RANOHRIŠĆANSKO DOBAOvaj period nosi još dva imena:

starohrišćanska ili kasnorimska umetnost.

Traje u razdoblju od 3. do 7.veka n.e. Jedan deo

umetnosti odvija se nazapadu, a drugi deo na

teritoriji Vizantije i to uglavnom u crkvama.

STAMBENA ARHITEKTURA

Nema velikih pomaka u odnosu na antički svet. Malo je sačuvano stambenih zgrada, a prema ostacima se može zaključiti da su građene prema antičkim uzorima. Hrišćanska religija je nalagala skromnost u svim oblicima života, osim u unutršnjem uređenju crkava. Nova vera je insistirala na bogatom enterijeru crkve verujući da je to u skladu sa bogatstvom ljudske duše.

VIZANTIJAVizantijske kuće su ličile na rimske, a pouzdano se zna da su opremljene kupatilima, klozetima i kanalizacijom. Podovi su oblagani mermerom i mozaikom. Zidovi su zastirani raskošni tkaninama. Prozori su bili zastakljeni. U svakom stanu je postojala jedna niša u zidu okrenuta istoku, u kojoj su stajale ikone.

Nameštaj je izrađivan od plemenitih vrsta drveta, rezbaren i veoma ukrašavan, najčešće tokarenjem oslonca. Postojale su različite vrste sedišta, prilagođene rangu ličnosti po visini, ukrasima i baldahinu. Stolovi su okruglui ili pravougaoni. Kreveti su bili veoma jednostavni i obavezno prekriveni tepisima.

ROMANIKA

ROMANSKA ARHITEKTURA su stilski oblici nastali između 1000. i 1200.godine na teritroriji zapadne Evrope.

Preovlađuje gradnja tesanim kamenom masivnih zidova i malih otvora. Upotrebljava se polukružni luk. Prozori i vrata su lučno svedeni.

Smatra se da je romanski enterijer nastao pod uticajem Vizantije. Prostori u kome su živeli obični ljudi bili su skromni po načinu gradnje, po kvadraturi i po opremi. Podovi su bili uglavnom od nabijene zemlje, zidovi od drveta kao i tavanica sa vidljivom drvenom konstrukcijom.

Kuće plemstva bile su i bolje i sa lepšim enterijerima. Podovi su bili najčešće kameni ili od keramike a ponekad i drveni (sever). Zidovi su bili kameni i masivni, sa dubokim prozorskim nišama koje su služile za sedenje. Novina u romanici je klupa ugrađena u zid ispred koje se nalazi sto i stolice. Prozori malih dimenzija bili su pokriveni pergamentom ili platnom natopljenim uljem, apred kraj romanike prozori se zastakljuju delovima duvanog stakla okruglog oblika (okulisi). Ognjišta su građena u obliku visokih kamina, a kasnije se pojavljuju i kaljeve peći kao novina. Osvetljenje je uglavnom bila vatra sa ognjišta ili plamen uljane lampe. Za osvetljenje velikih prostora i ulica korišćene su buktinje koje su bile pričvršćene za zidove metalnim držačima.

Nameštaj je bio jednostavno izgrađivan od tesanih dasaka sa osloncima(nogama) koji su bili tokareni. Stolice su u ranom srednjem veku bile privilegija osoba najvišeg ranga, a za sedenje ostalih služile su klupe. Stolovi su bili sandučasti sa tokarenim osloncima, a kao poseban znak ispred kreveta je postavljena klupica za noge (uticaj Vizantije). Često su bili i kreveti sa. Postojali su i ugrađeni kreveti, koji su svojom konstrukcijom i oblikom podsećali na „sobicu“ u sobi.

Škrinje i kovčezi kao značajan element enterijera bili su ili okovani bogato obrađenim kovanim gvožđem ili obrađeni rezbarenjem u plitkom reljefu.

GOTIKAPočetak gotike i gotske arhitekture je smešten u Francuskoj sredinom 12.veka. Gotika je trajala sve do 15.veka, a ponegde i do 16.veka, u celoj Evropi izuzev Italije. Jak uticaj antičkog nasleđa učinio je Italiju potpuno neosetljivu na gotiku.

