ecdl modul 4 - proracunske tablice

8/12/2019 ECDL Modul 4 - Proracunske Tablice

1/70


2/70

Lanaco ECDLprirunik

Modul 4: Proraunske tablice

Microsoft Excel

Lanaco Edukacija

Banja Luka, 2010.

Copyright

2010

Umnoavanje, reproukcija ili na rugi nain koritenje i objavljivanje tekstova iz ovog prirunika, bez

naknade i bez dozvole autora ili izavaa, kanjivi su po lanu 120. Zakona o autorskom pravu i sronim

pravima (Slubeni glasnik BiH, broj 7/02).


3/70

Lanaco ECDL prirunik - Modul 4: Proraunske tablice Microsoft Excel

3

Saraj

4 Osnove rada sa MS Excel-om ................................................................................................ 6

4.1 Rad sa MS Excel programom .......................................................................................... 6

4.1.1 Rad sa tabelama .............................................................................................................. 6

4.1.1.1 Otvaranje i zatvaranje MS Excel programa ................................................................. 6

4.1.1.2 Upotreba ablona........................................................................................................ 7

4.1.1.3 Snimanje fajla u Excel-u .............................................................................................. 8

4.1.1.4 Snimanje fajla u Excel-u u drugom formatu.............................................................. 10

4.1.1.5 Istovremeni ra sa vie otvorenih fajlova prozora ................................................. 10

4.1.2 Povedanje prouktivnosti............................................................................................. 12

4.1.2.1 Postavljanje osnovnih parametara ........................................................................... 12

4.1.2.2 Koritenje Help funkcije - Pomod.............................................................................. 13

4.1.2.3 Opcija povedanja Zoom .......................................................................................... 13

4.1.2.4 Trake sa alatkama, glavna traka ................................................................................ 14

4.2 elije .......................................................................................................................... 16

4.2.1 oavanje, selektovanje delija...................................................................................... 16

4.2.1.1 Saraj delije.............................................................................................................. 16

4.2.1.2 Liste ........................................................................................................................... 17

4.2.1.3 Upisivanje brojeva, atuma, teksta u delije.............................................................. 18

4.2.1.4 Selektovanje delija..................................................................................................... 19

4.2.2 Ureivanje i sortiranje poataka.................................................................................. 22

4.2.2.1 Ureivanje saraja delije......................................................................................... 22

4.2.2.2 Komande Undo i Redo .............................................................................................. 22

4.2.2.3 Pretraga u radnom listu ............................................................................................ 22

4.2.2.4 Zamjena podataka u radnom listu ............................................................................ 23

4.2.2.5 Sortiranjepo oreenom reoslijeu.................................................................... 23

4.2.3 Kopiranje, izmjetanje, brisanje.................................................................................... 25

4.2.3.1 Kopiranje delija, opsega delija, kopiranje izmeu ranih listova i okumenata....... 25

4.2.3.2 Upotreba autofill alata .............................................................................................. 25

4.2.3.3 Izmjetanje delije, opsega delija, izmjetanje radnih listova i dokumenata .............. 264.2.3.4 Brisanje saraja delije.............................................................................................. 26


4/70


4

4.3 Upravljanje radnom stranom ....................................................................................... 27

4.3.1 Redovi i kolone .............................................................................................................. 27

4.3.1.1 Selektovanje rea, vie susjenih i ne susjenih reova.......................................... 27

4.3.1.2 Selektovanje kolone, vie susjenih i ne susjenih kolona....................................... 274.3.1.3 Dodavanje, brisanje redova i kolona ......................................................................... 28

4.3.1.4 Poeavanje irine kolona, visine rea..................................................................... 28

4.3.1.5 Zamrzavanje,odmrzavanje redova i kolona .............................................................. 29

4.3.2 Radni listovi ................................................................................................................... 30

4.3.2.1 Upravljanje radnim listovima .................................................................................... 30

4.3.2.2 Dodavanje, brisanje radnog lista............................................................................... 31

4.3.2.3 Preporuke kod imenovanja radnih listova ................................................................ 32

4.3.2.4 Kopiranje, izmjetanje, preimenovanje ranih listova............................................. 33

4.4 Formule i funkcije ........................................................................................................ 35

4.4.1 Aritmetike formule...................................................................................................... 35

4.4.1.1 Preporuke kod kreiranja formula .............................................................................. 35

4.4.1.2 Izvoenje formula koritenjem relativnih aresa delijai aritmetikih operacija...... 35

4.4.1.3 Prepoznavanje i razumjevanje standardnih greaka................................................ 38

4.4.1.4 Relativne, apsolutne i mjeovite adrese u formulama ............................................. 39

4.4.2 Funkcije ......................................................................................................................... 41

4.4.2.1 Koritenje osnovnih matematukih i logikih funkcija: SUM, AVERAGE, IF, MIN, MAX

42

4.4.2.2 Upotreba logike funkcije IF..................................................................................... 45

4.5 Ureivanje delija ......................................................................................................... 46

4.5.1 Ureivanje brojeva i atuma........................................................................................ 46

4.5.1.1 Decimalna mjesta, separatori ................................................................................... 46

4.5.1.2 Datum, simbol valute ................................................................................................ 47

4.5.1.3 Procentualni brojevi .................................................................................................. 47

4.5.2 Ureivanje saraja delije............................................................................................. 48

4.5.2.1 Tip, veliina, slova..................................................................................................... 48

4.5.2.2 Poebljana, ukoena, povuena slova.................................................................... 48

4.5.2.3 Boja delije i slova....................................................................................................... 49

4.5.2.4 Kopiranje ureenih (Formatiranih) delija.................................................................. 49

4.5.3 Poravnavanje teksta i efekti ivica .................................................................................. 50


5/70


5

4.5.3.1 Kontrola teksta .......................................................................................................... 50

4.5.3.2 Poravnavanje saraja delija..................................................................................... 51

4.5.3.3 Spajanje delija............................................................................................................ 51

4.5.3.4 oavanje okvira delijama........................................................................................ 51

4.6 Grafikoni ..................................................................................................................... 52

4.6.1 Kreiranje grafikona ........................................................................................................ 52

4.6.1.1 Kreiranje razliitih tipova grafikona.......................................................................... 53

4.6.1.2 Odabir grafikon ......................................................................................................... 53

4.6.1.3 Promjena tipa grafikona............................................................................................ 56

4.6.1.4 Mjenjanje veliine, brisanje i izmjetanje grafikona................................................. 57

4.6.2 Ureivanje grafikona ..................................................................................................... 58

4.6.2.1 Dodavanje, izmjena i brisanje naslova grafikona ...................................................... 58

4.6.2.2 Dodaci grafikona: vrijednosti/brojevi, procenti ........................................................ 59

4.6.2.3 Podloga grafikona i legende (Legend) ....................................................................... 59

4.6.2.4 Podloga kolone, bara, pite, linije .............................................................................. 60

4.6.2.5 Promjena veliine, boje i vrste slova teksta u grafikonu........................................... 60

4.7 Priprema izlaznih poeavanja.................................................................................... 62

4.7.1 Poeavanja ranog lista.............................................................................................. 62

4.7.1.1 Promjena margina radnog lista ................................................................................. 62

4.7.1.2 Promjena orijentacije i veliine papira ranog lista .................................................. 62

4.7.1.3 Poeavanje saraja za oreenu stranu ranog lista........................................... 63

4.7.1.4 Dodavanje, izmjena i brisanje teksta u zaglavlju i ponoju..................................... 63

4.7.1.5 Dodavanje i brisanje polja: broj stranice, vrijeme, datum, ime dokumenta, ime

ranog lista u zaglavlju i ponoju............................................................................................ 64

4.7.2 Pregle i tampanje...................................................................................................... 65

4.7.2.1 Pregled i provjera radne stranice .............................................................................. 65

4.7.2.2 Ukljuivanje/iskljuivanje linija rane povrine........................................................ 65

4.7.2.3 Upotreba automatskog ispisa naslova redova i kolona na svim stranicama ............ 66

4.7.2.4 Pregle prije tampanja ............................................................................................ 67

4.7.2.5 tampanje oreenog opsega delija, stranice, okumenta, broja stranica.............. 68


6/70


6

4 Osnove rada sa MS Excel-om4.1 Rad sa MS Excel programomMicrosoft Excel (u daljem tekstu MS Excel ili Excel) je program za tabelarna izraunavanja.Pogodan

je za izrau tabela, grafikona, kalkulacija sa vie varijabli, te za prikaz vie nezavisnih funkcija.

