatat më të fundit për alokimet, zotimet, shpenzimet aktuale, bilancin e buxhetit dhe punësimin në përputhje me kërkesat e LMFPP –së41. Thesari prodhon raporte të rregullta tremujore të buxhetit për ekzekutimin e buxhetit të konsoliduar të Kosovës. Këto raporte lëshohen në afat prej 30 ditësh nga përfundimi i çdo tremujori dhe dorëzohen në Qeveri dhe në Kuvendin e Kosovës. Raportet publikohen ne ueb-faqen zyrtare të Ministrise së Financave.42 Gjate vitit 2013 jane miratuar dhe publikuar te gjitha raportet tremujore te buxhetit, ndersa Raportin vjetor financiar për Buxhetin e Republikës së Kosovës për vitin 2013 Qeveria e Republikës së Kosovës e ka miratuar në mars 201443. Të dhënat sipas raportimeve të ekzekutimit të buxhetit tregojnë për një nivel pothuaj të trajtshëm të zbatimit të buxhetit gjatë viteve 2011 deri 2013.

41 Raporti PEFA fq. 87-8842 http://mf.rks-gov.net/sq-al/ministriaefinancave/raportedhepublikime/raportetdhepasqyratfinanciare.aspx 43 Raportet e publikuara mund t[ gjenden n[ k[t[ link (http://mf.rks-gov.net/sqal/ministriaefinancave/raportedhepublikime/raportetdhepasqyratfinanciare.aspx

39

Fig. 23Fig. 12


Përderisa buxheti i viteve 2011 dhe 2012 ishte zbatuar për 92% niveli i zbatimit gjatë vitit 2013 është 90 % që do të thote se ka rënë për 2% (fig 12 &13). Përforcimi i sistemit të kontrollit - Procedurat e kontrollit të brendshëm janë gjithëpërfshirëse, relevante dhe të kuptuara mirë, me harmonizimin që bëhet në mes të legjislacionit primar, legjislacionit dytësor (Rregullat Financiare të Thesarit), dhe aplikimin e SIMFK –së. Thesari, po ashtu ka implementuar me sukses decentralizimin e kontrolleve përfundimtare të shpenzimeve tek organizatat buxhetore.44 Njësia për monitorimin e ekzekutimit të buxhetit për çdo ditë kontakton me organizatat buxhetore konkretisht me zyrtarët financiarë lidhur me gabimet e mundshme që mund të bëhen gjatë zbatimit dhe respektimit të rregullës financiare 01/2013/MF për shpenzimin e parave publike si dhe respektimin e planit kontabël gjatë regjistrimeve të transaksioneve financiare në SIMFK.Thesari i dërgon për çdo ditë Organizatave Buxhetore që arkëtojnë të hyra (niveli qendror dhe lokal) raportet e të gjitha nënllogarive në mënyrë elektronike. Këto raporte bankare në lidhje me gjendjen e llogarive i japin mundësi OB –ve që të hyrat e arkëtuara t'i futin në SIMFK duke i klasifikuar sipas llojit të të hyrave, kodit ekonomik dhe departamentit përkatës. Divizioni i të Hyrave në Thesar bën monitorimin e evidentimit të të hyrave dhe merr pjesë në barazimin mujor. Përveç barazimit ditor dhe mujor të llogarive bankare, Divizioni për Kontabilitet dhe Raportim kërkon nga OB –të barazim tremujor të evidencave të Thesarit (SIMFK) dhe OB –ve për të hyrat dhe shpenzimet si dhe avanset. Procesi i barazimit nuk nënshkruhet ndërmjet OB –ve dhe Thesarit në rast se ka mospërputhje qoftë edhe në shumën më të vogël. Si rrjedhim, procesi i barazimit kryhet në mënyrë shumë transparente dhe me kohë, ashtu siç kërkohet nga LMFPP në mënyrë që të mos mbetet e pashpjeguar asnjë dallim material.45

Sistemi i ekzekutimit të buxhetit konsiderohet se është në nivelin e duhur dhe ndër fushat në të cilat aktivitetet e parapara të Planit të Veprimit të RAP (PVRAP) janë përmbushur. Sistemi i thesarit si komponenti kryesor i ekzekutimit të buxhetit është i zhvilluar mirë dhe operacional. Ai mbështet procesimin e zotimeve, kërkesat për blerje, pagesat, menaxhimi e parasë së gatshme dhe borxhit, kontrollin financiar, dhe raportimin lidhur me menaxhimin dhe financat. Njësia për monitorimin e ekzekutimit të buxhetit është themeluar dhe funksionalizuar. Megjithatë, sfidë mbetet dallimi mes nivelit të planikuar të buxhetit dhe nivelit të shpenzimeve. Ky dallim gjatë tri viteve të fundit sillet rreth 10% ose me tendencë të zvoglimit në të ardhmen.

5.7. Objektivi 7 - Kontrolli dhe auditimi i brendshëmPërmirësimi i sistemit të auditimit të brendshëm është pjesë e sistemit të plotë të kontrollit të brendshëm në sektorin publik dhe një nga objektivat e strategjisë së RAP. Gjithashtu është synuar të bëhet funksionalizimi i

44 Raporti PEFA fq. 1045 Raporti PEFA fq. 85

40


kontrollit të brendshëm dhe përmirësimi i kualitetit të kontrollit nga njësitë e auditimit në subjektet e sektorit publik.Ndër problemet që janë paraqitur në kohën e formulimit të kornizës strategjike në fushën e auditimit të brëndshëm ka qënë rritja e numrit të auditimeve të brëndshme dhe rritja e nivelit të zbatimit të rekomandimeve të auditorit të brendshëm dhe gjetjeve të auditorit të jashtëm. Gjithashtu problem i identifikuar ishte ngritja e kapaciteteve të auditorëve të brendshëm dhe certifikimi i tyre sipas standardeve ndërkombëtare Korniza ligjore dhe institucionale – Ekziston një kornizë gjithëpërfshirëse legjislative që rregullon fushën e kontrollit dhe auditimit të brendshëm, përfshirë legjislacionin primar, udhëzimet, dhe standardet e tjera46. Gjatë viti 2014 është planifikuar të rishikohen disa udhëzime administrative dhe rregullore, si: Udhëzimi Administrativ Nr. 23/2009 për Themelimin dhe funksionimin e Njësive të Auditimit të Brendshëm në Sektorin Publik, Udhëzimi Administrativ Nr. 05/2012 për Procedurën e Pajisjes me Licencë Profesionale të Auditorëve të Brendshëm të Sektorit Publik, Rregulla e Thesarit për 01/10 MFK. Qeveria ka krijuar një kornizë institucionale të përbërë nga organizatat e sektorit publik duke punuar me drejtimin e Njësive Qendrore Harmonizuese, përkatësisht për Menaxhimin Financiar dhe Kontrollin, si dhe Auditimin e Brendshëm dhe nën mbikëqyrjen e Auditorit të Jashtëm për të krijuar një zinxhir të llogaridhënies. Gjatë muajit shkurt të vitit 2014 është bërë ri – organizimi i njësisë për menaxhimin financiar dhe kontrollit bazuar në kërkesën ligjore.Niveli qendror përbëhet nga 50 organizata buxhetore, prej të cilave 32 prej tyre janë të obliguara të krijojnë NJAB. Aktualisht, 31 prej tyre kanë themeluar njësitë për auditim të brëndshëm, me përjashtim të një ministrie të krijuar rishtazi. Disa prej ministrive për shkak të specifikave kanë krijuar 46 Përveç këtyre, ka edhe ligje të tjera që kanë ndërlidhje me KBFP, duke përfshië

- Ligji për Ndërmarrjet Publike (Ligji nr. 03/L-087, i ndryshuar dhe plotësuar me Ligjin nr. 04/L- 111)- Ligji për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit nr. 03/L-087 për Ndërmarrjet Publike (Nr. 04/L- 111),- Ligji për Financat e Pushtetit Lokal (Ligji nr. 03/L- 049),- Ligjet vjetore mbi Miratimin e Buxhetit të Kosovës,- Ligji për Prokurimin Publik (Ligji nr. 04-L-042),- Ligji për Administratën Shtetërore (Ligji nr. 03/L-189),- Ligji për Themelimin e Zyrës së Auditorit Gjeneral (Ligji nr. 03/L-075),- Ligji Anti – Korrupsion (Ligji nr. 2004/34).- Ligji mbi Shërbimin Civil (Ligji nr. 2010/03-L-149),- Ligji për Pagat e Nëpunësve Civil (Ligji nr. 03-L-147) dhe ·- Ligji për Qasje në Dokumente Publike (Ligji nr. 03/L-215): - Ligji për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësive Nr. 03/L – 048, si dhe plotësim ndryshimet e këtij ligji- Dokumenti mbi politikat e kontrollit të brendshëm të financave publike dhe planin e veprimit i rishikuar në 2013- Manuali i Thesarit - Procedura për menaxhimin financiar dhe kontrollit 2010 - Rregulla e Thesarit për 01/10 Menaxhimi Financiar dhe Kontrolli- Rregullorja e Thesarit për shpenzimin e parave publike - Ligji për Auditim të Brendshëm, Nr. 3/L – 128 i datës 17 Shtator 2009- Doracaku për Auditim të Brendshëm 2008 i rishikuar në shtator 2011 - Udhëzimi Administrativ Nr. 22/2009 për përcaktimin e kritereve dhe procedurën e pajisjes me licencë të përkohshme të

auditorëve të brendshëm të sektorit publikë- Udhëzimi Administrativ Nr. 23/2009 për Themelimin dhe funksionimin e Njësive të Auditimit të Brendshëm në Sektorin

Publik- Udhëzimi Administrativ Nr. 11/2010 për funksionimin e komiteteve të auditimit në subjektin e sektorit publik.- Udhëzimi Administrativ Nr. 05/2012 për Procedurën e pajisjes me licencë profesionale të auditorëve të brendshëm të

sektorit publik.

41


njësi të pavarura të auditimi të brendshëm për nën – njësitë e tyre. Si p.sh. MeF ka themeluar NJAB të pavarura për Administratën Tatimore dhe Doganat e Kosovës, Ministria e Shëndetësisë ka themeluar NJAB për Qendrën Klinike Universitare të Kosovës, Ministria e Punëve të Brendshme ka krijuar NJAB në Policinë e Kosovës dhe në Akademinë e Kosovës për Siguri Publike.47 Auditimi i Brendshëm në Kosovë konsiderohet se është funksional dhe i plotëson standardet profesionale48. Në përmirësimin e kontrollit të brendshëm dhe transparencës së shpenzimeve të parasë publike ka ndikuar raportimi në Kuvendin e Kosovës, organizimi i konferencave tryezave të ndryshme me publikun.Raportet e Auditimit të Brendshëm i dorëzohen njësive të audituara dhe Komitetit të Auditimit dhe Menaxhmentit të Lartë. NjAB –të hartojnë raporte tremujore dhe vjetore për aktivitetet e auditimit të brendshëm të OB –ve të cilat dorëzohen në NJQH –të. NJQH harton raport vjetor mbi aktivitetet dhe funksionimin e AB –ve dhe ia dorëzon Ministrit të MeF për shqyrtim. Raporti së bashku me komentet përkatëse dorëzohet në Qeveri, Kuvend dhe ZAP.Më poshtë në fig 13. janë të dhënat për auditimet dhe shkallën e zbatueshmërisë së rekomandimeve gjatë viteve 2011-2013.

