Asansör Sempozyumu 2012 // İzmir 103

EN 81.1 +A3’E UYGUN OLARAK İSTEM DIŞI KABİN HAREKETLERİNİN ALGILANMASI VE ÖNLENMESİ

Alperen ÜŞÜDÜM1, Rıfat DEMİRÖZ2, Murat GÜNGÖR3, Hasan YAPRAK4,

Serdar TAVASLIOĞLU5, H. Tarık DURU6

1,2,3,4Akar Asansör, 5Serkon Özel Eğitim ve Teknik Dan. Ltd. Şti. 6Kocaeli Üniversitesi 1,2,3,4info@akarasansor.com, 5serdartavaslioglu@hotmail.com, 6tduru@kocaeli.edu.tr

ÖZET Bu çalışmada asansör standardı EN 81’e ek olarak getirilen A3’te tanımlanan istem dışı kabin hareketinin (Unintended Car Movement ) algılanması ve önlenmesine yönelik Akar Asansör tarafından geliştirilip sektörün kullanımına sunulan çözümlerin bir tanıtımı ve değerlendirmesi yapılmıştır.

1.GİRİŞ 2009 yılında prensip olarak EN 81’e eklenmesine karar verilen Annex 3 veya daha çok kullanılan şekli ile A3 asansörler için bazı yeni tanımlar ve güvenlik açısından ek önlemler ortaya koymuştur [1]. A3, oldukça önemli yenilik ve değişiklikler içerdiğinden, gündeme geldiği andan itibaren, hemen her önemli platformda asansör sektörünün (üretici,uygulayıcı, belgelendirici gibi ) tüm paydaşları tarafından farklı açılardan ele alınmış ve irdelenmiştir [2]. Standardın gereksinimlerine uygun ürün tedariki ve sektörün uyum sağlaması amacı ile tanınan uygulmaya konma süresinin 2012’de dolması ile birlikte tüm yeni devreye alınan asansörlerin EN 81+A3’te belirtilen koşullara uygunluğu zorunlu hale gelmiştir. EN 81+A3’ün getirdiği en önemli değişiklikler kabinin kat hizalamasının hassasiyetinin ± 10mm , kabin katta iken ± 20mm ‘lik mesafenin gerektiğinde otomatik seviyeleme ile korunması, istem dışı kabin hareketinin tanımlanması ve bu hareketin algılanıp engellenmesine yöneliktir. Bunların dışında bakım-onarım esnasında sökülen koruma parçaların yerlerine uygun şekilde takılmasının denetlenmesi ile ilgili tanım ve önlemler ve 0.15 m/s hızın altındaki sistemlerin asansör standardı kapsamı dışına çıkarılması da A3 ile getirilen değişikliklerdir. 2. İSTEM DIŞI KABİN KAREKETİNİN ALGILANMASI VE ÖNLENMESİ İstem dışı kabin hareketine karşı dişlisiz makinalarda ve redüktörlü makinalarda farklı uygulamalar mümkündür. 2.1. Dişlsiz sistemlerde İstem Dışı Kabin Hareketinin algılanması ve önlenmesi Bilindiği gibi dişlisiz sistemlerde kullanılan motorlarda tahrik milinden etki eden elektromekanik fren tertibatı bulunmaktadır. Bu frenler kabini hareketsiz konumda tutmak için kullanıldıkları gibi yukarı yönde kontrolsüz hareket için aynı zamanda bir güvenlik bileşeni olarak kullanılabilirler. Bu iki işleve ek olarak istem dışı kabin hareketinin algılanması durumunda kabinin güvenli olarak durdurulması için de kullanılabilmektedir.

Asan

Ş

Dişlisfarklıamaçyönelölçülmgarancihaztip mgereksertifedilmsertifparçasertif

Sonuaçılmiptal söz kmotomaddasansiptal harek

nsör Sempozy

Şekil 1. Dişli

siz makinalaı sertifikalançla yapılan dlik sertifika mesi birbiri

nti etmemekzlarını içermemuayene sertktirdiği farkfikasının yermeli ve sertiffika, söz konası olarak kufikası aşağıd

uç olarak dişlma bölgesi içi

olması söz kkonusu değilsr freni 9.11

de 9.11 göresör kontrol k

edilmesi söketinin önlen

yumu 2012 /

isiz sistemler

ardaki elektndırmalara tadeneyler ile

ve bu amaçinden farklıdktedir. Ayrıcez. Bu sebeptifikası düzeklı şartlar nrini alamaz. fikalandırılm

nusu emniyetullanımında

daki ibareyi i

Resim 1.

lisiz motorlainde olması konusu ise, se, monitorine göre serti

e durdurma kartlarının heözkonusu onmesi için ye

/ İzmir

rde kullanılan

tromekanik fbidir. Yukar +A3 te ta

çla yapılan dır. Herhangica Emniyet ple istem dışıenlenemez. Ynedeniyle) Bu gibi du

malıdır. Sertit komponent

geçerli değçermelidir.