4.1.1 Rad sa tabelamaOsnovni prozor programa Microsoft Excel-a predstavlja, u stvari, tabelu sa redovima i kolonama.

Redovi u Excel-u su oznaeni brojevima, a kolone slovima. Kolona u Excel-u ima 256, dok redova ima

65 536. Dokument u Excel-u naziva se radna knjiga (Workbook) i sastoji se o tri poetna rana lista

(Sheet1, Sheet2, Sheet3), ija se imena nalaze na nu stranice. Rana knjiga moe saravati

maksimalno 255 radnih listova. Radni listovi se mogu brisati, kopirati, dodavati novi i sl.

4.1.1.1 Otvaranje i zatvaranje MS Excel programa

Excel se moe pokrenuti na nekoliko naina:

Sa StartProgramsmenija

Otvaranjem fajla (datoteke) koji ima ekstenziju .xls

Pokretanjem preice(shortcut) koja predstavlja program Excel ili atoteku raenu u Excel-u

Slika 4-1 Pokretanje Microsoft Excela preko komandi: Start-Programs-Microsoft Office


7/70


7

Slika 4-1: Excel-ov dokument

Slika 4-2 Pokretanje Excel-a koritenjemikone sa Desktop-a

4.1.1.2 Upotrebaablona

Kada posmatramo neki dokument moe se uoiti a se u uneenom tekstu nalaze podebljana slova,

povuena slova, razni fontovi, boja slova, tabele, kolone, itd. Sve te stvari moemo nadi objeinjene

u jednom od predefinisanih fajlova, tzv. ablonima (Templates).

Kada kreiramo novi dokument u oknu zadataka (Task pane) obijamo mogudnost a koristimo

ablone iz samog Excel-a. Naravno, neke o ablona moemo a skinemo i sa interneta u zavisnosti

od potreba (http://office.microsoft.com).

Kada pokrenemo opciju za kreiranje novog dokumenta automatski nam se otvara i okno zadataka u

kojem moemo izabrati ablon koji se nalazi ved instaliran na raunaru(On my computer) ili preuzeti

ablone sa interneta (On my web sites). Naravno izabrademo ablon koji najvie ogovara

prestojedem poslu.

Slika 4-3 Kreiranje okumenta uz pomod ablona


8/70


8

Ka izaberete opciju koritenja ablona sa raunara, obidete izbor nekoliko ablona. Izaberite jean

od njih, te klikom na dugme OKpotvrdite izbor.

Slika 4-4 Primjeri ablona

4.1.1.3 Snimanje fajla u Excel-u

Bez obzira na nain kreiranja okumenta ili rane knjige, sav ra moramo sauvati na neko logino

mjesto na raunaru.Prilikom ove ranje treba voiti rauna o vije stvari:

Kako imenovati dokument

Gje ga sauvati

Sve ok ne oreimo foler u kome de biti sauvan na okument, raunar de smjetati naedokumente u folder My documents.

Excel 2007

ablone u Excel 2007 programu moete pronadi pokretanjem arobnjaka za kreiranje novog

dokumenta, klikom na Officedugme, pa na komandu New document. Izborom opcije Installed

Templates, pojavide se oreeni abloni koje moete koristiti:


9/70


9

Kaa prvi put elimo a sauvamo okument moemo a izaberemo opciju Saveili Save asu meniju

File. Svaki sljeedi put moemo da biramo Save ukoliko elimo a sauvamo promjene u ved

postojedem sauvanom dokumentu ili Save as ukoliko elimo a sauvamo okument po rugim

imenom ili lokacijom.

Opcijama Savei Save asmoete pristupiti i:

Ako pritisnete kombinaciju tastera CTRL+S na tastaturi

Pomodu ikone Savena standardnoj traci alata

U Excelu postoji opcija i automatskog uvanja podataka nakon oreenog vremena. Tu opciju

aktiviramo i poeavamo u meniju Tools Options - Save tab gdje selektujete opciju Save

autorecovery info every, pa u polju efiniete vrijenost u minutama.

Slika 4-5 uvanje okumenta

Slika 4-6 Automatsko uvanje okumenta


10/70


10

4.1.1.4 Snimanje fajla u Excel-u u drugom formatu

Ukoliko raimo sa razliitim verzijama Excel-a esto se eava a novije verzije programa nisu

kompatibilne sa starijim, pa okument moramo sauvati kao stariji tip fajla da bismo ga moglikoristiti i u novijoj i starijoj verziji Excela. Tip fajla biramo tako to prilikom uvanja okumenta

izaberemo eljeni tip (CSV,Text,Templates...).

Slika 4-7 Snimanje dokumenta u drugom formatu

4.1.1.5 Istovremeni ra sa vie otvorenih fajlova prozora

Ako elite a otvorite nekoliko dokumenata istovremeno, to moeteuraditi tako to dete kliknuti na

opciju Openu meniju File, gdje selektujete vie okumenata odjednom i otvorite ih. ali je taj nain

nezgoan kaa je u pitanju sam ra izmeu vie okumenata.

Excel 2007

Save i Save asopcija u Excel-u 2007

nalazi se u meniju Office dugmeta.


11/70


11

Slika 4-8 Primjer viestrukog okumenta-poreenje prozor o prozora

Excel 2007

Uporeivanje tabela (prozora) razliitih Excel fajlova u verziji Excel 2007 se izvoi preko View kartice,

u Windows grupi komandi, preko ikonice Sie by Sie .


12/70


12

4.1.2 Povedanje prouktivnosti4.1.2.1 Postavljanje osnovnih parametara

Osnovne postavke Excel-a kao to su korisniko ime, lokacija za otvaranje i uvanje moemo poesiti

u meniju Tools-Options, gje de izabratipodmeni General. U podmeniju Generalmoemo izmjeniti

stanarnu lokaciju za uvanje i otvaranje dokumenta izborom opcije Default file location, kao i

izmjeniti korisnikoime izborom opcije User name.

Korisniko ime prestavlja ime autora ili kreatora dokumenta.

Stanarna lokacija gje se uvaju Excel-ovi dokumenti je My documents, sve dok je sami ne

promjenimo.

Slika 4-9 Primjer poeavanja osnovnih parametara

Excel 2007

Poeavanje korisnikog imena i lokacije za uvanje-otvaranje

dokumenta nalazi se: Office dugme-Excel options-podmeni

Popular/Save


13/70


13

4.1.2.2 Koritenje Help funkcije - Pomod

Ko vedine programa pa tako i u Excel-u pomod obijamo tipkom F1ili u meniju Help. U meniju Help

imamo mogudnost a potraimo pomod u samom instaliranom Excel-u (offline) ili direktno preko

interneta sa Microsoft-ove stranice.

Slika 4-10 Meni sa opcijama za pomod pri rau

4.1.2.3 Opcija povedanja Zoom

Ako elimo povedati ili smanjiti rano povrinuu Excel-u koristidemo alat Zoomna standardnoj traci

sa alatima ili u meniju View - Zoom.

Najjenostavniji nain povedavanja/smanjivanja rane povrineje ranje pritisnute tipke CTRL i

koritenje scroll-a na miu.

Excel 2007

Kod Excel-a 2007 pomodne opcije pomodi se nalaze u gornjem

esnom uglu rane povrine oznaene sa upitinkom u plavomkruidu:


14/70


14

Slika 4-11 Zoom opcija

4.1.2.4 Trake sa alatkama, glavna traka

Pored paajudih menija u kojima se nalaze sve opcije Excela, imamo i trake sa alatima (Toolbars)

koje prestavljaju preice alata iz paajudih menija.

Prikazivanje i skrivanje traka s alatima aktiviramo u meniju View-Toolbars. Alati koji su trenutno

aktivirani imaju pore svog naziva kvaice, i obrnuto.

Trake sa alatima moemo aktivirati i brzim izbornikom esnog tasteramia na praznu povrinu ispo

naslovne trake.

