ฉันมาตามหา

เรื่อง : พีร์ญาดา ประสูตร์แสงจันทร์ ภาพ : ชำนาญ ปราณี

เกาะเบอลากงัปาดงั ทศิตะวนัตกของเมอืงบาตมั

จงัหวดัหมูเ่กาะรเียา อนิโดนเิซยี

การเดินทางตามหาโจรสลัดบนเกาะเบอลากังปาดัง ประเทศอินโดนิเซีย เริ่มต้นขึ้นแล้ว พร้อมอากาศโปร่ง และน้ำทะเลใสแจ๋ว

04 SPIRIT OF ASIASUMATRA

ประโยคหนึง่ในวงสนทนาทีแ่วดลอ้มดว้ยเสยีงเพลงคาราโอเกะ

และ เส้นสายสี เทาจากปลายมวนบุหรี่ ของเพื่อนชาว

อินโดนิเซียที่ขอให้เรียกเขาว่า “จี” ฉันนัดพบกับเขา และ

ขอให้ช่วยเล่าถึงช่วงชีวิตของการเป็นไต้ก๋งเรือเดินทางค้าขาย

สินค้าในแถบช่องแคบมะละกา

ผ่านมาหลายปี จี ผู้มีรอยบากบนใบหน้า เลิกกิจการที่

เกี่ยวข้องกับทะเลทั้งหมดและผันตัวเองหารายได้ กับอาชีพ

บนบกแทน แต่จีก็ยังจำได้ดี เมือครั้งหนึ่งเรือของเขาตกเป็น

เป้าหมายถูกปล้นเงินจากเรือไปจนหมด ด้วยน้ำมือของ “โจรสลัด” สำหรับจีการปล้นครั้งนี้มีความหมายมากกว่าการ สูญเสียเงินที่หามาได้ เพราะโจรสลัดบางคน คือคนที่เขารู้จัก

และอาจเคยทักทายเมื่อเท้าแตะผืนดิน

ผมอยากจะจบชีวิตบนบกมากกว่า

ทีมงานนั่งหลังแข็งอยู่บนเรือเช่าลำเล็ก อาจเพราะเรือขนาดเล็กเกินไปเสียหน่อย หรือว่าความกลัวที่น้ำทะเลกับลำเรือห่างกันไม่ถึงคืบ แต่ที่แน่ๆ ทุกคนมีความสุขกับการเดินทางครั้งนี้

05ฉันมาตามหาโจรสลัด

ถงึสถานทีจ่ะตา่งออกไป มคีำเรยีกฟงัดูดมีากยงัไงแต่พวกเขากค็อืโจรและถา้พวกมนัรูว้า่ผมเลา่เรือ่งนี้ ให้ คณุฟงั ผมก็ตกอยู่ในอนัตราย

นอกจากการนั่งเรือตั้งแต่เช้าตรู่ ไปทำงานยังเกาะบาตัม ชาวบ้านส่วนใหญ่ทำอาชีพเป็นชาวประมง ช่วงวันหยุดเสาร์อาทิตย์ลูกชายของแต่ละบ้าน จะนั่ งหย่อนเบ็ดจับปลากันสบายใจ

06 SPIRIT OF ASIASUMATRA

ชอ่งแคบมะละกา มรีะยะทางกวา่ 550 ไมล์ เกาะเลก็เกาะนอ้ยกระจดักระจายตามนา่นน้ ำกลายเปน็ที่ซ่องสุมกำลงัของเหล่าโจรสลัด ที่แปลงน่านน้ ำนานาชาติใหเ้ปน็ลานกับดักและขุมสมบตัชิัน้เยีย่มของพวกเขา

ในปี ค.ศ.2004 มีการโจมตีจากโจรสลัดในแถบนี้กว่า 325

ครั้ง คิดเป็นร้อยละ 40 ของการปล้นจาก โจรสลัดทั่วโลก

และส่วนใหญ่เกิดขึ้นในแถบน่านน้ำของประเทศอินโดนิเซีย

จนตอ้งเกดิการรว่มมอื กนัระหวา่งประเทศสงิคโปร ์อนิโดนเิซยี

มาเลเซีย และไทย ส่งกำลังพลเขามาลาดตระเวนในเขต

น่านน้ำ อย่างเข้มงวดภายใต้ความร่วมมือที่เรียกว่าโครงการ

ลาดตระเวนร่วมในช่องแคบมะละกา( MSP )

