eĞİtİm denetmenlerİnİn rollerİnİ gerÇekleŞtİrme ... · men ve Şahin, 2010, s. 93) ve...

97

ÖzBu araştırmanın amacı, Türkiye’de ilköğretim okulları dikkate alınarak, eğitim denet-

menlerin rollerini gerçekleştirmedeki yeterliklerine ilişkin mevcut durumu, yapılan araştırma sonuçlarından yola çıkarak, meta-sentez yöntemi ile ortaya koymaktır. Nicel ve nitel araştır-ma yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiş yüksek lisans ve doktora tezleri, dahil edilme ve hariç tutulma işlemleri eşliğinde taranmış ve sonuçta 18 yüksek lisans ve doktora çalışması araştırma kapsamına alınmıştır. Bu tezlerde ulaşılan bulgular, meta-sentez araştırma yönte-minin içerdiği aşamalar çerçevesinde analiz ve sentez süreçlerinden geçirilerek, belirlenen temalar eşliğinde meta sentez çalışması gerçekleştirilmiştir. Denetmenlik rollerini gerçekleş-tirme açısından, araştırmada ulaşılan sonuçlar, denetmenlerin, kendilerini “yüksek” düzeyde yeterli bulduklarını ortaya koymuştur. Buna karşılık, öğretmenler, denetmenleri “düşük” dü-zeyde; okul yöneticileri ise “orta” düzeyde yeterli görmüşlerdir. Ulaşılan sonuçlar eşliğinde birtakım önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: İlköğretim okulu, eğitim denetimi, denetmen, rol yeterliliği, meta-sen-tez

The Efficacies of Educational Supervisors in Performing Their Supervisory Roles: A Meta-Synthesis Study

AbstractThe aim of that research is, taking into consideration the researches done in Turkey

related to the educational supervision in elementary schools, to determine the efficacy levels of education supervisors in performing their supervisory roles via a meta-synthesis method. The thesis and dissertations were scrutinized through inclusion and exclusion processes and ultimately 18 researches were chosen to be included in that study. In these researches, the findings that obtained through analysis and synthesis processes within the framework of meta-synthesis research steps, a meta-synthesis study was carried out, along with the determined themes. In terms of performing supervisory roles, the obtained results revealed that supervisors found themselves efficient at high level. However, they were found efficient at “low” level by teachers and “medium” level by school principals. Some recommendations have been made concomitant with the obtained results.

Keywords: Primary school, educational supervision, supervisor, role competency, meta-synthesis

EĞİTİM DENETMENLERİNİN ROLLERİNİ GERÇEKLEŞTİRME YETERLİKLERİ

BİR META-SENTEZ ÇALIŞMASI (*)

*) Bu çalışmaDoç.Dr. FatmaÖZMEN danışmanlığında Cemal AKÜZÜM’ün Fırat ÜniversitesiEğitimBilimleri Enstitüsünde hazırladığıTürkiye’de İlköğretim Okullarında Eğitim Denetimi (Bir Meta-Sentez Çalışması) isimlidoktoratezindenüretilmiştir.

**) Yrd.Doç.Dr.,DicleÜniversitesiEğitimFakültesi(e-posta:[email protected])***) Doç.Dr.,İstanbulÜniversitesi,AçıkveUzaktanEgitimFakültesi

(e-posta:[email protected])

Cemal AKÜZÜM (**)Fatma ÖZMEN (***)

EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 17 Sayı: 56 (Yaz 2013)

98 / Yrd. Doç. Dr. Cemal AKÜZÜMDoç. Dr. Fatma ÖZMEN EKEV AKADEMİ DERGİSİ

Giriş Eğitimdenetimi,eğitiminamaçlarınaulaşmasınıetkili şekilde sağlayabilmekama-

cıyla,mevcutdurumubelirlemekvebeklentilerikarşılayabilmek için,müdahaleetme,iyileştirmevegeliştirmeyönündekiuygulamalarıkapsayanyönetselbirsüreçtir.Buba-kımdandenetimyönetimselbir zorunlulukolarakdagörülmektedir (OlivavePowels,2001,s.39;Yıldırım,2001,s.214).

Eğitimdebeklenen amaçlaraulaşılabilmekvedenetimöğelerinin insankaynağınıngeliştirilmesine dönük olarak uygulanabilmesinde esas unsur denetmenlerdir. Denet-menler,eğitimsisteminidoğrudanetkileyebilmelerivedeğerlendirebilmelerinedeniyleeğitimörgütlerindeönemlibirrolesahiptirler.AncakTürkiye’debualandayapılanaraş-tırmalar,burolünetkilişekildegerçekleştirilemediğiniortayakoymaktadır(ArabacıveAkar,2010,s.80;Burgaz,1995,s.129;Sarpkaya,2004,s.116).Denetmenlerinuygulama-daençokyaptığıgörev,gözlemedayalıdurumsaptamasıdır.Çağdaşanlamdaeğitimdeniteliğiartırmayönündekimeslekirehberlikvedestekyeterincesunulmamakta;bilimselnitelikli,sistemevesorunlarınayönelikincelemevearaştırmaçalışmalarınaisehemenhiç girilmemektedir.Denetmenlerin görevlerini etkili şekilde yerine getirememesinde,soruşturmalarınfazlaolmasıvebusoruşturmalarınçokzamanalması,sorunçözmebilgivebecerisininnoksanlığıvb.birçoknedenetkiliolmaktadır(Bursalıoğlu,1980,akt:Ka-raman,1983,s.589;KorkmazveÖzdoğan,2005,s.24).

Eğitimsistemimizintemelinioluşturanilköğretimkurumlarınınbelirlenenamaçlaraulaşmasındaönemlibirgörevicraedeneğitimdenetmenlerininrollerinigerçekleştirmedüzeyleri,denetimhizmetinidahagenelanlamdaiseeğitiminkalitesinietkileyeceğinden,bununçağdaşkabuledilendenetimanlayışlarıylaörtüşüpörtüşmediğinintespitedilmesibüyükönemarzetmektedir.Günümüzdebilimselçalışmalarınsayısıhızlaartmaktavebelirlibirkonudayapılmış,birbirindenbağımsızçalışmalardasıklıklabirbirindenfarklısonuçlaraulaşılmaktadır.Bubilgiyığınınıyorumlamakveyeniçalışmalarayolaçmakiçin,kapsayıcıvegüvenilirnitelikteüstçalışmalaraihtiyaçvardır(Akgöz,ErcanveKan,2004,s.107).

Ülkemizdeeğitimdenetimiüzerineyapılançalışmalarabakıldığındabenzerproblem-lerüzerineyapılançoksayıdaçalışmagörülebilir.Araştırmacılarınbireyselçabalarıylaçeşitlibulgulareldeedilmiştir.Ancakülkemizdeeğitimdenetimininmevcutdurumunuortayakoymakiçinyapılmışaraştırmalardanyolaçıkarak,durumusentezleyenbirçalış-mabulunmamaktadır.

Araştırmanın amacıBuaraştırmanınamacı,Türkiye’de,eğitimdenetmenlerinrollerinigerçekleştirmeye-

terliklerineilişkinmevcutdurumu,yapılanaraştırmasonuçlarındanyolaçıkarak,meta-sentezyöntemiileortayakoymaktır.Bugenelamaççerçevesindeaşağıdakisorularaya-nıtlararanmıştır.İleğitimdenetmenleri;

99EĞİTİM DENETMENLERİNİN ROLLERİNİ GERÇEKLEŞTİRME YETERLİKLERİ BİR META-SENTEZ ÇALIŞMASI

1. Rehberlik,meslekiyardımveişbaşındayetiştirmerollerinihangidüzeydegerçek-leştirmektedirler?

2. Yöneticilikrollerinihangidüzeydegerçekleştirmektedirler?3. Liderlikrollerinihangidüzeydegerçekleştirmektedirler?4. Araştırıcırollerinihangidüzeydegerçekleştirmektedirler?5. Soruşturmarollerinihangidüzeydegerçekleştirmektedirler?

Denetmen RolleriDenetmen rollerinin tanım ve gruplandırılmaları bir yandan denetimin işlevlerini

diğer yandan denetmenlerin yeterliklerini ya da özelliklerini gündeme getirmektedir.Çağdaşyönetiminbiraracıolarakdenetiminamacı,örgütünverimliliğiniartırmaktır.Buyaklaşımlatanımlandığındadenetmeninrolü,kurumunamaçlarınaulaşılmasınakatkıdabulunmakveulaşılandüzeyinkesintisizyükseltilmesiçalışmalarınakatılmaktırdenebilir(Açıkalın,1992,s.118).Denetmenrolleri,eğitimkurumununamaçlarınavebeklentile-rinegöredeğişmesinerağmen,BeachveReinhartz(2000)unvandikkatealınmaksızın,tümdenetmenrolleriningenellikleliderlik,planlayıcı/organizeedici,denetleyici,güdü-leyici,kolaylaştırıcı,iletişimkurucu,değişimajanı,koç/mentorgibialanlarıkapsadığınıbelirtirler(s.16).Denetmenrollerineyönelikbenzerbirsınıflandırmada;eşgüdümleyici,danışman,grupliderivedeğerlendiricişeklindebelirtilmektedir(media.wiley,1.4.2004,s.23).

