1. 1. ADAAYI (salvia officinalis)
2. 2. Bitkinin ad/adlar: Diotu, Tbbi Adaay Genel zellikleri: Salvia officinalis L. (Labiatae) trnn iek ama zamannda toplanp glgede kurutulmu yapraklardr. Bu tr 50-100 cm ykseklikte, morumsu mavi iekli, basit yaprakl, ok yllk ve alms bir bitkidir. 3-8 cm uzunluk ve 1-4 cm genilikte, kenarlar hafif dili, her iki yzden de sk tyl ve gmi renkli, basit yapraklardr. Yetitii Yer: Ada ay zellikle Orta Avrupa ve Balkanlarda, Akdeniz blgesinde bulunur Kullanlan Blgeleri: iek ama zamannda toplanp glgede kurutulmu yapraklardr
3. 3. Tadg etken Maddeler: Tanen, ac madde, uucu ya (% 1- 2.5) tamaktadr. Uucu yada tuyon (% 30-50), sineol (%15) ve borneol (% 10) bulunmaktadr. Kullanm alanlar:Salkta Kullan ekli: infusyon (% 1-5) dahilen veya gargara halinde. Salkta Kullanm:Gaz sktrc antiseptik (boaz ve burun hastalklarnda), kuvvet verici ve uyarc etkilerden dolay dahilen ve haricen kullanlr. rnleri: Toz,Drog
4. 4. ALI MEYVASI (Fructus Crataegi)
5. 5. Bitkinin ad/adlar: Beyazdiken, Eki mumula, Edran, Gevi, Yemien. Genel zellikleri: Crataegus trlerinin olgun meyvesidir. Trkiye de 20 kadar Crataegus tr bulunmaktadr. Bunlardan bazlarnn olgun meyveleri, genellikle ocuklar tarafndan yemi olarak yenilir. Kasaba pazarlarnda, sonbaharda ipe dizilmi olarak, satlmaktadr. Meyvelerin kabz ve idrar arttrc etkileri bulunduu sylenmektedir. Aktarlarda bulunmaz. Yetitii Yer: 20 kadar al tr lkemizde bat ve Gney Anadolu arlkta olmak zere eitli blgelere yaylmtr Kullanlan Blgeleri:Olgun meyvesi
6. 6. Tadg etken Maddeler: Aminler, tanen, vitamin C, triterpen trevleri, flavon trevleri ve ac maddeler tamaktadr. Kullanm alanlar: Salkta Kullan ekli: Toz, gnde 2-5 gr, infusyon ( %2 ) gnde 2-3 bardak iilir. Salkta Kullanm: Yirminci yzyln bandan beri iekleri ( Flos Crataegi ) nden hazrlanan hulsalar yattrc ve tansiyon drc olarak kullanlmaktadr. Etkili maddesi tam olarak bilinmemekte ve aminler olduu sanlmaktadr. . Meyvelerin kabz ve idrar arttrc etkileri bulunduu sylenmektedir. rnleri:Toz, Drog
7. 7. ARDI KOZALAI (Juniperus communis)
8. 8. Bitkinin ad/adlar: Ard tohumu, Ccek (Kayseri : Develi ve Adana : belen ky, Bican) Genel zellikleri: Juniperus communis trnn olgun kozalaklardr. Bu tr 1-7m ykseklikte, kn yapran dkmeyen bir aaktr. Yapraklar dar, sivri ulu ve 6-18 mm uzunlukta. Meyve 6-9 mm byklnde, 3 tohumlu, nce yeil ve olgunlukta parlak mavimsi siyah renklidir. zerinde ince bir mum tabakas bulunur. Orta Avrupada yaygn bir bitkidir. Memleketimizde yalnz Trakya da ve az miktarda bulunur Yetitii Yer:lkemizde Ege, Akdeniz ve Trakya blgesinde yaban ortamda yetiir. Kullanlan Blgeleri:Tohumlar,dallar,kk
9. 9. Tadg etken Maddeler: ekerler ( glikoz, sakkaroz ), organik asitler, reineli bileikler, ac madde ve uucu ya ( % 0.5 2 ) tamaktadr. Kullanm alanlar:Salkta Kullan ekli: nfusyon (% 1-2), gnde 2-3 bardak iilir. Uucu ya, haricen romatizma arlarn dindirici olarak, 10 gr uucu yan 100 gr zeytin yandaki karm ile aryan yer ovulur. Uucu ya dahilen gnde 2-6 damla, suya veya kesme ekere damlatlarak alnr. Salkta Kullanm: Orta ada her derde deva bir il olarak bilinirdi. drar arttrc, terletici, midevi ve antiseptik zellikleri vardr. Dahilen yksek miktarlarda veya uzun sre alndnda bbrekleri tahri eder ve kanl idrar gelmesine neden olur. rnleri:Drog