Excel 2007

Zoom opcija u Excelu 2007 se nalazi u onjem

desnom uglu kod sata ili u meniju View.


15/70


15

Slika 4-12 Primjer aktiviranja traka sa alatima


16/70


16

4.2 elije4.2.1 Dodavanje, selektovanje delija4.2.1.1 Saraj delije

Delija moe a sari oreen tip poatka. U Excel-u razlikujemo tipove podataka: numerike,

tekstualne i formule.

U predstavljenoj tabeli (sl. 4-13) vidimo koji su numeriki tipovi podataka. To su: jednostavni brojevi,

brojevi sa ecimalnim zarezom, brojevi izraeni u valuti, u procentima, specijalni tipovi podataka kao

to su atum i vrijeme.

U tekstualne tipove podataka spadaju tekst i oni dijelovi koji u sebi sare specijalne karaktere kao

npr. telefonski broj.

U formule spaaju svi ijelovi koji u sebi sare neku Formulu.

TIP PODATKA PRIMJER

Numeriki 23

Numeriki 32000

Numeriki 46005.00

Numeriki $67.49

Numeriki 50%

Numeriki 12:55 AM

Numeriki 2-Jan-04

Tekst This is text

Tekst 555-555-5555

Formula 4

Formula 78028

Slika 4-13 Tipovi podataka u Excel-u i primjeri


17/70


17

Preporuka je a svaka delija sari jenu vrstu poatka, tj. u jenu deliju moete npr. upisati prezime,

a u drugu ime, u tredu broj telefona. Ili npr. jena delija moe saravati prezime i ime, a ruga broj

telefona:

Slika 4-14 Smjetanje poataka u delije

Ukoliko ste upisali poatke na prvi nain, bide vam kasnije lake ih sortirati po np r. prezimenu po

abecedi.

4.2.1.2 Liste

Lista u programu Microsoft Excel obezbjeuje karakteristike izajnirane za lake upravljanje i analizu

grupa srodnih podataka u Excel radnim listama.

Moete a imate vie lista na ranom listu koje vam ozvoljavaju veliku fleksibilnost pri izdvajanju

oiglenih poataka, postavljanju upravljakih pogonosti prema vaim potrebama.

Kada se kreira lista u programu Excel, karakteristike liste i vizuelni elementi su dizajnirani tako da

poboljaju i olakaju ove mogudnosti pri identifikaciji i izmjenama saraja liste. Svaka kolona na listi

ima omogudeno automatsko filtriranje po porazumijevanim vrijenostima u zaglavlju rea.

Automatsko filtriranje vam oputa a brzo filtrirate ili sortirate svoje poatke.

Prenosti koridenja listi su:

Sortiranje i filtriranje listi - Moete a sortirate liste u rastudem i opaajudem reoslijeu ilia kreirate prilagoen reoslije sortiranja. Takoe moete a filtrirate listu a biste

prikazali samo one poatke koji zaovoljavaju va precizirani kriterijum.

Obezbjeivanje integriteta poataka - Moete koristite ugraene opcije za provjeru

valjanosti poataka u programu Excel. Na primjer, moete a ozvolite a se samo brojevi ili

datumi nalaze u koloni liste.

Oblikovanje objekata liste - Moete a oblikujete delije na listi na isti nain na koji ih

oblikujete na radnom listu.


18/70


18

4.2.1.3 Upisivanje brojeva, atuma, teksta u delije

Unos brojeva

U programu Microsoft Excel broj moe saravati samo sljeede znakove:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 + - ( ) , / $ % . E e

Microsoft Excel ignorie znak plus ispre broja (+) i tretira taku kao znak za ecimalu.Sve ruge

kombinacije brojeva i nebrojcanih znakova tretira kao tekst.Znakovi koje Excel prepozna kao brojeve

ovise o mogucnostima koje oznacite u Regional Settings (Regionalne postavke) u Control Panel.

Da izbjegnete da se razlomci interpretiraju kao datumi, pocnite upis razlomka 0 (nulom); na

primjer, upiite 0 1/2

Ispred negativnih brojeva stavite znak minusa (-) ili stavite brojeve u zagrade

Svi brojevi poravnani su na desno u deliji.

Oblik broja koji ste primijenili na deliju odreuje nain na koji Microsoft Excel prikazuje

brojeve na radnom listu.

Ako upiete broj u deliju koji ima oblik optiformat broja, Microsoft Excel de primijeniti drugi format

broja. Na primjer, ako upiete $14.73, Microsoft Excel primjenjuje oblikovanje za valutu. Za

promjenu formata broja oznaite delije u kojima se nalaze brojevi. U meniju Formatodaberite Celli

izaberite opcijuNumber, a zatim oznacite kategoriju i format.

U delijama u kojima je zadani format optiformat broja, Microsoft Excel prikazuje brojeva

kao cijele brojeve (789), decimalne razlomke (7.89), ili naunizapis (7.89E+08) ako broj nijeui o irine delije. Optiformat prikazuje najvie 11 brojeva, ukljucujuci decimalnu takui

znakove kao to su "E" i "+." Za koritenje brojeva s vie brojeva moete primijeniti ugraeni

format za naune brojeve nauni format broja (eksponencijalni zapis) ili korisniki format

broja

Bez obzira na broj prikazanih znamenki Microsoft Excel sprema brojeve s najvie 15

znacajnih znamenaka. Ako broj sari vie o 15 znacajnih znamenaka, Microsoft Excel

pretvara ostatak znamenki u nule (0)

Microsoft Excel sprema broj kao brojani podatak ak i onda kada koristite naredbu delije

(cell) za primjenu tekstualnog formata na delije koje sare brojeve. a bi Microsoft Excel

prihvatio brojeva, kao to su brojevi ijelova, kao tekst, prvo primijenite tekstualno

formatiranje na prazne delije. Zatim upiite brojeve. Ako ste vedunijeli brojeve, primijenite

tekstualno formatiranje na delije. Pritisnite svaku deliju, pritisnite F2, a zatim pritisnite ENTER

za ponovni unos podataka.

Unos datuma i vremena

Microsoft Excel tretira datume i vrijeme kao brojeve. Nain na koji su datum i vrijeme prikazani na

radnom listu ovisi o formatu broja koji ste primijenili na deliju. Kaa upietedatum ili vrijeme koji

Microsoft Excel prepoznaje, oblik delije se mijenja od opti format broja na ugraeni format za

datum i vrijeme. Zadano je da su datumi i vrijeme poravnani u desno u deliji. Ako Microsoft Excel nemoe prepoznati format datuma ili vremena, datum ili vrijeme se unosi kao tekst, koji je poravnan u


19/70


19

lijevo u deliji. Mogudnosti koje oznaite u Regional Settings u Control Panel-u odreuju zadani oblik

za tekudi datum i vrijeme i znakove koje prepoznaje kao razdjelnike datuma I vremena. Na primjer,

dvotocka (:) kosa crta (/) u sistemu koji se temelje u SAD-u.

Za pisanje datuma i vremena u istu deliju, razdvojite datum i vrijeme razmakom.

Za pisanje vremena koje se temelji na 12 sati, upiite razmak i nakon njega AM iliPM (ili A ili

P) nakon vremena. Inae de, Microsoft Excel temeljiti vrijeme na 24 sata. Na primjer, ako

upiete 3:00 umjesto 3:00 PM, vrijeme ce se spremiti kao3:00 AM.

Bez obzira na format koji se koristi za prikaz datuma ili vremena, Microsoft Excel sprema sve datume

kao decimalne brojeve i sprema sva vremena kao decimalne razlomke. Za prikaz datuma kao

serijskog broja ili prikaz vremena kao razlomka, oznacite delije koje sare atum ili vrijeme. U

meniju Format pritisnite Cell, zatim karticu Number, a onda pritisnite General u okviru

Category.Vrijeme i datumi mogu se sabirati i oduzimati ili mogu biti ukljuceni u drugim izraunima.Za

koritenje atuma ili vremena u formuli, unesite atum ili vrijeme kao tekst unutar navodnika.

Unos teksta

U programu Microsoft Excel tekst je bilo koja kombinacija brojeva, razmaka i nebrojanih znakova.

