EC 363 บทบาทหญิ�งชายในระบบเศรษฐกิ�จ

บทน�า: เศรษฐศาสตร�กิ�บบทบาทหญิ�งชาย

รองศาสตราจารย�ดร. ภาวด�ทองอ�ไทย

มิ�ถุ�นายน 2553

เพศ (sex) และ บทบาทหญิ�งชาย (gender)

เพศ (sex: female or male) ความิแตกิต'างด(านช�วภาพ (biological) กิ�าหนดต�)งแต'เป็+นต�วอ'อนในครรภ� แน'นอน ไมิ'สามิารถุเป็ล�,ยนแป็ลงได(

ไมิ'ว'าจะอย-'ในป็ระเทศ หร.อ ว�ฒนธรรมิใด

ล�กิษณะทางสร�ระท�,ช�ดเจนและจ�าเพาะ ผู้-(หญิ�ง ..... ผู้-(ชาย .....

เพศ (sex) และ บทบาทหญิ�งชาย (gender)

บทบาทหญิ�งชาย (gender)ความิแตกิต'างด(านส�งคมิของหญิ�งและชาย กิ�าหนดโดยส�งคมิและสภาพแวดล(อมิ

ค'าน�ยมิ ว�ฒนธรรมิ ความิเคยช�นของธรรมิเน�ยมิป็ฏิ�บ�ต� ความิเห6นของผู้-(มิ�อ�านาจ

เป็ล�,ยนแป็ลงได( ตามิกิาลเวลา สภาพกิารณ� และ เง.,อนไขของส�งคมิท�,เป็ล�,ยนไป็

– กิฎหมิาย กิารพ�ฒนาเศรษฐกิ�จ เล�ยนแบบ

กิารพ�ฒนาเศรษฐกิ�จ ว�ว�ฒนากิารบทบาทหญิ�งชาย

ล'าส�ตว� เกิ6บหาอาหาร Hunting and gathering societies

หญิ�งชาย ช'วยกิ�น หาอาหาร สร(างท�,อย-'อาศ�ย สภาพร'างกิายกิ�าหนดหน(าท�,อ.,นๆ

ผู้-(หญิ�ง - ใช(ช�ว�ตส'วนใหญิ' กิ�บกิารต�)งครรภ� ด-แลล-กิ ผู้-(ชาย - สภาพร'างกิายได(เป็ร�ยบในกิารล'าส�ตว�ใหญิ' ต'อส-(

เพาะป็ล-กิเล6กิๆน(อยๆ Horticultural societies ท�ากิ�จกิรรมิส'วนใหญิ'ร'วมิกิ�น สถุานภาพค'อนข(างเท'าเท�ยมิ

ขยายพ.)นท�,ในท�'งกิว(าง Pastoral societiesผู้-(ชายออกิไป็ไกิล ล'าส�ตว�ใหญิ' ผู้-(หญิ�งเน(นกิ�จกิรรมิใกิล(บ(าน สถุานภาพด(อยกิว'า

กิารพ�ฒนาเศรษฐกิ�จ ว�ว�ฒนากิารบทบาทหญิ�งชาย

เกิษตรกิรรมิ Agricultural societies เร�,มิต�)งถุ�,นฐานถุาวร เป็ล�,ยนแป็ลงขนานใหญิ'

ความิแตกิต'างของอ�านาจ ผู้-(ชายเป็+นเจ(าของท�,นา ผู้-(หญิ�ง ช'วย“ ” งานในไร'นา ด-แลบ(าน ความิแตกิต'างระหว'างผู้-(หญิ�งในชนช�)นต'างๆ

ครอบคร�วท�,มิ�ท�,ด�น /ทร�พย�ส�น ส.บทอดครอบคร�วพ'อค(า ช'างฝี;มิ.อ

– เป็+น ห�(นส'วน ท�าหน(าท�,แทน ถุ(าผู้-(ชายไมิ'อย-'

กิารพ�ฒนาเศรษฐกิ�จ ว�ว�ฒนากิารบทบาทหญิ�งชาย

อ�ตสาหกิรรมิ Industrial Societiesย(ายกิารผู้ล�ตจากิคร�วเร.อน โรงงาน / ส�าน�กิงาน เป็ล�,ยนแป็ลงกิ�จกิรรมิในคร�วเร.อนของผู้-(หญิ�ง

จ�ากิ�ดอย-'แต'กิารด-แลล-กิ / สามิ� และบ(านเร.อน กิ�จกิรรมิเศรษฐกิ�จ / กิารมิ�ส'วนร'วมิในธ�รกิ�จของครอบคร�วลดลง

กิารแบ'งงานกิ�นท�าระหว'างหญิ�งและชายในคร�วเร.อนช�ดเจนข<)น

ชายออกิหารายได(นอกิบ(าน หญิ�งด-แลบ(าน พ<,งพารายได(ของสามิ�

กิารใช(แรงงานเด6กิลดลง ส�นค(าและบร�กิารหาซื้.)อจากิตลาดได(มิากิข<)น ขนาดของครอบคร�วลดลง

กิารพ�ฒนาเศรษฐกิ�จ ว�ว�ฒนากิารบทบาทหญิ�งชาย

แต'...เวลาว'างของผู้-(หญิ�งไมิ'ได(เพ�,มิข<)น เพราะ...กิารท�างานบ(าน ......กิารเล�)ยงล-กิ .....