Diğeryandan,görev, süreç, rolvedavranışboyutlarınıkapsayandenetmen rolleri,birçokbilimadamıtarafından;liderlik,yöneticilik,rehberlik,öğreticilik,araştırmacılıkvedenetçilikşeklindesınıflandırılmaktadır(Başar,1995,ss.18-20;Taymaz,2010,ss.49-50).Burolleraşağıdakigibiözetlenebilir:

Denetmenin yöneticilik rolü Örgütsel amaçları gerçekleştirme ve çalışanların yaşamlarını kolaylaştırabilme yö-

nündeyönetici,örgüttekimaddekaynağınıenverimlişekildekullanmakveinsankay-nağındanenetkilişekildeyararlanmakdurumundadır.Buyönetseleylemleriçingüçlüyönetimbilgisine, liderliğe ve iletişimbecerisi gibi rollere ihtiyaç vardır (Cemaloğlu,2005,s.249).Denetmen,biryöneticiolarakgrubunçalışmalarınayönvermektevebü-tünlükkazandırmakta,gerektiğindeyolgöstermektevehükmetmektedir(Bilir,1989,akt.Eyi,2006,s.23).Bukapsamda,denetmen,öğretmenlerinperformansınıveokuluneğitimprogramınıölçmekvedeğerlendirmekdurumundadır.OliviavePowel(2001,s.51),Ja-mesvediğerlerine(1975)atıftabulunarak,denetçilerinbiryöneticiolarakölçmevede-ğerlendirmegörevlerineilişkin,okulprogramlarınındeğerlendirilmesineyardımcıolma;sistemiçiziyaretleryaparak,umutvadedenuygulamalarıgözlemleme;yenibaşlayanöğ-retmenlerinokulaalışmasınayardımcıolma;sınıflarıziyaretedereköğreticidersişleme;materyalgeliştirilmesineyardımcıolmagibigörevleridilegetirmektedirler.Bununlabir-likte,eğitimdenetmeni,insanöğesininegemenolduğueğitimörgütlerindeçalıştığından,


yetkilerindençoketkisinikullanabilmeli,yetkiyibirçözümolarakdüşünmelidir.Çünkübiryasalgüçolarak,eylemegeçmeyadageçmemekonusundabaşkalarınaemirvermehakkıolaraktanımlananyetki,biristeksizlikveyakarşıkoymanedenioluşturabilir.Oysaetki,güdülemeveözendirmeyaratabilir(Aydın,1998,s.156;Başar,1995,s.31;Bursa-lıoğlu,2002,s.119-133).

Denetmenin liderlik rolüÖrgütseldeğişim,yenileşmevegelişmeninsağlanabilmesiaçısındansonyıllardaüze-

rindeoldukçaçokdurulanhususlardanbirisiliderliktir.Lider,örgüteyenibirruhveyenibirvizyonkazandırarak,örgütüyelerinincoşkulubirşekildeçalışmasınısağlayan,yara-tıcılığı,değişimveyenileşmeyiteşvikedenkişidir.Yöneticiveliderkavramlarıarasındafarklılıkolduğubirçokbilimadamıtarafındandilegetirilmektedir.BeachveReinhartz(2000,s.75),Kotter(1990)’eatıftabulunarak,yöneticinin,örgütmisyonuveyavizyonu-nungerçekleştirilmesineyardımcıolmaktansorumlukişiolduğunu;liderinise,örgütünmisyonunuyarattığınıdilegetirmektedir.Denetmen,örgütselamaçlarıngerçekleştirilme-sidoğrultusunda,yeniöğretimprogramlarınınveyaöğretimmodellerininbenimsenme-sindeöğretmenleriiknaedebilmeliveöğretmenlerlebirlikteçalışabilmelidir(BeachveReinhartz,2000,s.16).

Denetmenin öğreticilik rolüDenetmeninamacı,öğretmenlerindekatkısıyla,tümöğretimkadrosuolarakistenilen

eğitimselamaçlaraulaşmaktır.Amaçlarınortakolmasıveortaksorunlarınçözümüancaksorunlarınveamaçlarınbirliktesaptanması,birliktekararalınması,ortakeylemegeçilme-sivesonuçlarınınbirliktedeğerlendirilmesiyleolasıdır(Ünal,1989,s.454).Bubakımdandenetmenaynızamandaprofesyonelbireğiticidir.Bueğiticirolündebaşarılıolabilmekiçindenetmen,öncekendindenbaşlayarak,denetlediğipersonelininançlarını,eğilimleri-ni,algılarını,amaçlarınıanlayıponlarıtanıyabilmelidir(Açıkalın,1992,s.118).

Denetmenin rehberlik rolüÖğretmenlerinokuldaçokçeşitliişleriyapmakzorundaolduklarıveyeterikadarza-

manbulamadıklarıgözönündebulundurulursa,özellikleeğitimalanındakigelişmeleritakipedemediklerisöylenebilir.Bununiçinhızladeğişendünyamızdabugünöğretmeningeliştirilmesienönemlikonulardanbiriolarakdenetmenindeönemligörevlerindenbiri-dir(Sağlamer,1975,s.10).

Denetiminilkhedefi,öğretmenikendinemeslekiyönverecekbirdurumagetirmek,diğerbir deyişlemeslekiyardımdabulunabilmektir (Bursalıoğlu,2002, s.128).Öğret-menlerinbilgileriniartırma,varsaeksiklerinigiderme,öğretimyöntemleriileilgilibilgiveuygulamadesteğindebulunma,mesleğeveçevreyeuyumsağlamalarınayardımcıol-makmeslekiyardımkapsamındagörülür(Kepenekçi,1995,ss.137-143).


Denetmenin araştırma uzmanlığı rolüDenetmenlerin görevlerinden biri de, denetlenen kurum ve kuruluşların, eğitimsel

amaçlarınıgerçekleştirmekiçinyaptıklarıçalışmalarileetkinliklerininyeterlikdurumla-rınailişkinaraştırmalaryapmaktır(ResmiGazete-21501,1993,s.4).Denetmen,sistemingeliştirebilmesiiçineğitimkurumlarınınyapıvedavranışlarınıvedeyenilikleriyakındanizler,üretim,öğretimvediğersüreçlerleilgiliincelemevearaştırmalaryaparvesonuç-larındanyararlanılmasına çalışır (Bilgen, 2004, akt.Yılmaz, 2007, s.23;Kavas, 2005,s.14).Böylecedenetmenler,sorunçözmekararlarınadayanakolarak,bilimselyöntemleüretilmişbilgilereldeedebilir(Başar,1995,s.46).

Birlikteçalışmayı,uygulanabilirliğiolançözümüretmeyiamaçedinenburol,denet-menegüven,itibarvestatükazandırıcıolacağından,aynıorandahizmetekatkılarınındadoğacağıvekabulgöreceğibirortamıdahazırlar.Hiçşüpheyokkiburol,denetmenle-rinteknikbilgivebecerilerle,bilimseltutumvedavranışkazanmışolmalarınıgerektirir(Cengiz,1992,akt.Ateş,2008,s.39).Denetmeninaraştırmacırolünüoynaması,birlikteçalışmavesorunçözmeyollarınıkullanarakaynızamandadenetleyen-denetlenen iliş-kilerinigeliştirebilir,yakınlaşmaveanlaşmasağlayarak,eğitimortamındakiuzaklıkvesoğukluksorunlarınınçözümünedekatkıdabulunabilir(Başar,1995,s.46).

Denetmenin sorgu yargıçlığı rolüKamudagörevlipersonelingüvenaltınaalınarakdevletişlerinintamolarakyürütül-

mesi,huzuriçindeçalışmaortamınınsağlanması,yapılaneylemlerinsuçolupolmadığı-nınbelirlenmesiiçineğitimdenetmenlerinesoruşturmaişigörevolarakverilmiştir(Yıl-maz,2007, s.21).Buaşamadadenetmenleringörevi,disiplin soruşturması sonucunda,eyleminsuçolupolmadığını,suçisesuçlununkimolduğunu,suçunhangiyasayagörenasılbircezagerektirdiğinisaptamakveönermektir(Başar,1995,ss.62-63).

Soruşturmagörevleridenetmenlerineğitimcikimlikleriylebirebirörtüşmemekte(Öz-men ve Şahin, 2010,s.93)vebilimadamlarınınçoğunluğu,bugörevinçağdaşeğitimdenetimiileuyuşmadığını ifadeetmektedir.Asılolan,rehberlikfonksiyonunungereği,kendisineduyulmasıgerekengüveniortadankaldırmayacakvebuhüviyetiileçatışma-yacakbirtutum,davranışvegörevlendirmedüzenisergilemektir(Balcı,2007,s.47).So-ruşturmagöreviözelyeterlilikisteyenbirgörevdir.Öğretmenveyöneticimenşelidenet-meniniyibirsoruşturmacıolması içinözelolarakyetiştirilmesigerekmektedir.Bununiçinsoruşturmagörevininözelnitelikleresahipkendiniyetiştirmişsoruşturmacıyadasoruşturmagrubunaverilmesidahayararlıolacaktır(Bilgen,2004,akt.Yılmaz,2007,s.22).