ความหวาดกลัวของจี และจินตนาการพาฉันเทียบท่ายังเกาะ

เบอลากงัปาดงั ประเทศอนิโดนเีซยี แมว้า่เกาะนีจ้ะถกูโอบล้อม

ด้วยทะเลสีสวยที่มองลงไปเห็นทรายด้านล่าง กับปลาหลาก

ชนิด เกาะนี้ก็ไม่ถูกปรุงแต่งให้เป็นสถานที่สำหรับต้อนรับ

นักท่องเที่ยวแต่อย่างใด ที่นี่มีโรงแรมเพียง 2 แห่ง และ

โรงแรมที่เราพักก็ดีที่สุดบนเกาะแล้ว ตึกเก่าถูกแปลงจนกลาย

เป็นที่พักราคาถูก ห้องพักมีกลิ่นเหม็นหืน อาจเพราะห้องมี

แสงเล็ดลอดเข้ามาน้อย เพราะข้างตึกคือบ้านที่ก่อตัวเรียง

ชิดกัน มีเตียงเล็กวางไว้ที่มุมห้องกับผ้าห่มผืนบางและหมอน

ที่มีรอยขาดอยู่ด้านล่าง ปลั๊กไฟหลุดจากกำแพงหากยัง

ใช้การได้ ห้องน้ำคล้ายทำขึ้นทีหลัง ผนังปูนถูกก่อขึ้น

หยาบๆ ไว้มุมหนึ่งของห้อง พร้อมส้วม ถังน้ำ และขันหนึ่งใบ

ฉันไม่แน่ใจนักว่ามีคนมาพักหรือไม่จึงสอบถามเจ้าของ เขา

บอกกับฉันว่า มีแต่พวกเราที่เข้ามาพักในค่ำคืนนี้..

07ฉันมาตามหาโจรสลัด

บันไดแคบปูทับด้วยเสื่อน้ำมันขาด นำฉันขึ้นไปยังชั้นสองของ

อาคาร เก้าอี้และโต๊ะยาวถูกปัดฝุ่นวางเรียงไว้ที่มุมหนึ่ง

รอเปิดฉากการนัดหมายที่จะเกิดขึ้น

“เรียกผมว่าอเล็กซ์” คือคำทักทายจากชายร่างท้วมที่นั่ง

อยู่ก่อนแล้ว อเล็กซ์อายุไม่เกิน 40 ปี ใบหน้าเปื้อนเครากลบ

รอยยิ้ม ดูเป็นชายวัยกลางคนธรรมดา ห่างจากคำว่าโจรสลัด

ที่ฉันจินตนาการ ไปเสียไกล และแน่นอนว่าอเล็กซ์ไม่ใช่

ชื่อจริงของเขา

ค่อนชีวิตของอเล็กซ์อาศัยอยู่บนเรือ รั้งตำแหน่งหัวหน้ากลุ่ม

โจรสลัด ที่พุ่งเป้าในแถบช่องแคบมะละกา

“พวกเราติดต่อกันทางโทรศัพท์ นัดให้มารวมตัวกันตามร้าน

อาหารหรือร้านกาแฟในหมู่บ้าน คนในหมู่บ้านก็รู้ว่าเราคือ

โจรสลัด แต่พวกเขาก็ไม่ว่าอะไร”

อเล็กซ์ อดีตโจรสลัด กำลังให้สัมภาษณ์กับทีมงาน แลกกับการปกปิด ช่ือและใบหน้าของเขาขณะถ่ายทำ

08 SPIRIT OF ASIASUMATRA

เด็กสาวบนเกาะเบอลากังปาดัง เมื่อเห็นช่างภาพของเราถือกล้องตัวใหญ่เดินผ่าน พวกเธอก็เรียกให้ไปกดชัตเตอร์พวกเธอ แถมส่งยิ้มยิงฟังขาวให้ เห็น ผู้หญิงบนเกาะเบอลากังปาดังส่วนหนึ่งจะมีครอบครัวกับชายชาวสิงคโปร์ฐานะดี อยู่บ้านเลี้ยงลูกคอยสามีในวันหยุดสุดสัปดาห์ที่สามีจะกลับมาพักผ่อนที่บ้าน

ลักษณะบ้านเรือนของผู้คนบนเกาะ ต่างกันออกไป หากเป็นชาวเกาะ เชื้อสายมาลายู จะชอบสร้างบ้านอยู่กลางน้ำ เพราะดำรงชีวิตเป็นชาวประมง แต่หากเป็นชนเผ่าอื่นๆ บ้างอาจจะอยู่ริมเชิงเขา หรือบ้างก็จะสร้างบ้านใกล้ความเจริญเพราะถนัดเรื่องการค้าขาย

