1. 1. Ayiei (Helianthus annuus)
2. 2. Bitkinin diger adlar: Gnebakan, Gndnd ve Gniei Genel zellikleri: Ayieinin boyu, yarm metreden drt metreye kadar varr. Kalnl 1 ile 4 cm arasnda deiir. Ayieinin ok salam bir kk yapsna sahip olduu bilinmektedir. Bu bitki kuvvetli kkleriyle topra sk skya kavrar ve ok fazla besin maddesi, zellikle potasyum alr. Ayieinin sap, yani gvdesi de ok kuvvetlidir. Tek bir saptan ibaret olan veya dallanan eitleri vardr. Tarm yaplan ayieklerinin dallanmamas, buna karlk ss bitkisi olarak kullanlanlarnn ise dallanmas istenir. Ayieinin yabani trleri daha fazla dallanr; dallanma yabanilik vasfdr. Fazla dalland zaman her daln ucunda bir tabla meydana getirir. Fakat tablalar ve tabla zerinde oluan meyve (tohum) kk ve ya oran dk olur. Bu bakmdan dallanan ayiekleri makbul deildir. Ayieinin yapraklar iri ve kalp eklinde olup, renkleri ak yeilden koyu yeile kadar deiir. Bitkinin yapraklar, dallar ve sap tyldr. Ayiei saplarnn ii zle doludur. iekler ana sap veya dallarn ucunda teekkl eden tablalarda meydana gelir. Tablalarn altnda birbiri zerine kiremit gibi dizilmi ve sivri, sapsz mekik eklinde yapraklar bulunur.
3. 3. Yetitii Yer: Yerli bir bitki olmamakla beraber, souk yksek yerler hari btn blgelerde yetiir. Bilhassa Ege, Trakya, Marmara blgelerinde ok ekilir. Kullanlan Blgeleri:Tohumu, iei, yapraklar Tadg etken Maddeler:Sabit yada oleik asit, linoleik asit, araidonik asit,D, B ve E vitaminleri ynnden zengindir. Kullanm alanlar:Salkta, gdada, ss bitkisi olarak Salkta Kullanm:iek ve yapraklar ate drc, balgam sktrc, ksrk kesicidir. Tohumlarnn toz haline getirilmesinden sonra sirkeyle yaplan krem kurdeen hastalarnn cilt kantlarn giderir.zellikle D vit.eldesinde kullanlr.
4. 4. Ada soan (Urginea maritima)
5. 5. Bitkinin diger adlar:Deniz Adasoan veya Akdeniz Adasoan, Aksoan, Aysoan, Loteirsoan, Nuteirsoan, algaba. Genel zellikleri:Uzun eritli ve etki yapraklar olan, 50- 150 cm boylarnda, kumlu topraklarda yetien, yldz eklinde beyaz iekler aan zehirli bir bitkidir. Yetitii Yer: Akdeniz ikliminin hakim olduu Bat ve Gney Anadolu'da yayl gsterir Tadg etken Maddeler:erisinde organik asitler, tanen, saponin, msilaj ve eitli glikozitler barndrr. Kullanm alanlar:Salkta
6. 6. Salkta Kullanm: Kalp hastalklarnda olduka faydal bir bitki olan adasoan kalbi kuvvetlendirerek kan dolamn dzenler ve kalp yetmezlii ve buna bal ikayetleri azaltr. Mide ve barsak tahrilerinde kullanlr. bbreklerde kan dolam yetersizliinde kullanlr. Bronit ve akcier iltihaplanmasnda (yani zatrree tedavisinde) kullanlr. Nezle ve Sinzite Kar Kullanlr. Astm ,bomaca ,bronit ,basur ve bel ars tedavilerinde genellikle kullanlan ifal bitkidir. drar Sktrcdr. rnleri:Drog, tentr
7. 7. ELMA YAI (Oleum Salviae trilobae)
8. 8. Bitkinin ad/adlar: Acelma ya Genel zellikleri: Ada aynn Miller trnn yaprakl meyveli ve iekli dallarndan su buhar distilasyonu ile elde edilen uucu yalardr. Yetitii Yer: Memleketimizde bilhassa Mula ve Fethiye blgelerinde elde edilmektedir. Kullanlan Blgeleri:Meyveleri Tadg etken Maddeler: Distilasyon ile %3 civarnda uucu ya elde edilir. Sarms veya renksiz, zel kokulu ve yakc lezzetli bir sv olup %60 kadar sineol tamaktadr. Kullanm alanlar: Kullan ekli: Dahilen kk miktarlarda (gnde 3-5 damla), bir fincan suya damlatlarak iilir. Yksek miktarlarda zararldr. Haricen yara iyi edici ve antiseptik olarak kullanlmaktadr. Salkta Kullanm: Gaz sktrc, midevi, ter kesici ve idrar arttrc zellikleri vardr. rnleri: Ekstrakt Bu uucu yaa Elma ya denilmesinin sebebi S.triloba trnn baz dallar zerinde , kk bir elmay andran, esmer yeil renkli mazlarn bulunmasdr.