Fig 14. Burimi: të dhënat e ofruara nga Departamenti i Auditimit të Brëndshëm Nga statistikat shihet se numri i auditimeve nuk dallon shumë nëpër vite megjithë numrin e shtuar të zyrtarëve të auditimit. Gjithashtu edhe numri i rekomandimeve dhe niveli i zbatimit të tyre dallon shumë pak përgjatë viteve: 2011 = 52.59%; 2012 = 52.88%; 2013 = 52.1%. Ngritja e kapaciteteve për auditim dhe kontroll të brendshëm - Megjithëse nuk ka pasur ndonjë plan strategjik të përgjithshëm të trajnimeve të zyrtarve për auditimin dhe kontrollin e brëndhshëm gjatë viteve të kaluar janë zhvilluar trajnime të vazhdueshme sidomos të përkrahura nga donatorët.

47 Vler[simi PEFA faqe 83 48 Vlerësimi PEFA

42


Në fushën e auditimit të brendshëm gjatë tri viteve kemi një rritje të numrit të njësive të auditimit të brendshëm si në vijim: 64 NjAB gjatë vitit 2011; 67 NJAB gjatë vitit 2012; dhe 71 NjAB gjatë vitit 2013. Gjithashtu gjatë këtyre tri viteve kemi edhe rritjen e numri të auditorëve të brendshëm si në vijim: 123 AB gjatë vitit 2011; 133 AB gjatë vitit 2012; dhe 144 AB gjatë vitit 2013.

2011 2012 2013Nr. i njësive të auditimit

64 67 71

Nr. i auditorëve 123 133 144Burimi: departamenti i Auditimit të Brendshëm, Minsitria e FinancaveGjatë vitit 2013 janë trajnuar 98 zyrtarë financiar. Përveç zyrtarëve financiar janë trajnuar edhe 14 trajner vendor të cilët do të vazhdojnë me trajnimin e zyrtarëve tjerë financiar në të ardhmen. Përveç trajnimeve janë zbatuar pilot projektet për menaxhimin financiar e kontrollit në tri organizata buxhetore ku janë përfshirë 18 auditor të brendshëm.Gjatë vitit 2013 është filluar me trajnimin e fazës së dytë të auditorëve të brendshëm në Programin për trajnim dhe çertifikim ndërkombëtar. Në këtë program janë përfshirë 76 auditor të brendshëm dhe 30 auditorët të brendshëm që ishin në proces të certifikimit nga faza e parë e trajnimit. Trajnimi është organizuar në dy grupe dhe ka zgjatë 70 ditë pune për dy grupet. Trajnimi është mbajtur nga trajnerët vendor të cilët ishin certifikuar nga CIPFA gjatë fazës së parë të trajnimit për ta vazhduar këtë program. Momentalisht me certifikata nga CIPFA janë të pajisur 32 auditorë të brendshëm. Në fund të vitit 2014, nga CIPFA do të bëhet certifikimi i fazës së dytë të auditorëve të brendshëm Përveç trajnimit në programin për certifikim ndërkombëtar janë organizuar edhe trajnime tjera si: për auditorët e rinj është organizuar trajnimi me temën “Bazat e auditimit të brendshëm” dhe janë përfshirë 9 auditor të rinj. Trajnimi me temën “Planifikimi strategjik dhe vjetor”, dhe janë përfshirë 85 auditor të brendshëm.

Ka pasur progres në aspektin e ndërtimit institucional dhe kornizës ligjore në fushën e auditimit të brëndshëm dhe kontrollit. Korniza ligjore konsiderohet të jetë plotësuar ndërsa numri i njësive të auditimit është rritur nga viti 2011 sa ka qenë 64 në 71 njësi të auditimit në vitin 2013. Gjithxashtu ka pasur një ngritje të dukshme dhe progresive të numrit të audtorëve të brendshëm të rekrutuar por edhe të certifikuar nga 123 në vitin 2011 në 144 në vitin 2013. Sfida kryesore për sistemin e auditimit të brendshëm dalin të jenë rritja e nivelit kualitetit të auditimeve, rritjes së nivelit të zbatimit të rekomandimeve nga ana e organizatave buxhetore. Gjihtashtu ngritja e kapaciteteve profesionale të auditorëve kërkohet të vazhdohet më tutje.

5.8. Objektivi 8 – Prokurimi publik

43


Objektivi i Strategjisë së RAP për prokurimin publik është modernizimi i procedurave të prokurimit publik në përputhje me praktikat dhe standardet më të mira evropiane dhe ndërkombëtare.Ndër problemet kryesore të indentifikuara për fushën e sistemit të prokurimit publik janë paraqitur avancimi i procedurave të prokurimit, sigurimi më i madh i transparences, modernizimi i sistemit të prokurimit përmes e–prokurimit dhe ngritjen e efiqiences së prokurimit përmes sistemit të centralizuar të prokurimit. Gjatë këtij viti është paraparë që të hartohet strategjia për prokurimin publik e cila ka për qëllim të forcojë sistemin i implementimit të prokurimit publik në Kosovë, e cila synon të arrihet në nivele të larta të racionalitetit, përgjegjësisë dhe arsyeshmërisë së shpenzimeve të fondeve publike dhe të rritet transparenca dhe integriteti në kontratat publike në Kosovë. Korniza ligjore për prokurimin publik në Kosovë është miratuar me kohë dhe konsiderohet së është në pajtim me legjislacionin e BE –së. Gjithashtu, edhe korniza institucionale përgjegjëse për sigurimin e zbatimit të legjislacionit është e themeluar dhe funksionon. Organet kryesore që kanë rolin kryesor për prokurimin publik në Kosovë janë: Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik (organ rregullator), Organi Shqyrtues i Prokurimit (shqyrtimi i ankesave) dhe Agjencia Qëndrore e Prokurimt (prokurimet e përbashkëta). Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik ka aprovuar të gjitha aktet dytësore të nevojshme për implementimin e Ligjit për Prokurim Publik në Kosovë. Fillimisht janë aprovuar 70 pjesë të akteve dytësore të cilat kanë hyrë në fuqi nga viti 2012. Të arriturat kryesore janë: përfshirja e shtatë (7) procedurave49 për zhvillimin e aktiviteteve të prokurimit, ku autoritetet kontraktuese kanë mundësi të zgjedhin varësisht nga natyra e aktivitetit të prokurimit. Në bazë të raportit të KRPP të vitit 2013, analiza e strukturës apo e pjesëmarrjes së procedurave të zbatuara gjatë vitit 2013, në fig nr. 14, na tregon se pjesëmarrja e procedurës së hapur në vlerën e përgjithshme të kontratave të nënshkruara është 87.86%, e cila është nga procedurat e përdorura më së shumti dhe e njohur si procedura më transparente. Gjithashtu edhe pjesëmarrja e procedurës së negociuar pas publikimit të njoftimit të kontratës është 0.02%. Dhe pjesëmarrja e procedurës së negociuar pas publikimit të njoftimit të kontratës gjatë vitit 2013 ka shënuar një rënie. Derisa gjatë vitit 2008 kjo pjesmarrje ishte 16.07%, gjatë vitit 2009 në 10.83%, dhe gjatë vitit 2010 kjo pjesmarrje ka rënë në 7.02% derisa gjatë

49 Procedura e hapur, procedura e kufizuar, procedura e konkursit të projektimit, procedura e negociuar pa publikimin e njoftimit të kontrat[s, procedura e negociuar pas publikimit t[ njoftimit të kontrat[s, kuotimi i ҫmimeve dhe procedura me ҫmime minimale.

44

Figure 15 Raporti vjetor i KRPP-së 2013.


vitit 2011 ishte 6,21%, dhe gjatë vitit 2013 përdorimi i kësaj procedure është vetëm 5.6% (fig 15). Fig. 16, Raporti i KRPP 2013Pjesëmarrja e procedurave sipas koutimit të çmimeve është 5.78% dhe sipas vlerës minimale merr pjesë me 0.57%, kurse konkurset e projektimit marrin pjesë vetëm me 0.17% në vlerën e kontratave të gjithëmbarshme të nënshkruara gjatë vitit 2013 (fig 16). Prandaj, mund të konstatojmë se përdorimi i procedurës së hapur ka trend në rritje, dhe përdorimit të procedurës së negociuar pa publikim të njoftimit të kontratës është me trend në zvoglim, dhe këta pra janë indikatorë mjaftë pozitiv dhe shpresëdhënës për sistemin e prokurimit publik50. Në përgjithësi, sistemi i prokurimit ka vazhduar të forcohet për sa i përket kornizës ligjore dhe rolet mes akterëve qëndrorë janë qartësuar më shumë.51

Por megjithë kompletimin e strukturës ligjore dhe institucionale për prokurimin publik konsiderohet se sistemi i prokurimit mbetet segmenti me i ndjeshëm dhe më i kritikuar i administratës sa i përket mundësisë së ekspozimit ndaj rasteve të korrupcionit. Një problem që është theksuar gjatë viteve të kaluara sa i përket sistemit të shqyrtimit të ankesave për prokurimin publik është edhe mungesa e kompletimit të Organit Shqyrtues të Prokurimit me anëtarët e rinjë. OSHP –ja, pas skadimit të mandatit të kryetarit të OSHP –ës dhe anëtarit tjetër të OSHP –ës, nga data 01.08.2013 deri më 31.12.2013 ka pranuar 214 ankesa, të cilat janë shqyrtuar nga ekspertët shqyrtues me ç’rast janë dhënë rekomandimet lidhur me këto ankesa, mirëpo nuk është marr asnjë vendim në mungesë të Bordit të OSHP –ës52. Ankesat në përgjthësi janë ato të cilat kanë kundërshtuar vendimet e Autoriteteve Kontraktuese për dhënien e kontratës, vendimet për anulimin e aktiviteteve të prokurimit ose kundër specifikimeve teknike favorizuese apo diskriminuese të parapara në dosje të tenderit. Prokurimi i centralizuar – Sa i përket sigurimit të eficiences në zbatimin e prokurimit një nga sfidat sa i përkët është se ende nuk ka filluar mirë funksionalizimi i prokurimit të centralizuar siç e ka për obligim Agjencia Qëndrore e Prokurimit. Mos funksionimi i AQP –së për sa i përket blerjeve të centralizuara nuk po e ndihmon procesin e zvoglimit të shpenzimeve për procedura administrative për blerje të shumta të mallrave apo shërbimeve të njëjta. Kjo mungesë e funksionimit gjithashtu mund të ndikojë në furnizime me të shtrenjta. Andaj është me rëndësi që sa më parë të ndërrmerren veprime për fillimin e prokurimeve të centralizuara përmes AQP –ës, kurdoherë që është e mundur për mallra apo shërbime ku mund të aplikohet ekonomizimi. Në këtë rast si përpjekje për të adresuar këtë, është bërë një listë e artikujve të përdorimit të përbashkët për procedura të centralizuara në vitin 2013 dhe 2014 por ende mbetet njëra ndër sfidat në prokurimin publik. Në bazë të nenit 95 pika 2 e LPP –ës Nr. 04/L-042 , AQP ka dorëzuar Listen e artikujve të përdorimit të përbashkët për procedura të centralizuara për 7 (shtatë)

50 Raporti i KRPP 2013 fq.21-22http://krpp.rks-gov.net/krpp/PageFiles/File/Raportet%20Vjetore/2013/Raporti%20vjetor%202013%20Shqip.pdf 51 Raporti vjetor i Auditorit të Përgjithshëm për 2012 f. 3052 Raporti vjetor i Organit Shqyrtues të Prokurimit për 2013 f. 18.

