ZATITA IVOTNE SREDINE I ODRIVI RAZVOJ

ZATITA IVOTNE SREDINE I ODRIVI RAZVOJ VIDefiniite ekoloku katastrofu !EKOLOKA KATASTROFA je vanredan dogaaj ili vrsta dogaaja prouzrokovana djelovanjem ili uticajima koji nisu pod nadzorom i imaju za posljedicu ugroavanje ivota ili zdravlja ljudi i u veem obimu nanose tetuprirodnom okruenju.ta podrazumjeva energetska efikasnost ?Energetska efikasnost podrazumijeva smanjenje gubitka energije bez naruavanja konfora, standarda ivota ili ekonomske aktivnosti i moe se realizovati kako u oblasti proizvodnje, tako i u oblasti potronje enegrije.

U koja dva znaenja se susree naee pojam energetska efikasnost ? Pojam energetska efikasnost se naee susree u dva znaenja, od kojih se jedno odnosi na ureaje, a drugo na mjere i ponaanja.ta se smatra pod energetski efikasnim ureajem? Pod energetski efikasnim ureajem smatra se onaj ureaj koji ima veliki stepen korisnog dejstva, tj. male gubitke prilikom transformacije jednog vida energije u drugi.ta predstavlja energetska efikasnost ?Energetska efikasnost predstavlja inicijativu koja ima za cilj smanjenje upotrebe elektrine energije i gasa to predstavlja jedan od najefikasnijih naina za rjeavanje energetske krize i klimatske izazove u kojima se nalazi dananje drutvo.ta se podrazumjeva pod energetskom efikasnou? Pod energetskom efikasnou podrazumjeva se niz isplaniranih i sprovedenih mjera iji je cilj korienje minimalno mogue koliine energije, tako da nivo udobnosti i stopa proizvodnje ostanu ouvane.

ta se smatra energetski efikasnim ureajem ?Energetski efikasnim ureajem smatra se onaj koji ima veliki stepen korisnog dejstva, tj. male gubitke prilikom transformacije jednog vida energije u drugi.Kada je rije o mjerama, ta se podrazumjeva pod energetskom efikasnou ? Pod energetskom efikasnou podrazumjevaju se mjere koje se primjenjuju u cilju smanjenja potronje energije.Navedite najmanje tri mjere koje se najee preduzimaju u cilju smanjenja gubitaka energije i poveanja energetske efiksnosti ?Mjere koje se ajee preduzimaju u cilju smanjenja gubitaka energije i poveanja energetske efiksnosti su:zamjena neobnovljivih energenata obnovljivimzamjena energetski nefeikasnih portoaa efikasnimizolacija prostora koji se grijezamjena dotrajale stolarije u prostorima koji se grijuugradnja mjernih i regulacionih ureaja za potroae energijeuvoenje tarifnih sistema od strane distributera koji e podsticati tednju energije ...

Navedite najmanje tri razloga zbog kojih se podstiu energetska efikasnost, tj.tednja energije ?

Postoji nekoliko velikih razloga :Ekonomsko-finansijskiVelika primarna potronja energijeTehniki zastarjela energetska rijeenjaZatita ivotne sredine.ta predstavlja energetska efikasnost ?Energetska efikasnost predstavlja inicijativu koja ima za cilj smanjenje upotrebe elektrine energije i gasa to predstavlja jedan od najefikasnijih naina za rjeavanje energetske krize i klimatske izazove u kojima se nalazi dananje drutvo.ta se podrazumjeva pod energetskom efikasnou ?Pod energetskom efikasnou podrazumjeva se niz isplaniranih i sprovedenih mjera iji je cilj korienje minimalno mogue koliine energije, tako da nivo udobnosti i stopa proizvodnje ostanu ouvane.

ta je energetski bilans zemlje u ekonomici energetike ? Energetski bilans zemlje u ekonomici energetike jeste agregatna slika svih ljudskih aktivnosti koje se tiu energije, izuzev prirodnih i biolokih procesa. Koji je najkrai vremenski period za koji se urvruje nacionalni energetski bilans ? Nacionalni energetski bilans utvruje se najmanje za godinu dana unaprijed.Definiite ta je to energetski bilans ?Energetski bilans je periodini izvetaj koji se definie sa ciljem da se utvrde bilansi izmeu domae proizvodnje, uvoza primarne odnosno sekundarne energije iz procesa transformacije, konverzije u energetskim sistemima/objektima, sa prikazom obezbjeenja energetskih potreba za finalnu potronju, saglasno potrebama privrede i graana, odnosno sektora potronje.ta predstavlja energetski bilans ?Energetski bilans, predstavlja mjeru za provjeru energetske efikasnosti i postignute utede u potronji energije.

