S M A L E FE

KTPHANES Sra No Konu No Tarih Fiyat

J

KLTR BAKANLII YAYINLARI: 1070

EDEBIYATIMIZDAKI DN, TASAVVUFI VE HKMETL MANZUM SZLERDEN BR DEMET

H azrlayan Fethi H.

GZLER

KAYNAK ESERLER DZS: 32

Kapak Dzeni:

NSZ

ISBN 975-17-0423-5 Kltr Bakanl, 1989

Deerli edebiyat H. Fethi Gzler'in hazrlad "Edebiyatmzdaki Dini, Tasavvufi ve Hikmetli Manzum Szlerden Bir Demet" adl eseri, manevi deerlerle ilgili ok gzel ve orijinal szlerden meydana gelmi bulunmaktadr. Eserde yerini bulan "hikmetli" szler, hem dinlendirici, hem de yol gsterici niteliktedir. Hikmeti bugnk Trkemizle "bt'gelik" diye ifade edebiliriz. Bilgeliin znde doruluk ve gerek vardr. Eskiler felsefeye nhubb-l-hikmet" (bilgelik sevgisi) demilerdir. Elimizdeki eserde bulunan, manzum olarak ifade edilmi hik-

metli szler, insan dndrc ve isabetli hkme gtrc niteliktedir.Bunlarn bazlar ataszlerini hatrlatmakta, bazdan ktlkleri yermekte, bazlar ise insan uyarmaktadr. Bu eserde insan ve varlk hakknda ince manal bulular da oktur. Eserdeki baz msralar, anlamazlklarnOnay: 16.3.1989 tarih ve 928.4.3.-1054 say Birinci bask Bask sayn: 2000 Semih Ofset- ANKARA

zmnde kar taraf ikna iin kullanmak mmkndr. Eserin muhteva bakmndan eitici ve iyiyi sevdirici nitelii de vardn Eser bu niteliiyle cemiyetimizin ahlak deerlerinin korunmas iin yararldr. Elimizdeki eserde hayatin nasl deerlendirileceini ve olaylar karsnda nasl davranlacan telkin eden ifadelerde vardr. Manzum szlerin bazdan Allah', Ahiret'i ve lm hatrlatarak insann gnln sonsuza ac nitelikler tamaktadr. Bylece eserde inanc, glendirici msralar okuyarak ferahlamak da mmkndr. Ayrca bu eser, eski ve yeni birok airimizin hikmetli ifadelerini bir araya getirerek (yz altm air -sekiz yz altm drt manzum sz) kltr tarihimize zenginlik katmtr. H. Fethi Gzler'in aklamalan ve mbalaaya varmayan hkmleri eserin nemini arttrmtr. Bu eserden ok kiinin zevk alacan ve oklannn da manzum szleri ezberleyerek kendilerine dstur kabul edeceklerini kuvvetle tahmin ediyorum.Prof.Dr. brahim Agh UBUKU

V

NDEKLER NSZ: Prof. Dr. brahim Agh ubuku____._ _________ V _ Abdullah Satoh..........*............................-______........... 1 Abdulhak Hmit Tarhan.....________._ _..........._ _......____ 1 _ _ Abdlhak Molla.....................................................___....... 2 Adn-II. Bayezd.................................................................. 3 Abi .....^..............~.....................^................................ 3 AhmedFakih....................................................................... 4 Ahmet Tufan entrk...........u...........^................................ 5 Ahmet Paa......................................................................... 6 Ahmed..........____.^.........^.............................................. 6 li ............................______......____.............................. 7 li Bey..................................._._______.................-.. 7 AliEmirt................................^....................................... 8 Ali Kemal Balkanl...___^...^L^................___................ 9 Ali Rza opur.......................^,........,..,........................... 9 Andelib (Faik Esat).....___^.^...^_____________10 Arif Nihat Asya......;..........,............................................10 Arf Ahmet Paa....^..............^^.^........^^..................... 11 k smet.................................MTOOT ............................1 2 . k Kemal Blbl________................._____m.__w-M.... 12 k Paa.......................................h.................................... 13 k Stk Baba (Pervane)..........*.........................!.. 14 AyetuUah Bey (Mehmet).........^...........................................15 Ayhan nal....................M........................^................. 15 Ayn........................rt*.^________.._____..........L. 16 Aziz Mahmud Hday..................^..-.....,........^.................... 17 Azmi Gle......................................................................18 Bkt ......................^w.................____^.....................19 Bedri Grsoy..................^M.......m..MTO..........w..............21 Bekir Stk Erdoan....................^...w...^...................^. 22 Beli..............................._______..Mfr...........................23 VII

Bursal Talib..........................................----------------"'2A Cafer Ayan Bey........................................................................ 24 Cem Sultan.........................................................................26 Cemal............................................................-........27 Cenb (Ahmet Paa)..................................................... 27 Cinn...................................................................^...27 Cevdet Aslangl...;..............................................................28 Cevdet Paa (Ahmet)...................................^p........ 28 Cokun Ertepnar...T.......................................................... 28 elebizade Asm................................................................. 29 Dertli..................................................................................30 Diyarbakrl Sad Paa.........................................................32 Edirneli Nazmi ................................................................... 33 Emrah ^.............................................................................33 Enderun! (Enderunlu) Fazl................................................. 34 Enderun (Enderunlu) Vasf................................................. 35 Enver Tuncalp................................................................... 36 Erzurumlu brahim Hakk.................................................... 37 Eref-.......................................................37 Erefolu Rum......................... 38 Fam......................40 Fan ____._......_................___........................................40 Faruk Nafiz amhbel...................................................... 41 Fazl Ahmet Ayka................................................................42 Fehim (Mustafa elebi).........................................^^.........42 FeridKam...............____.......................................44 Fign....................................................................................... 45 Firk (Abdurrahman elebi)......................................,.. 46 Fuzl.......................................................................46 Gevher..................................................................... 48 Hac Bayram- Veli...................................................48 Halil Soyuer.............................................................. 49

Hasan Kaya Mniolu_____............................................50VIII

Haim_________ ___________________51 Hamet.....................................................51 Hatem..52 Hayl..53 Hzraazde Sad ......................................................54 Hseyin Suad Yalitt..............................................55 bn-i Kemal (Kemalpaazde).....................................56 brahim Agh ubuku.57 brahim Minnetolu ...................................................... 58 smail Hakk Ylanhol..58 zzed Molla (Keecizde)............................................................. 59 Km (Ahmet elebi).....61 Karacaolan.................................................................................61 Ktib (Rum) (eydi Ali Reis)...................................62 Kisb...............64 Ledr..64 Leskofal Galib...............................71 Levn73 Makl..74 Mehmet Akif Ersoy..74 Mehmet akrta.........................................77 Mehmet Rasim Ertr.....................77 Mevln...................,........ 78 Mezk..79 Mir't ..._ _80 Mithat Cemal Kumay.......w-........**.....____........... 81 MoluluReva!..........................&.............;........................82 Muallim Na..^^^.......^.^......-.*^......^. ............................................................................................ 83. Mucurlu Kmil Bozda.....w,...m^...TO.TO..^4i... 85 Muhibb (Kanun Sultan Sleyman)......................................... 86 Muhsin lyas Suba.................................................................... 88 Musa Kzm Paa.____..........................................___

