არასრულწლოვანთა განრიდების და მედიაციის სისხლისსამართლებრივი, კრიმინოლოგიური და ფსიქოლოგიური ასპექტები

მორისშალიკაშვილი

თბილისი, 2013

3

შესავალიარასრულწლოვანთა განრიდების და მედიაციის პროექტის მოკლე მიმოხილვა

saqarTvelos iusticiis saministros oficialuri vebgverdis

Ta naxmad, saministros erT-erTi ZiriTadi prioritetia pasuxismge-

blobisa da sapatimro sasjelis alternativebis SemuSaveba da kanon-

Tan კონფლიქტში myof arasrulwlovანთა reabilitacia, resocial-

izacia.1

„arasrulwlovanTa marTlmsajulebis reforma sisxlis samarT-

lis reformis erT-erTi umniSvnelovanesi mimarTulebaa. 2010 wels

saqarTvelos mTavrobam gamoxata mzadyofna, Seqmnas arasrulwlov-

anTa marTlmsajulebis sistema, romelic Seesabameba saerTaSoriso

standartebs, maT Soris gaerTianebuli erebis organizaciis bavSvTa

uflebaTa konvenciis principebsa da normebs, gaeros minimalur stan-

dartul wesebs arasrulwlovanTa mimarT marTlmsajulebis ganxor-

cielebis Sesaxeb.

sisxlis samarTlis marTlmsajulebis reformis farglebSi,

arasrulwlovanTa marTlmsajulebis sferoSi iusticiis saministros

analitikuri departamentis mier momzadda rigi kanonproeqtebisa,

romlebic gamiznulia arasrulwlovan braldebulTa sisxlis samar-

Tlis marTlmsajulebis sferodan „acilebaze“ (diversion). Seqmnilia

arasrulwlovanTa samuSao jgufi, romelic Sedgeba samTavrobo,

saerTaSoriso da arasamTavrobo organizaciebisagan.

ganridebis da mediaciis programis mizania, is arasrulwlovani,

romelmac pirvelad Caidina naklebad mZime danaSauli, bodiSi

mouxada dazaralebuls, mzad aris aanazRauros miyenebuli zarali

gaTavisufldes sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisagan. axali

programa erTi mxriv, ganaridebs arasrulwlovans sisxlis samarT-

lis sistemisa da nasamarTlobisagan, meore mxriv, xels uwyobs samar-

Tlianobis aRdgenas, recidivis Tavidan acilebas da mozardis kanon-

morCil pirovnebad Camoyalibebas.

1 http://www.justice.gov.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=652&info_id=3496, 2012 wlis 30 oqtombris mdgomareobiT.

4

2010 wlis 15 noembridan amoqmedda arasrulwlovanTa ganri-

debisa da mediaciis programa, romelic arasrulwlovnis sisxlis

samarTlebrivi pasuxismgeblobisagan gaTavisuflebis axali meqa-

nizmia. programis ganxorcielebaSi monawileobs 3 ZiriTadi aqtori:

prokurorebi, socialuri muSakebi da mediatorebi. diskreciuli dev-

nis wesis gamoyeneba SesaZlebelia im arasrulwlovanTa mimarT, rom-

lebmac albaTobis maRali xarisxiT Caidines danaSauli, romlebmac

danaSaulis Cadenis momentisaTvis ukve miaRwies 14 wlis asaks da jer

kidev ar miuRweviaT srulwlovanebamde (18 weli), romelmac pirve-

lad Caidina naklebad mZime danaSauli, Tu is aRiarebs danaSaulis

Cadenas, mzad aris aanazRauros ziani da bodiSi mouxados dazarale-

buls, aseTis arsebobis SemTxvevaSi.

aRniSnuli programis mTavari mizania arasrulwlovans misces

erTi Sansi da xeli Seuwyos mis kanonmorCil pirovnebad Camoyali-

bebas. amasTanave programa emsaxureba dazaralebulis kmayofilebis

donis gazrdasa da arasrulwlovanTa mxardaWeris RonisZiebebSi maT

CarTvas“.2

saqarTvelos iusticiis saministro 2010 wlis 15 noembers Tavis

oficialur vebgverdze werda: „განრიდებისა და მედიაციის პროგრამა სისხლის სამართლის რეფორმის ფარგლებში არასრულწლოვანთა მარ­თლმსა ჯულების ლიბერალიზაციის ნაწილია და იგი პროკურორებს საშუა­ლე ბას აძლევს საპილოტე ქალაქებში ̶ თბილისში, რუსთავში, ქუთაისსა და ბათუმში, არასრულწლოვანი განარიდონ სისხლისსამართლებრივ პასუ­ხისმგებლობას, თუ იარსებებს დასაბუთებული ვარაუდი იმის შესახებ, რომ ამ არასრულწლოვანმა ჩაიდინა ნაკლებად მძიმე დანაშაული, და თუ მან დანაშაული პირველად ჩაიდინა. ასეთ შემთხვევაში პროკურორს შეუძლია იზრუნოს არასრულწლოვნის სოციალურ დატვირთვაზე, მხარეებთან ერთად ხდება განსაზღვრა სასჯელის ნაცვლად მოზარდი დაზარალებულის ან სახელმწიფოს სასარგებლოდ თუ რა სახის შრომას გაწევს, ან სულაც სა­განმანათლებლო ან სპორტული საქმიანობით დაკავდება.

პროგრამის ამოქმედებამდე პროკურორებმა, სოციალურმა მუშაკებმა და მედიატორებმა სათანადო ტრენინგები გაიარეს. სწორედ მათ ეძლევათ საშუალება არასრულწლოვნის სასჯელისგან განრიდების შემდეგ, მოზარდის

2 zazaSvili, n., piradi Canawerebi.

5

სოციალურ რეინტერგაციაზე იზრუნონ. არასრულწლოვანთა განრიდებისა და მედიაციის პროგრამის ძირითადი მიზანია, საზოგადოებას დაუბრუნდეს სრულყოფილი მოქალაქე. ამიტომაც არასრულწლოვნის რეაბილიტაციას და სოციალურ რეინტეგრაციას დიდი მნიშვნელობა ენიჭება“.3

2010 wlis seqtemberში saqarTvelos sisxlis samarTlis sapro-

ceso kodeqsis 105-e muxlSi Sevida cvlileba, romlis mixedviTac

prokurors mieca arasrulwlovani damnaSavis mimarT devnis dawyebis

an dawyebaze uaris Tqmis diskreciuli uflebamosileba.

prokuroris diskreciuli uflebamosilebis SemoRebam SesaZle-

beli gaxada ganridebis da mediaciis programis, rogorc sisxlissa-

marTlebrivi devnis alternatiuli meqanizmis, SemoReba, romelic

dReis mdgomareobiT saqarTvelos 35 qalaqSi xorcieldeba.

„arasrulwlovanTa danaSaulis prevenciis strategiis damtki-

cebis Sesaxeb“ saqarTvelos prezidentis 2012 wlis 22 martis №235-e

brZanebuleba pirdapir miuTiTebs damnaSave-dazaralebulis mediaci-

aze, rogorc sisxlis samarTlis politikis axlebur (nulovani tol-

erantobis kriminaluri politikis sawinaaRmdego) midgomaze.

არასრულწლოვანთა განრიდების და

მედიაციის არსი„ganridebisa da mediaciis Sesaxeb prokurorebisaTvis saxelmZ-

Rvanelo miTiTebebisa da mxareebs Soris gasaformebeli xelSekru-

lebis ZiriTadi pirobebis damtkicebis Taobaze“ saqarTvelos ius-

ticiis ministris 2010 wlis 12 noembris №216-e brZanebis Tanaxmad,

ganrideba (diversion) aris arasrulwlovnis sisxlis samarTlis pa-

suxismgeblobisagan gaTavisuflebis forma, sisxlissamarTlebrivi

devnis alternatiuli meqanizmi, romelsac iyenebs prokurori. gan-

ridebis mizani aris kanonTan konfliqtSi myof arasrulwlovans

Tavidan aacilos sisxlis samarTlis marTlmsajulebis sistemasTan

urTierToba. empiriuli kvlevebis Tanaxmad, kanonTan konfliqtSi

myofi mozardebi, romelTa mimarTac gamoyenebuli iყო ganrideba,

SemdgomSi ufro naklebad Cadiodnen deviaciur qcevas, vidre is mo-

3 ix.: http://www.justice.gov.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=23&info_id=2846, 2010 wlis 15 noembris mdgomareobiT.

6

zardebi, romelTa mimarTac ganrideba არ გამოიყენეს da maT urTier-

Toba hqondaT sisxlis samarTlis marTlmsajulebis sistemasTan.4

ganridebis arsi mdgomareobs formaluri saxelmwifo kontro-

lis araformalur kontrolze „gadamisamarTebaSi“.5 araformal-

uri kontrolis meqanizmebisaTvis mozardis „gadamisamarTeba“ xdeba

prokurorisTvis miniWebuli diskreciuli uflebamosilebis farg-

lebSi.

saqarTvelos iusticiis ministris 2010 wlis 12 noembris №216-e

brZanebis Tanaxmad, mediacia aris arasrulwlovansa da dazarale-

buls Soris dialogis procesi, romelsac uZRveba mediatori da rom-

lis mizania arasrulwlovnisa da dazaralebulis Serigeba da maT So-

ris konfliqtis gadawyveta. sisxlis samarTalSi mediaciis ganviTa-

rebis mizaniა, daculi iyos dazaralebulis interesebi. mediaciis, ro-

gorc „struqturirebuli molaparakebis procesis“6 ganxorcielebis

arsi mdgomareobs profesionali mediatoris daxmarebiT konfliqt-

Si monawile მხარეების SerigebaSi, konfliqtis mogvarebaSi, romelmac

orive mxares dadebiTi Sedegebi unda moutanos: kanonTan konfliqtSi

myofi mozardi dazaralebulTan urTierTobiT iZulebuli xdeba pa-

suxismgebloba aiRos mis mier Cadenil ukanono qmedebaze, sakuTar

qmedebas Sexedos dazaralebulis TvaliT, xolo mis mier dazarale-

bulisTvis bodiSis moxda da misTvis miyenebuli zaralis (Tundac sim-

boluri) anazRaureba miCneulia dazaralebulis mxridan saxelmwifo

organoebisa da qveyanaSi moqmedi sakanonmdeblo normebisadmi ndo-

bis dabrunebis mniSvnelovan aspeqtad.7

აღდგენითი მართლმსაჯულებაganrideba da mediacia aris aRdgeniTi (restoraciuli8) marTlm-

4 Laubenthal, K./Baier, H. , 2006. S. 19.5 igive, gv. 20.6 cercvaZe, g. 2010. gv. 34.7 Laubenthal, K./Baier, H. , 2006. S. 221.8 რესტორაციული სამართალი (აღდგენითი მართლმსაჯულება) გულისხმობს, რომ არასრულწლოვანი პასუხისმგებლობას იღებს თავის არასამართლებრივ საქციელზე. ოჯახი, საზოგადოება და თავად დამნაშავე ერთად არიან ჩართულნი ამ პროცესში, არასრულწლოვანს თავად შეუძლია მიიღოს

7

sajulebis nawili,9 romlis ZiriTadi mizania, damnaSave mozardma ai-

Ros pasuxismgebloba ჩადენილ qmedebaze10 da moaxdinos sazogadoeba-

Si swrafi integracia, rac xels SeuSlis danaSaulis ganmeorebiT Cade-

nas.11 aRdgeniTi marTlmsajulebis gamoyenebiT „mogebulia“ rogorc

damnaSavე, დანაშაულის msxverpli da sazogadoeba.12

mediacia efuZneba aRdgeniTi marTlmsajulebis filosofias. ტონი მარშალის აღიარებული დეფინიციის მიხედვით აღდგენითი მართ­ლმსაჯულება არის „procesi, sadac yvela mxare, romelsac kavSiri aqvs

konkretul danaSaulTan, ikribeba, raTa koleqtiurad gadawyviton

danaSaulis Sedegi da misi gavlena momavalze“.13

bolo wlebSi aRdgeniTi marTlmsajulebis gamoyeneba metad

popularuli gaxda evropis qveynebSi. ეს ganpirobეbulia 1999 wlis

evrosabWos ministrTa komitetis № R (99)19 rekomendaciiT, romlis

mixedviT, saxelmwifoebma unda danergon mediacia, rogorc servisi

sisxlis samarTlis procesis yvela etapze. mocemuli rekomendaciis

me-10 muxlis mixedviT: 1) yველა wevrma saxelmwifom xeli unda Seuwyos

mediacias sisxlis samarTlis saqmeebis im danaSaulebze, romlisTvi-

sac am RonisZiebis gamoyenebas mizanSewonilad CaTvlis; da 2) yველა

wevrma saxelmwifom unda uzrunvelyos, rom amgvari mediaciis msvl-

elobisas dazaralebulsa da samarTaldamrRvevs Soris miRweuli

nebismieri SeTanxmeba gaTvaliswinebuli iqnes sisxlis samarTlis

procesSi.14

evrosabWos imave rekomendaciis Tanaxmad, mediacia sisxlis sa-

mar TalSi მიჩნეულია, rogorc problemis mogvarebaze orientirebu-

li damatebiTi an alternatiuli saSualeba tradiciul sisxlis

samarTlis წarmoebasTan ერთად.15

aRdgeniTi marTlmsajuleba emyareba Semdeg ZiriTad principებs:16

მონაწილეობა შესაფერისი დასჯითი ზომების შერჩევაში. ასეთი მართლმსაჯულება არ უკავშირდება ფორმალურ სამართლებრივ სისტემას, შესაბამისად, თავისუფლების აღკვეთაც გამორიცხულია.9 Winter, F. (Hrsg.), 2004. S. 15.10 xerxeuliZe, i., 2011. gv. 224.11 Winter, F. (Hrsg.), 2004. S. 16.12 iqve.13 gvenetaZe, n./kvaWaZe, m./wiklauri-lamixi, e./gabunia, m., 2012. gv. 145.14 „nulovani tolerantobidan liberalizaciიsaken“. cixis saerTaSoriso reforma (PRI). Tbilisi 2011. gv. 57.15 gvenetaZe, n./kvaWaZe, m./wiklauri-lamixi, e./gabunia, m., 2012. gv. 145.16 „nulovani tolerantobidan liberalizaciიsaken“. cixis saerთaSoriso reforma (PRI). Tbilisi 2011. gv. 57.

8

Ø sazogadoebisTvis miyenebuli zianis gamosworeba;

Ø dazaralebulisTvis miyenebuli zaralis anazRaureba;

Ø danaSaulis msxverplis gankurneba;

Ø pasuxismgeblobis aReba;

Ø damnaSavis mier qcevis gamosworeba;

Ø moqalaqeebis uSualo monawileoba kriminaluri davebis

gadawyvetaSi.

tradiciuli (საdamsjelo) marTlmsajulebisა da aRdgeniTi mar-

Tlmsajulebis metad saintereso Sedarebas gvTavazobs cixis saerTa-

Soriso reformis (PRI) mier gamocemuli analizi:17

tradiciuli marTlmsajuleba aRdgeniTi marTlmsajuleba

danaSauli ganisazRvreba, rogorc

saxelmwifos mier dadgenili kanonebis

darRveva

danaSauli ganisazRvreba, rogorc erTi

piris mier meore piris uflebis Selaxva

aqcenti keTdeba braldebulisaTvis

bralეულობis dadgenaze

aqcenti keTdeba problemis mogvarebaze

SejibrebiTi sasamarTlo procesi dialogi da molaparakeba

sasjelis Sefardeba da dasja miyenebuli zianis anazRaureba, mxareebis

Serigeba

saxelmwifos reagirebis simkacre

damokidebulia samarTaldamrRvevis

warsulze

reagireba damokidebulia saziano Sedegze

da ara mis warsulze

erTi socialurad saziano faqtoris

Canacvleba meoreTi

ყურადღების გამახვილება socialurი zianis

gamosworebaze

dazaralebulis ugulebelyofa dazaralebulis uflebebis dacva

პირველი თავიკანონთან კონფლიქტში მყოფ

17 „nulovani tolerantobidan liberalizaciიsaken“. cixis saerTaSoriso reforma (PRI). Tbilisi 2011. gv. 58-59; arasrulwlovanTa danaSaulis administracia. gaeros bavSvTa fondi. Tbilisi 2004. gv. 301.

9

არასრულწლოვანთა თავისებურებანი

1.1. არასრულწლოვნის ასაკი arasrulwlovnis an mozardis zუსტი cneba ar arsebobs. mozardo-

bis anu arasrulwlovnobis asaki aris bavSვobasa da zrdasrulobas

Soris periodi. arasrulwlovnis ganviTareba damokidebulia qvey-

nis socialur, kulturul, sazogadoebriv, ekonomiკur da politikur

cxovrebaze - iს maTi zegavlenis erTgvარi Sedegia.18

saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis mesame mu-

xlis pirveli nawilis mixedviT, arasrulwlovani aris piri, romel-

sac ar Sesrulebia 18 weli.

sisxlis samarTlis kodeqsis მე­80 muxlis Tanaxmad ki, „sisxlis-

samarTlebrivi pasuxismgeblobis dakisrebisas an misgan gaTavisu-

flebisas arasrulwlovnad iTvleba პირი, visac danaSaulis Cadenam-

de Seusrulda ToTxmeti weli, magram ar Sesrulebia Tvrameti weli“.1989 wlis 20 noembris gaeros bavSvTa uflebaTa konvenciis pir-

veli muxlis mixedviT, bavSvad miiCneva yvela adamiani, romelsac ar

Sesrulebia 18 weli.

arasrulwlovanTa მიერ ჩადენილი დანაშაულის qveS igulisxmeba

14­დან 17 wlამდე mozardebis mier danaSaulis Cadena.19

1.2. არასრულწლოვან მსჯავრდებულთა სტატისტიკური

მონაცემების ანალიზი საქართველოს მოსახლეობაში 14­დან 18 წლამდე არასრულწლოვანთა

პროცენტული რაოდენობის შესახებ ზუსტი statistikuri monacemebi არ ar-

sebobs. oficialuri statistikuri monacemebis Tanaxmad, 2008 wlis

1 ianvris mdgomareobiT, 15­idan 24 wlamde aხალგაზრდების saerTo

raodenoba saqarTveloSi Seadgenda 725 aTass, რაც mTeli mosaxle-

obis (4 383 000) 16,8 %­ია, xolo 2012 wlis 1 ianvris mdgomareobiT

15-dan 19 wlamde mozardTa raodenoba daaxloebiT 320 aTasია, rac

საქართველოს mosaxleobis (4 497 000) 7,1%­s Seadgens.20

18 Göppinger, H., 2008. S. 381.19 ix.: Rlonti, g. (red.), 2008, gv. 290.20 http://www.geostat.ge 2012 wlis 15 agvistos mdgomareobiT.

10

arasrulwlovanTa saerTo raodenoba msjavrdebulTa saerTo

raodenobasTan SedarebiT:21

wlebi msjavrdebulTasaerTo raodenoba

msjavrdebul arasrulwlovnebis saerTo raodenoba

%

1990 7 481 499 6.7

1991 492

1992 3 730 335 9.0

1993 X X

1994 8 283 X

1995 7 094 455 6.4

1996 X 491

1997 7 646 357 4.7

1998 6 998 357 5.1

1999 7 973 383 4.8

2000 8 284 388 4.7

2001 8 897 525 5.9

2002 8 579 497 5.8

2003 8 110 459 5.7

2004 9 071 598 6.6

2005 9 168 475 5.2

2006 13 607 1 002 7.3

2007 21 170 1 060 5.0

2008 20 804 1 166 6.2

2009 18 354 803 4,4

2010 19 940 883 4,4

2011 18 153 669 3,7

2012 10 922 475 4,3

მსჯავრდებულ arasrulwlovanTa raodenoba sqesis da asakis mi-xedviT

21 ix.: saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos Jurnali „marTlmsajuleba saqarTveloSi“, 2009 wlis statistika, gv. 108; http://www.geostat.ge/?action=page&p_id=601&lang=geo, 2013 wlis 10 aprilis mdgomareobiT.

11

wlebi 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

msjav-rdebul arasrul-wlovanTa saerTo raode-noba

388 525 497 459 598 475 1 002 1 060 1 166 803 883 669 475

biWebi 38699,5%

52099%

48697,8%

45098%

58898,3%

46998,7%

97998,1%

1 02696,8%

1 11995,9%

76795,5%

85397%

63895,4%

45094,8%

gogonebi 20,5%

51%

112,2%

92%

101,7%

61,3%

231,9%

343,2%

474,1%

364,5%

303%

314,6%

255,2%

14-15 wlis

6516,8%

9918,9%

10220,5%

12226,6%

17028,4%

12726,7%

32331,4%

29828,1%

29925,6%

20625,6%

22626%

20130%

16-17 wlis

32383,2%

42681,1%

39579,5%

33773,4%

42871,6%

34873,3%

67968,6%

76271,9%

86574,4%

59774,3%

65774%

46870%

arasrulwlovan damnaSaveTa mimarT gamoyenebuli sasjelebis

saxeebi:22

22 ix.: saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos Jurnali „marTlmsajuleba saqarTveloSi“, 2009

12

RonisZiebebi 2003

weli

2004

weli

2005

weli

2006

weli

2007

weli

2008

weli

2009

weli

2010

weli

2011

weli

2012

weli

sul arasrulw.

msjavr. raod.

459 598 475 1002 1060 1166 803 883 669 475

Tavisuflebis

aRkveTa

108

23,5%

140

23,4%

104

21,9%

340

33,9%

426

40,2%

381

32,7%

272

33,9%

296

33,5%

190

28,4%

129

27,1%

gamasworebeli

samuSaoebi

3

0,7%

7

1,2%

9

1,9%

pirobiTi

msjavri

325

70,8%

411

68,7%

333

70,1%

620

61,9%

597

56,3%

724

62,1%

427

53,2%

416

47%

405

60,5%

gadaedo ganaC.

aRsruleba

2

0,4%

1

0,2%

3

0,6%

sxva sasjeli 21

4,6%

39

6,5%

26

5,5%

42

4,2%

37

3,5%

61

5,2%

104

13%

171

19,4%

74

11,1%

mocemuli statistikuri monacemebis analizi cxadyoფs, rom:

Ø msjavrdebulTa შორის arasrulwlovan damnaSaveTa raodenoba

meryeobs 4-dan 6 %­mde, rac იმაზე მიუთითებს, რომ arasrulwlov-

anTa danaSauli ყველა დროში ხდება. 90-iani wlebis mZime period-

Si 2003 წლამდე და 2003­2012 წლებში arasrulwlovan msjavrdeb-

ulTa procentuli maCvenebeli yovelTvis msjavrdebulTa saer-

To რაოდენობის 4-6 %­ს შეადგენდა;

Ø statistikuri monacemebis analizi calsaxad metyvelebs qveyanaSi

nulovani tolerantobis kriminaluri politikis ganxorciele-

baze, ramac 2006 წლიdan rogorc srulwlovanTa, aseve arasrul-

wlovan msjavrdebulTa saerTo raodenobis mkveTri zrda gamoi-

wvia;

Ø arasrulwlovan damnaSaveTa Soris vaJebis mier ჩადენილი dana-

Saulis maCvenebeli 95 %-ia;

Ø 16­17 wlis arasrulwlovnebis mier ჩადენილი danaSaulis რა ო­დენობა 3­ჯერ metia 14­15 wlis mozardebis mier ჩადენილი dana-

Saulis რაოდენობაზე, rac, pirvel rigSi, შეიძლება განპირობებული იყოს 16­17 wlis mozardebis fizikuri aRnagobiT, socialuri da

მატერიალური problemebis mZafri aRqmadobiT;

Ø arasrulwlovnebis mimarT gamoyenebul sasjelთა შორის პრო­

wlis statistika, gv. 113; http://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/sisxli2010.pdf; http://www.geostat.ge/?action=page&p_id=601&lang=geo, 2013 wlis 10 aprilis mdgomareobiT.

13

ცენტულად sWarbobs Tavisuflebis aRkveTა. სტატისტიკის მიხედვით saqarTveloSi yovel mesame arasrulwlovans sasjelis saxiT

Seefardeba Tavisuflebis aRkveTa. მაშინ, როცა, evropis ganvi-

Tarebul qveynebSi თავისუფლების აღკვეთა daaxloebiT, yoveli

meaTe arasrulwlovnis mimarT gamoiyeneba. mozardebis mimarT

Tavisuflebis aRkveTa unda gamoiyenebodes rogorc ukiduresi

zoma,23 ukanaskneli saSualeba (ultima ratio) da ara ისე, rogorc

dRes praqtikaSia damkvidrebuli. aRniSnuli naTlad miuTiTebs

alternatiuli sasjelebis an pasuxismgeblobis, მათ შორის განრიდებისა და მედიაციის, RonisZiebebis arsebobisა da gamoy-

enebis aucileblobaze;

Ø arasrulwlovnebis mimarT Tavisuflebis aRkveTis გამოყენების ასეთი მაღალი მაჩვენებელი miuTiTebs, რომ ნაკლებად ხდება alter-

natiuli sasjelebis gamoyenebა.

1.3. მოზარდთა ფსიქოლოგიური თავისებურება / არასრულწლოვანთა გარდატეხის პერიოდი

termini „gardatexis periodi“ pirvelad me-16 saukunis bolos

გამოიყენეს. laTinurad Pubertas anu pubertatuli periodi – niSnavs

adamianis seqsualur momwifebas, Camoyalibebas.24

me-19 saukuneSi mozardebSi gardatexis periodi დაახლოებით 17 wlis asakidan იწყებოდა. ამჟამად სქესობრივი მომწიფების პერიოდს gogonebი 10-18 წლის ასაკში, ხოლო vaJebი 12-20 wlis asakSi გადიან.25

ადამიანში გარდატეხის პერიოდი გამოირჩევა ბიოლოგიური და ფსიქიკური განვითარების მნიშვნელოვანი თავისებურებებითა და ცვლილებებით.

gardatexis periodi da (am periodis) socializacia mkacrad gan-

sazRvravs adamianis pirovnebis Camoyalibebas.26 adamianშi fiziolo-

giuri, fsiqologiuri da socialuri „damuSavebებi“ ხელaxla yalib-

deba.27

rogorc ukve aRiniSna, gardatexis periodi aris seqsualuri

momwifebis 5-8 wliani procesi, romლის შედეგადაც მათგან ზრდასრული

23 ix.: arasrulwlovanTa sisxlissamarTlebrivi Taviseburebis Sesaxeb SalikaSvili, m./miqanaZe, g. 2011. gv. 83.24 Schäfers. B., 1994. S. 83.25 mozardis seqsualuri ganviTarebis Sesaxeb ixileT: qurxuli, l., 2006. gv. 41-42.26 Hurrelmann, K., 2010. S. 26.27 iqve.

14

ქალი და მამაკაცი ყალიბდება.28 am biologiuri procesis ganmavloba-

Si მოზარდში ხდება სასქესო ორგანოს განვითარება და მეორადი სასქესო ნიშნების ჩამოყალიბება: ხმის დაბოხება, სხეულის სხვადასხვა ნაწილზე თმის ამოსვლა. მოზარდის სხეულის ეს ცვლილებები განპირობებულია hormonების cvლიlebებით, romelic ორგანიზმში პუბერტატული ასაკის დადგომისას ხდება, yovelgvari garegani Carevis gareSe. testostero-

ni (Testosteron) da ეstrogeni (Estrogen) aris is ori ZiriTadi hormoni,

romelic mozardiს sxeulis cvლილებებს ganapirobebs.

mozardis sxeulis cvლილებები dakavSirebulia mis fsiqikur

ganviTarebasTan. gardatexis periodSi mozardი ხასიათდება energiis

mozRvaveba, romelიც ზოგჯერ yovelgvari normebis gaTvaliswinebis

gareSe იჩენს თავს (ixarjება).29

rogorc aRვniSneT, mozardis organizmSi gardatexis period-

Si mimdinare nivTierebaTa cvla did gavlenas axdens mis fsiqikur

mdgomareobaze. mozards am periodSi აღენიშნება xSiri uxasiaToba,

განწყობის სწრაფი (umizezoდ) ცვალებადობა, survilTa mravalfero-

vneba, zedmeti emociuroba, saqmisadmi araseriozuli damokidebu-

leba, gulmaviwyoba, fantaziოroba, windauxedaoba, gadawyvetile-

bis miRebis გაძნელება da, rოგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, mozRvavebuli

energia. mozardebი am periodSi zedmetad impulsuri arian და ვერ აკონტროლებენ ემოციებს,30 anu ar SeuZliaT sakuTari moqmedebiთ gamo-

wveuli Sedegebis gaTvaliswineba. mozardebi cdiloben sakuTari „me“-s

წარmoCenas da ზეწოლად აღიქვამენ ყოველგვარ საწინააღმდეგო აზრს.31

mecnieruli kvlevis uaxlesი teqnikuri meTodebis ganviTare-

bam aCvena, rom mozardebშi da zrdasrul adamianebშi emociebis ga-

damuSaveba tvinis sxvadasxva sferoSi ხდება. mecnieruli kvlevisas

cdაში მონაწილე mozardebs da zrdasrul pirebs aCvenes gacinebulი,

gabrazebulი, agresiulი da aRSfoTebulი adamianების suraTebi. cdis-

pirebს უნდა გადმოეცათ (აღეწერათ) TiToeuli mimikis Sesabamisი emociა.

am dros mecnierebi kompiuteris saSualebiT akvirdebodnen cdispirTa

28 Schäfers. B., 1994. S. 83.29 ix.: Schaffstein, F. / Beulke, W., 2005. S. 5; Kaiser, G., 1973. S. 38; aseve, inwkirveli, z., 2000. gv. 88. 30 dimitri uznaZis azriT impulsuri moqmedeba „subieqtis cnobieri warmarTvis gareSe mimdinareobs: maT ufro is situacia gansazRvravs, romelSic subieqts Tavisi moqmedebis gaSla uxdeba“. uznaZe, d., 2006. gv. 173. 31 Schaffstein, F. / Beulke, W., 2005. S. 5; Paasch, E., 2001. S. 373.

15

„momuSave“ tvins. mozardi cdispirebiს შემთხვევაში mocemulი amocanიs

შეsrulebა ხდებოდა tvinis სტრუქტურაში, romelsac ამიგდალა (Amyg-dala – ნუშისებრი სხეული) hqvia. tvinis aRniSnuli სტრუქტურა (რომელიც ბირთვების ჯგუფს წარმოადგენს) gamoirCeva gadawyvetilebების სწრაფი და emociurი miRebiT. zrdasruli adamianebi igive amocanas asrule-

bdnen ufro metad ganviTarebul da ამიგდალაზე ierarqiulad maRla

mdgom tvinis სტრუქტურაში ̶ ფრონტალურ კორტექსში, ანუ შუბლის წილის ქერქში (Frontal Cortex). mecnierebi mividnen daskvnamde, rom gardate-

xis periodSi mozardebs არ შესწევთ emociebis zustad aRqmis unari da

ხშირად reagireben impulsurad.32

daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom gardatexis periodSi saqme

gvaqvs mozardis ara marto seqsualur ganviTarebasTan dakavSirebul

problemebTan, aramed mis sulier RirebulebaTa konfliqtTan. mo-

zardi sakuTari „me“-s წარმოჩენის mizniT xSirad Cadis iseT qmedebas,

rac scildeba socialuri urTierTobis normebs da samarTlebriv pa-

suxismgeblobas iwvevs. swored იმის გამო, რომ gardatexis periodSi

mozardSi mimdinareობს biologiuri da fsiqikuri ganviTarebა, sau-

baria mozardis (arasrulwlovnis) sisxlissamarTlebrivi pasuxism-

geblobis Taviseburebებze. kerZod, gardatexis periodSi, mozardis

rTuli mdgomareobis gamo, vsaubrobT mis SezRudul Seracxaდobaze.

1.4. სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული თავისებურება

sisxlis samarTlis kodeqsiT arasrulwlovnებisTvis, srul-

wlovნებთan შედარebiT, gaTvaliswinebulia rigi სამართლებრივი გან­სხვავებები,33 rac გამოწვეულია მათი ბიოლოგიური და ფსიქოლოგიური განვი თარების თავისებურებებით.

arasrulwlovanTa sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTvaliswineb-

uli Tavisebureba pirvel rigSi exeba sasjelis da sasjelis zomebis

SerCevas. kanonmdebeli arasrulwlovanTa mimarT ar iyenebs iseTi

saxis sasjelebs, rogoricaa uvado Tavisuflebis aRkveTa, samxedრo

piris samsaxurebrivi SezRudva, qonebis CamorTmeva da Tanamdebobis

32 http://www.planet-wissen.de/pw33 ix.: arasrulwlovanTa sisxlissamarTlebrivi Taviseburebis Sesaxeb. SalikaSvili, m./miqanaZe, g. 2011. gv. 64-107.

16

dakaveba.

sisxlis samarTlis kodeqsi aseve iTvaliswinebs aRmzrdelobiTi

zemoqmedebis iZulebiTi RonisZiebebis gamoyenebasac. marTalia, aRmz-

rdelobiTi zemoqmedebis iZulebiTi RonisZiebebi praqtikaSi TiTqmis

ar gamoiyeneba, magram gansxvavebiT srulwlovani braldebulisagan, arasrulwlovani braldebulis mimarT mosamarTles SeuZlia gamoi-

yenos sisxlis samarTlis kodeqsis 91-e muxlSi gaTvaliswinebuli

gafrTxileba, sazedamxedveloდ gadacema, zianis anazRaurebis mova-

leobis dakisreba, qcevis SezRudva an specialur aRmzrdelobiT an

samkurnalo dawesebulebaSi moTavseba.

amave dros, gansxvavebulia arasrulwlovanTa mimarT sasjelis

formis Tavisuflebis aRkveTis zoma. sisxlis samarTlis kodeqsis

88-e muxlis mixedviT, 14-დან 16 wlamde arasrulwlovnis mimarT Sesa-

Zlebelia გამოყენებული იქნას Tavisuflebis aRkveTა 10 წლამდე ვადით,

xolo 16-დან 18 wlamde – 15 wlis vadiT.

sisxlis samarTlis kodeqsi arasrulwlovani msjavrdebulebi-

saTvis Taviseburebebs pirobiT vadamde gaTavisuflebis SemTxvevebSic

iTvaliswinebs. sisxlis samarTlis kodeqsis 98-e, 99­ე da მე­100 mux-

lebi iTvaliswinebs gansxvavebul, ufro nakleb vadebs pirobiT vad-

amde gaTavisuflebis, xandazmulobis da nasamarTლobis gaqarwylebis

SemTxvevaSi, rac aseve მეტყველებს arasrulwlovanTa sakanonmdeblo

regulirebis Taviseburebaze.

მეორე თავი არასრულწლოვანთა განრიდების

17

და მედიაციის განხორციელების აუცილებლობის თეორიული საფუძველი

masobrivi sainformacio saSualebebi xSirad საუბრობენ მოზარდთა დანაშაულზე, როგორც საზოგადოების განუკურნებელ სენზე, romelic mxo-

lod mkacri sisxlissamarTlebrivi politikიT SeiZleba damarcxdes.

mediisგან განსხვავებით, kriminologiur literaturaSi arasrulw-

lovanTa danaSauli miCneulia, როგორც erT-erTი yvelaze naklebi

materialuri zaralisა da saSiSroebis mqonე danaSaulი,34 romelic

normaluri movlenaa, gavrcelebulia sazogadoebis yvela fenaSi da

axasiaTebs epizoduroba. garda amisa, ასეთი სახის დანაშაული ხშირად spontanurad, winaswari dagegmvis gareSea Cadenili da misi monawile-

ni dabali kriminaluri აქტივობით gamoirCevian.

ზრდასრულების მიერ arasrulwlovanTa danaSaulis ase gaზვიადება

SesaZlebelia ganpirobebuli iyos ori komponentiT:

Ø უფროსების მიერ უმცროსების მიმართ მენტორული დამოკიდებულებით. უფროსები თვლიან, რომ უმცროსები მათ უნდა უჯერებდნენ. მაგრამ, როცა ეს ასე არ ხდება, შეურაცხყოფილი და გაბრაზებული უფროსი უმცროსის მიერ ჩადენილ ქმედებას გაზვიადებულად წარმოაჩენს.

Ø damnaSave mozardi ufrosebisთვის ხდება „gantevebis vacი“, romel-

mac საკუთარის გარდა, sxvaTa braleulobis gamoc unda agos pasuxi.

sazogadoeba misi dasjiT uaryofs sakuTar rols mis damnaSaved

CamoyalibebaSi da Tavisi brაleuloba danaSaulis Camden pirze

gadaaqvs.35

rogorc zemoT აღვნიშნეთ, arasrulwlovanTa danaSauls axa-

siaTebs: normaluroba, epizoduroba da sazogadoebis yvela fenaSi

gavrceleba. ganvixiloT TiToeuli maTgani.

2.1. არასრულწლოვანთა დანაშაულის ნორმალური ხასიათი

kvlevები ადასტურებს, rom ქვეყანაში ლატენტურ დანაშაულობათა 34 Albrecht, P.-A., 2005. S. 12.35 Kaiser, G., 1996. S. 273.

18

საერთო რაოდენობაში arasrulwlovanTa mier ჩადენილ latentur

danaSaulობათა xvedriTi wili yvelaze didiა,36 miuxedavad იმისა,

rom mozardebi qveynis mosaxleოbis mxolod 16-18%­s Seadgenen.

arasrulwlovanTa danaSauli maTi biologiuri da fsiqologiu-

ri მდგომარეობითაა განპირობებული და ეს sazogadoebis normaluri

gamovlinebaa,37 anu TiTqmis yvela arasrulwlovanი erTxel mainc

არღვევს kanonis normaს.38

Sesabamisad, sazogadoebisaTvis problemas ზოგადად arasrul-

wlovani damnaSaveeბi კი არ წარმოადგენენ, aramed seriuli ara-

srulwlovაni damnaSaveebi (minderjäriger Intensivtäter, chronic offender),39 romelTa mimarT saxelmwifom moqnili prevenciuli RonisZiebebi

unda dagეგmos da ganaxorcielos.

2.2. არასრულწლოვანთა დანაშაულობის ყველა საზოგადოებაში გავრცელება

გარდა იმისა, რომ დამნაშავე პირთა biologiuri da fsiqologiu-

ri მდგომარეობის გათვალისწინებით არასრულწლოვანთა დანაშაული გავრცელებულია საზოგადოების ყველა სოციალურ ფენაში და ის ნორმალური მოვლენაა, statistikuri monacemebis მიხედვით, არასრულწლოვანთა დანაშაული yvelgan da yvela droSia gavrcelebuli – ლათინურად Ubi-quität gulisxmobs RmerTis yvelgan da yvela droSi arsebobas.40

germaniaSi Catarebulma gamokiTxvebma aCvena, rom განურჩევლად სოციალური მიკუთვნებისა, mozardebi erTxel mainc arRveven kanons.

magaliTad, kirxhofis mier 70-ian wlebSi Catarebulma 976 skolis

moswavlisა da arasrulwlovani msjavrdebulis gamokiTxvam aCvena,

rom maT Soris kanondarRvevis TvalsazrisiT didi gansxvaveba arc

ki iyo.41

ნორმალურობა და ყველგან და ყველა დროში გავრცელებულობა ­ არასრულწლოვანთა დანაშაულობის ეს ორი თვისება ­ მეცნიერთა ერთი ნაწილის მიერ ერთსა და იმავე კონტექსტში განიხილება.42 სინამდვილეში, 36 Schneider, H.J., 1987. S. 603.37 Albrecht, P.-A., 2005. S. 4.38 Kaiser, G., 1985. S. 225-228.39 Albrecht, P.-A., 2005. S. 4.40 Göppinger, H., 2008. S. 384.41 Albrecht, P.-A., 2005. S. 18.42 Walter, M., 2005. S. 228.

19

ვფიქრობთ, რომ მათ შორის არსებობს მნიშვნელოვანი განსხვავება. ნორმალურობა მიუთითებს, რომ დანაშაული განპირობებულია დამნაშავის ასაკით, ხოლო ყველგან და ყველა დროში გავრცელებულობა კი იმას, რომ დანაშაულის ჩამდენი არასრულწლოვანი შეიძლება მიეკუთვნებოდეს ნებისმიერ სოციალურ ფენას.

2.3. არასრულწლოვანთა დანაშაულობის ეპიზოდურობა

arasrulwlovanTa mier Cadenili danaSauli epizoduri xa-

siaTisaa,43 anu mozardis mier danaSaulis Cadena SesaZlebelia da-

iwyos gardatexis periodidan da damTavrdes mis დასრულებასთან ერ­თად. gardatexis periodში ასევე saxeze gvaqvs mozardis socializaciis

procesTan dakavSirebuli problemebi. ამ დროს ის შეიძლება ჩადიოდეს დანაშაულს, xolo socializaciის დამთავრების შემდგომ, mozardმა შეიძლება დანაშაული aRar Caიdiნოs.44

krugeris mier Slesvig-holSteinSi (germaniis erT-erTi federa-

luri miwa) Catarebulma gamokvlevam aCvena, rom 1977 wlidan moyo-

lebuli, eqvsi wlis ganmavlobaSi, policiis mier registrirebuli

iყო 2992 10-dan 22 wlamde asakis samarTaldamrRvevi mozardi. mo-

zardebis erTma mesamedma (anu, daaxloebiT 1000-ma mozardma) momde-

vno eqvsi wlis ganmavlobaSi kvlav Caidina danaSauli, xolo maTgan,

ვისაც danaSauli meored ჰქონდა ჩადენილი, 1%­ze naklebi (rva mozar-

di) momdevno wlebSi ganmeorebiT iqna policiis mier registrirebu-

li.45 როგორც ამ მონაცემებიდან ჩანს, policiis mier pirvelad regis-

trirebuli 2992 mozardidan mxolod rvaმ გააგრძელა kriminalurი

„kariera“. veSke da krauze იკვლევდნენ 1953 wels berlinSi dabadebul

mozardebს. 21 wlis asakamde mozardebis naxevari erTxel mainc iyo

policiis mier registrirebuli. mozardebis 70% policiaSi meored

registrirebis Semdeg თავს ანებებდა damnaSavis „karieras“ da Cveule-

briv cxovrebas ubrundeboda.

mkvlevrebis azriT saqme gvaqvs mozardis ganviTarebis iseT fa-

43 Schaffstein, F. /Beulke, W., 2005. S. 11; Walter, M., 2005. S. 332.44 Schaffstein, F. /Beulke, W., 2005. S. 11.45 Krüger, H., 1983. S. 326.

20

zasTan, rodesac isini danaSauls Cadian. mozardebis did nawilSi

kriminalur tendenciebze saubari არ არის მართებული, maT mier dana-

Saulis Cadena mxolod epizoduri xasiaTisაა da zrdasrulobasTan

erTad qrებa.46

daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom danaSaulebrivi qmedebebi

14-dan 21 wlamde ასაკის aხალგაზრდებში mometebuli xasiaTisaa, rac ამ პერიოდში sirTuleebiT aRsavse gardatexisა da socializaciis

procesებით aixsneba.47 danaSaulebrivi qmedეbebi umaRles zRvars

aRwevs 16-dan 18 wlamde asakში. am periodis gasvlis Semdeg, umra-

vles SemTxvevaSi, saqme gvaqvs mozardTa mcire jgufTan, romelic

kriminalurი „karierიs“ გზას დაadga an იმ pirebTan, vinc pirvelad

Caიdiნა danaSaulი.

adamianis Camoyalibeba mTavrdeba 25-30 wlis asakSi. Tu ada-

mianma am asaks miaRwia ise, rom mas ar Caudenia danaSauli, maSin იmis შანსი, რომ ის damnaSave gaxdეს, ძალიან მცირეა. ადამიანებს, რომლებსაც დამთავრებული აქვთ socializacia, ახასიათებთ racionalurი მიდგომა

danaSaulis Cadenisადმი da eSiniaT, არ დაკარგონ miRweuli socialu-

ri mdgomareoba (ix. hirSis kontrolis Teoria).48

16-18 weli

10-12 weli 22-24 weli

2.4. „ნულოვანი ტოლერანტობიდან“ ლიბერალურ

კრიმინალურ პოლიტიკაზე გადასვლა

46 Weschke, E. (Hrsg.), 1989. S. 240.47 Schaffstein, F. /Beulke, W., 2005. S. 11.48 SalikaSvili, m., 2011. gv. 69-75.

21

2.4.1. „nulovani tolerantobis“ kriminaluri politikis Teoriuli safuZveli

1982 wels amerikelma sociologebma jeims vilsonma da jorj ke-

lingma Camoayalibes Broken Windows Teoria.49 maT Teoriას safuZvლად დაედო fsiqolog filip zimbardos mier 1969 wels Catarebuli Semde-

gi SedarebiTi eqsperimenti: man ნიუ­იორკში, bronqsis erT-erT quCaსა

da კალიფორნიის პატარა წყნარ ქალაქ palo altoSi daayena avtomanqa-

na axdili „kapotiT“, რომელსაც არ ჰქონდა sanomre niSnebi. bronqsში

dayenebul avtomobils gaCerebidan 10 wuTis Semdeg miuaxlovda erTi

ojaxi ­ mama, deda da maTi rva wlis biWi da daiwyეს mანქანის gaqurd-

va. momdevno 26 saaTis ganmavlobaSi sxvadasxva pirebმა mTlianad

gaZarcvეს iს, xolo sam dReSi avtomobilisgan mxolod „rkinis Con-

Cxi“ იყო დარჩენილი, romelzec quCis mcxovreblebi nagavs ყრიდნენ. am

movlenis sawinaaRmdegod ganviTarda situacia palo altoSi. zimbar-

dos mier dayenebuli avtomobili erTi kviris Semdeg isev uvnebeli

idga. xolo, rodesac wvima daiwyo, erT-erTma mcxovrebma „kapotic“ ki daxura, rom avtomobili ar dazianebuliyo. ამის შემდეგ, zimbardom

da misma TanamSromlebma avtomobilis mina Caamsxvries. adgilobriv-

ma mosaxleobam maT mxari აუბა da TviTonac miiRეს monawileoba avto-

mobilis dazianebaSi. imave Rames qalაqis axalgazrdobამ zimbardos

avtomobili ბოლომდე daაzianა da gaZarcვა. meore dRes ავტომობილი saxuravze ამოტრიალებული ipoves.

zimbardos eqsperimentze dayrdnobiT vilsonma da kelingma Sei-

muSaves sami aspeqti:50

1. qalaqSi ან mis romelime ubanSi arsebuli uwesrigoba da quCebis

„upatronod mitoveba“ (nagviani quCebi, grafiti kedlebze da narkoma-

nia) miuTiTebs იმაზე, rom es ubani uყურადღებოდ aris მიtovebuli და

ganicdis saxelmwifo kontrolis naklebobas;

2. ubanSi arsebuli amgvari mdgomareoba ubnis mcxovreblebSi

warmoqmnis danaSaulisagan daucvelobis შეgrZnეbas;

3. ubanSi arsebuli uwesrigoba da quCebis „upatronod mitoveba“ xels uwyobs damnaSaveebs მაქსიმალურად ganaxorcielon ukanono qme-

49 Wilson, J. Q./Kelling, G. I., 1996. S. 121-137.50 Göppinger, H., 2008. S. 148.

22

debebi, რაც განპირობებულია იმით, რომ ubnis mosaxleobis umravleso-

ba Tavs daucvelad grZnobs da/an damnaSaveebis mier aris daSinebuli,

xolo damnaSaveebi saxelmwifo kontrolis naklebobis gamo Tavs

adgilobriv mosaxleobaze „maRla ayenebენ“ da maTze ზემოქმედებას ახორციელებენ.

vilsonis da kelingis azriT imisaTvis, rom aRikveTos danaSau-

lis Cadena, saWiroa gaizardos danaSaulis gamovlenis maCvenebeli

da danaSaulze saxelmwifo da socialuri kontroli.

maTi azriT, qalaqis ubnis uwesrigoba pirdapir kavSirSia aq

momxdar danaSaulebTan. Senobis erTi Camsxvreuli fanjara, rome-

lic ar iqneba aRdgenili, ზრდის იმის ალბათობას, რომ am Senobis sxva

fanjris minebsაც Catexავენ. es ვრცელდება როგორც დაბალი, ისე მაღალი სოციალური ფენით დასახლებულ რაიონებზე.

vilsonis da kelingis Teoriis mixedviT kriminaluri qmedebe-

bis aRkveTisaTvis aucilebelia, policiისა da iusticiის სამსახურების მიერ დანაშაულების gaxsnა da damnaSaveebiს დასჯა. maTi azriT, saxel-

mwifos kriminaluri politikis mizani unda iyos iseTi socialuri at-

mosferos Seqmna, sadac moqalaqeebi damnaSaveebisagan Tavs daculad

igrZnoben, sadac adamianebs sjeraT wesrigis da qveyanaSi moqmedi

normaTa sistemis.

vilsonis da kelingis Broken Windows Teoriis safuZvelze, 1994

wels niu­iorkis policiis ufrosma viliam bretonma, qalaqis maSin-

deli meris rudolf julianis xelSewyobiT ganaxorciela policiu-

ri strategia, romelsac „nulovani tolerantoba“ erqva.51

im periodisTvis niu-iorkSi gaxSirebuli iyo mkvlelobebi da

sxva saxis mZime danaSaulebi. garda amisa, yoveldRiurად ხდებოდა ar-

sebuli normebis darRveva, quCebis danagvianeba da metroebis daziane-

ba. qalaqs dakarguli hqonda usafrTxoebis შეgrZnეba.

qalaq niu-iorkisTvis normaluri cxovrebis dabrunebis მიზნით

bretonმა SeიmuSavა da ganაxorcielა Svidi RonisZieba: 1. qalaqis

mosaxleobaSi arsebuli aralegaluri cecxlsasroli iaraRis ga-

movlena, maTi mflobelebis და movaWreebis dasja; 2. policiis mier

თუნდაც patara gadacdomის (marTvis mowmobis gareSe avtomobilis

51 iqve.

23

marTva, maTxovroba, skolis gacdena) dafiqsirebა. skolebSi moswav-

leTa sistematurი Cxrekა cecxlsasroli iaraRis gamosavlenad. quCa-

Si TvalSisacemi pirebis გაkontroleba; 3. policiam daiwyo sakuTari

Zalis demonstrireba, raTa mosaxleobaს გაფანტოდა damnaSaveebisa-

dmi SiSi da maTSi Camoyalibebuliyo usafrTxoebis შეgrZnეba. ase ma-

galiTad: narkotikebis gamsaReblebs arTmevdnen fulsა და avtomo-

bilebs da usjidnen Sinapatimrobas; რამდენიმე დღით აპატიმრებდნენ adamianebს, romlebic maTxovrobdnen an sxva pirebs Seuraცხyofas

ayenebdnen; saxlebiს კედლებიდან yoveldRiurad irecxeboda ke-

dlis mxatvroba, რაც mxatvrebs სხვების წინაშე კედელზე შესრულებული „შედევრების“ წარმოჩენის საშუალებას უსპობდა. kedlis gawmendis samu-

Saos asrulebdnen TavisuflebaaRkveTili pirebi, romelTac xSirad

ecvaT maisuri warweriT: dasjili var ama da am sasamarTlos mier; 4.

ასუფთავებდნენ და ალაგებდნენ sazogadoebრივი TavSeyris adgilebს; 5.

Seiqmna erTiani, daculi sainformacio kompiuteruli sistema, sadac

xdeboda TiToeuli yoveldRiuri gadacdomis, danaSaulis, dakavebis

an qonebis CamorTmevis dafiqsireba. kargad momuSave policiელებს

sajarod აjildovებდნენ; 6. policiამ moიZiა aqtiuri moqalaqee-

bi, romlebic გრძნობდნენ pasuxismgeblობას maT ubanSi მიმდინარე პროცესებზე da ატყობინებდნენ TiToeuli danaSaulebrivi faqtis Se-

saxeb. ჩამოყალიბდა moqalaqeTa jgufebi, romlebic icavdnen sazoga-

doebriv wesrigs da იღებდნენ pasuxismgeblobაs maT quCaze, ubanSi Tu

raionSi arsebul mdgomareobaზე; 7. gaizarda policiis Semadgenlo-

ba. mosaxleobisaTvis SesamCnevi gaxda quCebSi fexiT mosiarule po-

licielebi, romlebic wesrigs amyarebdnen. ამ sapolicio RonisZiebe-

bTan erTad gamkacrda sisxlissamarTlebrivi sasjelebi.

bretonis nulovani tolerantobis politikis Sedegად sagrZno-

blad iklo Zaladobrivma danaSaulebma. meტropoliteni gaxda usa-

frTxo da gadaiqca gadaadgilebis ZiriTad saSualebad.

bretonis nulovani tolerantobis politikis uaryofiTi Sede-

gi iyo is, rom gaxSirda moqalaqeTa saCivrebi policiis winaaRmdeg

Zalis an uflebamosilebis gadametebis braldebebiT. am mxriv sagu-

lisxmoa, rom arakanonieri sapolicio RonisZiebebis gamo 1997 wels

qalaqma niu-iorkma ზიანის ასანაზღაურებლად 27 milioni dolari ga-

24

daixada.

2.4.2. კრიმინალის მიმართ „nulovani tolerantobis“ Sedegebi saqarTveloSi

saqarTvelos prezidentma 2006 wlis 14 Tebervlis yovelwliurი

Semajamebelი saangariSo saparlamento moxsenebისას gamoacxada, რომ დაიწყებდნენ კრიმინალის მიმართ nulovani tolerantobis პოლიტიკას, რომელიც unda ganxorcielebuliyo „yvela cixeSi“ principiT, რაც გულისხმობდა, რომ nebismieri saxis danaSauls saxelmwifos mxridan

unda mohyolოდა myisieri da mkacri reaqcia.

saqarTvelos iusticiis saministro ase aRwerda nulovani tole-

rantobis politikas: „nulovani tolerantobis mizania ar datovos

arc erTi danaSauli, Tundac wvrilmani, reagirebis gareSe da am gziT

minimumamde daiyvanos qveyanaSi danaSaulis done. Secvalos sazoga-

doebis damokidebuleba danaSaulis mimarT da aRmofxvras dausje-

lobis sindromi. nulovani tolerantobis Sedegad saqarTvelo ga-

Tavisuflda, rogorc organizebuli, ise wvrilmani danaSaulisagan

da gaxda erT-erTi yvelaze usafrTxo qveyana“. 52

saqarTveloSi კრიმინალის მიმართ nulovani tolerantobis po-

litikas აქვს dadebiTi da uaryofiTi Sedegebi.

კრიმინალის მიმართ nulovani tolerantobis politikis dadebiT

Sedegad unda miviCnioT:

Ø sabWoTa kavSiris sistemidan memkvidreოbiT miRebuli dausjelo-

bis sindromis aRmofxvra;

Ø mosaxleobaSi danaSaulis mimarT usafrTxoebis შეგრძნების gaCe-

na. saqarTvelos iusticiis saministros dakveTiT sociologiuri

kvlevis centris – „gorbis“ – mier bolo sami wlis ganmavlobaSi

Catarebulma „danaSaulebaTa kvlevam saqarTveloSi“ aCvena, rom

mosaxleოbis usafrTxoebis gancda Zalian maRalia;

Ø organizebuli da korufciuli danaSaulis Semcireba.

კრიმინალის მიმართ nulovani tolerantobis politikis uaryo-

fiT Sedegad unda miviCnioT:

52 „nulovani tolerantobidan liberalizaciიsaken“. cixis saerTaSoriso reforma (PRI). Tbilisi 2011. gv. 3.

25

Ø msjavrdebulTa raodenobis მკვეთრი zrda. bolo xuTi-eqvsi wlis

ganmavlobaSi 100-120%­iT moimata msjavrdebulTa raodenobam

sasjelaRsrulebiT dawesebulebebSi. msjavrdebulTa raodeno-

bis katastrofulმა zrdam, gadatvirTulobam, Tavis mxriv, ga-

moiwvia Semdegi uaryofiTi Sedegebi:53

o cixis pirobebis gauareseba;

o msjavrdebulTa sikvdilianobis zrda;

o msjavrdebulTa (fizikuri da sulieri) janmrTelobis

proble mebis gauareseba;

o msjavrdebulTa uflebebis sistematuri darRveva;

o (samomavlo) demografiuli problemebi.

