elektronik sağlık kayıtlarında hasta mahremiyeti ve etik sorunlar
TRANSCRIPT
ElektronikSağlık
KayıtlarındaHasta Mahremiyeti ve
Etik Sorunlar
Prof. Dr. T. Bedirhan Üstün
Kişisel Sağlık Kayıtları kimindir ?
a) Kişinin kendisinin
b) Hekimin - sağlık çalışanları/kurumunun
c) Sağlık Bakanlığı
d) Sigorta Şirketinin
e) Toplumun bütününün
Kişisel Sağlık Kayıtlarının Güvenliğindenkim sorumludur ?
a) Kişinin kendisi
b) Hekim - sağlık çalışanları/kurumları
c) Sağlık Bakanlığı
d) Sigorta Şirketi
e) Toplumun bütünü
Sonunda söyleyeceğim
1. ESK larda güvenlik – gizlilikteknik olarak sağlanabilir
2. Bunun yasal düzenlenmesigerekir
3. Bu iş sadece yasal düzenlemeile çözüme kavuşturulamaz
Sonunda söyleyeceğim
1. ESK larda güvenlik – gizlilikteknik olarak sağlanabilir
2. Bunun yasal düzenlenmesigerekir
3. Bu iş sadece yasal düzenlemeile çözüme kavuşturulamaz
Temel Etik Yaklaşımlar1. Evrensel Etik
Barış - Dinsel öğretilerİyi bir yaşam – Socrates
2. İdeal Ahlak – eylemlerimiz yerini bulurDeontoloji – Kant
3. Daha çok insan için - Daha çok yararUtilitarianism - Yararcılık MillKişisel seçimler / Toplumsal seçimler
4. Herkes yeteneğine göre-herkes ihtiyacı kadarSosyalizm – Marks
5. Adalet – merkezli etikEn çok gereksinmesi olana en çok yarar - Rawls
Sağlıkta Analog kayıtlar
Gelin Hamamı ve Atnalı Böbrek
Kişisel veriler
• kimlik • adres • iletişim bilgileri• hamilelik testleri• sağlık geçmişi • Özürlülük durumu • medeni hal• alkol-madde-sigara kullanımı • İş meslek• öğrenim durumu• eğitim kurumuna devam
• gelir durumu• ailesinde intihar girişimi• “cinsel partner bilgileri”• kişisel bakım • kişisel hijyen• mahkumiyet/tutukluluk durumu • hastalık şikâyetleri• hastanın öyküsü• bütün tetkik sonuçları
Kullanım Amaçları
• epidemiyolojik çalışmalarda ve sağlık hizmetlerinin planlanmasında:
– kişisel sağlık verileri toplanacak
– bu bilgiler kişisel bi lgi lerden ar ındır ı larak analiz edilecek
sonuçlar:• sağlık hizmetinin değerlendirilmesinde• sağlık hizmetlerinin planlanmasında• sağlık politikalarının oluşturulmasında kullanılacaktır
Anında Toplum Sağlığı: e-pidemiyolojiKümeleme@ Birey, Sağlık Merkezi, Toplum düzeyinde
Public Health, Epi & Surveillance
Findings InterventionsEvents
Clinical Information
ReimbursementResource Management
SBA (Sağlık Bilişim Ağı)
Yaş Gruplarına Göre Tanı Maliyetleri (ICD-10)
Türkiye VKİOrtalaması
29
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
Madde 8 - Özel yaşamın korunması• Herkes, özel ve aile yaşamına, konutuna, ve
haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir
• Rızası olmadan bilgi toplama bireyin özel yaşamına müdahale olarak görülür
• İstisnalar – Dıştalama :– Kamusal düzeni bozma– Ulusal güvenlik
663 sayılı KHK 02.10.20116495 sayılı KHK 12.07.2013
(1) Bakanlık ve bağlı kuruluşları, mevzuatla kendilerine verilen görevleri, e-devlet uygulamalarına uygun olarak daha etkin ve daha hızlı biçimde yerine getirebilmek için, bütün kamu ve özel sağlık kurum ve kuruluşlarından; sağlık hizmeti alanların, aldıkları sağlık hizmetinin gereği olarak ilgili sağlık kurum ve kuruluşuna vermek zorunda oldukları kişisel bilgileri ve bu kimselere verilen hizmete ilişkin bilgileri her türlü vasıtayla toplamaya, işlemeye ve paylaşmaya yetkilidir.
