eindrapportage doelmatig en efficiënt aanbesteden - vhg.org · het proces van selecteren en gunnen...
TRANSCRIPT
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 1
Doelmatig en efficiënt gunnen enselecteren bij groenprojecten
Eindrapportage
21 juli 2010
Projectgroep Branchevereniging VHG/GNL Stadswerk
Dit project is met financiële steun mede mogelijk gemaakt door
het Productschap Tuinbouw.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 2
Inhoud
Management samenvatting …………………………………………… 3
1. Inleiding en verantwoording …………………………………………… 51.1 Aanleiding …………………………………………………………… 51.2 Vraagstelling en doelstelling ………………………………………. 61.3 Aanpak ………………………………………………………………. 7
2. Bevindingen in de verkenningsfase …………………………………… 9
2.1 Relevantie en belang van de problematiek ………………………. 82.2 Geconstateerde probleempunten bij selectie ……………………. 82.3 Geconstateerde probleempunten bij gunning ……………………. 102.4 Overige gesignaleerde probleempunten …………………………. 102.5 Aanzet voor actielijnen ……………………………………………… 10
3. Resultaten vanuit de uitwerkingsfase 13
3.1 Gezamenlijke regionale trainingen voor opdrachtgevers en –nemers 133.2 Uniformering van selectiecriteria via BRIGID ………………………….. 143.3 Voorbeeldbestekken ……………………………………………………. 153.4 Keuzemodel contractenkiezer …………………………………………. 163.5 Lobby voor verlengde onderhoudstermijnen …………………………. 193.6 Communicatieproducten ………………………………………………….. 19
4. Conclusies en aanbevelingen 20
4.1 Interactie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers nodig ……….. 204.2 Succesbepalende factoren …………………………………………….. 204.3 Gunnen op waarde showcases ………………………………………… 204.4 Vervolg op de ingezette actielijnen …………………………………….. 21
Bijlagen
Bijlage A: Overzicht interviews en werkgroepdeelnemers
Bijlage B: Documenten voor eenduidige selectiecriteria in BRIGID
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 3
Management samenvatting
Aanleiding & probleemstelling
Uit de groensector kwamen veel signalen van ontevredenheid over de wijze van gunnen enselecteren. Reden genoeg voor opdrachtgevers en opdrachtnemers om eens te kijken hoezij dit gezamenlijk kunnen oppakken. Daarom is hiervoor een project geïnitieerd, medemogelijk gemaakt door het Productschap Tuinbouw. De insteek van dit onderzoek voorBranchevereniging VHG en GNL Stadswerk was om te kijken naar de mogelijkheden omactiviteiten te ontplooien, die zouden leiden tot sectorbrede verbeteringen in hetaanbestedingsproces via een praktijkleidraad voor opdrachtgevers van groenwerken. Hetbetreft hier zowel aanlegprojecten, als onderhouds- en renovatieprojecten.
Het proces van selecteren en gunnen maakt deel uit van het openbare aanbestedings-proces. Jaarlijks worden in Nederland duizenden groenbestekken aanbesteed. Selectie-criteria hebben daarbij betrekking op de aanbieder, terwijl gunningscriteria betrekkinghebben op de aanbieding. Problemen zijn veelsoortig. Gestelde eisen zijn niet proportioneel,de aanbesteding is te weinig transparant, er worden nodeloos hoge transactiekostengemaakt, etc. Kortom: selectie- en gunningscriteria zijn onvoldoende effectief. Uit diversesignalen uit het werkveld is VHG en Stadswerk gebleken dat daar verbeteringen in degangbare praktijken wenselijk zijn, waarbij lage transactiekosten samen gaan met tevredenopdrachtgevers en opdrachtnemers.
Aanpak
Na uitwerking van de probleemstelling in een plan van aanpak, is er een brede analysegemaakt van problemen en oplossingen middels landelijke workshops. Er bleek zeer veelbelangstelling voor deze workshops, hetgeen ook het belang aangeeft dat de sector aan ditproject hecht. Vanuit de inventarisatie is een selectie gemaakt van vervolgoplossingen,waarin ook verdere ontwikkelingen zijn geïnitieerd.
In de aanpak heeft men zich gericht op twee doelgroepen:
1. Groenvoorzieners (marktpartijen - aanbieders)
2. Gemeenten (publieke opdrachtgevers - bestekschrijvers, inkopers en managers groen)
Ook enkele ingenieursbureaus, doorgaans als adviseurs en bestekschrijvers verlengstuk vande opdrachtgevers, waren bij sessies betrokken.
Het project is begeleid door een projectteam, dat is samengesteld vanuit VHG en Stadswerk,aangevuld met uitvoerende en adviserende partijen (Balance & Result en P.J. de RuiterConsult). Daarbij is in eerste instantie het oor te luister gelegd middels inventariserenderegionale workshops. Vervolgens zijn oplossingsrichtingen gekozen en geprioriteerd, insamenspraak met diverse partijen en experts uit de sector. Uit de vele aanbevelingen is eenkeuze gemaakt van 5 concreet uit te werken acties (plan van aanpak).
Resultaten
In de regionale workshops heeft kennisuitwisseling tussen opdrachtgevers enopdrachtnemers plaatsgevonden, maar zeker ook tussen opdrachtgevers onderling. Zowel inde vakbladen van VHG als van Stadswerk hebben publicaties plaatsgevonden.
Voor het selecteren en gunnen blijken in de sector al prima richtlijnen en methodiekenbeschikbaar, maar het wordt alleen slecht toegepast. De RAW systematiek en BRIGIDreiken prima methodieken aan voor selecteren en gunnen, mits ze vaker en beter wordentoegepast. Er bleek vooral een grote vraag aan kennis, met name bij opdrachtgevers.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 4
Die kwam o.a. tot uitdrukking in een steeds terugkerende vraag naar voorbeeldbestekken.Gemeenten hebben te weinig kennis om op efficiënte wijze sturing te blijven geven aan dekwaliteit van groenwerken en moeten zich grotendeels verlaten op enkele gespecialiseerdeexterne adviesbureaus. Tevens is daarbij geconstateerd dat het gebrek aan instroom vannieuwe deskundigheid in de groensector de komende jaren naar verwachting alleen voor noggrotere problemen gaat zorgen.
Kennisvergroting is dan ook een belangrijke peiler in een sectorbrede aanpak. Training wordtook gezien als een belangrijke maatregel om opdrachtgevers te prikkelen tot een meeruniforme en doordachte wijze van selecteren en gunnen.
Inhoudelijk is de aanzet gemaakt tot een aantal kennisbronnen voor deze groenlokalen:
- Gunningscriteria (Voorbeeldbestekken)
- Selectiecriteria (BRIGID)
- Anders aanbesteden dan op laagste prijs (contractenkiezer)
Dit zijn voedingsbronnen voor de training, nodig voor de sectorbrede veranderingen. Er zijninitiërende acties geweest om met deze ontwikkelingslijnen van start te gaan. Voor deuiteindelijke realisatie van deze ontwikkelingslijnen zijn nadere budgettaire voorzieningennodig, en deze vallen budgettair buiten de scope van dit project.