YöntemAraştırma deseniBuaraştırmada,hemnicelhemdenitelaraştırmabulgularınısentezlemekiçinnitel

araştırmadeseniolan“meta-sentez”araştırmayöntemikullanılmıştır.Meta-sentez,bir-


dençokaraştırmanınbulgularını(hamverilerdenfarklıolarak)inceleyenveyorumlayanbirçalışmadır(Finfgeld,2003,s.894).Nedenveetkileriçevreleyensonuçlarınkesinliğiniartırmayıamaçlayanveçalışmalararasındabirleştiriciolannicelmeta-analizdenfarklıolarak(WalshveDowne,2005,s.205)meta-sentez,yorumlayıcıdır.Ayrıca,nitelmeta-sentezdeasılamaç,incelenenbütünçalışmalarındahagenişyorumlayıcıdönüşümleriniyaratmakveherbirözelçalışmadakiyorumlayıcıdönüşümleresadıkkalmaktır(Sande-lowskiveBarroso,2003,s.154).

Birsüreçvebirbilimselaraştırmaürününüifadeedennitelikselsentezde(Sandelows-kiveBarroso,2007),çokluçalışmalarınifadelerikarşılıklıolarakbirbirlerinedönüştürü-lür.Buçalışmalardakullanılanyaklaşımlar,dahiledilenaraştırmalarınkapsamı,bulgula-rıniçeriği,tanımıveçalışmalarınsonuçlarımeta-sentezinodaknoktalarıdır.Meta-sentez,fikirleri,düşüncesetleriniveyaklaşımlarıhattaçalışmalarınsonuçlarındakiayrıntılıbul-gularıveulaşılansonuçlarıincelemektedir(Bair,1999,ss.7-8).

Verilerin toplanmasıMeta-sentez çalışmasına dahil edilecek çalışmaları belirlemek amacıyla, Yüksek

ÖğretimKuruluUlusalTezMerkezininveritabanındayükseklisansvedoktoratezleri,başlığında ve anahtar kelimelerindeTürkçe olarak içinde “Denetim, Teftiş, Denetmen, Denetçi, Müfettiş, Okul, İlköğretim, Yönetici, Okul Müdürü ve Öğretmen” terimleriolantezler listelenmiştir.Listelenen tezlerinbaşlıkları tek tekkontrol edilerek araştırmanınkonusunaveamacınauygunolabilecek73yükseklisansvedoktoratezibelirlenmiştir.Butezler,“dahiledilmevehariçtutulmaişlemleri”çerçevesindebumetaçalışmanınamacı-nahizmetedebilecek,nitelveyanicelaraştırmayöntemlerinikullanarakhazırlanmış18yükseklisansvedoktorateziaraştırmakapsamınaalınmıştır.

Çalışmaların dâhil edilme ve hariç tutulmasındaki ölçütler NoblitveHare(1988)’ninmeta-sentezeilişkinönerileridoğrultusundabumeta-sen-

tezçalışmasında,araştırmalarındahiledilmeveyahariçtutumlakriterleriaşağıdaveril-miştir(akt.Welch,2008,ss.45-46).Çalışmaların;

1. Yöntemininaçıkçabelirtilmişolması,2. İlköğretimokullarındayapılmışolması,3. İleğitimdenetmenleritarafındanyapılandenetimuygulamalarınıiçermesi,4. İleğitimdenetmenlerinin,ilköğretimokulyöneticilerininveöğretmenlerinalgıla-

rınıiçermesi,5. Yükseklisansteziveyadoktorateziolması,6. Tezbaşlığınındenetmenrolyeterlikleriniiçermesi,7. ÇalışmayakonuolanörnekleminTürkiyesınırlarıiçindeolmasıgibikriterlerle

sınırlandırılmıştır.


Kodlama yöntemiAraştırmaya dahil edilen çalışmalarda ele alınan ana temalar ve alt temalar bütün

yönleriyledetaylıbirbiçimde(nicelvenitelbulgularınıntamamı)incelenerekhemtablo-lardahemdeanalizlerdekonubütünlüğünüvesentezlemeaşamasındakolaylıksağlamasıaçısındanbuçalışmalardabaskınolantemalar,denetmenrolleridikkatealınarakbellibirkodlamailesunulmuştur(Tablo1).

Ayrıca,araştırmayadahiledilençalışmalaryayınyılınagöresıralanarakanalizlerdetanımlayıcıolmasıaçısından“A1,A2…A18”olacakşekildekodlanmışveyapılanana-lizlerbukodlamadeğerleriesasalınarakyapılmıştır(Tablo2).

Tablo1.Meta-Sentez Kod Şablonu

Temalar / Denetmen Rolleri Tema Kodları *Rehberlik,MeslekiYardımveİşbaşındaYetiştirmeRolleri

*YöneticilikRolleri*LiderlikRolleri*AraştırmaRolleri*SoruşturmaRolleri

DÖR-Denetmenlerinöğretmenlereyönelikrehberlik,meslekiyardımveişbaşındayetiştirmerolleri

DOR-Denetmenlerinokulyönetimineyönelikrehberlik,meslekiyardımveişbaşındayetiştirmerolleri

DYR-DenetmenlerinyöneticilikrolleriDLR-DenetmenlerinliderlikrolleriDAR-DenetmenlerinaraştırıcırolleriDSR-Denetmenlerinsoruşturmarolleri

Meta-senteze dâhil edilen çalışmalar Araştırmayadâhiledilenherbirçalışmanınkodu,yazarı,yılı,yayıntürü,yöntembil-

gilerivetemakoduaşağıdasunulmuştur.DenetmenrollerinikonuedinenbuçalışmalarıngenelniteliklerininverildiğiTablo2’dekiveriler incelendiğinde,çalışmalardan4’ünündoktoratezi,14’ününiseyükseklisansteziolduğugörülmektedir.Ayrıca,çalışmalarıntamamında“taramamodeli”kullanılmışolup,veritoplamaaracıolarak1çalışmadagö-rüşmeformu,17çalışmadaiseanketkullanıldığıgörülmektedir.


Tablo2.Meta-Senteze Dahil Edilen Çalışmalar ve Kodları

Araştırma Kodu Araştırma Yayın Türü

Araştırma modeli a Veri toplama aracı b

Örneklem c Verilerin analizi d

Temalar 1

A1 Cerit,1996 YüksekLisansTezi

a TaramabAnketc31müfettiş,44okulyöneticisi98öğretmen

df,%,t-testi,ANOVA

DÖR

A2 Gökyer,1997 YüksekLisansTezi

a TaramabAnketc349öğretmen df,%,X,SS,t-testi,ANOVA

DÖR

A3 Demirtaş,2000 YüksekLisansTezi

a TaramabAnketc55müfettiş,105öğretmendX,SS,t-testi

DÖR

A4 Balaban,2005 YüksekLisansTezi

a TaramabAnketc26müfettiş,221öğretmendf,%, X,SS,t-testi,ANOVA

DÖR

A5 Gürer,2005 YüksekLisansTezi

a Tarama(Nitel)bGörüşmec10müfettiş,10öğretmendİçerikanalizi

DÖR

A6 Renklier,2005 YüksekLisansTezi

a TaramabAnketc41müfettiş,73okulyöneticisi354öğretmen

df,%, X,ANOVA

DYR,DLR,DÖR,DAR

A7 Uygur,2006 YüksekLisansTezi

a Tarama bAnket c411öğretmen df,%, X,t-testi,ANOVA

DÖR

A8 Vezne,2006 YüksekLisansTezi

a Tarama bAnket c45müfettiş,170öğretmen df,%, X,SS,t-testi,ANOVA

DÖR

A9 Eyi,2006 YüksekLisansTezi

a Tarama bAnket c76müfettiş df,%, X,SS,t-testi

DAR


A10 Ünal,2006 DoktoraTezi

a TaramabAnketc344müfettiş,383okulyöneticisi,954öğretmen

df,%, X,SS,t-testi,ANOVA,Mann-WhitneyUtesti

DLR

A11 Balcı,2007 YüksekLisansTezi

a Tarama bAnket c125müfettiş,257okulmüdürü

df,%, X,SS,t-testi

DÖR,DOR

A12 Yılmaz,2007 DoktoraTezi

a Tarama bAnket c175müfettiş,1109öğretmen df,%,t-testi,ANOVA,RegresyonAnalizi

DÖR,DAR,DSR

A13 Arslantaş,2007 DoktoraTezi

a Tarama bAnket c1068öğretmen df,%, X,SS,t-testi,ANOVA

DÖR

A14 Altındağ,2007 YüksekLisansTezi

a Tarama bAnket c131müfettiş,384öğretmen dX, SS,Mann-WhitneyUtesti,ANOVA,

DÖR,DSR

A15 Korkmaz,2007 YüksekLisansTezi

a Tarama bAnket c61yönetici,580öğretmen df,%, X,t-testi,ANOVA

DOR,DÖR

A16 Yıldırım,2007 YüksekLisansTezi

a Tarama bAnket c87öğretmen df,%, X,SS,Kruskal-WallisHtesti,ANOVA

DÖR

A17 Karaaslan,2008 YüksekLisansTezi

a TaramabAnketc165öğretmendf,%, X,SS,t-testi,ANOVA,Kruskal-WallisHtesti

ÖR


A18 Ovalı,2010 YüksekLisansTezi

a TaramabAnketc35müfettiş,50okulyöneticisi,315öğretmen

df,%, X,SS,Mann-WhitneyUtesti

DOR,DÖR

1 KodlarınaçıklamalarıiçinTablo1’ebakınız

Verilerin analiziNoblitveHare(1988),birmeta-sentezyaklaşımında,verilerinanaliziniyedibaşlık

altındatoplamaktadırlar(ss.26-29).Buaraştırmadada,aşağıdaverilenanalizbasamaklarıdikkatealınarakçalışmalarınanaliziyapılmıştır:

Aşama 1. Olgusal bir çalışmaya karar verme ve başlama.Bu,sentezlenmeyedeğerbirilgialanını(araştırılacakkonuyu)tanımlamanınilkbasamağıdır.Buaraştırmadailgialanıolarak“denetmenrolleri”seçilmiştir.