__________________89 Mustafa Edip Bey............................,. Kazaya kimseler raz deildir, razyz derler. 59

58

2 ,0$fr Mehurdur ki fsk ile olmaz cihan harb 5 Eyler an mdahene-i li man harb. (Mehurdur, gnah ileyerek, uygunsuz yollara saparak dnya harap olmaz; onu harap eden limlerin dalkavukluudur.) 3 Kendi kendin merdm- atezeban ifna eder. (Sz dokunakl insan, kendi kendiniyok eder.) 4 Kendi aybn bilmedir ancak hner. 5 Bir gn aranr, elde heman bir hner olsun. 6 Evinin haline bak devlete tariz eyle. 7 Akil oldur ki ede dmanm kendine dost. 8 Tabib-i hzk- bul da ilc sonra ara, Bir gn bulur elbet arayan derdine derman. 9 Bir mevsim-i baharna geldik ki lemin Blbl ham, havz tehi, glistan harab. (Dnyann yle bir bahar mevsimine geldik ki, blbl susmu, havuz bo, gl bahesi harap olmu.) 10 Nhuda Nuh ise bin ketiye. (Gemici Nuh ise bin gemiye.) 11 Malini ihrak- binnar etmedir keyf-i dhan. (Ttn keyfi, maln atee atp yakmaktr,) 12 Kimse km alm deil, ya km lem kimdedir? Kelimeler - deyimler:Rzigr Zaman, devir. Fsk: Gnah ileme. Dinin yasak ettii eyleri yapma.

Mdalene-iliman: Alimlerin dalkavukluu. Merdm- atezeban: Sz dokunakl, ate gibi yakc insan. fna etmek: Yok etmek. Tariz eylemek: Satamak, talamak, tenkid etmek. Tabib-i nzik: Usta doktor, uzman. Ham: Susmu. Tehi: Bo. Glistan: Gl bahesi. Nhuda: Gemici. Keti: Gemi. hrak- binnar: nsan diri diri atee atp yakma. Keyf-i dhan: Ttn keyfi. Km almak: Bir eyden istediini ve umduunu elde etmek.

dir.j.

KM (AHMET ELEB) (? 1579): Edirne'de domutur. lm stanbul'dadr.. Dvn airi1

Gle g ettiremez, bos yere blbl inler: Varak- mihr vefay kim okur, kim dinler? (Blbl, sesini gle iittiremez, bo yere inler... Sevgi ve sznde durma (ballk) mektubunu lam okur, kim dinler?) KARACAOLAN (1606 ? -1679/1689?): Nerede doduu kesin olarak bilinmiyor. Anadolu'nun gney illerinde .yetimitir. Dvn Edebiyat etkisinde kalmam ve aruzla tek msra yazmamtr. iirlerinde tabiat sevgisini ve ak temasn ilemitir. Koma ve semaileri ile tannmtr. 1 Mecliste arif ol kelm dinle l iki sylerse sen birin syle. (Bir mecliste bilgili ve anlayl hareket et, sylenenleri iyi dinle. El iki sylyorsa sen bir syle, fazla konuma) 2 Sen iyilik et de o zayi olmaz Darlnca baa kakc olma. 3 Sevenin ok olur, maln ok ise Zrt isen seni deli ederler. 61

60

4 Olursa olmaza srrn diyen Boz bulank suya akm gibidir. 5 Seni bir meceliste hacil drr Ktlerle konup gc olma. 6 Trnan var ise ban ka Kimseden kimseye vefa yo imi 7 Karaca-Olan der dnyaya gelmeden Ben usandm el iine yelmeden. Gurbet ilde padiahlk srmeden Vatannda zrt olmak ye imi. 8 ^P Nicelerin gelmez yola gnderdi: Bir ayrlk, bir yoksulluk, bir lm. Kelimeler deyimler:Arif. Bilen, bilgi sahibi. Kelm: Sz, lkrd. Zayi olmak Kaybolmak, elden kmak. Baa kakc olmak: Yaplan bir iyilii yze vurarak birini incitmek, gcendirmek. Zrt :Yoksul, paras olmayan. Olura olmaza srrn amak: Tanmadn rastgele ahslara gizli dertlerini, sylenmesi gerekli olmayan olaylar sylemek. Hacil drmek: Utandrmak. Konmak: Yolculukta geceyi geirmek iin bir yere inmek, bir yere konuk olmak. Gc olmak: O kii ile birlikte dolamak, yer yer gezmek. Yelmek; Tela dmek. Yeimi: Daha iyi, daha stn imi. Gelmez yola gndermek: lme yollamak.

Muhit, Mir'at-l Memalik (lkelerin Aynas). Bu eserde Hind seferinde bandan geenler anlatlr. Bu eserde ayrca iirlerinden de paralar bulunur. Mir'at- Kinat (Kainatn Aynas). 1 Olacak nesne olur r-u nr, Gerek sen gnln gen tut gerek dar. (Sen gnln ister genitut ister dar, olacak ey mutlaka olur.) 2 4> Afitab doa devlet gnei bir gn ola Hak teal kulunu kahr ile daim klmaz. (Bir gn olur devlet gnei muhakkak doar. Allah kulunu devaml olarak keder (eziyet) iinde brakmaz.) 3 Muhakkak her zorluun bir kolayl vardr Gnln ho tut ki bu Allah kelmdr. 4 A Bir para ekmee kanaat eden kii en byk kiidir Onun ii, btn lem padiahlarnnkinden daha iyidir 5 Kadrim her giz bilir mi demin Kermu serdin ekmeyenler lemin. (Dnyann ac ve tatl olaylarm yaamayan (Dnyada iyilik ve ktlkgrmeyenler), insann deerini asla bilemez.) 6 Ey Ktib cihanda nedir ektiin elem Grdn uymad zemane sen uy zemaneye. Kelimeler - deyimler:r-u nr (arnaar): ster istemez, mutlaka. Gen: Geni. Afitab: Gne Kahr: Zorlama. Zorla bir i yaptrma. Fazla kederlenme. _ Hak teal: Allah. Kelm: Sz, lakrd. Zemane: Devir. imdiki zaman. Kermu serd (Germ 0 serd): Aa, tatl.