In het project is ook de nodige PR aandacht gegeven. Dat heeft er mede toe geleid dat ereen actief expertnetwerk is ontstaan, dat kennis rond deze onderwerpen wil delen.
Rapporteurs:
P. Kuijpers & P. de Ruijter
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 5
1. Inleiding en verantwoording
1.1 Aanleiding
Steeds meer groenwerken gaan via het kanaal van openbare aanbestedingen de markt op.Opdrachtgevers hebben te maken met diverse aanbieders, de aanbieders hebben hierbij temaken met diverse opdrachtgevers. Aanbesteden moet plaatsvinden volgens de regels vanhet spel. Toch is er bij zowel overheidsopdrachtgevers als bij de aanbieders veelontevredenheid geconstateerd over de werkwijze in het aanbestedingsresultaat. Gebrek aantransparantie en hoge kosten voor selectie en gunning sprongen daarbij in het oog. Ookovermatige eisen zijn een steen des aanstoots. Opdrachtnemers zien zich regelmatiggeconfronteerd met veel regels of met niet geaccepteerde inschrijvingen. Doorbureaucratisering van de processen moet bij elke inschrijving een berg papierenbewijsstukken opnieuw aangeleverd worden. Het aanbestedingsproces dreigt teverjuridiseren, waardoor de gewenste samenwerking niet tot stand komt. Marktpartijen enoverheid werken niet vanuit vertrouwen samen. Vanuit achterdocht wordt geprobeerd doorwaterdichte bestekken en voorwaarden alle risico's uit te sluiten. De communicatie-problemen, juridische procedures en papierwinkel die ontstaan door de verschillendewerkwijzen, zijn ook voor de opdrachtgevers een probleem.
Probleemsignalen:
- Discussies op het werk, soms escalerend tot de rechter
- Hoge kosten voor inschrijving door overmatige eisen
- Niet geaccepteerde inschrijvingen
- Tegenstrijdige eisen
- Niet transparante aanbestedingen
- Gebrek aan wederzijds vertrouwen
Relevantie van dit probleem
Toch gaat het hier over een sector van aanzienlijke grootte. Jaarlijks worden er door deNederlandse overheden enkele duizenden bestekken op de markt gebracht (**). Deproblemen etaleren zich zowel boven als onder de drempel van openbare aanbesteding.Zelfs onderhands verstrekte opdrachten hebben te maken met geconstateerde knelpunten.
** Uitgaande van ruim 430 gemeenten, die jaarlijks elk tenminste 10 bestekken op de markt brengen (samen al4300 bestekken per jaar), groenbestekken van provincie, waterschappen, bosbeheerders, RWS, Prorail,woningcorporaties en particulieren gaat het totaal aantal waarschijnlijk duidelijk boven de 10.000 bestekken/jaar.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 6
1.2 Vraagstelling en doelstelling?
In het periodiek overleg tussen gemeentelijke vertegenwoordigers en groenvoorzieners isregelmatig de problematiek rond (openbaar) aanbesteden van werken en de samenhang metde kwaliteit van het werk ter sprake gekomen. De besturen van Branchevereniging VHG enStadswerk - Groen Natuur en Landschap (Stadswerk) hebben besloten om te komen tot eenverbetering van de samenwerking op dit gebied. Iedere gemeente is autonoom in het stellenvan voorwaarden. Het hanteren van de juiste selectie- en gunningcriteria speelt hierbij eenbelangrijke rol.
Afbakening van de begrippen:
Selectiecriteria hebben betrekking op de vereiste kenmerken van de aanbieder Gunningcriteria hebben betrekking op de vereiste kenmerken van de aanbieding
Veel onduidelijkheid en verwarring blijkt te ontstaan doordat aanbestedende partijen eenveelvoud aan verschillende criteria hanteren. Dat leidt onder andere tot stapeling van eisenen een gebrek aan transparantie. Als de uitvraag niet helder is, ontstaat onenigheid over hetuitgevoerde werk met zelfs juridische procedures tot gevolg.
Wat willen we bereiken?
Doel van het project is met verbeterde eenduidige selectie- en gunningcriteria te komentot verbeterde aanbestedingspraktijken;
Professionalisering van inkoop- en aanbestedingsprocessen;
Als praktische resultaat wordt gestreefd naar een ‘leidraad voor de praktijk’: initiëren vanmaatregelen voor branchebrede verbeteringen.
Geldigverklaringaanbieding
Keuze aanbieding / gunning
Contractering
Beoordelen aanbieding
Vergelijken aanbiedingen
Contractbesprekingen
Selectie aanbieders
Inlichtingen (& dialoog)
Aankondiging & uitvraag
Aanbieding(en) indienen
Aanbiedingen
Duidelijke vraag
Gemotiveerde keuze
Selectiecriteria
Gunningcriteria
AANBESTEDINGSPROCES
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 7
1.3 Aanpak
De besturen van Branchevereniging VHG en Stadswerk hebben in 2008 het onderwerp“Aanbesteden” hoog op de agenda gezet. Vervolgens is aan de hand van een startnotitiebesloten om een project te starten om gezamenlijk tot verbeteringen in het aanbestedings-proces te komen.
Gedeeld opdrachtgeverschap VHG en Stadswerk
Het initiatief voor dit onderzoek is ontstaan vanuit het periodiek overleg tussen de besturenvan VHG en Stadswerk. Het Plan van Aanpak is door beide besturen vastgesteld en doorbeide verenigingen wordt expertise geleverd. Vanuit beide verenigingen hebbenvertegenwoordigers zitting in de projectgroep en voor de uitwerking in de werkgroep. VHGheeft voor de inhuur van externe projectleiding subsidie aangevraagd bij de ProductgroepTuinbouw en formeel de opdracht voor dit onderzoek verstrekt.
Stadswerk en VHG hebben hiertoe een projectgroep ingesteld onder voorzitterschap vanPeter de Ruijter (Stadswerk). De projectgroep had de volgende leden: Petra in ’t Veld (tot1 oktober 2009, VHG), Paul Kuijpers (Balance&Result), Ronald Mulder (Stadswerk), FransHeeren (VHG), John Menges (VHG), vanaf 1 november aangevuld met Bas Wijffels (VHG)
en Linda van Vliet (VHG). Balance & Result heeft onder begeleiding van deze projectgroepeen onderzoek gedaan.
De aanpak kende twee fasen: een verkennende fase en hierna een uitwerkingsfase. In deverkennende fase zijn problemen en oplossingen middels regionale bijeenkomsten in beeldgebracht.
9 maart 2009, Regus Zwolle City Centre
16 maart 2009, Regus vergadercentrum Tilburg
18 maart 2009, Regus Schiphol Meeting Centre
Verkennende fase
Welke problemen ondervinden gemeenten en groenvoorzieners bij aanbesteding?
Welke mogelijke oplossingen zien gemeenten en groenvoorzieners?
Welke activiteiten kunnen VHG en Stadswerk ontwikkelen om het aanbestedingsproceste verbeteren?
Er zijn vanuit het projectteam een aantal actielijnen uitgezet. In de uitwerkingsfase isgekeken hoe de actielijnen concreet ingevuld kunnen worden.
Uitwerkingsfase
Hoe zien actielijnen er concreet uit?