Aşama 2. İlgi alanına ilişkin hangi çalışmaların kullanılacağına karar verme.Buaşa-ma,analizedahiledilecekçalışmalariçinbirliteratürtaramasınıyürütmeyiiçermektedir.Dolayısıylaaraştırmayadahiledilecekçalışmalarınseçilmesibuaşamadayapılmaktadır.Buaraştırmada,dahiledilmevehariçtutulmakriterlerineuygunolanyükseklisansvedoktoratezleriaraştırmayadâhiledilmiştir.

Aşama 3: Nitel verileri okuma.Buaşama,yorumsalmetaforlarınçıkarılmasınaolanaksağlamaktadır.Buaraştırmada,dahiledilençalışmalarıntemavealttemalarındayeralanfikirler,metaforlar/kavramlardetaylıbirşekildenotedilmiştir.Uzmangörüşleridoğrul-tusunda,verilerinbirbirleriyleilişkisinitespitetmek,gerekliyerlerdeverileribirbirlerinedönüştürmekvesentezlemekiçin,Tablo4’teyeralan“Temalarailişkinanahtarifadelervekavramlar”eldeedilmiştir.

Aşama 4: Verilerin birbirleriyle nasıl ilişkili olduğunu belirleme.Buaşama,anahtarmetaforların,ifadelerin,fikirlerinvekavramların(analizdegerektiğikadarıylageliştiri-civeyorumlayıcıtablolarla)listelenipkarşılaştırılmasıylaçalışmalarınhangiyönlerdenbenzerolduklarınınbelirlenmesidir.Bumetaçalışmada,dâhiledilen“araştırmalarıngenelnitelikleriniyansıtantablo(Tablo2)”ilebirlikte,denekgruplarınınsözkonusuaraştırmaboyutlarındakikatılımdüzeylerinivermekamacıyla,herbirtemavealttemada,araştır-mayakatılandenekgruplarınınsayısınıgösteren“frekans”değerleriile,katılımdüzey-lerinigösterenbetimsel istatistiki tablolaroluşturulmuştur.Çalışmalardaçokseçenekliölçeklervebuölçeklerebağlıfarklıderecelemeşekillerikullanıldığından,çalışmalarınorijinalliğinibozmamakaçısındaneldeedilenkatılımdüzeyleributablolarda,çalışma-larda yer aldıkları şekliyle verilmiştir (Tablo 3).Ayrıca çalışmalarda, orijinal yazarla-rınfikirleri,orijinalmetinlerdeneldeedilenanlamlarımümkünolduğukadarkorunarakoluşturulananahtarifadelervekavramlartablosunda(Tablo4),denekgruplarınınkatılımdüzeyleribelirlenirken,buifadelereilişkinalgıdüzeylerinigösterenaritmetikortalama


değerleridikkatealınmıştır.Tablolarınoluşturulması,kategorilerin,kodların, temalarınhomojenliğinitanımlamakiçinanahtarkavramlarınsıralanmasınaizinverdiğigibi,her-hangibiruyumsuzlukvarsabunuortayaçıkarmadadayardımcıolmaktadır.

Aşama 5. Verileri birbirine dönüştürme.Dönüştürmeler,öncekiaşamadan türetilenmuhtemelvarsayımlaradayanılarakyapılır.

Aşama 6: Dönüştürmeleri sentezleme.Buaşama, ikincidüzeybir sentezlemeoluparaştırmayaçok sayıdaveri dâhil edildiği zamankullanılır veyüksekdüzeydebir so-yutlamaolanağısağlar.Dâhiledilençalışmalarınboyutlarınailişkinbetimselistatistikitablolardadenekgruplarınınkatılımdüzeylerinivermekiçinyararlanılanaritmetikorta-lamadeğerleri,araştırmalardakullanılandeğerlendirmearalıklarınabağlıkalınarakveril-diğinden,biraraştırmanınbirboyutunda“düşük”düzeydeolanbirdeğer,başkabiraraş-tırmanınbirboyutunda“yüksek”veya“orta”düzeydeolabilmektedir.Ancakbudurum,meta-sentezdeyorumlamadazorluklargetireceğinden,araştırmalardagenelolarakbellibirdeğerlendirmearalığınadenkgelenaritmetikortalamadeğerleri,“düşük”,“orta”ve“yüksek”olarakyorumlandığından,bumeta-sentezçalışmasındadadeğerlendirmearalı-ğıolarak,asılaraştırmayazarlarıncayapılanyorumlarabağlıkalınarak“düşük”,“orta”ve“yüksek”olaraküçdüzeybelirlenmişveyorumlarbununüzerindenyapılmıştır(Tablo3).Benzerdurum,anahtarifadelerivekavramlarıgöstermedededikkatealınmışve“düşük”,“orta”ve“yüksek”olaraküçdüzeybelirlenmişveyorumlarbununüzerindenyapılmıştır(Tablo4).

Aşama 7. Sentezleri ifade etme.Bu son aşamada sentez, hedef kitlesi ile etkili birşekilde iletişim kuracak bir biçimde ifade edilir. Bu araştırmada da, yukarıda verilenmeta-sentezaraştırmayöntemininverianalizbasamaklarıuygulanarakeldeedilenverilersentezlenerekifadeedilmiştir.

Geçerlilik ölçütleriNitelaraştırmabulgularınıngeçerliliğindeaçıklık,yapı,uyumluluk,kapsam,genel-

lenebilirlik ve eğitici kullanılabilirlik kriterleri önerilmektedir (Bondas veHall, 2007,s.118). Sandelowski ve Barroso’nun (2007), meta-sentezde geçerliliği sağlamak içintanımladıklarıüç türgeçerliliktenhareketle,buaraştırmaaşağıdakigeçerlilikölçütleriçerçevesindeyürütülmüştür:

1. Tanımlayıcıgeçerlilik:Verilerindoğruluğunugerçekleredayanaraktanımlamayanbirgeçerliliktürüdür.Bu,çalışmadakullanılanherbirrapordaneldeedilenanlam-lıvedoğrutanımlamalardır.

2. Yorumlayıcıgeçerlilik:Bakışaçılarıyla ilgiliaraştırmacılarınanlayışlarının tamvedoğrutemsiledilmesinisağlamaktadır.

3. Kuramsalgeçerlilik:Bulgularınyorumlanmasındaaraştırmacınıngüvenirliliğinebaşvurmaktadır.Bu, bilgileri birleştirmede, verileri yorumlamak için kullanılanyöntemebağlıolmakanlamınagelmektedir.


Bulgular ve YorumAraştırmalardakullanılanverianaliztekniklerinebağlıolarak,araştırmaboyutlarına

ilişkinbetimselistatistiklerinverildiğiTablo3’tetemalaraaitfrekansdeğerlerivekatı-lımdüzeyleriverilmiştir.Budeğerler,araştırmalardaifadeedildiklerişekliyle,denetmen,öğretmenveokulyöneticisigruplarındanherbirininsayısınıvetemalarailişkinkatılımdüzeylerini(Düşük-Orta-Yüksek)göstermektedir.Denekgruplarının,burolleringerçek-leşmedüzeylerineilişkinkatılımdüzeyleriaşağıdaözetlenmiştir:

Denetmenlerin“öğretmenlereyönelikrehberlik,meslekiyardımveişbaşındayetiştir-merollerini”gerçekleştirmedüzeylerineyönelikdenetmengrubununalgılarıgenelolarak“yüksek”düzeydeiken;öğretmengrubununalgılarının“düşük”ve“orta”düzeylerde;okulyöneticisigrubununalgılarınınise,“orta”düzeydeolduğugörülmektedir(A1),(A2),(A3),(A4),(A5),(A6),(A7),(A8),(A11),(A12),(A13),(A14),(A15),(A16),(A17),(A18).

Denetmenlerin“okulyönetimineilişkinrehberlik,meslekiyardımveişbaşındayetiş-tirmerollerini”gerçekleştirmedüzeylerineyönelikdenetmengrubununalgıları“yüksek”düzeydeiken;okulyöneticisigrubununalgıları,genelolarak“orta”düzeydedir(A11),(A15),(A18).

Denetmenlerin“yöneticilikrollerini”gerçekleştirmedüzeyleri,denetmengrubutara-fından“yüksek”düzeydeyeterligörülürken,öğretmenveokulyöneticisigruplarıtarafın-dan,“orta”düzeydeyeterligörülmektedir(A6).

Denetmenlerin“liderlikrollerini”gerçekleştirmedüzeyleri,denetmengrubutarafın-dan“yüksek”düzeydeyeterligörülürken,öğretmengrubutarafından“düşük”ve“orta”düzeylerde, okul yöneticisi grubu tarafından ise, “orta” düzeydeyeterli görülmektedir(A6),(A10).