Ø saqarTvelos saerTaSoriso imijis gauareseba. strasburgis ada-

mianis uflebaTa evropul sasamarTloSi saqarTvelos winaaRm-

deg warmoebuli saqmeebis raodenobis გაzrda;Ø policielebis mxridan uflebamosilebis gadametebis faqtebi,54

ramac uaryofiTad imoqmeda policiაsTan mosaxleოbis TanamS-

romlobis sakiTxze;55

Ø sasjelTa sruli SekrebiTobis principis danergva da praqtikaSi

maRali zomis Tavisuflebis aRkveTis xSiri gamoyeneba, რომელიც

ewinaaRmdegeba samarTlis normis ganxorcielebis ekonomiurad

gamoyenebis aucileblobas da Tanafardobis konstituciur prin-

cips. maRali zomis Tavisuflebis aRkveTa zogierT SemTxvevaSi

msjavrdebulSi iwvevs imedgacruebasა და ტკივილს, aRZravs SiSs,

rom ის cixeს cocxalი veRar datovებs.56 germanul sisxlis samar-

TalSi aRiarebulia, rom maRali zomis sasjelis daniSvna msubuqi

saxis danaSaulisaTvis dauSvebelia da ewinaaRmdegeba propor-

ciulobis konstituciur princips,57 vinaidan igi ar iwvevs samar-

53 ix.: saqarTvelos saxalxo damcvelis 2010, 2011 wlis saangariSi saparlamento moxsenebebi.54 ix.: saqarTvelos saxalxo damcvelis 2007 - 2009 wlebis saangariSi saparlamento moxsenebebi55 saqarTvelos iusticiis saministros dakveTiT sociologiuri kvlevis centris – gorbis – mier bolo sami wlis ganmavlobaSi Catarebulma „danaSaulebaTa kvlevam saqarTveloSi“ aCvena, rom saqarTvelos mosaxleოbis daaxloebiT 60% aucileblad iTanamSromlebs gamoZiebasTan.56 BVerfG, Urteil v. 21.6.1977 -1 BvL 14/76. ix. NJW 1977, S. 1529 (germaniis sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetileba).

57 iqve.

26

Tlianobis grZnobis aRdgenas;58

Ø arasrulwlovanTa sisxlissamarTlebrivi asakis daweva zogi-

erTi danaSaulisaTvis 14 wlidan 12 wlamde;Ø mosamarTleTa damoukideblobis garkveuli SezRudvebi. mag.

mosamarTles ufleba aqvs braldebuls miუsajოს kanoniT ga Tva-

liswinebulთან შედარებით dabali sasjeli mxolod saproceso

SeTanxmebis SemTxvevaSi, anu mosamarTle garkveulwilad proku-

roris gadawyvetilebaze aris damokidebuli;

Ø alternatiuli sasjelis saxeebis gamouyenebloba.

2.4.3. liberalur kriminalur politikaze gadasvla

winamdebare qveTavSi ganvixileT კრიმინალის მიმართ nulovani

tolerantobis politikis dadebiTi da uaryofiTი Sedegebi. naTe-

lia, rom კრიმინალის მიმართ nulovani tolerantobis politikas

მრავალი uaryofiTi Sedegიც axlავს. Sesabamisad, aucilebeli gaxda

კრიმინალის მიმართ nulovani tolerantobis politikis Secvla lib-

eraluri sisxlis samarTlis politikiT.

liberaluri sisxlis samarTlis politikad unda CaiTvalos

bolo periodSi ganxorcielebuli Semdegi sakanonmdeblo cvlile-

bebi da programebi:

Ø arasrulwlovanTa ganrideba da mediacia;

Ø srulwlovanTa ganrideba;

Ø arCevani Senzea;

Ø ganrideba danis tarebisaTvis;

Ø პროგრამა – „Cemi ufrosi megobri“;

Ø ალეტრნატიული სასჯელის სახით sazogadoebisaTvis sasargeblo

Sromis შედარებით ხშირი გამოყენება praqtikaSi;

Ø sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis (isev) gauqmeba 12­dan

14 wlamde arasrulwlovnebisTvis.

„arasrulwlovanTa danaSaulis prevenciis strategiis damt-

kicebis Sesaxeb“ saqarTvelos prezidentis 2012 wlis 22 martis №235-

e brZanebuleba gvTavazobs im proeqtebis farTo CamonaTvals, ro-

melic saqarTveloSi xorcieldeba arasrulwlovanTa danaSaulis

prevenciis mizniT, rac liberaluri kriminaluri politikis nawilad 58 Jahn, M., 2006, S. 503.

27

unda CaiTvalos.

saqarTvelos Sesaxeb evrokavSiris 2010 wlis angariSSi naTqvamia:

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsSi 2010 wlis Tebervlisა da

ivlisis TveebSi ganxorcielebuli cvlilebebi miuTiTeben sisxlis

samarTlis politikis liberalizaciisaken.59 evrokavSiris angariSSi

saubaria 12­dan 14 wlamde arasrulwlovnebisTvis sisxlissamarT-

lebrivi pasuxismgeblobis gauqmebaze da prokuroris diskreciuli

uflebamosilebis SemoRebaze.

„arasrulwlovanTa danaSaulis prevenciis strategiis damt-

kicebis Sesaxeb“ saqarTvelos prezidentis 2012 wlis 22 martis №235-

e brZanebulebiT, saxelmwifo kriminaluri politikis prioritetad

gamocxadda mediaciisa da sxva msgavsi programebis SemuSaveba-ganvi-

Tareba, romეlic orientirebuli iqneba arasrulwlovanTa Soris da

[arasrulwlovanTa] konfliqtis mSvidobian mogvarebaze.

2.5. არასრულწლოვანთა აღზრდა/რესოციალიზაციაsisxlis samarTlis kodeqsis 39-e muxlis Tanaxmad, sasjelis mi-

zania samarTlianobis aRdgena, axali danaSaulis Tavidan acileba da

damnaSave pიris resocializacia.

sasjelis miznebSi aris gamoxatuli saxelmwifos da sazogado-

ebis survili, danaSaulis Cadenis SemTxvevaSi, damnaSave piris mi-

marT gaataros garkveuli RonisZiebebi. marTalia, damnaSavis da-

zaralebulTan Serigeba sasjelis saxe არ არის, magram misi, rogorc

konfliqtis mogvarebis erT-erTi xerxis, mniSvneloba Zalian didia

damnaSavisა da dazaralebulis mimarT gasatarebeli RonisZiebebis

თვალსაზრისით.

sasjelis erT-erTi mniSvnelovani roliა damnaSavesა da daza-

ralebuls Soris arsebuli konfliqtis mogvareba (individualuri,

konkretuli konfliqti) da sazogadoebrivi wesrigis dacva (abstra-

qtuli konfliqti). swored ამ მიზნებს emsaxureba samarTliაnobis aRd-

gena, axali danaSaulis Tavidan acileba da msjavrdebulis resociali-

zacia. dazaralebulma რომ samarTlianobis gancda არ დაკარგოს, saWi-

59 „nulovani tolerantobidan liberalizacisaken“. cixis saerTaSoriso reforma (PRI). Tbilisi 2011. gv. 18.

28

roa დამნაშავესთან მისი კონფლიქტის მოგვარება, რაც ასევე ხელს შეუწყობს, რომ თავიდან იქნეს აცილებული ახალი დანაშაული და დაზარალებული ხელმეორედ არ გახდეს იმავე დამნაშავის მსხვერპლი. კონფლიქტის მოგვარება (შერიგება) განაპირობებს დამნაშავის რესოციალიზაციას ­ მის მიერ ჩადენილი ქმედების მონანიებას და გამოსწორებას.

pirvel rigSi sakiTxavia, ramdenad Seicavs აღმზრდელობით ასპე­ქ ტებს arasrulwlovanი damnaSavისა და დაზარალებულის Serigeba, anu

mediacia.

aRmzrdelobiTi RonisZieba aris pirdapiri da miznobrivi zemo-

qmedeba mozardis antisocialur an danaSaulebriv saqcielze.60

arasrulwlovanი damnaSavისა და დაზარალებულის Serigebis peda-

gogiuri aspeqtebi mdgomareobs SemdegSi:61

Ø Serigeba მახრეებს aZlevs SesaZleblobas, dafiqrdenen sakuTar

saqcielze: damnaSaveმ გაიაზროს mis mier Cadenili qmedebis simZi-

me, xolo dazaralebulმა განსაზღვროს, surs Tu ara damnaSaves-

Tan urTierTobis garTuleba;

Ø შერიგების პედაგოგიური მნიშვნელობა პედაგოგიური მნიშვნელობა მდგომარეობს იმაში, რომ მხარეებს ეძლევათ გადაწყვეტილების მი­ღების შესაძლებლობა. ეს, თავის მხრივ, ხელს უწყობს, რომ მათ შეძ­ლონ პასუხისმგებლობის აღება;

Ø Serigebis pedagogiuri mizani mdgomareobs rogorc damnaSavis, aseve dazaralebulis resocializaciaSi;

Ø Serigebis pedagogiuri მნიშვნელობა SeiZleba gamoixatos sxva,

ucxo pirebTan urTierTobis swavlaSi, rac mxareebs xels Seuwyo-

bs (axali) socialuri urTierTobებis damyarebaSi;

Ø dabolos, Serigeba damnaSaves aiZulebs (SesaZlebelia, pirve-

lad mis cxovrebaSi) pativi sces sazogadoebaSi aRiarebul nor-

mebs, rac Tavis mxriv xels Seuwyobs, რომ მას შემდგომშიც გაუჩნდეს სურვილი, პატივი სცეს ამ ნორმებს.

dazaralebulis TvalTaxedvidan damnaSavესთან მისი შერიგება Se-

saZlebels xdis, rom მან damnaSavis Sesaxeb meti informacia mიiRos,

rac masSi damnaSaveobisadmi SiSis gaqarwylebas da reviqtimizacias

Seuwyobs xels.60 Kuhn, A., u.a., 1989. S. 40.61 Kuhn, A., u.a., 1989. S. 40; Bemmann, G., 2003. S. 227.

29

dazaralebuls pirvelad miecema SesaZlebloba damnaSaves

uTxras is, rasac mის შესახებ fiqrobs, rac dazaralebulis emociebi-

sagan gaTavisuflebas da momavalSi mis fsiqologiur stabilurobas

Seuwyobs xels.

2.6. დაზარალებულის რეინტეგრაციაgermaniaSi Catarebulma viqtimologiurma gamokiTxvebma da-

adasturა, რომ უმრავლეს შემთხვევაში, დაზარალებულის სურვილი სუ­ლაც არ არის დამნაშავის დასჯა, არამედ მისი სურვილია დანაშაულამდე არსებული მდგომარეობის დაბრუნება.62 imis miuxedavad, rom swored da-

zaralebuli mimarTავს samarTaldamcav struqturebს Cadenili dana-

Saulis Sesaxeb, misTvis didi mniSvneloba ara aqvs sisxlis samarTlis

saproceso procedurebs. xSir SemTxvevaSi, dazaralebulis survils, aRdgenilი iqnes misi mdgomareoba, sisxlis samarTlis saproceso

normebi ar iTvaliswinebs. gasaTvaliswinebelia aseve, rom ზოგჯერ dazaralebuli samarTaldamcav struqturebs mimarTavs dazRvevis

Tanxis asaRebad, an mesame piris რჩევით.

ჩადენილი დანაშაულიდან გამომდინარე, სხვადასხვანაირია დამნა­შავის მიმართ დაზარალებულის დამოკიდებულება: ძალადობრივი დანაშა­ულის მსხვერპლის სურვილია დამნაშავის დასჯა და პრევენცია, რათა და­მნა შავემ აღარ ჩაიდინოს დანაშაული.63 მატერიალური ხასიათის დანაშა­უ ლის მსხვერპლის სურვილი კი, პირველ რიგში, მიყენებული ზარა ლის ანაზღაურებაა და თუ ეს მოხდება დამნაშავის მიერ, რომელსაც შეგნებული აქვს თავის უკანონო ქმედების სიმძიმე, ეს შეიძლება ჩაითვალოს დაზარა­ლებულისთვის უმნიშვნელოვანეს ასპექტად.

კრიმინოლოგიური თვალსაზრისით dazaralebulისა და damnaSavis

Serigeba mniSvnelovania Semdegi garemoebis gamo: mozardTa umravle-

sobas erTxel mainc aqvs Cadenili danaSauli, Tumca maTgan mxolod

mcire nawilი ირჩევს დამნაშავის „კარიერას“.64 თუ შესაძლებელი გახდა დამნაშავისა და დაზარალებულის შერიგება სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული სასჯელების გამოყენების გარეშე, დამნაშავეს მიეცემა

62 Kuhn, A., u.a., 1989. S. 41.

63 Schwind, H.-D., 2008. S. 426.64 Kuhn, A., u.a., 1989. S. 42.

30

საშუალება თავი აარიდოს ეტიკეტირებას და მეტი ალბათობაა, რომ მან აღარ ჩაიდინოს დანაშაული. dazaralebulTan damnaSavis Serigeba bo-

diSis moxdiთ, miyenebuli zaralis anazRaurebiთ an damnaSave piris

mSoblebisaTvis „gadacemiT“ konfliqti mogvardeba saproceso nor-

mebis simkacris gareSe, rac xels Seuwyobs mozardSi pasuxismgeblo-

bis grZnobis Camoyalibebas da Tavidan iqneba acilebuli mis mier დანაშაულებრივი სამყაროსკენ სწრაფვა და ახალი დანაშაულების ჩადენას.

rogorc cnobilia, mozardi gardatexis periodSi did bio-

logiur da fsiqologiur cvlilebebs ganicdis. საზოგადოებისთვის მეტად მნიშვნელოვანია მოზარდის სოციალიზაცია, ანუ ჩამოყალიბების პროცესში მის მიერ იმ ღირებულებების და ნორმების სწავლა და აღიარება, რაც მას დაეხმარება საზოგადოების წინაშე პასუხისმგებლობის გრძნობის ჩამოყალიბებაში. dazaralebulისა და damnaSavis Serigebა სწორედ იმიტომაა მნიშვნელოვანი, რომ ხელს უწყობს დანაშაულის ჩამდენი მოზარდის pirovnebis სწორ მორალურ ganviTarebას (socializaciaს).65

მესამე თავი

65 Kuhn, A., u.a., 1989. S. 43; Bemmann, G., 2003. S. 227.

31

არასრულწლოვანთა განრიდების და

მედიაციის პრინციპები

3.1. ალტერნატიული მექანიზმების გამოყენებაsaqarTvelos iusticiis ministris №216 brZanebis Tanaxmad, aras-

rulwlovnis interesisa da marTlmsajulebis saerTaSoriso stand-

artebis gaTvaliswinebiT, უნდა მოხდეს alternatiuli meqanizmebis

gamoyenebis maqsimaluri xelSewyoba. Tu arasrulwlovanma naklebad

mZime danaSauli Caidina pirvelad, prioriteti unda mieniWos sisx-

lis samarTlis sistemisagan mis ganridebas.

sityva „ganrideba“ mocemul konteqstSi gulisxmobs sisxlissamar-

Tlebrivi marTlmsajulebis procesSi mozardis iseTi saxiთ monaw-

ileobas, rომელიც misi fsiqikisTvis ar iqneba saziano. mozardis gan-

ridebis da/an mediaciis programaSi monawileoba, ra Tqma unda, aris

sisxlissamarTlebrivi marTlmsajulebis procesis pirvel safex-

urebTan (gamomZiebeli, prokurori) Sexeba, ramac kanonmdeblis sur-

viliT ar unda gamoiwvios arasrulwlovani damnaSavis ziani.

ganrideba da/an mediacia aris iseTi saxis sisxlissamarTlebri-

vi pasuxismgeblobis alternatiuli meqanizmi, romlis gamoyenebis

ufleba aqvs prokurors. ganrideba da/an mediacia, rogorc alterna-

tiuli meqanizmi, gawerilia mxolod sisxlis samarTlis saproceso

kodeqsSi da sxva normაtiul aqtebSi da ar iwvevs mozardi damnaSavis

srul CarTvas sisxlissamarTlebrivi marTlmsajulebis procesSi,

rogorc es SeiZleba moxdes sxva, ufro mZime danaSaulis Camdeni mo-

zardebis mimarT.

Cven mier ganxilulი da damuSavebulი literatura66 ar იცნობს

განრიდების და მედიაციის პრინციპს, რომელსაც ეწოდება alternatiuli

meqanizmis gamoyenebis maqsimalurი xelSewyobა. es aris saqarTveloში

arasrulwlovanTa marTlmsajulebis realobas morgebuli prin-

cipi, romlis mizania კრიმინალის მიმართ nulovani tolerantobis politikის თანმდევი უარყოფითი შედეგების (arasrulwlovan msjavrde-

bulTa raodenobis zrda) ganeitraleba axali liberaluri progr-66 cercvaZe, g. 2010. gv. 46-47; Haft, F./Gräfin von Schlieffen, K.(Hrsg.), 2009. S. 284; Rüssel, U. 2003. S. 85.

32

amebiT, maT Soris ganridebiს da/an mediaciis programiT.

3.2. ნებაყოფლობითობაsaqarTvelos iusticiis ministris №216 brZanebis Sesabamisad,

ganridebisa da mediaciis procesSi monawileoba aris nebayoflo-

biTi gadawyvetileba, ra drosac arasrulwlovani aRiarebs dana-

Sauls. dauSvebelia mxareebze zegavlena maTi procesSi monawileobis

uzrunvelსაყოფად. mxareebi uflebamosili arian nebismier etapze uari

Tqvan ganridebis/mediaciis procesSi monawileobaze. ganridebisa da/

an mediaciis procesSi monawileobis nebayoflobiToba farTod unda

iqnas ganxiluli. igi pirvel rigSi gulisxmobs mxareebis survils, monawileoba miiRon maT Soris warmoqmnili konfliqtis mogvareba-

Si da nebismier dros hqondeT SesaZlebloba uari Tqvan am procesSi

monawileobaze. mediatori valdebulia daadginos, ramdenad Seesab-

ameba ganridebisa da/an mediaciis procesSi mxareebis monawileoba maT

Tavisufaლ nebas anu, ramdenad aris maTi qmedeba nebayoflobiTi.67 me-

diatoris, fsiqolog nata zazaSvilis azriT, „nebayoflobiToba mniS-

vnelovani principia, vinaidan fsiqologiuri TvalsazrisiT xels

uwyobs mozards arCevani gaakeTos, mas SeuZlia uari Tqvas programaSi

monawileobaze da misi saqme gadaeces sasamarTlos, sadac mas eqneba

SesaZlebloba Tavisi udanaSauloba daamtkicos, nebayoflobiTi ar-

Cevanis gakeTeba niSnavs mozardis mier mowifuli nabijis gadadgmas.“68

iuridiul literaturaSi nebayoflobiTobasTan erTad damkvi-

drebulia faqtiuri aranebayoflobiTobis cneba. faqtiuri aranebayo-

flobiToba saxezea, rodesac ganridebisa da/an mediaciis procesSi mo-

nawile erTi mxare iმდენად Zlieria, rom mas შეუძლია მოლაპარაკების დროს პირობები წაუყენოს meore mxarეს.69 sisxlis samarTlis sferoSi

ganxorcielebuli mediacia ar SeiZleba danaxulი iqnეs rogorc faq-

tiuri aranebayoflobiToba, radgan ganridebisa da/an mediaciis pro-

cesSi monawileoba winaswar დადგენილია kanoniT da molaparakebebis

process ar eqvemdebareba.70 ganridebisa da/an mediaciis procesSi faq-

67 Haft, F./Gräfin von Schlieffen, K.(Hrsg.), 2009. S. 284.68 zazaSvili, n., piradi Canawerebi.69 Haft, F./Gräfin von Schlieffen, K.(Hrsg.), 2009. S. 284.70 igive, gv. 285.

33

tiuri aranebayoflobiToba saxeze gveqneba, Tu prokurori mozards

mxolod erTi saxis xelSekrulebiT gaTvaliswinebul mxolod erT

savaldebulo saqmianobas SesTavazebs da mozards ar eqneba sxva samuS-

aos Sesrulebis alternativa.

არ შეიძლება damnaSave mozardს დააძალო, monawileoba miiRos

ganridebis da/an mediaciis procesSi, vinaidan procesi amiT ვეღარ მიაღწევს Tavis ZiriTad mizans – damnaSavem aiRos pasuxismgebloba

sakuTar ukanono saqcielze.71 damnaSavis iZulebiTi monawileobით ვერ მივიღებთ saWiro efeqts misi pirovnebis Sesacvlelad. Tumca ar aris

gamoricxuli, rom ამ პროცესში დამნაშავის მონაწილეობის მიზანი იყოს სისხლისსამართლებრივი დევნისა და სასჯელის თავიდან აცილება. miuxe-

davad am garemoebisa, damnaSaves da dazaralebuls unda esmodeT, rom

damnaSavis Serigeba dazaralebulTan maTi problemis mogvarebis da

momavali urTierTobis saukeTeso formaa.72

aseve mniSvnelovania, dazaralebulsac gaaCndes დამნაშავესთან შერიგების survili. ამის მიზეზი შეიძლება იყოს materialuri zaralis

anazRaurebა.73 ამით dazaralebuli Tavs aaridebs samoqalaqo wesiT

zaralis anazRaurebis proceduras.

kriminologiurma gamokiTxvam daadgina, rom dazaralebulTa

92% mzad aris შეურიგდეს დამნაშავეს, თუ მას aunazRaurdeბა miyenebuli

zarali.74

3.3. პროპორციულობაsaqarTvelos iusticiis ministris №216 brZanebis mixedviT, aras-

rulwlovnis qcevis SezRudva da valdebulebebi Cadenili qmedebis

proporciuli unda iyos. proporciuli RonisZiebis gansazRvrisas

საჭიროა arasrulwlovnis asakiსა da sxva maxasiaTeblebiს, aseve Cad-

enili danaSaulis bunebის, simZimის, miyenebuli zianiსა da sazogadoe-

baze გავლენის გათვალისწინება.

imisaTvis, rom gasagebi gaxdes proporciulobis mniSvneloba

ganridebis da mediaciis პროცესში saWiroa, ganvixiloT proporci-

ulobis (Tanazomierebis) principis gamoyenebis safuZvlebi.

71 Bemmann, G., 2003. S. 230.72 Hestermann, Th., 1997. S. 181.73 Bemmann, G., 2003. S. 227.74 Kuhn, A., u.a., 1989. S.196.

34

proporciulobis ZiriTadi uflebiT dacul sferoSi nebism-

ieri Carevis ganxilvisas aucilebelia dadgindes, rom „1) Careva em-

saxureba legitimur mizans, 2) Careva unda iyos ეფექტიანი dadgenili

legitimuri miznis misaRwevad – aRniSnuli piroba dakmayofilebu-

lia, rodesac miznis miRweva Tundac Teoriulad aris SesaZlebeli, 3)

Carevis forma da intensivoba unda iyos aucilebeli legitimuri miz-

nis misaRwevad – Careva gamarTlebulia mxolod im SemTxvevaSi, Tu ar

arsebobs SedarebiT ზომიერი saSualeba, romelic ისეთივე ეფექტიანი იქნებოდა miznis miსაRwevად, 4) Careva unda iyos legitimuri miznis Se-

sabamisi (Tanafardobis viwro gageba) – Carevis Sesabamisobis dadgeni-

sas warmoebs Carevis SezRudul da dacul sikeTeTa ormxrivi Sedareba

(awon-dawonva)“.75

evropis gaerTianebis wevri saxelmwifoebis samarTalwesrigი მოიცავს თანაზომიერების პრინციპს.76 „mas, rogorc sayovelTao samarT-

lebriv princips, pirveladi samarTlis xarisxi aqvs da aRiarebulia

[evropis] gaerTianebis samarTlebrivi RonisZiebebis SemzRudvel

yovlismomcvel principad“. 77

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos ganmartebiT, Tanazo-

mierebis principi „pirdapir kavSirSia samarTlebrivi saxelmwifos

principTan. swored Tanazomierebis principi adgens materialur masS-

tabebs kanonmdeblisaTvis ZiriTadi uflebebis SezRudvisas. Tu norma

am principebs ar Seesabameba, is dauSvebs TviTnebobis SesaZleblobas.

saxelmwifos TviTneboba adamianis Tavisuflebis sferoSi ki avto-

maturad niSnavs adamianis Rirsebis, rogorc konstituciuri wesrigis

umaRlesi principis, samarTlebrivi saxelmwifosa da sxva konsti-

tuciuri principebis darRvevas da adamianis Tavisuflebis ZiriTadi

uflebis arakonstituciur xelyofas“. 78

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2009 wlis 6 aprilis

№2/1/415 gadawyvetilebis Tanaxmad, „თანაზომიერების პრინციპიდან გამომდინარე, ძირითად უფლებაში ნებისმიერი ჩარევა უნდა ემსახურებოდეს ლეგიტიმურ მიზანს,... [da Tu norma] არ ემსახურება ლეგიტიმურ მიზანს, არ

75 demetraSvili, a./kobaxiZe, i., 2011. gv. 92. 76 gabriCiZe, g., 2006. gv. 68.77 iqve.78 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2009 wlis 6 aprilis №2/1/415 gadawyvetileba.

35

ექვემდებარება თანაზომიერების ტესტს და ხელყოფს ძირითადი უფლების ხელშეუხებელ არსს“.

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2007 wlis 26 dekem-

bris №1/3/407 gadawyvetilebis Tanaxmad, „ძირითადი კონსტიტუციური პრინციპები წარმოადგენს ადამიანის ღირსების დაცვის სამართლებრივ გარანტიას. ადამიანის ღირსება და პიროვნული თავისუფლება კი მის ძირი­თად უფლებებში, მათ ადეკვატურ დაცვასა და სრულად განხორციელებაში გამოიხატება. ამიტომ ამ უფლებებში სახელმწიფოს არათანაზომიერი, გადა­მეტებული ჩარევა ხელყოფს ადამიანის ღირსებასაც“.

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2007 wlis 26 oqtom-

bris №2/2/389 gadawyvetilebis Tanaxmad, „სახელმწიფოსათვის ადამიანი არის უმთავრესი მიზანი, პატივისცემის ობიექტი, მთავარი ფასეულობა და არა მიზნის მიღწევის საშუალება და ექსპლუატაციის ობიექტი. ღირსება ასევე არ შეიძლება იქნეს განხილული, როგორც მხოლოდ ერთ­ერთი სუბიექტური კონსტიტუციური უფლების ობიექტი. ღირსება არის ის უფლება და ამავე დროს, ის ფუნდამენტური კონსტიტუციური პრინციპი, რომელსაც ეყრდნობა და უკავშირდება ძირითადი უფლებები. პირის სამართლებრივი სტატუსის საფუძველში დევს ღირსების იდეა, ხოლო სამართლებრივი დაცვის პრინციპის, როგორც პიროვნების სოციალურ­სამართლებრივი დაცვის სა შუალების, საფუძველი არის პიროვნების ღირსების უზრუნველყოფის პრინციპი. ღირსების ხელყოფა, ფაქტიურად, ყოველთვის უკავშირდება სხვა ძირითადი უფლების ან უფლებების დარღვევას“.

sakiTxi, Tu ramdenad akmayofilebs ganridebis da/an media-

ciis pirobebi Tanazomierebis principis kriteriumebs, უნდა გაირკვეს

ganridebisა da mediaciis TiToeulი saqmis ganxilva­gaanalizebiT.

erTi ram udaვoa, saxelmwifos ufleba ara aqvs miznis miსაღწევად

გამოიყენოს nebismieri saxis RonisZieba da, rom ganridebis da/an me-

diaciis xelSekrulebiთ განსაზღვრული aseTi RonisZieba ar unda iyos

mozardis pativisa da Rirsebis Semlaxavi. ganridebis da/an mediaciis

xelSekrulebis pirobebi mozardisaTvis pativisa da Rirsebis Semla-

xavad CaiTvleba, Tu „mopyroba msxverplSi [mozardSi] aRZravs SiSis,

tkivilisa da arasrulfasovnebis gancdas; es gancda amcirebs da akni-

nebs msxverpls; gancda texs msxverplis fizikur an moralur mdgoma-

reobas; mopyrobis mizania msxverplis damcireba; mopyrobis xarisxi

36

aRwevs simkacris minimalur dones mainc. damamcirebeli mopyrobis

faqti unda dadgindes obieqtur garemoebebze dayrdnobiT da ara sa-

varaudo msxverplis subieqturi SegrZnebebisa da gancdebis analizis

safuZvelze. ... pativisa da Rirsebis xelmyofi kanoni unda Seicavdes

normebs, romlebic iqneboda imdenad mkacri, amoraluri da usamar-

Tlo, rom isini obieqturi TvalsazrisiT moaxdendnen: pirovnebis

mier TvalSi საკუთარი moraluri Tvisebebis Sefasebis (Rirsebis) an

sazogadoebis mxridan pirovnebis SefasebiTi damokidebulebis (pati-

vis) dakninebas. ... pativisa da Rirsebis konstituciur dacvas aqvs Se-

mdegi mimarTulebebi: adamianis sxeulis mTlianobis, fizikuri xel-

Seuxeblobis dacva; adamianis Rirseulad cxovrebisaTvis aucilebeli

samarTliani socialuri pirobebis uzrunvelyofa; samarTlebrivi

Tanasworobis uzrunvelyofa; adamianis, rogorc individis pirovnu-

lobis dacva“.79

proporciulobis principis dacva aucilebelia, raTa mozards

ar darCes usamarTlobis gancda80 da uaryofiTi damokidebuleba ar

gauCndes samarTaldamcavi struqturebis da zogadad saxelmwifo or-

ganoebisadmi. სახელმწიფო ორგანოებისადმი მოზარდის უარყოფითი ან ნიჰილისტური დამოკიდებულება მას უბიძგებს, რომ დამნაშავედ ან ქვეყნის პასიურ მოქალაქედ ჩამოყალიბდეს.

3.4. სტიგმატიზაციის თავიდან აცილებაsaqarTvelos iusticiis ministris №216 brZanebis Tanaxmad, dauS-

veblia arasrulwlovnis stigmatizacia. Sefardebuli RonisZieba ar

unda iwvevdes mis mowyvetas normaluri saswavlo procesebisagan da

ar unda axdendes gansakuTrebul zegavlenas misi cxovrebis Cveul

ritmze.

„stigma aris fizikuri an socialuri Tviseba, niSani, romelic

axdens aqtoris an jgufis socialuri identobis devalvacias da dis-

kreditacias. stigma SeiZleba iyos iseTi socialuri maxasiaTebeli,

rogoricaa individis kriminaluri reputacia“.81 stigmatizaciasTan

79 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2007 wlis 26 oqtombris №2/2-389 gadawyvetileba. 80 zazaSvili, n., piradi Canawerebi.81 kodua, e. (red.), 2004. gv. 290-291.

37

dakavSirebiT mniSvnelovania etiketirebis Teoria. kriminologiuri

Teoria, romelic gasuli saukunis 30-ian wlebSi Camoyalibda, sau-

brobs socialuri kontrolis organoebisa da sazogadoebrivi insti-

tutebis mxridan mozardis kriminalad etiketirebaze (stigmatizebaze)

da mozardis mier axali kriminaluri identobis aRiarebisა da gamar-

Tlebis saSiSroebaze.82

Labeling Approach warmodgeba inglisuridan. label – niSnavs etik-

ets, etiketirebas, xolo approach – midgomas, daaxloebaს. etiketi-

rebis Teoria cnobilia agreTve „iarliyis mikerebis“ Teoriis sax-

elwodebiT.83 etiketirebis Teoria pirvelad 1938 wels Camoayaliba

amerikelma sociologma frank tanenbaumma.84 etiketirebis Teoriis

klasikuri daxasiaTeba, ramac igi popularuli gaxada, aseve amerikel

sociologებs hovard bekers85 da edvin lemerts ekuTvnis.86 bekeris az-

riT, qmedebebi TavisTavad arc kargia da arc cudi. normaluroba da

deviantoba87 sxva araferia, Tu ara socialurad gansazRvruli Tvise-

bebi. amdenad, deviacia ufro metad aris ara moqmedebis Tviseba, ara-

med sxvaTa mier miwerili wesebi da sanqciebi „kriminalebis“ mimarT.88

bekeri gamoyofs labeling-is or განზომილებას, romelsac did mniSv-

nelobas aniWebs danaSaulis დეფინიციისა da misi konstruirebisaTvis.

pirveli განზომილება aris dadgenili norma. is pirovnebebi, rom-

lebic qcevis wesebs da normebs qmnian, gansazRvraven, romeli qmedeba

aris normis darRveva da, რომელი – danaSauli. meore dimenzia aris

normis gamoyeneba. pirebi, რომლებიც dadgenil normebs iyeneben [mag.

samarTaldamcavi organoebis wevrebi] yvela qmedebas danaSaulad ar

miiCneven da erTgvar seleqcias axdenen. normis gamoyenebis seleqci-

urobiT xdeba damnaSavis cnebis Camoyalibeba,89 romelic gavlenas ax-

dens piris etiketirebaze.

82 ix.: SalikaSvili, m., 2011. gv. 47-49.83 kodua, e. (red.), 2004. gv. 102. 84 Tannenbaum, F. 1938. 1951.85 Becker, H. 1963.86 Lemert, E. 1951.87 „deviacia im qcevis aRniSvnaa, romelic ewinaaRmdegeba sazogadoebaSi aRiarebul normebs... [Tumca] SesaZloa, individis esa Tu is qmedeba formalurad ganixilebodes rogorc devianturi, magram mas mainc ar „miekeros“ deviantis iarliyi, ramdenadac, garemoebis specifikurobidan gamomdinare, sazogadoebrivi azri ar aRiarebs normis darRvevas“. kodua, e. (red.), 2004. gv. 54. .88 Rüther, W., 1975. S. 29.89 Becker, H., 1963. S. 12.

38

vin axdens piris etiketirebas („iarliyis mikerebas“)?

rogorc wesi, piris „damnaSaved“ etiketireba xdeba socialuri

kontrolis organoebis ან maTi warmomadgenlebis mier. es organo-

ebia: policia, media, sasamarTlo, sagamoZiebo organoebi da sxva.

მათ mier negatiuri (devianturi) etiketireba gavlenas axdens indivi-

dis cnobierebaze da warmoSobs masSi deviantur identobas, rac ხელს უწყობს devianturi karierisა და subkulturebis ganviTarebas.

kaizeris azriT, პიროვნება გადაიქცევა დამნაშავედ, როდესაც სოცი­ალური კონტროლის ინსტიტუციების მეშვეობით მას მიენიჭება დამნა შავის ეტიკეტი და საზოგადოება მას დამნაშავედ აღიარებს.90 aqedan gamomdinare

damnaSavea is, vinc სახელმწიფო კონტროლის ორგანოების და sazogadoe-

bis mier aRiarebuli iqneba damnaSaved.

piris damnaSaved გადაქცევის etapebi:

1. pirvelad Cadenili danaSauli; 2. sazogadoebrivi reaqcia anu,

sazogadoebis mier piris damnaSaved etiketireba; 3. a) sazogadoebaSi

„damnaSavis“ integrirebis problema; b) „damnaSavis“ mier misi statusis

aRiareba da kriminalad Camoyalibeba; 4. ganmeorebiTი danaSaulebis

Cadena.

gTavazobT magaliTs,91 rogor SeiZleba ganxorcieldes mozar-

dis damnaSaved Camoyalibeba sazogadoebis mier misi etiketirebis

gamo.

mozardi, Tavisi მატერიალური problemis mosagvareblad, Cai-

dens danaSauls. mozardis mier Cadenili danaSauli ar gaxdeba cno-

bili samarTaldamcavi organoebisaTvis da ar moxdeba misi etiketi-

reba.

imis miuxedavad, moxda Tu ara mozardis ფინანსური problemis mo-

gvareba, igi xedavs, rom Cadenili qmedeba პოლიციას არ დაუფიქსირებია,

rac mas gambedaobas matebs da ubiZgebs, kidev Caidinos danaSauli. amiT

matulოbs albaToba, rom mozardis mier Cadenili danaSauli laten-

turi aRar darCes da სახელმწიფო ორგანოებმა ის გამოავლინოს. Tu samarTaldamcavi organoebisaTvis cnobili gaxda mozardis

mier danaSaulis Cadenის ფაქტი, magram igi rეagirebis gareSe დატოვა, 90 Kaiser, G., 1996. S. 275.91 Quensel, S., 1970. S. 381.

39

mozardი saxelmwifo kontrolis organoebიs უმოქმედობას მათ sisus-

ted CaTvlis და meti gambedaoba daeufleba.

xolo, Tu samarTaldamcavi organoebis mier moxdeba reagi-

reba, საზოგადოება, რომელიც მოზარდის გარშემოა, შეიტყობს, რომ მან დანაშაული ჩაიდინა და ამის გამო მას „ზურგს შეაქცევს“. samagierod, ახლა mozardi aRiarebas hpovebs sxva pirTa wreSi, romlebic danaSaulis

Cadenas da sasjelis moxdas ღირსებად უთვლიან. Semdgomi danaSaulis

Cadenisas mozardi misi axali megobrebisgan ufro met aRiarebas moi-

povebs. samarTaldamcavi organoebis mxridan mozardis mier axali

danaSaulis Cadenა ufro mkacrad iqneba sanqcionirebuli, vidრe ეს მოხდა danaSaulis pirvelad gamovlenis SemTxvevaSi. mozardi ofi-

cialurad damnaSaved gamocxadდება. ucxo pirTa mier mozardis da-

mnaSaved gamocxadebas Tan mohyveba mozardis mier sakuTari Tavis

damnaSaved aRiareba. იმის გამო, რომ მოხდა მოზარდის ეტიკეტირება, მას შეეზღუდება sazogadoebaSi integraciis SesaZlebloba, rac aseve

misi pirovnebis socialur ganviTarebas SeuSlis xels. sazogadoebi-

sagan gariyuli mozardi cdilobs gaamarთlos misTvis miniWebuli

damnaSavis „statusi“, swavlobs danaSaulis Cadenis axal xerxebsა

da meTodebs da iyenebs მათ problemebis mosagvareblad. mozardi

kvlav Caidens danaSauls. მის მიერ მანამდე ჩადენილი დანაშაულებიდან გამომდინარე, samarTaldamcavi organoebis reaqcia iqneba mkacri.

mozardს moაTavsebენ Tavisuflebis aRkveTis adgilas, sadac ის dana-

Saulis Cadenis კვლავ axal xerxebსა da meTodebs დაეუფლება. cixidan

gamosuli mozardi iTvleba nasamarTlevad, rac Tavis mxriv arTule-

bs sazogadoebaSi მის integracias (samsaxuris dawyeba, megobarTa axa-

li wris povna).

kriminologiuri TvalsazrisiT, etiketirebis mniSvneloba mdgo-

mareobs damnaSaved miCneuli piris mier sakuTari identifikaciis Se-

cvlaSi da kriminalis statusis aRiarebasa da mis gamarTlebaSi. თუ საზოგადოება მას კრიმინალად მიიჩნევს, ის ცდილობს, თავისი საქციელით გაამართლოს ეს შეხედულება.92

etiketirebis Teoriis ZiriTadi aspeqtebis codna mniSvnelo-

vania ganridebis da/an mediaciis procesSi monawile pirebisaTvis.

ganridebis da/an mediaciis procesSi monawile saxelmwifo da sazo-

gadoebriv instituციებზეა დამოკიდებული is, rom ar moxdes mozardis

92 Göppinger, H., 1997. S. 110.

40

damnaSaved stigmatizacia (etiketireba) da შემდგომ მის mier sakuTar

პიროვნებაში damnaSavis Zebna. ganridebis da/an mediaciis procesSi mo-

nawile pirebis saTuTი da individualurი damokidebuleba damnaSave

mozardisadmi უნდა ეყრდნობოდეს მოქალაქეთა პირადი ინფორმაციის კონფიდენციალობას და ხელს უნდა უშლიდეს მოზარდის კრიმინალად სტიგმატიზაციას და მისი კრიმინალური „კარიერის“ ჩამოყალიბებას.

3.5. კონფიდენციალობაsaqarTvelos iusticiis ministris №216 brZanebis mixedviT,

ganridebisa da mediaciis procesSi arasrulwlovnisა da dazarale-

bulis Sesaxeb miRebuli nebismieri informacia konfidencialuria da

dauSvebelia misi gamJRavneba, Tu mxareebi sxvagvarad ar SeTanxmdnen

an, Tu kanonmdeblobiT sxva wesi ar aris gansazRvruli.

„კონფიდენციალობა mniSvnelovani principia, vinaidan nebismier

sazogadoebaSi, maT Soris saqarTveloSi, arsebobs stigma nasamar-

Tlevi adamianebis mimarT, rac xels uSlis yofil patimrebs, proba-

cionerebs sazogadoebaSi reintegraciaSi, ganridebisa da mediaciis

programa ki saSualebas iZleva mozardis biografiaSi arsad ar iyos

dafiqsirebuli misi cxovrebis es epizodi“.93

განრიდების და/ან მედიაციის პროცესში დამნაშავე და დაზარალებული პირის შესახებ მხარეების მიერ მიღებული ინფორმაციის კონფიდენციალობის დაცვა, pirvel rigSi, emsaxureba sazogadoebaSi maT umtkivneulo reso-

cializacias. am mxriv sainteresoa germaniis sakonstitucio sasamar-

Tlos gadawyvetileba, romelic cnobilia სახელწოდებით - „lembax-

Si jariskacebis mkvlelobა“. 1969 wels germaniis erT-erT sofelSi

dislocirebulი sajaro nawilis oTxi jariskaci mokla samma axal-

gazrdam. damnaSave axalgazrdebi iyvnen homoseqsualebi. mkvlelebis

mizani iyo sajariso nawilidan იარაღისა და tyvia-wamlis gataceba, SemdgomSi danaSaulebis Cadenis mizniT. მათ surdaT, danaSaulebrivi

gziT sakmarisi fuli daეგროვებინათ და uzrunvelad ecxovraT samxre-

Tis romelime zRvispira qalaqSi. 1973 wels მკვლელობის erTi Ta-

namonawile cixidan vadamde Tavisufldeboda pirobiT და germaniis

erT-erTma didma telekompaniam ZDF-ma ganizraxa „lembaxSi jariska-

93 zazaSvili, n., piradi Canawerebi.

41

cebis mkvlelobis“ saqmeze dokumenturi filmis Cveneba. dokumenturi

filmi ორსაათნახევარი გრძელდებოდა და mayurebels uambobda: „dana-

Saulis winaistorias, Cadenis detalebs, gamoZiebis moqmedebas, dam-

naSaveTa dakavebisa da gasamarTlebis faqtebs. filmSi mocemuli iyo

samive damnaSavis fotosuraTi maTi namdvili saxelebis miTiTebiT“. 94

msjavrdebulTa advokatma sakonstitucio sasamarTloSi Seitana

sarCeli da moiTxova ZDF-ს filmis Cvenebaze uari ეTqვa. germaniis

sakonstitucio sasamarTlom ganmarta, rom msjavrdebulebis Sesaxeb

maTi pirovnuli informaciis gaxmaureba xels SeuSlida maT resocia-

lizacias da sazogadoebaSi umtkivneulo dabrunebas. sakonstitucio

sasamarTlom akrZala filmis Cveneba.

3.6. არასრულწლოვნის ჭეშმარიტი ინტერესის დაცვაsaqarTvelos iusticiis ministris №216 brZanebis mixedviT, aras-

rulwlovnis WeSmariti interesis gaTvaliswineba aucilebelia pro-

gramis yvela etapze. prokuroris gadawyvetileba unda efuZnebodes

arasrulwlovnis interess. aq unda Sefasdes, რა შედეგი შეიძლება ჰქონდეს პროგრამაში არასრულწლოვნის ჩართვას, rogoria ganmeorebi-

Ti danaSaulis riski da a.S.

„programis farglebSi, socialuri muSakis mier mozardis fsiqo-

socialuri Sefasebis safuZvelze igi (socialuri muSaki) prokuror-

Tan erTad adgen pasuxismgeblobis zomebs konkretuli mozardis in-

dividualuri, problemuri da Zlieri mxareebis gaTvaliswinebiT, aq-

centi keTdeba swored arasrulwlovnis pozitiur, dadebiT mxareebze,

maT gaZlierebaze“.95

imisaTvis, rom gavarkvioT, SeZlebs Tu ara prokurori Tavisი

gadawyvetilebით mozardis jaSmariti interesis dacvas, unda vicodeT

iuristebis an konkretulad prokurorebis saqmianobis sociologia.

gasuli saukunis 60-ian wlebSi, germaniaSi, volfgang kaupenis

mier Catarda 30 mosamarTlis da ამდენივე prokurorisა da advoka-

tis gamokiTxva, maTi ganaTlebis, miznebis, religiurobis, moraluri

damokidebulebis, sazogadoebriv-politikuri aqtivobebis Sesaxeb.

94 kublaSvili, k., 2003. gv. 121.95 zazaSvili, n., piradi Canawerebi.

42

kaupeni mivida daskvnamde, rom adgili hqonda iusticiis konserva-

tizms.96 misi შეფასებით, gamokiTxul iuristebs hqondaT konserva-

toruli, avtoritaruli, arademokratiuli da antiliberaluri

damokidebuleba cxovrebisadmi. mecnierTa შეხედულებით iuristebi

„avtoritaruli pirovnebebi“ arian. avtoritarizmi aris cneba so-

cial-fsiqologiidan da cxovrebisadmi iseT damokidebulebas gu-

lisxmobs, rac orientirebulia myar konformul qcevaze, Zlierebis

qveSeვrdomოbaze da sustebis damorCilebaze, sakuTari grZnobebis

kontrolze, aratolerantulobaze.97

iuristebis profesiul socializaciasTan dakavSirebiT sain-

teresoa gasuli saukunis 70-ian wlebSi langes da luhmanis98 mier Cat-

arebuli kvleva. mkvlevrebma gamokiTxes skolisა da umaRlesი sas-

wavleblebis kursdamTavrebulebi da sajaro moxeleebi (iuristebi da

araiuristebi). kvlevis Sedegad dadginda, rom iuridiuli fakulte-

tis studentebi ZiriTadad მაღალი და საშუალო წრის ზედა ფენებიდან iyvnen. iuridiuli fakultetis studentebi ufro metad iyvnen integ-

rirebuli megobrebis da nacnobebis wreSi, vidre sxva fakultetis stu-

dentebi. ეს xels uwyobda maT profesiul warmatebas.

iuridiuli fakultetis studentebi, romelTac surdaT saxelm-

wifo samsaxurSi (mosamarTle, prokurori da sxva) muSaoba, gamoirCe-

odnen sazogadoebrivi wesrigisა da usafrTxoebis maRali grZno-

biT. იურიდიული ფაკულტეტის სტუდენტთა ეს კატეგორია ორიენტირებული იყო მყარ შემოსავალზე, რომელიც არ იქნებოდა დამოკიდებული შესრუ­ლებული სამუშაოს რაოდენობაზე. ისინი არ იყვნენ დამოუკიდებელი, არ ჰქონდათ [საქმიანობისადმი] პასუხისმგებლობის მაღალი გრძნობა და არ გამოირჩეოდნენ რისკზე წასვლის მზადყოფნით. ხოლო, იურიდიული ფა­კულტეტის სტუდენტებს, რომელთაც სურდათ, დამოუკიდებელი ადვო კა­ტები გამხდარიყვნენ, ჰქონდათ წინა ჯგუფის საპირისპირო ჩვევები და ღი­რებულებებისადმი ორიენტაცია (meti damoukidebloba, sakuTari saqmi-

anobisadmi meti pasuxismgebloba, riskze wasvlis მზადყოფნა da a.S.). lange da luhmani mividnen daskvnamde, rom konservatorul-avto-

ritაruli pirovnuli Tvisebebi ufro metad axasiaTebT im iuristebs,

96 Kaupen, W., 1969. S. 220.97 Albrecht, P-A., 2002. S. 259.98 Luhmann, N./ Lange, E., 1974, S. 113.

43

romlebic saxelmwifo samsaxurSi msaxuroben (prokurorebi, mosamar-

Tleebi da saxelmwifo biujetidan dafinansebuli iuristebi).

samarTlis sociologiis mixedviT, mosamarTleTa gadawyvetile-

baze zegavlenas axdens Semdegi faqtorებi (modeli):99

Ø materialuri faqtori – materialuri faqtoris mixedviT, mo-

samarTlis gadawyvetilebaze zegavlenas axdens, რომელ სოცი ა­ლურ ფენას მიეკუთვნება ბრალდებული პირი;

Ø social-fsiqologiuri faqtori – social-fsiqologiuri faqto-

ris Tanaxmad, mosamarTlis gadawyvetilebaze zegavlenas axdens

misi pirovnuli დამოკიდებულება Rirebulebebისა da socialuri

fenebisadmi, მისი უარყოფითი განწყობა religiuri da erovnuli

umciresobebisadmi [mosamarTle, rogorc maRali fenis warmo-

madgeneli ისე უყურებს damnaSaves, romelic umetes wilad dabali

fenis warmomadgenelია, sxva religiis an erovnebis adamians, ro-

gorc misi sazogadoebisaTvis ucxos];

Ø fsiqoanalitikuri faqtori – fsiqoanalitikuri faqtoris Ta -

naxmad, mosamarTlis gadawyvetilebaze zegavlenas axdens mosa-

marTlis aracnobierSi arsebuli usiamovno mdgomareoba, ro-

melic warmoiqmna warsulSi mosamarTlis mier gadatanili iseTi

traვmis (axloბელი adamianis dakargva, masze ganxorcielebuli

Zaladoba da a.S.) Sedegad, romelic ar iqna fsiqologiurad da-

muSavebuli. fsiqoanalitikuri faqtoris Tanaxmad, mosamarTlis

gadawyvetilebaze zegavlenas axdens aseve survilis daTrgunva

sakuTar TavSi;

Ø rolebis [gadanawilebis] Teoriuli faqtori – am faqtoris sa-

fuZvelze, mosamarTlis gadawyvetilebaze zegavlenas axdens misi

kolegebis an „zemdgomis“ Sexedulebebi da molodini;

Ø biurokratiuli faqtori – biurokratiuli faqtoris Tanaxmad,

mosamarTlis gadawyvetilebaze zegavlenas axdens kolegebisad-

mi konkurenტული დამოკიდებულება (mag.: erTi wlis ganmavlobaSi

ganxilulი an ganuxilvelი saqmeebis raodenoba); pirovnuli da-

99 Albrecht, P-A., 2002. S. 256. mocemul gadawyvetilebaze zegavlenis faqtorebi iuridiul (kriminologiur) literaturaSi ganxilulia mosamarTleebTan mimarTebaSi, Tumca, vfiqrobT, CamoTvlili komponentebi aseve

savsebiT SeiZleba ganxilul iqnes iuristebis (prokurorebis) konteqstSic.

44

pirispirebebi kolegebTan; „zemdgomisaTvis“ arasasurvel kole-

gaTa siaSi yofna da a.S.

spisis da storcis mier germaniis Svid federalur miwaze Ses-

wavlilი iqna arasrulwlovanTa sisxlis samarTlis kanonmde-

blobiT dasjadi danaSaulis – marTvis mowmobis gareSe avtomobilis

marTvis – prokuroris mier arasrulwlovnis mimarT sisxlissamar-

Tlebrivi devnis dawyeba an sisxlissamarTlebrivi devnis dawyebaze

uaris Tqma. kvlevis Sedegad dadginda, rom aRniSnuli danaSaulisaT-

vis arasrulwlovanTa mimarT prokuroris mier sisxlissamarT-

lebrivi devnა hamburgis miwaze Seadgenda – 0,6%-s, berlinis miwaze

– 3,8%-s, bremenis miwaze – 5,2%-s, zaarlandis miwaze – 5,8%-s, niderza-

xsenis miwaze – 25,6%-s, rhainland-pfalcis miwaze – 51,4%-s da baden-

vurtembergis miwaze 61,1%-s.100

spisis da storcis kvlevam aseve daadgina, rom sisxlissamar-

Tlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi damokidebuli iyo arasrulw-

lovani braldebulis warsulSi nasamarTlobaze101 da im garemoe-

baze, Tu sad, romel raionSi iqna Cadenili danaSauli. prokurorebi

imis mixedviT იწყებდნენ sisxlissamarTlebriv devnაs, Tu რამდენად დატვირთული იყო სხვა საქმეებით ამ რაიონის მოსამართლე. Tu proku-

rorma icoda, rom mosamarTles bevri saqme hqonda TviTon aRar

iwyebda braldebulis devnas da cdilobda axali saqmiT aRar dae-

tvirTa mosamarTle.102 germaneli prokurorebis amgvari midgoma

uaryofiT gavlenas axdenს moqalaqeebSi samarTlianobis grZnobis

Camoyalibebaze, ar isaxavs miznad arasrulwlovanisadmi individu-

alur midgomas da arRvevs samarTliani saxelmwifos princips (erT-

gvarovani da samarTliani marTlmsajuleba).103

zogadad, prokurorebis mier kriminaluri politikis ganxor-

cielebis Sesaxeb unda iTqvas, rom rogorc germaniaSi Catarebulma

kvlevebma daadgines, arasrulwlovani braldebulis mimarT aRmz-

rdelobiTi RonisZiebebis ganxorcielebis an braldebulis reso-

cializaciis principi, maT (prokurorebis) saqmianobaze gavlenas ver

100 Spieß, G./ Storz, R.. 1989. S. 127.101 igive, gv. 143.102 Albrecht, P-A., 2002. S. 209.103 iqve.

45

axdens. prokurorebi kanoniT dadgenil normebze da prokuraturis

biurokratiul pirobebze (sityvieri miTiTebebi, zemdgomi proku-

roris mosazreba da a.S.) arian orientirebuli, vidre (arasrulw-

lovani) braldebulis mimarT individualur, specialur prevenciul

midgomaze.104 prokurorebi gadawyvetilebis miRebis dros did yur-

adRebas aqceven sakanonmdeblo normebiT dadgenil qmedebis mZime

xasiaTs, Cadenil danaSaulTa raodenobas, zaralis odenobas da yu-

radRebis miRma rCebaთ braldebulis pirovnuli maxasiaTeblebi an

Cadenili qmedebis motivi, rac SesaZlebels gaxdida miRebuli yo-

filiyo გადაწყვეტილება, რომელიც მორგებული იქნებოდა braldebu-

lis resocializaciაზე (arasrulwlovnis WeSmaritი interesი).105

მეოთხე თავი

არასრულწლოვანთა განრიდების და

მედიაციის საკანონმდებლო რეგულირება104 Libuda-Köster, A., 1990. S. 229-337; Albrecht, P-A., 2002. S. 208.105 Libuda-Köster, A., 1990. S. 243.