Hoe kan samenhang in de actielijnen worden gebracht?
Welke activiteiten kunnen VHG en Stadswerk ontwikkelen om het aanbestedingsproceste verbeteren?
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 8
Betrokkenen
De uitwerking heeft plaatsgevonden in het projectteam, in nauwe samenwerking met eennetwerk van experts uit de sector.
Interviews gemeenten en stakeholders
Expertmeetings met gemeenten en groenvoorzieners
Workshops met projectgroepleden
(Zie verder bijlage A)
Tijdsplan
In het Plan van Aanpak is de volgende planning opgenomen:
Najaar 2009: Start van het project, uitwerking van startnotitie, opstart projectgroep Voorjaar 2009: Inventarisatie in een reeks regionale workshops Najaar 2009: Uitwerking van vervolgstappen;
a. Uitwerking oplossingen i.s.m. expertsb. Benaderen gemeenten en betrokken partijen
Voorjaar 2010: Eindrapportage en publicaties
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 9
2. Bevindingen in de verkenningsfase
2.1 Relevantie en belang van de problematiek
Balance & Result (Paul Kuijpers en Jose van der Loop) is door VHG gevraagd teonderzoeken welke problemen er ervaren worden. In 2009 is een drietal regionaleworkshops gehouden met een opkomst van gezamenlijk zo’n 140 deelnemers. Daarbijhebben zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers aangegeven wat ze belangrijk vinden,waar de knelpunten zitten en waar mogelijke oplossingen gevonden kunnen worden. VHGen Stadswerk lijken hier een duidelijk relevant probleemgebied te pakken te hebben.
De 3 regionale bijeenkomsten bleken zeer goed bezocht, door zowelgroenopdrachtgevers als groenopdrachtnemers. De uitwisseling van inzichten tussenopdrachtgevers en opdrachtnemers wordt erg op prijs gesteld. Ook nu nog melden zichpartijen aan om mee te denken in de projectgroep.
De beschreven problemen worden door alle deelnemers herkend en bevestigd. Vanuit degemeentelijke organisaties wordt de problematiek minder gezien. Steeds mindergemeenten hebben een eigen groenafdeling. Steeds meer algemene inkopers nemen derol van aanbesteder over.
2.2 Geconstateerde belangrijkste probleempunten rond eenduidige selectiecriteria
In de regionale bijeenkomsten met opdrachtgevers en opdrachtnemers zijn veelverbeterpunten op tafel gekomen. Dit heeft een flinke waslijst aan speerpunten enaanbevelingen opgeleverd.
Iedereen vindt het wiel uit en hanteert eigen selectiedocumenten en
-methodieken. Zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers hebben hier last van.
Dit leidt tot gebrekkige transparantie en inefficiëntie (bij markt en overheid) en
discussies over wel/niet geldige indieningen. Er is nauwelijks sturing op meer
uniformiteit en standaardisatie.
Gebrek aan groenkennis bij opdrachtgevers is een groeiend probleem, wat tot
uitdrukking komt bij onduidelijke selectie- en gunningcriteria. Een beperkt aantal
aanbesteders/bestekschrijvers komen jaarlijks vanuit de schoolbanken (met name
van Larenstein en HAS Den Bosch) op de arbeidsmarkt. Jonge besteksschrijvers
blijken ook kort in hun functie te blijven (hoog verloop). Daarmee neemt het
kennisniveau van de gemeentelijke organisaties zienderogen af. Zonder eigen
deskundigheid is het lastiger goede bestekken te maken en het werkresultaat te
beoordelen. Daarmee neemt het risico van wederzijds wantrouwen doorgaans
gemakkelijk toe.
Als je weet welke kwaliteit je wilt, dan zijn criteria ook goed te bepalen.
Groenbedrijven maken zichzelf gemakkelijk slachtoffer, maar kunnen juist een
actievere rol nemen t.b.v. verkrijging van betere bestekken, gunningscriteria en
selectiecriteria. Dit kan individueel gebeuren of in een platform.
Beschikbare selectienormen in de groensector zoals Groenkeur (of gelijkwaardig)
blijken in praktijk beperkt gebruikt te worden ten behoeve van selectie.
Gemeenten herkennen niet waar Groenkeur voor staat en willen geen
oneigenlijke toelatingsdrempels opwerpen.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 10
2.3 Geconstateerde belangrijkste probleempunten rond eenduidige gunningscriteria
Iedereen vindt het wiel uit met eigen besteksmethodieken en eigen invullingen van RAW.De RAW methodiek is wel bekend, maar wordt slecht toegepast zo is een algemeengehoorde klacht.
De kwaliteit van bestekken wordt er niet beter op, hetgeen te vaak eindigt in discussiesop het werk. De kwaliteit van de bestekken wordt ook niet geborgd, bijvoorbeeld doormoederbestekken.
Gunnen op laagste prijs leidt in de praktijk erg vaak tot kwaliteitsdiscussies en conflicten.Goede alternatieven (gunnen op prijs/kwaliteit) zijn nauwelijks ontwikkeld.
Het uitvragen op laagste prijs is nog altijd dominant. Marktpartijen worden zelden
uitgedaagd op hun kennis en op bijzondere kwaliteit (gunnen op waarde). Toch is er
behoefte aan diverse vormen van extra kwaliteit. Dit vinden zowel opdrachtgevers als
opdrachtnemers. Opdrachtnemers kunnen zich nauwelijks onderscheiden.
Opdrachtgevers hebben veel last van opdrachtnemers die voor een ‘zes min’ gaan.
Onderliggend probleem is de gebrekkige groenkennis bij opdrachtgevers, die dekomende jaren naar verwachting nog verder afbrokkelt. Dit resulteert in:
o Matige bestekken, vaak gevoed door een hoog knip & plak gedrag.o Niet uitvragen op kwaliteit, maar louter op prijs. Kwaliteit is ondergeschikt.
2.4 Overige geconstateerde problemen
Evalueren gebeurt nauwelijks, maar kan tot duidelijke extra inzichten leiden.
Vanuit oogpunt van prijs/kwaliteit gezien, zijn zowel opdrachtgevers als opdrachtnemersgecharmeerd van langjarige relaties bij goede ervaringen, met name bij onderhoud- enbeheeropgaven. Binnen de geldende regels wordt dit echter nauwelijks toegepast.
Gebrekkige of ontbrekende directiebegrotingen bij de opdrachtgever, waardooraanbestedingsprocedures niet succesvol afgesloten konden worden.
Ook de opdrachtnemers ontbeert kennis. Zo kwam ter sprake dat aannemers hun
aanbieding kunnen terugtrekken bij een gemaakte rekenfout, blijkbaar een relatief
onbekende mogelijkheid. Het is zaak deze deskundigheid beter te verspreiden in de
sector.
2.5 Aanzet voor plan van aanpak (actielijnen)
De projectgroep heeft zich de vraag gesteld, welke oplossingen het beste passen bij degeconstateerde probleempunten. In het plan van aanpak is het streven genoemd omaanbevelingen in de vorm van een leidraad in de sector te zetten. In de stuurgroep is aanbod gekomen dat veranderingen in de aanbestedingspraktijk wellicht ook op anderewijzen kunnen worden gestimuleerd.