9. 9. KARANFL (Flos caryophylli)
10. 10. Genel zellikleri:Eugenia caryophyllata Thunb. L. trnn kurutulmu iek tomurcuudur. Bu tr 20m yksekliinde kn yapraklarn dkmeyen bir aactr. Tomurcuk, 10-17mm uzunlukta siyahmtraktr. Yetitii Yer:Gnmzde Tanzanya, Madagaskar ve Brezilya gibi tropikal iklim blgelerinde kltr yaplmakla beraber Molk Adalarnda da doal olarak yetimektedir. Kullanlan Blgeleri:Tohumu, icegi, kk
11. 11. Tadg etken Maddeler: Eter ya trevleri %15 orannda olup bununda en nemlisi %70-90 ile Eugenol (genol) olup onu %10-15 ile Aceteugenol, %5-12 ile -Caryophyllen takip eder. Bu drt madde eter yan %99unu oluturur. Ayrca Benzaldehyd, Benzylalkol, -ve -Caryophyllen, Fanesol, Ozoeugenol ve Limonen ierir. Flavonlara; Quercetin ve Kampferol ile bunlarn glikozitlerini ierir. Tanenler; bata Gallusasidi, Ellagasit ve Fenolkarbonik trevlerinden (%10) Ferulasit, Kaffeasidi, Salicylasit ve Vanillinasidi sayabiliriz. Triterpenler %2 civarnda olup bata; Oleanolasit, Crataegolasit, - Sitosterol ve Stigmasterolu sayabiliriz. Kullanm alanlar:Salk, gda Kullan ekli: Karanfil tohumu toplanp kurutulduktan sonra suda kaynatlarak karanfil ay yaplabilir. Salkta Kullanm:Antiseptik, antibakteriyel, antifungal, antiviral, spazm zc anestezik etkileri bulunmaktadr. rnleri:Drog, merhem, ekstrakt
12. 12. YENBAHAR (Pimenta officinalis L.)
13. 13. Bitkinin ad/adlar: Jamaika biberi Genel zellikleri: 12mye kadar boylanabilen yaprak dkmeyen aromatik bir aatr. Yapraklar oblong, kk beyaz ve demetler halinde, meyveleri kk ve yeil olgunlatnda ise kahverengidir. Olgunlamadan nce toplanp kurutulmu meyveleri ve meyvelerinden elde edilen uucu yag kullanlr. Yetitii Yer: Orta ve Gney Amerikada zellikle Karayiblerde yetiir. Kullanlan Blgeleri:Tohumu Tadg etken Maddeler: Yaklak %4 orannda uucu ya (%80e kadar jenol), ayrca ieriginde protein, lipit, vitaminler (A, C, B1, B2) ve mineraller bulunur. Kullanm alanlar:Salk, gda Salkta Kullanm: Yenibahar, jenol tar. Bu nedenle kokusu gibi etkisi de karanfile benzer. Sindirim Sistemini uyarr, hazm kolaylatrr ve gaz gidericidir. Ayrca antiseptiktir. Diyarede kullanlr. tah ac ve kuvvet verici karsmlarn iinde bulunur. rnleri:Toz, Drog
14. 14. SARIMSAK(Allium sativum)
15. 15. Genel zellikleri:100 cm'ye kadar boylanabilen sarmsak ok yllk otsu bitkidir ve soann da yakn akrabasdr. Kn eklindeki dz yapraklar, dorudan doruya topran altnda gelien ve 'ba' ad verilen bitkinin soanndan uzar. Bu ba da, 'di' denilen ve saylar 5 ile 30 arasnda deien soancklarn yan yana birbirinin zerine ylr gibi toplanmasyla oluur. Ban zeri beyaz, kimi zaman da sar veya ok ak pembe renkli bir zarla kapl olur. Sarmsak bitkisi, birinci ylnn sonunda yerinden sklmezse ikinci ylnda aynen soan gibi bir sap uzatr. 100 cm ye kadar ykselen bu sapn tepesinde, haziran-temmuz aylarnda sarimsi beyaz renkli iekleri bir kme oluturarak aar. Sarmsan iekleri pek ender olarak tohum balar. Bitki bu tohumlaryla ya da daha iyisi ba oluturan dilerin ayrlp ilkbahar ya da sonbaharda yumuak topraa ekilmesiyle oaltlr. Yetitii Yer:Anayurdunun Asya Ktas olduu sanlan sarmsak, lkemizin hemen hemen her yerinde yetiir ve ska tketilir, zellikle Kastamonu ilimizin Takpr ilesinde, pek makbul saylan sarmsaklar yetitirilir ve rnn neredeyse tamam d lkelere satlr.