10. 10. Biberiye(Rosmarinus officinalis)
11. 11. Bitkinin ad/adlar: Beyaz pren, Biberya, Hasalban, Kudiliotu Genel zellikleri:ok yllk al grnl bir bitkidir. 2 m ye kadar boylanabildii ve kn yapraklarn dkmedii iin bahelerde ss ve it bitkisi olarak yetitirilmektedir. Bitkinin gvdesi karemsi kesitli ve yeilken, ikinci ylnda odunsular. Yaklak 2 cm. boyundaki ine gibi ince uzun yapraklarnn st parlak koyu yeil ve alt gri renklidir. Bu yapraklar ie doru kvrlrlar. Yaz boyunca aan kk iekleri mavi ya da eflatuni renklidir. Tohumlar kk, yal ve sari- kahverengidir. Biberiye bitkisi, tohumlaryla ya da ar byd iin gvde kalemleri veya daldrma yntemleriyle ogaltlr.
12. 12. Yetitii Yer: Anayurdu Akdeniz havzas olup lkemizde Bati ve Gney Anadolu ky eridinde yetiir Kullanlan Blgeleri:Yaprak,taze srgnleri, Tadg etken Maddeler: Biberiyenin ierdii uucu yalar arasnda basta borneol olmak zere linalol, kamfen, sineol ile kafuru ve bitkide ayrca tanen, reine ile dier etkili maddeler vardr Kullanm alanlar:Kozmetik, Salk
13. 13. Kullan ekli: Biberiyenin yaprak ve taze srgnleri yaz boyunca toplanr. Bitkinin tbbi etkisi, iek at zamanlarda en fazla olur. Yaprak ve ince srgnler, ar scak olmayan, ok havadar ve glge bir yerde ar ar kurutulur. Bir bardak kaynar suya l tatl ka yaprak ve taze srgn konulup 10-15 dakika demlendirilerek yaplan infuzyon istendii kadar iilebilir.Burkulma, ezik ve agrlarda ise biberiyenin yaprak ve gen srgnleri suya atlp iyice kaynatlarak bir dekoksiyon hazrlanr. Bu dekoksiyon, arl yerler ya da sa dipleri elle iyice ovularak deriye yedirilir. Bir bez torbaya konulan biberiye yaprak ve taze srgnleri banyo musluunun altna aslarak zerine scak su aktlp bylece doldurulan kvette banyo yapldnda cildi derinden temizler, teni kayganlatrr ve gzelletirir. ampuanla ykanmaktan ypranan salar canlandrr. Bitkinin yaprak ve gen srgnleri ezilerek yaplan lapa, krklklar gidererek cildi gzelletirir
14. 14. Salkta Kullanm: Kan dolamn hzlandrr. Sinirleri uyarr ve glendirir. Mide ve barsaklar uyarr. Bylece sindirime (zellikle yal yiyecek yendiinde) yardmc olur. Hazmszlktan oluan gazlar sktrr. Safra salgsn artrr. idrar sktrcdr. Kadnlarda ayban dzene sokar. Gecikmeleri nler, iyi bir adet sktrcdr. Etkili bir toniktir. Kas arlarn, siyatik ve nevraljiyi hafifletir. Romatizma arlarn azaltr. Burkulma ve eziklerde iyiletiricidir. Sa diplerindeki bezleri uyarr. Erken sa dklmelerini nler. rnleri:Drog, toz, ekstrakt
15. 15. Rezene(Foeniculum vulgare)