De regionale bijeenkomsten hebben een aantal verbeterrichtingen opgeleverd, die insamenspraak met experts verder zijn uitgewerkt. Waar oorspronkelijk werd gedacht aaneen ‘leidraad voor de opdrachtgevers van groenwerken’ is gekeken naar een brederpallet aan specifieke maatregelen. Deze mix van maatregelen heeft naar verwachtingvan de stuurgroep een sterker effect op het verbeteren van de sector. Huidigeopdrachtgevers zijn immers niet zo vanzelfsprekend van plan om hun bestaandewerkwijze snel aan te passen.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 11
Wat kun je allemaal doen om tehelpen veranderen?
afdwingenstimuleren
Via harde aspecten(tools, regels, plannen…)
Via zachte aspecten(kwaliteitsdenken, cultuur, attitude)
opleidingen
Ombudsman
PR akties
Tools bieden Controlesystemen
Keurmerken
Awards
Regelgeving
Experimenten
Best practices
‘Koude douche’
Kenninsnetwerk
Monitoren
Bovenstaande figuur geeft aan hoe je veranderingen tot stand kunt brengen via afdwingendan wel stimuleren en via harde aspecten dan wel via zachte aspecten.
Opvallend was ook de vraag om voorbeeldbestekken. De matige kwaliteit van de bestekken(met daarin selectiecriteria en productcriteria) wordt in de praktijk immers gevoeld. Ondankshet feit dat de CROW met haar RAW systematiek ook een prima gestandaardiseerdeinvulling kan geven aan de groenbestekken, blijkt de bekendheid en de toepassing tochrelatief laag. Veel gemeenten en/of adviesbureaus vinden liever zelf het wiel uit. Bestekkenkomen in zeer veel gevallen simpelweg via knippen/plakken tot stand.(NB. de oorsprong wordt vaak ‘moederbestek’ genoemd).
Deze praktijk zorgt ervoor dat slechte besteksbouwstenen in roulatie blijven en dat de sectorniet naar uniformiteit van bestekken groeit. Om een sectorbrede verandering te krijgen, zijnniet alleen voorbeeldbestekken nodig die hetzelfde kopieergedrag gaan stimuleren.
De projectgroep heeft zodoende gekozen voor een plan van aanpak met de volgendeelementen:
1. Regionale trainingsbijeenkomsten (‘groenlokalen’, naar analogie van ‘bouwlokalen’)voor opdrachtgevers, opdrachtnemers en ingenieursbureaus, waarin wordtgesproken over ervaringen en waarin nieuwe inzichten worden gedeeld en verspreid.Opdrachtgevers en opdrachtnemers worden gestimuleerd om hun projecten teevalueren en leerervaringen in te brengen.
2. Enkele voorbeeldbestekken als trainingsmateriaal. Daarbij wordt o.a. de juiste wijzevan toepassing van RAW uitgedragen.
3. Uitwerking van gestandaardiseerde selectiedocumenten. Daarbij kan gebruik wordengemaakt van recente inzichten in het NRB-project BRIGID (Noordelijke RegieraadBouw). BRIGID moet ook met beleid worden toegepast om disproportionele eisen tevoorkomen. De ‘groenlokalen’ zullen een goede implementatie ondersteunen.Daarmee vormt het flankerend beleid voor aanbestedingsregelgeving.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 12
4. Publicaties in de vakbladen. Maandelijkse interviews met succesvolle verhalen overgunnen op waarde, over selectiecriteria en over innovatief aanbesteden. Gedachtwordt aan de redacties van VNG/Binnenlands Bestuur, VHG magazine, Stadswerkmagazine, CROW magazine, PIANOo.
5. Inspelen op nieuwe ontwikkelingen rond de aanbestedingswet. Lobby richting DenHaag ten gunste van de verruimde mogelijkheden voor langdurigeronderhoudscontracten.
Een aantal actielijnen is vervolgens aan de geconstateerde probleempuntenverbonden.
Probleempunt Actielijn1 Wildgroei selectiecriteria & -
documenten-A- Uniformering van selectiecriteria endocumenten via BRIGID
2 Beperkte kwaliteit bestekken -B- Voorbeeldbestekken/fragmenten.Uniformiteit en kwaliteit bevorderen
3 Ontbreken van alternatieven vooraanbesteden op prijs/kwaliteit
-C- Gunnen op prijs/kwaliteit ontwikkelen enuitdragen in groensector
4 Gebrekkige acceptatie langjarigerelaties
-D- Lobby t.b.v. regelgevers
5 Gebrekkige groenkennis -E- Bevorderen regionale kennisuitwisseling enkennisontwikkeling-F- Bevorderen van bewustwording d.m.v. PR
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 13
3. Resultaten vanuit de uitwerkingsfase
Na de inventarisatiefase heeft Peter de Ruiter als projectleider de opdracht gekregen hetvervolg vorm te geven in nauwe samenwerking met Paul Kuijpers van Balance & Result (alsfacilitator van geplande sessies).
3.1 Gezamenlijke regionale trainingen voor opdrachtgevers en opdrachtnemers
Regionale trainingssessies zijn essentieel in het veranderen van de huidige gebruiken.Uitwisseling van ervaringen tussen opdrachtgevers wordt gezien als een belangrijke manierom te komen tot uniformiteit en tot aanvullingen in elkaars deskundigheid. Een regionaleopzet bevordert laagdrempeligheid en stimuleert het vormen van netwerken vangroenexperts. Juist ook in interactie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers kan hetbeste kennis worden uitgewisseld over optimale bestekken en selectiecriteria. Daarvoor iseen open houding nodig.
Tijdens de regionale trainingen (‘groenlokalen’) zal tenminste aandacht worden geschonkenaan de volgende thema’s:
- Voorbeeldbestekken: Hoe denk je goed na over de opzet van je bestek? Hoe pas jecorrect RAW toe? Hoe pas je beeldbestekken goed toe? Etc.
- BRIGID: Hoe kun je op uniforme en efficiënte wijze komen tot selectieprocedures?
- Gunnen op waarde – keuzemodel: Hoe kijk je bewust naar toepassing van ‘gunnenop waarde’ principes in de groenbestekken?
Deskundigheidsbevordering is een cruciaal punt in de verbetering van de aanbestedings-praktijken. Zonder deskundigheid is het moeilijk om kwaliteit goed uit te vragen, c.q. tebeoordelen en waarderen. De ervaringen in de regionale sessies laten zien wat de betekenisis van gecombineerde opdrachtgever-/opdrachtnemerbijeenkomsten. Kennisuitwisselingtussen alle groen-actoren zou veel problemen voorkomen (projectleiders, bestekschrijvers,beleidsmakers, inkoopmanagers). Opdrachtgevers en opdrachtnemers leren debekwaamheden van de eigen organisaties te evalueren. Regionaal van opzet, op initiatiefvan overheid (niet gesponsord).
Er is al geconstateerd dat een aantal overheidsopdrachtgevers een horde moet nemen omsamen met marktpartijen op te trekken. De bouwenquête is echter al enige jaren voorbij ende tijd lijkt rijp om in hernieuwde verhoudingen aan de toekomst van de sector te gaanbouwen. Dit vraagt actieve stimulering van overheidsmanagers. In de expertgroepen is algesuggereerd om deelname aan deze regionale trainingen in POP gesprekken op te nemen.Stadswerk en VHG spannen zich in om een bepaalde minimale opkomst te helpengaranderen.