Sertifikasyon

arda uygun vve bu bölgendişlisiz (sen

ng (izleme) yifikalandırıldtertibatına g

men hepsindolduğundan terli olacaktı

n senkron m

frenlerin yukrı yönlü konanımlanan i

deneyler öi bir sertifika

komponentı kabin harekYani, mevcuotomatik o

urumlarda, kifikada +Atinin istem dğildir. Bura

nda +A3’e u

ve sertikalı frnin dışına çık

nkron) motoryapılarak fredığı için istegerek duyul

de kapı açmafren kontakır.

motor ve akup

karıda sıralanntrolsüz harekistem dışı körneğin gecika diğer kullatleri listesi keti (Uninteut bir EC tiplarak A3’ün

komponent A3’e ilişkin hışı kabin harada sözü ed

uygunluğun b

renler kullankılması duru

r freni tek baen kontaktörüenmeyen harlmaz. Otomaa bölgesi dışktörünün dü

ple elektroma

nan tüm korket için verilabin hareketkme ve reaknım için uyg(Direktif 95

ended Car Mp muayene n gerektirdiA3’e göre (herhangi bir reketi engelledilen duruma

belirtilmesi

nıldığında, seumunda köpraşına kullanıü düşürülmereketi önlematik seviyeleşına çıkıldığınüşürülmesi i

agnetik frenl

ruma işlevlerlen sertifika tinin önlenmksiyon sürelgunluğu kesi5/16/EC, Ek

Movement) içsertifikası (A

diği tip mu(ilave olarakr atıf bulunmeme cihazına uygun bir

eviyelemenirüleme devrılabilir. Bu d

elidir. Bu durmek için ayrı

eme özelliğiında köprülemstem dışı

104

er

ri için ve bu

mesine lerinin inlikle k IV)

çin EC A3’ün

uayene k) test mazsa; nın bir r ürün

n kilit resinin durum rumda ca bir i olan menin kabin

Asan

2.2. R

Fren asanskullanharekeden Bu duedecediğertertibsağlabelirlyolun21 içsağla

nsör Sempozy

Redüktörlü

tertibatının sör makinelenılmadığı d

ketsiz konumklasik çenelurumda ya dek şekilde kr yöntemlebatının (paraşamaktadır. Blenmesi ve hna gidilir. Eçin geliştiriayan bir solen

yumu 2012 /

sistemlerd

Şek

ana kasnak erinde kasndurumlarda mda tutmak ali fren tertibadişlisiz sistemkullanılması verin uygulanşüt) veya halBu şekildekhız regülatörsas olarak builen ve kabnoid içeren r

Şekil 3. E

/ İzmir

e İstem Dış

kil 2. Vidalı

mili üzerinnak mili veyistem dışı amacı ile kulatları istem mlerdekine bveya istemd

nması gerekllat freninin u

ki kullanımdarünün aşırı hıu prensibe uyin hareketsiregülatördür.

EN81-21’e uy

şı Kabin Har

redüktörlü a

nde olmadığıya kasnak ühareket önl

llanılan ve yüdışı hareket

benzer bir eledışı hareketinlidir. A3 buuygun şekilda istem dışı ızlanma beklygun olarak iz iken norm.

ygun normal

reketinin al

asansör makin

ı sistemlerdeüzerinde ayrleyici bir süksek hız miönleme ama

ektromekanin önlenmesi u açıdan he tasarlanmakabin hareklenmeden btasarlanan il

mal olarak r

de kilitli hız

gılanması ve

nası

e yani redükrıca bir durdisteme gereline bağlı fre

acı ile kesinlk frenin düşiçin standa

hız regülatörak kaydı ile kketinin bir algbir solenoid ilk hız regülaregülatörün

regülatörü

e önlenmesi

ktörlü (asendurma tertibek vardır. Ken kasnağınlikle kullanılşük hız milinartın ön görü, mekanikkulanımına olgılama sisteile aktive edatörü TSE Ekilitli tutulm

105

i

nkron) batının Kabini a etki lamaz. ne etki ördüğü k fren olanak mi ile ilmesi

EN 81-masını

Asan

Bu ta81 -2güvenkilitlive hePrenstüm dkaym EN 8tasarıtasarıalgıla İstemgibi eve elmekaözelliaçmaalgılatasarlkullanişlevltetiklgeçmgörül

Tasaryarataen zokomphızdaKumaveya kötü bu ön

nsör Sempozy

asarım eski 21 standardınlik ölçülerii kalması gererhangi bir bsip olarak sedurumlar için

ma fren ile ön

81+A3 gerekımdan farklıım yaklaşımama ve herk

m dışı harekeelektronik çölektromagnetanik bir algıikli çıkıntıla

a bölgesindeandığında lanmıştır. nılarak fren leri gerçeklelemeden ön

mesi hedeflenlmektedir.

rlanan regüabileceği sororlu kısmınıponentlerin aa mekanik kanda devresiçekili bir rödurumda reg

nlemleri yete

yumu 2012 /

binalarda uyına göre ge bulunmadığrekmektedir.

beklenmeyeneviyeleme ven kapı açma

nlenmesi için

ksinimleri diı olarak istem

mı benimsenmeti sonlandır

etin algılanmözümler değtik gürültülılama yöntemarı gören iki e, herhangi

bir solenoidAyrıca bob

kontaktörüneştirilir. Esasnceki sürede nmiştir. Sek

Şekil 4.