Na primjer, Excel tretira slijedede unose kao tekst:

34AB222, 354AYX, 19-878, 456 789

Sav tekst poravnat je u lijevo unutar delije. Ako elite unjeti znak za prijelaz u novi reunutar delije,

pritisnite kombinaciju tipki ALT+ENTER.

4.2.1.4 Selektovanje delija

Prije rada s bilo kojom naredbom bez obzira birate li je iz menija ili odabirom iz alata potrebno je

oznaiti ili selektovati deliju ili grupu delija na koju elite primijeniti narebu. Narebu moete

dodijeliti:

deliji

redu ili koloni

skupu delija

ne susjenim delijama

ili cijeloj radnoj listi

Selektovanje(oznaavanje) delije ili skupa delija moemo uraiti na sljeede naine:

Lijevim klikom mia na deliji koju elimo oznaiti


20/70


20

Slika 4-15 Selektovanje jene delije

elimo li selekovati grupu susjenih delija taa: Kliknemo lijevim klikom mia na prvu celiju.

rimo pritisnutu tipku i ne putajuci jepritisnemo taster SHIFT

Kliknemo lievim klikom mia na posljenju deliju niza koju elimo oznaiti

Slika 4-16 Selektovanje vie susjenih delija

elimo li selekovati grupu ne susjenih delija taa: Selektujemo prvu deliju ili niz delija

Zatim rati pritisnutu tipku CTRL i ne putajudi je, klikati lijevim klikom mia po delijama

koje elimo oznaiti


21/70


21

Slika 4-17 Selektovanje vie ne susjenih delija

Ako elite selektovati sve delije radnog lista lijevim klikom mia kliknemo na dugme SELECT ALLkoji

se nalazi u gornjem lijevom uglu radne liste, na mjestu gdje se nazivi redova i kolona presijecaju.

Odabir svih delija ranog lista, moete izvriti pritisnite li kombinaciju tipkiCTRL + A.

Slika 4-18 Selektovanje itave rane povrine


22/70


22

4.2.2 Ureivanje i sortiranje poataka4.2.2.1 Ureivanje saraja delije

Saraj delije mogude je izmjeniti na va naina:

irektnim upisom u deliju koju elimo mjenjati

U Formula bar traci

Slika 4-19 Izmjena saraja delije

4.2.2.2 Komande Undo i Redo

Komande Undo i Redoslue nam za vradanje na zanju ili vie zadnjih promjena na tekstu, odnosno

za jenu ili vie operacija prije i poslije trenutno aktivne strane.Komande Undoi Redoaktiviramo u

meniju Editili kombinacijom tipki CTRL+Zi CTRL+Y.

Slika 4-20 Komande Undo i Redo

4.2.2.3 Pretraga u radnom listu

Za pronalaenje oreenog saaja u tekstu moemo koristiti funkciju Findkoja se nalazi u meniju

Edit, ili kombinacijom tipki CTRL+F.


23/70


23

Slika 4-21 Pronalaenje oreenog saraja ili rijei u tekstu

4.2.2.4Zamjena podataka u radnom listu

a bi smo zamjenili oreeni karakter ili rije u tekstu koristimo funkcijuReplacekoja se isto nalazi u

meniju Edit, ili kombinaciju tastera CTRL+H.

Slika 4-22 Izmjena oreenog saraja ili rijei u tekstu

4.2.2.5 Sortiranje po oreenom reoslijeu

Po brojevima: o manjeg ka vedem, o vedeg ka manjem broju

Po slovima: po abecei o poetka o kraja i o kraja o poetka

Ukoliko imamo npr. listu filmskih naslova, podjeljenu po nekim kategorijama npr. naslov filma, anr,

godina... moemo izvriti sortiranjete liste:

U meniju Data-Sort moemo a organizujemo onosno sortiramo nau listu po prioritetima i u

zavisnosti da li imamo zaglavlje ili je lista bez njega. Kada izaberemo opciju Form u meniju Data

dobijamo prozor u vidu male baze koja nam prikazuje koliko imamo unosa ili zapisa na listi kao i

mogudnost unoenja novog zapisa sa ponuenim kategorijama sa liste.


24/70


24

Slika 4-23 Sortiranje podataka u tabeli

Slika 4-24 Naini sortiranja podataka

Slika 4-25 Pregleanje i oavanje novih delija u listu


25/70


25

4.2.3 Kopiranje, izmjetanje, brisanje4.2.3.1 Kopiranje delija, opsega delija, kopiranjeizmeu ranih listova i dokumenata

Kopiranje delije ili opsega delija moemo pomodu funkcije Copyu meniju Edit ili kombinacijom tipki

CTRL+C, a njegovo ljepljenje na drugo mjesto funkcijom Pasteu menijuEditili kombinacijom tipki

CTRL+V.

Kopiranje je mogude napraviti i tako to demo staviti kursor na doak delije koju elimo kopirati i

miem je prevudi na rugu deliju.

Ista pravila vae i u rau izmeu razliitih okumenata i razliitih ranih listova.

Slika 4-26 Opcije Cut, Copy, Paste

4.2.3.2 Upotreba autofill alata

Ko kopirane delije uvijek nam se pojavljuje mala ikonica (auto fill) koja nam nudi da jednostavno

samo kopiramo eljenu deliju ili a kopirane delije nastave u serijskom nizu.

Slika 4-27 Autofill opcija


26/70


26

4.2.3.3 Izmjetanjedelije, opsega delija, izmjetanje ranih listova i okumenata

Izmjetanje delije ili opsega delija moemo pomodu funkcije Cutu meniju Edit ili kombinacijom tipki

CTRL+X, a njegovo ljepljenje moemo uraiti funkcijom Pasteu menijuEdit ili kombinacijom tipki

CTRL+V.

Ista pravila vae i kaa vrimo izmjetanje delija ili niza delija u neki rugi rani list ili rugi okument.

4.2.3.4 Brisanje saraja delije

Poatak u oznaenoj deliji mogude je izbrisati:

Pomodu tipkeDelete na tastaturi Pomodu narebe Clear Contenseiz brzog menija

Pomodu narebe Clearkoja se nalazi u meniju Edit

Opcije naredbe Clear:

Allbrie se sve

Formatsbrie se sve osim saraja i komentara

Contensebrie se samo saraj

Commentsbrie se samo komentar

Slika 4-28 Clear opcija


27/70


27

4.3 Upravljanje radnom stranom4.3.1 Redovi i kolone4.3.1.1 Selektovanje reda, vie susjenih i ne susjenih reova

Ako elimo selektovali re jenostavno kliknemo lijevim klikom mia na naslov rea (1,2,3...).

Ako elimo selektovati itav niz susjenih reova, oznaidemo jean re u nizu, a zatim lijevim

klikom mia oznaiti zanji re u nizu pri tome redi tipku SHIFTna tastaturi.

Ako elimo selektovati vie ne susjenih reova, oznaidemo jean re, a zatim lijevim klikom mia

birati ostale reove, a pri tome redi tipku CTRLna tastaturi.

Slika 4-29 Selektovanje reda

4.3.1.2 Selektovanje kolone, vie susjenih i ne susjenih kolona

Ako elimo selektovali kolonu jenostavno kliknemo lijevim klikom mia na naslov kolone (A,B,C...).

Ako elimo selektovati itav niz susjenih kolona, oznaidemo jeau kolonu u nizu, a zatim lijevim

klikom mia oznaiti zanjiu kolonu u nizu pri tome redi tipku SHIFTna tastaturi.

Ako elimo selektovati vie ne susjenih kolona, oznaidemo jeanu kolonu, a zatim lijevim klikom

mia birati ostale kolone, a pri tome redi tipku CTRLna tastaturi.


28/70


28

Slika 4-30 Selektovanje kolone

4.3.1.3 Dodavanje, brisanje redova i kolonaDa bismo dodali novi red ili stubac potrebno je selektovati re ili stubac, ili vie njih i esnim klikom

mia na stbac ili re obijemo meni gje demo izabrati opciju Insert.Novi re ili stubac de se uvijek

pojaviti iznad selektovanih stubaca ili redova.

Na isti nain vrimo brisanje reova i stubaca, ali demo na paajudem meniju izabrati opciju Delete.