16. 16. Bitkinin ad/adlar: Raziyane, Mayana, Arapsa Genel zellikleri: Maydanozgiller familyasndandr, 2 m. kadar boy atabilen, dayankl ok yllk otsu bitkidir. Ho kokulu, gri-ak yeil renkte, ince uzun ipliksi grnl yapraklar sonbaharda bronz renge dner. Gene ho kokan kk ve sar iekleri yaz ortasnda aar ve iek salkmlar bileik emsiye grnts kazanr. Aslnda birer meyve olan ho kokulu, kk, silindir yapl, zeri kntl kvrk tohumlar yeil-kahverengidir. Bitki, aklk alanlarda tohumlarn dkerek oalr, insan eliyle yetitirilenlerinde ise, yetimi bitki blnerek oaltlr. Yetitii Yer: Anayurdu Gney Avrupadr, lkemizde fakir topraklarda doal olarak yetistii gibi, Ege ve Akdeniz blgelerinin lman yerlerinde bahelerde kltr de yaplmaktadr. Kullanlan Blgeleri:Genellikle meyveleri ve tohumu. Tadg etken Maddeler:Bitkinin tohumlar yapkan bitki svs, eker, niasta, tanen, sabit ve uucu yalar ierir. Uucu yalar tohuma anason kokusu verir ve baz lkelerde tohumu, anason yerine salata ve yemeklere eni katmak zere az miktarda kullanlr.
17. 17. Kullanm alanlar: Salkta,kozmetikte Kullan ekli:Btn bu amalarla bitkinin ikinci ylnn sonbaharnda olgunlap yarlan tohumlar toplanp kabuklar tarakla temizlenerek glgede hafife kurutulur. nfzyon hazrlanaca zaman bu tohumlar biraz ezilir, 1 tatl ka tohumun zerine 1 bardak kaynar su dklerek 10 dakika sreyle bu tohumlar demlendirilir. Yukarda saylan durumlar iin bu infzyondan gnde kez birer bardak iilir. Salkta Kullanm: Mide ve barsak hastalklarnda rahatlatcdr. Sindirime yardmc olur. Mide ve barsak gazlarn sktrr. tah acdr. Emziren annelerde, st artrcdr. Bronitte ve ksrk nbetlerinde rahatlatc etkisi vardr. ksrk ilalarna tat vermekte de kullanlr. rnleri:Drog, toz, ekstrakt Rezene, bedene ar dozlarda alnmamaldr.
18. 18. Tarnlar(Cinnamomun trleri)
19. 19. Genel zellikleri: Defnegiller familyasndandr. Tropikal blgelerin bitkisi ve birok tr olan ho kokulu aa ya da agacklardr. Bu trlerden nemli olan ikisi Seylan tarn (C. zeylanicum) ile in tarn (C. cassia)'dr. Seylan tarn Sri Lanka, Hindistan ve Myanmar'da yetitirilir. Kisin yapraklarn dkmeyen alak boylu aatr. Bu aacn krpe dallar kesilir. Kabuklar soyulur, mantar tabakalar karlr, tabakalar birbirinin iine konulup sarlarak kurutulur. Daha sonra ezilip baharat olarak Seylan tarn adyla satlr. Ak kahverengi ve tatlms tad ho olan bu tarn tr makbuldr. in tarn daha byk bir aa olup 10-12 m ye kadar boylanabilir. Kisin yapran dkmeyen bu trn de gvde ve dallarnn kabuu soyularak yukardaki yntemle elde edilen tarn, Seylan tarnna gre daha yakc, keskin ve daha az deerlidir. Yetitii Yer:Anayurdu Gney ve Gneydou Asya'dr, iklimin uygun olmay nedeniyle tarn lkemizde yetimez. Kullanlan Blgeleri: Dallar, meyvesi
20. 20. Tadg etken Maddeler:Her iki tr tarnn da balca bileeni, uucu bir ya olan sinnamik aldehit'tir. Kullanm alanlar: Salkta,baharat olarak, parfm sanayide Kullan ekli: tarnn toz hali yiyecek ve ieceklere katlp istendii kadar alnr ya da piyasadan salanan tarn esans 2-3 damla olarak kesme sekere damlatlp emilir. Salkta Kullanm: Mide ve barsak gazlarn sktrr. Hafif doku ve damar bzc zellii nedeniyle diyareyi kesici ve peklik vericidir. tah acdr. Sindirimi kolaylatrr. Mide bulantlar ve kusma refleksini bastrr. Kan dolamn gelitirip hzlandrr. rnleri:Drog, toz, UYARI Tarn ok fazla alnrsa ar peklie neden olabilir.