46

ganridebis cneba saqarTvelos iusticiis ministris №216-e da

sportisa da axalgazrdobis saqmeTa ministris №94-e brZanebebis Sesa-

bamisad, ganisazRvra, rogorc - arasrulwlovnis sisxlis samarTlis

pasuxismgeblobisagan gaTavisuflebis forma, sisxlissamarTlebrivi

devnis alternatiuli meqanizmi, romelsac iyenebs prokurori. mxares

ufleba aqvs mimarTos prokurors ganridebis gamoyenebis Suamdgom-

lobiT. ganridebis gamoyeneba SesaZlebelia sisxlis samarTlis saq-

mis msvlelobis nebismier stadiaze, winasasamarTlo sxdomamde.

arasrulwlovanis ganrideba sisxlissamarTlebrivi pasuxismge-

blobisgan emsaxureba im amocanas, rom mozards misces gamosworebis

Sansi da Tavidan iqnas acilebuli cixis pirobebSi misi kriminalad

Camoyalibebis gardauvali procesi.

mediacia (laT. mediare - Suamavloba) - სასამართლოს გარეშე კონ­ფლიქტის მოგვარების ფორმა, romelSic monawileobs mesame, neitral-

uri mxare - mediatori. „ganridebisa da mediaciis Sesaxeb prokuro-

rebisaTvis saxelmZRvanelo miTiTebebisa da mxareebs Soris gasa-

formebeli xelSekrulebis ZiriTadi pirobebis damtkicebis Taobaze“

saqarTvelos iusticiis ministris 2010 wlis 12 noembris brZanebis

Tanaxmad, mediacia ganimarta rogorc - arasrulwlovansa da dazara-

lebuls Soris dialogis procesi, romelsac uZRveba mediatori da

romlis mizania arasrulwlovnisa da dazaralebulis Serigeba da

maT Soris konfliqtis მოგვარება. mediaciis procesSi agreTve monaw-

ileoben arasrulwlovnis kanonieri warmomadgenli, prokurori,

socialuri muSaki da gansakuTrebul SemTxvevaSi, sxva pirebi.

mediacia davis alternatiuli gadawyvetis yvelaze rbil formas

warmoadgens. mediaciis procesis dros, konfliqtSi monawile mxaree-

bi, damoukideblad midian urTierTsasargeblo gamosavalTan, ro-

melic efuZneba mediatoris gamocdilebas, codnas da unarebs. davis

gadawyveta mTlianad dapirispirebuli mxareebis nebazea damokide-

buli.

saqarTvelos iusticiis ministris №216-isa da sportisa da ax-

algazrdobis saqmeTa ministris – №94 brZanebebis Sesabamisad, media-

47

ciis mizania arasrulwlovnisa da dazaralebulis Serigeba, danaSau-

liT gamowveuli emociuri Tu materialuri Sedegebis gamosworeba

da samarTlianobis aRdgena. mediaciaSi centralur rols asrulebs

mediatori, saTanado kvalifikaciis mqone piri, romelic warmarTavs

mTel process.

2010 wlis ivnisSi saqarTvelos parlamentSi Sevida kanonpro-

eqti, arasrulwlovan msjavrdebulebTan dakavSirebuli sakiTxebis

maregulirebeli normebis srulyofis aucileblobidan gamomdin-

are, reformis farglebSi saqarTvelos sisxlis samarTlis sapro-

ceso kodeqsSi arsebuli normebis alternatiuli sqemis SemuSavebi-

saTvis damatebiTi garantiebis Seqmnis mizniT, rogorc es aRniSnuli

kanonproeqtis ganmartebiTi baraTiT iyo gansazRvruli. 2010 wlis 24

seqtembers parlamentma miiRo cvlilebebis da damatebebis proeqti,

romliTac saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 105-e muxls

daemata 4-6 nawilebi. me-4 nawiliT ganisazRvra prokuroris diskre-

ciuli uflebamosileba, romlis Tanaxmadac, Tu arsebobs dasabuTebu-

li varaudi, rom pirma Caidina naklebad mZime an mZime danaSauli, da

danaSaulis Cadenis momentisaTvis mas ar Sesrulebia 18 weli, proku-

rors SeuZlia dasabuTebuli dadgenilebiT miiRos gadawyvetileba

sisxlissamarTlebrivi devnis ardawyebis an ukve dawyebuli sisxlis-

samarTlebrivi devnis Sewyvetis Sesaxeb, devnis sajaro interesis

ararsebobis gamo. diskreciuli uflebamosileba 2010 wlis 1 oqtomb-

ridan amoqmedebuli saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso

kodeqsis erT­erTi mniSvnelovani sakiTxia.

imis miuxedavad, rom sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis

105-e muxlis meoTxe nawili pirdapir miuTiTebs, რომ diskreciuli

uflebamosilebis გამოყენება შესაძლებელია mZime danaSaulzec, saqa-

rTvelos iusticiis ministris 2010 wlis 12 noembris №216-e brZane-

baSi pirdapir iqna miTiTebuli, rom arasrulwlovans ganrideba-

mediaciaSi monawileoba SeeZlo mxolod naklebad mZime danaSaulis

Cadenis შემთხვევაში, anu arasrulwlovans, romelmac Caidina mZime

danaშauli (garda jgufurisa), uari eTqva ganridebისa da mediaciis

programaSi monawileobaze.

„normatiuli aqtebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis me-7 muxlis

48

me-7 nawilis Tanaxmad, „საქართველოს საკანონმდებლო აქტებს აქვს უპირატესი იურიდიული ძალა საქართველოს კანონქვემდებარე ნორ მა ტი­ული აქტების მიმართ“. saqarTvelos sakanonmdeblo aqtebis moqme debis

ierarqia aSkarad miuTiTebs, sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis ierarqiul upiratesobaze ministris brZanebis mimarT.

vfiqrobT, saqarTvelos iusticiis ministris 2010 wlis 12 no-

embris №216-e brZanebiT aSkarad SeizRuda rogorc prokuroris

diskreciuli uflebamosilebis gamoyenebis farglebi,106 aseve dair-

Rva „normatiuli aqtebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis me-7 muxliT

gansazRvruli sakanonmdeblo subordinaciis principi.

„diskrecia“ laTinuri warmoSobis sityvaa da niSnavs Tanamdebo-

bis piris an saxelmwifo organos mier gadawyvetilebis miRebas saku-

Tari Sexedulebisamebr.

saqarTvelos iusticiis ministris 2010 wlis 8 oqtombris N181

brZaneba ayalibebs sisxlissamarTlebrivi devnis ganxorcielebis

saxelmZRvanelo principebsa da rekomendaciebs, romelTa gaTval-

iswinebiTac prokurorma unda miiRos gadawyvetileba sisxlissa-

marTlebrivi devnis ganxorcielebis Taobaze diskreciuli ufle-

bamosilebis farglebSi. diskreciuli uflebamosileba mravalmxri-

vi interpretaciisa da farTo lavirebis saSualebas iZleva. aras-

worad miRebulma gadawyvetilebam SesaZloa ziani miayenos rogorc

konkretuli piris uflebebsa da interesebs, aseve mTel sazogadoebas.

am brZanebaSi mocemuli rekomendaciebi miznad isaxavs prokuroris

farTo diskreciuli uflebamosilebis moqcevas zogadi principebi-

sa da standartebis CarCoebSi, rac gadawyvetilebis miRebis process

ufro struqturuls, Tanmimdevrulsa da gamWvirvales gaxdis, ganamt-

kicebs kanonis winaSe Tanasworobis princips, amasTan, xels Seuwyobs

diskreciuli uflebamosilebis gamoyenebis SeZlebisdagvarad erT-

gvarovani praqtikis Camoyalibebas.

amavdroulad, prokuroris gadawyvetilebis Tavisufleba ar

unda SeizRudos imgvarad, rom safrTxe Seeqmnas sisxlissamarT-

lebrivi sistemis moqnilobasa da efeqturobas, yoveli konkretuli

saqmisadmi individualur midgomasa da samarTliani gadawyvetilebis

106 gvenetaZe, n./kvaWaZe, m./wiklauri-lamixi, e./gabunia, m., 2012. gv. 105.

49

miRebas. swored amitom, aRniSnuli brZaneba Camoyalibebulia zoga-

di, sarekomendacio principebis saxiT.

prokuroris diskreciuli uflebamosilebis ganxorcielebis ar-

sebiTi nawilia imis garkveva, Tu ramdenad emsaxureba devnis dawyeba

sajaro interess. prokurorma devna ar unda daiwyos maSin, roca dev-

nis sawinaaRmdego sajaro interesi aSkarad gadawonis piris dasjis in-

teress. sajaro interesis gansazRvrisas saWiroa garkveuli kriteri-

umebis gaTvaliswineba, esenia - saxelmwifos samarTlebrivi prior-

itetebi, danaSaulis buneba da simZime, sisxlissmarTlebrivi devnis

prevenciuli gavlena, piris braleulobis xarisxi, piris kriminal-

uri warsuli, gamoZiebasTan TanamSromlobis survili, pirovnuli

maxasiaTeblebi, mosalodneli sasjeli msjavrdebis SemTxvevaSi an

sxva Sedegi. Tumca zemoT CamoTvlili maxasiaTeblebis gaTvaliswine-

ba ar iZleva sajaro interesis zustad gansazRvris garantias, magram

zogierTi maTganis gamoyeneba, yoveli konkretuli SemTxvevisTvis

damaxasiaTebeli individualuri faqtorebis gaTvaliswinebiT, arse-

biTia swori gadawyvetilebis misaRebad.

aqve gasaTvaliswinebelia prokurorebis, rogorc iuristebis

midgoma zemdgomis mier miRebuli rekomendaciebisadmi.107

4.1. განრიდების და მედიაციის გამოყენების წინაპირობაsaqarTvelos iusticiis ministris №216-e brZnebiT gansazRvru-

lia is winapirobebi, romelTa arsebobis SemTxvevaSi SesaZlebelia

arasrulwlovnis ganridebis da mediaciis ganxorcieleba. es winpi-

robebia:

Ø arasrulwlovanma pirvelad Caidina naklebad mZime danaSauli;

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis me-12 muxlis Tanax-

mad, naklebad mZiea danaSauli, Tu sasjeli ar aRemateba xuTi wliT

Tavisuflebis aRkveTas.

pirvelad Cadenil danaSaulad iTvleba policiis mier regis-

trirebuli SemTxveva da ara latenturi danaSauli, romelic ar gaxda

policiisaTvis cnobili.

Tu mozardma 14 wlamde Caidina danaSaulebrivi qmedeba arc es

107 SalikaSvili, m., 2011. gv. 12-13.

50

SeiZleba CaiTvalos pirvelad danaSaulis Cadenad. danaSauli aris

marTlsawinaaRmdego da braleuli qmedeba. 14 wels miuRweveli pi-

ris mier ganxorcielebuli qmedeba SesaZlebelia iyos marTlsawi-

naaRmdego, magram igi ar aris braleuli. danaSauli ki ar arsebobs

piris braleulobis gareSe.

Ø arasrulwlovans monawileoba ar miuRia ganridebisa da media-

ciis programaSi;

Ø arasrulwlovani aRiarebs danaSauls da mzad aris dazarale-

buls mouxados bodiSi da man an misma ojaxma aanazRauros ziani;

Ø prokuroris Sinagani rwmeniT, ar arsebobs devnis dawyebis an

gagrZelebis sajaro interesi.

iusticiis ministris mocemul brZanebaSi 2011 wlis 23 ivniss Sevida

cvlileba da III Tavis me-2 punqtis Tanaxmad, naklebad mZime danaSaul-

Ta erTobliobisas dasaSvebia ganridebisa da mediaciis gamoyeneba da

aseve ganisazRvra rom am programis gamoyeneba SesaZlebelia jgufur

danaSaulzec, rac Tavis mxriv umetesad scildeba naklebad mZime kat-

egoriis დანაშაულობათა farglebs. amitom, SeiZleba iTqvas, rom gan-

rideba ukve SesaZlebelia gamoyenebul iqnes rogorc naklebad mZime,

ise mZime jgufur danaSaulebze (garda organizebuli jgufisa), e.i. gan-

rideba gamoiyeneba mxolod im mZime danaSaulebze, romelTa makvali-

ficirebeli garemoebaa jgufuroba. amasTanave, jgufis monawile aras-

rulwlovnis pirovnuli Tvisebebis, bralis xarisxisa da sxva gare-

moebebis gaTvaliswinebiT, ganrideba SeiZleba ar gavrceldes jgufis

yvela wevrze.

2010 wlis 1 oqtombramde moqmedi sisxlis samarTlis sapro-

ceso kodeqsis 28-e muxli iTvaliswinebda ramdenime garemoebas,

romelTa arsebobis SemTxvevaSic sisxlissamarTlebrivi devna ar

unda dawyebuliyo, xolo dawyebuli devna da winaswari gamoZieba

unda Sewyვეტილიყო. 28-e muxlis 1 nawilis T qvepunqti iTvaliswinebda

braldebulis sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisagan gaTavisu-

flebas dazaralebulTan Serigebis gamo, sisxlis samarTlis materi-

aluri da saproceso kodeqsebiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi. maT

Sorisaa sisxlis samarTlis kodeqsis 891 muxli - arasrulwlovnis

sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisagan gaTavisufleba dazara-

51

lebulTan Serigebis gamo. aRniSnuli muxli iTvaliswinebs mediaciis

gamoyenebisaTvis saWiro msgavs pirobebs - arasrulwlovnis mier Cad-

enili danaSauli unda iyos mis mier pirvelad Cadenili da amasTanave

naklebad mZime danaSauli. braldebulisa da dazaralebulis Serige-

ba dRes mediaciis programis erT­erTi mTavari mizania, Tumca is is-

eTi saxiT xorcieldeba, rom scdeba mxolod konkretul SemTxvevaze

dapirispirebuli mxareebis dakmayofilebas da zegavlenas axdens mo-

mavalSi danaSaუlis Tanაmdev Sedegebze da cdilobs konfliqtis gan-

meorebis gamoricxvas.

სისხლის სამართლის კოდექსი 69­ე მუხლით 2010 წლის 1 ოქტომბრამდე, დამნაშავის დაზარალებულთან შერიგების შემთხვევაში, ითვალისწინებდა დამნაშავის გათავისუფლებას სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობისგან, ისეთ დანაშაულებზე, რომლისთვისაც მაქსიმალური სასჯელი არ აღემატება თავისუფლების აღკვეთას 3 წლამდე ვადით. es muxli exeboda rogorc

arasrulwlovan, ise srulwlovan damnaSaveebs, Tumca 2010 wlis

oqtombეrSi 69-e muxli amoRebul iqna sisxlis samarTlis kodeqsi-

dan, rac imas niSnavs, rom moqmedi kanonmdebloba, garkveuli krite-

riumebis gaTvaliswinebiT, dazaralebulTan SerigebiT sisxlissamar-

Tlebrivi pasuxismgeblobisgan aTavisuflebs mxolod arasrulwlo-

van damnaSaves.

4.2. განრიდების და მედიაციის მონაწილე მხარეები

4.2.1. prokurori

„prokuraturis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis 31-e muxlis Ta-

naxmad, „prokurorad SeiZleba dainiSnos saqarTvelos moqalaqe,

romelsac aqvs umaRlesi iuridiuli ganaTleba, flobs samarTal-

warmoebis enas, gavlili aqvs eqvsidan erT wlamde staJireba proku-

raturis organoebSi, sakvalifikacio sagamocdo komisiisaTvis Caba-

rebuli aqvs sakvalifikacio gamocda Semdeg disciplinebSi: sakonsti-

tucio samarTali, sisxlis samarTali, sisxlis samarTlis procesi,

sasjelaRsrulebiTi samarTali da operatiul-samZebro saqmianobis

safuZvlebi, dadebuli aqvs prokuroris muSakis fici, saqmiani da

moraluri TvisebebiT, agreTve janmrTelobis mdgomareobiT SeuZlia

52

Seasrulos prokuroris movaleoba“.

prokuroris saqmianoba ganridebis da mediaciis programa-

Si ZiriTadad regulirdeba saqarTvelos iusticiis ministris 2010

wlis 12 noembris №216-e brZanebiT „ganridebisa da mediaciis Sesaxeb

prokurorebisaTvis saxelmZRvanelo miTiTebebisa da mxareebs So-

ris gasaformebeli xelSekrulebis ZiriTadi pirobebis damtkicebis

Taobaze“ da amave ministris 2010 wlis 8 oqtombris №181-e brZanebiT

„sisxlis samarTlis politikis saxelmZRvanelo principebis zogadi

nawilis damtkicebis Sesaxeb“.

legalurobis principis mixedviT prokuratura aris sisxlissa-

marTlebrivi devnis organo. is wyvets sakiTxs, miiRos Tu ara aras-

rulwlovanma monawileoba mediaciaSi.108 prokurori sisxlissamarT-

lebrivi devnis dawyebis/ardawyebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebi-

sas iTvaliswinebs sajaro interess.

2010 wlis 12 noembris №216-e brZanebaSi naTqvamia: „ganridebisa

da mediaciis programa sisxlissamarTlebrivi devnis alternatiuli

meqanizmia. programa saSualebas aZlevs prokurors ar daiwyos/Sewyvi-

tos sisxlissamarTlebrivi devna zogierT danaSaulze sisxlissamar-

Tlebrivi devnis sajaro interesis ararsebobis pirobebSi da amave

dros, ar datovos danaSaulis faqti da dazaralebulis interეsi re-

agirebis gareSe“.

prokurori sisxlissamarTlebriv devnas ar iwyebs/wyvets kanon-

mdeblobiT miniWebuli diskreciuli uflebamosilebis farglebSi.

2010 wlis 8 oqtombris №181-e brZaneba aregulirebs rogorc proku-

roris mier diskreciuli uflebamosilebis farglebSi moqmedebis

საზღვრებს, aseve moqmedebis ZiriTad principebs.

prokurori gadawyvetilebis miRebisas unda icavdes sazoga-

doebriv interess, saqmianobisas – adamianis pativsa da Rirsebas

(2010 wlis 8 oqtombris №181-e brZaneba). kerZod, prokurorმა

diskreciuli uflebamosilebis farglebSi unda daadginos, ram-

denad mizanSewoniliა devnis dawyeba. prokurori sisxlissamarT-

lebrivi devnis dawyebisas xelmZRvanelobs ori ZiriTadi testiT. ესენია: sajaro interesi da mtkicebulebiTi testi. mtkicebulebiTi

108 gvenetaZe, n./kvaWaZe, m./wiklauri-lamixi, e./gabunia, m., 2012. gv. 97.

53

testis Tanaxmad, „პროკურორმა არ უნდა დაიწყოს ან უნდა შეწყვიტოს სისხლისსამართლებრივი დევნა, თუ არ არსებობს კონკრეტული პირის მიერ დანაშაულის ჩადენის დასაბუთებული ვარაუდი ან/და თუ ნაკლებად მოსალოდნელია პირის ბრალეულობის დადასტურება სასამართლოს მიერ“. xolo sajaro interesis testis Tanaxmad, „მართლმსაჯულების ინტერესებიდან გამომდინარე, მაშინაც კი, როდესაც მტკიცებულებითი ტესტი დაკმაყოფილებულია, პროკურორმა არ უნდა დაიწყოს დევნა, თუ დევნის დაწყება ეწინააღმდეგება საჯარო ინტერესს… საჯარო ინტერესის განსაზღვრისას გასათვალისწინებელია მრავალი სხვადასხვა გარემოება, მათ შორის: ა) სახელმწიფოს სამართლებრივი პრიორიტეტები; ბ) დანა­შაულის ბუნება და სიმძიმე; გ) სისხლისსამართლებრივი დევნის პრევენციული გავლენა; დ) პირის ბრალეულობის ხარისხი; ე) პირის კრიმი ნალური წარსული; ვ) გამოძიებასთან თანამშრომლობის სურვილი; ზ) პიროვნული მახასიათებლები; თ) მსჯავრდების შემთხვევაში მოსალოდნელი სასჯელი ან სხვა შედეგი“.

rogorc vxedavT, sajaro interesi aris erT-erTi mniSvnelovani

aspeqti prokuroris mier sisxlissamarTlebrivi devnis dawyebis

gadawyvetilebis miRebis dros. sakiTxavia, arasrulwlovnis mier Ca-

denili naklebad mZime da mZime danaSauli, romelic ar aris Zalado-

brivi xasiaTis, atarebs Tu ara maRal sajaro interess?

„arasrulwlovanTa danaSaulis prevenciis strategiis damt-

kicebis Sesaxeb“ saqarTvelos prezidentis 2012 wlis 22 martis №235-

e brZanebulebaSi aRiarebulia arasrulwlovanTa danaSaulis mniS-

vnelovani Tavisebureba – danaSaulis epizoduri xasiaTi. Tu viciT,

rom arasrulwlovanTa danaSauli epizoduri xasiaTisaa da igi so-

cializaciis dasrulebasTan erTad qreba, maSin sazogadoebis interess

(prokuroris mier gadasawyvet sajaro interess) unda warmoadgendes

ara arasrulwlovnis dasja da cixeSi misi კრიმინალად ჩამოყალიბება,

aramed misი ჩართვა ganridebis da mediaciis an sxva msgavs programebSi, რაც მასს Sansis miსcemს, გამოსწორდეს. danaSaulis prevenciis yvelaze

efeqtur saSualebas swored aseTi xasiaTis programebi warmoadgens.

sajaro interesis testis dros prokuroris mxridan mxolod

danaSaulis bunebisa da simZimiს Sefasebam SesaZlebelia ar mogvces

arasrulwlovnisaTvis dadebiTi Sedegi. sisxlis samarTlis kodeq-

54

sis kerZo nawilSi arsebuli muxlebis sanqciebi gviCvenebs, rom mZime

da gansakuTrebiT mZime danaSaulTa raodenoba, naklebad mZime dana-

SaulTan SedarebiT, Zalian didia.

prokurors SeuZlia arasrulwlovnis ganridebis da media-

ciis procesSi CarTvaze gadawyvetileba miiRos winasasamarTlo sx-

domamde. winasasamarTlo sxdomis dros mosamarTles სურვილის შემთხვევაშიც უფლება არა აქვს მედიაციაში ჩართოს arasrulwlovani.109

mosamarTle saerTod ar aris CarTuli ganridebaსა da mediaciaSi,

rac რაც არ არის სასურველი. mosamarTles SeuZlia sisxlis samarTlis

kodeqsis 90-e muxlis safuZvelze, Tu arasrulwlovanma pirvelad

Caidina naklebad mZime danaSauli, mis mimarT gamoiyenos aRmzrd-

elobiTi zemoqmedebis iZulebiTi RonisZiebebi. samwuxarod, aRmzrd-

elobiTi zemoqmedebis iZulebiTi RonisZiebebis praqtika saerTod ar

arsebobs, rac metad rTul mdgomareobaSi ayenebs damnaSave arasrul-

wlovans.

garda amisa, aRmzrdelobiTi zemoqmedebis iZulebiTi RonisZie-

bebis gamoyeneba ver Seedreba mediacias. aRmzrdelobiTi zemoqmedebis

iZulebiTi RonisZiebis gamoyenebiT konfliqtis mogvareba SeiZleba

arc ki moxdes, rogorc amas mediaciis dros aqvs adgili. arada, sisx-

lis samarTlebrivi normis gamoyenebis kriminologiuri mniSvnelo-

ba swored grZelvadiani perspeqtiviT konfliqtis mogvarebaa da ara

arasrulwlovnis mimarT sadamsjelo RonisZiebebis ganxorcieleba.

„ganridebisa da mediaciis Sesaxeb prokurorebisaTvis saxelmZ-

Rvanelo miTiTebebisa da mxareebs Soris gasaformebeli xelSek-

rulebis ZiriTadi pirobebis damtkicebis Taobaze“ saqarTvelos ius-

ticiis ministris 2010 wlis 12 noembris №216 brZanebis Tanaxmad, „Tu

arasrulwlovani, misi kanonieri warmomadgeneli ar eTanxmeba proku-

roris moTxovnebs da SeuZlebeli xdeba xelSekrulebis sxva pirobe-

bze SeTanxmeba, prokurori wyvets process da iRebs gadawyvetilebas

saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad“. aRniSnuli xdeba CanaweriT:

● prokuraturis rolis gaZliereba. prokurori xdeba ganri-

debisა da mediaciis procesis ZiriTadi figura. misi pozicia da war-

modgenebi aris ZiriTadi da gadamwyveti. mediacia realurad am

109 igive, gv. 98.

55

CanaweriT iRebs formalur saxes. Tu arasrulwlovani, misi kanon-

ieri warmomadgeneli ar eTanxmebiაn prokuroris da socialuri mu-

Sakis mier Sedgenil pirobebs, prokurori uars ityvis ganrideba-me-

diaciaze da daiwyebs arasrulwlovnis sisxlisamarTlebriv devnas.

prokuroris aseTi uflebamosileba xels SeuSlis klasikur ganride-

bas da mediaciis warmarTvas.

● prokuroris amgvari uflebamosileba pirdapir zRudavs aras-

rulwlovnis da misi kanonieri warmomadgenlis Tavisufal nebas.

prokuroris am uflebamosilebiT arasrulwlovans da mis kanonier

warmomadgenels ar gaaCniaT araviთari ufleba ganrideba-mediaciis

procesSi, rac ewinaaRmdegeba mediaciis ZiriTad da amosaval prin-

cips - mxareTa Tavisufali nebis Taobaze. arasrulwlovnიs da misi

kanonierი warmomadgenlis protestic ki SesaZlebelia prokuroris

mxridan mkacrad iqnas „dasjili“ da arasrulwlovans aRar mieces gan-

rideba-mediaciaSi monawileobis SesaZlebloba.

4.2.2. arasrulwlovani/kanonieri warmomadgeneli

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 80­ე muxlis da sisx-

lis samarTlis saproceso kodeqsis mesame muxlis Tanaxmad, aras-

rulwlovnad iTvleba piri, romelsac danaSaulis Cadenamde Seus-

rulda 14 weli da jer ar Sesrulebia 18 weli.

saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis mesame mux-

lis mixedviT, „kanonieri warmomadgenelia – axlo naTesavi, meurve,

mzrunveli, romelic monawileobs sisxlis samarTlis procesSi iseT

SemTxvevaSi, rodesac procesis monawile aris arasrulwlovani“.

ganridebis da mediaciis procesSi arasrulwlovnis kanonieri

warmomadgenlis monawileoba aucilebelia, raTa arasrulwlovans

gverdSi hyavdes ndobiT aRWurvili piri. kanonieri warmomadgen-

lis monawileobis gareSe SesaZlebelia arasrulwlovans გაუჩნდეს

SiSi saxelmwifo struqturebisadmi da ver daicvas sakuTari pozicia

cxovrebiseuli gamocdიlეbis arqonis gamo. arasrulwlovani da misi

kanonieri warmomadgenეli ganridebisა da mediaciis sakiTxebTan da-

kavSirebiT erToblivad iReben gadawyvetilebas.

56

4.2.3. socialuri muSaki

ganridebisa da mediaciis programaSi socialuri muSakis saqmi-

anoba regulirdeba „ganridebis an/da ganridebisa da mediaciis Ses-

axeb xelSekrulebebis momzadeba-Sesrulebis procesSi socialuri mu-

Sakis rolisa da saqmianobis wesis damtkicebis Taobaze“ saqarTvelos

sasjelaRsrulebis, probaciisa da iuridiuli daxmarebis sakiTxTa

ministris 2011 wlis 22 Tebervlis №29-e brZanebiT.

aRniSnuli brZanebis Tanaxmad, socialuri muSaki aris „arasa-

patimro sasjelTa aRsrulebisa da probaciis erovnuli saagentos

sistemis TanamSromeli, romelsac miღebuli aqvs umaRlesi ganaTleba

socialur an sxva sferoSi da amavdroulad gavlili aqvs grZelvadi-

ani treningi socialuri mimarTulebiT“.

mas Semdeg, rac prokurori probaciis biuros ufross werilo-

biT acnobebs arasrulwlovnis ganridebis Taobaze, probaciis biuros

ufrosi saqmeSi ჩაrTavs socialur muSaks, romelic xvdeba prokurors.

socialuri muSaki axdens arasrulwlovnis pirvelad bio-fsiqo-so-

cialur Sefasebაs, იძლევა daskvnas da xelSekrulebis sarekomendacio

pirobebis SemuSavebas prokurorTan Sexvedridan 5 dRis vadaSi, xolo

srulი bio-fsiqo-socialurი Sefasebis daskvnas – 2 kviris vadaSi.

arasrulwlovnis bio-fsiqo-socialurი Sefasebis daskvnis mo-

sam zadeblad socialuri muSaki xvdeba arasrulwlovans da misi ojax-

is wevrebs.

prokurori socialuri muSakis rekomendaciebis gaTvaliswinebiT

adgens arasrulwlovnisaTvis ganrideba-mediaciis xelSekrulebis

pirobebs.

socialuri muSaki aseve axorcielebs arasrulwlovnis mier gan-

ridebis da mediaciis xelSekrulebis pirobebis Sesrulebis monitor-

ings xelSekrulebis dasrulebamde. socialuri muSaki prokurors

TveSi erTxel warudgens angariSs arasrulwlovnis mier xelSek-

rulebis pirobebis Sesrulebis Sesaxeb.

Tu arasrulwlovani yovelgvari obieqturi mizezebis gareSe ar

asrulebs xelSekrulebis pirobebs, socialuri muSaki valdebulia

amis Taobaze acnobos probaciis biuros ufross da prokurors.

socialuri muSaki ganridebis da mediaciis xelSekrulebis das-

57

rulebidan 5 dRis vadaSi prokurors warudgens saboloo angariSs.

4.2.4. dazaralebuli

ganridebaSi da mediaciaSi dazaralebuli aris piri, romelsac

konkretul sisxlis samarTlis saqmeSi dazaralebulis statusi aqvs

miniWebuli. saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis

56-e muxlis Tanaxmad, prokurors gamoaqvs dadgenileba piris dazara-

lebulad cnobis Sesaxeb.

dazaralebuli SeiZleba iyos rogorc fizikuri, aseve iuridi-

uli piri da sazogadoebა (მისი უსაფრთხოება და წესრიგი). Tumca metad

problemuria konkretuli dazaralebulis aryofnis SemTxvevaSi

klasikuri mediaciis ganxorcieleba. klasikuri mediaciis dros xdeba

dazaralebulis mier SiSebis daZleva, რომელიც danaSaulis Sedegad

გაუჩნდა, rac iuridiuli pirebis SemTxvevaSi warmoudgenelia.110 garda

amisa, mediacia kargavs individualobas, radgan iuridiuli firmis

warmomadgenlisaTvis azri ara aqvs damnaSavis mxridan bodiSis mox-

das da masTan (konkretulad firmis warmomadgenelTan) Serigebaze

saubarს. ufro problemuria mediaciis ganxorcieleba sazogadoebri-

vi უსაფრთხოების da wesrigis winaaRmdeg Cadenili danaSaulebis dros

(xulignoba, 21 wels mიuRweveli da administraciulsaxdeldadebuli

piris mier civi iaraRis tareba da sxva). aseT SemTxvevaSi praqtika ar

cnobs „sazogadoebis“ dazaralebulad aRiarebis instituts, rac Ta-

visTavad gamoricxavs mediacias.

saqarTvelos iuსticiis ministris 2010 wlis 12 noembris №216

brZanebis Tanaxmad, „Tu dazaralebuli Tanaxmaa mediaciaSi monaw-

ileobaze an ar aqvs mkveTrad negatiuri pozicia, procesSi erTveba

mediatori“. mediatori xvdeba dazaralebuls da uzrunvelyofs mis

damnaSavesTan Serigebas. xolo Tu dazaralebuli ar aris Tanaxma me-

diaciaSi monawileobaze, maSin xdeba arasrulwlovnis ganrideba me-

diaciis gareSe.

ganrideba-mediaciis procesSi mediatoris CarTvamde „prokuro-

ri aseve xvdeba dazaralebuls, ganumartavs mas arasrulwlovnis gan-

ridebis safuZvelsa da mizezebs, ismens mis mosazrebasa da moTxovnebs.

prokurori dazaralebulTan komunikacias gansakuTrebuli sifrTx-

110 Kaspar, J., 2004. S. 107.

58

iliT unda moekidos, raTa Tavidan aicilos misi gaRizianeba da uk-

mayofileba. prokurori unda ecados, auxsnas dazaralebuls, Tu ra-

tom aris misTvis sasargeblo ganridebis procesSi monawileoba, ra

dadebiTi mxareebi eqneba misTvis mediaciaSi CarTvas. Tu dazaralebu-

li uars acxadebs mediaciis procesSi monawileobaze, maSin prokuro-

ri ekiTxeba mas, surs Tu ara dafiqsirdes mediaciaSi monawileobaze

da gadawyvetileba miiRos mogvianebiT (dazaralebulis Tanxmobis

SemTxvevaSi procesSi erTveba mediatori). dazaralebulis uari gan-

ridebaze an mediaciaSi monawileobaze ar abrkolebs ganridebis pro-

cess“.

misasalmebelia saqarTvelos iuსticiis ministris 2010 wlis 12

noembris №216 brZanebis zemoaRniSnul CanawerSi is garemoeba, rom

prokurori dazaralebulTan urTierTobisas gansakuTrebul si-

frTxiles iCens, raTa Tavidan aicilos misi meoradi viqtimireba,

gaRizianeba da ukmayofileba. saxelmwifom aRniSnuli CanaweriT aRi-

ara dazaralebulis mniSvnelovani roli sisxlis samarTlis poli-

tikis SemuSavebis da ganxorcielebis procesSi.

dazaralebulis mimarT mediaciis ganxorcielebis aucilebloba-

ze miuTiTebs aseve, 2001 wlis 15 martis №2001/220/HA evrokavSiris

CarCo­gadawyvetileba sisxlis samarTalwarmoebaSi dazaralebulis

statusis Sesaxeb. es gadawyvetileba did mniSvnelobas aniWebs wevr-

saxelmwifoebSi dazaralebulsa da damnaSaves Soris miRweul SeTanx-

mebas da dazaralebulisaTvis zianis anazRaurebas.111

4.2.5. damcveli

saqarTvelos iuticiis ministris 2010 wlis 12 noembris №216

brZaneba ganridebasa da mediaciaSi monawile arasrulwlovnisaTvis

ar iTxovs, რომ აუცილებლად ჰყავდეს advokati. aRniSnuli brZanebis

mixedviT, „Tu arasrulwlovans ar hyavs damcveli, mas (mis kanonier

warmomadgenels) ganemarteba damcvelis yolis uflebis Sesaxeb“.

Tu sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 321-e muxli pirdapir

miuTiTebs arasrulwlovani braldebulis savaldebulo dacvis Tao-

baze, ganrideba-mediaciis programaSi monawile arasrulwlovnisaT-

111 gvenetaZe, n./kvaWaZe, m./wiklauri-lamixi, e./gabunia, m., 2012. gv. 151.

59

vis aseTi valdebuleba aRar arsebobs.

arasrulwlovani braldebulis savaldebulo dacva ganpiro-

bebulia imiT, rom mas srulwlovani braldebulისgan gansxvavebiT, cxovrebiseuli gamoucdelobis gamo, ar SeuZlia sakuTari Tavis,

poziciis dacva.112 ganrideba-mediaciis dros arcerT mxares ar sWir-

deba sakuTari poziciis dacva, mediatori icavs orive mxaris interess

sapirispiro mxaresTan urTierTobis dros.

aRsaniSnavia aseve, rom metad uaryofiTad aris Sefasebuli iuri-

diul literaturaSi mediaciis procesSi advokatis monawileoba erT-

erTi mxaris damcvelad. damcvels ar gaaCnia mediaciis Sesaxeb sakma-

risi codna da ar sjera (ver warmoudgenia) arasamarTlebrivi meqa-

nizmebis gareSe konfliqtis mogvareba.113

garda amisa, advokatebi maTi profesiidan gamomdinare, rogorc

kanonis damcvelebi, kanonze arian orientirebuli da maTTvis kanonis

CarCoebis datoveba, riskze wasvla da konfliqtis regulirebis sxva-

dasxva variantis moZebna metad rTulia.114

advokatis monawileobis dros xSiria SemTxvevebi, rodesac ad-

vokatis mier mediatori sapirispiro mxaris „warmomadgenlad“, misi

poziciis damfiqsireblad, uflebebis damcvelad aRiqmeba (mag. daza-

ralebulis advokati fiqrobs, rom mediatori braldebulis mxares

aris da cixidan mis daxsnas an sasjelis zomis Semcirebas cdilobs).115

aseT SemTxvevaSi advokati ecdeba კლიენტს თავზე მოახვიოს sakuTari

poziciა, Tundac honoraris gamarTlebis mizniT, rac gaarTulebs

mxareebs Soris SeTanxmebis miRwevis process.116

4.2.6. mediatori

saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis saqmeTa ministris

№94 brZanebis Tanaxmad, mediatori aris „saTanado kvalifikaciis

mqone piri, miukerZoebeli da damoukidebeli mesame mxare, romelic

asrulebs Suamavlis rols arasrulwlovansa da dazaralebuls So-

112 Streng, F., 2008. S. 72.113 Kaspar, J., 2004. S. 283.114 Haft, F./Gräfin von Schlieffen, K. (Hrsg.), 2009. S. 466 .115 Kaspar, J., 2004. S. 286.116 cercvaZe, g., 2010. gv. 333.

60

ris, warmarTavs da koordinacias uwevs mediaciis process“. rogorc

vxedavT, mediatorisaTvis romelime konkretuli profesiis qona

saWiro ar aris, Tumca „saTanado kvalifikaciis mqone piri“-Si moiaz-

reba iseTi adamiani, romelic profesiul doneze flobs konfliqtis

regulirebis meTodebs da unar-Cvevebs.

meდiatori arc fsiqologia, arc pedagogi da arc advokati, Se-

sabamisad, mediaciis dros am profesiებიდან mxolod erT-erTiს

ZiriTad normebze orientireba adamians karg mediatorad ar Ca-

moayalibebs.117 iuristebis am midgomas friad saintereso argumentebs

upirispireben ფsiqologebi. maTi azriT, fsiqologiis fakultetis

kursdamTavrebulebi, saswavlo programidan gamomdinare, floben

komunikaciis da konfliqtis regulirebis (mogvarebis) im ZiriTad

safuZvlebs, rac mediatorisaTvis aucilebel pirobas warmoadgens.118

ra Tqma unda mediaciis dros didi mniSvneloba eniWebა komuni-

kaciis unar-Cvevebs, magram xSirad mediaciis dros aucilebelia sa-

marTlis norმebis codna. Tu mediatori mxares raimes daჰpirdeba da

aRmoCndeba, rom samarTlis normebi dapirebul sakiTxs sxvagvarad

aregulirebს, da Sesabamisad, SeuZlebelia mediatoris dapirebis Ses-

ruleba, mediatori dakargavs monawilis ndobas, rac gaarTulebs me-

diaciis process.

vfiqrobT, mediatori ara marto komunikabeluri pirovneba unda

iyos, aramed im sferoSi, romelSic igi mediacias axorcielebs, unda

gaaCndes sakmarisi sakanonmdeblo normebis codna.

kanonmdebeli did mniSvnelobas aniWebs mediatoris miukerZoe-

blobis da damoukideblobis sakiTxs. mediatori SeiZleba mxolod

maSin iyos miukerZoebeli da damoukidebeli, Tu igi finansurad da

instituciურად romelime mxares ar warmoadgens da saqmisadmi piradi

interesi ar gaaCnia.119

„ganridebisa da mediaciis Sesaxeb mediatorisTvis saxelmZRvane-

lo miTiTebebis damtkicebis Taobaze“ saqarTvelos sportisa da ax-

algazrdobis saqmeTa ministris 2010 wlis 7 dekembris №94 brZanebis

Tanaxmad, mediatorsa da mxareebs Soris ar unda arsebobdes naTesau-

ri, megobruli da/an profesiuli kavSiri. aRniSnuli Canaweri pirda-

117 Haft, F./Gräfin von Schlieffen, K. (Hrsg.), 2009. S. 268. 118 igive, gv. 868.119 Zirn, V., 2007. S. 102.

61

pir ukavSirdeba mediatoris mikerZoebis Tavidan acilebas.

mecnierTa nawili Tvlis, rom mediatorisaTvis metad Znelia

neitralurobis SenarCuneba, radgan mediaciis procesidan gamomdin-

are, SesaZlebelia mediators mouwios, რომელიმე მხარეს უფრო მეტად ედგეს გვერდში (mag. dazaralebulis dayoliebas mediatori ufro met

drosa da energias moandomebs, vidre damnaSavisas, Sesabamisad, igi

dazaralebulis interesebis gamtarebeli ufro iqneba vidre damna-

Savis), amitom sasurvelia mediatoris „SedarebiT neitralurobaze“

saubari.120

erT-erTi pirveli mediatoris nata zazaSvilis pirad Canawereb-

Si vkiTxulobT: „mediatori erTnairad unda iyos ganwyobili orive

dapirispirebuli mxaris mimarT, ar unda eZebos mtyuani da marTali,

aramed izrunos Sesabamis, keTilganwyobil atmosferos Seqmnaze,

raTa mxareebs mieceT saSualeba Tavisuflad gamoTqvan TavianTi

Sexedulebebi, emociebi da miaRwion SeTanxmebas“.121 qalbatoni nata

orientirebulia ara Tavad mxareebze, aramed mediaciis procesSi

maT monawileobaze da mediaciis mizanze (mxareebs Soris SeTanxmebis

miRweva), vfiqrobT, midgoma metad profesiულია da ყველაზე მეტად უზრუნველყოფს, რომ mediatori იყოს ნეიტრალური და ობიექტური.

mediაtorisTvis yvelaze mniSvnelovaniა gaxdes ukeTesi yoveli

saqmis Semdeg da cdilobdes Semdegi mediacia winaze ukeTesad ganax-

orcielos.

პირველ რიგში, მედიატორს უნდა ჰქონდეს აქტიური მოსმენის და მონათხრობის გამეორების უნარი და უნდა შეეძლოს იმოქმედოს რეალურ სიტუაციიდან გამომდინარე (Agent of Reality).122 ganvixiloT TiToeuli

cal-calke:

● aqtiuri mosmena mxareebs Soris da mxareebTan - komunikaciis

aucilebeli pirobaa. mediatori, romelic mxares (molaparake adami-

ans) aqtiurad usmens, mas agrZnobinebs, rom misi esmis da SeuZlia misi

mdgomareobis gageba (empaTia). aqtiuri mosmenis mdgomareobis gamox-

atva mediators SeuZlia Tavis daqneviT, an sxva iseTi JestikulaciiT,

rac sityvas ar gaawyvetinebs mTxrobels. mediatoris aqtiuri mosmena

120 iqve.121 zazaSvili, n., piradi Canawerebi.122 Haft, F./Gräfin von Schlieffen, K. (Hrsg.), 2009. S. 283. .

62

mxares komunikabelurs xdis da maT SesaZleblobas aZlevs siRrmiseu-

lad ganixilos konfliqti, an Seexos konfliqtis sxva aqamde ucnoბ

detalebs.

● monaTxrobis gameorebisას mediatori sakuTari sitყvebiT

ki dev erTxel axsenebs mxares monaTxrobs, survilebs და meore mx-

arisadmi pretenziebs. am meTodiT mediatori raime saxis uzusto-

bebs gamoricxavs da amowmebs, ramdenad sworad gaigo man meore mx-

aris mier emociebiT, subieqturad გადმოცემული konfliqti da misi

moTxovnilebebi;● mediaciis dros aris SemTxvevebi, rodesac erT-erT mxareს

re alobisagan mowyvetili moTxovnebi gaaCnia. mediatori aseT Sem-

TxvevaSi konkretuli kiTxvebis meSveobiT cdilobs mxare realobas

daubrunოს. igi realobis agentia, romelsac realuri moTxovnile-

bebis mosmena esaWiroeba konfliqtis moსაgvareblad.

konfliqtis mogvarebis saintereso principebs gvTavazobs har-

vardis konfliqtis mogvarebis saerTaSoriso proeqti. maTi azriT

aucilebelia mediatoris koncentrireba Semdeg 4 komponentze:123

adamianebisა da maTi problemebiსadmi gamijnulad midgoma; mxaree-

bis interesebze koncentrireba; gadawyvetilebis miRebis neitraluri

kriteriumebis gamoyeneba; mxareebisaTvis momgebiani alternativebis

Zieba.

mediatori mediaciis ganxorcielebis procesSi unda iyos:

● neitraluri da ara (romelime mxarisadmi) mikerZoebuli;

● mxareebis interesebis mkvlevarი da ara (romelime mxaris) in-

teresebis warmomadgeneli;

● mediaciis procesze pasuxismgebeli;

● kreatiuli da ara – pretenziuli;

● monawileTa pirovnebis pativismcemeli da ara yvela saSuale-

bis gamoyenebiT Sedegze orientirebuli; komunikabeluri da ara – Ca-

ketili;

● momTmeni da ara – sulswrafi.124

warmatebuli mediaciis erT-erTi aucilebeli pirobaa mediato-

123 igive, gv. 448.124 Götting, B., 2004. S. 25.

63

ris informirebuloba.125 mediatorma mxareebიs Sesaxeb rac SeiZleba

meti informacia unda moipovos. dRes arsebuli mdgomareobiT ka-

nonTan konfliqtSi myofi arasrulwlovnis Sesaxeb ZiriTad infor-

macias agrovebs socialuri muSaki, romelic am informaciiT akeTebs

mozardis bio-fsiqo-socialur Sefasebas. mediatori Tavadac xvdeba

mxareebs da uxsnis mediaciis mniSvnelobas, Tumca, riskebis Sefasebas

axdens socialuri muSakis Sefasebis safuZvelze.

Tu mediaciis procesis warmმarTveli da pasuxismgebeli aris me-

diatori, ratom unda eyrdnobodes igi (sxva adamianis) socialuri

muSakis mier gakeTebul Sefasebas.

vfiqrobT, sasurveli iqneboda, რომ mediatoris მთელი პასუხის­მგებლობა mediaciis procesze გულისხმობდეს mis mier saWiro informa-

ciis mopovebaს, maT Soris bio-fsiqo-socialuri Sefasebis Sedgenaს.

imas, rasac akeTebs socialuri muSaki Tavisuflad SeuZlia ganaxor-

cielos mediatorma, miTumetes იგი valdebuliა mediaciis procesi

warmatebiT daასრულოს.

4.3. განრიდების და მედიაციის ხელშეკრულებაganridebis da mediaciis gamoyenebis Sesaxeb gadawyvetilebis

miRebis SemTxvevaSi, arasrulwlovnisa da misi kanonieri warmomad-

genlebis Tanxmobis Semdeg, prokurori, probaciis erovnuli saagen-

tos socialur muSakTan erTad amzadebs xelSekrulebas. dRes aras-

rulwlovanTa mimarT gamoiyeneba ori saxis xelSekruleba: xelSek-

ruleba ganridebis da mediaciis Sesaxeb da xelSekruleba ganridebis

Sesaxeb, mediaciis gareSe. maT Soris gansxvaveba imaSi mdgomareobs, rom

dazaralebulis Tanxmobis SemTxvevaSi განრიდების xelSekrulebaსთან erTad formdeba mediaciis ხელშეკრულებაც. qvemoT ganxiluli iqneba

orive xelSekrulebis standartuli formebi da maTi damaxasiaTebe-

li detalebi.

ganridebis xelSekruleba aris samoqalaqo xelSekruleba, ro-

melic iTvaliswinebs arasrulwlovnis qcevis SezRudvasa da sxva

ufleba-movaleobebs.

ganridebis Sesaxeb xelSekrulebaSi struqturulad gaTval-

iswinebulia misi ZiriTadi monacemebi, xelSekrulebis mizani, mxaree-125 cercvaZe, g., 2010. gv. 238.

64

bi, standartuli, damatebiTi da daskvniTi pirobebi.

xelSekrulebis ZiriTad monacemebs warmoadgens arasrulw-

lovnis maidentificirebeli informacia, danaSaulis saxe, kvalifi-

kacia da misi Cadenis adgili. gamomdinare iqეdan, rom ganridebis

xelSekruleba SeiZleba gaformdes mxolod im arasrulwlovanTan,

romelmac pirvelად Caidina naklebad mZime danaSauli, danaSaulis

kvalifikaciisა da misი kategoriis gansazRvras didi mniSvneloba

aqvs.

ganridebis xelSekrulebis standartul pirobebSi aseve gaTval-

iswinebulia arasrulwlovnis mSoblebisა da dazaralebulis val-

debulebebic. arasrulwlovani da misi mSoblebi (kanonieri warmo-

madgenlebi) kisruloben valdebulebas dazaralebuls aunazRauron

danaSaulis Sedegad miyenebuli ziani, romlis Sesaxebac dgeba calke

dokumenti, sadac gaTvaliswinebulia zianis odenoba da anazRaurebis

wesi. aRniSnuli dokumentic danarTis saxiT daerTvis xelSekrulebas.

gamomdinare iqidan, rom ganridebis xelSekruleba aris samoqalaqo

xelSekruleba, es valdebulebac warmoadgens mxareebis kerZosamar-

Tlebriv valdebulebas da dazaralebuls ufleba aRar aqvs calke

samoqalaqo wesiT moiTxovos zianis anazRaureba.

standartuli pirobebis Semdeg, xelSekrulebaSi gaTvaliswine-

bulia damatebiTi pirobebi, romlebic yovel konkretul SemTxvevaSi

SeiZleba sxvadasxva iyos. am qveTavSi ganxiluli iqneba is pirobebi,

romlebic pirdapir aris gaTvaliswinebuli xelSekrulebis standar-

tul formaSi. ganridebis xelSekrulebis damatebiTi pirobebi gansaz-

Rvravs arasrulwlovanis SedarebiT ufro konkretul valdebule-

bebs, misi mSoblebis an kanonieri warmomadgenlis valdebulebebs,

socialuri muSakis funqcias, saqmianobis wess da prokuroris rols

ganridebaSi.

arasrulwlovnisTvis dakisrebuli valdebuleba an qcevis Sez-

Rudva unda iyos mis mier Cadenili qmedebis proporciuli. dauSve-

belia imaze mkacri valdebulebis gamoyeneba, vidre igive qmedebis

gamo saსamarTlo Seufardebda arasrulwlovans. am SemTxvevaSi mniS-

vnelovania arasrulwlovnis asakisa da pirovnuli maxasiaTeblebis

65

gaTvaliswineba, raTa sworad ganisazRvros zemoaRniSnuli valdeb-

ulebebis proporciuloba.

xelSekrulebis daskvniT pirobebSi ganisazRvreba misi moq-

medebis vada, amoqmedebis wesi, cvlilebebis da damatebebiს Setanisa

da mxareTaTvis xelSekrulebis gadacemis wesebi. ganridebis Sesaxeb

xelSekrulebis maqsimaluri vadaa 1 weli, Tumca, SesaZloa gaformdes

naklebi vadiTac. xelSekruleba amoqmeddeba yvela monawile mxaris

mier misi xelmoweris momentidan. masSi cvlilebebisa da damatebebis

Setanac aseve mxolod yvela ZiriTadi mxaris werilobiTi Tanxmo-

biT aris SesaZlebeli. am SemTxvevaSi ZiriTad mxareebs ganekuTvnebi-

an – arasrulwlovani, misi mSoblebi (kanonieri warmomadgenlebi),

prokurori da socialuri muSaki. xelSekruleba dgeba imden aslad,

ramdeni mxarec monawileobs masSi. ganridebis da mediaciis Sesaxeb xelSekruleba warmoadgens aras-

ruwlovnis mimarT ganridebis programis gamoyenebaze SeTanxmebas da

amasTanave mediaciis procesis ganxorcielebas. am xelSekrulebaSi,

ganridebis xelSekrulebisgan gansxvavebiT, damatebiT monawileobs

dazaralebuli da mediatori da gaTvaliswinebulia arasrulwlov-

nis qcevis SezRudva da sxva ufleba-movaleobebi. ganridebisa da medi-

aciis xelSekruleba ideba im SemTxvevaSi, Tu dazaralebuli Tanaxmaa

mediaciis procesSi monawileobaze.

ganridebis xelSekrulebis msgavsad, am xelSekrulebis mizania,

moxdes arasruლwlovnis ganrideba sisxlissamarTlebrivi pasux-

ismgeblobisgan da mas daekisros am xelSekrulebiT gansazRvruli

pirobebis Sesruleba. amasTanave, es xelSekruleba adgens arasrulw-

lovansa da dazaralebuls Soris pirdapiri dialogisa da morigebis

pirobebs. ganridebasa da mediaciaSi yvela mxare monawileobs nebayo-

flobiT.

4.3.1. xelSekrulebis mxareebi

saqarTvelos iusticiis ministris №216 brZanebis Tanaxmad, gan-

ridebis da mediaciis xelSekrulebis mxareebi arian:

• arasrulwlovani, romelic aRiarebs marTlsawinaaRmdego

qmedebis Cadenas;

66

• misimSobeli(kanonieriwarmomadgeneli);

• prokurori,romelicawarmoebssisxlissamarTlissaqmes;

• socialurimuSaki,romelsacdaeweraarasrulwlovnissaqmis

warmoeba koordinatori socialuri muSakis mier;

• dazaralebuli, romelsac konkretul sisxlis samarTlis

saqmeSi dazaralebulis statusi aqvs miniWebuli;

• mediatori,romelicSerCeuliqnamediaciissawarmoeblad.

xelSekrulebis savaldebulo pirobebs warmoadgens arasrul-

wlovnis mier danaSaulis aRiareba, dazaralebulTan Sexvedrisas

misTvis bodiSis moxda da Tavad arasrulwlovnis an misi kanonieri

warmomadgenlebis mier zianis anazRaureba. aseve, xelSekrulebis me-5

muxliT gansazRvruli pirobebi arasrulwlovans akisrebs valdeb-

ulebas pativiscemiT moekidos dazaralebuls da xelSekrulebis sxva

mxareebs. aqve gaTvaliswinebulia arasrulwlovnis sxva valdebule-

bebi, misi mSoblebis (kanonieri warmomadgenlebis) valdebulebebi,

prokuroris roli da socialuri muSakis funqciebi da saqmianobis

wesi, aseve dazaralebulis uflebebi.

Tu xelSekrulebis dadebamde, arasrulwlovans an/da mis mSob-

lebs (kanonier warmomadgenlebs) dazaralebulisTvis ar aunazRau-

rebiaT danaSaulis Sedegad miyenebuli ziani, maSin arasrulwlovani

an/da mis mSoblebi (kanonier warmomadgenlebi) kisruloben valdeb-

ulebas dazaralebuls aunazRauron es ziani, romlis Sesaxebac dgeba

calke dokumenti, sadac gansazRvrulia zianis odenoba da anazRau-

rebis wesi. aRniSnuli dokumenti danarTis saxiT daerTvis xelSek-

rulebas. aRniSnuli valdebulebis Sesrulebis Semdeg, sisxlis samar-

Tlis saqmeSi dazaralebulisTvis miyenebuli ziani CaiTvleba anaz-

Raurebulad da amis Sesaxeb damatebiT samoqalaqo sarCelis Setana

dauSvebelia. aqve unda iTqvas, rom SesaZloa mxareebi SeTanxmdnen

zianis simbolur anazRaurebaze, e.i. zianis anazRaureba moxdeba ara

zustad im odenobiT ra odenobis zianic dadga, aramed SesaZlebelia

SedarebiT naklebiT odenobiT. simboluri anazRaureba mxolod im-

isaTvis, rom arsebobdes zianis anazRaurebis savaldebulo faqti. gan-

ridebis xelSekrulebis msgavsad, am xelSekrulebaSic ganisazRvreba

misi moqmedebis vada, amoqmedebis wesi, cvlilebebis da damatebebis

67

Setanisa da mxareTaTvis xelSekrulebis gadacemis wesebi. aqve ganisaz-

Rvreba xelSekrulebis moqmedebis adgilic.

zemoaRniSnul orive xelSekrulebaSi gaTvaliswinebulia misi

monawile mxareebi da maTi ufleba movaleobebi. mxareebi xelSek-

rulebaSi monawileoben nebayoflobiT. ganridebis xelSekrulebis-

gan gansxvavebiT, ganridebisa da mediaciis xelSekrulebaSi damatebiT

mxaris statusiT sargebloben dazaralebuli da mediatori.