4.3.1.4 Poeavanje irine kolona, visine reaMjenjanje irine kolona i visine rea moemo uraiti na va naina:

Runo

Automatski

Runo poeavanje irine i visine poeavamo tako to demo kursor mia staviti izmeu naslova

stubaca, onosno reova ok se ne pojave uple strelice, a ona redi klik lijevog tastera mia

povlaiti lijevo ili esno u zavisnosti a li elimo povedati ili smanjiti re ili stubac.

Automatsko poeavanje vrimo na isti nain, tako to demo staviti kursor mia izmeu kolona,

onosno reova ok se ne pojavi upla strelica i ona napraviti vostruki lijevi klik, gje de se stubci

ili reovi automatski poravnati po nauoj rijei u reu ili stubcu.


29/70


29

Slika 4-31 Poeavanje irine kolone

4.3.1.5Zamrzavanje,odmrzavanje redova i kolona

U Excel-u imamo mogudnost zamrazavanja oreenog ijela stranice, ok rugi io ostaje aktivan.

Tu opciju dobijamo u meniju Window-Freeze Panes.

Da bismo oleili stranicu, onosno uinili je aktivnom izabrademo opciju Unfreeze Panes u

meniju Window.

Slika 4-32 Freeze opcija


30/70


30

4.3.2 Radni listovi4.3.2.1 Upravljanje radnim listovima

Samim otvaranjem Excel-a u dnu stranice, standardno, dobijamo tri radna lista (Sheet1, Sheet2,

Sheet3).

U opcijama samog Excel-a (Tools-Options) moemo a promjenimo broj ranih listova u okumentu

i to tako to demo u pomeniju General-Sheets in new workbook ukucati broj eljenih ranih

listova.

Slika 4-33 Radni listovi (Sheets)

Slika 4-34 Poeavanjeprikaza broja radnih listova


31/70


31

4.3.2.2 Dodavanje, brisanje radnog lista

oavanje novog ranog lista moemo izvesti na nekoliko naina:

Kombinacija tastera Shift+F11 Klikom esnog tastera mia na rani list ispre kojeg elimo dodati novi radni list i izabrati

opciju Insert

U meniju Insert-Worksheet

Slika 4-35 Dodabanje radnog lista brzim menijem

Slika 4-36 Dodavanje ranog lista iz paajudeg menija Insert

Brisanje radnog lista moemo izvesti:

Klikom esnog tastera mia na rani list koji elimo obrisati i izabrati opciju Delete

Kroz meni Edit-Delete Sheet


32/70


32

Slika 4-37 Brisanje ranog lista iz paajudeg menija Edit

Slika 4-38 Brisanje radnog lista brzim menijem

4.3.2.3 Preporuke kod imenovanja radnih listova

S obzirom a va Excel okument moe saravati vedi broj ranih listova, sa razliitim

infromacijama na njima, bilo bi dobro da promijenite imena iz predefinisanih Sheet1, Sheet2, Sheet3

u neka imena sa oreenim znaenjem.

Na slici je prikazan primjer cjenovnika softverskih licenci kreiran na taj nain a svaki rani listprestavlja cjenovnik oreenog softvera, po nainu licenciranja ili po proizvoau.

Slika 4-39 Primjer imenovanja radnih listova


33/70


33

4.3.2.4 Kopiranje, izmjetanje, preimenovanje ranih listova

Preimenovanje ranih listova moemo izvwsti na va naina:

Klikom esnog tastera mia na ime ranog lista i oabirom opcije Rename Kroz meni Format-Sheet-Rename

Slika 4-40 Preimenovanje radnog lista iz brzog menija

Slika 4-41 Preimenovanje radnog lista iz paajudeg menija Format

Postoji nekoliko naina kopiranja ranog lista, a najjenostavniji je prevlaenjem uz pomod mia.

Lijevim tasterom mia kliknemo na rani list koji elimo kopirati (prevudi) i redi taster CTRLprevudi(kopirati) radni list na lijevu ili desnu stranu. Prilikom prevlaenja pojavide nam se mali crni trokut

koji oznaava mjesto gje de biti iskopiran novi rani list.

Slika 4-3 Kopiranje ranog lista prevlaenjem mia


34/70


34

rugi nain kopiranja ili izmjetanja ranog lista je esnim tasterom mia na rani list koji elimo

kopirati (Move or Copy Worksheet) ili izmjestiti, ili tredi nain kroz meni Edit-Move or Copy

Worksheet.

U izbornom prozoru koji obijemo moemo izabrati a li demo kopirati ili izmestiti rani list i mjesto

gje demo kopirati ili izmjestiti rani list (u postojedi ili neki rugi okument).

Slika 4-4 Kopiranje radnog lista pomodumenija Edit

Slika 4-445 Kopiranje i izmjetanje


35/70


35

4.4 Formule i funkcije4.4.1 Aritmetike formule4.4.1.1 Preporuke kod kreiranja formula

Formula je jenaina koja izvoi kalkulaciju na vrijenostima u vaoj ranoj svesci, tj. okumentu.

Formula u MS Excel-u zapoinje sa znakom =. Npr. formula koja e pomnoiti brojeve 2 i 3, te

dodati broj 5, u MS Excel-u glasi:

=5+2*3

Dakle, unosom te jenakosti u neku deliju na ranom listu, delija de prikazati rezulat kalkulacije.

Meutim, program MS Excel j emnogo vie o obinog kalkulatora, te umjesto unoenja brojeva u

formulu ozvoljava unoenje referenci i oznaka rugih delija. Na taj nain delija koja sari formulu

irektno zavisi o delija koje su unesene u formulu. Npr. delija B2 moe saravati formulu:

=C2+C3*C4

U tom sluaju u deliji B2 de se uvijek nalaziti rezultat koji irektno zavisi o vrijenosti unesenih u

delije C2, C3 i C4.

Vijedemo kasnije da se formule mogu kopirati, te automatski kreirati nove.

4.4.1.2 Izvoenje formula koritenjem relativnih aresa delija i aritmetikih operacija

Formule u Excelu izvode operacije pomodu matematikih operatora koristedi zaane vrijenosti,

tekst, gotove funkcije ili neku drugu formulu. Koriste se a bi vam olakale analizu poataka.

Formula moe saravati bilo koji o sljeecih elemenata: operacije, nazive delija, vrijednosti,

funkcije i imena.

Svaka promjena vrijednosti koje koristi formula dovodi do automatskog preraunavanja

vrijenosti.Formula moe a sari najvie 1024 znaka.Formula se vii u liniji formule.

Operacije koje Excel koristi u formulama su:

Aritmetike operacije

Operacije uporeivanja

Operacije spajanja

Aritmetiki operatori se koriste za osnovne aritmetike operacije.


36/70


36

Operator Naziv

+ Sabiranje

- Oduzimanje

- Negacija

/ Dijeljenje

* Mnoenje

% Procenat

^ Stepenovanje

Tabela 1 Aritmetiki operatori

Operator spajanja (&) povezuje dva niza u jedan. To mogu biti tekst, brojevi ili moe povezivati

saraje delija.

Operatori uporeivanja

Pomodu ovih operatora mogude je uporeivati vije vrijenosti.rezultat uporeivanja je vrijenost

TRUE (istina-tano) ili FALSE(La-Netano).

Operator Naziv Primjer Rezultat

= Jednako =100=100 TRUE

> Vede =100>50 TRUE

< Manje =50= Vede ili jenako =45>=44 FALSE


37/70


37

Prioritet operacija

Ukoliko formula sari zagrae ona se reoslijeoperacija oreuje zagraama.U tom sluaju prvo

se izraunavaju izrazi u zagraama.Ukoliko u formuli ne postoji zagraa ona se potuje prioritet

kao u tabeli:

Simbol Operator Prioritet

^ Stepenovanje 1

* Mnoenje 2

/ Dijeljenje 2

+ Sabiranje 3

- Oduzimanje 3

& Spajanje 4

= Jednako 5

> Vede 5

< Manje 5

Tabela 3 Prioritet izmeu operacija

Ukoliko se rai o sluaju kaa imamo zagrau unutar zagrae, ona se prvo raunaju izrazi u

najdubljem dijelu zagrada.