09ฉันมาตามหาโจรสลัด

บนเกาะเบอลากังปาดัง ยังมีโรงเรียนชั้นประถมไว้ให้เด็กๆ ได้เข้าเรียน นอกจากการเรียนตามมัสยิดต่างๆ ที่มีอยู่กว่า 4 แห่งทั่วเกาะ

ปาซีร์ บูทีร์ ผู้เฒ่าแห่งเกาะเบอลากัง ปาดัง ขณะกำลังให้สัมภาษณ์ เขาอาศัยอยู่บนเกาะนี้มากว่าหลายสิบปี เปิดกิจการร้านอาหารเป็นของตัวเอง

010 SPIRIT OF ASIASUMATRA

ฉันยังจำได้ถึงคำพูดของปาซีร์ บูที ผู้เฒ่าของเกาะเบอลากัง

ปาดังที่เราไปพบก่อนหน้า เมื่อฉันถามเขาว่ารู้หรือเปล่าว่า

ใครบ้างเป็นโจรสลัด

แม้ไรผมสีขาวจะขึ้นประปราย แต่อเล็กซ์ก็ตอบเราด้วยคำพูดที่

รวดเร็ว ฉะฉานและเสียงดังในที ผสมกับเสียงก่อสร้างมัสยิด

ใกล้ๆ ดังขึ้นกลบเป็นครั้งคราว ฉันยังจำได้ถึงคำบอกเล่าของ

คนนำทางเมื่อเขารับอาสาตามหาโจรสลัดบนเกาะแห่งนี้ให้

“ผมถามเขาว่าพอจะรู้จักใครที่รู้เรื่องโจรสลัดดีบ้างไหม”

อเล็กซ์ระแวงในทีแรก แต่ เมื่อไถ่ถามกันแน่ชัดแล้วถึง

สัญญาการปกปิดตัวผู้ให้ข้อมูล เขาก็บอกเราว่า คุณมาถาม

ถูกคนแล้ว เขานี่แหละรู้เรื่องโจรสลัดดี ครั้งแรกที่เราติดต่อกับ

เขาจึงไม่มีใครล่วงรู้ว่า อเลก็ซน์ีแ่หละคอืโจรสลดั

ความระแวดระวังยังอยู่ในท่าทีของอเล็กซ์ มือสองข้างที่ไขว้

กันอยู่เบื้องหน้าคล้ายพยายามปกปิดบางอย่างแต่เขาก็ตอบ

ฉันทุกคำถาม.. สำหรับลูกน้องคนใหม่ อเล็กซ์จะเลือกไว้ใจ

เฉพาะผ่านการแนะนำจากโจรสลัดที่รู้จัก ส่วนวิธีการเป็น

โจรสลัดนั้น จะหัดกันผ่านประสบการณ์การปล้นครั้งแรก

พวกเรารู้ แต่ก็ไม่พยายามเกี่ยวขอ้ง พวกเขาอนัตราย เราอาศยับนเกาะ ลอ้มดว้ยน้ำ อยา่งนี้ หายไปก็ไมม่ีใครรู้

011ฉันมาตามหาโจรสลัด

012 SPIRIT OF ASIASUMATRA

“มันไม่ต้องใช้ทักษะอะไรมาก ต้องรู้จักไต่เชือกให้ชำนาญ บางทีก็สูงเท่าตึก 2 ชั้น

เวลาขึ้นเรือ ส่วนเรื่องปืน ไม่จำเป็นต้องสอน ทุกคนใช้เป็น”

อเล็กซ์และลูกน้องจะปล้นแค่เงิน เขาบอกกับเราว่าในหมู่โจรสลัดยังมีพวกที่จงใจ

ปล้นสินค้า บางพวกปล้นเรือ และสุดท้ายคือพวกที่ลักพาตัวเพื่อเรียกค่าไถ่ จาก

รายงานของสำนักงานการขนส่งทางทะเลนานาชาติ (IMB) ระบุว่า ปัจจุบัน

วัตถุประสงค์ของโจรสลัด ต่างออกไป นอกจากการหาเงินง่ายๆ เข้ากระเป๋าอย่าง

ที่เคยทำแล้ว ยังมโีจรสลดัทีร่วมกลุม่ เพือ่กอ่อาชญากรรม หรอืมเีปา้หมายเพือ่ก่อการร้าย โดยมแีรงผลกัดนัทางการเมอืงเปน็มลูเหตจุงูใจ โดยมีทะเลกว้างใหญ่เปน็สมรภูมิ และจุดยทุธศาสตรช์ัน้ดีที่ทำใหก้ลุ่มโจรสลดัเหลา่นีห้ายไปอยา่งไรร้อ่งรอยนบัครัง้ไมถ่ว้น