KTB (RM) (SEYD AL RES) (14987-1562): Mehur Osmanl Amirali. Kanun Sultan Sleyman tarafndan Kaptan- Deryala getirilmi olan eydi Ali Reis Barbaros ocandan yetimi bir denizciydi. Onun mehur Hind Seferi byk tehlikelerle ve arpmalarla tam yl yedi ay srmtr. eydi Ali Reis ayn zamanda matematik bilgini, edip ve airdi. iirlerinde (Ktib) mahlasm kullanrd. Eserleri: 62

63

KSB (? -1640): Asl ad Mehmet'tir. Hem dvn airi hem de mverrihtir. Tertibedilmi bir dvn vardr. 1 lemin zevki itidaldedir, (ll olmadadr) LEDR fys 1 j^ Nadan e sohbet etmek gtr bilene, r\ ~ nk nadan ne gelirse syler diline. 2 .* Ey felek, ltfn eer chil nadana ise 7 ^* Ben dahi pek o kadar kil dn deilim. (Ey felek, iyiliin eer cahil ve terbiyesize ise, ben de o kadar akll ve bilici deilim.) 3 Susuz deirmenlerin ne ile dner ark? Kerem etmeyen beyin fakirden nedir fark? (Suyu olmayan deirmenlerin arla ne e dner? Cmertlik etmeyip iyilikte bulunmayan beyinfadrdenfark nedir?) 4 Hemdem bulunur, yr- vefdar ele gemez. {Arkada bulunur; vefal, sevgi ve dostluunu unutmayan dost elegemez.) 5 * K. Her gece kadr olsa kadrin kadri olmazd eha, 7 * Her hacer cevher olayd cevher etmezdi beha. (Ey hkmdar, her gece Kadir Gecesi olsayd, Kadir Gecesinin deeri olmazd; her ta deerli ss ta olsayd, deerli ss tann hibir deeri kalmazd.)Ledr, airi belli olmayan "iir" demektir. Bir iirin, bazen u veya bu aire ait olduu zerinde tereddt hasd olduu takdirde, o iir de ledr olarak kabul edilmitir. Her iirin bir airi elbette vardr. Ledr olarak kabul edilen iirlerin airlerini bulmak, geni bir aratrmaya baldr. Byle bir aratrma yaplsa birok iirin sahibi meydana kabilir. Ledr sz yerine bugn "anonim" kelimesi kullanlmaktadr.

6 Ycelir sanmaynz kimseyi servetle sakn, Boyayan gzleri onun ancak bir anlk ssdr. 7 Sylemekten sz uzar artar demek, Syleyenden dinleyen arif gerek. 8 Fukara kalbini yapmak da ibdet saylr. 9 Br olma kimseye, mmknse yr ol. 10 Sev seni seveni, hk ile yeksan olsa da, Sevme seni sevmeyeni, Msr'a sultan olsa da. 11 Gnl yapmak hallim, Kabe bnyd etmeden yedir, Dil-i mahzunu detmek kul zd etmeden yedir. (Dostum, gnl yapmak Kabe yapmaktan stndr. Mahzun gnl neelendirmek, kulu hrriyetine kavuturmaktan stndr.) 12 ^ insanolu hilebazdr kimse bilmez fendini Her kime iyilik edersen sakla ondan kendini. 13 A" kble zeval erse, ne var sende keml var, Marr- keml olma ki ardnda zeval var. (tyi talihin sona erse, sen yine olgun bir insansn. Ancak mkemmel bir insan olduun iin bu zelliinle sakn vnp bykle kaplma, dn ki, ardnda yokluk vardr.) %* Nmerde deil merde Huda etmeye muhta. 15 < > Ey birader dinle pendim varsa mln sakla pek, s Dmana kalsn kalrsa, dosta muhta olma tek. 16 'Mr Ne kadar ayi olsa da sann kibeti iki tatr niann.

?

64

65

17 Esfl paye ihraz eylemekle i'til bulmaz. (Pek alak ve baya olanlar, mevki kazanmaklaykselemez.) 18 r Olacak bir kiinin baht kavi tlii yr, * Kehlesi dhi mahallinde ann ie yarar. (Bir insann baht kuvvetti ve talihi yardmc olursa biti bile yerinde ie yarar.) 19 Halka gadr eyleyenin akbeti hayr olmaz, Kendi bulmazsa da bir gn olur evld bulur. (Halka hakszlk yapan kiinin sonu iyi olmaz. Yapt hakszln karln grmeyebilir amma bir gn olur bunun cezasn olu eker.) 20 eh,bakma her zaife^merd isen merdne bak. Bir kannca-i dilvere,eh rne bak. (Ey hkmdar, eer merd ve yiit isen, zayf ve gsz olanlara bakma, onlarla urama. Kendin gibi yiit ve gl olanlarla ura. Ey hkmdar, sen kk fakat cesur bir karncann kklne bakma, onu bir aslan gibi gr.) 21 ^ Heman kendin sanr mihnette herkes itikadnca, Felek derler buna, bir kimsenin dnmez muradnca. (Herkes inanna gre kendini sknt ve dert iinde sanr. Buna felek derler, bir kiinin isteine gre dnmez.) 22 Kabiliyyet dad- Hak'tr, herkese olmaz nasb, Sad hezar terbiye etsen bed-asl olmaz edib. (Kabiliyet Allah vergisidir, herkese nasip olmaz. Yz bin kere terbiye etsen asl kt olan kii terbiyeli hale gelemez.) 23 Ah eyledike ksa dilimden siyah dd, Smbl grr bamda an dide-i hasd.

(Ah eyledike dilimden siyah duman ksa, kskancn gz onu bamda bir smbl gibi grr.) 24 j- eb-i yelday mneccimle muvakkit ne bilir? y Mptely gama sor kim geceler ka saat? (Yn en uzun gecesini falayla vakti belirleyen kii ne bilir? Gecelerin ka saat olduunu dert ve tasa iinde olana sor.) 25 Ruzedarm diyerek suretin ekitmisin: Zahid, syle, bu turu ne bu perhiz nedir? (Oruluyum diyerek yzn ekitmisin: Ey kaba sofu, syle bu ters davran niye?) 26 A? Buna kim lem-i imkn derler, Bunda olmaz deme, olmaz olmaz. 27 Etmez kerim olanlar bab- ricay mesdud. (Cmert ve ulu olanlar rica kapsn kapal tutmazlar.) 28 $>, Klahm sat da harceyle, mdahin olma bir ferde Cihanda kelle sa olsun, klah eksik deil merde. 29 ^ 7r ah agh gerektir ahvle / Vkelya kalrsa vay hle!... (Hkmdar, memleketin durumuyla ilgilenmeli, her eyden haberli olmaldr, ilgilenme ii bakanlara kalrsa iler ktye gider.) 30 Kendisi muhtac- himmet bir dede, Nerde kald gayriye himmet ede!. (Kendisi yardma muhta bir dede iken, bakalarna yardmc olmas dnlemez.) 31 Hilf- merebimdir derdi ser vermek ahibbaya. (Dostlaraskntm amak tabiatma aykrdr.)