Met CROW (dhr. Van Leest, mevr. Van IJsselmuide) is door Peter de Ruijter al gesprokenover het geven van dergelijke trainingen. CROW staat er in beginsel zeer positief tegenover.
Doelgroep:
Besteksschrijvers, handhavers, inkoopcoördinatoren, werkvoorbereiders, groenbedrijven.Het doel is tenminste 80% van de gemeenten te bereiken.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 14
Leerdoelen:
De regionale bijeenkomsten (‘groenlokalen’) zullen zich richten op professioneelopdrachtgever- en opdrachtnemerschap.
De regionale bijeenkomsten helpen om de sense of urgency onder de aandacht te brengenen gaan tenminste in op de onderwerpen doelmatig gunnen en doelmatig selecteren.Opdrachtgevers en opdrachtnemers bundelen hun kennis t.a.v. effectief gunnen enselecteren. Daarnaast zijn leerdoelen:
- Hoe kan de RAW systematiek optimaal worden benut in de groensector?
- Hoe kan ‘gunnen op waarde’ worden toegepast in de groensector?
- Hoe kunnen projecten systematisch worden geëvalueerd?
- Actuele ontwikkelingen bijbrengen (bijvoorbeeld t.a.v. de aanbestedingswet)
Uitvoering wordt gecoördineerd door een onafhankelijke partij die thuis is in aanbestedings-systematieken (bijvoorbeeld CROW of een van de Nederlandse ingenieursbureaus) insamenwerking met Stadswerk en VHG. Hierin worden regionale opdrachtgevers enopdrachtnemers samengebracht voor 32 regionale sessies in 2 jaar (oost-west-noord-zuid).Een indicatie voor de duur: 4 uur. In de opzet wordt kennisoverdracht gekoppeld aaninteractieve vormen. Na 2 jaar zal de formule worden geëvalueerd en wordt continuering vande formule besproken.
Voorgestelde vervolgstappen:
Een nadere uitwerking en toetsing op haalbaarheid is vereist:
1) Formule uitwerken (naar voorbeeld van bouwlokalen)2) Inschatten marktpotentieel en deelnemersbijdrage3) Haalbaarheid vaststellen4) (bij positief resultaat) van start gaan
3.2 Uniformering van selectiecriteria via BRIGID
Het probleem van niet uniforme selectiedocumenten doet zich niet alleen in de groensectorvoor. Zodoende is contact gezocht met een ontwikkeling in de Noordelijke Regieraad Bouw,dat eind 2009, met een initiatief genaamd ‘BRIGID’, een ontwikkeling in gang heeft gezet omdit te stroomlijnen.
Via een gezamenlijke database met uniforme selectiegegevens van bedrijven kunnenopdrachtgevers hier hun selecties uitvoeren, waarbij de aanpassingen per selectieuitvraagvoor marktpartijen beperkt kunnen blijven. Opdrachtnemers kunnen bij iedere aanvraaggebruik maken van hun database van eigen referentieprojecten. Het ligt in de lijn derverwachtingen deze ontwikkeling van BRIGID in het komend jaar ook aan deaanbestedingskalender en aan Tenderned te koppelen.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 15
In de expertbijeenkomst is bekeken hoe deze ontwikkeling past op de selectiebehoeftenvanuit de sector.
In de expertsessie is geconstateerd dat de BRIGID selectiekenmerken in hoge mateovereenkomen met selectiebehoeften uit de groensector, waarbij er enkele aanvullendeselectiedocumenten benoemd zijn (Groenkeur, Veiligheidscertificaat Spoorwegen,Co2/profiel, Arbo erkenning, Kwalificatie Flora-en Fauna wetgeving)
Vervolg:
Het lijkt een logische stap om niet iets nieuws te ontwikkelen, maar op deze BRIGIDontwikkeling mee te liften. Stadswerk en VHG zorgen voor begeleiding van deze BRIGIDontwikkeling.
(zie verder bijlage A)
3.3 Voorbeeldbestekken (welke fragmenten zijn bruikbaar en waarom)
De kwaliteit van bestekken vormt een probleem. Diverse opdrachtgevers hanteren nu huneigen bestekssystematieken op basis van verworven inzichten. Op zich is daar niets mismee. Maar de RAW bestekssystematiek is als standaard neergezet. Uniformiteit in werkwijzezou ook kennisuitwisseling tussen opdrachtgevers bevorderen.
Met een aantal experts uit de sector is gesproken over de waarde van ‘voorbeeldbestekken’.Aan deze expertsessie namen ook deelnemers vanuit CROW deel, dat ook ervaringen heeftmet effecten van voorbeeldbestekken.
Conclusies t.a.v. de waarde van voorbeeldbestekken:
- Voorbeeldbestekken kunnen nuttig zijn, maar versterken waarschijnlijk alleen knip- enplakgedrag. De expertgroep heeft deze werkwijze juist als zeer onwenselijkbestempeld. Het is belangrijk dat besteksschrijvers leren nadenken over de juistebesteksaanpak.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 16
- Voorbeeldbestekken moeten ook niet te veel autoriteit krijgen. Het zijn ‘slechts’voorbeeldbestekken voor kennisoverdracht. Toch dient er een vorm van validatieplaats te vinden.
- Een grote bak met voorbeeldbestekken nodigt niet uit om erin te duiken. Zie PIANOo.- Besteksschrijvers zoeken toch voornamelijk naar stukken bestek. Complete
voorbeeldbestekken zijn niet nuttig. Het gaat om het vinden van inspirerendebouwstenen, die op de juiste wijze ontsloten worden.
- Voorbeeldbestekken vormen het antwoord op veelgestelde vragen (Frequently AskedQuestions FAQs): hoe kwaliteit bestekken te regelen? Welke specifiekegeschiktheidcriteria moet ik in een bepaalde situatie selecteren? Welke typencontracten kan ik het beste kiezen? Wat moeten opdrachtgevers weten om dekwaliteit van bestekken te beoordelen? Het is beter vanuit deze FAQ’s metvoorbeelden voor de sector te komen.
Vervolg:
In samenspraak met CROW de FAQs in beeld brengen, zodat men hierbij relevantebestekselementen kan selecteren. De voorbeeldbestekken zijn bij het CROW aangeleverden wachten op inhoudelijke bespreking/toetsing door de expertgroep.
Er zijn in de expertgroep een aantal voorbeeldbestekken verzameld, illustrerend hoe hetwerk in verschillende contractvormen omschreven kan worden. Hierbij zijn diverse soortenvoorbeeldbestekken aangeleverd, variërend van :
- Onderhoud: frequentiebestekken, beeldkwaliteitbestekken, integrale bestekken
- Aanleg: RAW aanlegbestekken, beeldkwaliteitbestekken, integrale bestekken
- Renovatiebestekken: boomrenovatiebestek
De gemeente Amsterdam heeft vijf bestekken aangeleverd, Rotterdam drie en Den Haagdrie. Experts van andere gemeenten hebben ook aangegeven dat zij bereid zijn om kennis tedelen.