4.3.2. xelSekrulebis pirobebi

arasrulwlovani, rogorc ganridebis da ganridebisa da media-

ciis xelSekrulebebis mxare, aris fizikuri piri 14 wlis asaks zemoT,

romelsac jer ar Sesrulebia 18 weli. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom

xelSekrulebis moqmedebis periodSi arasrulwlovanis mier 18 wlis

asakis miRweva ar warmoadgens xelSekrulebis moqmedebis Sewyvetis

safuZvels. saqarTveloSi arasrulwlovanTa mimarT sisxlis samar-

Tlis kanonmdebloba garkveul Taviseburebebs iTvaliswinebs, rac

sisxlis samarTlis rogorc materialuri, ise saproceso kodeqse-

biT aris gansazRvruli. ganridebis xelSekrulebiT gaTvaliswinebu-

lia arasrulwlovnis ufleba-movaleobebi da misi qcevis SezRudvis

sxvadasxva pirobebi. arasrulwlovans ufleba aqvs nebayoflobiT

monawileobdes ganridebis da mediaciis xelSekrulebaSi, rac imas niS-

navs, rom SesaZlebelia igi ar iyos Tanaxma ganridebasa da mediaciaSi

monawileobaze da am SemTxvevaSi prokuroris mier ganxorcieldeba

sisxlissamarTlebrivi devna. arasrulwlovani aseve valdebulia:

● aRiaros danaSauli;

● bodiSi mouxados dazaralebuls (werilobiTi formiT);

● xelSekrulebis moqmedebis procesSi, Tu am dros iricxeba saswav-

lo dawesebulebaSi, iswavlos saSualoze ukeTesad, moiqces kar-

gad da daicvas kanoni;

● periodulad (sul cota TveSi erTxel mainc) an moTxovnisTanave

Sexvdes socialur muSaks an/da prokurors da misces mis mier Cad-

enil danaSaulTan an am xelSekrulebasTan dakavSirebuli axsna-

ganmartebebi;

68

● pirnaTlad Seasrulos xelSekrulebis pirobebi. pirobebis Se-

us ruleblobis SemTxvevaSi, acnobos (sasurvelia winaswar) so-

cialur muSaks werilobiT an zepiri formiT da auxsnas xelSek-

rulebis pirobebis Seusruleblobis mizezi.

xelSekrulebaSi aseve SesaZlebelia gaTvaliswinebuli iyos pi-

robebi, romlebic dakavSirebulia ganaTlebasa da socialur aqtivo-

basTan, rogoricaa:

● miTiTebul vadaSi miTiTebul adgilas dargos xeebi;

● xelSekrulebis xelmoweridan ori kviris vadaSi daweros xuT-

gverdiani Tema civi iaraRis saSiSroebaze. TemaSi moiyvanos Ta-

visi gamocdileba da rCeva misces sxva arasrulwlovnebs;

● gaataros 20 saaTi sapatrulo policiaSi staJiorad;

● gawevriandes mTamsvlelTa klubSi da klubis sxva wevrebTan

erTad wavides xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli raodeno-

bis laSqrobebze. xolo TiToeuli laSqrobis Semdeg daweros

2-gverdiani Tema miRebuli STabeWdilebebis Sesaxeb da gaugzav-

nos mxareebs;

● gawevriandes mentorul programaSi da aqtiurad imegobros men-

torTan (Cemi ufrosi megobris instituti).

4.3.3. xelSekrulebis vada

saqarTvelos iusticiis ministris №216 brZanebis mixedviT, gan-

ridebis da ganridebisa da mediaciis xelSekruleba SeiZleba daidos

12 Tvemde vadiT.

aranakleb TveSi erTxel socialuri muSaki ukavSirdeba proku-

rors da awvdis informacias arasrulwlovnis mier xelSekrulebiT

gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis mimdinareobis Sesaxeb.

xolo, aranakleb sam TveSi erTxel prokurori xvdeba ganridebis

da mediaciis programaSi CarTul arasrulwlovans, mis kanonier war-

momadgenels da socialur muSaks da piradad ecnoba xelSekrulebis

SesrulebasTan dakavSirebul sakiTxebs.

amave 216-e brZanebis Tanaxmad, „Tu xelSekrulebis moqmedebis gan-

mavlobaSi arasrulwlovani keTilsindisierad asrulebs mis pirobebs,

xelSekrulebis vadis gasvlis Semdeg prokurori iRebs gadawyvetile-

bas sisxlis samarTlis saqmeze gamoZiebis Sewyvetis Sesaxeb“.

69

4.3.4. xelSekrulebis uxeSi darRveva

saqarTvelos iusticiis ministris №216 brZanebis Tanaxmad, gan-

ridebis da ganridebisa da mediaciis xelSekrulebis moqmedebis pe-

riodSi Tu arasrulwlovani uxeSad daarRvevs xelSekrulebis piro-

bebs, socialuri muSaki amis Sesaxeb acnobebs prokurors. aRniSnulisa

da sxva garemoebebis gaTvaliswinebiT arasrulwlovanTan (mis kanon-

ier warmomadgenelTan) saubris Semdeg, prokurori uflebamosilia

miiRos gadawyvetileba sisxlissamarTlebrivi devnis dawyebis an ga-

naxlebis Sesaxeb.

arasrulwlovnis mier danaSaulis aRiareba, danaSaulis faqto-

brivi garemoebebis dadastureba ganridebis/mediaciis procesSi, an

ganridebisa da mediaciis procesSi mopovebuli sxva informacia ar

SeiZleba gamoyenebul iqnes samarTalwarmoebis procesSi.

4.4. თანსწორობის პრინციპი და განრიდების და

მედიაციის პროგრამაganridebis da mediaciis programa saqarTvelos 35 qalaqSi xor-

cieldeba, anu igi ar aris xelmisawvdomi saqarTvelos yvela aras-

rulwlovani moqalaqისთვის. sakiTxavia, xom ar irRveva Tanaswor-

obis konstituciuri principi, kerZod, xom ara ხდება sacxovrebeli

adgilis mixedviT adamianTa kanonis winaSe Tanasworobis principis

darRveva?„konstituciur-samarTlebrivi TvalTaxedviT mniSvnelovania

„mniSvnelovnad Tanasworis mimarT“ araTanaswori midgomis SemTxve-

vebis ganxilva“.126

mniSvnelovnad Tanaswori niSnavs, rom pirTa jgufebi msgavsni

arian erTi saerTo punqtis safuZvelze.127

mocemul SemTxvevaSi sxvadasxva sacxovrebeli adgilis mqone

kanondamrRvevi arasrulwlovnebis mimarT sxvadasxva sanqcia xor-

cieldeba, erTis mimarT ganridebis da mediaciis safuZvelze xdeba

sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisagan gaTavisufleba, xolo

meores mimarT ar xdeba amgvari SeRavaTis gamoyeneba.

126 kublaSvili, k., 2003. gv. 326. 127 igive, gv. 327.

70

kanonTan konfliqtSi myofi arasrulwlovnebi, warmoadgenen

erTi saerTo niSnebis mqone pirTa jgufs. es saerTo niSnebia: asaki, da-

naSauli da misi xasiaTi, Tumca maT mimarT sakanonmdeblo mopyroba

aris gansxvavebuli da es gansxvaveba sacxovrebeli adgiliT aris ga-

mowveuli.

vfiqrobT, ganridebis da mediaciis saqarTvelos mxolod cal-

keul qalaqebze gavrceleba, rac arasrulwlovnebs araTanabar piro-

bebSi ayenebs, ewinaaRmdegeba kanonis winaSე moqalaqeTa Tanasworobis

princips.

71

მეხუთე თავი

არასრულწლოვანთა განრიდების და

მედიაციის პროცესი

5.1. წინასაკონფერენციო ეტაპიmediaciis procesi ori ZiriTadi etapisagan Sedgeba - winasakon-

ferencio etapi da mediaciis konferencia.

winasakonferencio etapze mediatoris funqciaa specialuri unar-

Cvevebis gamoyenebiT xeli Seuwyos mxareebs Soris dialogis dawyebas.

am mosamzadebel etapze mediatori cal-calke ukavSirdeba arasrul-

wlovansa da dazaralebuls, esaubreba maT mediaciis arsis, miznebi-

sa da wesebis Sesaxeb, awvdis detalur informacias xelSekrulebis

savaraudo pirobebis Taobaze, agreTve aTanxmebs am pirobebs. mo-

laparakebebs mediatori individualurad awarmoebs rogorc dazara-

lebulTan, ise arasrulwlovanTan. am etapze misi mTavari amocanaa uz-

runvelyos mxareTa nebayoflobiTi da informirebuli monawileoba

mediaciis procesSi da miaRwios mxareTa Soris konseნsuss mediaciis

xelSekrulebis savaraudo pirobebTan dakavSirebiT.

Tavdapirvelad mediatori xvdeba arasruლwlovans, xolo Sem-

deg - dazaralebuls. es Sexvedra aris gacnobiTi xasiaTis da miznad

isaxavs winsakonferencio Sexvedris droisa da adgilis gansazRvras.

mediatori mxareebs awvdis zogad informacias mediaciis arsis da

daniSnulebis Sesaxeb, ganumartavs mediaciis wess da proceduras, masSi

monawileobis nebayoflobiTobas, aseve acnobs da აწვდის Sesabamis

aRwerilobas. mediatori, aseve ganumartavs mxareebs programaSi

monawilეobis upiratesobebs da riskebs. es ukanaskneli gansakuTrebiT

mniSvnelovania dazaralebulTan komunikaciisas, radgan dazarale-

bulis CarTuloba mediaciaSi uzrunvelyofs mis aqtiur monawileobas

xelSekrulebis pirobebis, maT Soris, zianis anazRaurebis gansazRvra-

Si, xolo konferenciis msvlelobisas dazaralebuls eqneba SesaZle-

bloba gaesaubros arasrulwlovans, dausvas SekiTxvebi da gamoxatos

72

sakuTari damokidebuleba Cadenili qmedebis mimarT. dazaralebuls

unda ganemartos, rom misi uari mediaciaSi monawileobaze xels ar

uSlis arasrulwlovnis mimarT ganridebis gamoyenebas.

mxareTa mier xelSekrulebis pirobebze SeTanxmebis miRwevis

Semdeg mediatori, prokurori da socialuri muSaki თანხმდებიან kon-

ferenciis savaraudo TariRsa da adgilze, ris Sesaxebac mediatori

ატყობინებს konferenciaSi monawile yvela pirs. mxareebis survilis

SemTxvevaSi, SesaZlebelia konferenciaze damatebiTi monawileebis

mowveva, თითოეული მხრიდან ara umetes erTi pirisa, romelTa saxels

da gvars, kavSirs saqmesTan an mxaresTan da sakontaqto informacias

mediatori Caiwers da SeuTanxmebs meore mxares, prokurors da so-

cialur muSaks. Tu SeTanxmebის მიღწევა ver მოხერხდება, maSin damate-

biTi piri კონფერენციას არ daeswreba.

konferenciisaTvis yvela saWiro proceduris mogvarebis Semd-

gom mediatori moamzadebs winasakonferencio angariSs, romelSic

asaxavs mediaciis procesSi ganxorcielebul yvela qmedebas konfer-

enciamde. mediatori xels moawers dokuments da Cadebs mas saqmeSi.

Tu winasakonferencio etapze mediaciaSi monawile mxareebi ver Se-

Tanxmdebian xelSekrulebis pirobebze, mediatori cdilobs mxareebi

SeaTanxmos maTTvis misaReb pirobebze, ris Sesaxebac acnobebs proku-

rors da socialur muSaks. prokurors da socialur muSaks ufleba

aqvთ Secvaloნ an ganaaxloნ xelSekrulebis savaraudo pirobebi, mxa-

reebis mier gakeTebuli komentarebis da SeniSvnebis gaTvaliswinebiT.

saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis ministris 2010 wlis

7 dekembris №94 brZanebis Tanaxmad, konferenciis dawyebamde media-

tori unda darwmundes, rom arasrulwlovanma prokurors gadasca

წერილი danaSaulis aRiarebis Sesaxeb, da, rom xelSekrulebis ga-

naxlebuli pirobebis gacnobis Semdeg prokurori Tanaxmaa დაიწყოს

konferencia.

5.2. მედიაციის კონფერენციაmediaciis konferencia aris Sexvedra, romelSic ganridebisa da

mediaciis xelSekrulebis monawile mxareebi ganixilaven aRniSnul

73

xelSekrulebas da Tanxmobis SemTxvevaSi mas xels aweren. konferen-

cias uZRveba mediatori da masSi monawileoben - arasrulwlovani,

misi kanonieri warmomadgeneli, dazaralebuli, prokurori, social-

uri muSaki da gaნsakuTrebul SemTxvevaSi, sxva pirebi. mediatoris

mizania arasrulwlovnis mier Cadenili danaSaulisa da misi Sede-

gebis gacnobiereba. konferenciaze mxareebs eZlevaT SesaZlebloba, gamoTqvan sakuTari mosazreba Cadenili qmedebisa da misi Sedegebis

Sesaxeb. mediatori mxolod konferenciis warmmarTvelis rols as-

rulebs.

konferenciis, ise rogorc zogadad mediaciis procesis, msvl-

elobisas mediatori valdebulia iyos maqsimalurad miukerZoebeli,

obieqturi da damoukidebeli, ar mianiWos raime upiratesoba rome-

lime mxares.

amasTan, umniSvnelovanesia mediაtoris unari Seqmnas mxareTaT-

vis usafrTxo garemo, gaamxnevos ისინი, xeli Seuwyos მათ sakuTari

azrisa da poziciis gamoxatvaში da pirdapiri dialogis warmoebaSi.

konferenciis nebismier etapze, monawilis moTxovnis safuZvelze an

sakuTari iniciativiT, mediatori iRebs gadawyvetilebas გამოაცხადოს xanmokle Sesvenebა, rac SeiZleba gamowveuli iyos ramdenime garemoe-

biT, maT Soris, monawileebis gadaRliT, situaciis daZabviT da/an sxva

garemoebiT.

konferenciis Catarebis winaswar gansazRvrul dRemde gonivru-

li vadiT adre, mediatori ukavSirdeba konferenciaSi monawile

yvela pirs da kidev erTxel Seaxsenebs konferenciis TariRs, drosა

da adgils. konferenciisaTvis mediatori emzadeba winaswar, kerZod,

amzadebs konferenciis oTaxs da gansazRvravs TiToeuli mxaris adg-

ils ise, rom arasrulwlovani da dazaralebuli erTmaneTis pirisp-

ir isxdnen, mediatoris marjvena da marcxena mxares.

konferencia ixსneba mediatoris mier damswreebisTvis mediaciis

arsisa da miznebis SexsenebiT, aseve konferenciis msvlelobis eta-

pebis, misi wesisa da Sexvedris savaraudo Sedegebis ganmartebiT. me-

diatori aseve waradgens konferenciis TiToeul monawiles.

saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis saqmeTa ministris 94-e

74

brZanebaSi moyvanilia konferenciis gaxsnis magaliTi.

Tu konferenciaSi monawileobs erTze meti arasrulwlovani,

maSin yvela saTiTaod pasuxobs SekiTxvebs.

arasrulwlovnis Semdeg, sityva gadaecema dazaralebuls. me-

diatori mimarTavs dazaralebuls da sTxovs mas isaubros marTlsa-

winaaRmdego qmedebis SedegebTan dakavSirebul sakiTxebze. mas aseve

daesmis Ria kiTxvebi, raTa man (dazaralebulma) isaubros damnaSavis

qmedebidan gamowveul sakuTar emociur mdgomareobaze, rac kargi Se-

degis momtani unda iyos arasrulwlovnisaTvis. Tu mediaciaSi monawi-

leobs erTze meti dazaralebuli, maSin isini saubroben da saTiTaod

pasuxoben kiTxvebs.

warmatebuli mediaciis dasasrulia mediaciis xelSekrule-

ba, romelSic aisaxeba miyenebuli zianis anazRaurebis SeTanxmebuli

gegma da mxareTa sxva ufleba-movaleobebi. xelSekrulebis detalur

ganxilvaმდე mediators SeuZlia kidev erTxel misces arasrul-

wlovans saSualeba, gamoxatos Tavisi azri, ris Semdegac xdeba ganri-

debisa da mediaciis xelSekrulebis TiToeuli pirobis detaluri gan-

xilva. mediatori waikiTxavs da darwmundeba, rom თითოეული piroba

gasagebi da misaRebia yvela monawilisaTvis, upirveles yovlisa ki - arasrulwlovnisaTvis. mediatoris nebarTviT monawileebi akeTeben

komentarebs da axsna-ganmartebebs. mxareTa SeTanxmebiT SesaZlebe-

lia ganxilvis procesSi ganxorcieldes cvlilebebi xelSekrulebe-

bis pirobebSi. gadamwyvetia is faqtori, rom yvela monawile mxare

daeTanxmos xelSekrulebis yvela pirobas, da rom es piroba yvela

monawiles erTnairad esmodes.

rogorc winasakonferencio, aseve mediaciis konferenciis mo-

samzadeblad aucilebelia, rom mediators mieces sakmarisi dro.

mediatorebi aRniSnaven, rom იმ დღიდან, რაც მას ეს საქმე დაეწერა, 5

dRis vadaSi unda gaiaron winasakonferencio etapi, moamzadon media-

ciis konferencia da Caataron igi. xolo, Tu saqme rTul kategorias

ekuTvnის, maSin mediatori dasabuTebuli TxovniT mimarTavs iusticiis

saministrosTan arsebul danaSaulis prevenciisa da inovaciuri pro-

gramebis centris uflebamosil pirs da, Tanxmobis SemTxvevaSi, awvdis

informacias prokurors da socialur muSaks.

75

5.3. შეთანხმების მიღწევა„ganridebisa da mediaciis Sesaxeb mediatorisTvis saxelmZRva-

nelo miTiTebebis damtkicebis Taobaze“ saqarTvelos sportisa da

axalgazrdobis saqmeTa ministris 2010 wlis 7 dekembris №94 brZa-

nebis Tanaxmad, mediatori ganridebis da mediaciis monawileebs de-

talurad gaacnobs xelSekrulebis TiToeul pirobas. mas Semdeg, rac

mediatori darwmundeba, rom xelSekrulebis pirobebi gasagebi da

misaRebia mxareebisaTvis, igi gadis oTaxidan da daasrulebs samoqa-

laqo xelSekrulebis saboloo variantze muSaobas. mediatori media-

ciis konferenciis monawileebs gadascems mediaciis xelSekrulebis

proeqts da aZlevs dros mis gasacnobad. mediatoris mier mxarეებis

interesebis zustი gageba warmatebuli mediaciis erT-erTi aucilebe-

li pirobaა. თუ მხარეებს უჩნდებათ კითხვები, mediatori pasuxobs maT.

mediatori mediaciis konferenciis dasrulebisas sTxovs monawileebs

xeli moaweron samoqalaqo xelSekrulebis bolo variants.

samoqalaqo xelSekruleba Seicavs yvela im pirobas, rekvizits,

Sesrulebis pirobebs da vadebs, rac aucilebelia mediaciis miRwevi-

saTvis.

samoqalaqo xelSekruleba SeiZleba შეფასდეს dadebiTad, Tu misi

Sinaarsi konkretulad da detalurad განსაზღვრავს mediaciis monawi-

leebis uflebebsa da movaleobebs.128

კონფერენცია ითვლება დასრულებულად, როგორც კი გაფორმდება samoqalaqo xelSekrulebა. mediatori madlobas uxdis mxareebs Ta-

namSromlobisaTvis da amTavrebs Tavis საქმიანობას. amis Semdeg pro-

kurori xels awers dadgenilebas arasrulwlovnis mimarT sisxlis-

samarTlebrivi devnis ardawyebis an dawyebuli devnis Sewyvetis Tao-

baze.

mediaciaSi monawile mxareebis mier SeTanxmebis miRweviT da sa-

moqalaqo xelSekrulebis gaformebiT mTavrdeba arasrulwlovnიsa

da dazaralebulis mediacia. konferenciis yvela monawiles gadaece-

ma xelSekrulebis თითო egzemplari.

128 Sead.: cercvaZe, g., 2010. gv. 288.

76

5.4. მედიაციის კონფერენციის ადგილიmediaciis warmatebisaTvis didi mniSvneloba aqvs mediaciis kon-

ferenciis adgils da oTaxis mowyobas, radgan adamianebze did gav-

lenas axdens is arqiteqturuli garemo 129 და ის oTaxi,130 sadac isini

imyofebian. aucilebelia, rom მედიაცია ganxorcieldes mxareTaTvis

neitralur adgilas. saqarTvelos kanonmdebloba ar miuTiTebs, Tu

კონკრეტულად sad SeiZleba ganxorcieldes mediaciis konferencia.

Tumca, ganridebis da mediaciis zogadi principebidan gamomdinare, Se-

saZlebelia im adgilebis dadgena, sadac ar SeiZleba ganxorcieldes

mediaciis konferencia. ganridebis da mediaciis erT-erTi principia

nebayoflobiToba, rac გამორიცხავს ყოველგვარ fizikur da fsiqolo-

giur zewolas monawile mxareebze. mediaciis konferenciis გამართვა policiis an prokuraturis SenobaSi aSkarad gamoiwvevs kanonთan kon-

fliqtSi myof arasrulwlovanze fsiqologiur zewolas da ewinaaRm-

degeba nebayoflobiTobis princips.

mediaciis konferenciis adgili SeiZleba iyos mediatoris samu-

Sao ofisi.131

mediatorma winaswar unda SearCios mxareTa SexvedrisaTvis ise-

Ti adgili, sadac mxareebi komfortulad igrZnoben Tavs. Sexvedris

adgilis SerCevisas aucilebelia ramdenime principis dacva:132

● mediaciis gansaxorcieleblad უმჯობესია mTaze mdgari saxli,

vidre dablobSi, radgan problemis gadawyvetis dros farTo

horizonts ადამიანებზე დადებითი ეფექტი აქვს;● mediacia eklesiaSi umjobesia vidre sastumroSi, radgan eklesias

saukuneebis ganmavlobaSi uxdeboda konfliqtebis mogvareba.

garda amisa, adamianebi iq sulier simSvides hpoveben, rac aseve

dadebiT atmosferos qmnis mediaciis dros;

● მედიაცია უმჯობესია did oTaxebშi, radgan adamianebi ufro Tavisu-

flad grZnoben Tavs;

● oTaxSi თავისუფალი didi sivrce umjobesia, vidre avejiთ გადა­ტვირთული oTaxi, radgan adamianebi didi sivrceSi ufro moqni-

129 Sead.: SalikaSvili, m., 2012. gv. 40.130 Haft, F./Gräfin von Schlieffen, K. (Hrsg.), 2009. S. 340. 131 Sead.: cercvaZe, g., 2010. gv. 341.132 Haft, F./Gräfin von Schlieffen, K. (Hrsg.), 2009. S. 341. .

77

lad azrovneben da უფრო ადვილია maTi dayolieba;

● მედიაცია უმჯობესია mrgvali magidis gaრშემო მიმდინარეობდეს, vidre პირისპირ განლაგებული skamebisა, რომ მხარეებს საშუალება ჰქონდეთ თავიდან აიცილონ უსიამოვნო მზერა.მედიაციის კონფერენციის ჩასატარებლად erT-erTი saukeTeso

გარემოა ოფისი, romelsac ori Tavisufali oTaxi aqvs, sadac mxareebი განმარტოებას და დაფიქრებას შეძლებენ.133

5.5. მედიაციის კონფერენციის ხანგრძლივობაsaqarTvelos kanonmdebloba aseve ar saubrobs mediaciis kon-

ferenciis xangrZlivobaze. mediatoris mier mowyobili konferen-

cia, sadac xdeba samoqalaqo xelSekrulebis gaformeba, vfiqrobT, arasrulwlovnis fsiqikaze unda iyos morgebuli, ar unda gamoiwvios

misi travmireba da ერთი დღის განმავლობაში oTx saaTs ar unda aRe-

matebodes. mediaciis konferenciis xangrZlivobasTan dakavSirebiT

SesaZlebelia gamoyenebulი iqnes 1998 wlis sisxlis samarTlis sap-

roceso kodeqsis 647-e muxlis meoTxe nawilis daTqma:134 „arasrul-

wlovani eWvmitanilisa da braldebulis dakiTxva ar SeiZleba Seus-

veneblad gagrZeldes 2 saaTze met xans. xolo mTlianad dReSi – 4

saaTze met xans. Tu arasrulwlovani aSkarad daiRala, dakiTxva unda

Sewydes aRniSnuli drois gasvlamdec“. arasrulwlovnis dakiTxvis

aseTi mokle droiT gansazRvra kanonmdebelma im garemoebis gaT-

valiswinebiT gadawyvita, rom arasrulwlovnisaTvis usiamovno md-

gomareobas (dakiTxvas) uaryofiTi zemoqmedeba ar hqonoda mis fsiq-

ikaze. arasrulwlovnis fsiqikis daZabva SesaZlebelia gamoiwvios

misTvis SeuCvevelma garemom (mediaciis konferencia) da misTvis ucxo

adamianebis (prokurori, socialuri muSaki, dazaralebuli, mediato-

ri) garemocvaSi yofnam.135

zemoaRniSnulis safuZvelze SeiZleba iTqvas, rom msgavsad sssk

647-e muxlis Canawerisa, mediaciis konferenciis xangrZlivoba gaTv-

lili unda iyos rac SeiZleba mokle droze, raTa mozardის ფსიქიკას ზიანი არ მიადგეს.

133 cercvaZe, g., 2010. gv. 341; Haft, F./Gräfin von Schlieffen, K. (Hrsg.), 2009. S. 410. 134 moqmedi sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 332-e muxlis Tanaxmad, aRniSnuli daTqma ZalaSia 2013 wlis 1 seqtembramde.135 Sead.: Löwe-Rosenberg. StPO Grosskommentar. Rieß, P. (Hrsg.). 25. Auflage. Band 4. Berlin 2001. §241a. Rn. 1.

78

sasurvelia mxareebs winaswar miewodoT informacia mediaciis

konferenciis savaraudo xangrZlivobaze. aseTi informaciis mizania,

rom mxareebma mediaciis procesis gamarTvis periodSi sruli koncen-

tracia moaxdinon gansaxilvel saqmesTan dakavSirebiT da ar moux-

deT piradi saqmeebis gamo konferenciis droebiT Tu xangrZlivად da-

toveba. axalgazrdobis saqmeTa ministris №94-e brZaneba mediators

uflebas aZlevs gamoacxados Sesveneba monawileebis gadaRlis gamo.

mediaciis konferenciis dawyebisTanave sasurvelia, rom media-

torma mxareebs sTxovos mobiluri telefonebis gamorTva.136 xSirad

adamianebi verc ki xvdebian, rom mobiluri telefonis zari maT xels

uSlis კონცენტრირდნენ erTi konkretuli problemis gadawyvetაზე.

mediaciis konferenciis periodSi SesaZlebelia romelime monawile

mniSvnelovan zars elodebodes. aseT SemTxvevaSi aucilebelia, rom

man winaswar ითხოვოს nebarTva mediatorisagan.

თუ მედიაციის konferenciა didxans grZeldeba, sasurvelia Ses-

venebis მოწყობა. ზოგჯერ aucilebeli zariს განსახორციელებლად ან ტუალეტში გასასვლელად მხარე იძულებულია მცირე ხნით დატოვოს კონფერენციის ოთახი. ამ დროს მას შეიძლება გაუჩნდეს ეჭვი, რომ დანარჩენები მის საწინააღმდეგოდ ილაპარაკებენ და ამის გამო შეიძლება შინაგანად დაიძაბოს. aseTi usiamovnebebis Tavidan asacileblad um-

jobesia mxareebTan SeTanxmebiT Sesvenebis gamocxadeba.

da bolos, mediaciis konferenciis xangrZlivobis universal-

uri drois dadgena SeuZlebelia. yvelaferi damokidebulia mxareTa

სურვილზე, მიაღწიონ SeTanxmებას, sadao sakiTxis sirTuleze da a.S.137

Tumca, erTi ram unda iqnes gaTvaliswinebuli, mediaciis konferenciis

xangrZlivobam ar unda gamoiwvios arasrulwlovnisა da dazarale-

bulis fsiqologiuri travma.

136 Haft, F./Gräfin von Schlieffen, K.(Hrsg.), 2009. S. 415. 137 cercvaZe, g., 2010. gv. 342.

79

მეექვსე თავი

დაზარალებული განრიდების და მედიაციის

პროცესში

6.1. დაზარალებულის ცნებაviqtimologia aris mecniereba, romelic dazaralebulis (an da-

naSaulis msxverplis) pirovnebas, misი msxverplad gaxdomis uaryo-

fiT Sedegebs da prevencias Seiswavlis. viqtimologia kriminologiis

სფეროს მიეკუთვნება da gasuli saukunis meore naxevridan Caeyara safu-

Zveli.

danaSaulis msxverpli danaSaulis Cadenis da misi kontrolis

SesaZleblobis mniSvnelovani elemეntia. damnaSaves da danaSaulis

mxverpls erTmaneTTan urTierToba aqvT, rogorc subieqts da obie-

qts.138 viqtimirebis arsi mdgomareobs swored imaSi, rom damnaSave

cdilobs msxverpli Tavisi danaSaulis obieqtad aqcios. danaSaulis

Cadenis Semdeg, damnaSavea is, vinc msxverpls zarali, ziani miayena,

xolo msxverplia is vinc zarali, ziani ganicada.139

danaSaulis msxverplis cnebis ramdenime varianti arsebobs.

cipfis mixedviT, danaSaulis msxverplad unda CaiTvalos yvela

is piri, vinc danaSaulisagan ziani, zarali ganicada, miuxedavaდ imisa, ekuTvnoda Tu ara mas samarTlebrivi sikeTe, aris Tu ara uflebamosi-

li, saCivriT mimarTos Sesabamis uwyebas da aris Tu ara igi dazarale-

buli sisxlis samarTlis saproceso normebis mixedviT.140

paSis Tanaxmad, msxverpli aris iseTi piri, romelic sxva piris

interesis Semsrulebelia, morCilia: kriminოლოგიური TvalTaxed-

viT msxverpli aris iseTi piri, romlis kanoniT daculi samarTle-

brivi sikeTe dairRva.141

msxverpli SeiZleba iyos adamiani, organizacia, sazogadoeba da

saxelmwifo, romelsac Cadenili danaSaulebrivi qmedebiT safrTxe

138 Schneider, H.J., 1987. S. 755.139 iqve.140 Zipf, H., 1970 (53). S. 3.141 Paasch, F. R., 1965. S. 4-5.

80

Seeqmna, dazianda, dazaralda an ganadgurda.142 dazaralebulebi SeiZ-

leba aseve iyvnen danaSaulis Sedegad daRupuli piris ojaxis wevrebi

da axlo naTesavebi. amerikeli kriminologis შეიფერის azriT, ar ar-

sebobs danaSauli msxverplis gareSe. danaSaulebrivi qmedebiT viRaca

an unda safrTxeSi Cavardes, an dazaraldes, an daziandes, an ganad-

gurdes.143

danaSaulis msxverplma, danaSaulis Cadenis dros an mogviane-

biT SeiZleba ganicados ekonomiკuri zarali, socialuri, moralu-

ri, fizikuri da fsiqikuri ziani, romelic saxelmwifo kontrolis

orgაnoebis (sasamarTlo, policia, prokuratura, sasjelaRsrulebis

sistema) mxridan mTlianad ignorirebulia, vinaidan Zalian xSirad

mmarTvelobis organoebi cdiloben damnaSavis resocializacias da

aviwydebaT, rom danaSaulis msxverplic moiTxovs sazogadoebaSi „da-

brunebas“.qarTuli enis ganmartebiTi leqsikonis mixedviT, msxverpls ga-

aCnia sami ganmarteba: „msxverpli – 1) aris (Zv.) romelime RvTaebisa-

Tvis Sewiruli nivTi an cocxali arseba. msxverplis Sewirva; 2) raime

ubeduri SemTxvevis an Zalmomreobis Sedegad navnebi an daRupuli.

Ralatis msxverpli, katastrofis msxverpli, agresiis msxverpli; 3)

(wign.) sxvisi gulisaTvis risame daTmoba, pirad sikeTeze uaris Tqma.

mzad iyo yovelgvari msxverplisaTvis. ... nebayoflobiT uars ityvis

rameze visime, risime sasargeblod“.144

saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Tanaxmad,

dazaralebuli aris saxelmwifo, fizikuri an iuridiuli piri, ro-

melsac moraluri, fizikuri Tu qonebrivi ziani miadga uSualod da-

naSaulis Sedegad.

142 Schneider, H.J., 1987. S. 755.143 Schafer, S., 1977. S. 95.144 Ciqobava, ar. (red.), 1986. gv. 342.

81

6.2. დაზარალებულის მდგომარეობა

დანაშაულის შემდეგ

6.2.1. fizikuri dazianebebi / janmrTelobis problemebi

fizikuri dazianebebi gulisxmobs damnaSavis mier dazaralebu-

lisTvis sxeulis dazianebas. fizikuri dazianebebi gamoixateba daJe-

JilobebiT, nakawrebiT, WrilobebiT.145

sxeulis dazianeba ZiriTadad YTan axlavs adamianis winaaRmdeg

mimarTul Zaladobriv danaSaulebs. seqsualuri danaSaulis (gaupa-

tiurebis), yaCaRobis, bankze yaCaRuri Tavdasxmis da mZevlebis ayvanis

SemTxvevaSi saqme gvaqvs Zaladobriv danaSaulTan, Tumca SesaZlebe-

lia, dazaralebuls fizikuri ziani ar miuRia.

fizikur dazianebebs SesaZloa ufro mZime Sedegebi mohyves xan-

dazmulisTvis, vidre axalgazrdasTvis.

fizikuri ziani, Zaladobrivi danaSaulis garda, SeiZleba qoneb-

rivi danaSaulis Sedegic iyos. magaliTad, qurdobis an TaRliTobis

msxverpls materialuri zaralis gamo SesaZlebelia, ganuviTardes

sisxlis mimoqcevis problemebi da gulis infarqti.146

aseve, SesaZlebelia sisxlis mimoqcevis problemebi da gulis

infarqti ganuviTardeT satelefono teroris da mezoblebTan kon-

fliqtis mqone adamianebs.147

6.2.2. fsiqologiuri problemebi

Tu sxeulis dazianebis dros metad advilia dazaralebulisTvis

miyenebuli zianis gansazRvra (motexili fexi, sisxlCaqceva Tvalis

midamoebSi da a.S.), fsiqologiuri zianis dadgena metad Znelia.

yvelaze mZime fsiqologiurი, moralurი da socialurი ზიანი

Zaladobriv qmedebebs moaqvs. mZime fsiqikur Soks ganicdis gaupati-

urebis, mZevlad ayvanis da yaCaRobis msxverpli, ასევე მკვლელობის არაპირდაპირი მსხვერპლი.148

sxvadasxva saxis danaSaulის msxverpls sxvadasxvaნაირი fsiqo-

logiuri problemebi SeiZleba Seeqmnas. მიუხედავად ამისა, yvela

145 Schneider, H.J. (Hrsg.), 1982. S. 27.146 Tampe, E., 1992. S. 37.147 iqve. 148 Schneider, H.J. (Hrsg.), 1982. S. 27.

82

msxverplisTvis msgavs simpტoms warmoadgens aradiferencirebuli

SiSi an ხელმეორედ მსხვერპლად გახდომის განცდა.149

kriminolog Snaideris azriT „viqtimizacia pirs ar surs rom

gaiazros, is ganicdis apaTias, depresias. ganrisxeba wina planzea wa-

moweuli. igi SeSinebulia da sazogadoebis mimarT ndoba aqvs dakar-

guli. misi TviTSefaseba aRar arsebobs, tanjavs mudmivi gameorebadi

fantaziebi da koSmarebi, rom borotmoqmedi kvlav dabrundeba, raTa

ufro mZimed daazianos an moklas. gaupatiureba ganixileba rogorc

mTeli cxovrebis damangreveli movlena“. 150

zemoaRniSnulis safuZvelze danaSaulis msxverplTa didi nawili

miuTiTebs Sinagan daZabulobaze (aforiaqebulobaze), koncentraciis

problemebze, სხვადასხვაგვარ შიშებზე da neვrozis ganviTarebaze.151

danaSaulis msxverplTa mwvave reaqcia warmoiSoba uSualod

qmedebis Semdeg wuTebის, saaTebის, kvirebიsa da Tveebis ganmavloba-

Si. eWvis, SiSisa da SeZrwunebis Sedegad msxverplს არ შესწევს უნარი ისაუბროს იმის შესახებ, რაც Tavs gadaxda an aRweros damnaSave. xSirad

msxverplis pirveladi reaqcia არის – „Cemma mSoblebma araferi unda

gaigon“. gaupatiurebis Semdeg msxverplis mwvave Sokur reaqcias mos-

devs fsevdo-Seguebis fsiqikuri stadia, qmedebis uazro uaryofiT

da msxverplis cnobierebaSi გაუპატიურებასთან დაკავშირებული yvela

faqtis damalviTა და ignorirebiT. fsevdo-Seguebis meore fazis Sem-

deg iwyeba mesame faza, msxverplad gaxdomis „sulierad gadaxarSvis“

pirveli mwvave simptomebis ganaxlebiT (reviqtimizacia): იგრძნოს თავი დამცირებულად, დაადანაშაულოს საკუთარი თავი და აღელდეს. mes-

ame fazaSi msxverplma unda gaაანალიზოს grZnobebi sakuTari Tavisa da

damnaSavis mimarT.152 უნდა აღმოფხვრას მართლსაწინააღმდეგო ქმედებით გამოწვეული დეზორგანიზებული cxovrebis stili. მსხვერპლმა gaupati-

urebis faqts sakuTar cnobierebaSi adgili unda miuCinos. winaaRmdeg

SemTxvevaSi გაგრძელდება fsiqikური მდგომარეობის გაუარესება, რაც იწვევს: uZilobaს, umadobaს da mისწრაფებას, დაისაჯოს sakuTari Tavi. igi

Tavs degradirebulad da damcirebulad grZnobs. misi cxovrebis sti-

149 Tampe, E., 1992. S. 37.150 Schneider, H.J. (Hrsg.), 1982. S. 27.151 Tampe, E., 1992. S. 37.152 Schneider, H.J. (Hrsg.), 1982. S. 27.

83

li icvleba, sakuTar Tavs adanaSaulebs, uviTardeba sircxvilis, SiSis,

SurisZiebis grZnoba.153 Tavs iCens mTeli rigi somaturi simptomebi (Ta-

vis tkivili da a.S). msgavsi fsiqikuri ziani Tavs iCens yaCaRuri Tavdas-

xmebisa da arasrulwlovanTa gaupatiurebis msxverplTa Sorisac.154

danaSaulis msxverpli saerTod icvlis pirovnul Tvise be-

bs,155riTac igi cdilobs Tavi daaRwios erTxel gancdil SemTxvevas

da reviqtimizacias.

dazaralebuli garkveuli periodis (wlebis) gasvlis Semdeg

xSirad isev ganicdis danaSaulis Sedegs. dazaralebulს damnaSa-

vis მსგავსი aRnagobisა და garegnobis adamianიs დანახვისას an raime

ნაცნობი sunisა da situaciis აღქმისას კვლავ ახსენდება gancdili, rac

mas did sulier tkivils ayenebs.156

6.2.3. socialuri problemebi

dazaralebulebs socialur sferoSi problemebi warmoeSvebaT

meuRleebTan, megobrebTan, ojaxTan, naTesavebTan, mezoblebTan da

kolegebTan. yaCaRobis msxverplს ar SeuZlia samuSaoze koncentrire-

ba da mudmivi SiSis qveS imyofebა. gaupatiurebis SemTxvevaSi ki saqme

ganqorwinebamde, megobris dakargvamde da TviTmkvlelobamdec ki

SeiZleba movides.

დანაშაულის შედეგად ასევე თავს იჩენს msxverplis komunikaciis

problema ojaxis wevrebTan da axlo naTesavebTan. ხანდაზმულნი, rom-

lebic yaCaRobis mსxverplნi gaxdnen, eridebian quCaSi gamosvlas da

sxva pirebisadmi undoblobა maTSi avadmyofur xasiaTs iRebs.157

viqtimologiaSi სპეციალიზებული fsiqologebisa da fsiqiat-

rebis daxmarebiT, danaSaulis msxverplma da maTma naTesavebma unda

SeZlon fsiqologiuri da socialuri zianis gadalaxva. zianს ufro

metad აmwvavებს msxverplis სოციუმის არასწორი reaqciebi da soci-

aluri kontrolis formalur instanciebთან (policia, sasamarTlo)

ურთიერთობა. danaSaulis msxverpli kidev erTxel ganicdis viqti-

mizacias. igi socialurad izolirebulad, umweod, martoდ, ucxo და mtrul samyaroSi grZnobs Tavs.158 ზოგიერთი ojaxis wevri, mezobeლi,

153 iqve.154 igive, gv. 28.155 Tampe, E., 1992. S. 37.156 iqve.157 igive, gv. 38.158 Schneider, H.J. (Hrsg.), 1982. S. 28; Tampe, E., 1992. S. 38.

84

kolegა, megobარi eqcevა mas gulgrilad da daufiqreblad. igi kar-

gavs megobrebs, maSin rodesac yvelaze metad სWirdeba maTi socialu-

ri mxardaWera. masobriv mediasaSualebebs mis mimarT sensaciuri in-

teresi gaaCniaT. sasamarTlo fiqrobs mxolod danaSaulsa da damna-

Saveze da ara msxverplze. gaupatiurebის მსხვერპლნი iZulebuli arian

policiisa da sasamarTlos winaSe TაvianTi seqsualuri cxovrebis in-

timur detalebze isaubron. მათი დაკითხვა xSirad ramdenjerმე ხდება

winaswarი gamoZiebიsa da sasamarTlo warmoebis dros da iZulebulni

arian მოწინააღმდეგე მხარის advokatis mier maTi pirovnebis damcire-

ba moiTminon.

kriminolog Snaideris azriT „policia, prokuratura, sasa-

marTlo da saavadmyofo didi biurokratiaa, romlebic danaSaulis

msxverpls momsaxurebis gulgrilobiT, araTavazianobiT da undob-

lobiT pirovnulobis grZnobas ukargaven. igi am biurokratiul labi-

rinTSi ikargeba, romelic mis miznebTan dapirispirebaSi modis. sisx-

lis samarTlis sistema mas skeptikurad da undoblobiTYxvdeba. igi

am sistemaSi gauTviTcnobierebelia, sasamarTlo procesebs sulierad

damTrgunvelad aRiqvams, sajaro konfrontacia damnaSavesTan dacvis

mxaris mier msxverplis dadanaSaulebis strategia, gulgriloba, eWvi

sasamarTlos mxridan damatebiTi mizezia sakuTari viqtimizaciisTvis.

arcTu iSviaTad mis winaaRmdeg danaSauli meordeba. damnaSavis gasa-

marTlebis Semdeg socialuri kontrolis organoebi msxverpliT sa-

erTod ar interesdebian da mas marto toveben sakuTar viqtimizacias-

Tan erTad“.159

zemoT xsenebuli fsiqikuri da socialuri Semdgomi zianis Tavidan

acileba misi daxmarebiTa da mkurnalobis kursebiTaa SesaZlebeli.

6.2.4. materialuri zarali

danaSaulis Sedegad dazaralebulisaTvis miyenebuli materi-

aluri zarali xSirad mas mZime materialur pirobebSi ayenebs. ma-

galiTad, მძარცველები ra Tqma unda dazaralebulis binიდან wai-

Reben მთელ ძვირფასეულობას, მაგრამ Tu veraferი naxaveს, SeiZleba

სიბრაზისგან gaanadguron რაც saxlSi ავეჯია. saxlis aveji aseve SeiZle-

159 Schneider, H.J. (Hrsg.), 1982. S. 28.

85

ba daziandes an ganadgurdes Zvirfaseulobis da fulis Zebnis period-

Si. მძარცველს amoZravebs erTi mizani - rac SeiZleba swrafad monaxos

fuli da Zvirfaseuloba da gavides saxlidan. qurdს არ აინტერესებს,

დაზიანდება თუ არა dazaralebulიs saxlშi ნივთები.

evropis qveynebSi aseT SemTxvevebSi Sesabamisi dazRveva anazRau-

rebs dazaralebulis zians. amis SesaZlebloba saqarTveloSi ar ar-

sebobs.

ამ მაგალითით ნათლად ჩანს, რომ აუცილებელია im problemis

mogvarebა, rasac dazaralebulisaTvis materialuri zianis miyeneba

hqvia.

dazaralebulisaTvis danaSaulebrivi qmedebiT miyenebuli ma-

terialuri zianis გaრდა, yuradsaRebia, რომ მან შეიძლება fsiqolo-

giuri mdgomareobidan gamomdinare samsaxuris dakargვiT gamowveu-

li materialuri zarali მიიღოს. ასევე, შესაძლებელია დაზარალდეს damoukidebelი mewarmე, რომელმაც janmrTelobis moSliს an fsiqo-

logiuri problemebiს გამო ვერ მიიღო Semosavali (მაგ., patara maRa-

ziis mesakuTre, რომელიც იძულებული გახდა yaCaRobis dros miყენებული fizikuri Seuracxyofის გამო ramdenime dRiT, kviriT daeketa maRazia).

sxeulis dazianebis SemTxvevebSi dazaralebuli, romelic ar

aris dazRveuli, valdebulia TviTon gaiRos janmrTelobis mkur-

nalobisaTvis saWiro xarjebi.160

მკვლელობის შემთხვევაში SeiZleba ასევე metad mZime materialur

mdgomareobaSi aRmoCndes moklulis ojaxi, Tu mokluli პირი ojaxis

erTaderTi marCenali iyo.

6.3. დაზარალებულად გახდომის პროცესის სახეები გერმანელმა მეცნიერებმა ადამიანის ვიქტიმირება სამ ეტაპად დაყვეს:

pirveladi (ZiriTadi) viqtimireba, meoradi (araZiriTadi) viqti-

mireba da mesameული viqtimireba.161 adamianis pirveladi da meoradi

viqtimireba damokidebulia sxva adamianisgan masze ganxorcielebu-

li qmedebiT (moqmedebiT: sxeulis dazianebis miyeneba da umoqmedo-

biT: dazaralebulis gakicxva), xolo adamianis mesameული viqtimireba

aris misi viqtimirebidan gamowveuli fsiqologiuri Sedegi.

160 Tampe, E., 1992. S. 40.161 Schneider, H.J., 2001. S. 77-79; Kiefl, W./ Lamnek, S., 1986. S. 170-290.

86

6.3.1. pirovnebis pirveladi (ZiriTadi) viqtimireba

pirovnebis pirvelad viqtimirebad iTvleba danaSaulis CadeniT

msxverplis mimarT warmoSobili fsiqikuri, fizikuri da material-

uri Sedegi.

materialuri zarali ZiriTadad qurdobis msxverpls warmoeS-

veba. dazaralebulიs მიმართ yvelaze mZime ziani დგება Zaladobrivi

danaSaulis SemTxvevaSi (gaupatiureba, mZevlad ayvana, yaCaRoba). Za-

ladobrivi danaSaulis msxverpli ganicdis fsiqologiur, socialur

da moralur zians.162

ძალადობის xSirma faqtebma, SeiZleba pirovnebaში გამოიწვიოს iZulebiTi fantaziebi, uZiloba da ქცევის შეცვლა.

danaSaulis msxverpls SeiZleba ჰქონდეს Semdegi saxis sxvadasxva

fsiqikuri simpტomebi: depresia, uZiloba, SiSi, Tavis tkivilebi, mous-

venroba, cudi (usiamovno) sizmrebis naxva.163 xSiria aseve გართულებული socialurი urTierTobebi. danaSaulis msxverpli kargavs ndobas sxva

adamianebის mimarT, uWirs megobrebTan, naTesavebTan urTierToba.

ჩადენილი დანაშაულით გამოწვეული უარყოფითი შედეგები individualu-

ria თითოეული danaSaulis msxverplisTvis და is samegobro wresTan

urTierTobis daZabvidan TviTmkvlelobamde შეიძლება meryeobდეs.

aseve xSiria msxverplis mxridan gabrazebis da sazogadoebisadmi

ndobis dakargvis SemTxvevebi.164

6.3.2. pirovnebis meoradi (araZiriTadi) viqtimireba

pirovnebis meoradi anu araZiriTadi viqtimireba xdeba masTan

urTierTobaSi myofი pirovnebebis mier gakeTebuli gancxadebebiT

(eqimebi, policiis warmomadgenlebi, advokatebi) an moraluri saxis

pretenziebis gamoTqmiT msxverplis saqcielTan დაკავშირებით. mag.

„Sen rom iq ar yofiliyavi?!“; „aseT dros iq ra gindoda?!“; „es ratom

wamogcda?!“; „ratom sxva adgilas ar Seinaxe?!“ da a.S.165

sasamarTlo procesis dros ხშირად ხდება damnaSavis advoka-

162 Schneider, H.J. (Hrsg.), 1982. S. 27.163 Schneider, H.J., 2001. S. 77. 164 Schneider, H.J. (Hrsg.), 1982. S. 27.165 Kiefl, W./ Lamnek, S., 1986. S. 239.

87

tis mxridan danaSaulis msxverplisadmi danaSaulis provocirebis

braldebebიs წაყენება. თითქოს, msxverplis gamomwvevi, provokaცiuli

saqcieli rom ara, misi dacvis qveS myofi (damnaSave) danaSauls ar Cai-

denda.

kriminolog Sneideris azriT msxverpli, romelic SeewinaaRmde-

ga damnaSaves, უფრო აღიარებულია სოციუმის მიერ (ojaxis wevrebi, sam-

saxuri, samezoblo), vidre is msxverpli, romelmac winaaRmdegoba ar

gauwia damnaSaves.166

6.3.3. pirovnebis mesame viqtimireba

pirovnebis mesameულ viqtimirebas adgili aqvs, rodesac danaSau-

lis msxverpls pirveladi da meoradi viqtimirebidan gamomdinarე

aRar sjera, რომ დაცულია danaSaulisagan, rogorc saxelmwifo

struqturebis, aseve axlo socialuri garemos mxridan, Tavs მიიჩნევს

garSemo myofTa msxverplad da arა აქვს winaaRmdegobis gawevის უნარი.167 amgvari adamianebi miekuTvnebian danaSaulis msxverplis iseT

kategorias, romelTa (re)viqtimizacia კვლავ მოსალოდნელია axlo

momavalSi (ix. „naswavli“ dauxmareblobis Teoria).

germaniaSi Catarebulma kvlevam aCvena, rom danaSaulis

msxverpli xSirad marto rCeba msxverplad gaxdomiT warmoSobil

problemასთან da arc saxelmwifo da arc სოციუმი ar cdilobს ხელი შეუწყოს მისი fsiqologiuri mdgomareobis gaumjobesebaს.168

6.4. დაზარალებულის მოთხოვნილებები

6.4.1. msxverplis moTxovnileba დაეხმარონ და ჰქონდესინფორმაციადანაშაულის შემდეგ მსხვერპლი დაბნეულია. bevrma maTganma arაფერი

icis sakuTari sisxlis samarTlis saproceso uflebebis da arc მათი dacvis SesaZleblobebis Sesaxeb.169 amitom, მეტად მნიშვნელოვანია maT-

Tvis iuridiuli daxmarebis gaweva. საჭიროა, რომ მათ მიეწოდოთ infor-

166 Schneider, H.J. (Hrsg.), 1982. S. 26.167 Kiefl, W./ Lamnek, S., 1986. S. 272.168 Wetzels, P. u.a., 1995. S. 273.169 Smutny, P., 2001. S. 189.

88

macia rogorc maTi kanonmdeblobiT gansazRvruli uflebebis Sesaxeb,

aseve, am uflebebis ganxorcielebis SesaZleblobebis Taobaze.170

garda iuridiuli daxmarebisa, danaSaulis msxverplisaTvis ase-

ve mniSvnelovania fsiqologiuri daxmareba, rac gulisxmobs rogorc

fsiqologiur Tanadgomas sisxlis samarTlis saqmis ganxilvis dros

(dazaralebuls fsiqologiuri daxmareba SeiZleba dasWirdes sasa-

marTlo sxdomaze damnaSavesTan Sexvedris dros), aseve, danaSaulis

Sedegad miyenebuli fsiqologiuri traვmis damuSaveba-daZlevas.

dazaralebulis daxmareba gansakuTrebiT mniSvnelovania oja-

xuri Zaladobis, sqesobrivi an Zaladobrivi danaSaulebis dros.

xSirad, aseTi saxis danaSaulTa msxverpls ar Seswevs unari, დახმა­რებისთვის მიმართოს Sesabamis iuridiuli Tu fsiqologiuri dax-

marebis centrebs da arც ამის სათანადო survili აქვს. amitom, iuri-

diuli da/an fsiqologiuri daxmarebis organizaciebმა დანაშაულის მსხვერპლთ უნდა შესთავაზონ ასეთი დახმარება. dazaralebuli თავად gadawyvets surs Tu ara mas profesiuli iuridiuli da/an fsiqolo-

giuri daxmarebis miReba.

6.4.2. msxverplis moTxovnileba – მოეპყრონ ადამიანურადerT-erTი yvelaze didი problemaა zogierTi prokuroris, mo-

samarTlis da advokatis mxridan sisxlis samarTlis procesis dros

dazaralebulisadmi aragonivruli mopyroba. dazaralebulebis mier

yvelaze xSirad gamoTqmul problemas warmoadgens procesis monawi-

leebis mxridan maTdami mopyrobis arcodna da maTi ignorireba.171

sisxlis samarTlis procesSi msxverplis gadaqceva „simarTlis

gagebis obieqtad“, dazaralebulSi iwvevs uZlurobis da „maT xelSi

yofnis“ grZnobas, rac dazaralebulma erTxel ukve ganicada danaSau-

lis Cadenis dros (pirveladi da meoradi viqtimireba).172

sisxlis samarTlis procesis dros mosamarTlis mier dazara-

lebulis dakiTxvam an/da damnaSavesTan Sexvedram SesaZlebelia da-

zaralebuli fsiqologiur stresSi Caagdos, rac xSirad procesis

170 Tumanishvili, G., 2008. S. 54.171 Schneider, H.J., 1990. S. 10 (11). 172 Velten, P., 2003. S. 7 (27).

89

damTavrebis Semdeg SeiZleba gamovlindes.173 dazaralebulisaTvis

ამგვარი fsiqologiuri stresis miyenebis Tavidan acileba praqti-

kulad SeuZlebelia, vinaidan rogorc dazaralebuli, aseve saxel-

mwifo dainteresebulia simarTlis garkveviT, rac dazaralebulis

mxridan garkveuli „msxverplis gaRebas“ moiTxovs. amitom aris mniSv-

nelovani policielebis, mosamarTleebis, prokurorebis, advokate-

bis da procesis sxva monawileTa mxridan danaSaulis msxverplisadmi

saTuTi, frTxili da adamianuri mopyroba,174 rac pirvel rigSi misi

(dazaralebulis) dakiTxvis dros unda gamomJRavndes.

Zaladobrivi xasiaTis danaSaulis msxverplTa did nawilს post-

travmuli problemebi (stresi) aReniSnebaT.175 posttravmuli proble-

mebi pirovnebebs warmoeSoba omis, ubeduri SemTxvevis an danaSaulis

Semdeg და ისინი SeiZleba gamovlindes Tveebis an wlebis Semdegac, რაც

gamoixateba იმაში, რომ დაზარალებულს: ინტენსიურად ახსენდება და/ან ესიზმრება მომხდარი სიტუაცია, არ შეუძლია მომხდარის დავიწყება, აწუხებს თვითმკვლელობაზე ფიქრები, აქვს შიშები და დეპრესიული განწყობა,

გაუცხოებულია თავის სოციუმთან da sxv.176 amgvar mdgomareobaSi daza-

ralebulis monawileoba sisxlis samarTlis procesSi metad mtkiv-

neuli da stresulia.

gerigis da zimbardos Tanaxmad, „posttravmuli stresis aSli-

loba (Posttraumatic stress disorder (PTSD) [aris] SfoTviTi aSliloba,

romelic xasiaTdeba matravmirebeli movlenis mudmivad ganmeore-

badi gancdiT – Semawuxebeli mogonebebis, sizmrebis, halucinaciebis

da disociaciuri „gamonaTebebis“ saxiT, viTardeba gaupatiurebis, si-

cocxlisaTvis saSiSi movlenebis, Zlieri dasaxiCrebis, an bunebrivi

katastrofebis pasuxad“.177

sisxlis samarTlis procesSi sqesobrivi da Zaladobrivi dana-

Saulis dazaralebulisaTvis Cvenebis მრავალჯერ CamorTmeva მასში iwvevs fsiqologiur problemebs, rac gasaTvaliswinebelia samar-

Talwarmoebis organoebisaTvis. amitom dazaralebulebs aqvT survi-

173 Jesionek, U., 1995. S. 369 (370).174 Tumanishvili, G., 2008. S. 53.175 Schneider, H.J., 1999. S. 127.176 ix.: http://www.medizinfo.de/kopfundseele/trauma/ptbs.shtml177 gerigi, r./ zimbardo, f., 2009. gv. 799.