66

67

32 2^ Geme nmerd kprsnden, ko aparsn su seni! Yatma tilki glgesinde, ko yesin aslan seni! 33 fa. Zalimin rite-i amalini bir h keser, Mni-i rzk olann rzkn Allah keser. (Zulmedici bir kiinin isteklerinin ban bir ah keser; rzka engel olann rzkn Allah keser.) 34 Sena Ue amin* hep ekbir-i eslf. (Bizden nce yaam olan ulular hep cmertlikle anlr.) 35 Mtefavit olur elbette ukl, Meveretle bilinir her makl. (Akllar, elbette farkl olur; akla yakn, akla uygun her ey danmakla bilinir.) 36 Edeb bir t imi nr-i Hda'dan: Giy ol tac da kurtul her beldan. (Terbiye, Allah'n ndan bir ta imi. O tac giy, her beldan kurtul) 37 ^P Ekmeyen bimedi bu mezraada velhasl, Kime lzm ise ekmek ana lzm ekmek. (Ksacas bu tarlada (dnya) ekmeyen mahsl elde edemedi; kime ekmek gerekli ise tarlaya bir eyler ekmesi gerekir.) 38 ntizam- lemin kanunudur mevt hayat. (lm ve hayat, dnyann intizam kanunudur.) A* Kazara bir sapan ta, Bir altn kseyi krsa, Ne tan deeri artar, Ne deerden der kse.

40 }- lmezlii bakasnda arama, Sevmek inanmaktr Allah'a. mrmz zlen bir yumak, Ki sarlmayacak bir daha. 41 Kebkebi mismra tebdil eyliyen Perverdigr ( ) Lne-i murg- garibi kul ykar Allah yapar. (Demir enseri iviye deitiren Allah'tr, garip kuun yuvasn kul ykar, Allah yapar.) 42 Mr- sermddeye Rabb'm gne gstermesn. (Uyumu, donmu olan ylana Allah 'im gne gstermesin.) 43 & Hyhy- ehl-i dnya bitmeden dnya biter. -(Dnya insanlarnn sonusuz abalan bitmeden dnya biter.) 44 A Gl- ter sonra gelir glene, evvel hs fr. (Gl bahesine nce al rp, sonra taze gl gelir.) 45 Gnller hasta, hatrlar ikeste bir zamandr bu. Kelimeler - deyimler:Ndn: Bilmez, cahil, kaba, nobran. Terbiyesiz. Dn: Bilen. Kerem: Cmertlik, el akl. yilik. Hemdem: Sk fk arkada. Yflr- vefadan Sevgi ve dostluunu unutmayan. Kebkeb, asl kevkebtir. Demir enser, mh. Mismar, ivi. Efsane yledir: Padiahn biri, bir demirciyi arp gn zarfnda ordusunun btn atlarna yetecek kadar kebkebin hazrlanmasn ister. Halbuki gn iinde yaplacak bir i deildir. Bu yzden dkknm kapayp evine ekilir ve lmn beklemeye balar. nk hkmdar, istenenlerin gn iinde bitmemesi halinde kafasn keseceini de duyurmutur. gn sonunda bir sabah dkknnn kepengi vurulmaya balar. Demirci sonunun geldiini zanneder. Halbuki i dnd gibi deildir. Padiah lmtr, tabutuna mhlanmak zere mismar istenmektedir. air bu beyti, bu olay dnerek yazmtr.

68

69

Kadir Gecesi: Kymet, eref ve stnlk gecesi. Kur'an- Kerm'in indirildii gece. Kadir (kadr): Deer. tibar. Hacer: Ta. Cevher Deerli ss ta. Br olmak: Yk olmaz. Yr olmak: Yardma olmak. Hk ile yeksan olmak.: Yerle bir yklmak, lmek. Haiti: Samim dost. Bnyd etmek: Yapmak, ina etmek. Dil-i mahzun: Mahzun gnl. detmek: Neelendirmek, sevindirmek. Azad etmek: Serbest brakmak. Hilebaz: Hileci, aldatc. Fend: Hile, dek. kbl: yi talih, mutluluk. Halin iyi olmas. Zeval olmak: Sona ermek, arkas kesilmek, yok olmak. Kemal: Olgunluk, tamlk. Marur- kemal olmamak: Olgunluuylavnmemek. Nmerd: Alak. Huda: Allah. Pend: Nasihat, t. ayi: Yaylm, duyulmu. San: hret, n. Akbet: Nihayet, son, sonunda. Nian: Almet, iz, belirti. Esfil: Pek alak ve baya olanlar. Paye ihraz eylemek: Mevki, derece kazanmak. til bulmak: Ykselmek. Kehle: Kt. Gadn Hakszlk. Vefaszlk. eh: ah, hkmdar, padiah. Merdne: Ere, erkee yakr surette. Yiite, erkeke. Karnca-i dilven Cesur krnca. rne: Aslana yakr ekilde, aslanca, aslan gibi. Dad- Hak: Allah vergisi. Sad hezan Yz bin kere. Bed-asl: Asl kt. Dd: Duman. Dide-i hasd: Kskancn gz. eb-i yelda: Yln en uzun gecesi (22 Aralk). Mneccim: Fala. Yldzlarn durumundan hkmler karr. Muvakkit: Vakti tayin eden, belirleyen kii. Mbtel: Bir eye tutkun, tutulmu. Gam: Dert, tasa.

Ruzedan Orulu. Zahidi: Kaba sofu. Suret: Yz, ehre. lem-i imkn: mn lemi, dnyas. Bab- rica: Rica kaps. Mesdud: Kapanm, kapal. Mdahin: Yze glen, dalkavuk. Agh: Haberli, uyank. Muhtac- himmet: Yardma muhta. Gayr Baka. Dier. Hilf- mereb: Huya, tabiata aykr. Derd-i ser vermek: Skntm sylemek, amak. Ahibba: Dostlar. Ko: Brak. Aparmak: Gtrmek. Rite-i amal: steklerin ba. Mni-i rzk: Rzka, aza engel. Seha: Saha, el akl, cmertlik. Ekbir-i eslf: nce yaam olan ulular. Mtefavit: Farkl. Ukl: Akllar. Meveret: Danma. Makl: Akla yakn, akla uygun. Nur-i Hd: Allah'n nuru, . Mezraa: Tarla. tntizam- lem: Dnyann intizam. Mevt hayat: lm ve hayat. Kebkeb: Demir enser, mh. Mismn ivi Perverdign Allah. Lne-i murg: Ku yuvas. Mr- sermdde: Uyumu, donmu ylan. Hyhuy- ehl-i dnya: Dnya insanlarnn sonusuz abalan. Gl- ter: Taze gl. Hs hn al rp. Hatn Kalp, duygu. Sayg. ikest: Krk.