45

http://krpp.rks-gov.net/krpp/PageFiles/File/Raportet%20Vjetore/2013/Raporti%20vjetor%202013%20Shqip.pdf


kategori me datën 28.02.2014. Pritet te aprovohet nga Qeveria e Republikës së Kosovës me propozimin e Ministrisë së Financave53. Duke u bazuar në analizën e raportit mbi aktivitetet e prokurimit publik në Kosovë për vitin 2013, në monitorimet dhe vëzhgimet e kryera, si dhe në komentet që i ka pranuar KRPP –ja nga autoritetet kontraktuese të Kosovës lidhur me mënyrën e implementimit të Ligjit për Prokurim Publik në praktikë, KRPP –ja rekomandon këto masa për përmirësimin dhe avancimin e sistemit të prokurimit publik në Kosovë:

- Reformimi i vazhdueshëm i sistemit të prokurimit publik në Kosovë, aftësimi i vazhdueshëm i zyrtarve të prokurimit publik.

- Zvogëlimi sa është e mundur i përdorimi i kontratave me vlera të vogla dhe minimale, duke shfrytëzuar marrëveshjet publike kornizë, si dhe prokurimet e centralizuara.

- Avancimi i mëtutjeshëm i ueb–faqes zyrtare elektronike të prokurimit publik, që mundëson ngritjen e transparencës në prokurim publik dhe që promovonë një prokurim efikas, duke u bazuar në praktikat bashkëkohore të prokurimit dhe teknologjinë e re, siç janë prokurimi elektronik dhe ankandi elektronik.54

Prokurimit elektronik – Sa i përket e–prokurimit deri me tani nuk ka ndonje akt ligjor ose nënligjor për regullimin e kësaj metode të Prokurimit. Prandaj një nga detyrat e para për të filluar me sistemin e e–prokurimit kërkohet që paraprakisht të miratohet një akti normativ për e–prokurimin. Në kuadër të programit për modernizimin e sektorit publik (që bashkëfinancohet nga Qeveria dhe Banka Botërore) një komponentë e veçantë i dedikohet prokurimit elektronik. Tenderi për e-prokurim është aktualisht në procedurë, ndërsa fillimi i zbatimit pritet të bëhet gjatë qershorit të këtij viti. Aplikimi i prokurimit elektronik pritet të filloj në formë të pilot projektit në 5 autoritete kontraktuese në tetor 2014. Pas testimit të këtij projekti në këto 5 autoritete kontraktuese, funksionalizimi i plotë i tij në tërë Kosovën pritet të filloj nga korriku 2015.

Prokurimi publik është fusha më e ndjeshme e adminsitratës publike. është arritur progres në kompletimin e legjislacionit sekondar për prokurimin publik. Gjithashtu progres është theksuar në sigurimin e transparencës dhe në rritjen e nivelit të përdorimit të procedurave të hapura dhe zvoglimit të nivelit të aplikimit të prcedurave tjera që sigurojnë më pak transparencë. Shkalla e aplikimit të procedurës së hapur të prokurimit gjatë vitit 2013 ka qenë 87.86%. ndërsa shkalla e përdorimit të procedurës së negociuar është zvogluar nga 16.07% sa ka qenë në vitin 2008 në 5.60% në vitin 2013. Rritja e transparencës në aplikimin e prokurimit publik sidomos përmes aplikimit të sistemit prokurimit elektronik, si dhe aplikimi i prokurimit të centralizuar e mbeten si veprime të pa realizuara

5.9. Organizimi i administratës publikeObjektivi i Qeverisë përmes Strategjisë së RAP “riorganizimi i ekzekutivit dhe organeve brenda ekzekutivit” ishte synim i saj që në përputhje me 53 http://aqp.rks-gov.net/Uploads/Documents/lista%20e%20perbashket%20pdf_yamppzbëts.pdf54 Raporti i KRPP 2013 fq.60.

46

http://aqp.rks-gov.net/Uploads/Documents/lista%20e%20perbashket%20pdf_yamppzb%C3%ABts.pdf


rekomandimet e aprovuara të rishikimit funksional dhe akteve normative përkatëse.Për organizimin institucional ka munguar korniza ligjore dhe strategjike. Korniza strategjike koherente ka munguar si në aspektin e strukturave organizative ashtu edhe në alokimin e personelit sipas riorganizimit të institucioneve. Fillimisht mund të theksohet se organizimi i administratës shtetërore në Kosovë ka histori të veqantë që nga themelimi i strukturave vendore në kuadër të UNMIK –ut, themlimit të Qeverisë së Kosovës dhe transferit gradual të kompetencave tek institucioneve vendore që ka zgjatur rreth një dekadë. Karakteri i misionit të OKB –ës në Kosovë, përbërja si dhe ndikimi nga shumë organizata ndërkombëtare55 dhe ekspert me përvoja nga modelet e ndryshme kanë ndikuar edhe në krijimin e një adminsitrate të fragmentuar sipas praktikave dhe eksperiencave të ndryshme ndërkombëtare. Pas analizave të rishikimit Funksional të Qeverisë, riorganizimi institucional dhe defragmentimi i administratës është bërë një nga objektivat strategjike të Qeverisë përmes Strategjisë së RAP, Planit të Veprimit si dhe Planeve Zhvillimore Strategjike (PZHS –ët) për secilën ministri. Baza ligjore për organizimin e adminsitratës publike është Ligji për Adminsitratën Shtetërore, Rregullorja për fushat dhe përgjegjesitë admininitrative të Zyrës së Kryeministrit dhe ministrive dhe Rregulloreve për Organizimin e brendshem dhe sistematizimin e brendshëm dhe sistematizimin e pozitave në secilën ministri. Ministria e Administratës Publike është përgjegjëse për koordinimin dhe monitorimin e organizimit të brëndshëm të admisnitrtës publike. 56 Në kuadër të MAP –ës përgjegjësia e përgjithshme për koordinimin dhe monitorimin e organizimit të brëndshëm të strukturave institucionale sipas ligjit për administratën shtetërore bie mbi Departamentin për Menaxhimin e Reformës së Administratës Publike. Përvec DMRAP/MPA ekztojnë edhe strukturat ndërministrore përgjegjëse që sigurojnë që adminsitrata publike të organizohet sipas objektivave strategjike të Strategjisë së RAP dhe rregullave të Ligjit për Administratën Shtetërore. Këtu hyjnë Grupi Punues i RAP me Nën-grupet Punuese sipas objektivave strategjike të Strategjisë së RAP si nivel administrativ ndërministror dhe Komisioni i RAP si nivel politik dhe filtrues para se vendimet për srukturat organizative të miratohen në Qeveri. Duke marrë parasysh që administrata është bartësja kryesore e zbatimit të politikave qeveritare dhe ofrimit të shërbimeve ndaj qytetarëve, Ministria e Administratës Publike është përqendruar në riorganizimin e brendshëm te administratës publike.

55 Administrata e UNMIK-ut ishte e strukturuar në IV shtylla. Shtylla e parë policia dhe drejtësia dhe Shtylla e dytë administrata civile janë udhëhequr nga Kombet e Bashkuara, Shtylla e trete Demokratizimi dhe ndërtimi institucional e udhehequr nga OSBE, Shtylla e IV, Rindërtimi dhe zhvillimi ekonomik udhëhequr nga BE-ja. 56 Baza ligjore për kompetencat e Ministrisë së Administratës Publike si institucion përgjegjës për procesin organizimit të brendshëm të administratës publike dhe sigurimin e zbatimit të Ligjit për Administratën Shtetërore Nr. 03/L-189 buron nga Rregullorja Nr. 09/2012 për Standardet e Organizimit të Brendshëm dhe Sistematizimin e Vendeve të Punës në Administratën Shtetërore e aprovuar me dt. 25 prill 2012 nga Qeveria e Republikës së Kosovës.

47


Sipas ligjit për administratë shtetërore ministritë kanë hartuar projekt-rregulloret përkatëse për Organizimin e Brendshëm dhe sistematizimin e vendeve të punës, ku deri më tani të gjitha Ministritë kanë marre pëlqimin nga Ministria e Administratës Publike (MAP) dhe janë miratuar nga Qeveria e Republikës së Kosovës (përveç MFSK –ës). Hartimit të këtyre Rregulloreve57 i ka paraprirë hartimi dhe miratimi i planeve zhvillimore strategjike për secilën ministri. Procesi i hartimit të Rregulloreve për Organizmin e Brendshëm dhe Sistematizimin e Vendeve të Punës do të vazhdojë me institucionet (agjencitë) e pavarura brenda Qeverisë. DMRAP, është duke hartuar listën e institucioneve tjera të cilat do të jenë përgjegjëse për hartimin dhe procedimin e rregulloreve për organizimin dhe sistematizimin e brendshëm sipas Ligjit për Admnistratën Shtetërore. Duke marrë parasysh që miratimi i rregulloreve për minisritë ka përfunduar së voni tashmë një sfidë e re paraqitet edhe vlerësimi i nivelit të zbatimit të tyre. Hartimi i raporteve të vlerësimit është gjithashtu një nga hapat e ardhshëm dhe detyrat e DMRAP/MAP. Gjatë krijimit të strukturave administrative në Kosovë nuk ka pasur kritere për organizim e as kategorizim të tyre. Prandaj praktika të ndryshme janë aplikuar gjatë krijimit të tyre. Secila ministri ka pasur diskrecionin për organizim të brendshëm me akt të vetin të nënshkruar nga ana e ministrti përkatës. Ndërsa në nivel qendror nuk ka pasur ndonjë institucion përgjegjës për të vendosur rregulla, kritere dhe standarde të organizimit. Kjo ka shkaktuar krijimin e llojeve të ndryshme të organeve administrative me status te ndryshëm dhe me emra të ndryshëm. Tani me gjithë hyrjen në fuqi të ligjit që nga viti 2010, sistematizimi i tyre sipas kategorive të caktuara është një sfidë për Qeverinë. Ligji për administratën shtetërore neni 2 kategorizon 5 kategori të organeve të adminsitratës shtetore në Kosovë: 1. Autoritetet e larta të administratës shtetërore - Qeverinë si tërësi, Kryeministrin, Zëvendës Kryeministrat dhe ministrat.

57 Deri në periudhën raportuese nga KNRAP dhe Qeveria janë aprovuar Planet Zhvillimore Strategjike për institucionet vijueseë- Ministria e Administratës Publikeë miratuar më dt. 16 dhjetor 2009 nga KNRAP dhe më dt. 9 janar 2010, nga Qeveria- Ministria e Punëve të Brendshmeë miratuar më dt. 16 dhjetor 2009 nga KNRAP dhe më dt. 22 janar 2010, nga Qeveria- Ministria e Transportit dhe Post Telekomunikacionit (lexo tanië Ministrinë e Infrastrukturës)ë miratuar më dt. 1 korrik

2010 nga KNRAP dhe më dt. 15 shtator 2010, nga Qeveria- Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokalë miratuar më dt. 23 shtator 2010 nga KNRAP dhe më dt. 29 shtator 2010, nga

Qeveria- Instituti i Kosovës për Administratë Publikeë miratuar më dt. 23 shtator 2010 nga KNRAP dhe më dt. 29 shtator 2010, nga

Qeveria- Ministria për Komunitete dhe Kthimë miratuar më dt. 12 korrik 2011 nga KNRAP dhe më dt. 10 gusht 2011, nga Qeveriaë- Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinorë miratuar më dt. 12 korrik 2011 nga KNRAP dhe më dt. 27 korrik 2011,

nga Qeveria- Ministria e Financaveë miratuar më dt. 12 korrik 2011 nga KNRAP dhe më 21 dhjetor 2011 nga Qeveria- Zyra e Kryeministritë miratuar më dt. 23 nëntor 2011 nga KNRAP dhe më dt. 14 dhjetor 2011, nga Qeveria- Ministria e Zhvillimit Ekonomikë miratuar më dt. 23 nëntor 2011 nga KNRAP dhe më dt. 14 dhjetor 2011, nga Qeveriaë- Ministria e Drejtësisëë miratuar më dt. 23 nëntor 2011 nga KNRAP dhe më dt. 5 janar 2012, nga Qeveria - Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteveë miratuar më dt. 23 nëntor 2011 nga KNRAP dhe më dt. 14 dhjetor 2011, nga

Qeveria.- Ministria e Punës dhe Mirëqenies Socialeë miratuar më dt. 9 mars 2012 nga KNRAP dhe më dt. 18 prill 2012, nga Qeveria- Ministria e Diasporësë miratuar më dt. 11 korrik 2012 nga KNRAP dhe më dt. 17 gusht 2012, nga Qeveria dhe - Ministria e Tregtisë dhe Industrisëë miratuar më dt. 11 korrik 2012 nga KNRAP dhe më dt. 17 gusht 2012, nga Qeveria

48


2. Organet e larta të administratës shtetërore - Zyra e Kryeministrit dhe Ministritë janë organet e larta të administratës shtetërore përmes të cilave Autoritetet e Larta të Administratës Shtetërore ushtrojnë kompetencat e tyre qeveritare dhe administrative. 3. Organet qendrore të administratës shtetërore - organet vartëse të administratës shtetërore të cilat kryejnë funksione joministrore ose funksione të tjera administrative. 4. Organet lokale të administratës shtetërore - organet komunale të administratës shtetërore. 5. Organet e pavarura të administratës shtetërore - personat juridikë që ushtrojnë veprimtari shtetërore administrative për të cilën kërkohet shkallë e lartë e pavarësisë në interes publik.Ndërsa obligimi për hartimin e planeve të përsonelit nuk është zbatuar nga ana e ministrive. Ky proces ka ngecje dhe nuk është zhvilluar për shkak që vlerësimi i punës së shërbyesve civil dhe procesi i riorganizimit të brendshëm ende nuk ka përfunduar dhe ende është veç në fazën fillestare lidhur me Planet e Personelit.