3.4 Keuzemodel contractenkiezer (De ‘Groencontracten-kiezer’)
De regionale sessies hebben duidelijk gemaakt dat bestekschrijvers vooral bewuster ommoeten gaan met de besteksvormen en hun keuzemogelijkheden hierin. Besteksvormenworden te gemakkelijk gekozen vanuit de gedachte ‘zo deden we het altijd al’.
Voorgesteld is om hiervoor een keuzemodel te ontwikkelen, in analogie van de CROWLeidraad aanbesteden. De bestekschrijvers worden hierin verder getraind.
Ook de mogelijke toepassing van ‘gunnen op waarde’ principes moet in dit keuzemodelverder onder de aandacht worden gebracht. Geconstateerd is dat gunning op basis vanprijs/kwaliteit (EMVI = Economisch Meest Voordelige Inschrijving) in de groensectornauwelijks bekend is. Deze vorm van aanbesteden gunt niet meer op basis van laagste prijs,maar van prijs/kwaliteit. Toch leert men in andere sectoren dat toepassing van EMVI leidt totandere verhoudingen tussen aanbieders en vragers, waarbij onderscheidende kwaliteit veelmeer prioriteit krijgt.
Belangrijk is dat de groensector ook een aantal voorbeeldcases met EMVI uitwerkt, om ertoebij te dragen dat deze ontwikkelingen ook in de groensector tot wasdom komen.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 17
Voorgestelde vervolgstappen:- Vervolggesprekken met deskundige externe partijen maken duidelijk of er mogelijkheden
zijn om een dergelijk keuzemodel uit te werken.- VHG en Stadswerk zullen deze inhoudelijke ontwikkelingen ook als stuurgroep nader
begeleiden.- Balance & Result zal via een aantal uitgewerkte gedocumenteerde voorbeeldcases laten
zien hoe EMVI ook voor groenprojecten kan worden toegepast. Deze voorbeeldcaseslaten zien hoe het werkt en wat het kan opleveren.
Opdrachtgevers vallen maar al te gemakkelijk terug op traditionele keuzes van aanbesteden.Knippen en plakken leidt echter gemakkelijk van kwaad tot erger. Het zou beter zijn daarveel bewustere keuzes in te maken, op een expliciete manier. Een beslismodel zou erbijbehulpzaam zijn om keuzes meer bewust en expliciet te maken. We zouden het een‘groencontracten-kiezer’ kunnen noemen.
Aanzet tot een keuzemodel
Om het nadenken over de juiste vorm van aanbesteden te stimuleren, is in de regionalesessies geopperd om de opdrachtgever te stimuleren om een bewuste keuze te maken uiteen keuzepallet. In onderstaande twee figuren zijn hierover een aantal ideeën ter indicatieuitgewerkt (door de projectgroep).
Type werk
Overwegingen &prioriteiten
opdrachtgever
Welkecontractvormen
komen inaanmerking?
Consequentiesvan gemaakte
keuze
Gedocumen-teerde keuze
Relevantecontractvormen
Typologie
Nadat de opdrachtgever eerst heeft aangeduid om welk type werk het gaat (bv. aanleg /onderhoud / renovatie) en de prioriteiten die hij heeft (keuzebepalende motieven,bijvoorbeeld ‘hoe belangrijk is het om onderscheidende aanbiedingen uit de markt tekrijgen’), kan hij een bewuste keuze uit het keuzepallet maken. De groencontractenkiezerhelpt de opdrachtgever om zijn belangrijkste overwegingen in beeld te brengen en ervervolgens een geschikte besteksvorm aan te koppelen.
Vaststellen van de belangrijkste uitgangspunten/overwegingen van de opdrachtgeverA. Wat wil de opdrachtgever?
a. Is het projectdoel duidelijk benoemd?b. Zelf sturen of ontzorgd worden?c. Etc.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 18
B. Wat kan de opdrachtgever?a. Wel/ geen eigen professionaliteit in groenwerkenb. Wel/niet zelf handhavenc. Wel/niet vertrouwen gevend. Langjarige relatie
C. Wat mag de opdrachtgevera. Schrijft inkoopbeleid bepaalde contractvormen voor?b. Mag opdrachtgever langjarige relaties aangaan?
D. Wat vraagt de groenopgave?a. Zijn er specifieke risico’s in dit werk, die de markt beter kan dragen?b. Ruimte voor eigen onderscheidende invulling van opdrachtnemerc. Etc.
Het beslismodel maakt zo de motieven (inclusief voor- en nadelen) expliciet. Het keuzemodelhelpt om de vertaling te maken tussen de overwegingen en prioriteiten enerzijds en debouworganisatievorm anderzijds. Het is van belang om het keuzemodel simpel en sneltoegankelijk te maken. Onderstaande schema is op te vatten als een bouwsteen voor ditkeuzemodel, evenals de figuur op de voorgaande bladzijde (motieveninventarisatie). (In ditverband kan ook gewezen worden op de ontwikkeling van het DSS bij de CROW.)Aanbevolen wordt om dit specifieke voorbeeld te verbijzonderen voor aanlegprojecten,onderhoudsprojecten respectievelijk renovatieprojecten.
Bouworganisatievorm
Kenmerken Voordelen Nadelen Contractvormen
(voorbeelden)
Traditioneelbestek
Strikte scheidingtussen ontwerp enuitvoering.Opdrachtgever schrijftgedetailleerd voor.
Maximale invloed opeindproduct, scherpe prijs,bekende manier vanwerken, eenduidiginterpreteerbare eisen,efficient bij herhaalwerk,en een relatief simpeleaanbestedingsprocedure.
Deskundigheid is noodzakelijk, deuitvoeringskennis wordt niet tijdigbenut, verantwoordelijkheid blijftbij opdrachtgever. Risico’s voorverrassingen in deaanbestedingsprijs. Strijdcultuurtussen opdrachtgever enopdrachtnemer is vaakonvermijdelijk.
RAW bestek
RAW bestek + EMVI
Frekwentiebestek
Bouwteam De opdrachtnemertreedt op als bouweren adviseur tijdens deontwerpfase.
Geld en tijd kunnen goedbeheerst worden.Bekende manier vanwerken.
Minder marktwerking en minderduidelijke scheiding inverantwoordelijkheden. Veelrisico’s blijven bij deopdrachtgever
Ontwerpcontract
RAW bestek
Geïntegreerdecontractvormen(DB, DBM)
Opdrachtgever steltoplossingsvrije eisenop, opdrachtnemerverzorgt ontwerp,uitvoering en evt.onderhoud.
Keus uit competitieve,onderscheidendemarktoplossingen.
De opdrachtgever kanveel taken enverantwoordelijkhedenoverlaten aan deopdrachtnemer.
Opdrachtgever heeft minderinvloed op het bouwproces, hetdoorvoeren van wijzigingen iskostbaar en offertekosten zijnhoog.
Prestatiebestek(UAV-gc)
Beeldbestek
Beeldbestek + EMVI
Strategische
Samenwerking
Multiprojectsamenwerking voorsoortgelijkebouwopgavenbijvoorbeeldketensamenwerking.Opdrachtnemer treedtop als bouwer enadviseur tijdensontwerpfase.Opdrachtgeverparticipeert inuitvoering. Winst enrisico worden gedeeld.