Cela gotika se deli u tri faze i to:

1. Rana gotika (12.vek)

2. Razvijena gotika (13. I 14.vek)

3. Plamena gotika (15. I 16. Vek)

Prepoznatljivi elemet je šiljasti prelomljeni luk.

U građevinarstvu se insistira na vertikalnosti u stubovima.

Zidne površine su svedene na najmanju moguću meru.

Uvode se potporni lukovi i stubovi što daje karakterističan izgled gotskoj građevini.

Građanske kuće se grade od kamena, da bi se izbegla opasnost od požara.

Dvorovi i palate su građeni kao utvrđenja sa lepim i udobnim enterijerom

Gotski enterijer je po izgledu ozbiljan i strog. Podovi su bili od glazirane ili neglazirane keramike, mermera ili drveta. Zidovi i njihova obrada je zavisila od namene prostorije, potreba i materijalnih mogćnosti vlasnika. Često su upotrebljavani tesanci, jer je to lepo i pažljivo obrađen kamen. Ako su bili malterisani, zidovi su mogli biti bojeni jednobojno ili slikani ornamentalno. Da bi se zaštitili od hladnoće, zidovi su često bili zastirani draperijama od poda do visine čoveka. Začajnu ulogu u tom smislu igraju tapiserije skupocene izrade sa figuralnim kompozicijama. U luksuznim enterijerima zidovi su često oblagani drvetom sa jednostavnom ornamentalnom rezbarijom.

Prozori u gotici su mnogo veći i najčešće su zaštićeni rešetkama i drvenim kapcima, koji su uvek sa unutrašnje strane. Tek u poznoj gotici se upotrebljava ravno bezbojno staklo za zastakljivanje prozora. Osvetljenje se obavljalo svećnjacima, lusterima za sveće, uljanim lampama i bakljama.

Gotski nameštaj je kao i nameštaj predhodne epohe, pravljen tesanjam, okivan gvožđem, slikan i bojen što je odlika rane gotike. Kasnije, ovladavanjem zanatskih veština, počinje izrada nameštaja po sistemu rama i ispune. Ramovi su od drvenog masiva, a ispune od tanke daske koja je dekorisana plitkim reljefom „salveta ili servijeta“ prepoznatljive kao gotski motiv..

Još kasnije, kao dekor na nameštaju, ulaze u modu arkade sa šiljatim lukovima, loze, grančice itd.

Kovčeg je najznačajniji komad nameštaja u gotici.

Kreveti, klupe, stolice, stolovi i ormani su takođe poznati kao delovi nameštaja u gotici, ali ne izdvajaju se kao neki posebni i značajni oblici.

Sa gotikom se završava Srednji vek. Novi vek počinje sa RENESANSOM koja je u sebi

nosila i nasleđene i nove oblike.

ZAKLJUČNO PO ZAVRŠETKU SREDNJEG VEKA

Srednji vek je veliki graditelj i drvodelja. Tokom vremena u zanatskom smislu stvaraju se i izdvajaju stolari, a razlikuju se od drvodelja uporebom finijih i složenijih alata za finiju obradu i oblikovanje predmeta od drveta.

Drvorezbarenje je sve složenije tako da su ukrasi na nameštaju iz poznog gotskog doba već postali tipični vajarski radovi. Potreba za prefinjenošću uvodi u upotrebu skupoceno drvo i ostale fine materijale i stvara nova zanimanja (profesiju) umetničkog stolara.

Omiljeni ukrasi iz gotike dugo traju kroz vekove, zvezde, ruže, izduženo lišće takođe su još dugo u upotrebi.

Tapiserije i njihova upotreba kao zidne zastirke traje kroz vekove do danas. Ostale tkanine i način upotrebe iz srednjeg veka traju do danas u obliku baldahina, zavese oko kreveta, okruglih i četvrtastih jastuka itd.

Metalni okov nameštaja umetnički oblikovan traje i danas u nešto izmenjenom obliku kao šarka, brava, kvaka itd.

Pojedini komadi nameštaja stvoreni su u srednjem veku: fotelja za toaletni stočić sa pokretnim ogledalom, zaklon od vatre ispred kamina itd.

Najistaknutije mesto u prostoriji je pripadalo kaminu od srednjeg veka pa sve do današnjih dana.

Od Srednjeg veka, arhitekta(projektant) je pored dekoratera i umetničkog stolara, prisutan u oblikovanju i razvoju stilova.