Poetak svake formule poinje znakom =. Unijeti formulu u neku deliju mogude je:

Runo- pisanjem formule, znak po znak

Oznaavanjem aresa delija

Bilo koja tehnika a se koristi, formula mora poeti sa zankom =.U suprotnom Excel de unesene

podatke tretirati kao tekst.Ukoliko se u formuli koristi neka funkcija onda je to najbolje uraditi

pritiskom na tipku f(x)kojom aktiviramo opciju Insert function.


38/70


38

Slika 4-45 Dodavanje funkcije

Formule mogu a koriste arese delija i iz rugih ranih listova.To vrijei kako za aktivn i dokument,

tako i za radne listove u drugim dokumentima.Za kreiranje ovakvih formula potrebno je poznavati

sintaksu ovakvih formula.

Aresa oreuje poziciju delije ili grupe delija u ranom listu.Pomodu aresa pronalaze se vrijenosti

koje su unesene u deliju ili su rezultat formule u toj deliji.

4.4.1.3 Prepoznavanje i razumjevanje standardnih greaka

U pisanju formule vrlo lako moete napraviti greku. Ukoliko vaa formula nije ispravna Excel ce

ispisati poruku o greci u deliju u kojoj ste formulu upisali. U tabeli su sve greke koje se mogu

pojaviti kao i njihovo znaenje:

ifra greke Opis

#DIV/0? Pokuaj ijeljenja sa nulom ili praznom delijom

#N/A? Formula ne pronalazi vrijenost na aresi koja je uneena

#NAME? Formula ne prepoznaje ime koje je navedeno

#NULL! Formula koristi prosjek vaju poruja koja nemaju zajenikih delija

#NUM! U formuli je neogovarajuda vrijenost

#REF! Aresa delije nije tana

#VALUE! Koridenje krivog operatora

Cirkularna adresa

####### Neovoljna irina kolone za prikaz rezultata

Tabela 4 Greke i njihovo znaenje


39/70


39

4.4.1.4 Relativne, apsolutne i mjeovite arese u formulama

Upotreba relativne i apsolutne arese delije

Kako smo naveli na poetku ove vjebe, kaa kopirate formulu s jednog mjesta u radnom listu nadrugo, Excel poeava arese u formulama u odnosu na novo mjesto u radnom listu.

Npr. delija C16 sari formulu =C10+C11+C12+C13+C14 koja izraunava ukupne trokove za januar.

Ako kopirate tu formulu u deliju 16 (a oreite ukupne trokove za februar) Excel de automatski

promijeniti formulu u =D10+D11+D12+D13+D14. S obzirom da ste kopirali formulu u drugu kolonu

(iz C u D) Excel poeava slovo kolone u aresi delije.

Da ste kopirali istu formulu na deliju C18 (dva reda nie) formula bi se promijenila u

=C12+C13+C14+C15+C16;tj. sve delije i arese delija bile bi pomjerene za dva reda.

Tako jeluju relativne arese delija.

Slika 4-6 Kopirana formula iz C16 u D16

Poneka nedete htjeti a se arese same poeavaju kada kopirate formule. Taa postaje vano

apsolutno adresiranje.

Apsolutno protiv relativnog

Apsolutna adresa je aresa delije koja se ne mijenja kada kopirate na novu lokaciju, za razliku od

relativne adrese koja se mijenja pri kopiranju polja. Da biste adrese u formuli uinili apsolutnim,dodajte $ (znak za olar) ispre slova i ispre broja koji ine aresu delije.

Npr. ukoliko u deliji C16 imate formulu =$C$10+$C$11 i ako tu formulu kopirate u deliju 16, Excel

nede promijeniti formulu kao ko relativnog aresiranja, nego de i u 16 biti formula =$C$10+$C$11.


40/70


40

Slika 4-47 Kopirana formula sa apsolutno aresiranim delijama iz C16 u D16

Mjeane arese

To su adrese koje su samo jelomino apsolutne (kao A$2 ili $A2.) Kada se formula koja koristi

mjeane arese kopira u rugu deliju, mijenja se samo io arese (relativni io.)

Npr. ako imate u deliji C16 formulu =$C10 + C$11 i prekopirate tu formulu u deliju 16, u njoj de

formula biti =$C10 + D$11.

4-487 Prekopirana mjeana formula iz C16 u D16


41/70


41

4.4.2 Funkcijeta su funkcije?

Funkcije su sloene gotove formule koje izvoe niz operacija u zaanom poruju vrijenosti. Naprimjer, da biste odredili zbroj niza brojeva u delijama A1 o H1, moete upisati funkciju =

SUM(A1:H1) umjesto upisivanja =a1+b1+c1 i tako dalje.

Svaka funkcija se sastoji o sljeeda tri ijela:

Znak =koji naznauje a slijei funkcija (formula).

Naziv funkcije (kao to je SUM) koji naznauje koja operacija de biti izvedena.

Popis argumenata u zagradama, npr. (A1:H1) koji naznauju raspon delija ije vrijenosti de funkcija

upotrijebiti.

Raspon delija je est argument funkcije; moete upisati aresu ili naziv poruja kao to je

travproaja. Neke funkcije koriste vieod jednog argumenta koje odvajate zarezima (kao u A1, B1,

H1.) Funkcije moete upisati upisivanjem u deliju ili upotrebom arobnjaka kao to dete vijeti

kasnije u ovoj vjebi.

Excel posjeuje vie o 300 gotovih funkcija. Ono to je potrebno za koridenje ovih funkcija je

oreivanje delije ili opsega delija na koje se funkcija primjenjuje. Funkcije se mogu koristiti: same u

formulama, u kombinaciji sa drugim funkcijama u formuli, kao io sloene formule, u kreiranju

makro naredbi.

Umetanje funkcije moese izvesti aktiviranjem tipkefxu liniji formule ili izborom opcije Functionu

meniju Insert.

Za ubacivanje specijalnih znakova i karaktera upotrebljavamo opciju Symbolu meniju Insert.

4-498 Dodavanje funkcija


42/70


43/70


44/70


44

Max funkcija (statistika) prikazuje najvedu vrijenost u atom opsegu delija. Ako je argument

zaat kao opseg delija samo brojevi u tom opsegu se koriste. Prazne delije, logike vrijenosti ili

tekst u zadatom opsegu se ignoriu. Ako u argumentu postoji nebroj, funkcija prikazuje 0.

A

1 20

2 45

3 15

4 2

5 28

6 14

=MAX (A1:A6) = 45

=MAX (A3:A6;30) = 30

Average funkcija (statistika) izraunava artimetiku sreinu (prosjek) brojeva u atom opsegu

delija.

A

1 20

2 45

3 15

4 2

5 28

6 0

7

=AVERAGE (A1:A6) = 18.33

=AVERAGE (A1:A7) = 18.33


45/70


45

0 se rauna kao broj, a A7 delija se ne rauna jer je prazna delija

Sum funkcija(matematika) sabira niz brojeva u zaanom opsegu delija. S obzirom da je funkcija

sum esto koridena, Excel na stanarnoj traci sari tu tipku oznaenu sa za koridenje ove

funkcije.

=SUM (A1:A6) =124

4.4.2.2

Upotreba logike funkcije IF

IF funkcija (logika) prikazuje vrijednost definisanu pod tano ili netano u zavisnosti od

rezultata specificiranog logikog testa. Logiki test je bilo koja vrijenost ili izraz za koje se moe

utvrditi da je tanoili netano.

A

1 20

2 45

3 15

4 2

5 28

6 16

=IF (A1A2;VEDE;MANJE) = MANJE

=IF (A3=A6;A3;VEDE) = VEDE

A

1 20

2 45

3 15

4 2

5 28

6 14


46/70


46

4.5 Ureivanjedelija4.5.1 Ureivanje brojeva i datuma4.5.1.1 Decimalna mjesta, separatori

Poeavanje delije za prikazivanje oreenog broja ecimala kao i separatora hiljaditih dijelova

moemo uraiti na va naina:

Pomodu alata iz alatne trake (Toolbars)

4-51 Alati za dodavanje decimala i separatora

U meniju Format-Cell-Numberizabrati kategoriju Numberi ukucati broj decimalnih mjesta

kao i odabrati separator za odvajanje hiljaditih dijelova.