ใครเป็+นผู้-(ร �บผู้�ดชอบกิารใช(เง�นของคร�วเร.อน?

ใครค.อ ห�วหน(าคร�วเร.อน“ ”?

มิ�หน(าท�,อะไรบ(าง?

บทบาทของ ภรรยาท�,ด� ค.ออย'างไร“ ” ?

ต'อมิา...ผู้-(หญิ�งท�,แต'งงานแล(ว เร�,มิออกิไป็ท�างานนอกิบ(านมิากิข<)นเร.,อยๆ

เพราะเหต�ใด?

แนวค�ดและความิสนใจของศาสตร�อ.,นๆต'อ สาเหต� และ ผู้ลกิระทบ

ของความิแตกิต'างในบทบาทหญิ�งชาย

ป็ระเด6นร'วมิระหว'างศาสตร�ต'างๆกิรรมิพ�นธ�� (heredity) หร.อ สภาพแวดล(อมิ (environment)ธรรมิชาต� (nature) หร.อ กิารเล�)ยงด- (nurture)

ช�วว�ทยา โต(แย(งกิ�นมิากิ เช'น–พฤต�กิรรมิของส�ตว� (เกิ�ดข<)นตามิธรรมิชาต�)

อธ�บาย พฤต�กิรรมิของมิน�ษย� (ไมิ'ใช'ธรรมิชาต�ท�)งหมิด แต'มิ�กิารข�ดเกิลาจากิส�งคมิ)ได(เหมิาะสมิเพ�ยงไร

จ�ตว�ทยา - ความิสนใจ ความิฉลาด ว�ธ�กิารค�ดกิารใช(เหต�ผู้ล

จะเกิ�ดอะไรข<)นถุ(า...ท�)งสองเพศมิ�ส'วนร'วมิบร�หารต�ดส�นใจ?

ร�ฐศาสตร� ความิแตกิต'างท�,เป็+นอย-' - ย�ต�ธรรมิหร.อไมิ'?

ความิไมิ'เท'าเท�ยมิในอ�านาจ บทบาทของร�ฐ ในกิารป็ร�บเป็ล�,ยนสภาพท�,เป็+นอย-' จ�าเป็+นหร.อไมิ' แค'ไหน เช'น

– กิ�จกิรรมิในครอบคร�ว (เร.,องส'วนต�ว?)– – กิ�จกิรรมิสาธารณะ ต(องสร(างความิเสมิอภาค

ในกิารมิ�ส'วนร'วมิ?

มิาน�ษยว�ทยา และ ส�งคมิว�ทยาความิแตกิต'างทางว�ฒนธรรมิ กิ�าหนดพฤต�กิรรมิมิน�ษย�เน(นอ�ทธ�พลกิารเล�)ยงด-/สภาพแวดล(อมิ มิากิกิว'า กิรรมิพ�นธ��กิระบวนกิารส�งคมิ 3 ด(าน

ครอบคร�ว– หล'อหลอมิเด6กิให(ยอมิร�บบทบาทหน(าท�,

ส�งคมิ– กิ�าหนดความิแตกิต'างบทบาทหน(าท�,หญิ�ง/ชาย

สถุาบ�นหล�กิ– ความิแตกิต'างของบทบาทหญิ�งชายท�,ส�งคมิสร(าง

ข<)น ความิเช.,อ แนวค�ด/แนวทางป็ฏิ�บ�ต�ท�,ฝี@งล<กิ

เศรษฐศาสตร�ไมิ'เน(น กิรรมิพ�นธ�� หร.อ สภาพแวดล(อมิ

โดยท�,วไป็ ใช(สมิมิต�ฐานว'าคนมิ�พฤต�กิรรมิท�,จะ เห6นแกิ'“

ต�ว” เน(นความิเป็+นเหต�เป็+นผู้ล (rationality)แสวงหาอรรถุป็ระโยชน�ส-งส�ดให(ตนเองเมิ.,อสภาพกิารณ�เป็ล�,ยนแป็ลง มิ�ความิย.ดหย�'น (flexibility) ท�,จะตอบสนอง เพ.,อคงอรรถุป็ระโยชน�ส-งส�ดไว(

น�กิเศรษฐศาสตร�สนใจว'า กิารแบ'งงานระหว'างหญิ�งชาย ท�,เป็+นอย-'น� )น

เหต�ใด จ<งคงอย-'ได( ... แมิ(ในระยะยาวใช(ทฤษฎ�ท�,มิ�ต�วแป็รน(อย อธ�บายเร.,องหล�กิๆอาศ�ยข(อมิ-ลหล�กิฐานจากิต�วเลข

แต' ... แนวค�ดของน�กิเศรษฐศาสตร� เกิ�,ยวกิ�บ ข(อจ�ากิ�ด “ ” (constraints) มิ�หลากิหลาย

น�โอคลาสส�กิ รายได( –

มิาร�กิซื้�สต� ชนช�)น–สถุาบ�น ร�ฐบาล สหภาพ กิฎหมิาย–เฟมิ�น�สต� (สตร�น�ยมิ ) – ความิเป็+นผู้-(หญิ�ง จ�ากิ�ดกิารมิ�ส'วนร'วมิในเศรษฐกิ�จ

เร.,องท�,ส�,กิล�'มิน�)เถุ�ยงกิ�นมิากิท�,ส�ด ค.อ...บทบาทและผู้ลกิระทบของ สถุาบ�นครอบคร�ว