ท้องทะเลในแถบนี้เหมือนเขาวงกต อเล็กซ์แนะนำให้เราเช่าเรือออกสำรวจ เรือที่เช่า

จากชาวบ้านลอยมาเทียบท่า สำหรับฉันเมื่อเห็นเรือแล้วก็รู้สึกว่ามันเล็กเกินไป

สำหรับการลอยคว้างกลางทะเลขนาดใหญ่ เรือไม้จุคนนั่งได้เพียงสี่ถึงห้าคน และ

ไม่ทันที่ฉันจะทักท้วง หัวเรือก็พาเรามุ่งตรงไปยังลานกับดักกลางทะเล ที่เต็มไปด้วย

เรือขนสินค้าลำใหญ่ วูบหนึ่งที่ฉันคิดขึ้นมาว่าถ้าโดนปล้นและทิ้งอยู่กลางทะเลจะ

เป็นอย่างไร....

013ฉันมาตามหาโจรสลัด

จากเกาะเบอลากังปาดัง สามารถเห็นมารีนา เบย์ แซนดส์ (ตึกที่มีดาดฟ้าเป็นรูปเรือ) และสิงคโปร์ฟายเยอร์ ชิงช้าสวรรค์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกได้อย่างชัดเจน และเพราะระยะทางที่ใกล้ ทำให้ในอดีตมีการติดต่อค้าขายกัน โดยเรือลำเล็กของชาวบ้าน …แต่ตอนนี้หากต้องการจะเดินทางไปก็มีเรือเฟอร์รี่จากบาตัมไปถึงสิงคโปร์ เห็นทิวทัศน์ทะเลได้สมใจ

บ้านของชาวเกาะเบอลากังปาดังส่วนใหญ่จะมีพื้นที่กินเข้าไปในทะเล โดยทำสะพานไม้เชื่อมบกกับบ้านให้ติดกัน สังเกตว่าบ้านทุกหลังมีพาหนะเป็นเรือคู่ใจ ซึ่งหาได้ง่ายกว่ารถมอเตอร์ไซค์ หรือรถยนต์

014 SPIRIT OF ASIASUMATRA

เบจะ (Beca) สีสันจัดจ้านฝีมือเจ้าของ คือ รถขนส่งมวลชนชนิดเดียวบนเกาะเบอลากังปาดัง ทีมงานได้มีโอกาสใช้บริการ ทุกคนต่างมีคนขับรถเป็นของตัวเอง ขึ้นคันไหน กลับคันนั้น แต่พอหลังๆ ทีมงานก็ไม่สนใจแล้วว่าจะขึ้นคันไหน นานเข้าจึงสังเกตได้ถึงความผิดปกติของสีหน้าคนขับที่ดูลุ้นๆ เป็นพิเศษ เมื่อฉันขึ้นรถเบจะคันไหนคนขับก็จะยิ้ม ด้วยเหตุผลที่ว่าฉันตัวเบากว่าคนอื่นๆ แต่ถ้าใครได้ช่างกล้อง หรือคนนำทางของเรา ก็มีสีหน้าแหยๆ ไปตามระเบียบ

พาหนะสำหรับการเดินทางสำรวจน่านน้ำในช่องแคบมะละกา กับบันไดสำหรับขึ้นท่าเรือความชันเก้าสิบองศา ที่ชวนให้ นา่หวาดเสยีว กบันำ้ทะเลสใีสทีค่นเคยไปมลัดฟียงัตอ้งรอ้งโอโ้ห