Denetmenlerin“araştırıcı rollerini”gerçekleştirmedüzeyleri,denetmengrubu tara-fından“yüksek”düzeyde,öğretmengrubutarafından“düşük”ve“orta”düzeylerde,okulyöneticisigrubutarafındanise,“orta”düzeydeyeterligörülmektedir(A6),(A12).

Denetmenlerin“soruşturmarollerini”gerçekleştirmedüzeyleri,denetmengrubuta-rafından“orta”ve“yüksek”düzeylerde;öğretmengrubutarafından“yüksek”düzeydeyeterligörülmüştür(A12),(A14).

Denetmenlerin,denetimsürecinderollerinigerçekleştirmedüzeylerinegenelolarakbakıldığında,önemligörülenhususlarşöyleözetlenebilir(Tablo3):

Denetmengrubunun, adayöğretmenlerin işbaşındayetiştirilmesinde, alandışındangelensınıföğretmenlerininmeslekiaçıdanyetiştirilmesinde,öğretmenlerinmeslekige-lişiminisağlamada,eğitim-öğretimfaaliyetleriningeliştirilmesinde,hizmetiçieğitimfa-aliyetlerinde,sınıfyönetimi,dersprogramları,planlamavedeğerlendirmekonularındakirehberlikrollerinikapsayanve“öğretmenlereyönelikrehberlik,meslekiyardımveişba-şındayetiştirmerolleri”başlığıaltındatoplananrollerini“yüksek”düzeydegerçekleştir-dikleriniifadeettiklerigörülmektedir.

Denetmenlerinayrıca,okulyönetimineilişkinrehberlik,meslekiyardımveişbaşındayetiştirmerolleriile,yöneticilik,liderlik,araştırmavesoruşturmarollerinide“yüksek”düzeydegerçekleştirdikleriniifadeettiklerigörülmektedir.


Tablo3.D

enet

men

leri

n, R

olle

rini

Ger

çekl

eştir

me

Düz

eyle

ri

Ara

ştır

mal

ar 1

Tem

alar

2

Den

etm

enÖ

ğret

men

Oku

l Yön

etic

isiKatılımDüzeyi

KatılımDüzeyi

KatılımDüzeyi

f

Düşük

F

Orta

f

Yüksek

F

Düşük

f

Orta

F

Yüksek

f

Düşük

f

Orta

f

Yüksek

A1

DÖR

--

31✓

-

-98

✓

--

--

--

44✓

-

-A2

DÖR

--

--

--

349

✓

--

--

--

--

--

A3

DÖR

--

--

55✓

-

-105

✓

--

--

--

--

A4

DÖR

--

--

26✓

22

1✓

-

--

--

--

--

-A5

DÖR

10✓

-

--

-10

✓

--

--

--

--

--

A6

DYR

--

--

41✓

-

-354

✓

--

--

73✓

-

-DLR

--

--

41✓

354

✓

--

--

--

73✓

-

-DÖR

--

--

41✓

354

✓

--

--

--

73✓

-

-DAR

--

--

41✓

354

✓

--

--

--

73✓

-

-A7

DÖR

--

--

--

--

411

✓

--

--

--

--

A8

DÖR

--

--

45✓

170

✓

--

--

--

--

--

A9

DAR

76✓

-

--

--

--

--

--

--

--

-A10

DLR

--

--

344

✓

--

954

✓

--

--

383

✓

--

A11

DÖR

--

--

125

✓

--

--

--

--

257

✓

--

DOR

--

--

125

✓

--

--

--

--

257

✓

--

A12

DÖR

--

--

175

✓

--

1109

✓

--

--

--

--

DAR

--

--

175

✓

--

1109

✓

--

--

--

--

DSR

--

--

175

✓

--

--

1109

✓

--

--

--

A13

DÖR

--

--

--

1068

✓

--

--

--

--

--

A14

DÖR

--

--

131

✓

384

✓

--

--

--

--

--

DSR

-131

✓

--

--

--

-384

✓

--

--

--

A15

DOR

--

--

--

--

--

--

--

--

61✓

DÖR

--

--

--

--

--

580

✓

--

--

--

A16

DÖR

--

--

--

--

87✓

-

--

--

--

-A17

DÖR

--

--

--

--

165

✓

--

--

--

--

A18

DOR

--

--

35✓

-

--

--

--

-50

✓

--

DÖR

--

--

35✓

-

-315

✓

--

--

--

--

1 TemakodlarıiçinTablo1’ebakınız2Araştırm

akodlarıiçintablo2’yebakınız


Denetmen rolleriningerçekleşmedüzeyi,öğretmenveokulyöneticisigruplarıaçı-sındandeğerlendirildiğinde,denetmengrubundanfarklıolaraköğretmenveokulyöneti-cilerinin,denetmenlerirehberlik,meslekiyardımveişbaşındayetiştirme,yöneticilik,li-derlik,araştırmavesoruşturmarollerinigerçekleştirmelerikonusunda“düşük”ve“orta”düzeylerdeyeterligördüklerianlaşılmaktadır.

Temalara ilişkin bulgularDenetmenrollerininyeterlilikleriileilgiliverilengenelbulguların(Tablo3)yanında,

meta-sentezaraştırmayöntemininanalizbasamaklarınabağlıkalınarak,denetmenrolleriileilgiliaraştırmaboyutlarındayeralanifadelerinilkanlamlarıkorunmakşartıyla,benzerolanifadelergruplandırılarak,Tablo4’tegörüldüğügibidenetimsürecindekiburollerinhangi uygulamalardan ibaret olduğu verilmiştir.Böylece, araştırmanın genel bulguları(Tablo3)nitelverilerledesteklendiğigibi,temalarailişkindahagenişbiranlayışsağlan-mayaçalışılmıştır.

Denetmenlerinöğretmenlereyönelikrehberlik,meslekiyardımveişbaşındayetiştir-merollerineilişkinifadelerincelendiğinde,denetmenlerin,“öğretmenlerinsınıfyöneti-minisağlamada,hemmeslekihemdebireyselolarakgelişmelerinisağlamada,öğretimyöntemveteknikleriniseçmelerindeveuygulamalarında,okulyönetimi,meslektaşlarvediğerpersonelleilişkilerinigeliştirmelerinde,öğrencileritanımavebaşarılarınınölçülüpdeğerlendirmelerinde,dersprogramıveplanlarınıhazırlamalarındaveokul-çevreilişki-leriningeliştirilmesindeyardımcıolma”konularındakirehberlik,meslekiyardımveiş-başındayetiştirmerolleri,denetmenlertarafından“yüksek”düzeydeyeterlibulunmuştur.Öğretmenlerburollerin“düşük”düzeydegerçekleştiğinidüşünmektedirler.Okulyöneti-cilerininise,denetmenleri“orta”düzeydeyeterligördüğüanlaşılmaktadır.

Denetmenlerinokulyönetimineyönelikrehberlik,meslekiyardımveişbaşındaye-tiştirmerollerineilişkinifadelerincelendiğinde,denetmenlerin,“okulyönetimininmes-leki gelişimini sağlamada, okulun eğitim-öğretim faaliyetlerini düzenleme, geliştirmeve değerlendirmede, okulun defter, dosya ve evrak gibi büro işlerini düzenlenme veyürütmede, okul yönetiminin çevre ile olan ilişkilerinin geliştirilmesinde ve kurumunfizikseldurumunukoruma,düzenlemeveyageliştirmedeyardımcıolma”konularındakirehberlik,meslekiyardımveişbaşındayetiştirmerollerineilişkinolarakdadenetmenle-rinkendilerini“yüksek”düzeydeyeterligördükleri,bunakarşılıkokulyöneticilerinin,denetmenleri“orta”düzeydeyeterligördüklerianlaşılmaktadır.

Denetmenlerin yöneticilik rolleri incelendiğinde, denetmenler, yöneticilikle ilgilirollerini gerçekleştirme konusunda kendilerini “yüksek” düzeyde yeterli bulmaktadır.“Denetiminsonuçlarındandenetlenenlerizamanındahaberdaretmevebusonuçlaragöredenetlenenlerlebirliktegelişimveetkiliöğretimstratejileribelirleme,karşılaşılansorun-larıpaylaşmaveçözümünekatkıdabulunma”konularındaöğretmenlerin,denetmenleri“düşük”düzeyde,okulyöneticilerininise,“orta”düzeydeyeterligördüklerianlaşılmak-tadır.Denetmenlerin“tümeğitimçalışanlarınıneğitimsüreciveeğitimaraçgereçlerine


ilişkinistekveihtiyaçlarınıbelirleyereküstmakamlarabildirme”gibiyöneticilikrolünügerçekleştirmedüzeyleri,herikidenekgrubutarafından“orta”düzeydeyeterligörülür-ken,“denetiminetkilibiçimdeuygulanması içinamaçlarauygunplanlamayapma,de-netimverehberlikgöreviningerektirdiğiteorik,teknikbilgiyesahipolmaveöğretmenveyöneticilerinkişisel vemesleksel haklarını korumadavranışları, öğretmenleregöre“orta”düzeyde,okulyöneticilerinegöreise,“yüksek”düzeydegerçekleşenyöneticilikdavranışlarıdır.