Verkorte bouwtijden.Flexibel reageren opspecifieke eisen. Benuttingleereffecten.Opdrachtnemer draagtmoreleverantwoordelijkheid voorproblemen.Continuïteitvoordelen.
Continuïteit van projecten enrelaties vereist. Vereist bijzonderevaardigheden opdrachtgever.Minder marktwerking en minderduidelijke scheiding inverantwoordelijkheden. Veelrisico’s blijven bij deopdrachtgever.
Integraalwijkcontract + EMVI
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 19
Het is zaak deze ‘groencontractenkiezer’ verder handen en voeten te geven en in te brengenin de regionale trainingssessies.
Het ontwikkelen van zo’n groencontractenkiezer valt buiten de scope en begroting van ditproject. Het zou efficiënt zijn deze ontwikkeling te leggen bij de ontwikkelende partijen van deLeidraad Aanbesteden (dat door CROW en Balance & Result is uitgewerkt).
3.5 Lobby voor verlengde onderhoudstermijnen
Door zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers werd het belang onderschreven van hetkunnen aangaan van meerjarige relaties en verlengingsmogelijkheden op basis van pastperformance. Het is de wens hiervoor maximale ruimte te creëren voor verlengdecontractrelaties (> 3 jaar).
VHG heeft naar aanleiding van deze signalen ook de politiek in Den Haag benaderd over demogelijkheden tot verlengde contractrelaties. Daar is vastgesteld dat het hier gaat omEuropese voorschriften, die vanuit Den Haag niet beïnvloedbaar zijn.
Voorziene vervolgstappen:
Binnen EU regelgeving blijkt veel mogelijk, mits het maar transparant is. Nader onderzoekmoet uitwijzen welke ruimte er feitelijk is voor langjarige contractrelaties. Deze kennis kan viade groenlokalen in de sector worden verbreid.
3.6 Communicatieproducten
In de vakbladen van VHG en Stadswerk is regelmatig gepubliceerd over de voortgang vanhet project. Daarmee zijn de groenprofessionals op de hoogte gebracht van het initiatief envan de (tussen)resultaten.
- In het voorjaar van 2009 is er een artikel verschenen in VHG magazine
- In het voorjaar van 2009 is er tevens een artikel verschenen in het blad Stadswerk
- Verder zijn er met maandelijkse regelmaat voortgangsberichten geweest in‘Verenigingsnieuws’
Met de verspreidingsgraad van deze bladen is een groot deel van de doelgroep bereikt.Daarmee er is de belangstelling voor het onderwerp gewekt. Elke publicatie leverde deaanmelding van weer nieuwe belangstellenden voor de expertgroep.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 20
Regionale ‘groenlokalen’ voor kennisoverdracht en interactie tussenopdrachtgevers en opdrachtnemers.
Bespreking en doorontwikkeling van voorbeeldbestekken, waarin kennis overwel/niet geschikte besteksmethodieken wordt overgebracht voor diverse soortenvan contracten.
Actief aanhaken aan het BRIGID initiatief dat tot doel heeft eenduidig en efficiënt teselecteren. Uitdragen van BRIGID in de groenlokalen.
Ontwikkelen en uitdragen van een ‘groencontracten-kiezer’, waarmee deopdrachtgever wordt gestimuleerd na te denken over aanbesteden opprijs/kwaliteit.
Opzetten en realiseren van een bijbehorend communicatieplan, gericht op diversedoelgroepen.
In stand houden van een actief expertnetwerk, dat helpt om voeding te geven aande groenlokalen.
4 Conclusies en aanbevelingen
4.1 Interactie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers nodig
Eenduidig aanbesteden vormt een probleem in de groensector. Daarvan begint ook desector zich bewust te worden. In regionale sessies hebben zich zo’n 140 vakdeskundigenover dit probleem gebogen. Daarin is een aantal problemen en oplossingsrichtingen naarboven gekomen (zie hoofdstuk 2), die verder zijn uitgewerkt tot een aantal actielijnen(hoofdstuk 3). Deze actielijnen hebben tot doel om tot sectorbrede verbeteringen te komen.
Gebleken is dat t.a.v. selecteren en gunnen al veel goede methodieken beschikbaar zijn,maar dat de problemen voornamelijk voortkomen uit de slechte toepassing in de praktijk.Verder gaat gebrek aan groenkennis de opdrachtgever steeds meer parten spelen en wordtde gemeente meer afhankelijk van marktpartijen.
Om tot sectorbrede verbeteringen te komen is het zodoende zaak om opdrachtgeversgezamenlijk te betrekken in acties t.b.v. uniformering van selectie- en gunningcriteria enbewust te maken van nieuwe mogelijkheden van professioneel opdrachtgeverschap. Zonderdeze interactie is de kans groot dat opdrachtgevers in hun huidige selectie- en gunning-praktijken zullen blijven volharden. Daarbij zullen overheden meer gebruik maken van demogelijkheden vanuit de markt en zal de markt kwaliteit leveren ook als men op afstandwordt aangestuurd.
Er is een aantal samenhangende actielijnen geformuleerd.
Actielijnen zijn in beeld gebracht, maar vragen nog om verder operationalisering. Dat kan hetbeste worden gedaan door de partijen die met de vervolgstappen aan de gang gaan. Geziende beperkte middelen van dit project valt verdere realisatie van deze oplossingen ook buitende scope van het project. VHG en Stadswerk zijn prima in staat om draagvlak te realiserenen zoeken naar de mogelijkheid om CROW en/of NEVI te betrekken in de verdere stappen.Deze organisaties staan positief tegenover verdere initiatieven.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 21
4.2 Succesbepalende factoren
In het traject is een expertgroep gevormd van opdrachtgevers/opdrachtnemers, die actief wilmeehelpen om deze verder stappen nader in te vullen. Het is zaak het commitment en dekennis in deze expertgroep verder inzetbaar te maken en van het momentum gebruik temaken.
Verder is borging van de resultaten belangrijk. Sluit zodoende aan bij de kenniscentra vooropdrachtgevers en opdrachtnemers, die ervoor zorg kunnen dragen dat opgedane inzichtenook in de (groen)sector verankerd kunnen worden.
4.3 ‘Gunnen op waarde’ showcases
Naast eerder genoemde subresultaten is er dringend behoefte aan meer praktijkkennis overhet aanbesteden op prijs/kwaliteit in plaats van uitvragen op laagste prijs. Opdrachtgeverszoeken naar andere manieren om kwaliteit mee te wegen naast de prijs. Het is wenselijk eenaantal opdrachtgevers bereid te vinden om daar (met deskundige begeleiding) te komen totcases, die ook deskundig geëvalueerd worden. Ervaringen zullen worden gedeeld met desector in bijeenkomsten en publicaties. Opdrachtgevers kunnen hun vragen inbrengen in degroenlokalen.
In dit kader kan verwezen worden naar de publicatie van Vernieuwing Bouw: ‘Meer waardevoor je geld’, waarin een aantal inspirerende praktische cases zijn gedocumenteerd.Aanvulling met voorbeelden uit de groensector strekt tot aanbeveling.