LESKOFALI GALP (1828 -1867): Asl ad Mustafa Galip'tir. Leskofa'da doduu iin bu adla anlr olmutur. Tanzimat'tan sonraki dvn airleri arasnda her ynden ileri bir seviye gsterir. zellikle dil ve ruh bakmndan iirlerinde bir mkemmeliyet grlr. Nmk Keml'in zerindeki etkisi derin olmutur. Dvn, lmnden sonra bnl Emin 70 71

Mahmut Keml naFn almasyle yaymlanmtr: Leskofal Galib Dvn, 1917. 1 Kendini bilmeyen dem gibi ndn olmaz. 2 Mlk-i dnya kimseye mal olmam olmaz yine. 3 .4. Zeh(i)rdir kil isen ulma meye ftde ^ ^r-f**"^ "Olayma "leyim" bir yazlr imlda. (Akll isen ikiye dkn olma, iki zehirdir. mlda, olaymla, leyim bir yazdr.) 4 *; Mbtel-y ak olan elbette cnmn arar Byledir kann- Hak, derd ehli dermann arar. (Aka tutulmu olan kii elbette sevgilisini arar. Allah'n kanunu byledir: derdi olan kii dermann arar.) 5 Hazer et suret-i haktan grnen btldan. (nanm grnen inanc olmayan kiiden sakn.) 6 Akil oldur ki, geer eyyam hsn-i hlle Eylemez sermest kendin ne'e-i ikblle. (Akll kii odur ki, gnleri iyi davranlarla geer;ykselme arzusunun verdii keyifle kendini sarho etmez.) 7 j&r Menzil-i maksuda varmaz kimse hi ihmalle. t? (Kimse, ihmal gstererek istedii yere varamaz.) 8 Ehl-i dil sohbet-i n-cins ile dn olmaz Bezm-i cehhl gibi arife zindan olmaz. (Gnl adam cinsi bozuklarn sohbetiyle sevinip keyiflenemez; bilgili kiiye chiller meclisi gibi zindan olmaz.) Kelimeler - deyimler:Mlk-i dnya: Dnyaya ait her trl mal. Mey: arap, iki.

ftde: Dkn. Mbtel-y ak: Aka tutulmu. Cflnn: Sevgili. Tas. Vcud-i mutlak. Hazer etmek: Saknmak, ekinmek. Suret-i hak: nanm grnen. Btd: nana olmayan, rk. Doru ve geree kar. Akil: Akll. Eyyam: Gnler. Hsn-i hl: yi davran. Sermest: Sarho. Ne'e-i ikbl: Ykselme arzusunun verdii keyif. Menzil-i maksud: stedii yer, konak, mesafe. Ehl-i dil: Gnl adam. Sohbet-i n-cins: Cinsi bozuklarla sohbet. dn: Sevinli, keyifli. Bezm-i cehhl: Cahiller meclisi. Arif: Bilen, bilgili.// Zindan: Pek karanlk, skntl yer.

JC

LEVN (7-1732): Edirne'de domutur. Asl ad Abdlcelil^dir. Ressam. Ayrca dvn ve halk tarz iirler de yazmtr. B&n tarz iirlerinde Nedim'e yaklaan bir hava vardr. Halkimrz iirlerinde daha orijinal olmay baarabilmitir. "Atalarszfj Destan" adl iiri tannmtr. 9^ 7* Bal tutan parman yalar demiler. 2 Byledir kaide dadan gelenler Bada olanlar kovar demiler. 3 Gne balk ile svanmaz ey d B-zeban olsa da bellidir kmil. 4 Hardan byk at var, attan da deve Deveden de byk fil var demiler. 5 Tut atalar szn kalbi selim ol Gnlden gnle yol var demiler. 73

72

Yrtc kularn olur mr az Bir tek ipte iki canbaz oynamaz. Kelimeler deyimler:Bal tutan parman yalan Bir insan ele ald veya kart bir iten az da olsa tur kar salar. Kaide: Kural, Ey dil: Ey gnl. B-zeban (bizeban): Dilsiz. Kmil: Olgun. Kemle ermi. Tam, eksiksiz. Han Eek. Selim: Sa, doru, salam, kusursuz.

6

MAKL (? -1602): kinci snf dvn airidir. Aaya aldmz beyti ile tannmta*. Makali! Tan'n- ddan ne gam erbab irfana Atarlar ta elbette diraht- meyvedar zre. (Makali, irfan sahiplerini dmann yermesi gam deildir; elbette tas meyveli aaca atarlar.) Kelimeler deyiler:Tan'n- d: Dmann yermesi. Erbab- irfan: rfan sahipleri. Diraht- meyvedan Meyveli, yemi veren aa.

MEHMET AKF ERSOY (1873 1936): pekli Tahir Efendi'nin oludur. stanbul'da domu ve burada lmtr. Kk yalarda kuvvetli br slm terbiyesi ald anlalyor. Akif, 1894'te Baytar Mektebini birincilikle bitirdikten sonra, baz vazifelerde bulunmutur. Ona gre edebiyat, ahlk ve itima faydaya dayanmaldr. Akif, sanatn toplumun emrine vermi ve grd gerekleri iirine aktarmay baarmtr. iirlerini yedi kitaptan -meydana gelen Safahat adl eserde toplamtr. 1 Hekim illar, olum, btn tesellidir l yiyip iyi olmak, o bir tecellidir.

2 Girmeden tefrika bir millete dman giremez Toplu vurmadka yrekler, onu top sindiremez. 3 mandr o cevher ki ilh ne byktr mansz olan pasl yrek sinede yktr, 4 Sahipsiz olan memleketin batmas haktr, Sen sahip olursan bu vatan batmayacaktr. 5 udur cihanda benim en beendiim meslek, Szm odun gibi olsun, hakikat olsun tek. 6 fe- Kadermi! yle mi? H bu sz deil doru! Beln istedin, Allah da verdi. Dorusu bu. 7 "Muallimim" diyen olmak gerektir imanl, Edebli, sonra liyakatli, soma vicdanl. 8 Oyuncak sanmayn! Ahlk- mill, ruh- milldir; Onun ifls en korkun lmdr; mevt-i kllidir. 9 Bu lem yle bir rya imi, yahut muvakkatmi... Evet ukbda anlarsn, ne mthi bir hakikatm! 10 ehamet dini, gayret dini ancak Mslmanlktr Hakik Mslmanlk en byk kahramanlktr. \\ Bin trl hakayk ki var, ondan haberin yok, eyle hocam kendini lim mi samrsm? 12 Ben sefaletten lrken seni skmazsa refah, Hak erenler buna umman ki desin eyvallah. \. tiyi karanlk grerek azmi brakmak, * Alak bir lm varsa, eminim budur ancak. 75

74

14 Ar Madem ki didinmez, edemez, uraamazsn; ksir-i beka isen, emin ol, yaayamazsn. 15 lh, en asl akvam alaltrsn istersen, Dilersen en zell ehasa izzetler verirsin sen. (Allah'm, sen soylu kavimleri istersen alaltrsn, dilersen en alak ahslara ycelikler verirsin.) 16 *$ Ye's yle bataktr ki, dersen boulursun, mmde sarl smsk, seyret ne olursun! 17 Kurursa bir gn o menba ne his kalr, ne hayat; Beka-y din ile ka'im beka-y cem'iyet. Kelimeler - deyimler:Tecelli: Allah'n iyiliine urama. Tefrika: Ayrlma, bozuma, nifak. lh (ilhi); Ey benim Allah'm. man: nanma, inan. slml kabul etme. H: Allah korusun, olmaya ki. Edebli: Terbiyeli. Liyakatli: Deerli. Ahlk- milli: Mill ahlk. Ruh- mill: Mill ruh, mill anlay. Mevt-i kll: Toptan lm. Muvakkat: Srekli olmayan, geici Ukb: br dnya, ahret. ehamet: Aklllkla birlikte olan yiitlik. Hakayk (hakaik): Gerekler. ti: Gelecek. Azm (azmi): Bir iteki engelleri yenme, ortadan kaldrma karan. Iksir-i beka: Ebedilik iksiri. lmszlk suyu. Akvam: Kavimler. Zelil: Alak, hor. Ehas: Kiiler, ahslar. zzet: Deer. Ycelik. Kudret, kuvvet. Ye's (yeis): mitsizlik. mit kesme. mitsizlikten doan karamsarlk. Beka-y din: Dinin kalc olmas, devam etmesi. Ka'im (kaim): Duran, srp giden. Beka-y cem'iyet: Toplumun devam, kalc olmas.