21. 21. Zencefil(Zinciber officinale)
22. 22. Bitkinin ad/adlar: Zinciber officinale Genel zellikleri:120 cm. ye kadar boylanabilen bitkinin bir yllk mr olan gvdesinin, kamnkini andran durusu vardr. Tarn kokusuna benzeyen zel kokulu, 15-20 cm. uzunluktaki sivri ulu ve mzrak biimli yapraklar, gvdeyi saran klflardan kar. Kozalaklar anmsatan kk, beyaz ve zeri mor lekeli iekleri pek seyrek aar ve ksr olurlar. Zencefilin kaln, etli, lifli ve boum boum yapl kkgvdesi (rizomu) kahverengi sarimsi olup bundan yumrukkler karak evreye yaylr. Bitki, bu rizomlarn blnp ekilmesiyle oaltlr. Yetitii Yer:Anayurdunun Gneydou Asya olduu sanlmakta, gnmzde Hindistan ve Malezya ile dier baz tropikal blgelerde yetitirilmektedir. Kullanlan Blgeleri:Kk Tadg etken Maddeler:Zencefil zingiberon, zingiberol, fellandron, borneol, sineol sitrali ieren uucu ya ile niasta, yapkan bitki svs ve reine ynnden zengindir.
23. 23. Kullanm alanlar:Salkta, baharat olarak, ayrca ekmek pasta-arap-likr- tatl yapmndada kullanlr. Kullan ekli:Taze kkleri sklp dilimlenerek baz Uzakdou yemeklerine katlr. Kurutulup tlerek toz haline getirilmi kkleri ekmek, tatl, pasta, arap ve baz likrlerin yapmnda kullanlr. Ayrca zencefil tozu, baharat olarak tketilir. Salkta Kullanm: Hazmszlk, mide ve barsaklarn gazl olmas ve karin ars durumlarnda sindirim salglarn artrr ve gaz sktrc etkiler yaparak iyiletirici olur. Son yaplan aratrma sonularna gre mideyi yattrc etkileri nedeniyle yolculuklarda kusma refleksini yok eder ve rahatlama salar. Kan dolamnn yetersiz kald durumlarda, zellikle klcal damarlardaki dolam hzlandrr. Atelilik durumunda terlemeyi artrr; bu yararl terletici etkisiyle souk algnln abuk iyiletirir. Souk havalarda bedeni str, dayanklln artrr. Bu etkileri salamak zere zencefilin dekoksiyonu kullanlr. Elinizde zencefil tozu ya da dilimlenmi kk paralar varsa bunlardan 1,5 tatl kas, 1 bardak su iine konulup nce kaynama noktasna kadar stlr. Sonra, ate kslarak 5-10 dakika daha stma srdrlr. Bylece elde edilen dekoksiyon istendike iilebilir. rnleri:Toz, drog,
24. 24. rekotu (Nigella Sativa)
25. 25. Bitkinin diger adlar: Siyah Kimyon, Siyah Susam, Karaca, evkerak, Kararek Genel zellikleri:Dnieigillerden; susam iriliinde siyah tohumlar olan bir eit bitkidir. Gzel kokuludur. Hamurilerine eni vermek iin kullanlr. Yurdumuzda 12 tr vardr. Yetitii Yer: Ege blgesinde, Isparta, Burdur yrelerinde retilmekte olup yaban ortamdada yetien trleri bulunmaktadr. Kullanlan Blgeleri: Tohumu Tadg etken Maddeler: Sabit ya, uucu ya, ac madde, saponin, tanen, nigellin ve connigellin alkaloidleri. Kullanm alanlar: Salkta, Gdada Kullan ekli:Kurutulan tohumlar baharat olarak, suda kaynatlarak ya da ya karlarak kullanlr.