Sipas ligjit për administratë shtetërore ministritë kanë hartuar projekt-rregulloret përkatëse për Organizimin e Brendshëm dhe sistematizimin e vendeve t[ punës, ku deri më tani rregullorët e të gjitha ministrive janë miratuar nga Qeveria e Republikës së Kosovës (përveç MFSK –ës). Gjithashtu rregullorët për organizimin e brendshëm dhe sistematizimin e vendeve të punës për 6 agjenci të pavarura janë miratuar. Hartimit të këtyre Rregulloreve i ka paraprirë hartimi dhe miratimi i planeve zhvillimore strategjike p[r secil[n ministri. Planet janë bazuar në rekomandimet e rishikimeve funksionale të ministrive të hartuara për qellime të organizimit të brendshëm dhe ngritjes së kapaciteteve institucionale dhe njerëzore. Sfidë paraqitet klasifikimi/rangimi i agjencive në të pavarura dhe/apo qendrore sipas ligjit për administratën shtetrore si dhe hartimi dhe miratimi i rregulloreve për organizimin e brendshëm të tyre. Pas miratimit të rregulloreve për organizim të brendshëm të minsitrive dhe agjencive të pavarura, si fazë tjetër mbetet monitorimi i zbatimit të tyre.

5.10. Objektivi 10 - Menaxhimi dhe zhvillimi i burimeve njerëzoreBurimet njerëzore dhe shërbimi civil përbëjnë bërthamën e funksionimit të një administrate dhe janë parakusht për funksionimin e mirë të saj dhe të shtetit në përgjithësi. Kapaciteti i shërbimit civil gjithashtu është një nga parakushtet dhe mjetet që ndihmojnë ose pengojnë plotësimin e kritereve të integrimit evropian si një nga synimet kryesore të Kosovës. Historikisht shërbimi civil në Kosovë është i ri dhe ka filluar të ndërtohet menjëherë pas themelimit të administratës së UNMIK –ut, ndërsa parimet kryesore dhe rregullat e shërbimit civil janë vendosur me rregulloren 2001/36 dhe një numri të madh të akteve nënligjore.Kompleksiteti i themelimit dhe funksionimit të institucioneve e ka shoqëruar edhe themelimin dhe funksionalizimin e shërbimit civil dhe administratës

49


publike në përgjithësi. Ky proces kompleks nxjerri në pah jo vetëm sfidën e kostos financiare, por edhe sfidën e menaxhimit strategjik të burimeve njerëzore në tërë shërbimin civil të Kosovës dhe reformimin e tij.Objektivi strategjik 10 i SRAP, ka të bëjë me krijimin e shërbimit civil profesional, të paanshëm, të pavarur dhe të bazuar në meritë, duke përfshirë reformimin e sistemit të pagave, i orientuar kah qytetarët dhe bizneset. Në këtë pikë MAP ka shënuar progres në nxjerrjen dhe miratimin e legjislacionit që mundëson menaxhimin dhe zhvillimin e burimeve njerëzore. Korniza Ligjore - Miratimi i Ligji Nr.03/L-149 Për Shërbimin Civil të Republikës së Kosovës dhe Ligji Nr.03/L-147 për Pagat e Nëpunësve Civil përbën kornizën bazike dhe pikënisjen e reformimit të shërbmit civil. Legjislacioni i ri vë gurthemelin e një sistemi të pagave dhe gradimi me strukturë të qartë të karrierës, i bazuar në meritë dhe i cili motivon nëpunësit civilë për të mbajtur vendin e punës në bazë të arritjes së rezultateve të paracaktuara.MAP ka përmbushur me sukses nën-objektivin e PVRAP lidhur me aprovimin e të gjitha akteve nënligjore që derivojnë nga Ligji Nr.03/L-149 për Shërbimin Civil të Republikës së Kosovës dhe Ligji Nr.03/L-147 për Pagat e Nëpunësve Civil58.Tërë pakon e akteve nënligjore për zbatimin e ligjit për Shërbimin Civil e kompletojnë Rregullorja MAP-Nr.02/2014 për Planifikimin e Personelit e miratuar në pjesën e parë të vitit 2014, ndërsa drafti i Kodi i mirësjelljes për nëpunësit civilë ka kohë që është hartuar por ka vonesa në procedimin e tij për miratim në Qeveri. Zbatimi i ligjit për shërbimin civil dhe akteve nënligjore ka hasur në vështirësi nga ana e institucioneve të administratës publike. Këto vështirësi konsistojnë në mospërputhje dhe kundërthënie ligjore që përmbajnë dispozitat e ligjit 58 1)Rregullore Nr. 02/2010 për Procedurat e rekrutimit në Shërbimin Civilë 2) Rregullore Nr. 03/2010 për Përshkrimin e Detyrave të Punës3) Rregullore Nr. 04/2010 për Procedurat e Përfaqësimit të Drejtë dhe Proporcional të Komuniteteve Jo shumicë në Shërbimin Civil të Republikës së Kosovës4) Rregullore Nr. 05/2010 e Orarit të Punës 5) Rregullore Nr.06/2010 për Transferimin e Nëpunësve Civilë 6) Rregullore Nr. 07/2010 për Emërimin e Nëpunësve Civilë 7) Rregullore Nr.01/2011 për Ndërprerjen, Pezullimin dhe Përfundimin e Marrëdhënies së Punës në Shërbimin Civilë 8) Rregullore Nr. 02/2011 për Punën Provuese të Nëpunësve Civilë 9) Rregullore Nr.03/2011 mbi Dosjet dhe Regjistrin Qendror të Nëpunësve Civilë 10) Rregullore Nr.05/2011 për Procedurat e Zgjedhjes së Kontesteve dhe Ankesave 11) Rregullore Nr.04/2011 për Procedurën Disiplinore në Shërbimin Civilë 12) Rregullore Nr.06/2011 për Pushimet e Nëpunësve Civilë. 13. Rregullorja Nr.08/2012 për Nëpunësit Civil Tepricë. 14. Rregullorja nr.13/2012 për Pensionimin e Parakohshëm të Nëpunësve Civilë. 15. Rregullorja nr.21/2012 për Avancimin në Karrierë të Nëpunësve Civilë. 16.Rregullorja nr.19/2012 për Vlerësimin e Rezultateve në Punë të Nëpunësve Civil. Vendimi nr.04/84 me datë 17.08.2012. 17.Rregullore Nr.20/2012 për Punën Vullnetare të Nëpunësve Civil pas Pensionimit., vend.nr.05/93 me datë 04.10.2012. 18.Rregullore nr.03/2012 për Kushtet e Kufizimit të se Drejtës për Grevë në Shërbimet e Veçanta në Shërbimin Civil. Vendimi nr.04/107 me date 07.12.2012. 19. Rregullore nr.31/2012 për Procedurat e Përkujdesjes për Nëpunësit Civil për shkak të Paaftësisë Fizike apo Mendore ose problemeve Shëndetësore 20. Rregullore nr.06/2012 për Pozitat e Larta Drejtuese në Shërbimin Civil të Republikës së Kosovës.21. Rregullore nr.05/2012 për Klasifikimin e Vendeve të Punës në Shërbimin Civil dhe 22. Rregullorenr.33/2012 për Shtesat dhe ompensime të tjera të Nëpunësve Civilë . 23. Rregullorja Nr.09/2012 për Standardet e Organizimit të Brendshëm dhe Sistematizimin e Vendeve të Punës në Administratën Shtetërore. 24. Rregullorja për Planifikimin e personelit 25 Udhëzuesi Nr.01/2014 për Zbatimin e Procesit të Vlerësimit të Punës në Shërbimin Civil të Republikës së Kosovës.

50


dhe akteve nënligjore. Vështirësi për zbatim ka pasur edhe të ligji i pagave për shkak të vonesave në ndërtimin e sistemit të ri të klasifikimit të vendeve të punës, por edhe ligji për administratën shtetërore. Prandaj për korrigjimin e të metave të vëna re në ligje gjatë vitit 2013, janë hartuar: Projektligji për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit Shërbimin Civil të Republikës së Kosovës, i cili është finalizuar dhe i ka kaluar procedurat e konsultimeve paraprake, pritet të përcillet për procedim të mëtejmë, projektligji për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Pagat e Nëpunësve Civilë si dhe projektligji për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Administratës Shtetërore janë në fazën e hartimit.Në përgjithësi edhe pse MAP ka përmbushur indikatorin e hartimit të legjislacionit për reformimin e shërbimit civil sipas PVRAP, megjithatë si sfidë kryesore mbetet zbatimit i tij siq do të sqarohet me poshtë. Struktura institucionale për menaxhimin e burimeve njerëzore - Struktura institucionale e burimeve njerëzore është e kompletuar. Departamenti për Administrimin e Shërbimit Civil (DASHC), përbëhet nga tri divizione: Divizioni i Politikave të Pagave, Divizioni i Menaxhimit të Burimeve Njerëzore dhe Zhvillimit të Kapaciteteve, si dhe Divizioni i Sistemit të Pagave dhe Informatave për Menaxhimin e Burimeve Njerëzore. DASHC, ka përgjegjësi të hartoj dhe mbikëqyr zbatimin e politikave të shërbimit civilë, të hartoj, promovoj dhe koordinoj zbatimin e politikave për aftësimin dhe zhvillimin e kapaciteteve të nëpunësve civilë hartoj dhe mbikëqyrë zbatimin e politikave në fushën e pagave mbaj dhe administroj regjistrin qëndror të personelit dhe Sistemit të Informatave për Menaxhimin e Burimeve Njerëzore si dhe të mbaj dhe administroj listën e pagave. Megjithëse numri i të punësuarve në Departamentin e Administrimit të Shërbimit Civil është relativisht i madh (25) ndërsa vetëm 5 prej tyre janë të angazhuar në planifikim strategjik, politikë bërje dhe monitorim të implementimit të politikave dhe udhëheqjes proaktive të proceseve ndërsa të tjerët janë të angazhuar për të mirëmbajtur dhe menaxhuar me listën e pagave. Prandaj sfidë mbetet fuqizimi i DASHC –ës për të përmbushur detyrat e veta të cilat edhe përkundër përpjekjeve të mëdha të stafit ekzistues, i kanë munguar kapacitetet për ta marrë rolin e liderit në planifikimin e zbatimit të këtij legjislacioni, si dhe për të luajtur rolin më proaktiv në dhënien e udhëzimeve, instruksioneve dhe përgatitjen e institucioneve për zbatimin e standardizuar dhe koherent të rregulloreve në fuqi në të gjitha institucionet. Për të kryer plotësisht këtë rol, DASHC ka nevojë për zgjerimin dhe ngritjen e kapaciteteve njerëzore me fokus në planifikim strategjik, politikëbërje dhe monitorim të implementimit të politikave dhe udhëheqjes proaktive të proceseve.Instituti i Kosovës për Administratë Publike (IKAP) ndahet në dy drejtorate: Drejtorati i Trajnimeve, si dhe Drejtorati për Financa dhe Shërbime të Përgjithshme, me gjithsej 16 nëpunës. Gjithashtu zyrat e burimeve njerëzore janë të themeluara në tërë nivelin qendror dhe lokal. Në secilën ministri dhe komunë ekzistojnë njësitë e burimeve njerëzore nën departamentet e administratës dhe shërbimeve të përgjithshme. Këshill i Pavarur Mbikëqyrës për Shërbimin Civil të Kosovës është përgjegjës për shqyrtimin e ankesave të nëpunësve civil dhe aplikantëve për punësim