MEHMET AKIRTA (1918 -1 Kasm 1988): Edremid'in Avlunya bucana bal Karaaydn Maden kynde domutur. akrta, ilkokulu bitirir bitirmez hayata atlmtr. airlik aileden gelmektedir. Babas da bir saz airi idi. Onun yetimesinde naralt Dergisinin byk yarar olmutur. O, ok zaman Krolu gibi yiit, bazen Karacaolan gibi k, bazen de Yunus gibi mistik bir karakterdedir. Eserleri: akrta'dan Damlalar, Gndnm, Gndnmnden Sonra. 1 Ariftir diyorlar ile alana, Bin zahmet sonunda Hakk' bulana, Her esrar ayandr k olana, Sabrla, sebatla, z'an yetiir. 2 Dnyaya gelenler gidenlerden az, Seyreyle drt mevsim iinde bir yaz Araan binde bir arif bulunmaz, Mridler mridi Kur'an yetiir. Kelimeler - deyimler:Ayan: Ak, meydanda. Esrar: Gizlenen ve bilinmeyen eyler. Srlar. z'an: taat, dinlenme. Anlay. nan. Mrid: Doru yolu gsteren.

MEHMET RASM ERTR (1873-?): Edirnelidir.. Babas, Eski Cami mam Mehmet Tevfk Efendi'dir. Muhasebe memur ve mdrlklerinde bulunmutur. 1910 ylndan sonraki hayat hakknda hibir bilgimiz yoktur. 1 Gayrin maln gasp edip ibzale koyulmu Fahr eylese de bunda semahat bulunur mu? Bir yre ki her gn deilir niter-i gamla Lokman- zaman erse de kymet bulunur mu? Bir ah kim her gn tutar fk serser Bundan da messir dile halet bulunur mu? (Bakasnn malm zorla ele geirip esirgemeden harcamaya koyulmu olan, vnse de bunda cmerttik bulunur mu? 11

76

QI

Bir yara ki, her gn gamWba ile deilirse, zamann en usta hekimi yetise bile bunun W deeri bulunur mu? Bir ah ki, her gn ufuklar batan basa tutarsa, gnle bundan tesirli bir hal bulunur mu?) Kelimeler - deyimler: CGasb (gasp) etmek: Zorla ele geirmek. Faln vnme. Semahat: Cmertlik, el akl. Niten Cerrah ba, neter. Lokman- zaman: Zamann en usta doktoru. tk: Ufuklar. Sersen Batan baa. Dil: Gnl. Halet: Hal, durum.

MEVLN (1207-12735*. Mevln Celleddin Rum, Horasan'n Belh ehrinde domutur. Babas Bahaeddin Veled, annesi Mmine Hatun' dur. slm dnyasnn en byk mutasavvf sairidir, zbez Trke olduu halde eserlerini Farsa yazmtr. iirleri irad edici mahiyettedir. Fransz airi Maurice Barres der ki: "Mevln ndan bir defa nurlanan baka nur istemez." Eserleri: Divan- Kebir (Byk Divan, 40380 beyit), Mesnevi (6 cilt, 25700 beyit), Fihi M Fih, Mektbt (147 mektup), Meclis- Sab'a (yedi vaaz). 1 Ben miyim ben, sen misin sen, ben mi sen? Ben benim, sen sensin elbet sen de ben. Ey Hatemli yr, seninle bir houm, Sen mi bensin, ben n sen, ge pheden. (TUrkeletiren: feyzi Halc) 2 lmin btn ahkmn nefsinde bulursun, Bir lhza eer nefsine hkim olabilsen. Esrar aramak tozlu kitaplarda haivdir Kendinde bulursun onu ancak bulabilsen. (TUrkeletiren: M.C. Duru) 78

Nefis: 1- z varlk. 2- Beden istekleri. Ahkm: Emirler, bayraklar. Kanunlar. Esrar: Srlar. Gizlenen ve bilinmeyen eyler. Haiv: Fazla, gereksiz sz. Maksud: Meram olunan, dilenilen ey. Hell: Din bakmndan yasak olmayan ey. Haram olmayan. Makbul: Beenilen. Genel olarak istenilen, geen. Rzk: Yiyecek ey. Azk. hvan: Candan dostlar. Lfll olmak: Dilsiz olmak. Yad: Baka, yabana.

3 Dnyada da ahrette de mevcut tek O'dur, Her yerdeki, her yndeki mbud tek O'dur. Ba, bahe, iek, gne ve gk hepsi yalan Her szde ve mnadaki maksud tek O'dur. (Tere. M. nder - I.Y. Ouzcan) 4 Kul hell lokmayla gerek kul olur, Sonsuz lem ol kula makbul olur. 5 Nur ve erdem artran lokma hell, Durma kurtul, (A kazantan hisse al! 6 Tutsa toprak, olgun er, altn olur, Tutsa ham er altm, toprak bulur. (TUrkeletiren: Feyzi Halc) 7 Rzk onun, ekmek onundur, ev onun, mintan onun, Her beden, her ten onundur, gz onundur, can onun. Var evet bir ey daha, sz sylemem caz deil, Vakti var, ihvan gerek, meclis gerek, imkn onun. (TUrkeletiren: Feyzi Halc) Kelimeler deyimler:

MEZK (7-1675): Dvn airi.. Aadaki beyti ile tannmtr. Dvn edebiyatnn ikinci derecedeki airlerindendir.

79

1 -fe Sunar bir cam- meml bin tehi peymaneden sonra Felek ehl-i dili dild eder amma neden sonra!.. (Felek, bin bo kadehten sonra bir dolu kadeh sunarak gnl adamlarn sevindirir ama neden sonra!) Kelimeler - deyimler:Cam- meml: dolu kadeh. MleBo. Peymane: Byk kadeh, bardak. Ehl-i dil: Gnl adamlar. Dild: Gnl sevinli. Gnl ho. Dild etmek: Sevindirmek.