Navedite bar tri osnovna cilja energetske strategije !Sigurno snabdevanjePoveanje ukupne efikasnosti i efektivnosti energetskogZatita ivotne sredine (CO2, gasovi sa efek, st, bate) i razvoj obnovljivih izvora energijeProces stabilizacije i pridruivanja i regionalne integracijeNavedite bar tri dugorone mjere za poveanje energetske bezbjednosti !Supstitucija uvoznih energenata. Poveanje broja snabdjevaa .Korienje obnovljivih izvora energije .Poveanje energetska efikasnost .Meunarodne integracije i sporazumi ..

Navedite bar tri kratkorone mjere za poveanje energetske bezbjednosti ! Kreiranje stratekih rezervi energenata. Investicije u decentralizovanu proizvodnju energije .Korienje obnovljivih izvora energije, novih visoefikasnih tehnologija..

TA JE BUDUNOST ENERGETSKOG SEKTORA ?Ravnomjeran razvoj energetskog sektora u cilju poveanja sigurnosti snabdjevanja energijom Dalje usklaivanje sa regulativom EU i potovanje preuzetih obaveza, Racionalan odnos prema energiji i poveanje ukupne eneretske efikasnosti svih sistema Poveanje udjela obnovljivih izvora energije Zatita ivotne sredine, CO2 Regionalne i Evropska integracija Regionalni projekti ..

Elementi prirode Elementi prirode se dijele na:Prirodne resurse (izvori)- prirodni izvori, koji se odnose na prirodna dobra koja su u funkciji privedena su korienju.Prirodni uslovi prirodni faktori- su elementi geografske sredine (klima, reljef, zemljite, sineva toplota, atmosferske padavine, blizina vode za navodnjavanje) koji se ne mogu neposredno koristiti, ali bez njihovog uea neke proizvodnje nisu mogue. Oni ispoljavaju svoj uticaj nezavisno od volje ovjeka, a samo je pitanje u kojoj mjeri e on to iskoristiti u stvaranju novih vrijednosti..

10PRIRODNI RESURSITermin prirodni resursi je prvi upotrebio E.F. umaher 1970. g. u knjizi Small is beautiful DEFINICIJE : - Prirodni resursi su supstance koje se nalaze u prirodi, a koje se smatraju vrijednim u njihovoj relativno nemodificiranoj prirodnoj formi. - Pod resursima se podrazumjeva ono to ljudi uzimaju iz prirodne sredine za zadovoljenje svojih potreba...TERMINOLOKO ODREENJE RESURSA U EKONOMIJIResursi su : - materijalna i nematerijalna dobra koja se mogu privredno valorizovati ( iskoristiti) - faktori koji se koriste u proizvodnji roba ili pruanju usluga i time u stvaranju realnog bruto domaeg proizvoda - resursi se ubrajaju u temeljne faktore proizvodnje ( uz rad, kapital i poduzetnitvo ) dok su izvedbeni faktori : proizvodnja, tehnologija, istraivanje i razvoj..PRIRODNI POTENCIJALPRIRODNI-EKOLOKI POTENCIJAL je najsveobuhvatniji termin koji ukljuuje pored prirodnih resursa i ostale elemente prirode : - Prirodne uslove : klima, zemljite, suneva toplota, atmosferske padavine, koji se mogu neposredno koristiti - Rezerve : dobra -potencijali koja su u zemlji ili na zemlji koja se jo ne koriste, ali koja odlukom i djelovanjem ovjeka u svakom trenutku mogu prei u kategoriju resursa - Prirodno bogatstvo je opisna vrednosna odrednica za prirodni potencijal..PODJELA PRIRODNIH RESURSAPREMA PRIPADNOSTI : - Prirodni resursi atmosfere - Prirodni resursi hidrosfere - kopnene vode i okeani - Prirodni resursi litosfere- fosilna goriva , mineralne rude, minerali-drago kamenje i zemljite - Prirodni resursi biosfere flora i fauna PREMA PORJEKLU -Biotikedobivaju se od ivog svijeta (biljke,ivotinje) -Abiotike - dobivaju se od neivog svijeta (zemlja, voda, minerali, energetski resursi )

energetske sirovine- tj.goriva, slue za dobijanje toplotne i drugih vidova energije. S obzirom na agregatno stanje dijele se na:- vrsta goriva- tena goriva - gasovita goriva- geotermalni fluidi koji spadaju u grupu obnovljivih energetskih izvora.Postoje 4 grupe rjeenja za smanjenje tetnih gasova:Energetska efikasnost;Obnovljivi izvori energije;Geoloko skladiranje ugljendioksida, i Nuklearna energija.