4-52 Meni za ureivanje ecimala i separatora


47/70


47

4.5.1.2 Datum, simbol valute

Poeavanje delije za prikazivanje oreenog tipa ili formata atuma moemo uraiti u meniju

Format-Cell-Numberizabrati kategoriju Dategje moemo izabrati Lokaciju gje ivimo kao i format

atuma koji demo koristiti u okumentu.

4-53 Meni za ureivanje formata atuma

4.5.1.3 Procentualni brojevi

Poeavanje delije za prikazivanje brojeva u procentualnom obliku moemo uraiti u meniju Format-

Cell-Numberizabrati kategoriju Percentagedemo izabrati a nam se brojevi prikazuju u procentima

kao i broj decimalnim mjesta.

4-54 Meni za ureivanje procenata u brojevima


48/70


48

4.5.2 Ureivanje saraja delije4.5.2.1 Tip, veliina,slova

Izgle, veliinu i tip slova u delijama moemo izmjeniti na va naina:

Alatima sa alatne trake (Toolbars)

4-55Alati za poeavanje veliine i tipa slova

U meniju Format-Cell-Fontbiramo tip (Font) i veliinu slova (Size)

4-56 Meni za poeavanje veliine i tipa slova

4.5.2.2 Poebljana, ukoena, povuena slova

Pore veliine i tipa slova imamo i mogudnost oavanja oatnih efekata na slova, kao to su

poebljana, ukoena i povuena slova.Ove opcije se nalaze na istom mjestu gje biramo veliin u i

tip slova.

4-57 Alatke za poeavanje poebljanih, ukoenih i povuenih slova


49/70


49

4.5.2.3 Boja delije i slova

Boju slova ili fonta moemo a mjenjamo:

u alatima na alatnoj traci

4-58Alati za poeavanje boje slova

u meniju meniju Format-Cell-Font

4-59 Meni za poeavanje boje slova

4.5.2.4 Kopiranje ureenih (Formatiranih) delija

Prilikom kopiranja delija na rugu lokaciju moemo a koristiomo opciju Paste Special koja nam nui

da kopiramo:

Sve

Samo vrijednosti

Samo formule

Samo poeavanja

Samo komentare i dr.


50/70


50

4-60 Opcija Paste Special

4.5.3 Poravnavanje teksta i efekti ivica4.5.3.1 Kontrola teksta

U opcijama za poravnavanje teksta imamo io koji utie na kontrolu teksta, u smislu preloma teksta,

zbijanje teksta i spajanja delija.Ove opcije aktiviramo u meniju Format-Cell-Alignment, gdje u dijelu

Text controlbiramo eljene opcije.

4-61 Primjer prelamanja teksta

4-62 Opcije kontrole teksta


51/70


51

4.5.3.2 Poravnavanje sadraja delija

U meniju Format-Cell-Alignmentimamo mogudnost poravnavanja teksta u delijama po horizontali i

vertikali (Horizontal and vertical text alignment).

4-63 Primjer poravnanja teksta

4.5.3.3 Spajanje delijaU Excelu imamo mogudnost i spajanja delija i tu opciju moemo ukljuiti umeniju Format-Cell-

Alignmentgje demo ekirati opciju Mege cells.

4-64 Primjer spajanja delija

4.5.3.4 Doavanje okvira delijama

Deliju ili vie njih moemo uokviriti kao i izabrati boju okvira. Ove izmjene moemo napraviti u

menijuFormat-Cell-Border.

4-65Doavanje okvira delija


52/70


52

4.6 GrafikoniJedna od najkorisnijih stvari u Excel-u jesu grafikoni. Naravno, moramo znati prvo koje informacije

elimo prikazati, onosno uporeivati samim grafikonom; a li su to same vrijenosti delije, ukupne

vrijenosti ili neto rugo. Prije nego to se napravi sam grafikon potrebno je shvatiti neke osnovne

komponente samog grafikona.

Na samom grafikonu imamo kategorije koje se uporeuju i vrijenosti koje se uporeuju, sam

prostor grafikona (Chartarea) i legendu koja odreuje po bojama same komponente.

4-66 Primjer grafikona

4.6.1 Kreiranje grafikonaKreiranje grafikona na osnovu tabele:

Grafikon pravimo jednostavnim selektovanjem eljenih vrijenosti na tabeli i pritiskom tipke

F11.

Drugi nain pravljenja grafikona jeste uz pomod arobnjaka, tj. preko komani Insert-Chart.

Uz pomod arobnjakamoemo a oaberemo tip grafikona, opseg koji prestavljamo grafikonom,

naslov i dr.

Sve opcije vezane za grafikon mogu se poeavati u meniju Chart.

Treba napomenuti a prije nego se kreira grafikon, treba selektovati delije koje elimo prestaviti

grafikonom.


53/70


53

4.6.1.1 Kreiranje razliitih tipova grafikona

Prilikom kreiranja grafikona imamo mogudnost a izaberemo tip grafikona.Excel nam nui vie

tipova grafikona prilikom njegovog kreiranja: grafikon u obliku linija, pite, radara i sl.

4-67 Kreiranje grafikona pomodu arobnjaka

4.6.1.2 Odabir grafikon

Elementi grafikona

Grafikoni se koriste a prestave serije numerikih poataka u grafikom format, a bise lake

razumjele velike koliine poataka i onosi izmeu razliitih serija poataka.

Grafikon ima mnoge elemente. Neki od tih elemenata su predstavljeni odmah po kreiranju grafikona,

a neke je potrebno naknano oati. Izgle grafikona moete mijenjati tako to dete ih povlaiiti

unutar grafikona, mijenjati im veliinu ili format, te brisati nepotrebne elemente.

4-68 Elementi grafikona


54/70


54

Oblast grafikona (chart area)

Tabla grafikona

Vrijednosti serija podataka

Horizontalna (kategorije) i vertikalna (vrijednosti) osa

Legenda Nazivi grafikona i osa

Oznake poataka za oznaavanje etalja oreenih taaka u serijama poataka

Prilikom kreiranja grafikona prvo selektujemo eljeni opseg delija.Potom u meniju Insert biramo

opciju Chart. Izabirom opcijeChartobijamo wizard (arobnjak) koji nas voi korak po korak pri

kreiranju grafikona. U prvom dijelu wizard-a nui nam se mogudnost a izaberemo tip grafikona

(oblik linija, pite, radara...). U rugom ijelu moemo a izaberemo opseg delija ili tabele koji elimo

prestaviti grafiki (Cell range). U tredem imamo mogudnost upisivanja naslova samog grafikona,

naslova kategorija po x,y osi, ukljuivanje/iskljuivanje linija po x,y osi, poloaj legene, imena po

seriji i kategoriji... U etvrtom ijelu wizara moemo izabrati gje de se prikazati grafikon, aktivni ilinovi radni list.

4-69 Poeavanje tipa grafikona
http://appendpopup%28this%2C%27grdefchartarea_1_1%27%29/http://appendpopup%28this%2C%27grdefchartarea_1_1%27%29/http://appendpopup%28this%2C%27grdefchartarea_1_1%27%29/http://appendpopup%28this%2C%27grdefchartarea_1_1%27%29/


55/70


55

4-70 Poeavanje opsega delija

4-71 Poeavanje parametara grafikona

4-72 Izbor lokacije grafikona


56/70


56

4.6.1.3 Promjena tipa grafikona

Tip ili vrstu grafikona moemo promjeniti na nekoliko naina:

Brzim izbornikom esnog tastera mia na sam grafikon, gdje biramo opciju Chart Type

4-73 Promjena tipa grafikona brzim menijem

Koristedi ikonicu Chartu alatima (Toolbars)

4-74 Mjenjanje tipa grafikona alatima iz alatne trake

Koristedi opciju Chart typeu meniju Chart

Excel 2007

Ubacivanje grafikona u Excel-u 2007 se vri pomodu Insertkartice na glavnoj traci,

te izborom vrste grafikona sa trake iz grupe Charts:


57/70


57

4-75 Promjena tipa grafikona iz paajudeg menija

4.6.1.4 Mjenjanje veliine, brisanje i izmjetanje grafikona

Veliinu grafikona moemo promjeniti tako to demo selektovati grafikon miem (ok se ne pojave

take na njegovim rubovima), a zatim ponovo lijevim tasterom mia oznaiti taku na grafikonu i

prevlaenjem poveati ili smanjiti ga.