16. 16. Kullanlan Blgeleri:Gvdesi, yapraklar Tadg etken Maddeler:Uucu ya, karbonhidrat, ekerler, alicin Kullanm alanlar:Salk, gda, kozmetik Kullan ekli:Merhem yaplarak agryan yere srlebilir veya ig olarak direk alnr.
17. 17. Salkta Kullanm: Bakteri, virs ve sindirim sistemi parazitlerine kar en etkili antiseptiktir. Barsaklardaki askarit (askaris) ve oksiyuris (oksiyur) gibi solucanlarn dklmesini salar. erdii uucu ya nedeniyle akcier rahatszlklar, kronik bronit, ksrk, nezle, souk algnl ve gribe kar etkilidir.Gs yumuatr. Bomaca ve bronite elik eden astmda rahatlatcdr. Terletici; balgam, idrar, safra ve gaz sktrcdr. Kan temizler. tah aar. Sindirimi kolaylatrr. Spazm zc etkisi vardr. Uyarc ve bedeni glendirici toniktir. Yksek tansiyonu ve kandaki kolestrol dzeyini drr. eker hastalnda iyiletirici etkileri olduu ileri srlmektedir.
18. 18. Ayrca sarmsak, yaralarn temizlenmesinde kullanlr. Romatizma ve eklem yanglaryla sanclarna iyi gelir. Burkulmalardan oluan arlar hafifletir. Bcek ve ar sokmalarnda iyiletirici olur. (Ancak, nce arnn inesi soktuu yerden karlmaldr.) Mantar tedavisinde etkili olur. Gzde kan arpac da iyiletirir. rnleri:Drog, toz, merhem, ekstrakt
19. 19. ASPR(Carthamus Tinctorius)
20. 20. Bitkinin ad/adlar:Yalanc safran Genel zellikleri:Aspir, kurakla dayankl, yazlk karakterde ve ortalama 110-140 gn arasnda yetiebilen tek yllk bir uzun gn ya bitkisidir. Aspir, genellikle 80100 cm arasnda boylanabilir, dikenli ve dikensiz formlar olan, dikenli formlarn dikensizlere gre daha fazla ya ierir. Sar, beyaz, krem, krmz ve turuncu gibi deiik renklerde ieklere sahiptir. Yaklak 2.53.0 m derinlere gidebilen bir kazk kk sistemine sahiptir. Yetitii Yer:Anavatan Arabistan Yarmadas olup, ran, Hindistan, Pakistan gibi lkelere yaylmtr.Trkiyede Anadolu'da yabani olarak rastlanmakta ve ekimi de yaplmaktadr.
21. 21. Kullanlan Blgeleri:iekleri, tohumlar, yapraklar, dallar Tad Maddeler:Sabit yag, ieklerinde boyar madde Kullanm alanlar:Salk,boya sanayi,biyo- yakt,temizlik sanayi Salkta Kullanm:Kzamg hafifletir, adet sktrcr, tohumlar mshil etkisi yapar,romatizmaya iyi gelir, kurt dsrc olarak kullanlr. rnleri:Drog, ekstrakt
22. 22. BADEM YAI (Amygdalus communis)
23. 23. Badem( Amygdalus communis) trnn ac veya tatl varyetelerinin olgun tohumlarndan souk skma ile elde edilen bir sabit yadr. Badem aac 8 m kadar ykselebilen, dikensiz, pembe veya beyaz iekli bir bitkidir. Birok kltr formlar, ok eski tarihlerden beri, Anadoluda yetitirilmektedir.