Fosilna goriva : - Fosilna goriva su goriva koja sadre ugljovodonike a nastala su od fosilnih ostataka biljaka i/ili ivotinja. Vrste fosilnih goriva ? - Nafta,treset ,ugalj (lignit, mrki ugljen, kameni ugljen) i zemni plin.S obzirom na agregatno stanje energetske sirovine se dijele : vrsta goriva,tena goriva, gasovita goriva i geotermalni fluidi koji spadaju u grupu obnovljivih energetskih izvora..tetni plinovi koji se oslobaaju prilikom sagorjevanja fosilnih goriva : - ugljen monoksid CO, ugljen dioksid CO2, sumpor dioksid SO2, SO3, azot dioksid- NO2 itd. NAFTA : - To je sloena smjesa razliitih spojeva, preteno ugljikovodonika alkanskog, cikloalkanskog i aromatskog reda iji se sastav mijenja od nalazita do nalazita Osim ugljikovodika u nafti mogu biti prisutni organski spojevi sa sumporom, kiseonikom i azotom. Sirova nafta moe sadravati male koliine vode i male koliine metala. Dvije teorije objanjavaju nastanak nafte ! - Biogena i abiogena.

MINERALNE SIROVINE : Mineralne sirovine su mineralne materije neorganskog ili organskog porjekla koje pri odreenom stupnju razvoja tehnike i tehnologije, mogu ekonomino da se koriste u prirodnom stanju ili nakon prerade.MINERALI : - Mineral je prirodni homogeni kristal, nastao kao rezultat geolokih procesa, sa definisanim hemijskim sastavom, koji ne mora biti stalan. Pojam mineral ne odnosi se samo na hemijski sastav, ve i na strukturu minerala. Mineralni resursi spadaju u grupu neobnovljivih resursa, to su iscrpljivi resursi i zbog toga je potrebno njihovo racionalno korienje .

Podjela minerala prema nainu postanka

-Pirogene (hidratogeni, pneumatski, hidrotermalni) - Organogene (fitogeni, zoogeni )

LEITA MINERALNIH SIROVINA : Leita mineralnih sirovina su ogranieni dijelovi zemljine kore u kojima je sadraj nekog elementa znatno vei od njegovog prosjenog sadraja u zemljinoj kori.PODJELA MINERALNIH SIROVINA PREMA TEHNOLOKOJ KLASIFIKACIJI :Prema tehnolokoj klasifikaciji mineralne sirovine dijele se na: Sirovine metala i sirovine nemetala

METALINE SIROVINE Rude bakraRude olova i cinkaBoksitOstale metaline sirovine - Gvoe , Antimon , nikl i kobalt , Kalaj i molibden , Zlato i srebro ,

U procesu primarne prerade rude izdvaja se koncentrat metala koji ini vei deo i jalovina koja predstavlja gubitak.Trokove proizvodnje ine fiksni (nisu zavisni od proizvodnje) i varijabilni (zavisni od proizvodnje) trokovi. Varijabilni trokovi su direktno proporcionalni proizvodnji.Donji granini sadraj metala u rudi je minimalni sadraj metala pri kome je eksploatacija rude ekonomski opravdana. Ekonomski je opravdana ako se stvori prihvarljiva minimalna dobit.

PODJELA PRIRODNIH RESURSAEKONOMSKA KLASIFIKACIJA : - Prirodni - Ekonomski - KombinovaniPREMA TRAJANJU : to je i najea podjela 1 Neobnovljivi-iscrpljivi 2 Obnovljivi 3 Potencijalno obnovljivi 4 Trajni - neiscrpljiviPRIRODNI RESURSI PREMA TRAJANJU 1-NEOBNOVLJIVI iscrpljivi postoje u ogranienim koliinama na razliitim mjestima na Zemlji, a stvoreni su geolokim, fizikim i hemijskim procesima , kroz neutvren broj godina ( milioni, milijarde ) npr. bakar, ugalj, nafta. Ovi resursi se zovu i iscrpljivi zato to ih ljudi koriste bre nego to se oni geoloki formiraju..PRIRODNI RESURSI PREMA TRAJANJU 2 - OBNOVLJIVI resursi su oni resursi koji teoretski mogu trajati neogranieno, jer se mogu samostalno obnavljati ako nisu zloupotrebljeni . Obnovljivi resursi imaju sljedee karakteristike : - Imaju mogunost regeneracije u toku relativno kratkog vremenskog perioda. - Za njihovo odrivo koritenje brzina potronje ili ekstrakcije mora biti u okviru reproduktivnog kapaciteta prirodnog sistema - Kod veine prirodnih resursa brzina ekstrakcije (uzimanje iz ekosistema ) mora biti takva da omoguava odravanje ravnotee i biodiverziteta .. Trajni neiscrpljivi resursi : -To su resursi neiscrpljivi sa stanovita ljudskih mjerila vrijednosti ( npr. solarna energija, energija okeanskih talasa, energija tekuih voda ).