Denetmenlerinliderlikrolleriileilgiliverilenifadelerebakıldığında,denetmenlerli-derlikrollerinigerçekleştirmekonusundakendilerini“yüksek”düzeydeyeterligörürken,“eğitimsistemininamaçlarının tümçalışanlar tarafındanbenimsenmesini sağlama,de-netlediğikişilerin,kendisinideğişimibaşlatacakkatalizörolarakgörmelerini sağlama,yenilik yapmak isteyen grup ya da bireylere kaynak ve bilgi verme” liderlik rollerinisergilemeleribakımındandenetmenler,hemöğretmenhemdeokulyöneticisigruplarıta-rafından“orta”düzeydeyeterligörülmektedir.Ayrıca,“eğitimleilgilikurumlarıhareketegeçirmevebunlararasındakoordinasyonusağlama,çalışanlarüzerindeyetkikullanımın-dançoketkiyollarınabaşvurma,güvenvericiaçıkvedürüstbirbiçimdeiletişimkurma,denetimidenetleyenvedenetlenenlerinsüreklibirişbirliğisüreciolarakalgılamaveuy-gulama,bürokratik işlerdenziyadeöğretim liderliği rollerineyoğunlaşma”davranışla-rı,öğretmenleregöre“düşük”düzeyde,okulyöneticilerinegöreise,“yüksek”düzeydegerçekleşenliderlikdavranışlarıdır.Dolayısıylaokulyöneticilerinin,denetmenlerindiğerrollerindeolduğugibiliderlikrollerikonusundadaöğretmenleregöredahaolumlugörüş-leresahipolduklarısöylenebilir.

Denetmenlerinaraştırıcırollerineilişkinifadelerincelendiğinde,denetmenlerin,araş-tırıcırollerinigerçekleştirmekonusundakendilerini“yüksek”düzeydeyeterligördüklerianlaşılmaktadır.Öğretmenler,aynıyeterlilikalanıileilgili“düşük”ve“orta”düzeylerdegörüşbelirtmişlerdir.Özellikle,“ilköğretimçağındakiçocuklarındevamsızlıknedenle-ri,okullardaalınmasıgerekenönlemler,eğitim-öğretim,okullarınyönetimi,okullardakipersonelinyeterlikleriveverimlilikleri,okullarıneğitimiprogramlarıveeğitiminnite-liğini artıracakgelişmeleri incelemeve araştırma”konularında, denetmenlerin yapmışolduklarıaraştırmalaröğretmenlertarafındanyetersizgörülmektedir.

Denetmenlerin soruşturma rolleri incelendiğinde, hemdenetmenhemdeöğretmengruplarının, soruşturma rollerini gerçekleştirme konusunda genel olarak denetmenleri“yüksek”düzeydeyeterli gördükleri anlaşılmaktadır.Bunagöre, “suç sayılan eylemintespitindesoruşturmaemriisteme,soruşturmayıgizlilikiçindeyürütme,soruşturmasıra-sındaobjektifdavranma,kurumunçalışmalarınıaksatmadansoruşturmayapma,yapılanihbarveşikayetleridikkatealma”konularındadenetmenler,herikidenekgrubutarafın-dan“yüksek”düzeydeyeterligörülmektedirler.Ancak,“soruşturmanınokuldabirgerilimhavasıoluşturması,rehberlikiçingeldikleriokullarasoruşturmaiçindegelmelerininöğ-retmenleritedirginetmesi,soruşturmalardayargılayıcıdavranışlarnedeniyleöğretmen-lerin denetmenlerden yardım istemesini güçleştirmesi, öğretmenlerin, soruşturmalarını


Tablo4.Temalara İlişkin Anahtar İfadeler ve Kavramlar

Temalar Temalara ilişkin anahtar ifadeler ve kavramlar

Denetmen Öğretmen Okul YöneticisiKatılımDüzeyi

KatılımDüzeyi

KatılımDüzeyi

Düşük

Orta

Yüksek

Düşük

Orta

Yüksek

Düşük

Orta

Yüksek

Denetmenlerin Öğretmenlere

Yönelik Rehberlik,

Mesleki Yardım ve İşbaşında Yetiştirme

Rolleri

❖Sınıfyönetimikonusundarehberlikyapma ✓ ✓ ✓❖Okul-çevreilişkilerikonusundarehberlikyapma ✓ ✓

❖Dersprogramlarıveplanlamakonusundarehberlikyapma ✓ ✓ ✓

❖Öğretimyöntemvetekniklerikonusundarehberlikyapma ✓ ✓ ✓

❖Okulyönetimi,meslektaşlarvediğerpersonelleilişkilerkonusundarehberlikyapma ✓ ✓ ✓

❖Öğrencileritanımavebaşarılarınınölçülüpdeğerlendirilmesikonusundarehberlikyapma ✓ ✓ ✓

❖Öğretmenlerinbireyselgelişimlerikonusundarehberlikyapma ✓ ✓ ✓

Denetmenlerin Okul

Yönetimine Yönelik

Rehberlik, Mesleki

Yardım ve İşbaşında Yetiştirme

Rolleri

❖Kurumunfizikidurumukonusundarehberlikyapma ✓ ✓

❖Eğitim-öğretimvedeğerlendirmekonusundarehberlikyapma ✓ ✓

❖Büroişlerikonusundarehberlikyapma ✓ ✓❖Yönetimveçevreişlerikonusundarehberlikyapma ✓ ✓

❖Meslekigelişimkonusundarehberlikyapma ✓ ✓

Denetmenlerin Yöneticilik

Rolleri

❖ Denetiminetkilibiçimdeuygulanmasıiçinamaçlarauygunbirplanlamayapma ✓ ✓ ✓

❖ Tümeğitimçalışanlarınıneğitimsüreciveeğitimaraçgereçlerineilişkinistekveihtiyaçlarınıbelirleyereküstmakamlarabildirme

✓ ✓ ✓

❖ Karşılaşılansorunlarıçalışanpersonelilepaylaşmavesorunlarınçözümünebirliktekararverme

✓ ✓ ✓

❖ Denetimverehberlikgöreviningerektirdiğiteorik,teknikbilgivebecerileresahipolma ✓ ✓ ✓

❖ Öğretmenveyöneticilerinkişiselvemeslekselhaklarınıkoruma ✓ ✓ ✓❖ Denetimsüreçlerinindeğerlendirilmesindeöğretmenveyöneticilerinkatkılarınısağlayarakgelişimveetkiliöğretimstratejileribelirleme

✓ ✓ ✓

❖ Denetiminsonuçlarındandenetlenenlerizamanındahaberdaretme ✓ ✓ ✓


Denetmenlerin Liderlik Rolleri

❖Eğitimsistemininamaçlarınıntümçalışanlartarafındanbenimsenmesinisağlama ✓ ✓ ✓

❖Eğitimleilgiliolabilecektümkurum,kuruluşvekişilerihareketegeçirmevebunlararasındakoordinasyonusağlama

✓ ✓ ✓

❖Çalışanlarüzerindeyetkikullanımındançoketkiyollarınabaşvurma ✓ ✓ ✓

❖Bireyleregüvenvericiaçıkvedürüstbirbiçimdeiletişimkurma ✓ ✓ ✓

❖Denetimi,denetleyenvedenetlenenlerinsürekliişbirliğisüreciolarakalgılamaveuygulama

✓ ✓ ✓

❖Bürokratikişlerdenziyadeöğretimliderliğirollerineyoğunlaşma ✓ ✓ ✓

❖Denetlediğikişilerin,kendisinideğişimibaşlatacakkatalizörolarakgörmelerinisağlama ✓ ✓ ✓

❖Yenilikyapmakisteyengrupyadabireylerekaynakvebilgiverme ✓ ✓ ✓

Denetmenlerin Araştırıcı

Rolleri

❖Öğrencilerinihtiyaçduyduğuhertürlüeğitselkonudaaraştırmayapma ✓ ✓

❖Okullardaalınmasıgerekenönlemlereesasolacakkonulardaaraştırmalaryapma ✓ ✓

❖Eğitimdesorunlaraçözümönerilerigeliştirmeileilgiliaraştırmayapma ✓ ✓

❖Okullarınyönetimiileilgiliihtiyaçduyulankonulardaaraştırmayapma ✓ ✓

❖Okullardakipersonellerinverimliliğiniveyeterliliğiniartırmayayönelikaraştırmalaryapma

✓ ✓

❖Okullarıneğitimprogramlarıylailgilisorunlaraçözümönerilerigeliştirmekonusundaaraştırmayapma

✓ ✓

❖Okullardakieğitiminniteliğiniartıraraketkinveverimliolarakgerçekleştirilmesineyönelikaraştırmayapma

✓ ✓

❖Eğitimteknolojilerindekigelişmelerdenyararlanmaylailgiliaraştırmayapma ✓ ✓


Denetmenlerin Soruşturma

Rolleri

❖Yapılanihbarveşikayetleridikkatealma ✓ ✓

❖Suçsayılaneylemintespitindesoruşturmaemriisteme ✓ ✓

❖Soruşturmayıgizlilikiçindeyürütmeveobjektifdavranma ✓ ✓

❖Kurumunçalışmasınıaksatmadansoruşturmayapma ✓ ✓

❖Rehberlikiçingeldikleriokullarasoruşturmaiçindegelmelerininöğretmenleritedirginetmesiveokuldabirgerilimhavasıoluşması

✓ ✓

❖Soruşturmalardasavcıveyargıçdavranışısergilemelerineticesindeöğretmenlerin,kendilerindenmeslekiyardımistemesinigüçleştirmesi

✓ ✓

❖Soruşturmarolünüöğretmenlerekarşıbirtehditunsuruolarakkullanmaları ✓ ✓

❖Öğretmenlerin,soruşturmalarınıyapandenetmenlertarafındanrehberlikalmakveyadeğerlendirilmekistememeleri

✓ ✓

yapandenetmenlertarafındanrehberlikalmakveyadeğerlendirilmekistememeleri”gibisoruşturma rolünden doğan olumsuzluklara hemdenetmenlerin hemde öğretmenlerin“yüksek”düzeydekatılımgöstermişolmalarıdikkatçekicibir sonuçtur.Ayrıcadenet-menler,“soruşturmarolleriniöğretmenlerekarşıbirbaskıunsuruolarakkullanmadıkları-nı”belirtmişolsalarda,öğretmenlerin,soruşturmalarıbirbaskıunsuruolarakgördüklerianlaşılmaktadır.