(Unutma ki, iinden alnan, mevkiinden olan birinin dostu olmaz. Byle bir durumda ilk nce dost olan kii senin yakana yapr.) Kelimeler - deyimler:Sbyan: ocuklar. Ksl: Uzat ptida: lk defa, en nce, ilkin.

MR'T (? - ?): 19. yzyln en baarl halk airlerindendir. Doum ve lm tarihleri belli deildir. iirlerinin bazlar zor anlalr niteliktedir. Hece vezni yannda aruzu da kullanmtr. iirlerinin ou zarif ve nkte bakmndan baarldr. 1 ubuu ya iken emek gerektir, Kkken yetiir sbyan demiler. 2 Ykseklerden uma dengin ara bul Yorgamna gre ayan ksl. 3 l az tutulmaz her sz duyma Bugnk iini yarna koyma. 4 Blbl koysalar altun kafese, Gine zler, ister vatan demiler. 5 A_. Neye gam ekersin hey koca sersem ^ Dertsiz ba m olur demiz madem. 6 Unutma ki dostu olmaz denin yt ptida dost alr yakan demiler.

MTHAT CEMAL KUNTAY (1885 - 1956): stanbul'da domu ve burada lmtr. Daha ok kahramanlk ve lirik iirleriyle tannmtr. En ok, vatan, kahramanlk, bayrak, tarih temalarm ilemitir. iirlerini Trk'n ehnamesinden adl eserde toplamtr. Baslm baka eserleri de vardr. 1 ^ lmez bu vatan, farz- muhal, lse de hatt, ekmez krenin srt o tbt- cesmi. (Bu vatan lmez, bir an iin -olmas imknsz ama-,lm olduunu dnelim: O takdirde o byk tabudu krenin srt ekemez.) 2 Yere hakkyle basarsan sana iddir yer; Doacak nura da hkimsin ayakdaysan eer! 3 Asnn yaamak hakkm vermez sana kimse; Sen asnm, stnde izin varsa, benimse. 4 Bayraklar bayrak yapan stndeki kandr, Toprak eer unnda len varsa vatandr. 5 Bir ey ele gemez erefin sde adndan, Sen ar brak, varsa haber ver kanadndan. 6 Yurdun ki byk nura babandan alktr, Ey Trk'n asl olu senin hakkn ktr.

80

81

7 Canmzdr, ac hissetmeyerek verdiimiz, arrsn, u asrlar sana anlatsa kimiz. Kelimeler - deyimler:Farz- muhal: Olmas mmkn olmayan bir eyi olacakm gibi dnme, kabul etme. Tbt- cesim: Byk tabut. Nn Aydnlk, k. parlaklk. Asl: Soylu.

^ MOLULU REVA (1803-1883): Halk airi. Kayseri'nin Molu kynde domutur. Asl ad Mustafa'dr. Hayatm hasr otu satarak veya bu ottan hasr veya sele rmek suretiyle geirmitir. Bu yzden olmaldr ki, iirlerinde kederi, mitsizlii ve fakirlii dile getirmitir. Haramdan ok korkan Reva'nin, hayat boyunca kursana tek haram lokma girmemitir. Ayrca haramn ktln tler halinde ocuklarna anlatmtr. Hayat ve iirlerim, Abdullah Satolu tarafndan hazrlanan (Halk airi Molulu Reva) adl eserde geni biimde bulabilirsiniz. 1 Haramlara elin srme kir olur, Yz karas insanlara r olur. Eri yoldan giden abuk yorulur, Sadklara dik yokular dz olur. 2 Nmertler krn arar haramda, Yazldr cmle esrar Kur'an'da, Doru yolu bulmak gerek cihanda, Doru yoldan giden yorulmaz imi. 3 Ey gnl aldanma fn cihna, Ana meyil veren cahiln olur. 4 r Czdan grseler itin boynunda, "Buyur ba sedire it aa" derler. ( )

^ Eer paran yoksa senin koynunda, "Defol git uradan kurbaa!" derler. 5 . Sen komunun tavuuna kaz deme, "A- ^ Verilen ksmete sakn az deme. Felket ehline "bu dert az" deme, Gelir bana, "Velteces-se-s*. Kelimeler deyimler:Haram: Kullanlmas dince yasaklanm, hell olmayan. Yz karas: Utanlacak bir durum. r olmak: Mahcup olmak, utanmak. Sadk: Birine iten bal. Doru, gerek. Nmert: Alak. Krn aramak: Kazancn elde etmek iin uramak. Cahilln: Cahiller. Velteces-se-s: "Birbirinizin sucunu aratrmayn". Sreni Hucurt'n 12. yeti.

MUALLM NACt (1850-1893): *3 ^* Asl ad mer'dir. Tanzimat Edebiyat'nn bata gelen air ve yazarlarndandr. Naci, sade dili mdafaa eder. iir hakkndaki gr, zamanna gre orijinaldir. Szl (Lgat- Naci) bugn bile deerini kaybetmemitir. iirleri u kitaplarda toplanmtr: Atepare, erare, Frzn, Demdeme... 1 Gna vermez harise lem-i imkn bahetsen. (Bir eye fazlasiyle dkn, tutkun olan tamahkr birine btn dnyay verseniz, usanmaz, bkmaz ve de doymaz.) 2 Hased o rinde ki asudedir mezarnda. (Mezarnda rahata kavumu olan rinde kskanlk duyulur.) 3 ^ Toplamp ehl-i hev her biri bir saz alar: elebi, byle olur bizde de konser dediin. (Hrs sahipleri, nefsine dkn olanlar toplanmlar, her imi eitti saz almakta yani her kafadan bir ses kmaktadr, fte bizde de konser dediin ancak bu kadar olur.)

S Andelibfnin beytine baknz.

82

83

4 Trk olan nimetinas olmak gerek Ben ki bir Trk'm unutmam Caber'i... O 5 Marifet iltifata tabidir, Mterisiz meta zayidir. (Ustalkla yaplm olan maddenin satlmas ancak onun aranmas, yani tevecch grmesi ile gerekleir. Yoksa mterisi o/-mayan maln satlmasna imkn olmad iin o mal kaybolmu saylr.) 6 Zengin sanrz kendimizi lk fakiriz, Hrz deriz amma ki hakikatte esiriz. 7 ^, Rahm eylemedi imdiyedek kimseye gerdn Heyhat sana merhamet eyler mi sanrsn! 8 ^. Gaddar felek bir iki gn etse de imhal, Aldanma ki ahar edecektir seni pml. 9 ^p- Erbb- ter oalp ir azald, ^ Yok yle deil, irin ancak ad kald 10 almayp oturanlarda zl ve ye'se bakn Oturmayp alanlarda izz sn grn.Caber, Trkiye hududuna 100 km uzaklkta olan ve Suriye'nin kuzeyinde Frat'n sol sahilinde bir eski kaledir. Ancak bu kalenin Trkler iin byk nemi bulunuyor. Osman Beyin dedesi Sleyman ah veya bir dier sylentiye gre de Kutalm olu Sleyman ah Frat' geerken burada boulmu ve buraya gmlmtr. Bu yzden kale zellikle Trklerce mukaddes bir yer haline gelmitir. II. Abdlhamit tarafndan trbe yeniden yaptrlm ve zaman getike trbe mill bir ant deerini kazanmtr. Bu yzdendir ki, 20 Kasm 1921'de yaplan Trk-Fransz Ankara Antlamasnn 9. maddesi gereince buras Trkiye'ye braklmtr. Kalenin Suriye topraklan iinde bulunmasna ramen Caber Kalesi Trk topra saydr. Ad geen antlamaya gre hkmetimiz burada muhafz asker bulundurur ve kaleye Trk bayra ekilir.