26. 26. Salkta Kullanm: Vcuda kuvvet ve zindelik verir. Baklk sistemini glendirir. tah aar. Hazm kolaylatrr. Mide ve barsak gazlarn sktrr. Kokusu ba arsn keser. Anne stn arttrr. drar ve adet sktrcdr. Nefes darl, astm ve ksre kar faydaldr. Romatizma ikayetlerini azaltr. Kolesterol drmeye yardmc olur. rekotu ya sa dklmesini ve kepei azaltr. Sirke ile kaynatlp gargara yaplrsa di arlarn hafifletir. Suyu ile sivilcelere pansuman yaplrsa faydas grlr. rnleri:Drog, toz, ekstrakt
27. 27. Ebegmeci(Malva sylvestris)
28. 28. Bitkinin ad/adlar: Ebegmeci, Kazankaras Genel zellikleri:lkemizde 8 ebegmeci tr yetimektedir. Bunlardan en nemlisi, Byk ebegmeci (M. sylvestris) trdr. 20-30 cm. arasnda boylanabilen bu trn yapraklar yuvarlams biimli, kenarlar dili, uzun sapl, tyl, almak dizili, 3-7 paral ve palmiye gibi damarldr. Yaz boyu ve sonbahar balarnda aan pembe renkli, eflatuni izgili iekleri, yapraklarn koltuklarndan kar. Meyveleri 10 paraya blnen, olgunlatnda almayan kuru tohumlar halindedir. Bitki, dkt tohumlaryla oalr. Ebegmecinin yapraklar byk oranda yapkan bitki svs; ayrca glikoz, pektin, ya esanslar ile az miktarda tanen ierir. Yaprak ve saplar hafif kokulu ve yavan lezzetlidir. Baz yerlerde sebze olarak yenilir. Yetitii Yer:Dnyann hemen hemen her yerinde yaygn olan ebegmeci trleri, tm iklim koullarna ve her topraa uyum gstermi, ok yllk otsu bitkilerdir. Kullanlan Blgeleri:Yapraklar,gvdesi,icekleri
29. 29. Tadg etken Maddeler:Malvin, msilaj, pektin, tanen, glikoz Kullanm alanlar:Saglkta Kullan ekli:Yaz boyunca ve sonbahar balarnda, bitki iekli olduu srece, yaprak ve iekleri toplanp glge ve havadar yerde kurutulur. 2 tatl ka kurumu yaprak ve iek karm zerine 1 bardak kaynar su dklerek 10-15 dakika demlendirilip infzyon hazrlanr. Bu infzyondan gnde kez birer bardak iilir. Ebegmeci ayrca ciltteki ban, yara ve kk yanklarda iyiletirici etki yapar. Bunun iin, bitkinin taze yaprak ve iekler ezilerek hazrlanan yara lapas, bir tlbentin iine konularak, ikyet edilen yere kompre seklinde uygulanr. Salkta Kullanm: Gastrit ve mide lserlerinde iyiletiricidir. st solunum yollar nezlesi ile bronitte gs yumusatc; balgam sktrc ve ksr kesicidir. rnleri:Drog, toz, ekstrakt
30. 30. Kuburnu [Yabani Gl](Rosa Canina)
31. 31. Bitkinin ad/adlar: Kpek gl Genel zellikleri: Orman aklklar, kayalk krsal yreler ve yol kenarlarnda kendi kendine yetien yabani gl, 1-3,5 m. kadar boylanabilen, gvdesi ve dallar dikenli olan bir aaktr. Kenarlar dili oval biimli 5-7 yaprakktan oluan yapraklar; ilkbahardan baslayp yaz boyunca aan, ak ya da koyu pembe, bazen beyaz renkli kk, gzel kokulu iekleri vardr. Bu ieklerin taban olgunlanca tayapraklar dklr ve kuburnu denilen, 1,5-2 cm. uzunlukta parlak krmz meyvelere dnr. Gerekte yabani gl bitkisinin meyvesi, kuburnunun iindeki beyaz renkli tyl ekirdeklerdir. Yetitii Yer: lkemizde doal olarak genelde ormanlk alanlarda yetimektedir. Kullanlan Blgeleri:Meyvesi Tadg etken Maddeler:Kuburnu, zellikle C vitamini ile tanen, pektin, karoten, meyve asitleri ve ya ynnden zengindir.