015ฉันมาตามหาโจรสลัด

ในระยะสายตาเกาะเล็ก เกาะน้อย ผุดขึ้นเต็มไปหมด หากเป็น

เวลากลางคืน คงยากที่จะรู้ว่าโจรสลัดไปซ่อนตัวที่เกาะไหน

และนี่ก็เป็นสาเหตุหนึ่งที่การตามจับโจรสลัดเป็นเรื่องยากกว่า

ที่คิด บางเกาะถูกกลายสภาพเป็นบ้านพักตากอากาศ บางเกาะ

เป็นหมู่บ้าน แต่ก็ยังมีอีกหลายเกาะที่เป็นป่ารกทึบ ขณะที่

นายท้ายเรือประจำถิ่นพานั่งเรือสำรวจทะเลและเกาะต่างๆ

อยู่นั้น จู่ๆ เมฆสีดำทะมึนก็ปรากฏขึ้นทางทิศเหนือ มีคนถาม

เขาขึ้นมาว่าเราจะกลับไปที่เกาะเบอลากังปาดัง ก่อนที่พายุจะ

มาถึงทันหรือไม่.. เขาส่ายหน้า พูดภาษาบาฮาซา อินโดนีเซีย

ที่ฉันไม่เข้าใจ.. เห็นอีกทีหัวเรือก็พาเราไปแวะที่เกาะเล็กๆ ซึ่ง

อยู่ใกล้ๆ มีบ้านคนเพียงสองหลังบนเกาะ บ้านแต่ละหลังยกสูง

เท่าตึกสองชั้นถูกปิดร้างไว้ ฉันขออนุญาตเจ้าของบ้านในใจ

ก่อนเข้าไปนั่งระเบียงหน้าบ้าน พวกเราจึงมีชายคาให้หลบฝน

ซึ่งเทลงมาไม่ยั้ง จากนั้นฉันและคนอื่นๆ ก็อยู่ในสภาวะติดเกาะ

นานร่วม 2 ชั่วโมง

ภูมิประเทศและเส้นทางขนส่งสินค้าของที่นี่เอื้ออำนวยให้เกิด

อาชีพโจรสลัด แต่สำหรับอเล็กซ์ ในวันนี้เขาปลดเกษียณก่อน

เวลา ดว้ยปญัหาทางธรุกจิ “โจร” ทีป่ระสบกบั ภาวะฝดืเคอืง

“เทคโนโลยีใหม่ๆ เข้ามา ทำให้เป็นปัญหา เรือแต่ละลำไม่นำ

เงินสดติดตัวมาเลย กัปตันมักใช้วิธีโอนเงิน ค่าใช้จ่ายต่างๆ

ข้ามประเทศแทน พวกเราตกที่นั่งลำบาก จะออกไปเสี่ยงเพื่อ

เงินไม่เท่าไหร่ก็ไม่คุ้ม” ครั้งสุดท้ายที่เขาออกไปปล้น ได้เงินติด

กลับมาไม่เท่าไหร่ ได้มาก็ลงกับขวดสุรา และผู้หญิงจนหมด

เมื่อบวกกับความเสี่ยงจากการถูกพบด้วยหน่วยลาดตระเวน

น่านน้ำอย่างเข้มงวดของแต่ละประเทศ หรือความเสี่ยงจะถูก

จับเพราะเรือแต่ละลำติดไฟคอยส่องดูทะเลยามค่ำคืนป้องกัน

โจรสลัดอย่างพวกเขา เขาจึงตัดสินใจเลิกกิจการโจรสลัด

ชั่วคราว.. อเล็กซ์ยังไม่เคยโดนจับ หากเขาอ้างว่าตัวเองมีชื่ออยู่

ในแบล็กลิสต์ของหลายประเทศ

016 SPIRIT OF ASIASUMATRA

เกาะเบอลากังปาดังอาจเหมือนเช่นซากเรือแห่งนี้ ที่ครั้งหนึ่งมันเคยรุ่งโรจน์จากการติดต่อการค้ากับสิงคโปร์ แต่เหมือนว่าระยะเวลาได้กัดกร่อน และเบอลากังปาดังก็เป็นเพียงอดีตที่เคยรุ่งเรือง

017ฉันมาตามหาโจรสลัด

และยังคงมีภาพโจรสลัดของค่ายหนังฮอลลีวูดอยู่ในหัว

โจรสลัดที่มีความสามารถเก่งกาจเหนือคนอื่นๆ หรือ

โจรสลัดที่รักอิสรภาพและการผจญภัย ฮอลลีวูดสร้าง

ภาพฝันแบบฮีโร่สำเร็จอีกครั้ง เพราะเมื่อพบอเล็กซ์

ฉันกลับได้เจอกับความเป็นจริงของโจรสลัด ที่ไม่อาจ

แตกต่างไปจากฉันหรือคนธรรมดาคนอื่นๆ ที่ดิ้นรน

เอาชีวิตรอดอย่างเผลอไผลและพลาดพลั้ง หากแต่ต่าง

เวลาต่างวิธี ..

ฉันมาตามหาโจรสลัด

018 SPIRIT OF ASIASUMATRA

เมื่อหวนคิดถึงท่าทีของอเล็กซ์เวลาตอบคำถาม ฉัน

รู้สึกไม่สบายใจทุกครั้งเมื่อเงยหน้าพบกับสายตาอัน

จดจ้อง และวิเคราะห์อย่างจงใจของเขา ฉันเข้าใจ

ว่าบางที ณ เวลานั้น อาจจะเป็นวินาทีที่ฉันเข้าใกล้

คำว่า “โจรสลดั” มากที่สุด.

มันเปน็วธิทีีห่าเงนิไดอ้ยา่งงา่ยๆ ภายในคนืเดยีว

019ฉันมาตามหาโจรสลัด