90

li, rom samarTalwarmoebis monawileni maT amgvar fsiqikur mdgoma-

reobas saTuTad da frTxilad moepyrოn.

Zaladobrivi danaSaulis ბევრი msxverpli momxdaris Sesaxeb

saubars SemTxvevidan didi drois gasvlis Semdeg iwyebs. amitom, თუ ამგვარი დანაშაულის მსხვერპლი პირველივე დაკითხვისას არ საუბრობს მომხდარზე, მას მეტი დრო უნდა მიეცეს და მოგვიანებით მოხდეს მისი განმეორებითი დაკითხვა. garda amisa, seqsualuri danaSaulis msxver-

plma SeiZleba dakiTxvis dros urTierTsawinaaRmdego Cvenebebi mis-

ces, rac ar unda gaxdes mis simarTleSi daeWvebis safuZveli.178

danaSaulis msxverpliს moTxovnilebaa aseve, mosacdeli oTaxi

iyos komfortuli da mxolod dazaralebulebisaTvis gankuTvnili,

sadac igi ar Sexvdeba braldebuls an mis warmomadgenels.179

dazaralebulTaTvis gankuTvnil mosacdel oTaxSi aucilebelia

iuridiuli da fsiqologiuri daxmarebisaTvis saWiro sainformacio

broSurebis ganTavseba, romelsac dazaralebuli Tan waiRebs.180

yovelive zemoaRniSnulis mixedviT, dazaralebulis survilia

(moTxovnaa), rom მისი fsiqologiuri mdgomareobis Sesaxeb cnobili

iyos mosamarTlis, prokuroris, advokatis da sisxlis samarTlis

procesis sxva monawileebisTvis, rac msxverplisadmi adamianurი

mopyrobის გარანტიას იძლევა. ეს, erTi mxriv, xels Seuwyobs dazara-

lebulis aqtiur monawileobas და simarTlis dadgenas, ხოლო meore

mxriv, dazaralebulis TviTdajerebulobas - igi Tavs aRar igrZnobs

procesis obieqtad, romlisganac mxolod informaciის miღება სურთ. ეს mas Tavidan aacilebs meoradი da mesameული viqtimirebis procesს.

6.4.3. msxverplis moTxovnileba – hyavdes თანამდგომიsisxlis samarTlis procesis dros dazaralebulTa umravleso-

bisTvis მნიშვნელოვანია გვერდით ჰყავდეს ndobiT aRWurvili პირი.181

dakiTxvis dros თუ dazaralebulis gverdiT ndobiT aRWurvili piri

(deda, mama, da, Zma, megobari, naTesavi) zis, mas fsiqologiurad uad-

vildeba momxdarze saubari.182

178 Brem, A., 2006. S. 111 (113). 179 Bogensberger, G., 2006. S. 73 (75).180 iqve.181 Jesionek, U., 2004. S. 253 (257).182 Brem, A., 2006. S. 111 (125).

91

dazaralebulთა დიდი ნაწილი, gansakuTrebiT seqsualuri da Za-

ladobrivi danaSaulis მსხვერპლი, თანადგომის გარდა saWiro ebs

profesiულ fsiqologiur da samarTlebriv daxmarebas. თუ დაზარა­ლებულს ამის სახსრები არ გააჩნია, ეს უნდა უზრუნველყოს სახელმწიფომ. am mxriv gansakuTrebiT mniSvnelovania saxelmwifoმ შექმნას struqtu-

ruli erTeulebi, romლებიც დაზარალებულებს ufaso profesiულ fsi-

qologiur da iuridiul konsultaciebs gauweven.

fsiqologiuri konsultaciis Sedegad dazaralebuls moexsneba

SiSi183 da ის SeZlebs momxdari danaSaulis SedarebiT srulyofil ga-

xsenebas და gadmocemas.

sisxlis samarTlis saqmeSi dazaralebulis ეფექტიანად Cabmis მიზნით umjოbesia, მისი interesebi daicvas advokatma. თუ ქვეყნის კა­ნონმდებლობა დაზარალებულის ადვოკატს აძლევს სისხლის სამართლის საქმის გაცნობის უფლებას, იგი, გარდა პროფესიული რჩევებისა, დაზა­რალებულს moamzadebs damnaSavis argumentebis mixedviT. saWiroebis

SemTxvevaSi dazaralebuli daasaxelebs damatebiT mowmeebs an warmo-

adgens mtkicebulebebs.184

6.4.4. msxverplis moTxovnileba – mousminon

დანაშაულის მსხვერპლისთვის აგრეთვე didi mniSvnelobა აქვს, რომ მიეცეს შესაძლებლობა, gamoTqvas Tavisi Sexeduleba Cadenili danaSau-

lis Sesaxeb.

danaSaulis msxverpli did mniSvnelobas aniWebs sasamarTlo

sxdomaze sityviT gamosvlas da damnaSavisTvis pirdapir, Tu iri-

bad imis Tqmas, rac mas danaSaulis ფაქტის Semdeg yovelTvis undoda

eTqva.185

prokurorma, advokatma da gansakuTrebiT mosamarTlem unda

gaiTvaliswinoს msxverplis es moTxovna da sasamarTloSi Cvenebis

micemis dros SeZlebisdagvarad ar SezRudos droSi an gamonaTqvame-

bSi.

danaSaulis msxverplisaTvis sasamarTloSi sityvis Tqmis SesaZ-

leblobis micema xels uwyobs masSi samarTlianobis grZnobis da sa-

183 Kilchling, M., 2008. www.hss.de/downloads/080306_RM_Kilchling.pdf 184 iqve.185 Miklau, R., 2004. S. 293 (297); Schneider, H.J., 1999. S. 129.

92

marTaldamcavi organoebisadmi dadebiTi ganwyobis Camoyalibebas,

rac dazaralebuls Tavidan aacilebs reviqtimirebas (ix. pirovnebis

viqtimirebis etapebi).

6.4.5. msxverplis moTxovnileba - Tavidan iqna acilebuli damna-

SavesTan misi Sexvedra

danaSaulis msxverpls aqvs დამნაშავის მიმართ შიში და არ უნდა ოდესმე მასთან შეხვედრა.186 amitom, dazaralebulis survilia Cvenebis

micemis momeნtSi დამნაშავე იქ არ იყოს an ar moxdes maTi dapirispi-

reba. amgvari SiSi da moTxovna ara mxolod sqesobrivi danaSaulis

msxverpls, aramed SeiZleba ჰქონდეს yaCaRobis, Tavisuflebis ukano-

nod aRkveTis, Zarcvis, qurdobis მსხვერპლსაც. Tu დაზარალებულს Za-

lian eSiniა damnaSavesTan Sexvedris, SesaZlebelia ამ შეხვედრამ მასში გამოიწვიოს posttravmული stresi da Seeqmnas janmrTelobis proble-

mebi.187

danaSauli dazaralebulis cxovrebis ararsasurveli da tkivi-

liT aRsavse momentia, romelic mas damnaSavesTan SexvedriT ganmeo-

rebiT tkivils ayenebs. ამიტომ ეს SeZlebisdagvarad Tavidan unda iq-

nas acilebuli samarTaldamcavi da saqmis mwarmoebeli organoebis

mxridan frTxili da adamianuri mopyrobiT.

zemoaRniSnulidan gamomdinაre sasurvelia dazaralebulma da

bradebulma Cvenebis micema sxvadasxva dRes ganaxorcielon, an drois

didi SualediT da Senobis sxvadasxva sarTulze.188

gansakuTrebiT frTxilი da saTuTi mopyrobaა საჭირო seqsua-

luri danaSaulis msxverpl bavSvebთან. zogierTi mecnieris rCeviT

seqsualuri danaSaulebis msxverpli bavSvis da braldebulis Sexve-

dris Tavidan asacileblad, უმჯობესია bavSvis dakiTxva moxdes vi-

deoaparaturis saSualebiT an ბავშვი da misi ndobiT aRWurvili piri

სამართალდამცავმა ორგანოებმა dasakiTxad იმ დღეს dabarონ, roca

prokuraturis SenobaSi ar iqneba danaSaulSi braldebuli piri an

misi warmomadgeneli.189

186 Jesionek, U., 2004. S. 253 (260).187 iqve.

188 Bart, H.-J., 1998. S. 818 (823).189 iqve.

93

6.4.6. msxverplis moTxovnileba – hqondes informacia damnaSa-

vis adgilsamyofelis Sesaxeb

zogierT dazaralebuls Zalian eSinia damnaSavis. isini SiSoben,

rom damnaSave male gamova cixidan da ისინი iსev Sexvdebian, ra drosac

mისი kidev erTxel msxverplad gaxdoma gardauvali gaxdeba.190

dazaralebulTa erTi nawilis SiSi, xelmeored gaxdes damnaSavis

qmedebiს msxverpli, sruliad samarTliania (mag. ojaxuri Zaladobis

Camdenma ციხიდან გამოსვლის შემდეგ შეიძლება მეუღლეს განმეორებითი ფიზიკური ზიანი მიაყენოს im motiviT, რომ მეუღლემ პოლიციაში განაცხადა და დააჭერინა).

aseTi saxis dazaralebulebის daსაxmarebლaდ saWiroa, isini in-

formirebulni iყვნენ (maTi moTxovnis safuZvelze) damnaSavis adgil-

samyofelis Sesaxeb. amgvari informaciა dazaralebuls fsiqologiu-

rad moamzadebs damnaSavesTan SesaZlo Sexvedrაზე.

6.4.7. msxverplis moTxovnileba – icnobdes danaSaulis Cadenis

motivs

msxverplთა გარკვეული nawilisTvis mniSvnelovania, icodes რა მოტივით ჩაიდინა პიროვნებამ დანაშაული და ra mizans emsaxureboda da-

naSaulebrivi qmedeba.191

danaSaulis motivis codna bevr dazaralebuls xels uwyobs

dasZlios damnaSavisადმი SiSi, rac, Tavis mxriv, dazaralebuls daex-

mareba socialur reintegraciaSi.

dazaralebuli, romelmac icis, rom damnaSave Cveulebrivi mo-

qalaqea, romelmac msxverplisTvis gasagebi გარკვეული problemis

mosagvareblad (socialuri siduxჭiris gamo qurdobა, TaRliTobა,

Zarcvა) erTxel Caidina danaSauli, aRar eqneba SiSi, მასთან, ro-

gorc damnaSavesTan, Sexvedris, ასევე, იგი არ იფიქრებს, რომ ქვეყანაში გაუარესდა კრიმინოგენული მდგომარეობა.

msxverplisTvis mniSvnelovania zaralis anazRaurebis sakiTxis

gadawyveta sasamarTlos mier da Cadenili danaSaulebrivi qmedebisa-

Tvis damnaSavis mier pasuxismgeblobis aReba.192

ჩადენილ danaSaulზე pasuxismgeblobis aRebiT, დამნაშავე აღიარებს 190 Buggisch, W., 2001. S. 1.191 Miklau, R., 2004. S. 293 (297).192 Schneider, H.J., 1999. S. 129.

94

dazaralebulis mdgomareobას, რის შედეგადაც dazaralebulს ეძლევა იმედი, rom igi აღარ გახდება ამ (pasuxismgeblobis mqone) damnaSavis

msxverpli.193 amitom aris, rom dazaralebuli did mniSvnelobas

aniWebs swored damnaSavis aRiarebiT da monaniebiT Cvenebas.194

samwuxarod, sisxlis samarTlis procesis mwarmoebeli organo-

ebi da saxelmwifo struqturebi (sasjelaRsrulebiTi dawesebulebebi)

nakleb yuradRebas uTmoben, swored damnaSavis monaniebiT Cvenebaze

(Cadenili danaSaulisaTvis damnaSavis mier pasuxismgeblobis aReba)

muSaobas.

6.4.8. dazaralebulis moTxovnileba, აუნაზღაურდეს zarali

danaSaulis msxverplis resocializacia gulisxmobs რაც შეიძლება სწრაფად msxverplis მატერიალური da fsiqo-socialuri mdgomareo-

bis im saxiT aRdgenas, rogoric iyo danaSaulis Cadenamde.195

dazaralebulTa didi umravlesobis moTxovnaa zianis srulად

anazRaureba. ziani, rogorc aRiniSna, SeiZleba iyos ekonomikuri (qur-

dobis dros), fizikuri (janmrTelobis dazianebis dros) an fsiqolo-

giuri (sqesobrivi da Zaladobrivi danaSaulis dros) xasiaTis.

danaSaulis msxverplisTvis mniSvnelovania, rom saxelmwifo

organoebi reagirebas moaxdenen Cadenil danaSaulზე, riს გამოც maT

(dazaralebulebs) madlierebis da kmayofilebis grZnoba უჩნდებათ,

imis miuxedavad moxdeba Tu ara mogvianebiT damnaSavის dasja.196 daza-

ralebulisaTvis mniSvnelovania mxolod is, rom damnaSave mixvdeba,

rom misi saqcieli sazogadoebrivad dasagmobia და ის Secdoma iyo.197

Zaladobrivi danaSaulis msxverpls gansakuTrebiT esaWiroeba

saxelmwifo samarTaldamcavi organoebis mxridan imis aRiareba, rom

mis mimarT ჩადენილი იყო ukanonoba. saxelmwifo struqturebis mxri-

dan დანაშაულის aRiareba xels Seuwyobs mსხვერპლს miyenebuli tkivi-

lis gadatanaSi.198

danaSaulis Sedegad dazaralebulთა umravlesobas dakarguli

193 Baurmann, M., 2000. S. 396.194 iqve.195 Jesionek, U., 2005. S. 41 (50).196 Kilchling, M., 2002. S. 60.197 Brem, A., 2006. S. 111 (114).198 igive, gv. 113.

95

aqvs ndoba, rogorc saxelmwifo organoebisadmi, aseve სოციუმისადმი (maT ver daicves igi damnaSavisagan).199 amitom, TiToeuli dazaralebu-

lis moTxovnilebaa dakarguli ndobis swrafi aRdgena.

yaCaRobis, Zarcvis, sxeulis dazianebis, mkvlelobis (arapir-

dapir) msxverpls xSirad uCndeba siZulvilis grZnoba. amitom, maT

sWirdebaT daxmareba, რომ დაძლიონ სიძულვილი და დაბრუნდნენ da დაუბრუნდნენ normalur, პოზიტიურ cxovrebiseul urTierTobebს.200

danaSaulis msxverplis moTxovna aris ara mxolod miyenebuli

materialuri zaralis anazRaureba, aramed dazaralebulis mora-

lur-samarTlebrivi reabilitacia.201

მატერიალური ანაზღაურება anu moparuli nivTis dabruneba an misi

safasuris fuladi TanxiT gadaxda საკმარისია ეკონომიკური დანაშაულის (mag. qurdoba, TaRliToba) მხოლოდ ისეთი მსხვერპლისთვის, romelsac

sxeulis dazianeba ar მიუღია.202

gansakuTrebiT Zaladobrivi danaSaulis (yaCaRoba, sxeulis mZi-

me dazianeba, Tavisuflebis ukanonod aRkveTa, gaupatiureba) msxver-

plisaTvis aris mniSvnelovani, rom reabilitaciisaTvis man miiRos,

rogorc materialuri anazRaureba, aseve danaSaulis Sedegad miyene-

buli (Tu posttravmuli) fizikuri da fsiqologiuri tramvis gankur-

nebisaTvis saWiro fuladi Tanxa, vinaidan danaSaulis msxverplTa

did nawils aseTi saxis Terapia esaWiroeba.203

mTels msoflioSi bolo 20 wlis ganmavlobaSi Catarebulma vi-

qtimologiurma kvlevebma aCvena, rom dazaralebulis resocializa-

cias gaaCnia sami prevenciuli RonisZieba:204

a) danaSaulis Sedegad miyenebuli materialuri zaralis ana-

zRaureba. aRniSnuli iTvaliswinebs uSualod danaSaulis Sedegad

warmoSobili zaralis anazRaurebas;

b) reviqtimizaciis Tavidan acileba. viqtimologiurma kvleveb-

ma daadginა, rom dazaralebuli SeiZleba mokle periodSi isev gaxdes

danaSaulis msxverpli. amitom aucilebelia, iseTi RonisZiebebis gan-

xorcieleba, romelic xels SeuSlis dazaralebulis reviqtimizacias;

199 Kilchling, M., 2002. S. 59.

200 Eder-Rieder, M. A., 1998. S. 8.201 Kilchling, M., 2002. S. 62f; Eder-Rieder, M. A., 1998. S. 7f.202 Schneider, H.J., 1999. S. 124; Tumanishvili, G., 2008. S. 53.203 Eder-Rieder, M. A., 1998. S. 31.204 Kilchling, M., 2008. www.hss.de/downloads/080306_RM_Kilchling.pdf

96

g) viqtimizaciis Sedegad moqmedi saxelmwifo normebis ndobis

mimarT rwmenis isev amaRleba. es sakiTxi mniSvnelovania iseTi daza-

ralebulisaTvis, romეlic ukmayofilo an frustrirebulia samar-

Taldamcavi Tu sagamoZiebo organoebis muSaobiT. swored imisaTvis,

rom dazaralebuli ar gaxdes damnaSave da aRudges moqmedi samar-

Tlis normebisadmi rwmena, saWiroa, dazaralebulisaTvis sisxlis

samarTlis saproceso uflebebis micema da dacva.

yovelive zemoaRniSnulis safuZvelze SeiZleba davaskvnaT, rom

saWiroa dazaralebulma sisxlis samarTlis procesSi procesis aRia-

rebuli monawilis mdgomareoba daikavos, xolo kriminaluri iusti-

ciis sistemaSi erT-erTi mniSvnelovani roli iTamaSos,205 winaaRmdeg

SemTxvevaSi SesaZlebelia dazaralebulma uari Tqvas sisxlis samar-

Tlis saqmeSi „monawileobaze“ (mag. dazaralebuli ganacxadebs, rom

ar axsovs araferi), rac gaarTulebs aseTi informaciis mqone adamia-

nis gareSe nebismier sisxlis samarTlis saqmeze obieqturi WeSmarite-

bis dadgenas.

dazaralebuli, romelic არსებულ mdgomareobaSi mitovebulad

grZnobs Tavs, siZulvils gamoxatavs damnaSavis, sazogadoebis da „sa-

marTliani saxelmwifos“ mimarT. damnaSavis mimarT gamoxatulma si-

Zulvilma dazaralebuli SeiZleba SurisZiebis survilamde miiyvanos

da damnaSavis mimarT danaSauli Caadeninos.

ვინაიდან დაზარალებულს აქვს სიძულვილი sazogadoebis mimarT, მან

SeiZleba uari Tqvas moqalaqeobriv valdebulebebze (არ განაცხადოს danaSaulis შესახებ policiaSi, უარი თქვას daxmarebaზე).

dazaralebulს, romelic eWvqveS ayenebs sakuTari saxelmwifo

organoebis samarTlianobas, SeiZleba Camouyalibdes undobloba

saxelmwifo struqturebiს mimarT da uari Tqvas rogorc saxelmwi-

fo valdebulebebze (arCevnebSi monawileoba, samxedro samsaxuris

gavla), aseve socialur urTierTobebze, riTac dazaralebuli karga-

vs sakuTari Tavisadmi rwmenas. rac gaaZlierebs misi reviqtimizaciis

albaTobas (ix. pirovnebis viqtimirebis etapebi, „naswavli“ dauxmare-

blobis Teoria).

dazaralebulis resocializacia msgavsia individualuri (spe-

205 Kilchling, M., 2002. S. 61; Schneider, H.J., 1999. S. 129.

97

cialuri)206 prevenciisa,207 romlis mizania dazaralebulisadmi da

misi problemisadmi individualuri midgoma da gadawyveta, raTa Ta-

vidan iqnეs acilebuli misi reviqtimizacia.

6.5. დაზარალებულის რეაბილიტაციის სახელმწიფო და

საზოგადოებრივი მნიშვნელობაdazaralebulis reabilitacias gaaCnia saxelmwifoebrivi da

sazogadoebrivi mniSvneloba. saxelmwifoebrivi mniSvnelobis Tval-

sazrisiT, reabilitirebuli dazaralebuli:

● momavalSi iTanamSromlebs gamoZiebasTan;

● SeunarCundeba da aumaRldeba saxelmwifo organoebisadmi

ndoba, rac aucilebelia momavalSi misi mxridan saxelmwifo

samarTaldamcav organoebTan TanamSromlobisaTvis;

● ar dakargavs Sromisunarianobas da xels Seuwyobs saxelmwifo

dovlaTis Seqmnas;

● iqneba aqtiuri politikuri, saxelmwifo azrovnebis mqone adami-

ani, romelic monawileobas miiRebs arCevnebSi;

● win aRudgeba danaSaulis Cadenas, rac xels Seuwyobs danaSaulis

prevencias.

sazogadoebrivi mniSvnelobis TvalsazrisiT, reabilitirebuli

dazaralebuli:

● aRar gaxdeba ganmeorebiTი danaSaulis msxverpli;

● iqneba socialurad da sazogadoebrivad aqtiuri moqalaqe;

● gauqarwyldeba damnaSaveobisadmi SiSi, rac xels Seuwyobs mis

mier sazogadoebrivi wesrigs dacvas.

206 Sead.: SalikaSvili, m., 2011. gv. 223.207 Kilchling, M., 2008. www.hss.de/downloads/080306_RM_Kilchling.pdf 2010 wlis 27 ivlisis mdgomareobiT.

98

მეშვიდე თავიგანრიდების და მედიაციის არსებული პრაქტიკა

7.1. განრიდების და მედიაციის საქმეების

კვლევის მეთოდი empiriuli kvleva iwyeba kvlevis problemiთ, romelic ama-

vdroulad aris erTgvari gamocana.208 gidensis azriT sociologiuri

kvlevis mniSvneloba mdgomareobs imaSi, rom moxdes gamocanis swori

identifikacia da gaazreba.209 Tvisobrivi kvleva cdilobs gamocanis

imgvarad amoxsnas, rom adamianebisaTvis siRrmiseulad gaxdes cnobi-

li, Tu ratom xdeba esa Tu is movlena ase.210

radgan mocemul SemTxvevaSi sakvlevi Temis irgvliv ar arsebob-

da sxva msgavsi saxis kvleva, gadawyda momxdariyo arasrulwlovanTa

ganridebis da mediaciis programis sruli da siRrmiseuli aRwera.

Sesabamisad Camoyalibda sakvlev TemasTan dakavSirebuli ZiriTadi

kiTxveბi. es kiTxvebia:

● ra aris arasrulwlovanTa ganridebis da mediaciis programa?

● rogoria am programis ganxorcielebis pirobebi?

● vin arian arasrulwlovanTa ganridebis da mediaciis ZiriTadi

monawileni da ra ufleba-movaleobebi gaaCniaT maT?

● atarebs Tu ara arasrulwlovanTa ganridebis da mediaciis pro-

grama aRmzrdelobiT xasiaTs?

● gaTvaliswinebuli aris Tu ara arasrulwlovnis WeSmariti inte-

resi?

empiriuli sociologiuri kvleva iyofa kvalitatiur (Tviso-

brivi) da kvantitatiur (raodenobrivi) meTodebad.211 kvalitatiuri

anu Tvisobrivi meTodiT xdeba mopovebuli informaciis azrobrivi

da Sinaarsobrivi damuSaveba, xolo kvantitatiuri meTodiT ki – maTe-

matikuri cifrebis gaanalizeba, maTi dayofis, ცხრილების, statistikis

208 Giddens, A., 1999. S. 581.209 iqve.210 iqve.211 Schäfers, B. (Hrsg.), 2001. S. 216.

99

meSveobiT.212 rogorc raodenobriv, aseve Tvisobriv gamokvlevebSi Sesa-

Zlebelia gamoyenebulი iqnes monacemTa Segrovebis mravali gansxvavebu-

li meTodi: gamokiTxva, dakvirveba, eqsperimenti, Sinaarsis analizi.

Sinaarsis analizis dros saqme gvaqvs, adamianebis mier Sedgenil

dokumentebTan, romelTa analiziT da ganmartebiT SesaZlebeli xdeba

adamianis qcevis, damokidebulebis da sxva socialuri mdgomareobis mec-

nieruli gaanalizeba. 213

mocemul kvlevaSi informaciis wyaros warmoadgendnen ganride-

bis da mediaciis Sesaxeb arsebuli sakanonmdeblo normebi, განრიდების და მედიაციის xelSekrulebebi, arasrulwlovnis bio-fsiqo-socialuri

daskvnebi, mediatorebis da socialuri muSakebis piradi Canawerebi. aR-

niSnuli dokumentebi gamoიyeneს ganridebis da mediaciis programis gasa-

analizeblad.

Segrovebuli masala mocemuli iyo werilobiTi formatiT. gan ri-

debis da mediaciis arsebuli praqtikis werilobiTi masala dayo filი da

dalagebulი iqna mairingis (Mayring) meTodiT.

მაირინგის მეთოდით ხდება შინაარსის ანალიზით მოპოვებული ან არსებული წერილობითი (საკანონმდებლო) მასალის დალაგება გარკვეული კრიტერიუმებით, სისტემატიზაცია და ანალიზი.

mairingi gvTavazobs Svid nabijs werilobiTi masalis siste-

matizaciisaTvis:214

pirveli nabiji gasaanalizebeli moculobis dadgena.

meore nabiji werilobiTi masalis deduqciuri gadanawileba ZiriTad

kategoriebad. ZiriTadi kategoriebi SeაrCიეს sakvlevi Temis

kiTxvebidan (mag. ganridebis da mediaciis arsi; ganridebasa

da mediaciaSi monawileni; ganridebis da mediaciis ZiriTadi

miznebi; ganridebis da mediaciis mniSvneloba).

mesame nabiji Sinaarsis matarebeli teqstebis perიfrazireba da maTi

generalizeba.

meoTxe nabiji reduqcia seleqciiT, anu msgavsi Sinaarsis teqstebis gadaxazva.

msgavsi frazebis erTmaneTTan integracia.

mexuTe nabiji Semowmeba, Tu ramdenad Seesabameba axali Sexedulebebi

pirvelad, werilobiT masalas, pirvelad wyaros.

meeqvse nabiji axali Sexedulebebis dajgufeba, katalogizacia.

meSvide nabiji Semowmeba, Tu ramdenad Seesabameba dajgufebuli katalogizicia

pirvelad werilobiT masalas, pirvelad wyaros.

212 Schäfers, B. (Hrsg.), 2001. S. 216; Meier, B-D., 2007. S. 87.213 kalhuni, q. /laiTi, d. /keleri, s., 2007. gv. 41.214 Mayring, P., 2008. S. 60.

100

daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom mairingis Sinaarsis anali-

zis Svidi nabiji gamoyenebul iqna Cvens xelT arsebuli werilobiTi

masalis sistematizaciisa da analizisaTvis. mocemuli Svidi nabijis

gamoyenebiT moxda sakvlevi masalis imgvarad katalogizacia, dala-

geba Tavebad, qveTavebad, რომლებიც თვის მხრივაც იყოფიან ქვეთავებად, rom momxdariyo msgavsi sakiTxebis dajgufa, arasrulwlovanTa gan-

ridebis da mediaciis arsebuli programis sruli aRwera da proble-

muri sakiTxebis gaSuqeba, analizi.

mocemuli sakvlevi masalis Sinaarsiis sandoobasTan dakavSire-

biT vfiqrobT ar unda iyos aranairi problema, radgaნ es dokumentაcia

(ganridebis da mediaciis xelSekrulebebi, mediaciis sakonferencio

angariSebi, arasrulwlovnis bio-fsiqo-socialuri daskvnebi da a.S.)

Seადგინეს ადამიანებმა, რომლებსაც ამ საკითხებზე ჰქონდათ გავლილი გადამზადება და ტრენინგი.

7.2. განრიდების და მედიაციის საქმეების ანალიზი

7.2.1. ganridebis da mediaciis xelSekruleba

7.2.1.1. ganridebis da mediaciis xelSekrulebis aRwera

ganridebis da mediaciis xelSekruleba Sedgeba TerTmeti pun-

qtisgan. pirvel punqtSi miTiTebulia arasrulwlovnis saxeli gvari,

sacxovrebeli adgili, danaSaulis saxe, danaSaulis adgili (qalaqi),

mediaciis adgili da dro da mediatoris saxeli da gvari.

meore punqtში miTiTebulia ganridebis da mediaciis mizani. ker-

Zod,

„ganridebisa da mediaciis Sesaxeb xelSekrulebis (SemdgomSi

„xelSekruleba“) mizania, moxdes arasrulwlovnis ganrideba sisxlis-

samarTlebrivi pasuxismgeblobisgan da mas daekisros am xelSekru-

lebiT gansazRvruli pirobebis Sesruleba. amasTanave, es xelSekru-

leba asaxavs arasrulwlovansa da dazaralebuls Soris pirdapiri

dialogis da morigebis pirobebs. ganridebasa da mediaciaSi yvela

mxare monawileobas iRebs nebayoflobiT.“

101

mesame punqtSi CamoTvlilia ganridebis da mediaciis xelSekru-

lebis mxareebi: a) arasrulwlovani, b) kanonieri warmomadgenelი

(ZiriTadad mSobeli), g) dazaralebuli, d) prokurori, e) socialuri

muSaki, v) mediatori.

meoTxe punqtში miTiTebulia xelSekrulebis standartuli piro-

bebi. es pirobebia: arasrulwlovani aRiarebs danaSaulis Cadenas, gan-

ridebis da mediaciის yvela mxare monawileobas iRebs nebayoflobiT,

am xelSekrulebis moqmedebis periodSi arasrulwlovani kisrulobs

valdebulebas, srulyofilad Seasrulos xelSekrulebiT nakisri

valdebulebebi, daicvas kanoni da xeli Seuwyos socialur muSakTan

intensiur komunikacias.

xelSekrulebis mexuTe punqtSi CamoTvlilia valdebulebebi,

romelic ekisreba arasrulwlovans. mocemuli valdebulebebis gan-

sazRvra xdeba socialuri muSakis mier Sedgenili bio-fsiqo-socialu-

ri Sefasebis gaTvaliswinebiT. arasrulwlovnisTvis dakisrebuli

valdebulebebi ეხება swavlis da/an socialuri qcevis gaumjobesebas,

zianis anazღaurebis movaleobas da a.S.

zogjer xelSekrulebaSi gamoyofili ar aris xelSekrulebis

standartuli da ZiriTadi pirobebi. anu meoTxe da mexuTe punqti gaer-

Tianebulia.

meeqvse punqtი gaნსაზღვრავს arasrulwlovnis kanonieri war-

momadgenlis (mSoblis) valdebulebebს. kanonieri warmomadgenlis

(mSoblis) ramdenime valdebuleba zogadia da miTiTebulia yvela

xelSekrulebaSi. es valdebulebebia: xeli Seuwyos arasrulwlovans

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli pirobebis SesrulebaSi; periodu-

lad, socialuri muSakis an prokuroris aseTi moTxovnis arsebobis

SemTxvevaSi, uzrunvelyos arasrulwlovnis Sexvedra socialuri

muSakTan an prokurorTan; arasrulwlovnis mier am xelSekrulebis

pirobebis darRvevis, arasaTanadod Sesrulebis, an raime damabrko-

lebeli garemoebis arsebobis SemTxvevaSi, amis Sesaxeb Seatyobinos

socialur muSaks.

SeiZleba ganridebis da mediaciis xelSekrulebaSi aseve mie-

TiTos, rom Tavad mSobelma ganaxorcielos raime saqmianoba, ma-

galiTad, treningi. ganridebis da mediaciis xelSekrulebiT erTi

102

arasrulwlovanis mSobels daekisra Semdegi: „bavSvis WeSmariti

interesidan gamomdinare, mniSvnelovania, rom arasrulwlovnis

dedam socialuri muSakis mier gansazRvrul dros გაიაროს fsiqo-

socialuri reabilitaciis centrSi individualurი konsultacia da

saWiroebისამებr CaerTos jgufur muSaobaSi“.

meSvide punqtში mocemulia dazaralebulis uflebebi. dazara-

lebulisaTvis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli uflebebi zogadia

da standartulia. es uflebebia: pativiscemiT moekidos arasrul-

wlovans da xelSekrulebis sxva mxareebs; moiTxovos arasrulwlov-

nis mier am xelSekrulebiT nakisri valdebulebis Sesruleba.

xelSekrulebis merve punqtSi gawerilia socialuri muSakis fun-

qcia da saqmianobis wesi. socialuri muSakis valdebulebebia: imuSaos

arasrulwlovanTan, raTa uzrunvelyos misi reabilitacia da sazo-

gadoebis Rirseul wevrad reintegracia; SesaZleblobis farglebSi

daexmaros arasrulwlovans am xelSekrulebis pirobebis ჯეროვნად

SesrulebaSi; xelSekrulebis moqmedebis ganmavlobaSi, socialur

muSaks da arasrulwlovans Soris gaimarTeba saubari (piradi an sa-

telefono) sul cota or kviraSi erTxel. xelSekrulebis moqmedebis

dasrulebis Semdgom, socialuri muSaksa da arasrulwlovans Soris

urTierTobis wesebi da pirobebi ganisazRvreba urTierTSeTanxmebis

safuZvelze; socialuri muSaki valdebulia prokurorTan hqondes

mudmivi kavSiri da miawodos mas informacia xelSekrulebis Sesrule-

basTan dakavSirebiT. arasrulwlovnis mier am xelSekrulebis piro-

bebis arajerovani Sesrulebis SemTxvevaSi, socialuri muSaki valde-

bulia amis Sesaxeb Seatyobinos prokurors.

xelSekrulebis mecxre punqtSi mocemulia prokuroris ufleba-

movaleobebi da roli arasrulwlovnis ganridebisa da mediaciis

procesSi. xelSekrulebis Tanaxmad, prokurors aqvs Seმdegi ufleბა-

movaleoba: xelSekrulebis xelmoweris Semdeg, prokurors saSu-

aleba eZleva miiRos dasabuTebuli dadgenileba arasrulwlovnis

mimarT sisxlissamarTlebrivi devnis ardawyebis an dawyebuli devnis

Sewyvetis Sesaxeb; prokurori, mis mier arCeuli formiT da sixSiriT

Tvalyurs adevnebs arasrulwlovnis mier xelSekrulebis Sesrule-

bas. minimum sam TveSi erTxel, an yovel Tve, igi მოismens socialuri

103

muSakis angariSs da esaubreba arasrulwlovans, mis mSoblebs (kano-

nier warmomadgenels) arsebuli progresis da problemebis Sesaxeb.

prokurori uflebamosilia Tavad gadaamowmos xelSekrulebis Ses-

rulebis mdgomareoba. arasrulwlovanis mier, am xelSekrulebis

arajerovnad Sesrulebis SemTxvevaSi, saqarTvelos sisxlis samarT-

lis saproceso kodeqsiT gansazRvruli wesis Sesabamisad, prokurori

uflebamosilia dasabuTebuli dadgenilebiT daiwyos an ganagrZos

arasrulwlovnis mimarT sisxlissamarTlebrivi devna.

ganridebis da mediaciis meaTe punqtში წარმოდგენილია daskv-

niTi pirobebi, kerZod, xelSekrulebis amoqmedebisa da dasrule-

bis vadebi; xelSekrulebaSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis

SesaZleblobა;215 xelSekrulebis amoqmedebis adgili. garda amisa

miTiTebulia, rom xelSekruleba dgeba imden egzemplarad ramdeni

mxarec awers xels, da, rom yvela am dokuments Tanabari iuridiuli

Zala aqvs.

ganridebis da mediaciis xelSekrulebis meTerTmete punqtSi

dafiqsirebulia ganridebis da mediaciis monawile mxareebis xelmow-

erebi da xelmoweris TariRi.

7.2.1.2. ganridebis da mediaciis xelSekrulebis analizi

xelSekrulebis winamdebare analizi exeba mxolod im saprob-

lemo sakiTxebs, romლებzec vfiqrobT, რომ aucilebelia diskusiis

gamarTva da gamosworeba, raTa zogadad daixvewos ganridebis da me-

diaciis proeqti.

a. ganridebisa da mediaciis da ganridebis xelSekrulebis tipebi

praqtikaSi vxvdebiT ori saxis xelSekrulebas: 1) ganridebisa

da mediaciis Sesaxeb da 2) ganridebis Sesaxeb. am xelSekrulebebs So-

ris gansxvaveba gawerilia saqarTvelos iusticiis ministris 2010

wlis 12 noembris №216 brZanebaSi „ganridebisa da mediaciis Sesaxeb

prokurorebisaTvis saxelmZRvanelo miTiTebebisa da mxareebs So-

ris gasaformebeli xelSekrulebis ZiriTadi pirobebis damtkicebis

Taobaze.“ aRniSnuli brZaneba erTmaneTisagan ganridebisa da media-

215 ganridebis da mediaciis xelSekrulebaSi cvlilebebis / damatebebis Setana SesaZlebelia yvela ZiriTadi mxaris werilobiTi TanxmobiT. ZiriTadi mxareebi arian: arasrulwlovani, kanonieri warmomadgeneli, prokurori, socialuri muSaki.

104

ciis Sesaxeb da ganridebis Sesaxeb xelSekrulebebs განasxvavebs mona-

wile mxareebis მიხედვით. ganridebisa da mediaciis xelSekrulebis

mxareebi ariაn: arasrulwlovani, misi kanonieri warmomadgeneli,

prokurori, socialuri muSaki, dazaralebuli da mediatori, xolo

ganridebis xelSekrulebaSi dazaralebulis da mediatoris yofna sa-

valdebulo ar aris. ganxilulma analizma gviCvena, rom ganridebis

xelSekrulebaSi monawile mxareebad mediatori da dazaralebulic

moiazreba. vfiqrobT, es SeiZleba ar iyos kanonis uxeSi darRveva,

Tumca gasaTvaliswinebeliა, rom:

● ganridebisa da mediaciis Sesaxeb da ganridebis Sesaxeb xelSekru-

lebebis realuri gansxvaveba swored dazaralebulisa da media-

toris monawileoba armonawileobaa. Tu yvela SemTxvevaSi daza-

ralebuli da mediatori monawileobas miiReben xelSekrulebis

dadebis dros, maSin yvela xelSekruleba iqneba ganridebisa da

mediaciis da saWiro ar aris, rom kanonmdebelma calke gamoyos

ganridebis xelSekruleba;

● ganridebis xelSekrulebis gansxvaveba ganridebisa da mediaciis

xelSekrulebisagan aris dazaralebulis survili Seurigdes dam-

naSave arasrulwlovans. Tu dazaralebulis survili, Seurigdes

Tu ara arasrulwlovans, gaTvaliswinebuli unda iqnეs, da Tu mas

amis survili ar gaaCnia, umjobესია, arc ganridebis xelSekrule-

bis mxared iqnas warmodgenili, roca kanonmdebeli amis uflebas

iZleva;

● iseTi dazaralebulisaTvis, romelsac ar surs mozardTan Seri-

geba, მაგრამ prokuratura avaldebulebs an sasurvelad miiCnevs

misi mxridan ganridebis xelSekrulebaSi monawileobas, SeiZle-

ba mZime fsiqologiuri travma mivayenoT damnaSavis naxviT gan-

ridebis xelSekrulebis dadebis dros. xelSekrulebaს ZiriTa-

dad mxareebi erTad aweren xels.

● ganridebis xelSekrulebaSi mediatoris monawileoba SeiZleba

mediatoris rolis araswor gagebaდac iqnes miCneuli. mediato-

ri aris xelშekrulebis yvelaze mniSvnelovani monawile media-

ciis dros da ara ganridebis dros. mediatoris movaleobis gan-

ridebisaTvis gamoyeneba adamianuri resursis araswor xarjvad

105

unda iqnes miCneuli. ganrideba aris prokuroris saqme da iq me-

diatoris adgili რთული წარმოსადგენია.

daskvnis saxiT unda aRiniSnos, rom ganridebis xelSekrulebaSi

an mis momzadebaSi ar aris sasurveli mediatoris da dazaralebulis

monawileoba, miT ufro, rom kanonmdebeli ar moiTxovs maT monawi-

leobas.

b. xelSekrulebis pirobebi

xelSekrulebis mokle aRweris dros aRiniSna, rom arsebobs

arasrulwlovnisTvis dakisrebuli e.w. standartuli da ZiriTadi pi-

robebi, romlis Sesrulebac evaleba mozards xelSekrulebis moqme-

debis periodSi.

xelSekrulebis pirobebi SemuSavebulia arasrulwlovanze so-

cialuri muSakis mier Sedgenili bio-fsiqo-socialuri daskvnis sa-

fuZvelze da misi gaTvaliswinebiT.

arasrulwlovnisaTvis xelSekrulebis pirobebi unda akmayofi-

lebdes proporciulobis princips da unda gamomdinareobdes aras-

rulwlovnis WeSmariti interesebidan.

praqtikulma analizma cxadyo, rom arsebobs xelSekrulebiT

gaTvaliswinebuli valdebulebebis eqvsi tipi:

● fsiqo-socialuri reabilitacia, romelSic Sedis Semdegi valde-

bulebebi: fsiqologiuri konsultaciis gavla, treningze - „moxa-

liseobrivi muSaoba, lideroba, gunduri muSaoba“ – daswreba;

treningi - „problemaTa gadaWris, komunikaciisa da konfliqtis

marTvis unar-ჩvevebis gamomuSavebaSi“, programaSi - „Cemi ufrosi

megobari“ – monawileoba;

● socialuri xasiaTis valdebulebebi - mzrunvelobaს moklebul

bavSvTa saxlis aRsazrdelebs Cautaros cekvis gakveTilebi; mz-

runvelobas moklebul bavSvTa saxlSi bavSvebs waukiTxos sxva-

dasxva moTxrobა; saTnoebis saxlSi (moxucTa TavSesafarSi) daex-

maros adgilobriv momsaxure personals; dargos xeebi;

● ganaTleba - momxdari faqtis Sesaxeb daweros moTxroba an leq-

si; xelSekrulebis moqmedebis periodSi ar gaacdinos skola da

gaaumjobesos swavlis xarisxi; waikiTxos mxatvruli literatu-

106

ra; izrunos literaturuli saitis ganaxlebaze;

● profesiuli ganviTarebis servisebi - იაროს ucxo enisa da kom-

piuteris kursebზე; იაროს Teqis wreze; იაროს Wra-kervis kursebზე;

შეისწავლოს xeze kveTis xelobა saganmanaTleblo centr „spe-

qtrSi“;

● arasrulwlovanis sarisko qcevis kontroli - Tavi aaridos

azartul saTamaSo klubebSi Sesvlas; nebarTvis gareSe ar imyo-

febodes quCaSi marto Ramis saaTebSi, garda gadaudebeli auci-

leblobisa; ar miiRos alkoholuri sasmelebi;

● valdebulebebi zianis anazRaurebaze – გააფორმოს dazaralebul

kompaniasTan SromiTi xelSekruleba da miRebuli SemosavliT

aanazRauros dazaralebulisTvis miyenebuli ziani; monawileoba

miiRos erT-erTi saministros manqanebis rezervaciis programul

uzrunvelyofaSi; dazaralebulis miTiTebiT erT-erT saxelmwi-

fo organos gauwios sainformacio teqnologiuri daxmareba“.xelSekrulebis pirobebTan dakavSirebiT საინტერესოა ramdenime

faqtoris analizi: 1) pirobebis raodenoba; 2) pirobebis aRmzrdelo-

biTi efeqti (arasrulwlovnis WeSmariti interesis gaTvaliswine-

ba); 3) pirobebis Sesrulebis SesaZlebloba da vadis gansazRvra; 4)

xelSekrulebis pirobebi jgufuri danaSaulis dros; 5) valdebulebis

dakonkretebis aucilebloba. ganviხiloT TiToeuli cal-calke.

aa. pirobebis raodenoba

arasrulწlovnisთვის xelSekrulebiT gansazRvruli savaldebu-

lo pirobebis raodenoba erT-erTi saintereso sakiTxia da pirdapir

kavSirSia proporciulobis principTan. proporciulobis principis

darRvevam SeiZleba gamoiwvios samarTlianobis grZnobis dakarg-

va da safrTxe Seeqmnas „samarTlebriv mSvidobas da samarTlebriv

usafrTxoebas“.216

sainteresoa sportsmenTa mier jgufurad maRaziis quრdobis saq-

me. qurdobaSi monawile erT-erT mozards gauformda samTviani xel-

Sekruleba da daevala Semdegi:

1) pativiscemiT moekidos dazaralebuls da xelSekrulebis sxva

mxareebs;

216 kublaSvili, k., 2003. gv. 19.

107

2) dazaralebuls mouxados bodiSi;

3) xelSekrulebis pirobebis Seusruleblobis SemTxvevaSi acnobos

socialur muSaks;

4) TveSi erTxel, aseve moTxovnisTanave, Sexvdes socialur muSaks

an prokurors da misces mis mier Cadenil qmedebaze an am xelSe-

krulebis SesrulebasTan dakavSirebuli axsna ganmarteba;

5) iaros skolaSi da sapatio mizezis garეშე ar gaacdinos gakveTi-

lebi;

6) iaros sportze da sapatio mizezis garეშე ar gaacdinos varjiSi;

7) daeswros saxalxo damcvelis aparatSi Catarebul leqcias

bavSvTa uflebebze;

8) waikiTxos Semdegi literatura:

a) mixeil javaxiSvilis „TeTri sayelo“;

b) prosper merimes „mateo falkone“;

g) guram rCeuliSvilis „sikvdili mTebSi“, „sami ambavi“;

d) konstantine gamsaxurdias „zarebi grigalSi“, „damsxvreuli Conguri“;e) balzakis „Sagrenis tyavi“;

9) daxatos ორი naxati bavSvTa uflebebis Temaze;

10) daxatos erTi naxati im nawarmoebze, romლის წაკითხვამაც didi

SთabeWdileba moaxdina masze;

11) daweros Tema „bavSvis uflebebi da ganridebis programa“.

garda zemoaRniSnuli pirobebisa sainteresoa aseve, rom aras-

rulwlovans amis Sesruleba uwevda aprilidan ivnisis CaTvliT, anu

skolis saswavlo procesis dros da mediatoris cnobiT, amavdrou-

lad igi iyo warmatebuli sportsmeni da xelSekrulebis momzadebis

periodSi gadayvanili iyo saqarTvelos erT-erT warmatebul spor-

tul gundSi savarjiSod.

zemoT CamoTvlili valdebulebebidan zogierTi Zalian zoga-

dia da ar moiTxovs arasrulwlovnis mxridan raime qmedebis ganxor-

cielebas (anu aqtiur moqmedebas), Tumca, mozards daevala daaxloe-

biT 10 konkretuli valdebulebis Sesruleba, rac sami Tvis ganmav-

lobaSi Zalian bevria. არ არის მიზანშეწონილი mozardisaTvis iseTi

raodenobis valdebulebebis dakisreba, rac SeiZleba saTanadoდ ver

108

Sesruldes an მისგან iseT Zalisxmevas moiTxovdes, rom masSi Sinagan

protesti gamoiwvios. aseT SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli ar aris

mozardis WeSmariti interesi da ganrideba da mediaciis programa ar

iqneba aRmzrdelobiTi efeqtis matarebeli.

bb. pirobebis aRmzrdelobiTi efeqti (arasrulwlovnis WeSma-

riti interesis gaTvaliswineba)

ganridebis da mediaciis pirobebi მორგებული unda iyos arasrul-

wlovnis WeSmariტ interesze da unda atarebdes aRmzrdelobiT efe-

qts. ganridebis da mediaciis praqtikis analizma cxadyo, rom xSiria

mozardebisTvis wignis wakiTxvis valdebulebis dakisreba, an beWduri

nawarmoebis ციფრული versiis Seqmna (wignis kompiuterze akrefa). zogadad SeiZleba iTqvas, rom wignebis wakiTxva did gavlenas

moaxdens arasrulwlovnis aRzrdaze da misi WeSmariti interesebis

Sesabamisia, Tumca, arsebobs wignebis garkveuli kategoria, romlis

wakiTxvac vfiqrobT, ar SeiZleba daevalos mozards: aseTi wignebia

nodar dumbaZis „kukaraCa“ da „TeTri bairaRebi“. gTavazobT amona-

rids ნodar dumbaZis „TeTri bairaRebidan“.

„cixeSi qurdi xelSeuxebelia, mas sruli avtonomia aqvs. igi Sens

saqmeSi iSviaTad Caereva da Tavis saqmeSi xom ar Cagrevs da ar Cagrevs.

am mxriv, ra paradoqsuladac ar unda mogeCvenoT, qurdebTan jdoma

gacilebiT sasiamovnoa, vidre aTasi juris, xasiaTis, bedis, profe-

siis, ganaTlebis da erovnebis xalxTan. sakani, romelSic qurdebi

ar sxedan, warRvnad gamzadebul kunZuls hgavs... qurdi qurdia, maTi

Tanasworoba xandaxan gancvifrebas iwvevs... maTSi ar arsebobs arc wo-

debrivi, arc qonebrivi, arc erovnuli cenzi, mesopotamielia qurdi,

tanganikeli Tu Coxataureli, qurdi-qurdia, maTTvis Savi, TeTri, wi-

Teli, yviTeli feri ar arsebobs... qurdis erTaderTi profesia qur-

dobaa... qurdebi erTad Wamen, ukanasknel lukmas iyofen, mxarSi udga-

nan [erTmaneTs] da, ramdenadac mSiSrebi da gautanlebi arian gareT,

imdenad vaJkacebi da gamtanebi - cixeSi.‘‘

nawarmoebis am patara monakveTSi „kanonieri qurdebi“ imdenad

dadebiTad arian daxasiaTebulni, rom vfiqrobT, SesaZlebelia mo-

zardis mxridan mibaZvis obieqtebadac ki iqcnen. ra Tqma unda, pir-

109

vel rigSi gaTvaliswinebuli unda iqnეs mozardis ganviTarebis done,

Tu rogor aRiqvams (dadebiTad Tu uaryofiTad) mozardi wakiTxul

masalas. vinaidan Cven ar viciT, rogor SeiZleba aRiqvas arasru-

lwlovanma xsenebul nawarmoebebSi moyvanili mTavari personaJebi,

romlebic kriminaluri avtoritetis matareblebi arian, riskis qveS

vayenebT mozardis kriminalur Tu arakriminalur orientacias da ar

SeiZleba CavTvaloT amgvari literaturuli nawarmoebebi misi WeSma-

riti interesebis matareblad. nodar dumbaZis „kukaraCaSi“ da „TeTr

bairaღebSi“ kriminaluri avtoritetebi arian socialurad miRebuli,

gavleniani, Zlieri, pativsacemi, ganaTlebuli, mdidari (yovlis-

SemZle), romantiკuli da saxelmwifo xelisuflebis damcvelebi.

gardatexis periodSi (susti fsiqika, emociuroba, mimbaZveloba) da

kanonTan konfliqtSi myof mozardSi amgvarma kriminalurma „gmireb-

ma“ SesaZloa maTSi aRfrTovaneba gamoiwvios da mibaZvis survili gau-

Cinos, rac mozardis ara gakeTilSobilebas, aramed mis კრიმინალად ქცევას gamoiwvevs.

sainteresoa, aseve beWduri nawarmoebis ციფრული versiis Seqmna.

vfiqrobT, am saxis valdebulebas ar SeuZlia mozards sargebeli mou-

tanos, is argumenti, rom mozardi akrefis dros paralelur reJimSi

wignsac kiTxulobs (anu iazrebs wignis Sinaars) miuRebelia. adamians,

maT Soris mozards, mxolod maSin SeuZlia wakiTxulis gaazreba da

aRqma, Tu aRniSnuli misi Tavisufali nebidan gamomdinareobs, xolo

Tu saqme gveqneba mozardisadmi wignis kiTxvis arapirdapirad daZa-

lebasTan da Tan kompiuterze akrefis paraლelur reJimSi, vfiqro-

bT, mozards wigni ამ გზით SeiZleba ara Tu არ Seuyvardes, aramed

წინააღმდეგობის გრძნობაც კი გაუჩნდეს da ვერც teqstis arsi da mniSvne-

loba gaigos.

arasrulwlovnis WeSmariti interesi im SemTxvevaSia გათვა ლის­წინებული, Tu valdebuleba pirdapir kavSirSia miyenebul zianTan,

anu arasrulwlovans SeuZlia SeigrZnos mis mier Cadenili qmedebis

uaryofiTi mxare, rac მასში xels Seuwyobs sazogadoebaSi damkvidre-

buli normebisadmi pativiscemis grZnobis Camoyalibebas. magალითად, mozardi, romelmac ukanono qmedebiT kompanias miayena materialuri

zarali, moaxdinos zaralis anazRaureba kompaniis mier uzrunvelyo-

fili samuSaoTi.

110

nebismieri valdebuleba, romelic mozards SeiZleba daekisros, misTvis garkveuli upiratesobis momtani unda iyos. valdebulebam

unda SeZlos mozardSi rogorc pasuxismgeblobis grZnobis Camoyali-

beba, aseve, garkveuli unar-Cvevebis daufleba, an garkveuli profe-

siisadmi interesis gaRviZeba an gaRrmaveba.

erT mozards, romelic aris wera-kiTxvis ucodinari da ar icis

gamravlebis tabula, განრიდების და მედიაციის xelSekrulebiT dae-

vala, rom iaros kompiuteris saofise programebis Semswavlel kur-

sebze. mozardis mier kompiuteris saofise programebis Seswavla am

etapze ar aris gamarTlebuli, radgan Tu jer wera-kiTxva da gamrav-

lebis tabulac ki ar icis, TiTqmis warmoudgenelia, rom man saofise

programebis daZleva SeZlos. Sesabamisad, aRniSnuli valdebulebac

ar atarebs aRmzrdelobiT xasiaTs. aseT SemTxvevaSi SesaZlebelia mi-

viRoT Zalian cudi Sedegi, kerZod, kompiuteris saofise programebis

Semswavlel kursebze mozardi gaxdes dacinvis (bulingis) msxverpli,

Sewyvitos am konkretuli valdebulebis Sesruleba da daarRvios

ganridebisa da mediaciis xelSekruleba, rac prokurors miscems

sisxlissamarTlebrivi devnis ganaxlebis SesaZleblobas.

gg. pirobebis Sesrulebis SesaZlebloba da vadis gansazRvra

xelSekrulebis praqtikis analizma cxadyo, rom zogierTi xel-

Sekrulebis pirobiT arasrulwlovnisTvis dakisrebuli valdebule-

ba SeiZleba SeuZlebeli gaxdes Sesasruleblad xelSekrulebis moq-

medebis vadebSi.

ganvixiloT ramdenime saintereso SemTxveva.

1) arasrulwlovan gogonas ganridebis da mediaciis xelSekru-

lebiT, romelic ori TviT iqna dadebuli, daevala, rom kviraSi er-

Txel, anu sul 8-jer, erT-erTi bavSvTa saxlis aRsazrdelebs Cauta-

ros cekvis gakveTilebi. mocemuli valdebuleba ufro formaluria,

vidre Sedegze orientirebuli. rva SexvedriT SeuZleblad unda iqnes

miCneuli bavSvTa saxlis bavSvebis mier Tundac erTi konkretuli cek-

vis dadgma. bavSvTa saxlis aRsazrdelebi rvajer arasrulwlovanis

misvliT verafers iswavlian, arada, SesaZlebelia, rogorc arasru-

lwlovans (maswavlebels), aseve bavSvebs (moswavleebs) gauCndeT mo-

111

lodini, romlis Sesruleba realurad SeuZlebeli iqneba drois da

cekvis gakveTilebis simciris gamo. aRniSnulma, rogorc arsrulwlo-

vanSi, aseve bavSvebSi, SeiZleba gamoiwvios frustracia, anu uimedoba

saxelmwifo normebis qmediTobis mimarT.

gasaTvaliswinebelia aseve, rom bavSvTa saxlis aRsazrdelebTan

xSiri, sistematuri urTierTobisaTvis aucilebelia arasrulwlovans

gavlili hqondes garkveuli treningi, rasac mocemul SemTxvevaSi ad-

gili ar hqonia.