32. 32. Kullanm alanlar:Salk,gda sanayi Kullan ekli:Bu meyveler, Anadolu'da taze ya da kurutulmu olarak yenir. Ayrca kompostosu, reeli, erbeti, ezmesi ya da pekmezi yaplarak tketilir. ay gibi demlendirilip iilir. Kuburnu meyveleri sonbaharda toplanr. 2,5 tatl ka dolusu kuburnu, ortalarndan kesilip bir bardak suya konularak, su kaynama noktasna kadar stlr. Sonra ate kslarak 10-15 dakika daha stma srdrlr. nsan rahatsz eden tyl ekirdeklerinin ayrlmas iin bunlar szlr. Bylece hazrlanan dekoksiyondan istenildii kadar iilebilir. Eer bu dekoksiyonun iimi ho gelmezse, kaynama srasnda iine biraz bal ya da seker katlr ve urup haline getirilerek alnr. Salkta Kullanm:En iyi doal C vitamini kaynadr. Enfeksiyonlara ve souk algnlklarna kar bedenin direncini artrr. Hafif mshil etkisi vardr. Hafif idrar sktrc etki tar. Tonik ve besleyicidir: Bedendeki gszlk ve bitkinlik durumlarna kar en iyi doal ilatr. Hafif bir doku ve damar bzcdr. Diyare durumunda ishali kesici etki yapar. Safra kesesi, bbrek ve mesane sorunlarnda bedeni destekler. rnleri: Drog, toz, ekstrakt
33. 33. KEBERE (Gemmae Capparidis)
34. 34. Bitkinin diger adlar: Gebre, Kapari, Keditrna (Alanya). Genel zellikleri:Bu trler beyaz iekli, dikenli, genellikle yere yatk, al grnnde bitkilerdir. Tomurcuklar flavon trevleri (rutin) tamaktadr. Kurakla dayankl olmas nedeniyle son yllarda, toprak kaybn nlemek amacyla, kurak arazide yetitirilmektedir. Yetitii Yer:Anadolu da olduka yaygn trlerdir. Kullanlan Blgeleri:Tomurcuklar, meyvas, kk, kabuk.
35. 35. Tadg etken Maddeler:Flavon trleri, tanen ve karbonhidratlar Kullanm alanlar:Salkta, gdada Kullan ekli:Dekoksiyon veya infusyon (% 1-3) halinde alnr. Salkta Kullanm:iek tomurcuklar, meyvas ve kk kabuu idrar sktrc, ishal kesici ve kuvvet verici olarak tannmtr. Drogun iindeki ac maddeler tkrk salgsn artrarak itah verici etki salar. Karaciger ve dalak hastalklarnda yararldr.Ayrca kapari Multiple Skleroz MS hastalarn iyiletirmektedir. erigindeki reduktoz bileikler gzde katarakt oluumunu engellemektedir. rnleri:Drog, tentr