51


në shërbimin civil të Kosovës, mbikëqyrjen e zbatimit të legjislacionit për shërbimin civil dhe vëzhgimin e zgjedhjes së nëpunësve civil të nivelit drejtues dhe niveleve të njëjta në Institucionet e Kosovës.59 Sistemi i meritës dhe transparencës në rekrutim dhe avancim të nëpunësve civil - Procesi i rekrutimit është i hapur për nëpunësit civil ekzistues dhe aplikantët e jashtëm. Përzgjedhja bëhet nga komisioni përzgjedhës në bazë të meritës, me të drejtë ankese në fund të procesit. Ndërsa, sa i përket transferimit të nëpunësve civil nga një vend në një vend tjetër të punës procesi kryhet në pajtim me Rregulloren Nr.06/2010 për Transferimin e Nëpunësve Civil.Nga tabela 1 shihet se rekrutimet nga brenda kane qenë një procedurë e parapëlqyer e institucioneve duke i dhënë një shtysë më shumë zhvillimit të karrierës së nëpunësve ekzistues brenda shërbimit civil të Kosovës. Krahasuar me vitin 2012, në vitin 2013, është shënuar rënie për 261 rekrutime nga jashtë ShCK –ës, nga brenda ka rritje për 30 nëpunës, ndërsa transferime me një rënie prej 14 nëpunës në ShCK.

Viti

Rekrutime nga jashtë shërbimit civil

Rekrutime nga brenda shërbimit civil

Transferim

Totali

Nga jashtë institucionit

Brenda institucionit

2012 759 127 108 57 13312013 498 160 105 33 1086

Burimi: Raporti i MAP për Shërbimin Civil, 201260,201361

Gjithashtu, MAP është përpjekur të nxisë cilësinë e konkurrencës në proceset e rekrutimit me anë të transparencës në publikimin e shpalljeve publike në gazetat ditore dhe në web faqe të MAP siç shihet nga të dhënat e tabelës më poshtë:

VitiAplikantë nga jashtë shërbimit civil

Aplikantë nga brenda shërbimit civil, por jashtë institucionit

Aplikantë nga brenda shërbimit civil dhe brenda institucionit

Totali

2012 10116 2253 755 1312477.08 % 17.17% 5.75% 100%

2013 11209 901 773 1288587% 7% 6% 100%

Burimi: Raporti i MAP-it për Shërbimin Civil, 2012, 2013Krahasuar me vitin 2012, në shërbimin civil të Kosovës në vitin 2013 ka pasur ngritje në favor të gjinisë femërore në raport me gjininë mashkullore, nga 63.8% meshkuj, 36.2% femra. Gjithashtu, krahasuar me vitin 2012, sipas të dhënave për vitin 2013, ka një rritje të numrit të pjesëtarëve të

59 http://kpmshc.rks-gov.net60 Raporti i MAP-it për Shërbimin Civil, 201261 Raporti i MAP-it për Shërbimin Civil, 2013

52


komuniteteve jo shumicë, për 226 nëpunës. Duke u bazuar në të dhëna e ofruara nga institucionet 357 persona në ShCK janë me aftësi të kufizuar.Në anën tjetër, Këshilli i Pavarur për Mbikëqyrjen e Shërbimit Civil, nga shqyrtimi i ankesave të nëpunësve civil dhe kandidatëve për punësim, konstaton se nëpunësit civil nuk rekrutohen dhe avancohen gjithë herë sipas procedurave të shërbimit civil në bazë të parimit të meritës62. Gjatë vitit 2012, ka pasur gjithsej 470 ankesa, prej të cilave 275 kanë qenë ndaj procesit të rekrutimit. Në favor të nëpunësve janë zgjidhur 52 ankesa63. Ndërsa në vitin 2013 ka pasur 83 ankesa lidhur me procesin e rekrutimit siç ilustron tabela 3 në vijim. Nga raporti vjetor i vitit 2012 të Këshillit të Pavarur Mbikëqyrës për Shërbimin Civil të Kosovës thuhet se ndonëse është arritur progres i dukshëm në shërbimin civil të Kosovës, ende nuk është arritur profesionalizmi i duhur, paanshmëria, respektimi i kodit etik, si dhe zbatimi i procedurave dhe ligjit në fuqi. Sfidë mbetet ngritja e kapaciteteve profesionale në zbatimin kualitativ të ligjeve dhe procedurave në fuqi.

Burimi: Rarpoti i MAP-it për shërbimin Civil 2013 Lloji i

ankesesNdaj procesit të rekrutimit

Ndaj masave

disipliore/të lehta

Ndaj masave

disiplinore/të rënda

Fusha tjera

Të zgjidhur

a në favor të nëunësv

e

Totali

Numri 83 28 56 76 45 260

Sistemi i pagave - Ndonëse Ligji për Pagat e Nëpunësve Civilë është miratuar në vitin 2010, sistemi i ri i pagave nuk ka filluar të zbatohet ende. Si pengesë për fillimin e zbatimit të tij është mungesa e klasifikimit të vendeve të punës. Kështu gjatë vitit, 2012, janë miratuar aktet nënligjore si në vijim: 21. Rregullorja nr.05/2012 për Klasifikimin e Vendeve të Punës në Shërbimin Civil dhe 22. Rregullorja nr.33/2012 për Shtesat dhe Kompensime të tjera të Nëpunësve Civil. Sipas dispozitave të ligjit për pagat dhe rregulloren e vlerësimit të rezultateve në punë (performanca), procesi i vlerësimit është i lidhur ngushtë me klasifikimin e ri të vendeve të punës. Pra, zbatimi i sistemit të ri të pagave varet nga zbatimi i dy proceseve të lartcekura, klasifikimi i 62 Raporti vjetor i Këshillit të Pavarur Mbikëqyrës për Shërbimin Civil të Kosovës, 201263 Raporti mbi Zbatimin e Planit Veprimit për RAP, DMRAP, dhjetor 2013

53


vendeve të punës si dhe vlerësimi i performancës në punë implementimi i së cilave është parakusht i zbatimit efikas të sistemit të pagave. Në këtë drejtim, për zbatimin e sistemit të ri të pagave në pajtim me rregulloren për klasifikimin e vendeve të punës është formuar Komisioni MAP–MF për shqyrtimin e propozimeve të klasifikimit të vendeve të punës. Deri me tani Komisioni ka shqyrtuar rreth 70% të propozimeve për klasifikimin e vendeve të punës. Por, vështirësitë kryesore kanë qenë procedurat e miratimit të rregulloreve për organizimin e brendshëm dhe sistematizimin e vendeve të punës të institucioneve të shërbimit civil. Një sfidë tjetër është paraqitur edhe vonesa në krijimin e katalogut të vendeve të punës, e cila parashihej në rregulloret e nxjerra. Kështu që institucionet në mungesë të instruksioneve të nevojshme, vazhduan në mënyrë vetanake t’i dizajnojnë propozimet e tyre për klasifikimin e vendeve të punës dhe t’ia paraqesin Komisionit MAP–MF për miratim. Ky proces ka shkaktuar rritjen e volumit të punës për institucionet. Komisioni pranoi një numër shumë të madh titujsh të cilët po përpiqet t’i harmonizojë dhe konsolidojë në katalogun për klasifikimin e vendeve të punës, i cili është në proces dhe pritet të përfundoi në pjesën e parë të vitit 2014. Hartimi i Katalogut është duke u mbështetur nga Banka Botërore.DASHC, planifikon që procesin e vlerësimit të punës për nëpunësit civilë për vitin 2014 ta kryej duke u bazuar në sistemin e ri të vlerësimit. Përcaktimi i objektivave për vitin 2014, është bërë sipas Rregullores Nr. 19/2012 për Vlerësimin e Rezultateve në Punë të Nëpunësve Civil. DASHC ka nxjerrë udhëzues për fillimin e zbatimit të rregullores së re për vlerësimin e punës të nëpunësve civilë. Përkundër gjithë përpjekjeve deri më tani, si barrierë kryesore për fillimin e zbatimit të sistemit të ri të pagave dhe gradimit mbetet përfundimi i klasifikimi i vendeve të punës dhe fillimi i implementimit të sistemit të ri të vlerësimit të punës.Ngritja e kapaciteteve në administratën publike - Ngritja e kapaciteteve në administratës publike është një segment i strategjisë i përfshirë në kuadër të fushave në mënyrë specifike. IKAP është institucioni përgjegjës për trajnimet në shërbimin civil, ndërsa DASHC zhvillon politika të trajnimeve. Strategjia e parë për trajnimet 2011-2014 është hartuar nga DASHC në vitin 2011 dhe është miratuar nga Ministri i MAP.Drejtorati i Trajnimeve në IKAP ka për detyrë të hartojë dhe zbatojë planin vjetor të trajnimit të nëpunësve civilë dhe nëpunësve tjerë të administratës publike, të vlerësojë nevojat dhe rezultatet e trajnimeve të nëpunësve civilë. Ndonëse më se 45 % e nëpunësve civil në shërbimin civil kanë kualifikim superior siç tregon tabela, IKAP ka vazhduar mbajtjen e trajnimeve sipas planit vjetor të trajnimeve.