2) erT-erT arasrulwlovan gogonas ganridebis da mediaciis

xelSekrulebiT, romelic ori TviT iqna dadebuli, daevala saqvel-

moqmedo centrSi daufleboda Wra-kervis xelobas. telefonze vesau-

breT saqvelmoqmedo centris Wra-kervis kursis pasuxismgebel pirebs.

gvsurda, gagvego zogadad ramdeni Tve grZeldeba Wra-kervis kursi

da aris Tu ara SesaZlebeli, or TveSi Wra-kervis kursis im doneze

Seswavla, rom mozards grZelvadiani perspeqtiviT SeeZlos SeZenili

unar-Cvevis gamoyeneba. gairkva, rom Wra-kervis sruli kursi grZel-

deba aTi Tve, Tumca SesaZlebelia, ori Tvis ganmavlobaSi garkveuli

doniT Wra-kervis Seswavla, rac moswavlis individualur midgomazea

damokidebuli.

saqarTvelos iusticiis ministris 2010 wlis 12 noembris №216

brZanebaSi „ganridebisa da mediaciis Sesaxeb prokurorebisaTvis

saxelmZRvanelo miTiTebebisa da mxareebs Soris gasaformebeli xel-

Sekrulebis ZiriTadi pirobebis damtkicebis Taobaze“ miTiTebulia,

rom ganridebis da mediaciis xelSekruleba SesaZlebelia daidos

12 Tvis vadiT. mocemul SemTxvevaSi arasrulwlovanisaTvis ukeTesi

iqneboda, masTan ganridebis da mediaciis xelSekruleba dadebuliyo

Wra-kervis kursis gavlis mizniT, anu aTi Tve. amiT arasrulwlovans,

romelsac Cadeni hqonda qurdoba, SesaZlebloba miecemoda aRniS-

nuli profesia (Wra-kerva) gamoeyenebina sakuTari ekonomikuri Semo-

savlebisaTvis. SesaZlebelia imaze fiqri, rom mozardisaTvis moce-

mul or Tves SesaZlebelia hqonoda interesis gaRvivebis mizani, da

rom mozardi TviTon gaagrZelebda da gaivlida Wra-kervis srul,

aT Tvian kurss. cnobilia, rom socialuri kontrolis gareSe mozar-

debs (kanonis damrRvevebs ufro metad) uWirT dawyebuli saqmeebis

112

bolomde miyvana, vinaidan ar gaaCniaT amis nebisyofa.

daskvnis saxiT unda aRiniSnos, rom ganridebisa da mediaciis

xelSekrulebis vadasa da arasrulwlovanis mier gansaxorcielebel

pirobebs Soris unda arsebobdes iseTi saxis urTierTmimarTeba, rom

arasrulwlovans moutanos sargebeli grZelvadiani perspeqtiviT da

ara mxolod xelSekrulebis moqmedebis periodSi.

dd. xelSekrulebis pirobebi jgufuri danaSaulis dros

samma mozardma Caidina jgufuri qurdoba sacavSi SeRweviT. samive

maTgans ganridebisa da mediaciis xelSekrulebiT ganesazRvraT sxva-

dasxva raodenobis da sxvadasxva xasiaTis valdebulebebi.

gasagebia, rom ganridebisa da mediaciis xelSekrulebiT gaTva-

liswinebuli valdebulebi yvela mozardisaTvis individualuria,

rac udavod misasalmebelia.

Tumca, mainc sakiTxavia, xom ar gamoiwvevs maTSi protestis grZno-

bas erTi da imave danaSaulisaTvis ganridebuli mozardebisaTvis sx-

vadasxva raodenobis da sxvadasxva xasiaTis valdebulebebi da xels

xom ar SeuSlis maT mier valdebulebebis Sesrulebas.

arasrulwlovnebSi protestis grZnoba SeiZleba gamoiwvios

mozardebisaTvis araproporciuli raodenobis valdebulebebis da-

kisrebam.

mozardTa mier Cadenili danaSaulis 45-50% jgufuria. jgufs

SesaZlebelia hyavdes lideri, Tumca mxolod liderobის გამო ar

SeiZleba მასზე sxva monawileebTan SedarebiT araproporciuli

raodenოbis an xasiaTis valdebulebis dakisreba. xSirad, mozardebSi

jgufis lideris gamoyofa da sxvagvari midgoma mis stigmatizacias

iwvevs, rasac SeiZleba mohyves jgufis lideris mier sakuTar krimi-

nalur SesaZleblobebSi darwmuneba da kriminalis etiketis miReba da

morgeba. ganridebis da mediaciis programis erT-erTi ZiriTadi prin-

cipi mozardis stigmatizaciisagan Tavis daRwevas gulisxmobs. jgufis

lideris gamoyofis da gansakuTrebulad midgomis (araproporciuli

da gansxvavebuli valdebulebebi dakisrebა) SemTxvevaSi SeiZleba ad-

gili hqondes mozardis stigmatizacias.

113

ee. valdebulebis dakonkretebis aucilebloba

ganridebisa da mediaciis xelSekrulebiT arasrulwlovans

daekisra kviraSi erTxel დაეხმაროს dasufTavebis samsaxurs. aRniS-

nuli valdebuleba kritikulad unda iqnes Sefasebuli Semdegi gare-

moebebis gamo:

1) mozardis mier Sesasrulebelma samuSaom SeiZleba Selaxos

misi Rirseba da gamoiwvios xelSekrulebis darRveva. arasrul-

wlovans unda daevalos iseTi saxis saqmianoba, rac ar Selaxavs mis მგრძნობიარე Rirsebas. Tu mozards daevaleba quCis დაგვა­dasufTaveba,

es SeiZleba iyos misi Rirsebis Semlaxavi sxva mozardebis TvalSi da

gamoiwvios mozardis mier Sesasrulebeli samuSaos ugulebelyofa

da xelSekrulebis pirobebis darRveva. gasaTvaliswinebelia, rom am

asakSi mozardebi did yuradRebas aqceven swored Tanatolებis azrs

da Sexedulebas.

2) garda amisa, xelSekrulebaSi ar aris dakonkretebuli, Tu

konkretulad ra saxis samuSaos Sesasruleblad iqna arasrulwlova-

ni gamwesebuli. dasufTavebis samsaxurs bevri iseTi samuSao SeiZ-

leba ჰქონდეს, romelsac SeuZlia mozardis fizikuri da sulieri

ganviTაrebis Seferxeba gamoiwvios. garda amisa, amgvari zogadi Ca-

naweri SesaZleblobas aZlevs damsaqmebels arasrulwlovans daava-

los iseTi saxis samuSaos Sesruleba, rac mas ar ZaluZs. zemoaRniSnu-

lis gaTvaliswinebiT savaldebuloა, xelSekrulebaSi dafiqsirდეს, konkretulad ra saxis samuSaosTvis igzavneba arasrulwlovani ama Tu

im dawesebulebaSi.

vv. ეფექტიანი saxelSekrulebo valdebulebebi

ganridebisa da mediaciis xelSekrulebis analizma აჩვენა, rom

bevri valdebuleba, romelic arasrulwlovans daevala ეფექტიანი, რომელიც arasrulwlovnis interesებs ემსახურება. magaliTad, metad

mniSvnelovანია, რომ arasrulwlovაnმა fsiqologis daxmarebiT ga-

იაროს fsiqo-socialurი reabilitaciis, problemaTa gadaWris, komu-

nikaciisa da konfliqtis marTvis unar-Cvevebis gamomuSavebis kursi. aseTi kurსi, treningi mozards exmareba დაინახოს mis mier Cadenili

qmedebis uaryofiTi mniSvneloba dazaralebulisa da sazogadoe-

bisaTvis. ეს xels Seuwyobs mis gamosworebas.

114

g. arasrulwlovnis warmomadgenlis movaleobebi

ganridebis da mediaciis xelSekrulebis erT-erTi qvepunqtSi Ca-

moTvlilia arasrulwlovnis kanonieri warmomadgenlis (mSoblis)

valdebulebebi. kanonieri warmomadgenlis (mSoblis) valdebulebe-

bi ZiriTadad zogadia da miTiTebulia yvela xelSekrulebaSi. warmo-

madgenels განრიდების და მედიაციის xelSekruleba avaldebulebs Sea-

tyobinos socialur muSaks arasrulwlovnis mier am xelSekrulebis

pirobebis darRvevis, arasaTanadod Sesrulebis, an rame damabrko-

lebeli garemoebis arsebobis Sesaxeb.

rogorc vxedavT, გამოიყოფა arasrulwlovnis mxridan xelSekru-

lebis Seusruleblobis sami მიზეზი: 1) როცა გარკვეული დაბრკოლებების გამო შეუძლებელია xelSekrulebis Sesrulebა; 2) როცა ხელშეკრულების pirobebi arasaTanadoდ srulდeba da 3) როცა ხდება xelSekrulebis

pirobebis darRveva.

xelSekrulebis Sesrulebis dabrkolebis SemTxvevaSi, არასრულ­წლოვნის ინტერესიდან გამომდინარე, აუცილებელია socialuri muSakis

informireba. saqarTvelos sasjelaRsrulebis, probaciisa da iu-

ridiuli daxmarebis sakiTxTa ministris 2011 wlis 22 Tebervlis

№29 brZanebis me-5 muxlis me-8 nawilis mixedviT, არასრულწლოვნის მიერ ხელშეკრულების რომელიმე პირობის შეუსრულებლობა შესაძლოა განპირობებული იყოს ობიექტური მიზეზებით – გარკვეული პროგრამის დახურვა ან სავალდებულო აქტივობის შესრულების ობიექტური ბარიერები. ამ შემთხვევაში სოციალურმა მუშაკმა და პროკურორმა შეიძლება მოახდინონ ხელშეკრულების პირობების შესწორება და კონკრეტული სავალდებულო პირობის/პირობების ჩანაცვლება ახალი ადეკვატური პირობით/პირობებით.amave brZanebis me-5 muxlis meoTxe nawilis Tanaxmad, socialuri mu-

Saki da arasrulwlovani ganixilaven xelSekrulebis Sesrulebis xe-

lisSemSlel faqtorebs da maT xasiaTs. vinaidan aRniSnul SemTxve-

vaSi xelSekrulebis SeusruleblobaSi ara gvaqvs mozardis mxridan

braleuloba, socialur muSakს SeუZlიa arc ki Seatyobinos amis Sesa-

xeb prokurors.

xolo, rac Seexeba arasrulwlovnis mier xelSekrulebis piro-

bebis darRvevაs an/da arasaTanadod Sesrulebas, amave brZanebis me-5

muxlis mexuTe nawilis Tanaxmad, socialuri muSaki valdebulia, amis

115

Sesaxeb acnobos Tavis zemdgoms (probaciis biuros ufross) da proku-

rors.

mSoblis mier valdebulebis aReba, აცნობოს socialur muSaks

arasrulwlovani Svilis cudi saqcielis Sesaxeb, gaumarTlebelia da

ewinaaRmdegeba saqarTvelos konstitucias.

iseT SemTxvevaSi, roca mSobeli ver axdens arasrulwlovanze

kontrols, igi mimarTavs socialur muSaks. socialuri muSaki val-

debulia amis Sesaxeb acnobos prokurors. prokurori, Tavis mxriv, uflebamosilia Sewyvitos განრიდების და მედიაციის xelSekruleba da

daiwyos an ganaaxlos sisxlissamarTlebrivi devna. mSoblis infor-

maciis safuZvelze xdeba arasrulwlovnis amoricxva განრიდების და

მედიაციის programidan da misi sisxlissamarTlebriv pasuxisgebaSi

micema, daWera.

sisxlis samarTlis da samoqalaqo samarTlis procesi cnobs

mowmis mier sakuTari axloblebis mimarT Cvenebis micemisagan Ta-

vis Sekavebis uflebas (sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 50-e

muxlis pirveli nawilis d punqti, samoqalaqo saproceso kodeqsis

142-e muxlis pirveli nawilis b punqti). imis miuxedavad, sad მისცემს adamianი ჩვენებას (sasamarTloSi an socialuri muSakis informireba), sakuTari naTesavis winaaRmdeg, Sedegi da arsi erTi da igivea, ამით adamiani ewinaaRmdegeba sakuTari ojaxis wevris interess. Sesabamisad,

Tu mocemul uflebas gavavrcelebT arasrulwlovani braldebulis

kanonier warmomadgenelze (mSobelze), maSin ganridebis da mediaciis

dros mSobelsac, rogorc mowmes, unda ჰქონდეს am uflebiT sargeblo-

bis SesaZlebloba. sakuTari ojaxis wevris winaaRmdeg Cvenebis armi-

cemis ufleba saqarTvelos konstituciis 36-e muxlis meore nawilით

ganmtkicebuli uflebaa, rac gulisxmobs, rom saxelmwifom xeli unda

Seuwyos ojaxis keTildReobas, მის მთლიანობას217 და სიმშვიდეს.218 aseT

dros sajaro interesi gadadis meore adgilze da win iwevs mowmis pi-

radi interesi, ar misces Cveneba sakuTari naTesavis winaaRmdeg.219

arasrulwlovnis WeSmariti interesebidan gamomdinare auci-

217 Dreier, H. (Hrsg.), Grundgesetz Kommentar. 2. Auflage. Band I Art. 1-19. S. 788.218 BGHSt (germaniis federaluri sasamarTlos gadawyvetileba sisxlis samarTlis saqmeebze) 11, S. 216; 38, S. 99. 219 BGHSt (germaniis federaluri sasamarTlos gadawyvetileba sisxlis samarTlis saqmeebze) 3, S. 152, 216.

116

lebelia mSoblisთვის aRniSnuli konstituciuri uflebiს მინიჭება.

mSobeli aris mozardis dasayrdeni. mSoblisა da arasrulwlovani

Svilis urTierTobaze, maT emociur kavSirzea damokidebuli Svilis

momavali saqcieli da Rirebulebebisadmi orientacia. ojaxi gvevli-

neba mozardisa da sazogadoebriv-socialuri identობის damakavSire-

bel rgolad, romlis umTavresი daniSnulebaა, მოზარდს მიეცეს სწორი იდენტიფიკაციის შესაძლებლობა. ამის საფუძველზე მან უნდა moaxerxos sa-

zogadoebaSi sakuTari adgilis povna. swored amitom არის მიჩნეული ojaxi mozardis socializaciis pirvelwyarod.220 ojaxi axorcielebs

bavSvze bio-fsiqo-socialur gavlenas. ბავშვის mentaluri ganviTare-

bis yvelaze Zlier asparezs warmoadgens ojaxi, sadac mozards uyali-

bdeba xasiaTi, iwyeba misi pirovnuli formireba. ojaxi Tavisi kultu-

riT, RirebulebebiT da moraliT did gavlenas axdens arasrulwlo-

vnis Semdgom ganviTarebaze.

mSobeli, romelic Tavis Svilis winaaRmdeg samarTaldamcav

organoebs (socialur muშaks, prokurors) raime saxis informaciaს

miawvdis, kargavs Svilis ndobas. masTan emociur kavSirs. „Svili, rac

unda mZime danaSauli hqondes Cadenili, axloblisagan [mSoblisa-

gan] moelis mxardaWeras, imedi aqvs, rom igi mas ar uRalatebs, ar

Seuwyobs xels mis dasjas“.221 arasrulwlovani, romelic შეამჩნევს mSobეls მის საწინააღმდეგოდ თანამშრომლობას samarTaldamcav or-

ganoebTan, mentalurad nadgurdeba, urTuldeba Rirebulebebisadmi

orientaciisა da socializaciis procesi (mSoblisგან imეdgacruebuli

mozardს gauWirdeba sazogadoebaSi damkvidrebuli normebis pativis-

cema). ამგვარი, yvelaze da yvelaferze imedgacruebulი adamianი saSiSi

iqneba sazogadoebisTvis.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, არასწორია, რომ მშობელს გან­რიდების და მედიაციის xelSekrulebiT დაეკისროს ვალდებულება, შეატყობინოს სოციალურ მუშაკს (რომელიც თავის მხრივ ატყობინებს პროკურორს) არასრულწლოვნის მიერ ხელშეკრულების დარღვევის შესახებ, რადგან ეს ewinaaRmdegeba saqarTvelos konstituciis 36-e muxlis meo-

re nawils da xels uSlis ojaxis keTildReobis dacvis uflebis gan-

xorcielebas. sxvaგვარადაა საქმე, rodesac mozardi obieqturi mizeze-

220 SalikaSvili, m./miqanaZe, g., .2011, gv. 24221 gamyrelZe, o., 1998. gv. 206.

117

bis gamo ver asrulebs xelSekrulebis pirobebs da mSobeli atyobi-

nebs socialur muSaks pirobebis gadaxedvis an/da Secvlis moTxovniT.

განრიდების და მედიაციის xelSekruleba, rogorc cnobilia, sa-

moqalaqo xasiaTisაა da ეfuZneba monawileTa Tavisufal nebaს, anu

mSobelს gaაზრებული აქვს moralurი tvirTი - მიაწოდოს სოციალურ მუ შაკს (პროკურორს) საკუთარი არასრულწლოვანი შვილის წინააღმდეგ ისეთი ინფორმაცია, rasac sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba mo-

hyveba. vfiqrobT, arasrulwlovans an mis kanonier warmomadgenels

xelSekrulebis dadebis dros დიდი arCevani arა აქვთ. მათი „uflebaა“, airCიოn ორი ურთიერთსაპირისპირო ვარიანტიდან ერთ­ერთი: განრიდების

და მედიაციის programaSi monawileoba an sisxlissamarTlebrivი pa-

suxismgeblobis dawyeba da sasjelis saxiT Tavisuflebis aRkveTa

(სტატისტიკის მიხედვით, yovelი mesame განაჩენი Tavisuflebis aRkveTaა).

mSoblis mier socialuri muSakisaTvis შეტყობინება, რომ ara-

srulwlovanმა xelSekrulebis pirobა დაარღვია, gamarTlebuli iq-

neba, Tu მუშაკი ეცდება xelSekrulebis Seusruleblobis an darRvevis

Sesaxeb ar Seatyobinოს prokurors da, arasrulwlovnis mSobelTaნ

erTad, Tavის თავზე აიღოს xelSekrulebis darRveuli pirobis ga-

mosworeba. amისათვის აუცილებელია გაიზარდოს socialuri muSakis saka-

nonmdeblo uflebamosileba.

განრიდების და მედიაციის saqmeebis praqtikulma analizma დაა­ფიქსირა erTi saintereso SemTxveva, rომელიც vfiqrobT, თა ვისი არსით ეწინააღმდეგება arasrulwlovnis WeSmarit interess. პოლი ციელებმა ქურდობის ბრალდებით დააკავეს erTი arasrulwlovanი, romelic შემდეგ განრიდების და მედიაციის proeqtSi მოხვდა. მან დაკავებისას განაცხადა, rom misi mSobeli deda Zalovani struqturebis TanamSro-

meli iyo. am faqtis gamo mSobeli „aiZules daewera gancxadeba samsa-

xuridan წასვლის თაობაზე“. arasrulwlovაns ჰყავს უმცროსი და, მისი ded-mama კი gayrilia. ოჯახის ერთადერთი Semosavlis wyaro დედის

samsaxuriა. arasrulwlovani SiSობs, rom veRar gaagrZelebs kar-

gad swavlas. ganridebis da mediaciis arsi მდგომარეობს იმაში, რომ დაარეგულიროს konfliqtebi da ara warmoqmnaს ისინი an გააუარესოს arasrulwlovnis ekonomiuri mdgomareobა. შესაძლოა, es erTi Se-

mTxveva საკმარის ar არის daskvnebis gamosatanad, magram sakmari-

118

sia imis misaniSneblad, rom ganridebis da mediaciis mიზანია aras-

rulwlovnis WeSmariti interesis gaTvaliswineba. არასრულწლოვანი ar უნდა აღმოჩნდეს ვინმეს დასჯის იარაღი. მოცემულ შემთხვევაში, შვილის გამო მშობლის პასუხისგების საკითხი axlos dgas sisxlis samarTlis

kodeqsis 42­ე muxlis me-51 nawilis SinaarsTan, რომელიც bolo dros

erT-erT yvelaze sadaვo საკითხად იქცა.

daskvnis saxiT unda aRiniSnos, rom danaSauli metad rTuli da kom-

pleqsuri fenomenia. mozardebis mier danaSaulis Cadena ar aris mxo-

lod იმის ბრალი, რომ mSobეli არ ასრულებს sakuTar valdebუlebებs.

mSoblebის გარდა didi roli ekisreba არასრულწლოვნის გარემოს, sa-

megobro wres, sკოლას. ასევე, თუ როგორ ატარებს იგი Tavisufal dros, სცემს თუ არა პატივს sazogadoebრივ normebს, რა დამოკიდებულება აქვს alkoholisadmi an Zaladobisadmi da sxva amerikelმა mecnierebმა

gamoიkvlიeს 11-17 wlis mozardebi: 500 ­ romelsac დანაშაულის reci-

divi hqonda da 500 ­ romelsac danaSauli ar hqonda Cadenili. mkvle-

vrebma daadgines 402 faqtori, romelsac SesaZloa mozardebis mier

danaSaulis Cadena an ar Cadena gamoewvia.222

d. dazaralebuli

aa. dazaralebulis uflebebi

rogorc zemoT aRვniSnეთ, gანრიდების და mედიაციის xelSekrule-

bis erTi punqti ეხება dazaralebulis uflebebs. es uflebebi Zalian

zogadi da standartuliა: 1) pativiscemiT moekidos arasrulwlovans

da xelSekrulebis sxva mxareebs; 2) moiTxovos arasrulwlovnis mier

am xelSekrulebiT nakisri valdebulebებis Sesruleba.

ganvixiloT dazaralebulis განრიდების და მედიაციის xelSekru-

lebiT gaTvaliswinebuli orive ufleba.

● pativiscemiT moekidos arasrulwlovans da xelSekrulebis sxva

mxareebs;

mocemuli ufleba ufro valdebulebas hgavs, vidre uflebas. ამ

valdebulebით dazaralebulი pativiscemiT უნდა moekidos aras-

rulwlovans, romelmac mas fizikuri ziani, materialuri zara-

li an fsiqologiuri tkivili miayena. naSromis meeqvse TavSi

222 SalikaSvili, m., 2011. gv. 80.

119

sakmaod farTod iყო ganxiluli dazaralebulis mdgomareoba

danaSaulis Semdeg. vfiqrobT, არარეალისტურია dazaralebულს

moსTxovო, pativiscemiT moekidos danaSaulis Camden pirs.

დაზარალებული დამნაშავეს რომ გაგებით მოეკიდოს ­ საჭიროა დრო. მას სჭირდება გარკვეული პერიოდი, რომ დანაშაულის შედეგად მიყენებული tkivili fsiqologiurad დაძლიოს.

dazaralebuls ar gaaCnia araანირი valdebuleba, pativiscemiT

moekidos damnaSaves . es aris dazaralebulis ufleba da ara mo-

valeoba.

განრიდების და მედიაციის xelSekrulebaSi არსებული Canaweri ­ „pativiscemiT moekidos arasrulwlovans“ ­ metad mkacria da ar

aris გამოხატული uflebis formით.

pativiscemis valdebuleba აქვს TviTon arasrulwlovans, ro-

gorc dazaralebulis, aseve xelSekrulebis sxva monawileebis

mimarT;

● moiTxovos arasrulwlovnis mier am xelSekrulebiT nakisri

val debulebis Sesruleba;

განრიდების და მედიაციის ZiriTadi arsiა: danaSaulis Sedegad

momxdari konfliqtis daregulireba, mxareebis morigeba­Seri-

geba. ასევე, თვალყური მიადევნოს, rom arasrulwlovanma აღარ Cai-

dinos dazaralebulis mimarT msgavsi qmedeba, an dazaralebulma

Suri ar iZios damnaSaveze. vfiqrobT, განრიდების და მედიაციის

xelSekrulebis Canaweri, rom dazaralebuls ufleba aqvs „moi-

Txovos arasrulwlovnis mier am xelSekrulebiT nakisri val-

debulebis Sesruleba“ - ewinaaRmdegba განრიდების და მედიაციის

arss.

თუ arasrulwlovnis mier xelSekrulebiT nakisr valdebulebaს

ganვიxilავთ dazaralebulis ინტერესებიდან გამომდინარე, maSin

miviRebT, rom ამ valdebulebaს აქვს ორი მხარე. erTi მხარე pirda-

pir exeba dazaralebuls, meore ­ miznad isaxavs arasrulwlov-

nis qcevis gaumjobesebas (არ ეხება დაზარალებულს). ვალდებულება, რომელიც უნდა შეასრულოს arasrulwlovაnმა pirdapir Seexeba

dazaralebuls, Tu mas davavalebT რაიმე ქმედებას dazaralebu-

lis sasargeblod (mag. მის მაგივრად წავიდეს sayidlebze, dauWras

120

SeSa, miexmaros sasoflo samuSaoebში). aseTi valdebulebis dros

dazaralebuls არ უნდა მიენიჭოს უფლება, mosTxovos arasrulw-

lovans valdebulebis Sesruleba, რადგან ამას SesaZlebelia

mohyves arasrulwlovnis mimarT SurisZieba da konfliqtis

xelaxla warmoqmna. dazaralebulma Seიძლება ისარგებლოს და gazardos ან Secvalos Sesasrulebeli samuSaoebis nusxa da xasi-

aTi, rasac xelaxla mohyveბა konfliqti (mag. moiTxovos მთელი zamTrisთვის სამყოფი SeSis daWra; sasoflo samuSaoebis dros

არასრულწლოვანს შეასრულებინოს მისი asakisaTvis Seuferebeli

saqme). arasrulwlovani gანრიდების და mედიაციის xelSekrulebis

moSlis da cixeSi wasvlis SiSiT daemorCileba dazaralebuls,

Tumca masSi moimatebs Sinagani ukmayofilebis grZnoba, rac ga-

rkveuli drois Semdeg konfliqts gamoiwvevs.

შეუძლებელია დაზარალებულმა მოითხოვოს იმ ვალდებულებების შეს­რულება, რომელიც საერთოდ არ ეხება მას. წინააღმდეგ შემთხვევაში წარმოიშობა ხელახალი კონფლიქტი.

zogadad unda aRiniSnos, rom dazaralebuli ar aris valdebuli

da arc ufleba ar unda hqondes raime saxiT kontroli an monitori-

gi gauwios da/an moTxovna gaaCndes arasrulwlovnis mier xelSekru-

lebiT nakisri valdebulebis Sesrulebaze. aseTi moTxovnis uflebam

SesaZloa dazaralebulis SurisZieba gamoiwvios da axlidan warmoi-

qmnas konfliqti.

bb. dazaralebuli fizikuri, iuridiuli piria

sakvlevi masalis gacnobam აჩვენა, rom xSir SemTxvevaSi

დაზარალებულებს metad arasasurveli damokidebuleba gaaCniaT dam-

naSave arasrulwlovnis mimarT. mediatoris Canaweridan irkveva, iyo

SemTxvevebi, rodesac dazaralebuls saerTod ar surda arasrul-

wlovanTa Serigeba da acxadebda, rom damnaSave arasrulwlovans

„benzini unda miasxa da dawva“. ganridebis da mediaciis programis

ZiriTadi arsi mdgomareobs swored imaSi, rom Searigos damnaSave da

dazaralebuli da dazaralebulis damnaSavisadmi arsebuli uaryofi-

Ti damokidebuleba gaaneitralos, gaaqarwylos.

mocemulma kvlevam aCvena, rom Tu dazaralebuli icnobs dama-

121

Saves, მას აქვს survili xeli Seuwyos ganrideba-mediaciis programaSi

არასრულწლოვნის monawileobas (imis miuxedavad, rამდენად mZimea mis

mier Cadenili qmedeba), xolo Tu dazaralebuli da damnaSave erTma-

neTs ar icnoben, mediators uxdeba dazaralebulis gadmobireba. xSi-

ria SemTxvevebi, rodesac საჭიროა mediatoris didi Zalisxmeva, რომ

dazaralebuli ჩაერთოს ganrideba-mediaciaSi.

ganrideba-mediaciaSi monawileobis survilს ისიც განსაზღვრავს, თუ ვინ არის დაზარალებული - ფიზიკური პირი, თუ - იურიდიული.

mediatorisaTvis dazaralebul fizikur pirTan urTierToba

ufro martivia, vidre iuridiul pirTan. iuridiul pirebs hyavT

warmomadgeneli ganridebis da mediaciis konferenciaze, romlebic

xSirad verc ki grZnoben Tavs dazaralebulad da mxolod firmis

interesebს წარმოადგენენ, rac არასრულწლოვნის პიროვნების მიმართ უინტერესობაში და ზოგადად მედიაციის პროცესის მიმართ გულგრილ დამოკიდებულებაში gamoixateba. erT-erTi iuridiuli kompania, rom-

lis winaaRmdegac arasrulwlovanma Caidina qurdobis mcdeloba, uars acxadebda xelSekrulebis periodSi (eqvsi Tve) arasrulwlovნის

„daსაქმებაზე“. mediatoris angariSidan irkveva, rom dazaralebuli

firmis menejeri kategoriuli winaaRmdegi იყო, რომ gogonaს „ემუშავა“

ამ firmaSi, რომელსაც hyavs asobiT damxmare personali, aqvs didi

finansuri Semosavali da advilad Seძლებდა ექვსი თვით დამნაშავის დასაქმებას. ამ მაგალითოდან ნათლად ჩანს, რომ – iuridiulი firmebი ar arian sazogadoebriv saqmianobaze orientirebuli და akliaT so-

cialuri pasuxismgebloba da solidaroba. maTi ZiriTadi mizania eko-

nomikuri mogebis miReba.

ganridebis da mediaciis programis ganxorcielebaSi aucilebe-

lia sazogadoebis aqtiuri CarTuloba. iuridiul pirebs unda esmo-

deT, rom erTi gzaacdenili arasrulwlovnis dasaqmeba ufro maRali

sazogadoebrivi interesis matarebეlia, vidre 5 პირი, რომელსაც არა აქვს კრიმინალური წარსული. garda amisa, Tu iuridiuli pirebi (firme-

bi) dRes ar daasaqmeben kanonTan konfliqtSi myof mozardebs da ar

miexmarebian normaluri cxovrebis dawyebaSi, xval isini (firmebi da

maTi warmomadgenlebi) an pirdapir gaxdebian danaSaulis msxverpli,

an qveyanaSi Seiqmneba mZime kriminogenuლi situacia, rac uaryofiTad

aisaxeba qveynis ekonomikaze da am firmebis Semosavalze.

122

gg. mcirewlovani dazaralebuli

ganridebis da mediaciis sakvlevi masalis gacnobam aCvena, rom

metad rTulia mediaciis Catareba mcirewlovan dazaralebulTan.

mcirewlovani dazaralebulebi ver acnobiereben ganridebis da

mediaciis programis mniSvnelobas.

gTavazobT erT-erTi mediatoris Canawers, romelic kargad ga-

moxatavs am problemas. aRniSnul saqmeSi dazaralebuli იყო sami mci-

rewlovani. mediatori kargad aRwers ori mcirewlovanis gancdebs.

„[pirveli dazaralebuli] bavSvi movida gvian, is aris 12 wlis biWi, mas

Zalian gauWirda ganridebis da mediaciis gageba. Tvalebze cremlebi

moadga. gaognebuli mismenda.“ „[meore dazaralebulis] dedam saubris

dros aRniSna, rom bavSvi Zalian ganicdis momxdars, Rameebi ar sZi-

navs, bodavs. cota xnis win bavSvis mama daiWires. dedis TqmiT poli-

ciis ganyofilebasTan axlos gavlac ki ar unda.“ rogorc pirveli,

aseve meore mcirewlovnis mdgomareobis aRwera kargad miuTiTebs

dazaralebuli mcirewlovnebis ganridebis da mediaciis programaSi

CarTvis siZneleze. aseT SemTxvevebSi umjobesia განხორციელდეს ganri-

deba mediaciis gareSe.

dd. Sualeduri daskvna

mediaciis erT-erTi mიზანია dazaralebulis dakmayofileba materialurად და fsiqologiurად. ამ შემთხვევაში dazaralebuls

exsneba danaSaulisadmi zogadi SiSi da grZnobs ზრუნვას saxelmwifos

mxridan. erT-erTma dazaralebulma konferenciis Semdeg ganacxada,

rom „man dainaxa, rom saxelmwifo maszed zrunavs da ufro daculad

grZnobs Tavs. davwynardi, vinaidan man [arasrulwlovanma] es danaSau-

li gaacnobiera.“

e. socialuri muSaki da prokurori

„ganridebis an/da ganridebis da mediaciis Sesaxeb xelSekrulebis

momzadeba-Sesrulebis procesSi socialuri muSakis rolisa da saq-

mianobis wesis damtkicebis Taobaze“ saqarTvelos sasjelaRsrulebis,

probaciisa da iuridiuli daxmarebis sakiTxTa ministris 2011 wlis 22

Tebervlis №29 brZaneba aregulirebs socialuri muSakis saqmianobas.

123

socialuri muSakis ZiriTad saqmianobad iTvleba: arasrulwlovanze

bio-fsiqo-sociaლuri Sefasebis momzadeba; arasrulwlovnis mier

ganridebis da mediaciis xelSekrulebis Sesrulebaze monitoringi.

ganvixiloT TiToeuli maTgani.

vinaidan socialuri muSakis mier arasrulwlovnis bio-fsiqo-

sociაlur Sefasebas gadamwyveti roli aქვს, gadavwyviteT am sakiTxi-

saTvis calke qveTavi dagveTmo.

arasrulwlovnis mier ganridebis da mediaciis xelSekrulebis

Sesrulebaze monitorings yovelTviurad axorcielebs socialuri mu-

Saki. monitoringis dros socialuri muSaki xvdeba arasrulwlovans.

rogorc zemoT aRვნიშნეთ, socialuri muSaki valdebulia, rom

arasrulwlovnis mxridan xelSekrulebis pirobebis darRvevis Sesa-

xeb acnobos prokurors. es metad samwuxaro da problemuri sakiTxia.

vfiqrobT, garkveuli diskreciuloba socialuri muSakisaTvis auci-

lebelia, raTa maნ Tavad Seაფასოს prokuroris informirebulobis

sakiTxi mozardis WeSmariti interesებis gaTvaliswinebiT.

ganridebis da mediaciis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli

prokuroris uflebamosileba metad zogadia da yvela xelSekru-

lebaSi erTi da igive teqstiT aris gamoxatuli. xelSekrulebaSi ar

aris gawerili konkretuli arasrulwlovnis მიმართ individualuri

midgoma prokuroris mxridan, rac metad dasanania.

garda amisa, mediatorebis Canawerebidan irkveva Semdegi: „gan-

sakuTrebiT aRsaniSnavi aris prokuroris pasiuri roli, konferen-

ciis periodSi ar erevian da iniciativas ar iCenen iqamde sanam miece-

maT TaviaanTi mosazrebis gamoTqmis saSualeba, rasac konferenciis

dasrulebis Semdeg aRniSnaven arasrulwlovanTa mSoblebic, romle-

bsac mainc aqvT prokurorebis SiSi...

xSir SemTxvevaSi prokuroris mxridan aris moTxovna maqsima-

lurad swrafad moxdes arasrulwlovnis Sefaseba da konferenciis

Catareba, rac uaryofiTad aisaxeba konferenciis xarisxze... am Temaze

araerTxel mqonda saubari soc. muSakTan, romlisTvisac Zalian rTu-

li aris bio-fsiqo-socialuri Sefasebis mcire vadaSi gakeTeba. bolo

konferenciebis mixedviT SemiZlia vTqva, rom prokurorebi mainc Ta-

vianTi Zalauflebis gamoyenebas cdiloben, am faqtiT iyo ukmayofi-

124

lo dazaralebuli, romelmac aRniSna CemTan saubris dros“.

mocemul mokle amonaridSi, romelic erT-erT mediators eku-

Tvnis, gamoikveTa ganridebis da mediaciisTvis metad mtkivneuli sami

problema: 1) მონაწილეთა შიში prokurorebis მიმართ; 2) ganridebis da

mediaciis swrafad ganxorcieleba; 3) prokuroris mier Zalauflebis

gamoyeneba.

samive es sakiTxi ewinaaRmdegeba ganridebis da mediaciis aucile-

bel princips: monawileTa Tavisufali neba da arasrulwlovnis WeS-

mariti interesis gaTvaliswineba.

metad mtkivneulia monawileTa შიში prokurorebis მიმართ da

prokuroris mier Zalauflebis gamoyenebis sakiTxi. SesaZlebelia

prokurori arc iyenebdes Tavis Zalauflebas ganridebis da media-

ciis procesSi monawile mxareebisaTvis (arasrulwlovani, misi war-

momadgeneli, dazaralebuli) arasasurvelad, magram prokuroris

CarTviT ganridebis da mediaciის procesSi monawileebs uCndebaT SiSi,

romelic zogadad adamians SeiZleba ჰქონდეს saxelmwifo Zalovani

struqturebis warmomadgenlebის (policieli, gamomZiebeli, proku-

rori) მიმართ. მხარეები prokurorს აღიქვამენ, როგორც saxelmwifos

იძულებითი meqanizmebiს წარმომადგენელს. შიში, რომელსაც იწვევს ganri-

debis da mediaciis procesSi prokuroris monawileოbა, araTanabar

mdgomareobaSi ayenebs arasrulwlovans da mis warmomadgenels da

ewinaaRmdegeba mediaciis ZiriTad prიncips ­ monawileTa Tavisufali

nebis Sesaxeb.

xolo Tu ganridebა da mediaciა swrafad ganxorcieldeba, ar

moxdeba an arsakmarisad iqneba Seswavlil-Sefasebuli (bio-fsiqo-

-socialuri Sefaseba) arasrulwlovnis pirovnuli moTxovnebi,223 rac

ewinaaRmdegeba mozardis WeSmaritი interesებis dacvis princips.

sainteresoa aseve erTi sakiTxi, romelic ganridebis da mediaciis

masalis analizma dagvanaxa. erT SemTxvevaSi, iseT raionSi, sadac gan-

rideba da mediacia ar xorcieldeba, arasrulwlovnis mier Cadenil

danaSaulze Catarda ganrideba-mediacia. rogorc viciT arasrulwlo-

vanTa ganrideba da mediacia aris sapilote programa da xorcielde-

ba saqarTvelos mxolod ramdenime qalaqSi. am CamonaTvalSi ar aris

223 arasrulwlovanis pirovnuli moTxovnebis Seswavlas sWirdeba arasrulwlovanTan, mis mSobelTan an ojaxis wevrebTan ramodenime viziti, rac garkveul drosTan aris dakavSirebuli.

125

es konkretuli raioni. amis miuxedavad, dadebiTad unda iqnes Sefase-

buli mocemuli sakiTxi, radgan umjobesia arasrulwlovnis CarTva am

programaSi, vidre misi sisxlissamarTlebrivad devna da dasja.

sainteresoa aseve konferenciis dros prokuroris mier araswo-

ri kiTxvebis dasmis problema. ganridebis da mediaciis erT-erTi

konferenciis dros prokurorma damnaSaves hkiTxa, Tu vin urCia mas

eTqva, rom daartya mobiluri telefoni da ara qamris balTa? sru-

liad samarTlianad, mediatorma arasasurvelad aRiqva es kiTxva,

vinaidan 1) daZabavda konferenciis mSvid garemos; 2) gaaRvivebda

konfliqts arasrulwlovansa da dazaralebuls an prokurors So-

ris; 3) arasrulwlovanis mxridan pasuxis gaucemlobis SemTxvevaSi

safrTxis winaSe daayenebda konferenciis bolomde Catarebas. aR-

niSnuli asabuTebs Cven mier Teoriul nawilSi ganxilul sakiTxebs.

sociologiuri monacemebiT prokurorebi sakanonmdeblo normebs

da zemdgomi prokurorebis miTiTebebs ufro iTvaliswineben, vidre

arasrulwlovnis WeSmarit interesebs. aRniSnuli metad samwuxaroa

da დაგვაფიქრებს, განრidebis da mediaciis procesSi prokuroris mo-

nawileobis aucileblobaze.

ganridebis da mediaciis procesSi prokuroris monawileobis er-

TaderT dadebiT faqtorad SesaZlebelia ჩაითვალოს is, rom xSirad

dazaralebuli ganridebis da mediaciis procesSi CarTvas mxolod

prokuroris „Txovnis“ Semდeg Tanxmdeba. Tumca, aseT SemTxvevaSi unda

moxdes ara ganrideba da mediacia, aramed ganrideba mediaciis gareSე.

mxolod ganridebis dros isic aris gasaTvaliswinebeli, rom nakle-

bad xdeba arasrulwlovnis aRzrda da konfliqtis mogvareba. amaze

metyvelebs is faqtic, rom recidivis 7 SemTxvevidan 5 iyo mხოლოდ

ganridebuli (mediaciis gareSe), xolo oris mimarT adgili hqonda

ganridebas da mediacias.

7.2.2. ganridebis da mediaciis konferencia da mediatoris roli

saqarTvelos sasjelaRsrulebis, probaciisa da iuridiuli da-

xmarebis sakiTxTa ministris 2011 wlis 22 Tebervlis №29 brZanebis

me-4 muxlis 23­ე nawilis mixedviT, ganridebis da mediaciis procesSi

mediatori asrulebs Suamavlis rols arasrulwlovansa da dazara-

lebuls Soris. aseTi Suamavlobis mizania maTi Serigeba.

126

7.2.2.1. ganridebis da mediaciis konferenciis analizi

ganridebis da mediaciis masalis gacnobam aCvena, rom ganride-

bis da mediaciis konferencia mzaddeba mediatoris mier. aRniSnul

process kanonmdebeli uwodebs winasakonferencio etaps. winasakon-

ferencio etapis dros mediatori xvdeba damnaSave da dazaralebul

mxareebs da acnobs ganridebis da mediaciis programas, am programaSi

maTi CarTvis mniSvnelobas, arasrulwlovnisaTvis dakisrebul val-

debulebebs.

mediatorebს უფრო მეტი muSaoba უწევთ dazaralebulebTan, rომ ჩართონ isini ganridebis da mediaciis procesSi. aseT dros mniSv-

neloba ara aqvs dazaralebulis socialur mdgomareobas, ufro

mniSvნeloვანია Rirebulebebisadmi მისი orientacia. erT-erT Se-

mTxvevaSi dazaralebuli iyo warmatebuli biznesmeni. ganridebis da

mediaciis programaSi monawileოbas igi mxolod mediatoris meSveo-

biT daTanxmda.

konferenciamde mediatori xvdeba konfliqtis monawile mxa-

reebs. Tumca adgili აქვს iseT SemTxvevasac, rodesac mediatorის შეხვედრა არასრულწლოვანსა და მის კანონიერ წარმომადგენელთან და კონფერენციის მოწყობა ერთი და იმავე დღეს ხდება. ეს gamowveuli iyo

imiT, rom arasrulwlovani da dazaralebuli sxvadasxva qalaqidan იყვნენ da TbilisSi Camosuli arasrulwlovani da misi warmomadgene-

li dRis bolomde unda dabrunebuliyvnen ukan.

მისასალმებელია, რომ mediatori konfliqtis monawile mxaree-

bs ZiriTadad xvdeba maT sacxovrebel binaSi, სადაც ისინი Tavs უკეთ

grZnoben, მედიატორის მიმართ ნდობით განეწყობიან da gulwrfelad

saubrოben.

mediatori ავსებს „mediatoris winasakonferencio angariSis for-

mas“ Sexvedrebisა da mxareebTan komunikaciis Sesaxeb, რომელშიც deta-

lurad aRwers ganridebis da mediaciis programiT gaTvaliswinebul

TiToeul Sexvedras. mag. Sexvedra socialur muSakTan da prokuror-

Tan, Sexvedris adgilis da TariRis miTiTebiT da mediatoris xelmo-

weriT; Sexvedra arasrulwlovanTan da mis kanonier warmomadgenel-

Tan, Sexvedris adgilis da TariRis miTiTebiT da mediatoris xel-

moweriT; Sexvedra dazaralebulTan, Sexvedris adgilis da TariRis

127

miTiTebiT da mediatoris xelmoweriT. nebismier amgvar Sexvedras an

satelefono kontaqts mediatori afiqsirebs „mediatoris winasakon-

ferencio angariSis formaSi“, xolo bolos uTiTebs ganridebis da

mediaciis Catarebis adgils da TariRs.

7.2.2.2. mediatoris roli ganridebis da mediaciis konferenciaSi

mediatori mxareebs uTanxmebs განრიდების და მედიაციის konferen-

ciis drosა და adgils da atarebs konferencias. mediatoris Canawe-

rebi konferenciis Sesaxeb zogadia da ZiriTadad Semdegi Sinaarsiსაა: მედიატორი ხსნის konferenciaს, აკეთებს Sesavalს, წესებს აცნობს დამსწრეებს. Semdeg, saubrობენ arasrulwlovanი da dazaralebulი. da-

sasruls, arasrulwlovanი bodiSს uxდის dazaralebuls da mxareebი

xelს awereნ ganridebis da mediaciis xelSekrulebas.

Tumca, arsebobs mediatoris gansxvavebuli Canaweric. erT-erTi

ასეთი Canaweridan irkveva Semdegi: „procesi ver warvmarTe ise, ro-

gorc Cafiqrebuli mqonda, kerZod, mindoda mediacia jer biWebs So-

ris Cametarebina 224 da Semdeg dazaralebul mxaresTan erTad. mize-

zebi: prokuroris xasiaTis Taviseburebebi, Zalian motivirebuli da

guliani prokuroria, misi iniciativa iyo is, rom gardabanSi momx-

dari SemTxveva mainc Casva programaSi, Tumca prokurorma saerTod

ar icis programis gaidlainebi da saqmes ekideba Zalian gulianad

da amave dros formalurad“. rogorc zemoT aRვნიშნეთ, am SemTx-

vevaSic, mkafiod gamoikveTa prokuroris arasasurveli aqtivoba, ra-

mac გადაფარა mediatoris roli da გარკვეულწილად xeli SeuSala მას

შეესრულებინა movaleoba.

sakvlevi masalis analizi aseve გვიჩვენებს, rom SesaZlebelia

konferenciis dros warmoiSvas garkveuli daZabuloba damnaSave

da dazaralebul mxareebs Soris. ამ დროს mediatori cdilobs gaa-

neitralos mdgomareoba. ganxiluli saqmeebidan ar dafiqsirდა ar-

cerTi ჩაშლილი განრიდების და მედიაციის konferenciა, rac მიუთითებს mediatorebis profesionalizmსა da სწორად warmarTul winasakonfe-

rencio saqmianobaze.

224 mediatoris survili hqonda pirvel etapze danaSaulis Camdeni biWebi Seerigebina erTmaneTTan.

128

konferenciis dasrulebis Semdeg mediatori mxareebs sTxovs

Seavson kiTxvari – „konferenciis Sefasebis forma“. კითხვები ეხება, კმაყოფილი დარჩნენ თუ არა monawile mxareebი konferenciiT და როგორ აფასებენ მას. ganxiluli „konferenciis Sefasebis formebidan“

irkveva, rom mxolod socialuri muSaki an mediatori afasebs jansa-

Rad ganridebis da mediaciis konferencias da cdilobs da fiqrobs

mis daxvewaze, an mozardis WeSmariti interesis gaTvaliswinebaze. da-

zaralebulis, arasrulwlovnis, misi kanonieri warmomadgenlis da

prokuroris mier Sevsebuli „konferenciis Sefasebis forma“ kiTxva-

ri mxolod dadebiTi xasiaTis matarebelia. mag. socialuri muSaki

არასწორად miiCnevs arasrulwlovnisaTvis imis CakiTxვაs, Tu konkre-

tulad ras grZnobda igi danaSaulis Cadenis dros. kiTxvaze ­ konfe-

renciis msvlelobis dros romeli SekiTxva mogeCvenaT araaqtualu-

rad ­ socialuri muSaki pasuxobs: „CaZieba imasTan dakavSirebiT, Tu ra

igrZno bavSvma. man Tqva, rom nanobda Tavis saqciels da es aris is

rasac is fiqrobs da grZnobs kidec. am SekiTxvis gameorebam, vfiqrob

odnav daZaba arasrulwlovani“.

mediatori problemad miiCnevs ukukavSiris formebs.

ganridebis da mediaciis konferenciis ganxorcielebis adgile-

bi ar aris mravalferovani. ganridebis da mediaciis konferencia

ZiriTadad xorcioeldeba dazaralebulis da arasrulwlovanisaT-

vis neitralur „moedanze“ arasamTavrobo organizaciebis ofisebSi,

adamianis uflebaTa dacvis saxlSi da a.S. ganxiluli saqmeebidan mxo-

lod erT SemTxvevaSi moxda ganridebis da mediaciis konferenciis

warmarTva Zveli Tbilisiს prokuraturis SenobaSi, rac dauSvebelia

da ewinaaRmdegba ganridebis da mediaciis zogad principebs.

7.2.2.3. daskvna / rekomendaciebi

daskvnis saxiT unda aRiniSnos, rom mediatoris klasikuri roli

gaTvaliswinebuli ar aris დღევანდელ praqtikაში. mediatoris da so-

cialuri muSakis saqmianoba xSir SemTxvevaSi msgavsia. rogorc media-

tori asevev socialuri muSaki xvdeba arasrulwlovans, mis kanonier

warmomadgenels da ojaxis sxva wevrebs. Tu mediatori cdilobs kon-

fliqtis mxareebis Serigebas, socialuri muSaki bio-fsiqo-socialuri

129

SefasebiT cdilobs შეადგინოს mozardis moTxovnebis da WeSmariti

interesis Sesabamisი valdebulebebi, anu socialuri muSaki ikvlevs

da aanalizebs arasrulwlovnis risk-faqtorebs. TiTqmis igives ake-

Tebs mediatoric. ganxiluli saqmeebis analizi cxadyoფs, rom me-

diatoric afasebs da aanalizebs mozards, mis socialur garemos,

rომ ის dazaralebulს შეარიგოს. ამავე დროს, arsebobs gansxvavebebi

socialurი muSakisa da mediatoris saqmianobebSi: monitoringi aras-

rulwlovnis qcevaze (socialuri muSaki), konferenciis momzadeba (me-

diatori). Tumca, orive instituti erTსა da iმაve საქმეს ემსახურება.

is garemoeba, rom arasrulwlovans da dazaralebuls mediato-

ri da socialuri muSaki cal-calke xvdebian, გარკვეულ პრობლემას წარმოადგენს. arasrulwlovnisaTvis aseTi Sexvedrebi SesaZlebelia

uaryofiTi Sedegis momtani iyos და გამოიწვიოს: sakuTar TavSi Caketva, socialuri garemos mxridan stigmatizacia da a.S. dazaralebulisTvis

aseTi Sexvedrebi da mis mimarT Cadenil danaSaulze xSiri saubari Se-

saZlebelia iyos post-travmuli tkivilis momtani.

garda amisa, mediatori cdilobs, მოაგვაროს socialuri muSa-

kis mier Sefაsebulი კონფლიქტი arasrulwlovansa da dazarale-

buls Soris. umjobesi iqneboda, Tu მედიატორი TviTon Seafasebda

arasrulwlovnis pirovnebas, mis moTxovnilebebs, SesaZleblo-

bebs da ise Sexvdeboda dazaralebuls. მაშინ მას გაუადვილდებოდა დაზარალებულისთვის daმნაშავის pirovnebიs გაცნობა da konfliqtis

mxareebis Serigeba.

vfiqrobT, umjobesi iqneba, თუ სოციალური მუშაკის ნაცვლად მო­ზარდის ბიო­ფსიქო­სოციალურ შეფასებას და ვალდებულებების შესრულების კონტროლს განახორციელებს მედიატორი.

7.2.3. arasrulwlovnis bio-fsiqo-socialuri Sefasebis analizi

socialuri muSakis mier xdeba arasrulwlovnis bio-fsiqo-

sociალური Sefaseba, რაც mniSvnelovania rogorc xelSekrule-

bis pirobebis gansazRvrisaTvis, aseve mozardis risk-faqtorebis

Seსაfasebლად. saqarTvelos sasjelaRsrulebis, probaciisa da iuri-

diuli daxmarebis sakiTxTa ministris 2011 wlis 22 Tebervlis №29

brZanebis me-4 muxlis me-12 nawilis mixedviT, arasrulwlovnis bio-

130

fsiqo-sociaლuri Sefaseba unda moicavdes Semdeg sakiTxebs: aras-

rulwlovnis fizikuri mdgomareoba, fsiqo-emociuri da qceviTi gan-

viTareba, ganaTleba, socialuri unar-Cvevebi da interesebi.

praqtikis gacnoba-analizma cxadyo, rom arasrulwlovnis

bio-fsiqo-sociaლuri Sefaseba xSirad Zalian mSrali, zogadi და

ნაკლებად ინფორმაციულია. Sefaseba მოიცავს arasrulwlovnis damoki-

debulebas სამი ZiriTadი sakiTxიsადმი: swavlis, ojaxis wevrebisა და

Cadenili qmedebisadmi. arasrulwlovnis bio-fsiqo-sociაluri Se-

faseba xSirad imdenad mSralia (naklebinformaciულია), rom SeuZle-

belia am informaciiT arasrulwlovanis risk-faqtorebis dadgena.

garda amisa, arasrulwlovanis bio-fsiqo-socilauri SefasebaSi ar

aris arasrulwlovanis pirovnebis Zlieri mxaris, unar-Cvevebis, sur-

vilebis gamokveTaze orientirebuli. arasrulwlovanis pirovnebis

Zlieri arakriminaluri mxaris povna, warmoCena da gaZliereba unda

iyos ganridebis da mediaciis xelSekrulebaSi CamoTvlili valdebu-

lebebis ZiriTadi mizani, rac grZelvadiani perspeqtiviT mozardis

WeSmariti interesis matarebeli iqneba.

arasrulwlovnis bio-fsiqo-sociალური Sefasebis dadebiTi da

uaryofiTi mxareebis warmosaCenad, gTavazobT ganridebis da media-

ciis programaSi monawile erT-erTi mozardis bio-fsiqo-sociალურ

Sefasebas da მის analizs, mozardis da misi ojaxis konfidencialobis

sruli dacviT.

arasrulwlovnis bio-fsiqo-socialuri Sefaseba

1. zogadi demografiuli informacia

saxeli gvari - g.g., sqesi - mamrobiTi, moqalaqeoba - saqarTve-

los, dabadebis TariRi - 1996 weli, asaki – 14 wlis.

sakontaqto informacia - telefoni, kanonieri warmomadგeneli

– deda.

2. arasrulwlovnis ojaxi

arasrulwlovans hyavs: deda, maminacvali (umuSevari) da da-Zma.

ojaxi, sadac amჟამად mozardi cxovrobs:

bebia, babua, biZa, bicola da biZaSvili.

131

Ø arasrulwlovans hyavs deda, maminacvali, da da naxevarZma. mas

4 wlis win gardaecvala mama, romelic didi xnis ganmavlobaSi

ruseTSi cxovrobda. arasrulwlovans mama ar axsovs. igi dedam

gazarda. isini Tavdapirvelad sofelSi, arasrulwlovnis mamis

ojaxSi cxovrobdnen, Tumca mere deda meored gaTxovda da meuR-

lesTan da SvilebTan erTad TbilisSi gadavida sacxovreblad.

bolo erTi wlis ganmavlobaSi, arasrulwlovani cxovrobs

bebia-babuasTan (dedis mxridan) da biZis ojaxTan erTad. SabaT-

kviras umetesad dedasTan atarebs.

Ø bina, romelSic arasrulwlovnis deda, maminacvali da da-Zma

cxovroben misi babuიs sakuTrebSia (dedis mxridan). bina samoTa-

xiania, saWiroebs remonts, Tumca aRWurvilia ojaxisaTvis saWiro

avejiT da teqnikiT. binaSi sanitarul-higienuri da komunaluri

mdgomareoba normis farglebSia. arasrulwlovans da mis das

aqvT erTi saerTo saZinebeli. mas aqvs sakuTari kuTxe karadaSi,

sadac tansacmels da sxva nivTebs inaxavs.

Ø bina, romelSic am etapze arasrulwlovani bebiasTan da babuasTan

erTad cxovrobs da biZis bina erTmaneTis gverdiTaa. am period-

Si, rodesac arasrulwlovnis bebia saqarTveloSi ar imyofeba,

mas sZinavs saZinebelSi babuasTan erTad, sxva dros ki samzareu-

loSi gaSlil sawolze. arasrulwlovans aqac aqvs sakuTari ad-

gili nivTebis Sesanaxad, Tumca samecadino kuTxe ar gaaCnia.