II Cihan lisanla dner derler, yledir, sevinin Ne hallere dyor milletin fisam, grn. 12 mmd iledir cihanda her hl, Herkes bir mmde hizmet eyler. Kelimeler deyimler:Gna vermemek: Yeter bulmamak. Usanmamak. Bkmamak. Haris: ok pinti. ok istekli Bir eye fazlasyle dkn. Bahetmek: hsan etmek, balamak. Hased: Kskanma, ekememe. Rind: Dnyay hie sayan kimse, kalender, aldr etmeyen. Asude: Rahat, gailesiz, din. Ehl-i neva: Hrs sahipleri, nefsine dkn olanlar. Nimetinas: tyilikbilir. Marifet: Ustalkla yaplm olan ey. ltifat: Yzne bakma, gler yz gsterme. Ho davranma. Meta: Satlacak mal, eya. Zayi: Kayp, zarar, ziyan. LHc Lkin. Rahm etmedi: Acmad, esirgemedi. Gerdn: Dnya. Gaddan Zulm eden. tmhal: Vakit verme. Bir ii belli bir sre iin geri brakma, sonraya brakma. Ahar baka zaman. Pml: Ayak altnda kalm, inenmi. Pml etmek: Ayaklar altna almak, inemek. Erbb- ter: airlik iddiasnda olanlar. Zl: horluk, hakirlik. Alaklk. ! Ye's (yeis): mitsizlik. mit kesme. tu: Deer. Ycelik. Gllk. n: San. n. Gsteri. Lisan: Konuulan dil.

MUCURLU KML BOZDA (1914 -...): Krehir'in ilesi Mucur'da domu; 1968'de retmenlikten emekli olmutur. Daha ok dm iirler yazmaktadr. iirlerim "Yakan" adl bir kitapta toplamtr.. 1 Haram ss zillettir, alaltr seni hepten Hell ss ziynettir, donatr seni kalpten. 85

84

2 Doru, drst, riyasz; yaanrsa bir mr, Kula salh yolunda Rabb'a vuslat grnr. 3 Tek bildiim zden olmak, Doru, gerek szden olmak, Hakla yanan kzden olmak, .Bundan baka bildiim yok. Kelimeler - deyimler:Zillet: Alaklk, aalk. Riyasz: ki yzllkten uzak. z sz bir olma. Salh: yilik. Bar, rahatlk. Vuslat: Sevenin sevdiine kavumas.

MUHBB (Kanun Sultan Sleyman) (14954566): Onuncu Osmanl padiahdr. Yavuz Selim'in oludur. iirde "Muhibbi" mahlasm kullanmtr. iirleri orta seviyededir. Dvn vardr. 1 Kelm- Hakk'a her kim ki gnlden olmaya mail Olur her itdi ebter her ne eylese btl. (Her kim ki Allah'n szne gnlden dkn deilse, inanmamsa, her ettii eksik ve ne eylese bo, rk ve geree aykrdr.) 2 Muhibb sakn aldanma cihna, Buna kim didi iret-gh dirler. (Muhibb, sakn dnyaya aldanma: Kim dedi bilinmez ama onun ad, iret edilecek yer diye bilinir.) 3 Kimseye klmaz vefa jtmez terahhum bu dhrL Bilmek istersen dil skender Dr'ya bak. ( )skender M.. (356-323) tarihleri arasnda yaam olan Makedonya Kral'dr. Disiplinli bir ordu ile geni yerleri zaptetmi olduu iin kendisine Byk skender unvan verilmitir. Babas Philip de muktedir bir komutan idi. skender M.. 334 ylnda otuzbe bin kiilik bir ordu ile ran' fethe kt. Granikos nehri civarnda ran ordusunu byk bir malubiyete uratt.

(Bu cihan kimseye vefa etmez ve acmaz. Ey gnl bilmek istersen skender ve Dr ya bak.) 4 Gnl virme bu dnyya vefas bir iki gndr, Ki andan merhamet gelmez yine dker hir kanun. 5 Eylerden eylk ren sen de gayra eylk it Bu meseldr kararur zme gre n zm. 6 Halk iinde muteber bir nesne yok devlet gibi Olmaya devlet cihanda bir nefes shhat gibi. 7 Saltanat dedikleri ancak cihan gavgasdr. 8 ster isen olmaya aybun cihanda aikr, Sen dahi tutma dil bir kimsenin aybna em. (Aybnn dnyada aikr olmamasn istersen ey gnl, sen de bakasnn aybn aikr etmee alma.) 9 Zhid yz yl eer durmaz ibdet eylesen, remezsin menzile t kalmaynca kalb-i sf. (Ey dinin emirlerine ar bal olan kii, durmadan yz yl ibadet etsen, eer kalbin saf deilse Allah 'a ulaamazsn.) 10 Ger bir hakre zerrece irise himmetim Olur iki cihanda sa'adetle muhterem. (Eer bir zavallya pek az da olsa bir yardmda bulunsan, dnya ve ahrette mutlu ve sayg deer olursun.)

Ayrca skenderun yaknlarndaki ssos vadisinde mehur Pers Kiral Darius (DR)'nn altmbin kiilik ordusunu bir rpda darmadan etti. Bu srada Nil nehrinin aznda skenderiye adnda yeni bir ehir yaptrd. Bu arada Dr kendim toplamt. Yeniden, bu sefer Ninova civarnda karlat. Dr tekrar malup oldu. skender Dr lnce kendini Pers Kiral iln etti. Ancak 323'te lnce imparatorluk dald.

86

87

velimeler - deyimler:elm- Hakk: Allah'n sz. fail: 1- Bir tarafa eilmi, eik. 2- Hevesli, istekli, dkn. 3- Tarafl, iten istekli. dfcEtrii. bter: Eksik, tamamlanmam. (tl: Bo, rk. Doru ve geree kart. $ret-gh: iret edilecek yer, iretgh. erahhum: Acma. )il: Ey gnl. .hir: Son, sonunda. ianun: Kann. a yr: Baka, dier. "n: nk. >luteber: Geer, saylr. tibar olan, sz geen. Devlet: 1- Byk rtbe, mevki. 2- Zenginlik, varlkl olma. Hkmet sren slle. \yb: Ayp, utanlacak ey. Vikr: Ak, belli, meydanda. ?em:MunvJj eki' &*?**+d