ülatörün srunlara karşıı oluşturmakayrı ayrı reakkilitleme muindeki tüm r

ölenin bırakmgülatörün kilerli bulması z

/ İzmir

ygulanan yeneliştirilmiştirğından, asan.Asansör kat

n kabin hareke erken kapı bölgesinde

n yeterli olaca

ikkate alınarm dışı harekmiştir. Bu şerma işlevleri

ması için regüğerlendirildiklere daha ymi olarak rindüktif senbir kabin h

d üzerindenbinin harekün düşürülm

s olarak, ist motor elek

kilde EN 8

EN 81+A3’

standardın ı bağımsız biktadır. Sertksiyon sürelukavemeti ööle ve konta

maması durumitlenmesini szorunludur.

ni asansörler r. Bu standansörün harekta gelip durdketine karşı açma durum regülatörünaktır.

rak geliştirilketin regülatekilde stand tek bir ciha

ülator kasnakten sonra, syüksek bağışregülatör kasnsör kullanılmhareketinin

n regülatörü ketini elektrmesi, motor ktem dışı harktrik devresi1+A3’e uyg

’e uygun tasa

öngördüğü ir onaylanmtifikasyon süleri ve mesaölçülmekte, aktörlerin gümlarına karşsağlayıcı önl

için gereklarda dahil oet etmediği

duğunda regükilitleme içi

munda regüln kilitli olma

len diğer hıztör üzerinde

dartta ayrı taz üzerinde b

ağına akuple sistem güvenşıklık göstermsnağı üzerinmıştır. İndükoluşması du

kitleyecek riksel işaretkuvvet devrereketin algılanin kesilmesgun olarak

arlanan hız r

koşullara mış kuruluş taürecinde yap

afeleri ölçülü detaylı bi

üvenli (SIL) oşı sistemin çalemlerin alınm

i düzenlemelan asansörl(bekleme) zülatör gagasıin hazır olaratör kilidininsı istem dışı

z regülatörünn algılanma

anımlanan iirleştirilmişti

kodlayıcı venirliğinin damesi nedeniydeki uygunktif sensörlerurumunda ar

bir kontate çeviren sinin kesilm

anmasından si ve sistemi tasarlanan

egülatörü

uygunluğu arafından incpılan deneylüp değerlendir risk analiolması, bir röalışmasını enması ve onay

eleri belirleyelerde yeterli zamanlarda sı yuvaya girrak beklemekn çözülmesi,kabin harek

nde ise yukaasını da içereistem dışı htir.

e elektronik aha yüksek oyle nispetenn sıklıkta inr sayesinde, rdışık iki deak kombinamikro anah

mesi gibi kumsonra kaym

min hareketsizn hız regü

ve uygulacelenmesi, sülerde kullldirilmekte, yizi yapılmakrölenin çekmngelleyici veylanmış kuru

106

en EN kuyu

sürekli mekte ktedir. , diğer ketinin

arıdaki en bir areket

sayıcı olması n daha ndüktif

kapı eğişim asyonu htarlar manda a fren z hale

ülatörü

amada ürecin anılan

yüksek ktadır.

memesi eya en uluşun

Asansör Sempozyumu 2012 // İzmir 107

SONUÇ 2012 yılı başından itibaren EN 81+A3 yürürlüğe girmesi ile yeni tasarlanan asansörlerde standardın öngördüğü istem dışı kabin hareketinin önlenmesi için gerekli tertibatların bulunması gerekmektedir. Özellikle montaj firmalarının , bu amaca yönelik ürün temini konusunda yaşadıkları yoğun sıkıntılar, ürünlerin sadece ithalat yolu ile karşılanması , asansör sektörümüzdeki yenilikçi firmaların bu problemin çözümüne yönelik çalışmalar yapmasında motive edici bir rol oynamıştır. AKAR ASANSÖR standardın isteklerine uygun, sertifikasyon süreci tamamlanmış, tamamı Türk mühendis ve teknik elemanarı tarafından tasarlanmış çözümleri sektöre kısa bir süre içinde sunmuştur. KAYNAKLAR [1] TSE EN81+A3 Türk Standardı [2] EN 81-1 EK:A3 UYGULAMALARI AKAR ASANSÖR İNELEX Asansör Fuar

Etkinlikleri Sunumu İZMİR /2012