24. 24. D grn: Soluk sar renkli, hafif kokulu ve ceviz tadnda bir sabit yadr. Bileim: Badem tohumu protein, selloz ve sabit ya tamaktadr.
25. 25. Faydalar: Vcuda, beyne ve gze kuvvet verir. Yksek kalori deeriyle kilo almaya yardmc olur. Ba ve bbrek arlarn hafifletir. Souk algnl ve bronite iyi gelir. Badem Ya, pek ok ifay iinde barndran zel bir yadr. Badem Ya kabzl gidermede yararlanlan bir yadr. Acbadem Ya bbrekleri temizler, bbrek iltihabn gidermeye ve bbrek kumunu dkmeye yardmc olur. Basur olan yere srlrse ar ve yanmalar giderir. Egzama kantlarn azaltr. Tatl badem ya en eski bakm rnlerinden biridir, insanlar badem yann yararlarn ok eski tarihlerde kefetmilerdir.. Hassas ve kuru ciltlere srlrse cildi besler ve przleri giderme noktasnda yararlanlr.
26. 26. AYVA EKRDE( Cydonia oblonga)
27. 27. Cydonia oblonga trnn olgun tohumlardr. Bu tr meyva elde etmek iin yetitirilen bir aatr. Ayva ekirdei sabit ya ve msilaj tamaktadr.
28. 28. Dahilen dekooksiyon halinde ocuk ishallerine kar, haricen gargara halinde boaz hastalklarnda ve deri zerine tatbik edilerek yumuatc olarak kullanlr. Ayva meyvas dahilen kabz olarak etkilidir. Komposto halinde veya taze ayvann sklmas ile elde edilen usarenin bal ile tatlandrlarak alnmas eklinde kullanlr. Etkili ve zararsz bir kabzdr. shallerde baar ile kullanlr. Ayva yapra dekoksiyonu uykusuzluk ve sinirlilik hallerinde yattrc olarak etkilidir. Zayf bir ate drc zellii vardr. Kuma boyamakta da kullanlmaktadr.
29. 29. SOAN (Allium cepa)
30. 30. Morfolokik zellikleri Morfolojik zellikler bakmndan soann kkleri, gvdeden tek tek kar. Kkleri 20-25 cm kadar topran derinine inebilir. Kkleri yanlara fazla yaylmaz. Besin maddeleri burada toplanr. Gvdesi kklerin kt nokta ile etli yapraklar arasnda kalan ksmdr. 6-12 mm geniliindedir. Yapraklar, nce d yapraklar sonra i ie yapraklar alr. En gen yaprak en iteki yapraktr. Soan eitleri olarak, Doam, Eclipse(kk soan), Dehydrator(beyaz soan), deco(taze soan), kahverengi soanlar, krmz soanlar olarak sralanabilir.
31. 31. Soann anavatan Bat Asyadr. Memleketimizde de soan geni lde yetitirilmektedir. nsanlar tarafndan tketiminin eski Msrllar zamanna kadar uzand tarihi eserlerden anlalmaktadr. Soan Amaryllidaceae familyas, Allium L. Tr iinde incelenmektedir. Allium cepanin 3 nemli varyetesi bulunur. Allium cepa var. Cepa: Dnyada en ok yaylm ve halen mutfaklarmzda kullandmz soandr. Allium cepa var. Viciporum: Souklara dayankl ok senelik bir bitkidir. Allium cepa var. Aggegatum: Patates soandr.
32. 32. Ekonomik nemi Kullanm sahas olduka fazladr. pazarn ihtiyac karland gibi ihracatta da nemli bir yer tutmaktadr. lkemizde 105.000 ha alanda 2.100.000 ton kuru soan retilmektedir. Ayrca 235.000 ton da taze soan retimi vardr. 100 g taze kuru soanda; 1,4 g protein, 0,2g ya, 88,1 g su, 8,9 g karbonhidrat ve 0,8g selloz bulunmaktadr. Kalori deeri 46dr. A, B ve C vitaminleri ile potasyum, magnezyum, kalsiyum, sodyum, iyot, fosfor ve kkrt mineralleri bakmndan olduka zengindir. Etken maddeleri: Dimethylthiophen grubu ve trevleri ile isofucosterol
33. 33. Soann Faydalar Vcut direncini arttrr ve vcuda kuvvet verir. Zihinsel ve bedensel yorgunluu giderir. Baklk sistemini glendirir. Yksek tansiyonu drr. Souk algnl, grip, astm ve bronit hastalklarnda faydaldr. Nefes yollarn aar ve ksr keser. Damar tkankln nler. Kalp ve damar hastalklar ile kansere kar koruyucudur. Kandaki eker seviyesini ayarlayan soan eker hastalarna faydaldr. Bbrek arlarn hafifletir.