Ø arasrulwlovnis ojaxi iRebs socialur daxmarebas. რადგან მამა არ ჰყავთ, არასრულწლოვანი da misი da ყოველთვიურად იღებენ 55

larს. დამატებით, დედასთან ერთად, isini TveSi იღებენ 28 lars,

roგორც cxinvalidan devnilebi (e.w. Zveli devnilebi). mTlianად

aRniSnuli daxmarebა Seadgens TveSi 194 lars. garda amisa, aras-

rulwlovnis maminacvali დამატებითი წყაროდან ყოველთვიურად 250­300 ლარის ოდენობით შემოსავალს შოულობს. ojaxs sakvebiT

ძირითადად uzrunvelyofen maminacvlis mSoblebi soflidan

გამოგზავნილი produqtით. ojaxs ასევე ეხმარებიან arasrulwlov-

nis deida da sxva naTesavebi (magaliTad, deida ბავშვებისთვის ყიდულობს tansacmels da a.S.).

Ø ar aris მკაფიოდ gamoxatuli, ramdenad usafrTxoa arasrul-

132

wlovnisTvis misi ojaxuri garemo. mowodebuli informaciiT,

ojaxis wevrebi ar moixmaren narkotikul nivTierebebs, ar Ta-

maSoben azartul TamaSebs da ar arian alkoholis xSiri momx-

mareblebi და ojaxis arcerTi wevri ar yofila nasamarTlevi.

janmrTelobიs მხრივ, arasrulwlovnis dedas zogjer awuxebs

guli, biZas hqonda neვrozi da gulTan dakavSirebuli probleme-

bi, babuas ki gakeTebuli aqvs kuWis operacia. თუმცა, ojaxis wevre-

bis janmrTelobas raime seriozuli safrTxe ar emuqreba. aras-

rulwlovani ojaxis wevrebis mxridan Zaladobis msxverplia.

mopovebuli informaciiT, mas xSirad scemს deda, zogjer - biZa,

maminacvali ki masze axdens fsiqologiur Zaladobas.

Ø ojaxis wevrebisTvis ganaTleba ar aris prioritetuli. dedas

da maminacvals aqvT 9 klasis განათლება, biZas - sruli saSua-

lo. arasrulwlovnis mimarT arasodes hqoniaT moTxovna, rom

kargad eswavla da Sesabamisad, არც daxmareba gauweviaT misTvis.

თუmცa, arasrulwlovnis dedიs da biZიs surვილია, bavSvma 9 kla-

sis ganaTleba mainc miiRos. swored ამ მიზნით, ბოლო ერთი წელია, ბიძამ არასრულწლოვანი თავისთან წაიყვანა საცხოვრებლად da saxl-

Tan axlos მდებარე skolaSi Seiyvana, sadac misi megobari muSaobs.

3. arasrulwlovnis fizikuri ganviTareba da janmrTeloba. misi

kognituri ganviTareba

arasrulwlovnis fizikuri ganviTareba misi asakis Sesabamisia.

normis farglebSia arasrulwlovnis sensoruli (SegrZnebebis or-

ganoebi) da motoruli (moZraoba) ganviTarebac. rac Seexeba mis jan-

mrTelobas, dedიs TqmiT, bavSvs ar aReniSneba raime qronikuli da

mwvave daavadeba. Tumca, aRsaniSnavia, rom is pataraobis Semdeg eqimTan

arc yofila. ramdenime Tvis win arasrulwlovanma gadaitana wiTura.

arasrulwlovans garkveuli problemebi aReniSneba kognituri

(SemecnebiTi) ganviTarebis მხრივ. is normalurad metyvelebs da gad-

moscems ambavs, arა aqvs yuradRebasTan dakavSirebuli problemebi.

arasrulwlovans sakmaod cudad aqvs ganviTarebuli wera-kiTxvisa

da angariSis unar-Cvevebi, kerZod, kiTxulobs damarcvliT, weris

dros uWirs swori xazis da asoebis zomebis dacva, ბევრ sityvაში uSvebs

Secdomას, araსწორად svams sasven niSnebs. ასევე, მას uWirs angariSi, ver

133

swavlobs gamravlebis tabulas. aRsaniSnavia, rom arasrulwlovnis

kognituri ganviTareba pataraobidanve xasiaTdeboda garkveuli Se-

ferxebebiT. dedis TqmiT, man pirveli sityva Tqva 3 wlis asაkSi. მას

pirveli klasიდანვე uWirda swavla. misi TqmiT, is zogjer swavlobs

gakveTilebs, მაგრამ Zalian male aviwydeba.

4. qceviTi da emociuri ganviTareba

arasrulwlovnis qceviTi da emociuri ganviTareba garkveuli

TaviseburebebiT გამოირჩევა. kerZod, mas axasiaTebs ხშირად tyuilის თქმა, zogjer usafuZvlodac. arasrulwlovans aqvs komunikaciis gark-

veuli problemebi: ar gamoxatavs iniciativas axalgacnobil adamian-

ebTan, gansakuTrebiT uWirs TanatolebTan saerTo enis gamonaxva. de-

dis TqmiT, es problema adre ufro gamoxatuli iyo, arasrulwlovans

Tanatoli megobrebi saerTod ar hyavda, ურთიერთობდა ZiriTadad

ufros biWebTan da ზრდასრულებთან. ოჯახის წევრების თქმით arasrul-

wlovani Zalian Tavaziani და ერთგული პიროვნებაა.

arasrulwlovans შეუძლია თავისი თავის გაkontrolება. მართალია,

ის ganawyenebulia და xSirad brazdeba maminacvalze, arasდროს Sesu-

la masTan konfliqtSi, თუმცა araerTxel gasCenia მისთვის ფიზიკური ზიანის მიყენების survili. is ar (an naklebad) gamoxatavs agresiul qce-

vas, მაგრამ aqvs faruli agresia, rac sakmaod didi risk-faqtoria.

arasrulwlovani 2 wlis ganmavlobaSi eweoda sigarets. დედამ SemTxveviT dainaxa da scema, ris შემდეგაც saerTod aRar mouwevia.

arasrulwlovani Zalian iSviaTad svams მცირე რაოდენობით luds,

arasodes gausinjavs narkotikuli nivTiereba, uyvars azartuli Tama-

Sebi, Tumca arasdros TamaSobs fulis mogebis mizniT.

5. ganaTleba/samuSao gamocdileba

arasrulwlovani swavlobs Tbilisis №... sajaro skolის me-7

klasSi. ამ skolaSi ის bolo saswavlo wels gadmovida, რადგან kla-

sidan klasSi ar gadaiyvandnen, Tu არ დატოვებდა სკოლას, რომელშიც სწავლობდა. №... skolaSi muSaobs arasrulwlovnis biZis megobari,

rac damatebiTi safuZveli iyo aRniSnuli skolis SesarCevad. aras-

rulwlovani erTxel უკვე darCa klasSi, misi asaki da swavlis safex-

uri შეუსაბამოა (უნდა იყოს me-8 an me­9 klasSi). rogorc aRვნიშნეთ,

arasrulwlovans Tavidanve uWirda swavla და არც interesi gaaCnia.

134

SedarebiT moswons humanitaruli sagnebi: religia, istoriა da ru-

suli ena. ის xSirad acdens skolas, ris gamoc კვლავ dabal qulebs

ღებულობს da klasSi დარჩენის safrTxis winaSe დგას. arasrulwlovans

ganaTlebასთან dakavSirebiT სამომავლო gegmebi ar aqvs და mxolod 9

klasis atestatiს მიღება სურს.

6. damatebiTi aqtivobebi / Tavisufali dro / interesebi

arasrulwlovani dadioda Widaobaze, axla aqvs survili, iaros

curvaze. მას sxva gamokveTili interesi arა აქვს, ar icis, ra profesiა

აირჩიოს, riTi iqneba dakavebuli ramdenime wlis Semdeg. aqvs bevri

Tavisufali dro, romelsac rogorc wesi, kompiuterTan atarebs

(გაურკვეველია, konkretulad riTi erToba kompiuterze), aseve, zogjer

seirnobs velosipediT.

7. urTierTobebi

ბოლო ერთი წელია, arasrulwlovanი დედასთან არ ცხოვრობs, მაგრამ მასთან Tbili urTierToba aqvs და TiTqmis yovel SabaT-kvi-

ras masTan atarebs. dedaც xSirad urekavs da midis mis sanaxavad.

მამინაცვალთან მას daZabuli urTierToba aqvs, რადგან თვლის, რომ is

xSirad umizezod aZlevs SeniSvnebs. როგორც არასრულწლოვანი ამბობს, მამინაცვალი ცდილობს, დედა მის წინააღმდეგ განაწყოს და წინააღმდეგია, რომ ის მათთან ერთად ცხოვრობდეს. ამიტომ, ის maminacvაlზე გულნატკენია

da მის მიმართ garkveuli siZulvilic aqvs.

arasrulwlovans sakmaod axlo urTierToba aqvs dasTan. dა ამბობს, რომ ისინი adre saerTo enას ვერ პოულობდნენ da xSirad Cxu-

bobdnen, ბოლო დროს კი erTmaneTis mesaidumleebad iqcnen. arasrul-

wlovani gansakuTrebul mzrunvelobas da siyvaruls amJRavnebs Tavi-

si umcrosi Zmis mimarT, ეთამაშება, sakuTari iniciativiT ზოგჯერ ezoSi

aseirnebs და a.S.

arasrulwlovanი dadebiTადაა განწყობილი ბიძის მიმართ, მიუხედავად იმისა, რომ იგი mas iarliyebs awebebs (uwodebs zarmacs, utvi-

nos, matyuaras), orientirebulia dasjaze (maT Soris, fizikur dasjaze)

da ara, waxalisebaze. ბიძის TqmiT, arasrulwlovans misi SiSi aqvs da

ამ მოვლენას დადებითად აფასებს.

arasrulwlovnis TqmiT, bebia da babua xSirad eCxubebian ama Tu

im sakiTxze. maTze Tbilad mas bicola eqceva. მას xSiri da Tbili urT-

135

ierToba aqvs deidasTan da mamidasTan, აგრეთვე stumrobs mamis naTe-

savebs (bebia, biZa, bicola, biZaSvili) sofelSi, Tumca, xSirad maleve

abruneben TbilisSi, მის დას კი bevrad ufro Tbilad eqcevian.

arasrulwlovans uWirs TanatolebTan urTierToba. არასრულ­წლოვანი ამბობს, რომ Zalian bevri megobari hyavs, imdenad bevri, rom

zogierTis saxelic ki ar axsovs. es mეტყველებს, rom arasrulwlovans

megobrebi saerTod ar hyavs. მისივე თქმით, ის axla skolaSi xSirad

xdeba bulingis msxverpli. მაგალითად, ramdenime Tvis win ის 4-5-ma

ufrosklaselma scema. ამ ინციდენტის dros man xeli iRrZo. arasrul-

wlovanma aseve aRniSna, rom is ver itans, rodesac mas uyvirian, das-

cinian an აბუჩად იგდებენ ­ „ekaifebian“.

8. damokidebuleba samarTaldarRvevis mimarT

arasrulwlovnis monaTxrobiT, mas surda internet-kafeSi

TamaSi, მაგრამ ar hqonda fuli. Tanatolebisagan hqonda gagonili,

rom ubanSi erTi kacisTvis mihqondaT xis naWrebi, რისთვისაც is fuls

იხდიდა. arasrulwlovani Seipara ucxo adamianis baRSi, romelic im

dros Ria iyo, aiRo xis ramdenime naWeri da waiRo Casabareblad. ამ

dros is policiam SeamCnia da daაკავა. arasrulwlovanma ეს ambavi

Zalian ganicada, SeeSinda, rom am yvelafers cixe an raime msgavsi

sasjeli mohyვებოდა da aseve ganicada, rom dedam ამის გამო inerviula.

amavdroulad ის kargad iazrebs, rom ziani miayena sxva adamians. am-

bobs, rom dazaralebulis adgilas Zalian gabrazdeboda. arasrulw-

lovnis TqmiT, es SemTxveva misTvis gakveTili iyo da msgavs qmedebas

arasodes აღარ Caidens.

arasrulwlovnisa da misi ojaxis bio-fsiqo-socialuri Sefasebis

mizniT ჩატარდა ინტერვიუები: 3 ­ არასრულწლოვანთან, 3 ­ დედასთან, 1 ­ მის დასთან, 2 ­ ბიძასთან.

ganxiluli praqtikidan yvelaze kargia gasaanalizeblad moyva-

nili arasrulwlovnisa da misi ojaxis bio-fsiqo-socialuri Sefase-

ba. Tumca masac gaaCnia garkveuli problemebi, rasac ganvixilavT da

gavaanalizebT. imisaTvis, rom ანალიზი srulyofili iyos, aseve yur-

adRebas mivaqcevT am mozardis (g.g.) ganridebis da mediaciis xelSek-

rulebas. arasrulwlovnisa da misi ojaxis bio-fsiqo-socialuri Se-

faseba Sedgeba rva punqtisagan. ganvixiloT da gavaanalizoT TiToeu-

li punqti:

136

● 1-2 punqti

mozardis Sesaxeb zogadi demografiuli monacemebi da ojaxuri

mdgomareoba შეიცავს zogad informaciაs rogorc ojaxis wevrebis

Sesaxeb, aseve ojaxis wevrebTan მოზარდის damokidebulebis Ses-

axeb. am zogadi informaciis mniSvneloba Zalian didia saerTo

suraTis Seსაქმნელად. am zogadi informaciis farglebSi kargad

ikveTeba:

o არასრულწლოვანს არ ჰქონდა ოჯახის წევრების ხელშეწყობა სწავლაში, მას არ ჰქონდა საკუთარი სასწავლო კუთხე, არ ეხმარებოდნენ გაკ­ვე თილების მომზადებაში და სხვა სკოლაში გადაიყვანეს მხო ლოდ 9 კლასის დამთავრების მიზნით. ოჯახის წევრების ამგვარ დამო კი­დე ბულებას განსაზღვრავს ისიც, რომ თავადაც მხოლოდ 9 კლასის განათლება აქვთ, ბიძას კი ­ საშუალო;

o mozardis materialuri mdgomareoba, rac mis mier Cadenili dan-

aSaulis erT-erT mizezad SeiZleba dasaxeldes (მან ხის რამდენიმე ნაჭერი გაყიდვისა და ფულის აღების მიზნით მოიპარა);

o ojaxis wevrebis janmrTelobis mdgomareoba SesaZlebelia წარმოშობდეს პრობლემებს mozardis აღზრდასა და მატერიალურ მდგომარეობაში. magaliTad, Tu ojaxis wevrს eqneba qronikuli დაავადება, სავარაუდოდ გართულდება ojaxis materialuri md-

gomareoba. ეს cudad აისახება Tavad mozardzec. mocemul SemTx-

vevaSi ar Cans, rom ojaxis wevrebs raime qronikuli daavadeba

აქვთ. problemuria biZis janmrTelobis mdgomareoba. arasrul-

wlovnisa da misi ojaxis bio-fsiqo-socialuri Sefasebiთ biZas

aქვს nevrozi, rაც savaraudoდ განაპირობებს იმ faqtს, rom ზოგჯერ igi mozards scems;

o ტერიტორიული სიახლოვე mocemul SemTxvevaSi აშკარად mozardზე

fizikuri Zaladobis xelSemwyobi pirobaa. arasrulwlovnisa da

misi ojaxis bio-fsiqo-socialur SefasebaSi vkiTxulobT: „bina,

romelSic arasrulwlovani am etapze bebiasა da babuasTan erTad

cxovrobs da biZis bina erTmaneTis gverdiTaa“. mozardi ki xSir-

ad ხდება swored biZis mxridan fizikuri Zaladobis msxverpli;

o პირველი და მეორე punqti informaciulia, მაგრამ მათში იკვეთება

metad mniSvnelovani პრობლემა. SefasebaSi aRniSnulia: „aras-

137

rulwlovani ojaxis wevrebis mxridan Zaladobis msxverplia.

mopovebuli informaciiT, deda mas xSirad scemს, zogjer scemს

biZaც, maminacvali ki masze fsiqologiurად Zaladobs.“ mo-

zardze ojaxis wevrebis Zaladobis Sesaxeb sxva informacia ar

moipoveba. რისკ­ფაქტორების დასადგენად და ganridebis da medi-

aciis xelSekrulebis pirobebis ჩამოსაყალიბებლად კი საჭიროა swored mozardze ganxorcielebuli Zaladobis Sesaxeb არსებული informaciა. vfiqrobT, aucilebelia, arasrulwlovnisa da misi

ojaxis bio-fsiqo-socialur SefasebaSi mocemuli iyos ara mx-

olod zogadi informacia mozardze Zaladobis შესახებ da ganx-

orcielebuli Zaladobis formebi (fizikuri an/da fsiqologi-

uri), aramed, Zaladobis sixSire, Zaladobis qmedeba, da rac mTa-

varia mozardis, rogorc msxverplis damokidebuleba masze ganx-

orcielebuli Zaladobisadmi. samwuxaroa, rom mozardisaTvis

ganridebis da mediaciis xelSekrulebiT dakisrebuli TerTmeti

valdebulebidan arc erTi ar aris ojaxuri msxverplis reabili-

taciaze orientirebuli.

● mesame punqti

o bio-fsiqo-socialur SefasebaSi აუცილებელია ყურადღების გამა ხ­ვილება arasrulwlovnis fizikur ganviTarebaსა da janmrTelo-

baze, raTa მას ისეთი ვალდებულებები ar დააკისრონ, rომელიც mis

fizikur mdgomareobas da/an janmrTelobas ar Seesabameba;

o aseve შეფასებაში kargad aris მოცემული mozardis kognituri (Sem-

ecnebiTi) ganviTareba. 14 wlis mozardma ar icis gamravlebis

tabula, wera-kiTxva. უნდა მოხდეს სისტემატური ჩარევა mozardis

swavlaSi, raTa momavalSi raime xeloba mainc Seiswavlos. am

mxriv sainteresoa ganridebis da mediaciis xelSekrulebiT mo-

zardisaTvis gaTvaliswinebuli erT-erTi valdebuleba ­ „qar-

Tul enaze wera kiTxvis srulyofilad Seswavlis mizniT, kvira-

Si orjer iaros №... sajaro skolaSi, sadac mas qarTuli enisa

da literaturis pedagogis mier Cautardeba individualuri

gakveTilebi“. gანრიდების და mედიაციის xelSekruleba 6 TviT aris

dadebuli 2011 wlis 31 maiss. skolაში ზაფხულის ardadegebi iw-

138

yeba ivlisში. agvistoდან maswavlebels winaswari SeTanxmebaც კი ver daavaldebulebs, იაროს skolaSi individualur gakveTile-

bze. ეს ნიშნავს, რომ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული 6 Tvidan, erTi Tvis (agvistos) periodSi არ იქნება შესაძლებელი პირობის შესრულება. rეalurad arc 6 TveSi aris SesaZlebeli, რომ mozardს

გაუღვივდეს swavlisadmi pativiscemis გრძნობა, miT ufro, rom ამ mozards არა აქვს swavlisadmi interesi da ojaxis wevrebisagan xelis Sewyoba. aseT SemTxvevaSi umjobesia mozardisaTvis iseTi

valdebulebis dakisreba, romelic grZelvadiani perspeqtiviT

uzrunvelyofs misi ganaTlebis mdgomareobis gaumjobesebas.

● meoTxe punqti

bio-fsiqo-socialuri Sefasebis meoTxe punqtSi aRwerilia mo-

zar diს g.g.-s qceviTi da emociuri ganviTarebis Taviseburebები:

adamianebTan da TanatolebTan urTierToba, საკუთარი თავის მოვლა da TviTkontroli. mocemuli punqtidan irkveva metad

saintereso sakiTxi: mozardis mier sakuTari maminacvlis mimarT

fizikuri agresiis gamovlenis survili da misi gataceba azartu-

li TamaSebiT.

o SefasebaSi konkretulad miTiTebulia: „is xSirad brazdeba an ga-

nawyenebulia maminacvalze... arasrulwlovans araerTxel gasCe-

nia survili, rom misTvis fizikuri ziani mieyenebina“. mozardis

aseTi agresiის შეფასება risk-faqtorad სწორია, vinaidan, misი

gamovlenaს mxolod dro განსაზღვრავს, თუ შესაბამისი ზომები არ იქნა მიღებული (შეძლოს სიbrazis marTvა). samwuxarod, განრიდების

და მედიაციის xelSekrulebaSi agresiis განეიტრალებისა da

სიbrazis marTvis mimarTulebiT (მაგალითად, curvaze siaruli)

arc erTi RonisZieba ar aris gawerili valdebulebad. saintere-

soa, rისთვის არის saWiro mozardis risk-faqtorebis dadgena, Tu

ar moxdeba misi gaTvaliswineba da ar iqneba daZleuli xelSek-

rulebaSi gawerili valdebulebiT;

o meore saintereso risk-faqtoria მოზარდის გატაცება azartuli

TamaSebiT. SefasebaSi naTqvamia, rom „arasrulwlovans uyvars

azartuli TamaSebi“. mozardis bio-fsiqo-socialuri Sefasebis

139

ზოგადი analizi mიუთითებს mWidro kavSirze mozardis mier Cade-

nil danaSaulsa da azartuli TamaSebiT მის gatacebაs Soris. mopa-

ruli xis naWrebis gayidviT miRebuli fuliT mas internet-kafeSi

surda TamaSi. am mxriv განრიდების და მედიაციის xelSekrulebaSi

gaTvaliswinebulia valdebuleba, romelic gulisxmobs mozar-

dis individualur konsultacias danaSaulis prevencia da swori

Rirebulebebis formirebaze. vfiqrobT, es ori saxis konsulta-

cia sworad aris SerCeuli azartuli TamaSebiT gatacebuli mo-

zardisTvis da xeli unda Seuwyos azartuli TamaSebisaTvis uaris

Tqmas da jansaRi cxovrebis wesis damkvidrebas.

● mexuTe punqti

mexuTe punqtSi yuradReba ZiriTadad gamaxvilebulia mozardis

ganaTlebaze, ufro swored, mis saskolo problemebze. ganvixi-

loT es problemebi ufro დეტალურად:

o pirveli mwvave problema aris erTi skolidan სხვა skola-

Si gadayvanis sakiTxi. skolis Secvla moxda imis gamo, rom mas

klasSi დაtovebdnen. mozardi iმავე problemis winaSe axal

skolaSic შეიძლება dadges, Tu gaviTvaliswinebT, rom mas swav-

lisadmi interesi arა აქვს. mxolod ის, rom მოზარდს 9 კლასის დამთავრებაში biZis megobari დაexmareba არ უქმნის მას grZelva-

dian perspeqtivaს. bio-fsiqo-socialuri Sefasebis es qveTavi

kargad წარმოაჩენს განათლების სისტემაში არსებულ did problemaს ­ არასაკმარისი რაოდენობის profesiuli ganaTlebis centrebს.

mozardს, romelic ar, an ver swavlobs, უნდა ჰქონდეს ხელშეწყობა

saxelmwifos mxridan daeuflos konkretul profesiul codnas

(xelobas) da grZelvadiani perspeqtiviT moaxerxos sakuTari ma-

terialuri mdgomareobis gaumjobeseba.

o meore mwvave problema, romლის წინაშეც დგას skolა, aris bul-

ingi (mobingi). ეს pirdapir kavSirSia moswavlis mier ganaTlebis

miRebასთან. bio-fsiqo-socialuri SefasebiT irkveva (punqti 7),

rom mozardi Tanatolebis mxridan xSirad xdeba rogorc fizi-

kuri (cema), ისე fsiqologiuri (dascinian, uyvirian, „ekaifebian“)

Zaladobis (bulingis) msxverpli. ამის გამო, mozardi, რომელიც

140

bulingis msxverplia, xSirad acdens skolas, სათამაშოდ dadis ინტერნეტ­კაფეში da ვინაიდან არა აქვს saTamaSod saWiro fuli, ჩადის danaSaulს. mozardi g.g.-sTvis skola aris dawesebuleba, sadac man Tavisi adgili ver ipova. es problema ufro xSirad

აქვთ ბავშვებს, რომლებიც ერთი სკოლიდან sxva skolაში გადადიან.

samwuxaroa, rom განრიდების და მედიაციის xelSekrulebaSi arc

erTi valdebuleba ar aris iseTi, romelic mozards დაიცავდა, რომ არ გამხდარიყო bulingis msxverplი. realurad, Tu ar mox-

da mozardis დაცვა და აღმოჩნდა bulingis msxverplი, igi SiSis

da siZulvilis gamo, isev uars ityvis skolaSi siarulze, rasac

SeiZleba mohyves კვლავ internet-kafeSi TamaSis survili da dan-

aSaulis Cadena. vfiqrobT, gანრიდების და mედიაციის xelSekrule-

baSi gaTvaliswinebuli unda yofiliyo ამ მოზარდის, rogorc

bulingis msxverpliს, მონაწილეობა msxverplis sareabilitacio

programaSi.

● meeqvse punqti

meeqvse punqtSi gadmocemulia, რა ინტერესები აქვს მოზარდს და როგორ ატარებს ის თავისუფალ დროს. bio-fsiqo-socialuri Sefa-

sebis es sakiTxi მეტად მნიშვნელოვანია, mozardisTvis grZelvadiani

perspeqtiviს მქონე daxmarebis gaსაwevად. მოცემულ შემთხვევაში, es pun-

qti იძლევა metad mwir informaciაs rogorc mozardis ინტერესების, ისე მის mier გატარებული Tavisufali drois შესახებ. გამომდინარე იქედან, რომ მოზარდი გარდატეხის პერიოდშია (ის 14 wliსაა), ვფიქრობთ, გასაკვირი არ არის, რომ „gamokveTili interesi ar gaaCnia“. ამგვარი Sefasebis mizani swored is unda iyos, rom mozardis unar-Cvevebis

gaTvaliswinebiT შემფასებელმა yuradReba gaamaxvilos mის jansaR,

momavalze orientirebul konkretul interesze, რომელიც მოზარდს სამომავლოდ გამოადგება (momavalSi ekonomikuri mogebა, socializa-

ciis procesSi xelis Sewyoba da a.S.). ganridebis da mediaciis progra-

mis farglebSi unda moxdes am ori komponentis (unar-Cvevebi da in-

teresi) ინტეგრირება da მათი waxalisება da gamyareba gანრიდების და mედიაციის xelSekrulebaSi gaTvaliswinebuli valdebulebiT.

141

● meSvide punqti

bio-fsiqo-socialuri Sefasebis meSvide punqtSi sakmaod kargad

da informaciulad aris warmodgenili mozardi g.g.-s urTierTobebi

მისი სოციუმის წევრებთან, მათ შორის TanatolebTan. SefasebaSi xasgas-

mulia, rom mას uWirs TanatolebTan urTierToba, ris gamoc ar hyavs

megobrebi. მისასალმებელია განრიდების და მედიაციის xelSekrulebiT

mozardიsთვის დაკისრებული ვალდებულება, gaiaros individualuri

konsultacia. ეს მას დაეხმარება komunikaciური unarebიs გაძლიერებაში და მისცემს სოციალური ურთიერთობების გაუმჯობესების შესაძლებლობას, მათ შორის თანატოლებთან.

Sefasebis meSvide punqtSi aseve aRniSnulia, rom mozards biZa

სჯის და fizikur და ვერბალურ შეურაცყოფას აყენებს. იგი მას zarmacs, ut-

vinos da matyuaras uwodebs. mozards biZis eSinia, მაგრამ mიs სიმკაცრეს

dadebiT movlenad miიჩნევს, რაც SesaZlebelia imiT iyos ganpirobe-

buli, rom: 1) biZa, მის ახლობლებიდან ერთადერთი მამაკაცია, რომელიც მას მიღებული ჰყავს 2) mozardi fiqrobs, რომ 9 klasis damTavrebas

biZis megobris daxmarebiT შეძლებს.

misasalmebelia, rom mozards განრიდების და მედიაციის xelSek-

rulebiT daevala გაიაროს კონსულტაციები sworი Rirebulebebის შესახებ. vfiqrobT, ეს konsultaciebი ხელს შეუწყობს მოზარდს, სწორად შეაფასოს biZis mxridan განხორციელებული Zaladobა. ეს აუცილებელია, რადგან ძალიან დიდია იმის riski, rom მოზარდმა konfliqtis Zalado-

brivi gziT mogvarebaSi mibaZos biZas, romlis qmedebasac igi dadeb-

iTad afasebs. aqve gasaTvaliswinebelia is faqtic, rom mozards

მამინაცვლის სახით amorCeuli hyavs siZulvilis obieqti.

mozardis socialuri urTierTobis analizidan irkveva, rom mას

Zalian unda da sWirდეba dedasTan urTierToba. mSobelTan mijaWul-

oba, mSoblisadmi siyvaruli da pativiscema iTvleba kriminologiaSi

mozardis mier deviaciis, danaSaulis Cadenisagan Tavis Sekavebis erT-

erT pirobad. განრიდების და მედიაციის xelSekrulebiT mozardi g.g.-s

dedas daevala gaiaros individualuri konsultacia bavSvze zrunvis

sakiTxebze.

aRniSnuli valdebuleba metad sainteresoa ramdenime faqto-

ris gamo: 1) ganxiluli განრიდების და მედიაციის praqtikidan pirveli

142

SemTxvevaა, rodesac mSobels valdebuleba ekisreba მოზარდი Svilis

sasargeblod gaiumjobesos masTan urTierTobis unar-Cvevebi; 2) mSob-

lisaTvis mozardis sasargeblod raime qmedebis ganxorcielebiT

xdeba konfliqtis (danaSaulis Cadenis) gamomwvevi mizezebis safuZv-

liani mogvareba (mocemul SemTxvevaSi mozardis deda ufro met dros

dauTmobs g.g.-sTan urTierTobas, mis kontrols).

● merve punqti

merve punqtში ganxilulia mozardis damokidebuleba Cadenili

danaSaulebrivi qmedebisadmi, misi motivi. aქვე mokled aris aRwer-

ili mozardis danaSaulebrivi saqcieli, aseve misi emociuri mdgo-

mareoba danaSaulebrivi saqcielis Semdeg.

daskvnis saxiT unda aRiniSnos, rom mozardisa da misi ojaxis

bio-fsiqo-socialuri Sefasebas didi mniSvneloba aqvs mozardis

risk-faqtorebis სწორად დასადგენად. ეს კი ganridebisa da mediaciis

xelSekrulebaSi iseTi konkretuli valdebulebebis წინაპირობა უნდა იყოს, rომლებიც xels Seuwyobs მათ ganeitralebas. erTi konkretuli

bio-fsiqo-socialuri Sefasebis analizma kargad dagvanaxa, rom:

1) mozardis bio-fsiqo-socialuri Sefaseba unda iyos informaci-

uli;

2) mozardis bio-fsiqo-socialur SefasebaSi unda ganisazRv-

ros misi gonebrivi SesaZleblobebic, raTa mozardზე დაკისრებული ვალდებულება შეესაბამებოდეს mis inteleqtualur mdgomareobაs;

3) unda gamoikveTos mozardis unar-Cvevebis Sesabamisi jansaRi,

momavalze orientirebuli interesi, romlis gaZlierebac moxdeba

განრიდების და მედიაციის xelSekrulebiT;

4) mozardis bio-fsiqo-socialuri Sefaseba orientirebuli unda

iyos ara mxolod mozardze, aramed misi socialuri garemos safuZv-

lian aRweraze;

5) magaliTად moyvanili mozardis bio-fsiqo-socialuri Se-

fasebis sirTule naTlad miuTiTebs, რომ adamiani, romelic aseT Se-

fasebas gaakeTebs, აუცილებელია, იყოს პროფესიონალი.

garda amisa, aucilebelia, rom mozardis da misi ojaxis bio-fsi-

qo-socialur Sefasebas daematos ბოლო, daskvniTi punqti, romelSic

143

konkretulad iqneba CamoTvlili rogorc mozardis, aseve, mისი so-

ciuმის წევრების is risk-faqtorebi, romelzec yuradReba unda iqnes

gamaxvilebuli ganridebisa da mediaciis xelSekrulebis valdebule-

bebis gansazRvrisas.

7.2.4. kvalifikaciis problema da sisxlissamarTlebrivi

devnis aucilebloba

ganridebis da mediaciis praqtikis analizma აჩვენა, rom ხშირად არ იყო მართებული გარკვეული საქმეებისთვის დანაშაულის კვალიფიკაციის მინიჭება ან სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყების აუცილებლობა.

7.2.4.1. oTxi larisa da ormoci TeTris qurdobis saqme

erT-erTma ganridebulma 14 wlis arasrulwlovanma ჩაიდინა ქურდობა. ის Seipara skolis fizkulturis darbazSi da მიითვისა sami

dazaralebulis kuTvnili Tanxa. zaralis saerTo raodenobam Sead-

gina 4 lari da 40 TeTri.

vfiqrobT, mocemuli qmedeba Seicavs sisxlis samarTlis kodeq-

sis 177-e muxliT gaTvaliswinebuli danaSaulis ­ qurdobis ­ niSnebs,

Tumca miyenebuli zaralis სიmcirის gamo მიზანშეწონილი არ არის sisx-

lissamarTlebrivi devnis dawyeba.

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis me-7 muxlis meore na-

wilis Tanaxmad, „danaSauls ar warmoadgens iseTi qmedeba, romelic

Tumca formalurad Seicavs am kodeqsiT gaTvaliswinebuli romeli-

me qmedebis niSnebs, magram mcire mniSvnelobis gamo ar gamouwvevia

iseTi ziani, romelic aucilebels gaxdida misi Camdenis sisxlissa-

marTlebriv pasuxismgeblobas“. arasrulwlovnis mier 4 larisa da

40 TeTris qurdoba, ra Tqma unda, formalurad aris danaSauli, Tum-

ca (sami) dazaralebulebisTvis miყenebuli zarali ar warmoadgendes

iseT zians, romelic SeiZleba sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblo-

bis safuZveli gaxdes (ganrideba da mediacia aris sisxlis samarT-

lebrivi pasuxismgeblobis erT-erTi saxe).

sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis me-16 muxlis mixedviT,

„sisxlissamarTlebrivi devnis dawyebisa da Sewyvetis Sesaxeb gadawy-

vetilebis miRebisas prokurori sargeblobs diskreciuli uflebamo-

144

silebiT, ra drosac xelmZRvanelobs sajaro interesebiT“. amave ko-

deqsis 105-e muxlis mesame nawilis Tanaxmad, „sisxlissamarTlebrivi

devna SesaZloa agreTve ar daiwyos an Sewydes, Tu is ewinaaRmdegeba

sisxlis samaრTlis politikas, romlis saxelmZRvanelo principe-

bis zogadi nawili sajaroa“. mocemul saqmeSi prokuroris mxridan ar

momxdara sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 105 muxlis mesame

nawilis gamoyeneba, imis miuxedavad, rom sisxlis samarTlis poli-

tika moiTxovda misgan aseTi xasiaTis danaSaulze uaris Tqmas. sisx-

lis samarTlis politika gansazRvrulia saqarTvelos iusticiis mi-

nistris 2010 wlis 8 oqtombris №181 brZanebiT „sisxlis samarTlis

politikis saxelmZRvanelo principebis zogadi nawilis damtkicebis

Sesaxeb“. aRniSnuli brZanebis mixedviT, saxelmwifos prioritetია

saxelmwifos resursiს miznobrivi xarjva. brZanebaSi konkretulad

miTiTebulia, rom „saxelmwifo resursi ar aris sakmarisi yvela da-

naSaulis faqtze sisxlissamarTlebrivi devnis gansaxorcieleblad.

swored SezRuduli resursebis efeqturad gamoyenebis mizniT ganisaz-

Rvreba sisxlis samarTlis politikis prioritetuli mimarTulebebi,

romlebic gamoZiebisa da devnis organoTa mxridan moiTxovs gansa-

kuTrebul reagirebas da yuradRebas. Sesabamisad, sajaro interesis

gansazRvrisas prokurorma unda gaiTvaliswinos, ramdenad priori-

tetulia saxelmwifosaTvis konkretuli danaSaulis sisxlissamarT-

lebrivi devna“. rogorc adamianuri, aseve მატერიალური resursebis

araefeqtიანი გამოყენებაა, როცა ხდება damnaSave arasrulwlovnisaT-

vis 4 larisa da 40 TeTris zaralis SemTxvevaSi ნებისმიერი ხასიათის pasuxismgeblobis dakisrebა. ganridebis da mediaciis mocemul saqme-

ze daxarjuli adamianuri (prokurori, socialuri muSaki, mediato-

ri) da მატერიალური (prokuroris, socialuri muSakis, mediatoris

mier ganridebis da mediaciis programis gansaxorcieleblad daxar-

juli Tanxa) resursi araproporciulia mocemuli danaSaulebrivi

qmedebidan miRebul zaralisa. garda amisa, mocemuli danaSauli ar

gamoirCeვა iseTi bunebiTa da simZimiT, rom raime saxiT negatiurad

aიsaxოს sazogadoebიs interesze da dazaralebulebze da araviTar

SemTxvevaSi ar moiTxovს gamoZiebis mxridan „gansakuTrebul reagi-

rebas da yuradRebas“. მართალია, arasrulwlovnis mier 4 lariსა

145

da 40 TeTris qurdobis faqti Seicavს sisxlis samarTlis kodeqsiT

gaTvaliswinebul qurdobis niSnebs, magram mcire mniSvnelobis gamo

ar SeiZlebა arasrulwlovnisaTvis sisxlissamarTlebrivi pasuxis-

mgeblobis dakisreba. aRniSnuli aseve ewinaaRmdegeba saqarTvelos

iusticiis ministris mier dadgenil sisxlis samarTlis politikas.

ganridebis da mediaciis sakvlevi masalis analიzმა გამოავლინა კიდევ რამდენიმე SemTxveva, romelic, vfiqrobT, ar unda moხვედრილიყო

ganridebis da mediaciis programaSi. es SemTxvevebia:

● arasrulwlovanma erT-erTi savaWro maRaziidan moipara erTi

qila „nutela“. მისი Rirebuleba qilis zomis mixedviT meryeobs

4,50 laridan 8 laramde.

● arasrulwlovanma moipara ficrebi და აპირებდა მათ Caბარებას, რომ aRebuli fuli kompiuterul TamaSebze გამოეყენებინა. ficre-

biT მიმავალი მოზარდი patrulma daakava;

● arasrulwlovanma marketidan moipara alkoholuri sasmeli, რომელიც 7,5 ლარი ღირდა.

policias unda hqondes uflebamosileba aseTi SemTxvevebis dros

gaafrTxilos (werilobiT) kanonTan konfliqtSi myofi bavSvi.

7.2.4.2. safulis qurdobis saqme

აუცილებელია თუ არა დაეკისროს არასრულწლოვანს sisxlissamarT-

lebrivi pasuxismgeblobა ჩადენილ დანაშაულზე, problemურია Semdeg

saqmeSi: „arasrulwlovanma ukanonod miiTvisa sxvisi fuladi Tanxa

da, Semdeg daabruna. danaSauli gaTvaliswinebulia ssk 177 muxlis

pirveli nawiliT. arasrulwlovanma silamazis salonSi dRis bolos

naxa safule, romelic saxlSi waiRo da meore dRes ukan moitana. ama-

sobaSi, saqmeSi ukve CarTuli iyo sapatrulo policia da saqme aRiZra“.

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 68-e muxlis pirveli nawi-

lis mixedviT, „is, vinc pirvelad Caidina danaSauli, romlisTvisac am

kodeqsis kerZo nawilis muxliT an muxlis nawiliT gaTvaliswinebuli

maqsimaluri sasjeli ar aRemateba samი wliT Tavisuflebis aRkveTas,

SeiZleba gaTavisufldes sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisa-

gan, Tu danaSaulis Cadenis Semdeg nebayoflobiT gamocxadda bralis

aRiarebiT, xeli Seuwyo danaSaulis gaxsnas da aanazRaura ziani“. aras-

146

rulwlovnis mier safulis qurdobis faqtiს kvalificirebა მოხდა ssk

177 muxlis pirveli nawiliT, rac sasjelis saxiT iTvaliswinebs Tavi-

suflebis aRkveTas erTidan sam wlamde. anu, arasrulwlovnis qmedeba

srulad akmayofilebs sisxlis samarTlis kodeqsis 68-e muxlis pir-

veli nawilis moTxovnebs. garda amisa, sisxlis samarTlis saproceso

kodeqsis 105-e muxlis pirveli nawilis qvepunqtis Tanaxmad, „gamoZie-

ba unda Sewydes, xolo sisxlissamarTlebrivi devna ar unda daiwyos

an unda Sewydes qmediTi monaniebis gamo (sisxlis samarTlis kodeqsis

68-e muxli)“. safulis qurdobis SemTxvevaSi adgili ჰqonda qmediT mo-

naniebas ­ arasrulwlovanma meore dRes daabruna moparuli safule,

ris gamoc Sewyda sisxlissamarTlebrivi devna, Tumca მას mainc daekis-

ra გარკვეული pasuxismgebloba, ganridebis da mediaciis programaSi

monawileოbis saxiT. vinaidan saqarTvelos sisxlis samarTlis kode-

qsis 68-e muxlis pirveli nawili damnaSaves qmediTi monaniebis SemTx-

vevaSi srulad aTavisuflebs sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblo-

bisagan, მიზანშეწონილად არ მიგვაჩნია მოზარდის sisxlissamarTlebri-

vi pasuxismgeblobisagan გათავისუფლების შემთხვევაში მისი განრიდების და მედიაციის პროგრამაში ჩართვა.

praqtikis analizma aseve cxadyo, rom არსებობს danaSaulis kva-

lifikaciis problemebi.

ganvixiloT ramdenime aseTi saqme.

7.2.4.3. gundaobis saqme

ganrideba da mediacia ganxorcielda mozardis mimarT, romel-

mac Caidina Semdegi qmedeba: arasrulwlovani da misi megobrebi გუნდაობდნენ. arasrulwlovnis mier megobrisTvis nasroli gunda mox-

vda avtobusis saqare minas da daაziana. zarali Seadgenda 1062 lars.

aRniSnuli qmedebას მიეცა გაუფრთხილობლობით სხვისი ნივთის დაზიანების კვალიფიკაცია. ასეთი qmedebისთვის სასჯელი gaTvaliswinebuliა sisx-

lis samarTlis kodeqsis 188-e muxlis pirveli nawiliT. moxda mo-

zardis ჩასმა ganridebis da mediaciis programaSi.

sakiTxavia, aris Tu ara gundaobis saqmeSi arasrulwlovnis

qmedeba sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTvaliswinebuli danaSauli

da SeiZleba Tu ara, amgvari qmedebisaTvis adgili hqondes sisxlis-

147

samarTlebriv pasuxismgeblobas anu ganridebas da mediacias.

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis me-10 muxlis Tanax-

mad, „gaufrTxileblobiT danaSaulad iTvleba qmedeba, romelic Ca-

denilia TviTimedovnebiT an daudevrobiT.

qmedeba TviTimedovnebiTaa Cadenili, Tu pirs gacnobierebuli

hqonda windaxedulobis normiT akrZaluli qmedeba, iTvaliswinebda

marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis SesaZleblobas, magram us-

afuZvlod imedovnebda, rom am Sedegs Tavidan aicilebda.

qmedeba daudevrobiTaa Cadenili, Tu pirs gacnobierebuli ar

hqonda windaxedulobis normiT akrZaluli qmedeba, ar iTvaliswineb-

da marTlsawinaaRmdego Sedegis dadgomis SesaZleblobas, Tumca amis

gaTvaliswineba mas evaleboda da SeeZlo kidec“.

„windaxedulobis normis obieqturi darRveva gaufrTxile-

blobiTobisaTvis damaxasiaTebeli Tvisebaa, romelic warmoadgens

moqmedebis umarTlobis mTavar komponents“.225

windaxedulobis normis darRveva dgindeba im moTxovnebidan

gamomdinare, romelic waeyeneba gansazRvrul socialur urTierTo-

baSi myof windaxedul, gawonasworebul da gonier adamians, im analo-

giur situaciaSi, romelSic damnaSave imyofeboda.226

iuridiul literaturaSi miRebuli mosazrebis Tanaxmad,

„windaxedulobis normis obieqturad sawinaaRmdegod moqmedebs is,

vinc iseT daweril an dauwerel qcevis wess arRvevs, romlis Ses-

rulebis valdebuleba mas konkretuli viTarebidan gamomdinare

aqvs“.227 gundaoba ar aris iseTi dawerili an dauwereli qcevis wesi,

romelic miRebelia socialurad. gundaoba zamTris periodSi TamaSis

da garTobis erT-erT formaა, romelic farTod aris gavrcelebuli

sazogadoebaSi. gundaobaSi igulisxmeba TovliT gundebis gakeTeba da

sxva pirovnebisaTvis srola, rac ar aris akrZaluli qceva.

პირველ რიგში sakiTxavia, SeeZlo Tu ara sxva, იმავე ასაკის და მსგავსი ცხოვრებისეული გამოცდილების მქონე 228 adamians gaeTval-

iswinebina gundaobis dros windaxedulobis norma: rom gunda ar mox-

vedroda avtobusis minas da ar daეზიანებინა ის.

225 turava, m., 2011. gv. 562.226 iqve.227 igive, gv. 563.228 veselsi, i./ boikle, v., 2010. gv. 398.

148

arasrulwlovnobis asaki zogadad cnobilia Tavisi gansa-

kuTrebulobiT, rac gulisxmobs: energiulobas, zedmet emociurobas,

windauxedaobas,229rac mozardebSi mimdinare biologiuri procese-

biT aris gamowveuli (ix. gardatexis periodi). profesori oTar ga-

myreliZe Tvlis, rom „arasrulwlovnoba Seracxadobas TavisTavad

zRudavs“.230 SezRuduli Seracxadoba ki gulisxmobs iseT mdgomareo-

bas, rodesac adamians ar SeuZlia srulad gaacnobieros Tavisi qme-

debis faqtobrivi xasiaTi da marTlwinaaRmdegoba. Sesabamisad, Se-

saZlebelia sxva saSualo an normaluri donis arasrulwlovansac შემთხვეოდა igive, anu masac gundaobis dros megobrisaTvis nasrolo

gunda moertya ucxo, mesame piris qonebisaTvis da daezianebina igi, ro-

gorc es Tovlis gundas saqmeSi moxda.

Tovlis gundas mocemul saqmeSi adgili ar qonia gaufrTxile-

blobiT sxvisi nivTis dazianebas da Sesabamisad, sisxlis samarTlis

kodeqsiT gaTvaliswinebul danaSauls.

mocemuli SemTxveva ar aris sisxlis samarTlis gansjis sagani.

igi ganekuTvneba samoqalaqo samarTlis sferos და დაზარალებულს ზიანი უნდა ანაზღაურებოდა samoqalaqo samarTlis wesiT.

iseT SemTxvevebშi, როცა qmedebას არ უნდა ენიჭებოდეს სისხლის­სამართლებრივი კვალიფიკაცია da Sesabamisad არ უნდა ხდებოდეს ara-

sru lwlovnis ganrideba da mediacia (gundaobis saqme, ZaRlis moge-

riebis saqme), მაგრამ პროკურორის გადაწყვეტილებით ხდება დანაშაულის კვალიფიკაციის მინიჭება, გადაწყვეტილება შეფასებული უნდა იქნეს უარყო ფითად, ვინაიდან ar gamomdinareobs mozardis WeSmariti in-

teresebis dacvidan. განრიდების და მედიაციის პროგრამაში ერთხელ მონაწილეობა მას ართმევს მომავალში დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში განმეორებით მოხვდეს am programaSi.231 ეს კი metad mtkivneulad da

uaryofiTad SeiZleba aisaxos mis momavalze. aseT arasrulwlo-

vans სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა სრული სიმკაცრით დაეკისრება, მაშინ, roca, SeiZleboda mis მიმართ ganridebis da media-

ciis programის განხორციელება.

229 ix.: Schaffstein, F. / Beulke, W., 2005. S. 5; Kaiser, G., 1973. S. 38.230 gamyreliZe, o., 2008. gv. 252.231 rogorc viciT, ganridebis da mediaciis programaSi moxvedris erT-erTi winapiroba aris, rom mozardს ar unda ჰქონდეს გავლილი aRniSnulი programa, anu, programaSi pirvelad unda მონაწილეობდეს.

149

7.2.4.4. ZaRlis mogeriebis saqme

ganrideba da mediacia ganxorcielda mozardis mimarT, romel-

mac Caidina Semdegi qmedeba: arasrulwlovani modioda gvian RamiT

quCaSi, ucxo ubanSi. mas Tavs daesxa quCis didi ZaRli, romelიc qvebiთ მოიგერია. erTi qva iqve gaCerebul manqanas moxvda da mina Caumsxvria.

arasrulwlovani daeloda gamomvlel patruls, gaaCera da uambo

momxdaris Sesaxeb.

aRniSnuli qmedeba kvalificirება მოხდა, rogorc sxvisi nivTis

dazianeba gaufrTxileblobiT. ამგვარი qmedeba gaTvaliswinebuliა

sisxlis samarTlis kodeqsis 188-e muxliT. მის საფუძველზე მოხდა mo-

zardis ჩასმა ganridebis da mediaciis programaSi.

sakiTxavia, aris Tu ara ZaRlis mogeriebis saqmeSi arasrulwlo-

vnis qmedeba sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTvaliswinebuli dana-

Sauli da SeiZleba Tu ara amgvari qmedebisaTvis გამოყენებული იქნეს

sisxlissamarTlebrivი pasuxismgebloba anu, ganrideba da mediacia.

pirvel rigSi saWiroa erTmaneTisagan gavmijnoT qmedebis obie-

qtebi ZaRli da avtomobili.

ZaRlis mimarT arasrulwlovnis qmedeba, anu ZaRlis mogeriebis

mizniT qvebis srola SeiZleba iyos ukiduresi aucileblobT gamowveu-

li. Tu ukidures aucileblobას ar hqonda adgili, maSin SeiZleba saxe-

ze gvqondes qonebis dazianeba gaufrTxileblobiT, anu arasrulwlo-

vani Tavisi iniciativiT (ZaRli mas Tavs ar esxmis) qvebs esvris ZaRls

da mis mier gasrolili erTi qva xvdeba avtomobils.

iuridiul literaturaSi miCneulia, rom roca adamians cxoveli

esxmis Tavs, adgili aqvs ara aucilebel mogeriebas, aramed ukidures

aucileblobas, radgan cxoveli ar SeiZleba iyos marTlsawinaaRmde-

go Tavdasxmis avtori.232

ukiduresi aucilebloba sisxlis samarTlis kodeqsis 30-e

მუხლით ganmartebulia Semdegnairad, „marTlsawinaaRmdegod ar mo-

qmedebs is, vinc am kodeqsiT gaTvaliswinebul qmedebas Caidens ukidu-

resi aucileblobis mdgomareobaSi, ese igi, vinc sxvas daazianebs im

safrTxis Tavidan asacileblad, romelic emuqreboda TviT damziane-

blis an sxvis samarTlebriv sikeTes, Tu am safrTxis Tavidan acileba

232 turava, m., 2011. gv. 350.

150

ar SeiZleboda sxva saSualebiT da Tu dazaralebuli sikeTe naklebm-

niSvnelovani iyo, vidre gadarCenili sikeTe“.

ukiduresi aucilebloba SeiZleba iyos ori saxis: TavdacviTi

(defenziuri) da TavdasxmiTi (agresiuli).233 ZaRlis mogeriebis moce-

mul saqmeSi SesaZloa adgili hqonda TavdasxmiT, anu agresiul ukidu-

res aucileblobas.

agresiulი ukiduresი aucilebloba saxezea, Tu igi aკმაყოფილებს

oTx pirobas: safrTxe unda iyos realuri; safrTxe unda iyos amwu-

Tieri; ar unda arsebobdes sxva saSualeba, romlis gamoyenebiTac Se-

saZlebeli iqneboda safrTxeSi myofi sikeTis gadarCena; TavdasxmiT

ziani unda miadges mesame pirs.234

● safrTxe unda iyos realuri

ukiduresi aucilebloba dasaSvebia, Tu safrTxe aris realuri.

aseTi safrTxis wyaro SeiZleba iyos adamiani, buneba, cxoveli

da sxva.235 mocemul SemTxvevaSi RamiT quCaSi mimaval arasrul-

wlovans Tavs daesxa quCis ZaRli. saxeze gvaqvs cxovelis mier

mozardis janmrTelobis winaaRmdeg mimarTuli safrTxe. dacvis

obieqti aris mozardis janmrTeloba; 236

● safrTxe unda iyos amwuTieri

safrTxe amwuTierad iTvleba maSin, Tu aucilebelia safrTxis

aRmkveTi RonisZiebis drouli ganxorcieleba, Torem gardau-

valia samarTlebrivi sikeTis dazianeba.237 ZaRlis mogeriebis

saqmeSi ZaRlis mxridan arasrulwlovnisadmi mimarTuli agre-

sia iyo amwuTieri, da Tu ara mozardis mier ganxorcielebuli

zomebi (qvebis srola) adgili eqneboda ZaRlis mxridan biWis

janmrTelobis dazianebas.● არ არის საფრთხის თავიდან აცილების სხვა საშუალება ukiduresi aucilebloba saxezea, Tu samarTlebrivi sikeTis ga-

dasarCenad ar arsebobs safrTxis Tavidan acilebis sxva saSu-

aleba. mocemul SemTxvevaSi arasrulwlovans ქვების სროლის გარდა quCis ZaRlisagan Tavის დაცვის sxva SesaZlebloba არა აქვს.

233 naWyebia, g./ dvaliZe, i., 2007. gv. 255; turava, m., 2011. gv. 385.234 naWyebia, g./ dvaliZe, i., 2007. gv. 256-258.235 naWyebia, g./ dvaliZe, i., 2007. gv. 256.236 turava, m., 2011. gv. 388.237 naWyebia, g./ dvaliZe, i., 2007. gv. 257.

151

mozardi რომ gaიქცეს, SesaZlოა ZaRli მას გამოეკიდოს.

● TavdasxmiT ziani unda miadges mesame pirs

ukiduresi aucileblobis qmedebiT ziani unda miadges mesame pirs.

arasrulwlovanis mier quCis ZaRlis mogeriebis dros dazianda

mesame piris avtomobilis mina.

● gadarCenili sikeTe ufro mniSvnelovani unda iyos vidre da-

zianebuli sikeTe. adamianis sicocxe da janmrTeloba aris iseTi

samarTlebrivi sikeTe, romelic ufro maRla dgas vidre adamia-

nis qoneba.238 mocemul SemTxvevaSi arasrulwlovanis janmrTelo-

ba ufro mniSvnelovania, vidre avtomobilis Camsxvreuli mina.

ძაღლისთვის, რომელიც არასრულწლოვანს თავს დაესხა, ქვების სროლა aris ukiduresi aucilebloba. ამავე დროს, nasroli qviT avto-

mobilis dazianebისას, შეიძლება adgili hqonoda gauTvaliswinebeli

obieqtis xelyofas. sisxlis samarTalSi cnobilia „acdenili isris

Teoria“ (aberratio ictus) da gulisxmobs moqmedebas, „rac gamoixata miz-

nis acdenasa da gauTvaliswinebeli obieqtis xelyofaSi. es aris Sec-

domis is SemTxveva, roca piri gadawyvets xelyos mis mier individu-

alurad identificirebuli samarTlebrivi sikeTe, magram qmedeba

mizans acdeba da sxva gauTvaliswinebel obieqts xelyofs“.239 aseT Sem-

TxvevaSi acdenili obieqtis mimarT gvaqvs ganzraxva, xolo gauTval-

iswinebeli obieqtis mimarT ­ gaufrTxilebloba.240

mocemul saqmეSi arasrulwlovnis mier ZaRlisTvis nasroli

qva moxvda avtomobils. შეგვიძლია თუ არა ჩავთვალოთ, რომ aras rul-

wlovanმა avtomobilis mimarT gaufrTxileblobiTi qmedeba Caი დინა?rogorc zemoT aRiniSna gaufrTxileblobiT danaSaulis Cad-

enis dros aucilebelia windaxedulebis normis darRveva. sakiTxavia,

დაარღვია თუ არა არასრულწლოვანმა წინდახედულობის ნორმა? sakuTari

sicocxlis dacva adamianis ინსტინქტია. mozardi, romelsac RamiT didi

ZaRli daesxa Tavs da cdilobs mis mogeriebas, ar arRvevs windaxed-

ulebis normas, vinaidan nebismieri sxva adamiani mimarTavda Tavdac-

vis misTvis yvelaze ufro advil saSualebas. mozards rom ZaRlisT-

vis qvebis srola უმიზეზოდ ან გართობის მიზნით daewyo da erT-erTi qva

238 turava, m.,2011. gv. 389.239 turava, m., 2011. gv. 518.240 iqve.