Struktura sipas kualifikimit të Nëpunësve Civil

Arsimimi TotaliFillor I mesëm I lartë Superior564 7881 1417 8186 180483% 44% 8% 45% 100%

Burimi: Raporti i MAP për Shërbimin Civil, 2013

54


Në viti 2012 mbi 90 % të indikatorëve të planit të trajnimeve janë zbatuar nga IKAP. Gjatë viteve 2011–2013 gjithsejtë 8335 nëpunës civil janë trajnuar në 247 kurse, në fushat si: lidershipi dhe menaxhimi, menaxhimi i përformances se organizatës, menaxhimi i ndryshimeve, organizimi, dizajnimi dhe planifikimi i projekteve, menaxhimi i inovacioneve, sjellja organizative, komunikimi qeveritar me publikun, drejtësia administrative, ligji për mbrojtjen e te dhënave personale, hartimi i legjislacionit, çështjet e protokollit zyrtar, etika dhe anti-korrupsioni, partneriteti publiko-privat, prokurimi publik bazik, prokurimi publik i avancuar, kontabiliteti ne sektorin publik dhe raportimi financiar në administratën publike, trajnimi për arkivat, të drejtat e komuniteteve për nëpunësit civil.64

Vitet Kurset Ditët Pjesëmarrësit

2011 74 233 22492012 107 298 23982013 93 372 3688Gjithsejtë

247 903 8335

Burimi: Realizmi i trajnimeve për vitet 2011-2013,raporti IKAP-it për DMRAP, 2013IKAP ka shënuar progres në fuqizimin dhe avancimin e trajnimeve në administratë publike siç ilustrojnë shifrat në tabelat e mëposhtme, duke shënuar çdo vit, rritje të numrit të trajnuarve, kurseve dhe ditëve të trajnimit. Ndonëse IKAP ka bërë përpjekje për ta avancuar edhe me tej procesin e trajnimeve si dhe ngritjen e cilësisë së tyre, megjithatë si sfida të mëdha për IKAP mbesin mungesa e buxhetit65, mungesa e stafit të mjaftueshem (Numri i të punësuarve në Drejtoratin për Trajnime është tetë (8)66 vonesa në zbatimin e legjislacionit në tërë administratën publike, si dhe mungesa e sallave dhe hapësirave tjera të mjaftueshme dhe adekuate për trajnim. Gjithashtu vlen të theksohet se ndonëse është shënuar progres në avancimin e trajnimeve, IKAP ballafaqohet edhe me sfidën e inicimit dhe monitorimit të vlerësimit të efektit të trajnimeve (Training Impact Assesment) në administratë publike si mekanizëm i përmirësimit dhe i ngritjes së cilësisë në ShCK.IKAP ka bërë përpjekje që nga viti 2011 në ngritjen e nivelit të arsimimit tek pozitat e larta drejtuese dhe pozitat drejtuese në shërbimin civil, duke u bazuar në edukim të avancuar profesional në fushën e administratës publike me qëllim të rritjes së profesionalizimit, cilësisë dhe efikasitetit. Këto përpjekje tregohen në tabelën vijuese:

64 Raporti Vjetor i Punës së IKAP, 201365 Ndarja e mjeteve financiare për buxhetin e IKAP vitin 2013 ka vazhduar pothuaj se me trendin e njëjtë si në vitet e kaluara. Kështu që, IKAP për vitin 2013 i janë ndarë 202,745.00€, prej tyre 96,471.00€ për paga të punëtoreve të IKAP, 70,074.00€ për mallra dhe shërbime, 6,500.00€ për shpenzimet komunale si dhe 38,000.00€ për projekte kapitale.66 Projekt rregullorja Nr. XX/2013 për Organizimin e Brendshëm dhe Sistematizimin e Vendeve të Punës në Ministrinë e Administratës Publike

55


Fig 17&18. Burimi: Realizmi i trajnimeve për vitet 2011-2013, raporti IKAP-it për DMRAP, 2013Megjithë këtë, trajnimet për fushat e specializuara menaxhohen nga institucionet përkatëse në shumicën e rasteve nga asistenca e donatorëve, ndërsa IKAP jep këshilla për këto qështje. Në fushën e zhvillimit të politikave dhe planifikimit strategjik mbështetja është ofruar nga DFID si nga ana e projektit për mbështetje të Zyrës së Kryeministrit njashtu edhe nga projekti për mbështejtje minsitrisë së Fianncave publike në menaxhim të fiancnave publike, dhe Projekti i rishikimit funksional të Qeverisë. Mbështetje në zhvillimin e politikave dhe të planifikimit është ofruar dhe nga Komisioni Evropian, USAID, SIGMA, SIDA Suedeze etj. Trajnimet e organizuara nga IKAP në përgjithësi janë mbështetur nga ana e donatorëve të ndryshëm. Trajnimet për trajner të rinj vendor për hartim të legjislacionit, si dhe është duke u zhvilluar trajnimi për trajner për përafrim të legjislacionit vendor me atë të BE –së, mbështetur nga GIZ. Në vitin 2013, OSBE ka kryer Trajnimin dhe Certifikimin e 11 trajnerëve të rinj vendor për hartim të legjislacionit. GIZ, ka organizuar trajnimin për trajner për përafrim të legjislacionit vendor me atë të BE –së i cili ka filluar në muajin shtator të vitit 2013 dhe ka përfunduar në prill të këtij viti. Numri i pjesmarrësve në këtë trajnim është 20 pjesmarrës, trajnimi është kryer në gjuhën angleze.Në fushën e komunikimit me publikun është zhvilluar trajnimi me temën “Komunikimi qeveritar me publikun”, ku janë përfshirë më shumë se 40 zyrtarë për komunikim të ministrive, agjencive dhe komunave të Kosovës.Gjithashtu trajnime me mbështetjen e USAID janë mbajtur gjatë vitit 2013 në fushën e kostimit të politikave të reja si për ministritë e linjes ashtu edhe për zyrtarët e Ministrisë së Financave. Gjithashtu, projekti i Bankës Botërore për Modernizimin e Sektorit Publik ndër të tjera ka dy vite qe mbështet gjashtë organizata buxhetore në fushën e menaxhimit të financave publike67. Mbështetje e vazhdueshme për departamentin e buxhetit në ministrinë e

67 Programi i Bankës Boterore për Modernizimin e Sektorit Publike, komponentja e menaxhimit të financave publike ndihmon Ministrine e Arsimit, Shkences dhe Teknologjisë, Ministrinë e Bujqësisë Pylltarisë dhe zhvillimit Rural, Ministrinë e Shëndetsisë, Ministrinë e Drejtësisë dhe Sekratariatin Gjyqësor të Kosovës. Projekti pritet të përfundojë në fund të vitit 2014.

56


financave jepet nga ana e USAID, Komisionit Evropian dhe Bankës Botërore dhe DFID. Komisioni Evropian ka mbështetur avancimin e sistemit të auditimit të brendshëm përmes tranjnimeve për auditor të brendshëm dhe certifikimin e tyre. Edhe Komisioni ashtu si edhe Banka Botërore ka mbështetur avancimin e sistemit të prokurimit dhe trajnimin e stafit të prokurimit. Në fushën e sistemit të shërbimit civil dhe organizimin e administratës publike kanë ndihmuar UNDP, Banka Botërore, DFID etj.

Pas miratimit të Ligjit për Shërbimin Civil dhe të Ligjit për Pagat e Nëpunësve Civil, edhe korniza e legjislacionit sekondar është plotësuar pothuajse në tërësi. Sfida kryesore për këtë objektiv mbetet zbatimi efikas i tyre, ngritja e kapaciteteve përgjegjëse për zbatimin e legjislacionit të miratuar, në të gjitha institucionet e posaçërisht zbatimit të sistemit të ri të pagave, implementimit të klasifikimit të vendeve të punës, vlerësimit të performancës në punë, etj. Sfidë tjetër është edhe fuqizimi i DASHC –ës (zgjerimi dhe zhvillimi i kapaciteteve njerëzore) me fokus në planifikim strategjik, politikëbërje dhe monitorim të implementimit të politikave të shërbimit civil, si dhe udhëheqjes proaktive të proceseve. Sfidë tjetër e këtij objektivi mbetet edhe buxheti i vogël për IKAP, pastaj hapësirat e kufizuara, ngritja e kapaciteteve me trajnerë të kualifikuar në kuadër të tij, gjithashtu vlerësimi i nevojave të trajnimit, si dhe krijimi i një sistemi për monitorimin dhe vlerësimin e ndikimit të trajnimeve.

5.11. Racionalizimi i proceseve elektronike administrative (e-Qeverisja)Ngritja e cilësisë së shërbimeve administrative që ofrohen nga institucionet e Qeverisë për qytetarët, bizneset dhe për vet Qeverinë, duke digjitalizuar proceset administrative është objektivë e Qeverisë. Megjithëse infrastruktura e teknologjisë informative në Qeveri ka qenë dhe është mjaft e avancuar, përdorimi i saj për proceset administrative ka qenë një nga të metat e përgjithshme të administratës publike. Ofrimi i shërbimeve administrative përmes TI –së kërkon procedura të qarta administrative. Këto procedura dhe institucionet përgjegjëse për definimin dhe mbikqyrjen e zbatimit nuk kanë ekzistuar në Qeveri në nivel qendror. Gjithashtu nuk ka pasur struktura unike dhe standarde për informimin dhe ofrimin e qasjes më të lehtë të qytetarëve në shërbimet administrative. Rritja e transparencës dhe e qasjes së qytetarëve në procesin e vendimmarrjes dhe ofrimi i shërbimeve të shpejta dhe efikase për qytetarët përmes e–Qeverisjes në administratën publike ka qenë një drejtim tjetër, ku është dhënë një kontribut i veçantë gjatë vitit 2013. E-Qeverisja në Kosovë dhe përmirërsimi i shërbimeve administrative përmes teknologjisë informative është trajtuar me anë të disa dokumenteve të politikave. Strategjia për e-Qeverisjen 2009-2015 e përgatitur nga MAP është korniza kryesore strategjike për e-qeverisjen në sektorin e gjerë publik (p.sh. spitalet, shkollat, etj), proceset politike (e-votimi). Kjo Strategji adreson edhe infrastrukturën dhe njohuritë themelore për TI si parakushte për zhvillimin e një shoqërie informative moderne. Ambiciet lidhur me ofrimin dhe cilësinë e

57


shërbimeve dhe racionalizimit të proceseve elektronike sipas strategjisë kanë qenë më të mëdha se sa mundësitë dhe zbatimi në automatizimin e proceseve i cili ka ndodhur deri më tani në kuadër të administratës publike. Megjithatë, ka pasur një progres lidhur me sistemet dhe shërbimet elektronike gjithmonë duke u bazuar në bazë të matjeve të cilat i ka bërë DeQPA/MAP së bashku edhe me akterët tjerë të cilat mund ti shihni edhe në grafikët e mëposhtëm.

Fig 19. Burimi: Agjencia për Shoqerinë e InformacionitNga grafikët (fig 19) mund të shihet se progresi më i madh ka qenë në plotësimin e politikave dhe legjislacionit (65%). Ku mund të cekim Ligji për Shoqërinë e Informacionit, Ligji për Nënshkrimin Digital, Ligji për Privatësinë, Ligji për Domenin Shtetëror. Sa i përket procedurave të përgjithshme, Ligji për Procedurën e Përgjithshme Administrative (i cili tashmë është në rishikim) përbën kornizën ligjore dhe mundëson përdonimin e TI –së në pocedurat administrative. Ligji Nr. 04/L-184 për Administrimin e Punës në Zyrë i miratuar nga Qeveria më dt. 15 dhjetor 2012 (ndërsa më dt. 25 prill 2013 është aprovuar nga Kuvendi i Kosovës), Udhëzimi Administrativ Nr. 03/2011 - për Organizimin dhe Funksionimin e Qendrave të Shërbimeve të Qytetarëve në Komuna68. Ndërsa strategjia për e-qeverisjen në kapitujt për 68 Po ashtu sa i përket standardeve korniza ligjore mbulohet me këto Udhëzime Administrative:

Udhëzimi Administrativ Nr. 02/2010 për Menaxhimin e Sigurisë Informative (dt. 26 maj 2010)Udhëzimi Administrativ Nr. 01/2010-MAP mbi Sigurinë dhe Qasjen në Bazat e të Dhënave (dt. 24 mars 2010)Udhëzimi Administrativ Nr. 03/2010 për Përdorimin e Softuerit dhe Harduerit (dt. 21 dhjetor 2010)