Sonuç, Tartışma ve ÖnerilerDenetmenrollerininyeterliklerineilişkinaraştırmasonuçlarınınincelenmesiileöne

çıkanhususlar,denetmenlerinrollerini“yüksek”düzeydegerçekleştirdiklerini,bunakar-şılıköğretmenlerin,denetmenlerinburollerinigerçekleştirmedüzeyini“düşük”düzeyde,okulyöneticilerininisegenellikle“orta”düzeydeyeterlibulduklarıyönündedir.Görüşlerarasındakibu farklılığınnedeninin, taraflarındeğerlendirmeyeesas aldıkları ölçütlerinfarklılığındankaynaklandığıdüşünülebilir.Denetmenler,yasaldüzenlemelergereğidörtfarklıgörevyürütmeklesorumludur.Bukonudayapılanaraştırmalar,denetmenlerinreh-berlik,meslekiyardımveişbaşındayetiştirmegörevleriileancakdeğerlendirmeveso-ruşturmagörevlerindenartakalanzamandailgilenebildiklerinigöstermektedir(SabancıveŞahin,2007,s.93).

Denetmenlerinöğretmenlereyönelikrehberlikgörevlerinigerçekleştirmelerine iliş-kin farklı zamandilimlerindeyapılan araştırma sonuçları, denetmenlerin rollerini ger-


çekleştirme konusunda hala sorunların devam ettiğini ve güncelliğini kaybetmediğinigöstermektedir.Budurumunasılnedeninin,denetimkurumununyapısalsorunlarındankaynaklandığıvedenetimkurumununsoruşturma,denetimverehberlikbirimlerişeklin-deyenidenyapılandırılmasınınişlevsellikkazandıracağıdüşünülmektedir.Rehberlikveişbaşındayardımçalışmaları,denetimçalışmalarınınözünüoluşturmaktadır.Pozisyonugereği,yöneticiveöğretmenlereenyakınkonumdabulunandenetmenlerinişbirliğiiçin-deveihtiyacayanıtvereceksürevesıklıktayapacaklarıgeliştiricidenetimbüyükyararsağlayacaktır.Ancakuygulamadabuyönebeklenenağırlığınverilmediğiaraştırmalarlasaptanmıştır.Budurumişhacmiyoğunluğundan,denetmenlerinbualandaistenilendü-zeydeyetiştirilmediğindenvedenetimörgütününbutemelamacıgerçekleştirecekşekildekurulmamasındankaynaklandığınıgöstermektedir.Öteyandan,denetmenlerin liderlik,araştırmavesoruşturmarollerideöğretmenveokulyöneticileritarafından“düşük”ve“orta”düzeylerdeyeterligörülmüştür.Denetmenleringörevçeşitliliğinin fazlaolması,işyüklerinebağlıolarakgörevlerindenherbiriningerçekleşmedüzeyiniolumsuzetkile-diğişeklindeyorumlanabilir.Bunedenle,öncelikleherbirgörevleilgiliperformansları-nındüşükdüzeydegerçekleşmesiniönlemekamacıylagörevselkarmaşanınazaltılması,işyüklerinihafifleticiönlemlerinalınmasıgerekir.Britton,GoodmanveRak’ın(2002)ABD’deyapmışolduklarıaraştırmadadaeğitimcilerinmeslekigelişiminisağlamadade-netmenlerinistenilendüzeydeolmadıklarınıveetkilibirdenetimdeyapılmasıgerekenlerkonusundarehberliğineksikgörüldüğünübelirlemişvekarşılıklıgüvenedayalıolarak,denetiminbirdanışmanlıksürecigibiolmasıgerektiğiniönermişlerdir.Houk’un(1999)Kanada’dayaptığıaraştırmanınsonuçları,öğretmenlerin,denetmenlerinrolleriniiyiser-gileyemediklerinivegenelliklebilgi,beceriveyeteneklerikonusundayetersizoldukları-nı,öğretmenlerin,denetmenlerevedenetimsürecineilişkingüvensizliklerininolduğunuortayaçıkarmıştır.

Eldeedilenbusonuçlardanyolaçıkarakşuönerilereyerverilebilir:Farklıyeterlilikalanlarınıkapsayanvedenetmenlerinişyükleriniartırıcıbirneden

olarakgörülen“araştırma-incelemevesoruşturma”,“rehberlik-meslekiyardımveişba-şındayetiştirme”görevleri,ayrıbireruzmanlıkvemeslekibirikimgerektirmektedir.Birdenetmeninbuikitemelalandakigörevlerintümünebakmasındakigüçlüklergözönündebulundurulduğunda,işgörenlerebirçokişvermeyerineuzmanlaşmayadayalıalandaye-tişmeyi/yetiştirmeyiyeğlemekgerekir.Buikiyeterlilikalanınherbirindeuzmandenet-menlerinyetiştirilmesininveistihdamedilmesininyararlıolacağıdüşünülmektedir.

Denetmenlerinlisansüstüeğitimalmasıvebueğitimde,kuramsalbilgileryanında,okulortamındasorunçözmeyedayalıuygulamalaradabüyükorandayerverilmesisağ-lanmalıdır.Buşekilde,denetmenlerinliderlik,araştırıcılık,yöneticilik,rehberlikveso-ruşturmarollerihakkındaderinlemesinebilgivebecerikazanmasısağlanabilir.

Eğitimdenetmenlerininönemlirollerindenbirdiğeridearaştırıcı,sorgulayıcıolmala-rıdır.Buşekildedeğişmeveyenileşmeyönündevizyongeliştirebilir,hedeflerkoyabilir-ler.Denetmenlerinlisansüstüeğitimyapmalarıonlarınaraştırıcırollerinindegelişmesine


katkısağlayacaktır.Ayrıca,denetmenlerinolanaklarölçüsündeyurtdışıdeneyimlerininartırılmasıaraştırıcırolleriningelişmesinekatkıdabulunabilecektir.

Denetmenlerin hizmet içi süreçte yetiştirilmeleri kuramsal bilgilerden çok, sorunçözmeyedayalı,durumanalizleri,projeçalışmaları,takımçalışmalarışeklindegerçek-leştirilmelidir.Denetmenlerinetkiliolabilmesi, insankaynağınıyönetmeyanında,alanbilgisi,meslekibilgigibialanlardayüksekdüzeydeyeterliolmasınabağlıdır.Bunedenle,çokyönlüeğitimprogramlarıhazırlanmalıvebuprogramlarınetkililikdurumusürekliincelenmeli,gereklidüzeltmevegeliştirmeleryapılmalıdır.

Bilişimteknolojisindekigelişmeler,sanalçalışmaveuygulamatopluluklarıaracılığıile sorunların tespiti ve çözümyollarınınortaklaşa aranmasındaetkili sonuçlardoğur-makta,gelişmeveyenileşmeyekatkı sunmaktadır.Bunedenledenetmenlerin,meslekiaçıdanbilgipaylaşımınıvekendilerinigeliştirmelerinikolaylaştıracakolansosyalağlaroluşturmalarıvebunlarakatılımlarıteşvikedilmelidir.

KaynakçaAçıkalın,Ş.Ş.(1992).Müfettişleringörevbeklentileri.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fa-

kültesi Dergisi,(7),117-123.Akgöz,S.,Ercan,İ.veKan,İ.(2004).Meta-analizi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi

Dergisi,30(2),107–112.Altındağ,M.(2007).İlköğretim müfettişlerinin rehberlik değerlendirme ve soruşturma

rolleri hakkında Ankara ili öğretmen ve müfettişlerinin görüşleri.Yayımlanma-mışyükseklisanstezi,Ankara:AnkaraÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.

Arabacı,İ.B.veAkar,H.(2010).Eğitimmüfettişlerininbazısosyal,demografikvemes-leki özelliklerine göre mesleki tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi,(15),78-91.