4-76 Promjena veliine grafikona

Izbrisati grafikon moemo tako to demo ga selektovati miem i pritiskom tastera Deletena tastaturi

izbrisati ga.

a bismo izmjestili grafikon moemo jenostavno koristiti opciju Cut, ili u meniju Chart izabrati

opciju Location kojom demo izmjestiti grafikon u rugi rani list.

4-77 Promjena lokacije grafikona


58/70


58

4.6.2 Ureivanje grafikona4.6.2.1 Dodavanje, izmjena i brisanje naslova grafikona

Obino prilikom kreiranja grafikona, arobnjaknam nudi upis naslova grafikona. Ukoliko tad nismo

izabrali naslov, doavanje naslova grafikona vrimo kroz meni Chart-Chart Optionsina kartici Titles

(Naslov) vrimo izmjene.

4-78 Dodavanje naslova grafikona

Da bismo izbrisali Naslov (Titles) grafikona, jenostavno oznaimo naslov u grafikonu i tasterom

Deletega obriemo.

Na isti nain moemo i izmjeniti naslov, oznaiti ga na grafikonu i upisati novi tekst.

4-79 Promjena naslova grafikona


59/70


59

4.6.2.2 Dodaci grafikona: vrijednosti/brojevi, procenti

Dodatke grafikona biramo u meniju Chart-Chart Optionspa na kartici ata Labels, gje moemo a

biramo koje de se vrijenosti sarati na grafikonu (procenti, ime kategorije i serije...).

4-80 Dodaci grafikona

4.6.2.3 Podloga grafikona i legende (Legend)

Boju pologe grafikona i legene moemo promjeniti tako to demo vostrukim klikom lijevog mia

kliknuti na poruje grafikona kojem elimo a promjenimo pologu, gje demo obiti paletu boja u

kojoj biramo eljenu boju.Isto vai i za poruje legene.

4-81 Promjena podloge grafikona


60/70


61/70


61

4-84 Promjena teksta u grafikonu


62/70


62

4.7 Priprema izlaznih poeavanja4.7.1 Poeavanja ranog lista4.7.1.1 Promjena margina radnog lista

Poeavanjem margina, zapravo poeavamo koliko de poaci biti ovojeni o lijeve, esne, gornje i

donje strane radnog lista. Margine poeavamo u meniju File-Page Setup, pa na kartici Margins.Na

istom mjestu moemo poesiti i margine zaglavlja i ponoja.

4-85 Poeavanje margina

4.7.1.2 Promjena orijentacije i veliine papira ranog lista

Promjenom orijentacije radnog lista, zapravo oreujemo a li de namradni list stajati uspravno ili

vooravno (Portret ili Pejza).Promjenom veliine papira ranog lista, smanjujemo ili povedavamo

rani list u onosu na normalnu veliinu papira. Obe izmjene poeavamo u meniju File-Page Setup,

pa na kartici Page.


63/70


63

4-86 Poeavanje orijentacije i veliine ranog lista

4.7.1.3 Poeavanje saraja za oreenu stranu ranog lista

esto nam se eava a nam saraj na ranoj stranici ne moe stati na jenu stranu, ved io prelazi

i na drugu.Pore poeavanja veliine rane stranice u onosu na normalnu veliinu, imamo i opciju

a oreimo broj strane ili stranica (po visini i irini) na koju de se ispisati tekst.

Ove izmjene poeavamo u meniju File-Page Setup, pa na kartici Page.

4-87 Poeavanje veliine ranog lista po broju stranica

4.7.1.4 Doavanje, izmjena i brisanje teksta u zaglavlju i ponoju

Zaglavlje i ponoje je tekst kojim se opisuje neto (naziv firme, logo, br.telefona i sl.), a ispisuju se uvrhu, onosno ponoju stranice.Moemo imati samo jeno zaglavlje i ponoje po ranoj stranici.

Zaglavlje i ponoje moemo poesiti u meniju View-Header and Footer, ito to demo izabrati neki

o ponuenih tekstova ili napraviti vlastiti tekstza zaglavlje i ponoje.


64/70


65/70


65

4.7.2 Pregle i tampanjetampanje je uvijek bitan io posla. Veoma je vano a alati u Excel-u uine a va okument izglea

lijepo isto tako kao i na monitoru. Prije svakog tampanja okumenta poeljno je pregleati

dokument.

4.7.2.1 Pregled i provjera radne stranice

Uvijek provjerite posao koji ste izveli na ranim listovima prije nego to ranu knjigu poaljete

nekome. Softver ne razumije to ste vi nekim postupkom u vaem ranom listu eljeli postidi.

Unesete li pogrene poatke, isto takve poatke dete obiti na izlazu. Metoa je poznato po

nazivom GIGO (garbage in garbage out) preveeno znaci smede u smede van. Uvijek provjeritepravopisne greke kao i grube provjere izrauna kako bi ste bili sigurni a je to ono to ste eljeli

dobiti.

4.7.2.2 Ukljuivanje/iskljuivanje linija rane povrine

Ukljuivanje i iskljuivanje linija rane povrine kontroliemou File-Page Setup, gdje na kartici Sheet

ekiramo opciju Gridlines.

4-90 Ukljuivanje/iskljuivanje linija rane povrine


66/70


66

4-91 Ukljuenprikaz linija na ranoj povrini

4-92 Iskljuenprikaz linija na ranoj povrini

Kontrola ispisa naslova redova i kolona

Ispis naslova redova i kolona ukljuujemo u meniju File-Page Setup, gdje na kartici Sheetekiramo

opciju Row and column heading

4-93 Ukljuen prikaz naslova redova i kolona

4.7.2.3 Upotreba automatskog ispisa naslova redova i kolona na svim stranicama

Automatski ispis naslova redova i kolona biramo u meniju File-Page Setup, gdje na kartici Sheet

imamo opciju Print title kod koje izaberemo opseg naslova koji de se ponavljati.


67/70


67

4-94 Opseg naslova koji se ponavlja

4.7.2.4 Pregle prije tampanja

Pregle okumenta vrimo tako to koristimo opciju Print previewu meniju File, iliPrint Preview

opciju u alatima.Tu se moe jasnovidjeti okument prije tampanja, ili se mogu podesiti margine ili

netodrugo.

Excel 2007

Opcije poeavanja zaglavlja i ponoja u Excel-u 2007, se vri preko kartice Insertna

glavnoj traci, te izborom ikonice Header&Footer iz grupe komandi Text:


68/70


68

4-95 Pregle prije tampanja

4.7.2.5 tampanje oreenog opsega delija, stranice, okumenta, broja stranica

Ako elimo a sa stranice tampamo samo jean oreeni io selektujemo taj io i opcijom Set print

areakoja se nalazi u meniju File - Print Area automatski izolujemo taj dio teksta (Clear print area-

ponitavanje izolovanog teksta).

Slika 4-96 Oreivanje opsega tampanja


69/70


69

Ako koristimo tampanje irektno iz alatne trake(toolbar), okument de biti otampan bez ikakvog

upita, a ako tampamo iz menija File - Print, moemo izabrati neke o opcija:

Broj kopijaNumber of copies

Opseg tampanja, sve ili oreene stranice (Allili Pages From-To)

tampanje samo selektovanog dijelaSelection

tampanje aktivne stranice Active sheet

Excel 2007

Print Preview opcija u Excel-u 2007 se dobija klikom na Office dugme (u gornjem lijevom uglu

Excel dokumenta), pa na opciju Print, te na komandu PrintPreview:

Excel 2007

Opseg printanja se u Excel-u 2007 poeava preko kartice PageLayout, i preko komande Print

Area:


70/70


tampanje cijele rane knjige Entire Workbook

4-97 Opcijetampanja

Excel 2007

tampanje se pokrede preko Office ugmeta u gornjem lijevom uglu Excel prozora, pa klik na

komandu Print, i izborom prve opcije o ponuenih kao na slici:

ecdl modul 4 - proracunske tablice

Documents