58


sistemet dhe shërbimet elektronike dhe interoperabilitetit janë plotësuar në nivelin 50%. Tashmë është bërë rishikimi i Strategjisë për Qeverisje Elektronike 2009-2015, ashtu si dhe rishikimi i legjislacionit dhe rregulloreve tjera në fushën e TI-së. Gjithashtu raportohet se është bërë një vlerësim sa i përket gjendjes së sigurisë së sistemit të Teknologjisë Informative në Qeverinë e Kosovës dhe si përfundim janë dhënë rekomandimet përkatëse.Pas miratimit të Ligjit për Organet Qeveritare për Shoqërinë e Informacionit në vitit 2013 është themeluar Agjencia për Shoqërinë e Informacionit dhe është funksionalizuar përmes Rregullores nr.041/2013 për organizimin e brendshëm dhe sistematizimin e vendeve të punës në Ministrinë e Administratës Publike. Drejtorati i Racionalizimit të Proceseve Administrative (neni 42) në kuadër të Agjencisë për Shoqërinë e informacionit është struktura përgjegjëse për analizat dhe racionializimin e proceseve administrative si dhe per monitorimin dhe promovimin e proceseve administrative. Eshtë shumë herët për të vlerësuar suksesin e punës së MAP në qështjet e procedurave administrative duke marrë parasyshë që funksioni i racionalizimit dhe thjeshtimit të procedurave administrative dhe automatizimi i tyre është i ri në MAP. Gjithashtu ka nevojë për një analizë më të thukët sidomos për vlerësimin e nevojave të trajnimeve të stafit dhe përdorimit më të madh të shërbimeve elektronike të cilat janë të mundura duke u bazuar në infrastrukturën e mirë të TI –së, të cilën e disponon Republika e Kosovës. Ndryshimi dhe miratimi i Ligjit të Procedurës së Përgjithshme Administrative do ti mundësoj Ministrisë dhe Administratës Publike në përgjithësi modernizimin e adminsitrates dhe zbatimin e parimeve për administratë të mirë. Lidhur me procedurat për back office dhe front office në nivelin lokal është e rregulluar me Udhëzimi Administrativ Nr. 03/2011 - për Organizimin dhe Funksionimin e Qendrave të Shërbimeve të Qytetarëve në Komuna ndërsa në nivelin qendror kjo rregullohet me Ligji Nr. 04/L-184 për Administrimin e Punës në Zyrë. Zyrat e Shërbimit me Qytetarë (front office) janë themeluar në të gjithat komunat ndërsa sa i përket nivelit qendror këto zyra janë themeluar vetëm ne disa ministri.

Udhëzimi Administrativ Nr. 03/2010 për Shfrytëzimin e Postës Elektronike Zyrtare (dt. 21 dhjetor 2010)Udhëzim Administrativ Nr. 01/2011 për Menaxhimin dhe Përdorimin e Internetit në Institucionet e Republikës së Kosovës (dt. 10 gusht 2011)Udhëzimi Administrativ Nr. 02/2011 për Portalin Qeveritar të Republikës së Kosovës (dt. 24 tetor 2011)Udhëzimi Administrativ Nr. 03/2011 për ueb-faqet e Institucioneve Publike (dt. 24 tetor 2011).Korniza e Interoperabilitetit e Republikës së Kosovës

59


Infrastrukura e teknologjisë informative konsiderohet se është konsoliduar mirë ndërsa edhe korniza strategjike dhe struktura institucionale dhe ligjore pothuajse është plotësuar. Mund të cekim Ligjin p[r Shoqërinë e Informacionit, Ligjin për Nënshkrimin Digjital, Ligji për Privatësinë, Ligji për Domenin Shtet[ror. Sa i përket procedurave të përgjithshme, Ligji për Procedurën e Përgjithshme Administrative tashmë është në rishikim. Ngritja e kapaciteteve për zbatimin e projekteve dhe programeve elektronike për ofrimin e shërbimeve të shpejta elektonrike dhe funksionalizimi i Agjencisë së Shoqërisë së Informacionit në racionalizimin e proceseve është sfidë e MAP –[s në të ardhmen. Themelimi i front office–ve dhe back office–ve janë konsideruar si instrumentet të cilat ndikojnë dukshëm në përmirësimin e shërbimeve të adminsitratës ndaj qytetarëve. Themelimi i tyre pas nivelit lokal duhet të shtrihet në të gjitha institucionet edhe në nivel qendror por informata aktualisht për progresin në nivel qëndror nuk ka.

5.12 Qeveria elektronike (e-Qeveria)Objektivë kryesore administratës dhe kësaj Qeverie e proklamuar në fillim të qeverisjes dhe e definuar përmes SRAP, është qeveria elektronike e avancuar dhe funksionale përmes digjitalizimit te funksionimit të Qeverisë dhe administratës publike, me qëllim të modernizimit, transparencës dhe performancave sa më të larta të Qeverisë.Qeverisja elektronike ka vazhduar me zhvillim të sistemeve elektronike dhe me implementim të sistemeve të zhvilluara më herët. Në këtë kuadër janë Avancuar sistemet ekzistuese, si: gjendja civile, arkiva elektronike, e–pasuria, portali shtetëror. Janë zhvilluar sistemet: e–shkolla si pilot projekt, pastaj Sistemi i Menaxhimit të Dokumenteve (SMD), Sistemi i Menaxhimit të Shpenzimeve të Automjeteve (SMSHA)

Infrastruktura e teknologjisë informative, konform planeve të miratuara më parë në tërësi është zhvilluar mirë. Rrjeti shtetëror është shtrirë në gjithë territorin e vendit. Kapacitetet e rrjetit janë të mjaftueshme për të mundësuar zhvillimin e të gjitha shërbimeve elektronike të nevojshme.Rrjeti është i përhapur në gjithë vendin me Fiber Optik (Rrjet mikrovalor) i cili ndërlidh si pika fundore rreth 450 ndërtesa (objekte) shtetërore. Implementimi i Voice Over IP–së është implementuar në shumicën e institucioneve qendrore dhe lokale, që mundëson komunikim me zero kosto brenda institucioneve qeveritare duke përfshirë edhe ambasadat dhe konsullatat e Kosovës jashtë vendit. Është funksionalizuar Qendra Operative e Rrjetit. Në kuadër të infrastrukturës është përfunduar dhe funksionalizuar Qendra Shtetërore e të dhënave konform standardeve më të larta të TI –së. Qendra shtetërore e të dhënave është në shërbim të të gjitha institucioneve të Republikës dhe administrohet nga ASHI. Qendra është plotësisht funksionale.Sistemet elektronike dhe integrimi i tyre - Në Administratën Publike apo në shërbim të administratës publike janë funksionalizuar këto sisteme:

60


Sistemi i Menaxhimit të Dokumenteve (SMD) - Sistemi është ndërtuar teknikisht dhe është i përshtatshëm për çdo workflow (rrjedhje të punës). Në kuadër të sistemit është zhvilluar edhe moduli për trajtimin e kërkesave për qasje në dokumente zyrtare, është bërë komunikimi me e-Portal, komunikimi me Sistemin e Arkivimit elektronik të Dokumenteve dhe me ActiveDirectory. Sistemi është në fazën e implementimit.Avancimi i Sistemit, Arkiva Elektronike - Në fazën vijuese të zhvillimit është avancuar në pjesën që të komunikoj me sistemin e doganave të Kosovës –ASYCUDA. Implementimi është bërë edhe në pikat që kanë qenë të parashikuara në kontratë, dhe në çdo pikë ku ka pasur kërkesë për implementim.E-pasuria - Është vendosur versioni i ri i avancuar i sistemit të menaxhimit të pasurisë . Është zhvilluar dhe implementuar moduli specifik për menaxhimin e pasurisë në departamentin e inxhinieringut (MAP). Me këtë rast është bërë forma “Kërkesa e Punës” sipas modelit aktual manual dhe avancimi i modulit të zhvlerësimit dhe amortizimit për t’u përshtatur me ligjin përkatës. Sistemi është plotësisht funksional.Gjendja civile – është bërë avancimi dhe funksionalizimi në bazë të kërkesave të MPB –ës dhe specialistëve të BE –së të angazhuar në fushën e gjendjes civile. Sistemi është tërësisht funksional dhe përdorët në çdo zyre të gjendjes civile. Ka regjistër unik dhe gjeneron numrin personal për qytetarët e vendit sapo të regjistrohen në librin amë.Sistemi, Unifikimi i Bazave të të Dhënave Ministria e Drejtësisë – Ministria e Administratës Publike, në vitin 2013, me kërkesë të MD-së ka filluar në zhvillimin e projektit “Unifikimi i Bazave të të Dhënave për Ministrinë e Drejtësisë” Portali Shtetëror, është avancuar me modulin për kartela identifikimi, modulin për aplikim për e-mail zyrtar, modulin për aplikim për telefon, modulin e qendrës kontaktuese, modulin për kërkim të avancuar, moduli për aplikim për licenca softuerike, moduli për qasje në dokumente zyrtare dhe modulin për anketim të brendshëm. Është duke u punuar në dixhitalizimin e formularëve të MAP. Portali shtetëror është porta bazë ku janë të ndërfutura informatat. Në portal është integruar baza rezervë e regjistrit civil që përditësohet dhe që është e qasshme për aplikacione tjera. Kjo bazë e ndërmjetme funksionon suksesshëm me pilot projektin e-shkolla. Sistemet tjera janë në rrugë e sipër për ndërtimin e interface-ave që do të mund të komunikonin me bazën rezerve të regjistrit civil.

Integrimi i sistemeve elektronike dhe ndërveprimi në mes tyre si dhe ofrimi i shërbimeve për qytetarët përmes tyre është një nga detyrat e MAP. Në këtë kuadër janë avancuar sistemet ekzistuese si: gjendja civile, arkiva elektronike, e-pasuria, portali shtetëror etj. Janë zhvilluar sistemet e- shkolla si pilot projekt, pastaj Sistemi i Menaxhimit të Dokumenteve, Sistemi i Menaxhimit të Shpenzimeve të Automjeteve. Aplikimi i standardeve të Korniz[s së Interoperabilitetit (ndërveprimit) duhet të jetë udhërrëfyesi i ardhshëm i insitucioneve qeveritare.

61


6. Menaxhimi dhe koordinimi i reformësFushëveprimi dhe mekanizmat aktual të reformës së adminsitratës publike në Kosovë janë vendosur me Strategjinë për Reformen e Administrates Publike 2010–2013 dhe Planin e Veprimit 2012–2014 të cilat janë hartuar dhe

miratuar si rrjedhojë e procesit të rishikimeve funksionale gjatë viteve 2008-2010. Udhëheqja dhe mbikqyrja e zbatimit të strategjisë është bërë nga një mekanizëm i strukturave ndërministrore dhe ndër-institucionale në nivel politik dhe administrativ. Komisoni i Ndërministror i Reformës së Adminsitratës Publike i udhehequr në fillim nga Zv. Kryeministri,

përgjegjësi e transferuar në vitin 2013 tek Ministri i Adminsitratës Publike, në përbërje ministrore udhëheq dhe mbikqyrë procesin e zbatimit të Strategjisë69. Në nivel administrativ procesi i reformës koordinohet nga Grupi Punues për RAP dhe nëngrupet punuese për secilën nga 12 objektivat (fushat) në të cilat shtrihet reforma. Departamenti për Monitorimin dhe Koordinimin e Reformës në kuadër të Ministrisë së Administratës Publike është strukturë e përhershme e cila ka përgjegjësi të koordinojë punën e reformës, përmes ministrisë, grupit dhe nëngrupeve punuese70, Komisionit të RAP, si dhe të ofrojë ekpertizë përkatëse për ministritë përgjegjëse në zbatimin e reformës (fig 20). Procesi gjithashtu është temë e rregullt në agjendën e takimeve javore të Bordit të Sekretarëve të Përgjithshëm dhe në kuadër të strukurave të integrimit evropian. Në këtë kontekst, gjithashtu një grup i veqantë në përbërje të institucioneve të Kosovës dhe Komisionit Evropian është themeluar për të vënë theksin në qështjet prioritare të reformës. Si rezultat i konkluzioneve të këtij grupi dhe për të mbuluar boshllëkun e krijuar si pasojë e përfundimit kohor të SRAP, MAP ka hartuar dhe Qeveria ka miratuar me 2 prill 2014 udhërrefyesin për RAP për vitin 2014. Si struktura kryesore përgjegjëse për zbatimin e refomës sipas fushave të përgjegjësive të strategjisë janë Zyra e Kryeministrit, Ministria e Financave dhe Ministria e Administratës Publike.