34. 34. Bbrek kumlarnn ve talarn dklmesine yardmc olur ve tekrar olumalarn nler. Mikrop ldrc etkisi vardr. Vcuttaki ve kandaki zararl maddeleri vcuttan uzaklatrr. Yaralarn daha hzl kapanmasna yardmc olur. Egzama, dolama gibi cilt hastalklarna kar faydaldr. Karacierin almasn dzenler. Hazm kolaylatrr. Kan temizler. Sinirleri rahatlatr, sknt ve bunalma iyi gelir. Uyku problemi ekenlere faydaldr. Hafzay glendirir. Cinsel gc arttrr. Kemik erimesine kar etkilidir.
35. 35. PROPOLS
36. 36. Propolis, yapkan, reinemsi bir maddedir. Bal arlar deiik bitkilerden toplayarak kovanlarna getirirler. Arlar kovan d etkenlerden, mikroorganizmalardan ve dier zararllardan korumak iin zerini propolisle kaplarlar. Arlar tarafndan deiik bitki tomurcuklarndan yaprak ve gvdelerinden toplanp biriktirilen reinemsi bir maddedir.
37. 37. Propolisin Faydalar * Baklk sistemini destekler. * Hastalk etkenlerine ynelik vcut direncinin ykseltilmesi amacyla kullanlabilir. * Antioksidatif etki asndan propolis dier ar rnleri arasnda en yksek etkiye sahiptir. * Souk algnlndan korunmak amal alnabilir. * Akne ve uuk iin haricen kullanlr. * Propolis kullanm bademcik iltihab, farenjit, larenjit iin etkilidir. * Az ve boaz mukozas sorunlar iin hem oral olarak hem de gargara biiminde kullanlr.
38. 38. * Dieti hastalklarna kar korucuyucu zelliktedir. * Bioflavonoidler bakmndan zengindir. * Propolis ile ilgili yaplan aratrmalar bu maddenin lserler, iltihapl hastalklar ve yanklar iin olumlu etkileri olduu sonucunu ortaya koymutur. * Japon Kanser Aratrma kurulu tarafndan 1991 dzenlenen toplantda propolisin anti-kanser etkisiyle ilgili tebli sunulmutur. * Amerikada yaplan bir aratrmada propolisteki caffeic asit esterlerinin barsaktaki kanserli hcrelerin bymesini inhibe edici zellikte olduu grlmtr.
39. 39. * Yaralarn iyilemesinde hcre yenileyici olarak etkilidir. * Mikroptan arndrc, bakteri remesini durdurucu, iltihap giderici, mantarlara kar etkili ve kas gevetici etkileri vardr. * Bakterilere kar etkisi galangin, pinosembrin, kafeik asit ve ferulik asit ieriinden, virslere kar etkisi kafeik asit, kersetin ve luteolinden, mantarlara kar etkisi de pinobanksin, pinosembrin, kafeik asit, benzil ester, sakuretin ve pterostilbene den kaynaklanmaktadr. * Prostaglandinleri reten enzimleri bloke edici zelliiyle anti iltihapsal etkinlie sahiptir.
40. 40. Propolis Nasl Kullanlr Propolis kapsl, tablet, toz, konsantre sv ve sakz gibi ekillerde satlmaktadr. Souk algnlndan korunmak amacyla propolisli uruplar da bulunmaktadr. Boaz enfeksiyonlarnda gargara ve pastil eklinde kullanlmaktadr. Propolis krem: Yaralar iin dtan kullanlan propolis merhemleri vardr. Di rklerini nlemek amacyla di macunlarna eklenmektedir. Astm sorunu olanlar alerji testi yaptrmadan kullanmamalar gerekir. 2 yan altndaki ocuklarda ar rnleri kullanlmamaldr. Ar rnlerine alerjisi olanlar doktora danmadan kullanmamaldr.