Arslantaş,H.İ.(2007).İlköğretim müfettişlerinin mesleki yardım ve rehberlik rollerinin öğretmen algılarına göre değerlendirilmesi (bir model önerisi). Yayımlanmamışdoktoratezi,Gaziantep:GaziantepÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Ateş,B.(2008).Okul yöneticilerinin ilköğretim müfettişlerinin yeterliklerine ilişkin gö-rüş ve beklentileri.Yayımlanmamışyüksek lisans tezi,Tokat:GaziosmanpaşaÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Aydın,A.(1998).Sınıf yönetimi.Ankara:AnıYayıncılık.Bair,C.R.(1999).Meta-Synthesis.Paper Presented at the Annual Meeting of the Associ-

ation for the Study of Higher Education,SanAntonio,TX,November20,1999.(ERICDocumentReproductionService.No.437866).

Balaban,C.(2005). Aday öğretmenlerin işbaşında yetiştirilmesinde ilköğretim müfettiş-lerinin rolü.Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Bolu:AbantİzzetBaysalÜni-versitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.


Balcı, B. (2007). İlköğretim müfettişleri ve ilköğretim okulu müdürlerinin; ilköğretim müfettişlerinin rehberlik rollerini gerçekleştirme düzeylerine ilişkin algıları. Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Ankara:GaziÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.

Başar,H.(1995).Eğitim denetçisi “rolleri, yeterlikleri, seçilmesi, yetiştirilmesi”. (3.Ba-sım).Ankara:PersonelEğitimMerkeziYayını.

Beach,D.M.veReinhartz,J.(2000).Supervisory leadership- focus on ınstruction. Lon-don:Allyn&Bacon.

Britton,P.J.,Goodman,J.M.veRak,C.F.(2002).Presentingworkshopsonsupervision:Adidactic-eperiential format. Counselor Education & Supervision,42(1),31-39.

Bondas,T.veHall,E.O.C. (2007).Challenges inapproachingmetasynthesis research.Qualitative Health Research,17(1),113-121.

Burgaz,B.(1995). İlköğretimkurumlarınındenetimindeyeterinceyerinegetirilmediğigörülenbazıdenetimrollerivenedenleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakül-tesi Dergisi,(11),127-134.

Bursalıoğlu, Z. (2002).Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. (15.Baskı).Ankara:PegemAYayıncılık.

Cemaloğlu,N.(2005).Türkiye’deokulyöneticisiyetiştirmeve istihdamı:Varolandu-rum,gelecektekiolasıgelişmelervesorunlar.Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fa-kültesi Dergisi,25(2),249-274.

Cerit,Y.(1996).İlköğretim müfettişlerinin eğitim-öğretim faaliyetlerini geliştirme etkin-likleri.Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Bolu:AbantİzzetBaysalÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Demirtaş,Z.(2000).Alan dışından gelen sınıf öğretmenlerinin yetişmesinde ilköğretim müfettişlerinin rolü. Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Elazığ:FıratÜniversi-tesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Eyi,T.F.(2006).Adana ili ilköğretim müfettişlerinin araştırma görevlerini gerçekleştir-melerine ilişkin görüşleri.Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Ankara:AnkaraÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Finfgeld,D.L.(2003).Metasynthesis:Thestateoftheart-sofar.Qualitative Health Re-search,13(7),893-904.

Gökyer,N. (1997). İlköğretim okulları 2. kademe öğretmenlerinin ilköğretim müfettiş-lerinin yeterlik alanlarına ilişkin algıları (İstanbul ili örneği).Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Ankara:GaziÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Gürer,M.D.(2005).Bilgi teknolojisi sınıflarında denetim. Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Bolu:AbantİzzetBaysalÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.


Houk, T.A. (1999). The clinical supervision experiences of beginning teachers: A qualitative study. Unpublished master’s thesis, Saskatchewan: University ofRegina.

Karaarslan,B.(2008).İlköğretim okulu İngilizce öğretmenlerinin ders denetimine ilişkin görüşleri (Muğla ili örneği). Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Muğla:MuğlaÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Karaman,Ü. (1983).Müfettiş yeterliklerinin saptanması ve hizmet içi eğitim progra-mıhazırlanması.Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,16(1),587-602.

Kavas,E.(2005).İlköğretim müfettişlerinin denetim davranışlarına ilişkin öğretmen algı ve beklentileri.Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Denizli:PamukkaleÜniver-sitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Kepenekçi,Y.(1995).Teftişinyasaldayanaklarıvemüfettişlerininyasalgörevleri.Anka-ra Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,28(2),137-143.

Korkmaz,M.(2007).İlköğretim müfettişlerinin rehberlik görevlerini yerine getirme dü-zeyleri. Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Çanakkale:ÇanakkaleOnsekizMartÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Korkmaz,M. veÖzdoğan,O. (2005). İlköğretimmüfettişlerinin rehberlik görevlerinigerçekleştirmedüzeyleri.Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,3(4),23-43.

Media.Wiley (1.4.2004). Rolesof school supervisor. (Chapter1).Web:http://media.wiley.com/product_data/excerpt/53/04711516/0471151653.pdf adresinden 25Kasım2012’dealınmıştır.

Noblit,G.W.veHare,R.D.(1988).Meta-ethnography:Synthesizingqualitativestudies.Qualitative Research Methods,Vol.II.NewburyPark,CA:SagePublications,http://books.google.com.tr/books?id=fQQb4FP4NSgC adresinden 24 Ekim2011’dealınmıştır.

Oliva,P.F.vePowels,G.E.(2001).Supervision for today’s schools. NewYork:JohnWil-ley&Sons,Inc.

Ovalı,Ç. (2010). İlköğretim müfettişlerinin rehberlik rollerini yerine getirme düzeyine ilişkin müfettiş, yönetici ve öğretmen görüşleri.Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Balıkesir:BalıkesirÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Özmen, F. ve Şahin, Ş. (2010). İlköğretimmüfettişlerinin soruşturmagöreviniye-rinegetirirkenkarşılaştıkları sorunlar.Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15,92–109.

Renklier,A.(2005).İlköğretim denetmenlerinin ilköğretim okullarında öğrenme-öğretme süreçleri ve yönetim görevleriyle ilgili etkililik düzeyleri (Kayseri ili örneği). Ya-yımlanmamışyükseklisanstezi,Kayseri:ErciyesÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.


Resmi Gazete. (1993). Milli Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu Tüzüğü, RG Sayı:19.02.1993/21501.

Sabancı,A.veŞahin,A.(2007).Denetmenlerin,öğretmenlikyeterlikalanlarıaçısındandevletilköğretimokulusınıföğretmenlerinerehberlikgörevlerinigerçekleştir-medüzeyleri.Eğitim ve Bilim Dergisi,32(145),85-95.

Sağlamer,E.(1975).Eğitimde teftiş teknikleri.Ankara:MilliEğitimBasımevi.Sandelowski,M.veBarroso,J.(2003).Towardametasynthesisofqualitativefindings

onmotherhood inHIV-positivewomen.Research in Nursing & Health, (26),153-170.

_______.(2007).Handbook for synthesizing qualitative research.NewYork:SpringerPublishing, http://books.google.com.tr/books?id=w8kT71L3TvAC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=falseadresinden24Ekim2011’dealınmıştır.

Sarpkaya,R.(2004). İlköğretimdenetmenlerinindenetimsürecindekarşılaştıklarısorun-lar.SDÜ Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi,(8),114-129.

Taymaz,H.(2010).Eğitim sisteminde teftiş “kavramlar, ilkeler, yöntemler”. (7.Baskı).Ankara:PegemAYayıncılık.

Uygur,D.(2006).İlköğretim okullarında aday öğretmenlerin yetiştirilmesinde ilköğretim müfettişlerinin rolleri (Şanlıurfa ili örneği). Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Ankara:GaziÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.

Ünal,A.(2006).İlköğretim denetçilerinin öğrenen organizasyon yaklaşımı açısından de-ğerlendirilmesi. Yayımlanmamışdoktoratezi,Konya:SelçukÜniversitesiSos-yalBilimleriEnstitüsü.

Ünal,I.(1989).Eğitimörgütlerindeörgütseldeğişmearacıolarakdenetim.Ankara Üni-versitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,22(1),443-458.

Vezne,R. (2006). İlköğretim okullarındaki İngilizce öğretmenlerinin ilköğretim müfet-tişlerinin rehberlik hizmetinden yararlanma düzeyleri.Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Kırıkkale:KırıkkaleÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

Walsh,D.veDowne,S.(2005). Meta-synthesismethodforqualitativeresearch:Alitera-turereview.Journal of Advanced Nursing,50(2),204–211.

Welch,S.K.(2008). Metasynthesis of the transition from novice to expert: Can instruc-tional interventions shorten the process?.Unpublisheddoctoralthesis,Minne-sota:CapellaUniversity.

Yıldırım,B.(2001).İlköğretimdedenetiminetkinliğiiçinyenibiriletişimmodeli.Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(1),214-224.

Yıldırım, G. (2007). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ders denetimine ilişkin görüşleri (Denizli ili örneği).Yayımlanmamışyükseklisanstezi,Muğla:MuğlaÜniversi-tesiSosyalBilimleriEnstitüsü.


Yılmaz,A.(2007).İlköğretim müfettişlerinin mesleki görevlerini yerine getirme durum-ları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki.Yayımlanmamış yüksek lisanstezi,Bolu:AbantİzzetBaysalÜniversitesiSosyalBilimleriEnstitüsü.

eĞİtİm denetmenlerİnİn rollerİnİ gerÇekleŞtİrme ... · men ve Şahin, 2010, s. 93) ve...

Documents