69 Komisioni i RAP-it është themeluar në vitin 2008. Kryesues i Komisionit ishte verndosur zv. Kryeministri i parë i Qeverisë duke marrë parasysh që ky zv.Kryeminsiter nuk kishte përgjegjësinë e udhëheqjes së ndonjë portofoli të veqantë ministrorë. Pas zgjedhjeve të vitit 2010 zv Kryeminisri/kryetari i Komisionit të RAP-it ishte emëruar edhe minister i Drejtërisë. Udhëheqja e Minsitrisë së Drejtësisë në të njejtën kohë e bëri të pamundur që Zv.Kryeminsitri të mund të udheheqë edhe Refomën e Adminsitratës Publike. Kjo shkaktoi pengesa në funksionimin e Komisionit të RAP, mungesës së qasjes proactive në shtytjen e RAP, mos mbajtjes së takimeve të tij etj 70Vendimi i Qeverisë nr. 05/82 i datës 4 korrik 2012 për organizimin e strukturave për zbatimin e Planit të Veprimit të Reformës së Administrtës Publike

62

Fig 20


Tërë kjo strukturë mekanizmash dhe dokumentesh si dhe një numër i mekanizmave dhe dokumentesh tjerë për fushat e veqanta71 të reformës të udhëhequra nga institucione përkatëse përbëjnë një kornizë mjaft të kompletuar dhe logjike që do të mundësonte sigurimin e zbatimit të sukseshëm të RAP-it. Vendimi për organizimin e Strukturave për zbatimin e RAP përcakton në detaje strukturat, procedurat e raportimit afatet etj. Nga aspekti formal strukturat janë mjaft të përpikta për të mbajtuar takimet me rregull dhe raportimi të bëhet sipas afateve. Megjithatë fokusimi i grupit dhe nën-grupeve punuese më shumë ka shërbyer për raportimin e aktiviteteve sesa si shtytës i ndërmarrjes së reformave dhe diskutimit dhe gjetjes së zgjidhjeve të mundshme për sfidat që e kanë përcjellë procesin e reformës. Gjithashtu DMRAP/MAP ka udhëhequr hartimin e raporteve periodike si dhe raportin përmbledhës vjetor mbi zbatimin e PVRAP bazuar në raportet e ofruara nga Koordinatorët e Nëngrupeve Punuese. Konsiderohet se raportet në përgjithsi kanë përmajtur informata më shumë për proceset e punës sesa për rezultatet e zbatimin të reformës. Në shumicën e rasteve është shumë e veshtirë për të vlerësuar arritjen e rezultateve nga të dhënat e ofruara prej institucioneve përmes koordiantorëve të nëngrupeve punuese. Një dëshmi e mungesës së angazhimit për të raportuar është dhënë edhe gjatë hartimin të këtij raporti. Të dhënat e dërguara nga Koordinatorët në shumicën e rasteve janë tepër të pamjaftueshme për të vlerësuar progresin e arritur në një fushë të caktuar. Në anën tjetër, mekanizma të tjerë të rregullt ndërministror të koordinimit janë përdorur shpesh nga institucionet. Në shumë raste mungon koordinimi dhe sinkronizimi i aktiviteteve mes tyre dhe strukturave për RAP. DMRAP, në përgjithësi nuk është i përfshirë në këto mekanizma. Kjo gjithashtu me gjithë arritjet në harmonizimin e të dhënave në raporte shkakton shpenzimin e burimeve njerëzore në raportimin e qështjeve të njejta përmes kanaleve të njejta apo të ndryshme. Zakonisht udhëheqja e reformave nga niveli i njejt hierarkik ose niveli më ulët është sfidë për institucionet (në rastin tonë MAP) përgjegjëse për menaxhimin e përgjithshëm të saj. Kjo sfidë e ka përcjellë edhe udhëheqjen e reformave nga niveli i Ministrisë së Administratës Publike sidomos duke marrë parasysh nivelin më të lartë hierarkik të Zyrës së Kryeministrit ose sektori i finacave përbën një segment më të fuqishëm dhe më të pavarur në raport me strukturat e nivelit të njejtë. Kjo në shumë raste është evidentuar nga mungesa e funksionimit për një kohë të gjatë të Komisionit të RAP gjatë kohës kur ky Komision është udhëhequr nga Zëvendës Kryeministri. Gjithashtu kualiteti dhe angazhimi për të ofruar të dhëna kualitative nuk është i duhur megjithëse në shumë raste vërehet se ka zhvillime në sektor por ato nuk raportohen. Pra, për shkak të një numri të strukturave paralele të rregullta dhe për shpërndarjen e burimeve njerëzore të pakta në strukturat mbështetëse, mekanizmi i koordinimi i strategjisë nuk është funksionale dhe nuk japin

71 Funksionojnë një numer i dokumenteve dhe mekanizmave për fusha të veqanta të reformës si: Strategjia dhe plani i veprimit kunder korrupsion dhe mekanizmat për zbatimin e saj, Plani për zbatimin e gjetjeve të Vleresimit për menaxhimin e financave dhe përgjegjësive, strategjia për e-qeverisjen, strategjia për ndërtimin e kapaciteteve në shërbimin civil etj.

63


udhëzime lidhur agjendën e reformës. Mekanizmat e koordinimit në nivel politik janë zyrtarisht në vend, por janë joaktive në praktikë72.Rishikimi dhe ndryshimi i fushëveprimit të SRAP domosdoshmërisht do të imponojë edhe rishikimin e strukturave të koordinimit të reformës. Nevoja e rishikimit të këtyre strukturave rrjedh edhe nga mungesa e përmbushjes së qëllimit të tyre për të menaxhuar dhe shtyrë përpara procesin e reformës në Qeveri.

7. KonkluzionetReforma e Adminsitratës Publike vazhdon të mbetet një nga sfidat kryesore për Qeverinë e Republikës së Kosovës edhe në periudhën e ardhme afatmesme. Përveq vlerësimeve të Qeverisë kjo në vazhdimësi është theksuar edhe në raportet e progresit të Komisionit Evropian dhe raportet e vjetore të OECD/SIGMA për Kosovën. Sipas vlerësimit të DMRAP të bërë në vitin 2013 theksohet se objektivi 6 – Ekzekutimi i buxhetit dhe Objektivi 7 – Auditimi dhe kontrolli kanë marrë notën maksimale 4 (katër) sipas sistemit të vlerësimit të DMRAP. Ndërsa objektivi 3 – Etika dhe transparenca, objektivi 4 – Komunikimi me qytetarë, objektivi 9 – Organizimi i adminsitratës publike, si dhe Objektivi 10 – Menaxhimi i burimeve njerëzore kanë marrë vlerësim më të ulët (progresi vlerësohet i pjesërishëm). Objektivat tjera konisderohen se kanë pasur realizim në masë të madhe (shih figurën 21)

72 Vlerësimi i OECD/SIGMA për Kosovën për vitin 2013 f. 34

64


Fig. 21. Niveli i Zbatimit të Strategjisë së RAP-it deri në fund të vitit 2013 sipas vleresimit të Departamentit për Menaxhimin e RAP

Konkluzionet përmbledhëse të raportit Strategjia e RAP ka përcaktuar objektiva tepër të përgjithësuara dhe

shumë ambicioze si në numër ashtu edhe në cilësi krahasuar me afatet kohore të planifikuara duke pasur për bazë burimet e kufizuara financiare dhe njerëzore që ka Qeveria. Procesi i reformës së adminsitratës publike sipas SRAP është konsideruar si tepër kompleks duke marrë parasysh shtrirjen ndër-institucionale dhe ndër-sektorale të përfshirë ashtu edhe numrin e mekanzmave të involvuar në proces.

Progresi në zbatimin e strategjisë së RAP shihet se është i theksuar në plotësimin e legjislacionit dhe strukurave institucionale në të gjitha

65


fushat në të cilat është shtrirë strategjia. Ky segment në fakt është edhe parakushti dhe hapi i parë për procese të tilla si ai i RAP. Por qëllimi kryesor është zbatimi i cili sipas raportit shihet se në shumë prej fushave ka pasur ngecje dhe duhet fokusuar në përmrësimin e tyre gjatë fazës së ardhme të procesit të RAP.

Një qështje tjetër që kërkon vëmendje të theksuar në të ardhmen është ndërlidhja e politikave të përfshira në srategjinë e reformës me procesin e planifikimit të buxhetit për mbështetjen e projekteve që lidhen me RAP si dhe koordinimi i asistencës së huaj për RAP. Kjo problematikë, duke pasur parasysh kompleksitetin, kërkon bashkëveprim koherent ndërinstitucional dhe përkushtim më të madh politik.

Kërkesat për përmirësim dhe modernizim të vazhdueshëm të shërbimeve të adminsitratës publike kërkojnë angazhim të metutjeshëm të nivelit më të lartë të qeverisë. Që të evitohen të metat e identifikuara, shtrirja dhe korniza strategjike e reformës duhet të kufizohet në fusha më të përqendruara prioritare për një periudhë të ardhshme afatmesme. Fushat të cilat konsiderohen se kanë pasur progres maksimal sipas notimit të DMRAP si në grafik më lartë nuk ka nevojë të vazhdohet të përfshihen në kornizën e re strategjike për RAP. Gjithashtu edhe ndonjë nga fushat tjera ekzistuese të reformës mund të zëvendësohen me fusha të reja në kuadër të RAP në të ardhmen. Fokus më i madh duhet të vendoset tek fushat të cilat kanë ndikim më të drejtpërdrejtë në përmirësimin e shërbimeve ndaj qytetarëve dhe bizneseve.

Kjo dhe mësimet nga mangësitë e kaluara të procesit të RAP imponojnë edhe rishikimin strukturave të menaxhimit dhe zbatimit të reformës së administratës publike të cilat gjithashtu duhet të thjeshtësohen dhe të përqendrohen në arritjen e rezultateve. Në anën tjetër edhe me evitimin formave komplekse të koordinimit dhe monitorimit, nëse pozicioni dhe kapacitetet e DMRAP dhe MAP nuk ndryshojnë në drejtimi pozitiv atëherë të gjithat përpjekjet e ardhme për të reformuar më tutje administratën publike do të tregohen të pasuksesshme.

Kërkohet rritja e kualitetit të monitorimit, raportimit dhe vlerësimit të zbatimit të reformave të adminsitratës publike, dhe vendosjes së një sistemi të llogaridhënjes nga institucionet për ngecjet në zbatimin e detyrave që dalin nga procesi i RAP. Në anën tjetër përveq dhënjes së llogarisë për ngecjet, mund të aplikohen metoda të reja të cilat mundësojnë shpërblimin e institucioneve të cilat arrijnë përformancë të dalluar, psh. përmes shpalljes së kampionëve të reformës apo forma të tjera të shpërblimit.

Reforma e adminsitratës publike duhet të pasohet me një proces komunikimi dhe informimi si për qytetarët ashtu edhe për vetë administratën publike, diqka që ka munguar gjatë zbatimit të strategjisë së kaluar të RAP.

66


17. Shtojcat

- Lista e donatorve për Reformën e Administratës Publike (është në përkthim)

67