(2) Bakanlık ve bağlı kuruluşları işlediği kişisel sağlık verilerini ilgili üçüncü kişiler ve kamu kurum ve kuruluşları ile ancak bu kişi ve kurumların bu verilere erişebileceği hususunda kanunen yetkili olması hâlinde görevlerini yapmalarına yetecek derecede paylaşabilir.
(3) Bakanlık ve bağlı kuruluşları, mevzuatla kendilerine verilen görevleri yerine getirebilmek için gereken bilgileri, kamu ve özel ilgili bütün kişi ve kuruluşlardan istemeye yetkilidir. İlgili kişi ve kuruluşlar istenilen bilgileri vermekle yükümlüdür.”
Temel hak ve hürriyetler KHK ile düzenlenemez
Danışma ve Bilgilendirme YOKPaylaşma koşulları ve Yükümlülükler YOK
Bu kanun içerik olarak AIHM 8. maddesine aykırı
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu:7 Nisan 2016
TC Anayasası
IV. Özel hayatın gizliligi ve korunması Madde 20 – Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. .....
(Ek fıkra: 7/5/2010-5982/2 md.) Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.
Devlet erki
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Klass-Almanya ve Leander-Isvec kararlarında da belirttiği gibi, devlet tarafından “özel hayatın gizliliğine müdahalede bulunulurken: • müdahalenin/alınan önlemlerin
keyfiliğini, • kötüye kullanılmasını
engelleyecek her türlü tedbirin alınması da zorunludur.
does my insurance company have access to mymedical records
• Absolutely not. HIPAA prohibits employers from accessing patient records or insurance claims because it could result in discrimination.
Bir kez yaz – çok kez kullan(Write Once - Reuse Multipletimes)
• ESK Gizliliğini sağlamak • ESK bütünlüğünü sağlamak• ESK erişilebilirliğini sağlamak• Yetkili kişilerin görebilmesini sağlamak
• Toplum sağlığı kullanımı için – Toplum Sağlığı uygulamalarını tanımlamak – Kişisel bilgilerden arındırmak– Yetkili kurumların yetki ve yükümlülüklerini tanımlamak
• Kötü kullanıma karşı önlem almak• Kötü kullanıcılara ceza vermek
NET OPPOSITION %53N = 2231
Doktorla iletişim 91 9
Kendi SKerişim 90 10
Doktorum erişsin 94 6
ESKbenimdir 90 10
Güvenliği devlet sağlasın 95 5
n =108
Bunlarısokaktaki adama
nasılanlatabilirsiniz?
ANCAK
• GİZLİLİK ( mahremiyet )
• KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI
• GÜVENLİK
AYNI ŞEYLER DEĞİLDİR
USA 2007: CDC violation of Privacy
• Andrew Speaker 2007• CDC data led to media
explosion • XDR-TB• Treatment details• Profession • Residence• Purpose of his trip• Flight details
Birey ve Toplum
• Birey’in Tarihsel boyutları– Özel yaşam’ın doğuşu– Davranış kodları• Toplumsal kontrat• Özel yaşamın demokratikleşmesi
• Bireysellik– Özgür benlik – kul benlik
• Birey ve Toplum• Birey ve Devlet
– Hukuk sistemi devletin erkini düzenler– Devletin erki tahakküm aracı değildir
Bireyve
Toplum• Sağlık sadece bireysel bir olgu değildir• Sağlığın bireyin içinde yaşadığı toplum ile bütünlüklü bir etkileşimi vardır• Sağlıkta bireyin haklarını devlet güvence altına alır• Bu haklar bireyin
– çoğulculuk– katılımcılık– ilkeleri çerçevesinde kamusal kullanıma açılır
• Kişisel Verilerin Gizliliği TOPLUM SAĞLIĞIna karşı kullanılmamalıdır