PRIRODNI RESURSI PREMA TRAJANJUObnovljivi energetski izvori Obnovljiva energija se obnavlja istom brzinom kojom se eksploatie. U obnovljive energetske izvore spadaju:HidroenergijaGeotermalna energijaSolarna (suneva) energijaEnergija vjetraEnergija biomaseEnergija plime i talasa..

Broj moguih naina neposrednog korienja geotermalnih fluida najvie zavisi od njihove temperature:Voda niske temperature (50-75C), koja se koristi za grijanje stanova, radnog prostora, staklenika i u pojedinim institucijskim procesima.Voda srednje temperature (do 140C), koja se koristi u industijskim procesima i za proizvodnju elektroenergije, iVoda visoke temperature i suva para (140-350C), koja se koristi za proizvodnju elektroenergije.Korienje geotermalne energije je veoma intenzivno u zemljama EU, i to za: grijanje stanova, radnih prostora i staklenika, sanitarna topla voda, proizvodnja elektrine energije, uzgoj riba i akvakultura, industrija i tehnologija.Naroito su velike mogunosti korieja geotermalne energije u razliitim tehnolokim procesima: suenje, isparavanje, destilacija, pranje i bojenje, procesno zagrevanje i grejanje industrijskih postrojenja...

Geotermalna energija ima velike prednosti i to:Geotermalna energija je domaa, autonomna.Geotermalne toplane su jeftinije.Trokovi eksploatacije geotermalne energije su najnii.Geotermalna energija je ekoloki ista.

PODJELA RESURSASA STANOVITA RASPOLOIVIH ZALIHA : - Apsolutno oskudni su oni resursi ija je raspoloiva zaliha nedovoljna ili previe skupa da bi zadovoljila sadanju i buduu potranju (npr. nafta ) - Relativno oskudni su oni resursi kojih ima dovoljno za zadovoljenje potranje ali su njihova proizvodnja i distribucija neuravnoteene to dovodi do rasta trine cijene ( npr. penica )..PRIRODNO OKRUENJEPod prirodnim okruenjem podrazumjeva se cjelokupnost prirodnih resursa koji ine izvor za razvoj proizvodnjeRaspoloivost, kvalitet i struktura prirodnih resursa ( materijalnih, ljudskih i prirodnih ) pored prirodnih resursa ( zemljite,voda, klima, uma, biljni i ivotinjski svijet ) djeluju na ekonomski rast i razvoj nacionalne ekonomije.Prirodni resursi neke zemlje esto odreuju njeno bogatstvo i status u svjetskom ekonomskom sistemu..ZNAAJ PRIRODNIH RESURSAPrirodni resursi su prirodni kapital pretvoren u proizvodne jedinice koje ulaze u proces infrastrukture kapitalaKapital je prirodni resurs.Obuhvata fiziki kapital ( materijalne inpute u proizvodnju ) finansijski kapital ( novac, vrednosni papiri ) ljudski kapital (investicije u znanje i obrazovanje ) i prirodni kapital (zemlja)Prirodna bogatstva koja odravaju ivot na ovoj planeti voda, vazduh, zemlja, zagauju se ili iscrpljuju alarmantnom brzinom..Drago kamenje ? - U drago kamenje se striktno ubrajaju sljedea etiri minerala: - varijeteti berila : dijamant i smaragd - dva varijeteta korunda : rubin i safir. De BEERS MILENNIUM STAR

TAYLOR - BURTON 240.8 karata

MUSAJEV crveni dijamant

DREZDEN zeleni dijamant 100 karata

PLAVI DIJAMANT 6.04 karata

TAJNMEC ruiasti dijamant

RUBIN

RUBIN

Mogul smaragd 217 karata ili 1089 gr

SAFIR

TOPAZ - peridot

AMETIST

ALEKSANDRIT