152

avtomobilisTvis moertya, ამ შემთხვევაში საქმე გვექნებოდა gaufrTx-

ileblobiT danaSaulTan. vinaidan mozardi ukiduresi aucile-

blobiT moqmedebda, saxeze ara gvaqvs windaxedulobis normis dar-

Rveva. garda amisa, ნებისმიერი adamianisaTvis, რომელსაც თავს ესხმის ძაღლი, yvelaze advili saSualebaა rame sagnis sroliT მისი SeSineba

da am გზით Tavdasxmis ganeitraleba. Sesabamisad, arasrulwlovans ar

daurRvevia windaxedulebis norma da ar SeiZleba igi gaufrTxile-

blobiTi danaSaulisaTvis daisajos.

daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom arasrulwlovnis mier quCis

didi ZaRlis mogeriebis qmedeba iyo marTlzomieri da gamowveuli

iyo ukiduresi aucileblobiT. qvebis srolis dros avtomobilis

minis Camsxvreva ar aris gaufrTxileblobiT Cadenili qmedeba da

Sesabamisad, mas ar SeiZleba daekisros sisxlissamarTlebrivi pasux-

ismgebloba. mas SeiZleba daekisros zianis anazRaureba mesame piris

sasargeblod samoqalaqo wesiT.241

sisxlissamarTlebrivi kvalifikaciis problemasTan erTad

sakvlev masalaSi vxvdebiT mediatoris Semdegi Sinaarsis Canawers:

„Sexvedras prokurorTan eswreboda soc. muSaki da mediatori. soc. mu-

Sakma gaacno saqmis viTareba. mediatorma yuradReba miaqcia mozardis

asakს, romelic jer ar iyo 14 wlis. informacia gadamowmda da dadg-

inda, rom mozardi marTlac jer ar iyo 14 wlis“. mocemuli SemTxveva

savaraudoდ sam aspeqtze miuTiTebs:

● prokuroris da socialuri muSakis gadaRlilobaze. maT didi

samsaxurebrivi datvirTvis gamo gamoeparaT arasrulwlovnis

asakze yuradRebis gamaxvileba;

● prokuroris da socialuri muSakis profesionalizmze. isini

saTanadoდ ar icnoben ganridebis da mediaciis da/an zogadad

sisxlissamarTlebriv sakanonmdeblo normebs;

● prokurors da socialur muSaks surdaT kanonTan konfliqtSi

myofi kidev erTi არასრულწლოვნის ჩართვა ganridebis da media-

ciis programaSi statistikis „gabervis“ TvalsazrisiT.

misasalmebelia, rom swored mediatori (araiuristi) gaxda kan-

onis normebis dacvis garanti, რაც მის gonierebaze miuTiTebs. amav-

241 Sead.: naWyebia, g./ dvaliZe, i., 2007. gv. 258; turava, m., 2011. gv. 387.

153

droulad ეს miuTiTebs aucileblobაze, რომ mediatorebi erkveodnen

kargad ganridebis da mediaciis sakanonmdeblo normebSi.

7.2.4.5. Sualeduri daskvna

ganridebis da mediaciis programaSi iseTi saqmeebis moxvedra,

romelic ar aris sisxlis samarTlis danaSauli ან მცირე მნიშვნელობის გამო არ უნდა არსებობდეს მის მიმართ საჯარო ინტერესი miuTiTebs ram-

denime metad damafiqrebel problemaze:

● statistikis gazrda

prokurors surs statistikis „gabervis“ მიზნით rac SeiZleba

meti bavSvi CarTos ganridebis da mediaciis programaSi. amiT

igi იმედოვნებს, rom zemdgomisgan daimsaxurebs sakuTari sap-

rokuroro saqmianobis dadebiT Sefasebas, rac xels Seuwyobs

mis karierul winsvlas. statistikis gazrda SesaZlebelia aseve

gamიზნული iyos liberaluri sisxlissamarTlebrivi politikis

ganxorcielebis dasadastureblad.

● sajaro interesi vs. mozardis etiketireba

mcire mniSvnelobis gamo sisxlisსamarTlebrivi pasuxismge-

blobis dakisreba SesaZlebelia ewinaaRmdegebodes arasrul-

wlovnis WeSmarit interesს. sisxlisსamarTlebrivi pasuxismge-

blobis dros xdeba mozardis damnaSaved etiketirეba, rac ufro

mZime Sedegis momtani SeiZleba gaxdes, vidre mcire mniSvnelobis

gamo sajaro interesis dakmayofileba.

● მატერიალური და da adamianuri resursi

mcire mniSvnelobis gamo sisxlisსamarTlebrivi pasuxismge-

blobis proceduris dawyeba ewinaaRmdegeba qveynis da saxelm-

wifos ფინანსური da adamianuri resursis gamoyenebis menejmeნts

da uaryofiTad aisaxeba rogorc am organos TanamSromlebis

efeqtიანობაზე, aseve qveynis biujetze. warmoudgenlad migvaCnia,

rom prokurors SeiZleba hqondes imdeni dro, rom 4.40 laris

zaralis gamo ganaxorcielos rame qmedeba (ganrideba da me-

diacia), garda damnaSavis gafrTxilebisa (aRniSnuli udavod

moiTxovs sakanonmdeblo regulirebas).

154

7.3. განრიდების და მედიაციის სტატისტიკა და

რეციდივის შემთხვევებიsaqarTvelos iusticiis saministros 2013 wlis 12 martis

№27824 werilis mixedviT ganridebis da mediaciis statistikuri mo-

nacemebi ase gamoiyureba:

1. arasrulwlovanTa ganridebisa da mediaciis programa moq-

medebs 35 qalaqSi;

2. sul ganridebulia 214 arasrulwlovani, romelTagan media-

cia ganxorcielda 73 SemTxvevaSi;

3. ganridebulTagan 22 aris mdedrobiTi sqesis, xolo 192 – mam-

robiTi; ganridebuli 214 arasrulwlovnidan 57 aris mZime (yvela

maTgani jgufuri qurdoba), xolo 157 - naklebaT mZime danaSaulis

CadenisaTvis:

muxlebis mixedviT

177-e muxli 115 SemTxveva

2381 muxli 65 SemTxveva

120-e muxli 7 SemTxveva

125-e muxli 4 SemTxveva

187-e da 188-e muxlebi 6 SemTxveva

239-e muxli 3 SemTxveva

186-e muxli 2 SemTxveva

276-e muxli 2 SemTxveva

284-e muxli 2 SemTxveva

178-e muxli 3 SemTxveva

373-e muxli 2 SemTxveva

236-e muxli 2 SemTxveva

180-e muxli 1 SemTxveva

regionebis mixedviT

Tbilisi 138

aWara 20

qvemo qarTli 20

dasavleTi 13

Sida qarTli 21

samegrelo 2

asakis mixedviT

14 wlis 55 arasrulwlovani

15 wlis 51 arasrulwlovani

16 wlis 56 arasrulwlovani

17 wlis 52 arasrulwlovani

155

4. 145 saqmeSi dazaralebuli iyo fizikuri/iuridiuli piri,

xolo 69 saqmes ar hyavda dazaralebuli;

5. ganridebuli 214 arasrulwlovanidan Svidma maTganma Caidina

ganmeorebiTi danaSauli, maT Soris or SemTxvevaSi iyo gamoyenebuli

mediacia.

rogorc statistikuri monacemebidan gaxda cnobili programaSi

monawile 214 arasrulwlovnidan 7­ის შემთხვევაში ადგილი hqonda

recidivs, romelTagan 2 arasrulwlovnis mimarT iqna ganxorcie-

lebuli mediacia­ganrideba, danarCen 5 SemTxvevaSi განხორციელდა

mxolod ganrideba, mediaciis gareSe. samwuxarod, CvenTvis xel-

misawvdomi ar gaxda recidivis SemTxvevebis saqmeebi da SeuZlebelia saubari მათ gamomwvev mizezebze. is faqti, rom recidivis 7 SemTxvevi-

dan 5­ში განხორციელებული იყო ganrideba mediaciis gareSe, miuTiTebs შემდეგზე: უფრო მეტად გამოხატული dadebiTi efeqti arasrulwlovnis

aRzrdaze აქვს პროგრამებს, რომლებიც დამყარებულია დამნაშავისა და დაზარალებულის ურთიერთობაზე. Sesabamisad, mediaciis ganxorciele-

bas upiratesoba unda mieniWos.

7.4. დასკვნა daskvnis saxiT unda aRiniSnos, rom ganridebis da mediaciis pro-

gramis praqtikul gamoyenebas ramdenime problema აქვს. ganvixiloT

ზოგიერთი maTgani:

● prokuroris monawileobis aucilebloba. ganridebis da media-

ciis saqmeebis praqtikulma analizma cxadyo, rom მართალია, prokurori monawileobs mediaciis konferenciaSi, magram ar

aris dainteresebuli mediaciis procesiT. misTvis mniSvnelova-

nia mediaciis dasrulebiT statistikuri monacemis gaumjobeseba

და ara arsebuli konfliqtis mogvareba arasrulwlovansa da

dazaralebuls Soris;

● socialuri muSakis mier Sedgenili arasrulwlovnis bio-fsiqo-

-socialuri Sefaseba ar iZleva mozardis riskebis gansazRvris

saSualebas, aris metad mSrali, ar aris orientirebuli mozar-

dis Zlieri mxareebis warmoCenaze;

156

● ganridebis da mediaciis xelSekrulebas აქვს ramdenime proble-

ma: Sesasrulebel valdebulebaTa didi raodenoba; Sesasrule-

bel valdebulebაში mozardis pirovnebis gauTvaliswinebloba;

mSoblis iZuleba, acnobos arasrulwovnis mier xelSekrulebis

pirobebis darRvevis faqti socialur muSaks, romelic acnobebs

prokurors, rac arasrulwlovnis sisxlissamarTlebriv devnas

გამოiwvevs; dazaralebulisaTvis imis dakisreba, rom pativi sces

damnaშave arasrulwlovans da a.S.

● qmedebis arasworad kvalificireba sisxlis samarTlis kodeq-

siT, rac mozards arTmevs Sanss momavalSi monawileoba miiRos

ganrideba-mediaciis programaSi.

157

მერვე თავიგანრიდების და მედიაციის პროგრამის ეკონომიკური ანალიზი

8.1. სისხლის სამართლის ნორმის ეკონომიკური

ანალიზი samarTlis ekonomiკuri analizis mizania Seiswavlos qveynis eko-

nomikaze samarTlis ნორმების zemoqmedebis pirobebi,242 anu samarთlis

ekonomiკuri analizi gulisxmobs samarTlis normებis Semowmebas mis

ekonomikur Sedegebze.243kanoni, samarTali warmoadgens sazogadoe-

briv dovlaTs.244 kriminaluri TvalsazrisiT „samarTlis ekonomiკur

analizs ainteresebs iuridiuli sanqciebis [sasjelis] aRsrulebaze

gaweuli danaxarjebi“.245 misi kvlevis sagania imis dadgena, ramdenad

aris SesaZlebeli, sanqciis miznebi ganxorcieldes maqsimalurad nak-

lebi danaxarjebiT.

კრიმინალის მიმართ saxelmwifos politika iseveა დაკავშირებული fulTan, rogorc umuSevrobasTan brZolის an janდაცვის politika, Tu-

mca, sxva uwyebebTan SedarebiT, kriminalის მიმართ politikis xarje-

bze saubari tabudadebulia.246

კრიმინალის მიმართ politikis ganxorcielebis nebismieri etapi

(danaSaulis prevencia, danaSaulis gaxsna, damnaSavis dasja) xarjebTan

aris dakavSirebuli. maT Soris dasja, ფინანსური თვალსაზრისით „anti-

dovlaTs“ warmoadgens,247 radgan dasjil adamians ar SeuZlia raime

Rirebuli dovlaTis Seqmna, dasja iwvevs dovlaTianobis Semcirebas.

rogorc aRiniSna, კრიმინალის მიმართ „nulovani toleranto-

bis“ politikis ganxorcielebisas moxda maRali zomis Tavisuflebis

aRkveTis xSiri gamoyenebა, ramac gamoiwvia sasjelaRsrulebiT dawe-

sebulebebSi msjavrdebulTa raodenobis zrda.

242 xubua, g., 2004. gv. 111.243 Koebler, G.,1997. S. 283.244 balarjiSvili, i., 2010. gv. 60.245 xubua, g., 2004. gv. 111. 246 Schellhoss, H., 2004. S. 8.247 balarjiSvili, i., 2010. gv. 61.

158

ganridebis da mediaciis programis ganxorcielebis aucileblo-

bis dasasabuTeblad sainteresoa msjavrdebulTa arsebuli raodeno-

bis problemis ganxilva qveynis ეკონომიკასთან მიმართებაში, anu maRa-

li zomis Tavisuflebis aRkveTis ganxilva samarTlis ekonomikuri

analizis WrilSi.

msjavrdebulTa raodenobis zrdam SesaZlebelia erTi mxriv sa-

muSao adgilebis Seqmნac ki gamoiwvia (igulisxmeba zedamxedvelebis

raodenobis zrda), Tumca es umuSevrobis problemis დაძლევის amo-

ralur da miuRebel mxared unda CaiTvalos. msjavrdebulTa raode-

nobis gazrda im mizniT, rom qveyanaSi Seiqmnas samuSao adgilebi, ar

SeiZleba qveynis dasaqmebis politikad CaiTvalos. msjavrdebulTa

resocializaciis da sasjelis moxdis Semdeg maTi dasaqmebis proble-

ma ufro did xarjebTan iqneba dakavSirebuli, vidre axla msjavrdebu-

lebis raodenobis zrdiT sasjelaRsrulebiT dawesebulebaSi samuSao

adgilebis Seqmna.

saxelmwifos erTi msjavrdebulis Senaxva 2013 წლამდე დღეში

8 lari da 60 TeTri ujdebოდa. am TanxaSi Sediოდა msjavrdebulis

მომსახურება ელექტროენერგიით, wyliT, mimoweriT, samedicino mom-

saxurebiT da sasjelaRsrulebis mosamsaxure personaliT. Tu 2008

wlis bolos saxelmwifos daaxloebiT 20 000 patimari hyavda, 2009

wels მათი Senaxvaზე saxelmwifo biujetიდან savaraudod 30 mln

lari daიხარჯა.248 დღეის მონაცემებით ერთი მსჯავრდებულის შენახვა დღეში დაახლოვებით 23 ლარი ღირს. ამ თანხაში არ შედის სამედიცინო მომსახურება.

samarTlis ekonomiკuri analiziT naTeli xdeba, rom Tavisufle-

bis aRkveTa did ekonomiკur xarjebTan aris dakavSirebuli da ewina-

aRmdegeba sasjelis maqsimalurad naklebi danaxarjebiT aRsrulebis

(ganxorcielebis) princips. sxva mdgomareoba iqneboda im SemTxvevaSi,

Tu msjavrdebulebi dasaqmebuli iqnebodnen cixis pirobebSi da maT

mier Seqmnili produqcia garkveul ekonomikur sargebels moutanda

rogorc Tavad msjavrdebuls, aseve აისახებოდა qveynის biujetze.

248 გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის სტატისტიკური მონაცემებით, (გერმანიის) სახელმწიფოს ერთი დამნაშავის ერთი წლით თავისუფლების აღკვეთა უჯდება დაახლოვებით 31.760 ევრო. იხ.: Schellhoss, H., 2004. S. 9.sasjelaRsrulebis, probaciisa da iuridiul sakiTxTa daxmarebis saministros 2009 wlis biujeti 111.100.100 lars Seadgenda. ix. http://www.mcla.gov.ge/content.php?id=9&lang=geo, 2009 wlis 22 dekembris mdgomareoba.

159

msjavrdebulTa raodenobis Semcirebა da arsebuli proble-

mis mogvareba SesaZlebelia, Tu sisxlis samarTlis politika ga-

xdeba ufro liberaluri, amoqmeddeba sasjelis alternatiუli

ფორმები, მოხდება განრიდების და მედიაციის პროგრამის ხელშეწყობა და გაფართოება.

8.2. განრიდების და მედიაციის ანალიზი სამართლის

ეკონომიკური ანალიზის ჭრილშიekonomikur TeoriebSi xSirad aris gaJRerebuli idea racio-

nalurad da logikurad gadawyvetilebis mimReb adamianze e.w. homo ekonomicus.249 aseTi adamiani konfliqtis მოგავრების dros gadawyve-

tilebas iRebs civi gonebiT, yovelgvari emociebis da aRqmebis zega-

vlenis gareSe. isini cdiloben maTi gadawyvetileba gamarTlebuli

iyos ekonomikuri თვალსაზრისით.

ganridebis da mediaciis programa gamarTlebuli iqneba, Tu igi

sxva mniSvnelovan faqtorebTan erTad, iqneba orientirebuli mcire

xarjebზე. ganridebis da mediaciis programam saxelmwifos pirvel ri-

gSi ekonomikuri mdgomareoba unda Seumsubuqos da Tavidan aacilos

biujetidan saWiroze meti Tanxebis gankargva.

8.2.1. ekonomikuri xasiaTis resursis dazogva

ganridebis da mediaciis programis ekonomikuri თვალსაზრისით

Sesafaseblad aucilebelia praqtikuli magaliTis ganxilva. dauSvaT,

saqarTveloSi ar arsebobs ganridebis da mediaciis programa. sainte-

resoa, rogori iqneboda samarTlis ekonomikuri analizi Cven mier

ganxiluli ganridebisa da mediaciis praqtikis magaliTze. erT-erT

saqmeSi samმა arasrulwlovanma isargebla imiT, rom gamyidveli არ იყო maRaziaSi და მიითვისეს 22.85 larი, 11­larianი Zexvი, 3 laris mze-

sumzira, 3 laris namcxvarი (ruletი), 2.20 ლარის keqsი. zaralის sa-

erTo Rirebulebამ Seadgina 42.05 lari. qmedeba kvalificirdeba ssk

177 muxlis mesame nawilis „a“ qvepunqtiT, qurdoba winaswar SeTanxme-

biT jgufis mier და iTvaliswinebs Tavisuflebis aRkveTas oTxidan

Svid wlamde. sasamarTlom TiToeul arasrulwlovans 5 wliT Tavi-

249 Kanwischer, H., 2009. S. 36.

160

suflebis aRkveTa miusaja. samarTlis ekonomikuri analiziT naTeli

gaxdeba, rom erTi msjavrdebulis Senaxva saxelmwifo biujets TveSi

690 lari, weliwadSi კი ­ 8 400 lari daujdeba. 5 wlis ganmavlobaSi ეს თანხა 42 000 larს შეადგენს, anu danaSaulebrivi qmedeba, romelmac ma-

Raziis mepatrones 42.05 laris zarali miayena, saxelmwifos mxolod

erTi msjavrdebulisagan sul mcire 42 000 laris damatebiT zarals აყენებს. Cven SemTxvevaSi saxezeა sami msjavrdebuli. Sesabamisad msja-

vrdebulebis cixeSi Senaxvisთვის saxelmwifo biujetis xarjic 3-jer

gaizrdeba da iqneba 126 000 lari.

ganvixiloT kidev erTi magaliTi. arasrulwlovanma moipara me-

zoblis eleqtrosadeni, romelic Telasis sakuTrebaa, Caabara jarT-

Si da aRebuli TanxiT iyida gaziani wyali da namcxvari. danaSaule-

brivi qmedebiT arasrulwlovanma dazaralebuls miayena 270 laris

odenobis materialuri zarali. danaSaulebrivi qmedeba dakvalifi-

cirdeba ssk 177-e muxlis meore nawilis „a“ qvepunqtiT, qurdoba, ra-

mac mniSvnelovani ziani gamoiwvia, rac iTvaliswinebs Tavisuflebis

aRkveTas samidan xuT wlamde. Tu arasrulwlovans miusjidnen 3 wliT

Tavisuflebis aRkveTas, maSin misi Senaxvis xarjebi iqneboda 25 000

lari.

SesaZlebelia imis Tqmac, rom saxelmwifo yovelTvis ar aris

Tavisi qmedebis dros „mogebaze“ orientirebuli, miTumetes, rom sa-

zogadoebrivi wesrigis dacva da sazogadoebrivi ufsafrTxoeba ar

SeiZleba maTematikuri kalkulaciiT daviangariSoT. magram, rodesac

metad Seusabamoa danaSaulis Sedegad miyenebuli zarali (42.05 lari,

an 270 lari) da saxelmwifos mxridan misi cixis pirobebSi rCenis

მატერიალური xarji (126 000 lari, an 25 000 lari), vfiqrobT saxel-

mwifo Tanxebis aramiznobriv xarjvasTan gvaaqvs saqme, rac aSkarad ar

SeiZleba iyos qveynis სისხლისსამართლებრივი politikis mizani. miTu-

metes, dRevandeli ekonomikuri mdgomareobis fonze arc 270 lari da

arc 42.05 lari ar warmoadgens iseT fulad Tanxas, ramac SeiZleba

damatebiT saxelmwifo sabiujeto xarji gamoiwvios.

rogorc am ori magaliTidan naTლად ჩანს, ganridebis da media-

ciis programის გამოყენებით სახელმწიფოს შეუძლია მიაღწიოს უკეთეს შედეგს ისე, რომ ჰქონდეს გაცილებით ნაკლები დანახარჯი.

amitomაც არის aucilebeli ganridebis da mediaciis proeqtis

გავრცელება mZime danaSaulebze და mTeli qveynis maსStabiT.

161

8.2.2. adamianuri resursis gamoyeneba

მნიშვნელოვანია, რომ ganridebis da mediaciis proeqtiT ara mar-

to ekonomikuri, არამედ adamianuri resursiც sworad da miznobrivad

იქნეს გამოყენებული. განვიხილოთ რამდენიმე მაგალითი ganridebis da

mediaciis arsebuli praqtikidan, რომელიც დაგვანახებს adamianuri re-

sursis dazogvis mniSvnelobაs.

arasrulwlovanma marketidan moipara 7.50 larad Rirebuli

alkoholuri sasmeli; arasrulwlovanma erT-erTi supermarketi-

dan moipara erTi qila „nutela“, arasrulwlovanma moipara ficre-

bi გასაყიდად და აპირებდა aRebuli fuliT kompiuterulი TamaSebი ეთამაშა. gzaSi igi patrulma daakava; arasrulwlovani Seipara sko-

lis fizkulturis darbazSi da sam პიროვნებას mopara fuli, სულ ­ 4.40

lari.

mocemul oTx saqmeze sisxlissamarTlebrivi reagireba da maTi

moxvedra Tundac ganridebisa da mediaciis programaSi, kargi magali-

Tia, rogor SeiZleba saxelmwifom არაეფექტიანად gamoiyenos და ga-

daanawilos ადამიანური sakuTari Tanamdebobis pirebis resursi.

ამჟამად moqmed kanonmdeblobaში გათვალისწინებულია mxolod

prokuroris diskreciulი uflebamosileba sisxlissamarTlebrivi

devnაზე უარის თქმის შესახებ. მიგვაჩნია, რომ policiasac unda gaaCndes

კანონმდებლობით განსაზღვრული უფლებამოსილება, rom Tavad Seafa-

sos ramdenad არის დანაშაულებრივი qmedeba sazogadoebrivi interesis

matarebeli da raმდენად არის საჭირო პროკურორის ჩართულობა.

policiis TanamSromlisTvis diskreciuli uflebamosilebis

micema xels Seuwyobs, რომ prokurori აღარ იყოს დატვირთული iseTi

saqmeebiT, romlebic ar არის sazogaდoebrivi mniSvnelobis. ეს xels

Seuwyobs prokurors koncentrirდეს უფრო mniSvnelovan saqmeebze.

garda amisa, vfiqrobT, prokurors diskreciuli uflebamosi-

lebis farglebSi Tavadac unda SeeZlos werilobiTi gafrTxilebiT

mimarTos mozards, sadac igi miuTiTebs mozards, rom ganmeorebiTი

ukanono qmedebisTvis mis winaaRmdeg ufro mkacri zomebi iqneba miRe-

buli. gafrTxileba unda xdebodes ganridebis da mediaciis progra-

mamde.

adamianuri resursis arasaTanadod gadanawileba da gamoyeneba

162

iwvevs yvela saxis saqmeze msgavsi ძaliსხმევიT koncentrirebas, Tana-

bari drois da energiis daxarjvas, rac uaryofiTad aisaxeba rogorc

saqmis srulyofilad ganxorcielebaze, aseve didi raodenobiT saqme-

ebis dagrovebaze.

8.2.3. Sualeduri daskvna / konfliqtis safuZvlianad mogvareba

ganridebis da mediaciis procesis da programis ZirიTadi mniS-

vneloba aris konfliqtis safuZvlianad mogvarebა, რაც Tavis mxriv

xels Seuwyobs mxareebSi samarTlianobis aRdgenis gანცდis Camoya-

libebas. ეს კი gamoricxavs TviTiusticias da SurisZiebas an saxelmwi-

fo struqturebisadmi undoblobas. amave dros, konfliqtis safu-

Zvliani mogvarebiT Semcirdeba marTlmsajulebis sistemis xarjebi. rogorc samarTlis ekonomikurma აnalizma cxadyo, ეს aseve metad

mniSvnelovaniა.

rogorc aRვniSneT, ganrideba da mediacia uzrunvelyofs kon-

fliqtis safuZvlian mogvarebas, rac Tavis mxriv xels uwyobs

saxelmwifoს მიერ damnaSavis resocializaciisaTvis, dazaralebulis

reabilitaciisaTvis და danaSaulis recidivis Tavidan acilebisaTvis

saWiro Tanxebiს დაზოგვას.

daskvna

a) ganridebis da mediaciis mniSvneloba

ganrideba da mediacia saqarTveloSi axlad danergili institu-

tia. misi ganviTarebisaTvis aucilebelia mocemul saxelmZRvaneloSi

warmodgenili konkretuli daskvnebis da rekomendaciebis gaanali-

zeba.

ganridebisa da mediaciis programa metad mniSvnelovania sax-

elmwifo da sazogadoebrivi TvalsazrisiT. ganvixiloT TiToeuli

maTgani.

● mozardis aRzrda

ganridebisa da mediaciis programa uzrunvelyofs mozardis

aRzrdaს. pirvelad Tavis cxovrebaSi mozards uxdeba saxelm-

wifo organoebTan da sazogadoebis sxva, misTvis ucnob wevrebT-

an axlo urTierToba. ganridebisa da mediaciis warmatebis Sem-

163

TxvevaSi igi xvdeba, rom: 1. mis mier Cadenilma kanondarRvevam

sxva adamians avno, მიაყენა materialuri zarali da გამოიწვია fsiqologiuri problemebi; 2. saxelmwifo kontrolis orga-

noebi muSaoben saTanadod da cdiloben misTvis WeSmariti in-

teresebis mqone RonisZiebebis gatarebas და ara mis dasjas.

ganridebisa da mediaciis programis farglebSi kanonTan kon-

fliqtSi myof mozardს უჩნდება sazogadoebisadmi pativisce-

mis grZnobა, ramac xeli unda Seuwyos misgan kanonmorCilი

pirovnebის ჩამოყალიბებას.

● dazaralebulis reabilitacia

mediaciis programa aseve uzrunvelyofs dazaralebulis re-

abilitaciisTvis xelSewyobas. dazaralebuli, romelic axlos

gaecnoba arasrulwlovans, gaigebs mis mier Cadenili ukanono-

bis motivsa da mizans, igi uaryofiTad aRar ganewyoba rogorc

konkretulad arasrulelovanis, aseve zogadad mozardTa

mimarT. garda amisa, dazaralebuls ar Camouyalibdeba SiSi zoga-

dad danaSaulis mimarT da igi sazogadoebis aqtiuri moqalaqe

iqneba. dazaralebulis reabilitacia (samarTlianobis aRdgena)

aseve mniSvnelovania saxelmwifosaTvis, radgan, Tavis mxriv, ar

daიkargeba ndoba konkretul moqalaqesa da saxelmwifos Soris,

ramac xeli unda Seuwyos momavalSi maT Soris TanamSromlobas.

● sazogadoebis CarTuloba

ganridebის da mediaciis programa uzrunvelyofs sazogadoebis

CarTulobasac. ganrideba-mediaciis xelSekrulebiT arasrulw-

lovans evaleba garkveuli valdebulebebis შესრულება, maT So-

ris ისეთისაც, romlis drosac arasrulwlovanma უნდა გამოიჩინოს garkveuli sazogadoebრივი ჩართულობა, რაც მისასალმებელია, რადგან mozardi sazogadoebis aqtiuri wevri xdeba.

● recidivis Tavidan acileba

arasrulwlovans, romelic moxvda ganrideba-mediaciis pro-

gramaSi, ufro naklebad eqneba სურვილი განმეორებით ჩაიდინოს დანაშაული. amis naTeli dadasturebaa is faqti, rom ganridebis

da mediaciis programaSi monawile 214 arasrulwlovnidan სახეზე არის mxolod 7ganmeorebiT danaSaulis Cadenis SemTxveva.

164

b) ganridebis da mediaciis praqtikuli da samarTlebrivi xasi-

aTis rekomendaciebi

ganridebis da mediaciis dRes moqmed programas gaaCnia rogorc

sakanonmdeblo, aseve praqtikuli xasiaTis problemebi.

● sakanonmdeblo regulirebis problema

sakanonmdeblo xasiaTis problemებidan umTavresia is, rom gan-

rideba da mediacia ar xorcieldeba mTeli saqarTvelos maსStabiT,

rac arRvevs Tanasworobis konstituciur princips; ganrideba da me-

diacia aseve unda ganxorcieldes rogorc naklebad mZime, aseve mZime

danaSaulebze; ganridebis da mediaciს ganxorcielება შესაძლებელი უნდა იყოს marTlmsajulebis nebismier etapze (policia, prokura-

tura, sasamarTlo, sasjelaRsrulebiTi dawesebuleba); შესაძლებელი უნდა იყოს, რომ prokuroris uari naklebad mZime da mZime danaSaul-

ze arasrulwlovnis ganridebis da mediaciis programaSi CarTvaze გასაჩივრდეს სასამართლოში; xelSekrulebis vada unda gaizardos 24

Tvemde. xelSekrulebis xangrZliვoba damokidebuli unda iyos pro-

fesiuli an sareabilitacio programis xangrZliვobaze; mediaciis

konferenciis xangrZlivoba ar unda gagrZeldes Seusvenebliv 2 saa-

Tze მეტს, xolo mTeli dRis ganmavlobaSi ar unda aRematebodes 4

saaTs.

● praqtikuli xasiaTis problemebi:

mediaciis konferenciaSi prokuroris monawileoba Zabavs mo-

nawile mxareebs; mediatori Tavad unda adgendes mozardis bio-fsi-

qo-socialur Sefasebas da risk-faqtorebs; mediacias unda axorcie-

lebdes სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებული sazogadoebrivi orga-

nizacia (arasamTavrobo seqtori) და ara iusticiis saministro; aras-

rulwlovnisaTvis dakisrebuli valdebuleba unda iyos orientire-

buli mis momavalze, mozardisaTvis konkretul sferoSi profesiuli

unar-Cvevebis Camoyalibeba unda moxdes grZalvadiani perspeqtiviT,

rომ xelი Seuwyos სამომავლოდ mis dasaqmebas; xelSekrulebis piro-

bebma unda uzrunvelyos mozardis aRzrda; xelSekrulebაში არ უნდა იყოს ბევრი pirobა, risi ganxorcielebac mozards Seიძლება gauZnel-

des; ganridebis da mediaciis xelSekrulebiT mSobels ar unda evale-

bodes Seatyobinos socialur muSaks (prokurors) sakuTari Svilis

165

mier xelSekrulebis pirobebis darRveva; socialuri muSakis mier

Sedgenili bio-fsiqo-socialuri Sefaseba unda iyos informaciuli

da orientirebuli mozardis risk-faqtorebze.

rekomendaciebi:

● xelSekrulebis pirobebi iyos orientirebuli mozardis unar-

-Cvevebis gaZlierebaze;

● ar aris sasurveli mediaciis procesSi prokuroris monawile-

oba. prokurori unda axdendes arasrulwlovanis ganridebas

da mediaciisTvis saqmes gadascemdes არასამთავრობო სექტორის damoუkიdebel mediators;

● განრიდების ganxorcieleba SesaZlebeli unda iyos nebismier eta-

pze (policia, prokuratura, sasamarTlo);

● mSobels ar unda ეკისრებოდეს Svilis mier xelSekrulebis darR-

vevaze nebismieri saxis pasuxიsmgebloba;

● xelSekrulebis vada unda iyos ორიენტირებული იმაზე, თუ რამდენ ხანში შეძლებს მოზარდი კონკრეტული პროფესიის დაუფლებას;

● valdebuleba unda iyos im xasiaTis, rom SesaZlebeli iyos, mo-

zards Camouyalibdes pasuxismgeblobis grZnoba;

● mediatoris mier piradi Canawerebis (gancdebis, problemebis Ca-

niSvna) gakeTeba unda gaxdes savaldebulo, da unda xdebodes am

Canawerebis sistematiuri ganxilva sxva mediatorebTan erTad;

● arasrulwlovnis problema Seswavlili da aRmofxvrili unda

iyos safuZvlianad. ganridebis da mediaciis dros gamovlenili

socialuri (garemo pirobebidan gamomdinarე) risk-faqtorebi

unda iqnes ganeitralebuli;

● დაზარალებულს უნდა მოუსმინონ მედიაციის ყველა ეტაპზე.

166

სარჩევი

Sesavali

arasrulwlovanTa ganridebis da mediaciis proeqtis mokle mimoxilva

pirveli Tavi

kanonTan konfliqtSi myof arasrulwlovanTa Taviseburebani

1.1. arasrulwlovanis asaki

1.2. arasrulwlovan msjavrdebulTa statistikuri monacemebis analizi

1.3. mozardTa fsiqologiuri Tavisebureba / arasrulwlovanTa gardatexis .....

periodi

1.4. sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTvaliswinebuli Tavisebureba

meore Tavi

arasrulwlovanTa ganridebis da mediaciis ganxorcielebis aucileblobis Teo-

riuli safuZveli

2.1. arasrulwlovanTa danaSaulis normaluri xasiaTi

2.2. arasrulwlovanTa danaSaulobis yvela sazogadoebaSi gavrceleba

2.3. arasrulwlovanTa danaSaulobis epizoduroba

2.4. „nulovani tolerantobidan“ liberalur kriminalur politikaze

gadasvla

2.4.1. „nulovani tolerantobis“ kriminaluri politikis Teoriuli

safuZveli

2.4.2 „nulovani tolerantobis“ kriminaluri politikis Sedegebi

saqarTveloSi

2.4.3. liberalur kriminalur politikaze gadasvla

2.5. arasrulwlovanTa aRzrda/resocializacia

2.6. dazaralebulis reintegracia

mesame Tavi

arasrulwlovanTa ganridebis da mediaciis principebi

3.1. alternatiuli meqanizmebis gamoyeneba

3.2. nebayoflobiToba

3.3. proporciuloba

3.4. stigmatizaciis Tavidan acileba

3.5. konfidencialuroba

3.6. arasrulwovanis WeSmariti interesis dacva

meoTxe Tavi

arasrulwlovanTa ganridebis da mediaciis sakanonmdeblo regulireba

4.1. ganridebis da mediaciis gamoyenebis winapiroba

167

4.2. ganridebis da mediaciis monawile mxareebi

4.2.1 prokurori

4.2.2 arasrulwlovani/kanonieri warmomadgeneli

4.2.3 socialuri muSaki

4.2.4 dazaralebuli

4.2.5 damcveli

4.2.6 mediatori

4.3. ganridebis da mediaciis xelSekruleba

4.3.1 xelSekrulebis mxareebi

4.3.2 xelSekrulebis pirobebi

4.3.3 xelSekrulebis vada

4.3.4 xelSekrulebis uxeSi darRveva

4.4. Tansworobis principi da ganridebis da mediaciis programa

mexuTe Tavi

arasrulwlovanTa ganridebis da mediaciis procesi

5.1. winasakonferencio etapi

5.2. mediaciis konferencia

5.3. SeTanxmebis miRweva

5.4. mediaciis konferenciis adgili

5.5. mediaciis konferenciis xangrZlivoba

meeqvse Tavi

dazaralebuli ganridebis da mediaciis procesSi

6.1. dazaralebulis cneba

6.2. dazaralebulis mdgomareoba danaSaulis Semdeg

6.2.1 fizikuri dazianebebi / janmrTelobis problemebi

6.2.2 fsiqologiuri problemebi

6.2.3 socialuri problemebi

6.2.4 materialuri zarali

6.3. dazaralebulad gaxdomis procesis saxeebi

6.3.1 pirovnebis pirveladi (ZiriTadi) viqtimireba

6.3.2 pirovnebis meoradi (araZiriTadi) viqtimireba

6.3.3 pirovnebis mesameuli viqtimireba

6.4. dazaralebulis moTxovnilebebi

6.4.1 msxverplis moTxovnileba daxmarebaze da informaciaze

6.4.2 msxverplis moTxovnileba adamianur mopyrobaze

6.4.3 msxverplis moTxovnileba hyavdes gverSimdgomi

6.4.4 msxverplis moTxovnileba mousminon

6.4.5 msxverplis moTxovnileba Tavidan iqnas acilebuli misi

damnaSavesTan Sexvedra

168

6.4.6 msxverplis moTxovnileba hqondes informacia damnaSavis

adgilsamyofelis Sesaxeb

6.4.7 msxverplis moTxovnileba icnobdes danaSaulis Cadenis motivs

6.4.8 dazaralebulis moTxovnileba zaralis anazRaurebaze

6.5. dazaralebulis reabilitaciis saxelmwifi da sazogadoebrivi

mniSvneloba

meSvide Tavi

ganridebis da mediaciis arsebuli praqtika

7.1. ganridebis da mediaciis saqmeebis kvlevis meTodi

7.2. ganridebis da mediaciis saqmeebis analizi

7.2.1 ganridebis da mediaciis xelSekruleba

7.2.1.1. ganridebis da mediaciis xelSekrulebis aRwera

7.2.1.2. ganridebis da mediaciis xelSekrulebis analizi

a. ganridebisa da mediaciis da ganridebis xelSekrulebis tipebi

b. xelSekrulebis pirobebi

aa. pirobebis raodenoba

bb. pirobebis aRmzrdelobiTi efeqti

(arasrulwlovanis WeSmariti interesis gaTvaliswineba)

gg. pirobebis Sesrulebis SesaZlebloba da vadis gansazRvra

dd. xelSekrulebis pirobebi jgufuri danaSaulis dros

ee. valdebulebis dakonkretebis aucilebloba

vv. misasalmebeli saxelSekrulebo valdebulebebi

g. arasrulwlovanis warmomadgenlis movaleobebi

d. dazaralebuli

aa. dazaralebulis uflebebi

bb. dazaralebuli fizikuri, iuridiuli piria

gg. mcirewlovani dazaralebuli

dd. Sualeduri daskvna

e. socialuri muSaki da prokurori

7.2.2. ganridebis da mediaciis konferencia da mediatoris roli

7.2.2.1. ganridebis da mediaciis konferenciis analizi

7.2.2.2. mediatoris roli ganridebis da mediaciis konferenciaSi

7.2.2.3. daskvna / rekomendaciebi

7.2.3. arsrulwlovanis bio-fsiqo-socialuri Sefasebis analizi

7.2.4. kvalifikaciis problema da sisxlissamarTlebrivi devnis

aucilebloba

7.2.4.1. oTxi lari da ormoci TeTris qurdobis saqme

7.2.4.2. safulis qurdobis saqme

7.2.4.3. gundaobis saqme

169

7.2.4.4. ZaRlis mogeriebis saqme

7.2.4.5. Sualeduri daskvna

7.3. recidivis SemTxvevebi

7.4. daskvna

merve Tavi

ganridebis da mediaciis programis ekonomikuri analizi

8.1. sisxlis samarTalis normis ekonomikuri analizi

8.2. ganridebis da mediaciis analizi samarTlis ekonomikuri

analizis WrilSi

daskvna

a) ganridebis da mediaciis mniSvneloba

b) ganridebis da mediaciis praqtikuli da samarTlebrivi xasiaTis

rekomendaciebi

170

ბიბლიოგრაფია

arasrulwlovanTa danaSaulis administracia. gaeros bavSvTa fondi. Tbilisi 2004.

balarjiSvili, i.danaSaulisa da sasjelis ekonomika. Tbilisi 2010.

gamyrelZe, o.brZola samarTlebrivi saxelmwifosaTvis. Tbilisi 1998.

gamyreliZe, o., saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis ganmarteba. meore Sevsebuli gamocema. Tbilisi 2008.

gvenetaZe, n./kvaWaZe, m./wiklauri-lamixi, e./gabunia, m.arasrulwlovanTa marTlmsajuleba: ganrideba da mediacia. Tbilisi 2012.

gerigi, r./ zimbardo, f.

fsiqologia da cxovreba. me-16 gamocema. Tbilisi 2009.

veselsi, i./ boikle, v.sisxlis samarTlis zogadi nawili. Tbilisi 2010.

naWyebia, g./ dvaliZe, i. (red.)sisxlis samarTlis zogadi nawili. Tbilisi 2007.

„nulovani tolerantobidan liberalizacisaken“. cixis saerTaSoriso reforma (PRI). Tbilisi 2011.

saqarTvelos saxalxo damcvelis 2007 - 2011 wlebis saparlamento moxsenebebi.

kublaSvili, k.ZiriTadi uflebebi. Tbilisi 2003.

turava, m.danaSaulis moZRvreba. Tbilisi 2011.

xerxeuliZe, i.arasrulwlovanTa sasjelis gamoyenebis SedarebiTi analizi aSS-sa da saqarTveloSi. statiaTa krebuli: „arasrulwlovanTa sasjelisa da aRmzrdelobiTi xasiaTis iZule-biTi RonisZiebebis Sefardebis problemebi“. lekveiSvili, m./SalikaSvili, m. (red.). Tbilisi 2011.

demetraSvili, a./kobaxiZe, i.konstituciuri samarTali. Tbilisi 2011.

gabriCiZe, g.Tanazomierebis principi evropis gaerTianebis samarTlis ZiriTadi uflebebisa da Ta-visuflebebis sferoSi. wignSi: korkelia, k.(red.), adamianis uflebaTa evropuli stan-dartebi da maTi gavlena saqarTvelos kanonmdeblobasa da praqtikaze. Tbilisi 2006.

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2009 wlis 6 aprilis #2/1/415 gadawyvetileba.

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2007 wlis 26 oqtombris #2/2-389 gadawyvetileba. zazaSvili, n., piradi Canawerebi.

171

kalhuni, q. / laiTi, d. / keleri, s.sociologia. Tavebi 2,3,4. Tbilisi 2007.

kodua, e. (red.)socialur da politikur terminTa leqsikoni – cnobari. Tbilisi 2004.

cercvaZe, g.mediacia. davis gadawyvetis alternatiuli forma. Tbilisi 2010.

qurxuli, l.bavSvTa agresia. Tbilisi 2006.

SalikaSvili, m.kriminologia. meore gamocema. Tbilisi 2011.

SalikaSvili, m. /miqanaZe, g.arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Taviseburebani: arasrulwlovanTa marTlmsaju-lebis kriminologiuri, sisxlissamarTlebrivi, penitenciuri da saerTaSoriso samar-Tlebrivi safuZvlebi. rusTavi 2011.

Rlonti, g. (red.)kriminologia da samarTlebrivi sistema saqarTveloSi. Tbilisi 2008.

uznaZe, d.zogadi fsiqologia. Tbilisi 2006.

inwkirveli, z.arasrulwlovani braldebulis xasiaTis Taviseburebis, moTxovnilebis da interesis gaTvaliswineba dakiTxvis procesSi. Jurnali: samarTali Nr. 4-5, 2000. gv. 88–90.

xubua, g.samarTlis Teoria. Tbilisi 2004.

Ciqobava, ar. (red.)

qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni. Tbilisi 1986.

Paasch, E.Jugendkriminalität – ganzheitliche Ursachenanalyse und staatliche Reaktionsmöglichkeiten. In: Kriminalistik 2001. S. 373 – 375.

Albrecht, P.-A.Kriminologie. Eine Grundlegung zum Strafrecht. 3. Auflage. Munchen 2005.

Bogensberger, G.Praktische Erfahrungen als Untersuchungsrichterin mit der Prozessbegleitung. In: Jesionek, U./ Hilf, M. (Hrsg.), Die Begleitung des Verbrechensopfers durch den Strafprozess, Viktimologie und Opferrechte. Schriftenreihe der Weisser Ring Forschungsgesellschaft. Band 2. Innsbruck/Wien 2006. S. 73.

Brem, A.Wie fühlen sich Opfer vor Gericht? Erfahrungen aus der Praxis. In: Jesionek, U./Hilf, M. (Hrsg.), Die Begleitung des Verbrechensopfers durch den Strafprozess, Viktimologie und Opferrechte, Schriftenreihe der Weisser Ring Forschungsgesellschaft. Band 2. Innsbruck/ Wien 2006. S. 111.

172

Buggisch, W.Zeugenbedrohung und Zeugenschutz in Deutschland und den USA. Kriminologische und sanktionenrechtliche Forschungen. Band 11. Berlin 2001.

Baurmann, M. Kriminalitätsopfer – vom Staat vergessen?! In: Kriminalist 10/00 (2000). S. 396.

Bart, H.-J.Kinder als Zeugen im Strafverfahren – insbesondere als Opfer sexuellen Missbrauchs. In: ÖJZ (Österreichische Juristen-Zeitung) 1998. S. 818.

BverfG (germaniis sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetileba) Urteil v. 21.6.1977 -1 BvL 14/76. In: NJW (Neue Juristische Wochenschrift) 1977, S. 1529

BGHSt (germaniis federaluri sasamarTlos gadawyvetileba sisxlis samarTlis saq-meebze) 11, S. 216; 38, S. 99; 3, S. 152, 216.

Giddens, A.Soziologie. 2. Auflage. Wien 1999.

Göppinger, H.Kriminologie. 5. Auflage. München 1997.Kriminologie. 6. vollständig neu bearbeitete und erweiterte Auflage. München 2008.

Hestermann, Th.Verbrechensopfer – Leben nach der Tat. Reinbek bei Hamburg 1997.

Jahn, M. Materielles Strafrecht/ Strafrechtliche Nebengebiete. In: Strafverteidiger Forum (StraFo), 2006.

Kaiser, G.Jugendrecht und Jugendkriminalität. Weinheim 1973.

Kaspar, J.Wiedergutmachung und Mediation im Strafrecht. Münster 2004.

Kanwischer, H.Das Herz hat seine Gründe, die der Verstand nicht kennt. In: Zeitschrift für Konfliktmanagment 2/2009.

Koebler, G.Juristisches Wörterbuch. Für Studium und Ausbildung. 8. Auflage. München 1997.

Kuhn, A., u.a.„Tat-Sachen“ als Konflikt. Schriftenreihe der DBH. Bonn 1989.

Krüger, H.Rückfallquote: rund 30% - Massenstatistische Beobachtungen der Rückfallkriminalität ausgesuchten Alters-gruppen. In: Kriminalistik 1983. S. 326.

Laubenthal, K./Baier, H.Jugendstrafrecht. Heidelberg 2006.

Mayring, P.Qualitative Inhaltsanalyse. Grundlage und Techniken. 10. Auflage. Basel 2008.

173

Dreier, H. (Hrsg.)Grundgesetz Kommentar. 2. Auflage. Band I Art. 1-19.

Rüssel, U.Mediation in komplexen Verwaltungsverfahren. Baden-Baden 2003.

Rüther, W. Abweichendes Verhalten und labeling approach. Berlin u.a. 1975.

Haft, F., Gräfin von Schlieffen, K. (Hrsg.)Handbuch Mediation. 2. Auflage. München 2009.

Hurrelmann, K.Lebensphase Jugend: eine Einfuehrung in die sozialwissenschaftliche Jugendforschung. 10. Auflage. 2010.

Jesionek, U.Anzeige- und Aussageverhalten bei Kindesmissbrauch, In: Fuchs H./Brandstetter W. (Hrsg.), Festschrift für Winfried Platzgummer zum 65. Geburtstag. Wien 1995. S. 369.

Jesionek, U.Das Verbrechensopfer im künftigen österreichischen Strafprozessrecht. In: Grafl, Ch./Medigovic, U. (Hrsg.), Festschrift für Manfred Burgstaller zum 65. Geburtstag. Wien/Graz 2004. S. 253.

Jesionek, U.Das Verbrechensopfer als Prozesspartei. In: 33. Ottensteiner Fortbildungsseminar aus Strafrecht und Krimino-logie 21. bis 25. Februar 2005. Schriftenreihe des Bundesministeriums für Justiz 118. Wien/Graz 2005. S. 41.

Schaffstein, F./ Beulke, W.Jugendstrafrecht. 14. Auflage. Stuttgart 2005.

Bemmann, G.Täter –Opfer-Ausgleich im Strafrecht. In: Juristische Rundschau (JR) 6/2003. S. 227.

Becker, H.Outsiders, Studies in the Sociology of Deviance. New York 1963.

Lemert, E.Social Pathology. New York 1951.

Libuda-Köster, A.Diversion: Selbsteinschätzung und Realität staatsanwaltlichen Entscheidens – Eine Befragung nordrheinwest-fälischer Jugendstaatsanwältinnen und Jugendstaatsanwälte. In: Peter-Alexis Albrecht (Hrsg.) Informalisierung des Rechts. Berlin/New York 1990.

Luhmann, N./ Lange, E.Juristen – Berufswahl und Karrieren. In: Verwaltungsarchiv 1974. S. 113-163.

Schwind, H.-D.Kriminologie. Eine praxisorientierte Einführung mit Beispielen. 18. Auflage. Heidelberg 2008;

Löwe-Rosenberg. StPO Grosskommentar. Rieß, P. (Hrsg.). 25. Auflage. Band 4. Berlin 2001.

Schäfers. B.Soziologie des Jugendalters. Opladen 1994. S. 83.

174

Winter, F. (Hrsg.)Der Täter-Opfer-Ausgleich und die Vision von einer „heilenden“ Gerechtigkeit. Worpswede 2004.

Weschke, E. (Hrsg.)Jugenddelinquenz. Empirische Untersuchungen in Berlin. Berlin 1989.

Kaiser, G.Kriminologie: ein Lehrbuch. 3., völlig neubearb. u. erw. Auflage. Heidelberg 1996.

Kaupen, W.Die Hüter von Recht und Ordnung. Berlin 1969.

Kiefl, W./Lamnek, S.Soziologie des Opfers. Theorie, Methode und Empirie der Viktimologie. München 1986.

Kilchling, M. Opferschutz und der Strafanspruch des Staates – Ein Widerspruch? In: NStZ (Neue Zeitschrift für Strafrecht) 2002. S. 57.

Kilchling, M. Opfer werden – Opfer bleiben? Würzburg 2008. www.hss.de/downloads/080306_RM_Kilchling.pdf 2013 wlis 20 martis mdgomareobiT.

Miklau, R.Rechtspolitische Anmerkungen zur Stellung des Opfers im Strafverfahren. In: Grafl, Ch./Medigovic, U. (Hrsg.), Festschrift für Manfred Burgstaller zum 65. Geburtstag. Wien/Graz 2004. S. 293.

Walter, M.Jugendkriminalität. 3. Auflage. Dusseldorf 2005.

Smutny, P.Die neue verfahrensrechtliche Stellung der Verbrechensopfer unter dem Aspekt von Opferschutz und Opfer-hilfe als Bestandteil polizeilicher, staatsanwaltschaftlicher und richterlicher Arbeit. In: Strafverfahren – Men-schenrechte – Effektivität, Ministerialentwurf 2001 für eine Vorverfahrensreform, Vorträge gehalten bei der Richterwoche 2001 vom 14. Mai bis 18. Mai 2001 in Wels. Schriftenreihe des Bundesministeriums für Justiz 106. Wien 2001.

Schneider, H.J.Kriminologie. Berlin/NewYork 1987.

Schneider, H.J. Kriminologie fur das 21. Jahrhundert. Münster 2001.

Schneider, H.J.Die gegenwärtige Situation des Verbrechensopfers, Fortschritte und Probleme der Viktimologie-Forschung. In: ÖJZ (Österreichische Juristen-Zeitung) 1999. S. 121.

Schneider, H.J. (Hrsg.)Das Verbrechensopfer in der Strafrechtspflege. Berlin 1982.

Schneider, H.J. Berücksichtigung viktimologischer Gesichtspunkte bei der Reform des Strafrechts, des Strafverfahrens und des Strafvollzugs. In: ÖJZ (Österreichische Juristen-Zeitung) 1990. S. 10.

175

Schafer, S.Victimology: The Victim and his Criminal. Reston/Virginia 1977.

Schellhoss, H.Wie teuer darf Kriminalitätsbekämpfung sein? In: Neue Kriminalpolitik 1/2004. S. 8–10.

Spieß, G./ Storz, R.Informelle Reaktionsstrategien im deutschen Jugendstrafrecht: Legalbewährung und Wirkungsanalyse. In: Jugendstrafrechtsreform durch die Praxis – Konstanzer Symposium. 1989.

Eder-Rieder, M. A.Der Opferschutz, Schutz und Hilfe für Opfer einer Straftat in Österreich. Wien 1998.

Velten, P.Probleme der Strafverfolgung in den Fällen von Partnergewalt im Österreichischen Straf- und Strafprozess-recht, In: Flossmann, U. (Hrsg.), Probleme bei der Strafverfolgung von Gewalt in Familien, Empowerment der Opfer durch Sanktionssystem und Verfahrensrecht. Linzer Schriften zur Frauenforschung. Band 24. Linz 2003.

Wilson, J. Q./Kelling, G. l. Polizei und Nachbarschaftssicherheit: Zerbrochene Fenster. KrimJ 1996. S. 121-137.

Wetzels, P. u.a.Kriminalität im Leben alter Menschen. Stuttgart 1995

Tampe, E.Verbrechensopfer. Schutz, Beratung, Unterstützung. Weimar u.a. 1992.

Tannenbaum, F.Crime and the Community, London 1938, 1. Edition. 1951, 2. Edition.

Tumanishvili, G.Erweiterung der strafprozessualen Rechtsstellung des Verletzten? Eine rechtsvergleichende Untersuchung am Beispiel des deutschen und georgischen Rechts. Hamburg 2008.

Quensel, S.Wie wird man kriminell? In: Kritische Justiz 1970. S. 375-382.

Zipf, H.Die Bedeutung der Viktimologie Für die Strafrechtspflege. In: MschKrim (Monatsschrift für Kriminologie und Strafrechtsreform) 1970. S. 1-13.

Zirn, V.Mediation im strafrechtlichen Ermittlungsverfahren. Marburg 2007.

gamoyenebuli internet-gverdebi:

http://www.justice.gov.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=652&info_id=3496, 2012 wlis 30 oqtombris md-gomareobiT.http://www.justice.gov.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=23&info_id=2846, 2010 wlis 15 noembris mdgo-mareobiT.http://www.ganrideba.ge/?action=page&p_id=27&lang=geo 2013 wlis 8 Tebervlis mdgomareobiT.http://www.geostat.ge 2012 wlis 15 agvistos mdgomareobiT.http://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/sisxli2010.pdf.http://www.planet-wissen.de/pwhttp://www.medizinfo.de/kopfundseele/trauma/ptbs.shtmlhttp://www.ganrideba.ge 2013 wlis 8 Tebervlis mdgomareobiT.

176