4.4 Vervolg op de ingezette actielijnen
In de verdere uitwerking van acties is de volgende rolverdeling voor de hand liggend:
Rol Door
Intentieverklaring ‘groenlokalen’ VHG, Stadswerk, externe ondersteunende partij
Opzet groenlokalen Externe ondersteunende partij
Promotie & communicatie VHG, Stadswerk
Begeleiding BRIGID Stadswerk
Ontwikkeling gunnen op waardevoorbeeld cases
Stadswerk, VHG, Balance & Result
Uitwerking Groencontractenkiezer CROW, Balance & Result
Groenlokalen kunnen al vrij snel gestart worden. Inhoudelijke bagage voor de sessies kansnel beschikbaar zijn. Bespreking van voorbeeldbestekken en van de BRIGIDmethodiek kanin de eerste sessies worden geprogrammeerd.
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 22
Terminologie
CROW Kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en gebiedsinrichting
EMVI Economisch Meest Voordelige Inschrijving
FAQ Frequently Asked Question
RAW stelsel van juridische, administratieve en technische voorwaarden voor
bouwcontracten
VNG Vereniging Nederlandse Gemeenten
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 23
Bijlage A : Overzicht interviews en werkgroepdeelnemers
Verkennende interviews
Er zijn in 2009 interviews gehouden met een aantal stakeholders op het gebied vanaanbestedingen, waarbij de knelpunten en aanbevelingen uit de workshops zijn voorgelegd.
CROW Ad van Leest en Niels van Ommen
PIANoO Henk Wijnen
NEVI Karin van IJsselmuide
Groenkeur Camiel Versluis
Berenschot Hans Ruiter
Den Haag Henk de Zoete
Zoetermeer Peter de Visser en Joyce Zegeling
Gouda Hans Weijdt en Willem Cornelissen
Daarnaast is contact geweest en belangstelling gepeild bij de gemeenten:
Rotterdam Albert Groen
Leiden Dirk Achterberg
Vlaardingen Cees-Jan van Heijzen
Moerdijk Arno van Waesberghe
Bleiswijk Martijn Bearveldt
Tiel Erik Menting
Allen zijn zeer positief over het onderzoek en hebben zich bereid verklaard mee te werkenaan vervolgbijeenkomsten. PianOo heeft 3000 leden en een bibliotheek met 600 bestekken.StadsPoort (samenwerkingsverband CROW en Stadswerk) stelt enkele tientallen bestekkendigitaal beschikbaar aan haar leden.
Expert groep sessies
Op 30 oktober zijn inhoudelijk-deskundigen van gemeenten en groenvoorzieners uitgenodigdom een ochtend aan de voorbeeldbestekken te werken. Vanwege de vele afzeggingen isdeze bijeenkomst komen te vervallen. Na overleg met het CROW is een aantal nieuwedeelnemers gevonden en is 12 februari 2010 alsnog een bijeenkomst met 12 deelnemersgehouden.
Gem. Zeist Rob Videler
Gem. Amsterdam Hans Kaljee
Gem. Den Haag Coen van Doesburg
Gem. Ede Ronald Jacobs
CROW Jacques Teunissen en Tim Aarsen
VHG Linda van Vliet, Danny van Vugt, Frans Heeren, John Menges
Balance&Result Paul Kuijpers
PdRconsult Peter de Ruiter
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 24
Vertegenwoordigers van het CROW en VHG zijn met deelnemers van de gemeenten DenHaag, Amsterdam, Zeist, Ede aan de slag gegaan en hebben een flink aantalgroenbestekken aangedragen. Deze zijn onderverdeeld in frequentiebestek, beeld-/prestatiebestek en raam-/integraal bestek. Hierbij is weer onderscheid te maken in aanleg,onderhoud en renovaties. Deze werkgroep is enthousiast en bereid verder te werken aan devalidering om tot voorbeeldbestekken en aanbevelingen te komen. Als acties zijn benoemd:
Meedenken over de ontwikkeling van BRIGID
Publicaties en interviews regelen
Trainingsopzet / terugkomdag regelen
Frequently asked questions CROW helpdesk verzamelen
Bestekken rondsturen
Ingenieursbureaus erbij betrekken
Op 22 februari is een kerngroep uit dit gezelschap bij het CROW bijeen geweest om devervolgstappen door te nemen. Daarbij zijn de volgende conclusies /aanbevelingengetrokken:
Het aanbieden van voorbeeldbestekken moet niet leiden tot knip- en plakwerk.
Hiertoe moeten we toetsingscriteria opstellen.
De matrix van voorbeeldbestekken kan 3 x 3 x 2 = 18 verschillende typen
opleveren; het is aan te bevelen te beginnen met een viertal voorbeelden en
afhankelijk van de vraag deze uit te breiden.
Gewerkt kan worden aan een beslisboom: welk soort bestek is het meest voor de
hand liggend? Een soort Decision Support System.
Gewerkt kan worden aan een data-zoek-bank: vanuit FAQ
Gewerkt kan worden aan de vraag: hoe krijg ik het juiste bedrijf aan het werk?
Gewerkt kan worden aan een methode om kwaliteit de boventoon te laten voeren:
gunnen op waarde i.p.v. de laagste prijs.
Training / expertsmeetings RAW door CROW-IPC-NEVI zoals door de Levende
Stad i.s.m. HAS Den Bosch- Larenstein e.d.
Aanvullende contacten
Ter wille van toetsing van realiseerbaarheid van vervolgacties is gesproken met:
CROW Ad van Leest, Karin van IJsselmuide, Teun van Reeuwijk
BRIGID Joost Meerema
VHG & Stadswerk: ‘Verkenning doelmatige selectie- & gunningcriteria’ Pag. 25
Bijlage B : Documenten voor eenduidige selectiecriteria in BRIGID
1. Afgifte verklaring non-faillissement
2. Auditverklaringen
3. Balansen en verlies- en winstrekening over laatste drie boekjaren
4. Bankgarantie
5. Beheersing Nederlandse taal
6. Bereidstellingsverklaringen tot bankgarantie
7. Beroepsaansprakelijkheid en wettelijke aansprakelijkheidsverzekering
8. Bewijs beroepsuitoefening, indien van toepassing
9. BIBOB-verklaring
10. CAR verzekering
11. Concernverklaringen, letter of comfort, garantieverklaringen
12. Conformiteitenverklaring
13. CV’s
14. Gespecificeerde omzetbedragen voorzien van accountantverklaring
15. Inschrijving beroepsregister
16. ISO certifcaat
17. Omzetgegevens (bepaalde sectoren)
18. Organisatiestructuur
19. Referenties
20. Uittreksel KVK
21. Uittreksel Strafregister (VOG)
22. VCA certificering
23. Verklaring bestuurder omtrent rechtmatigheid van inschrijving
24. Verklaring omtrent betalingsgedrag WNV, volksverzekering en belastingen
25. Verklaring Omtrent Gedrag Rechtspersoon
Deze worden door de projectgroep aangevuld met:
- Groenkeur
- Veiligheidscertificaat Spoorwegen
- Co2/profiel
- Arbo erkenning
- Kwalificatie Flora-en Fauna wetgeving