Data wykładu: 23 lutego 2010Wykładowca: Krzysztof Matuszek

Filozofia polityczna

Czym jest polityka, to również pytanie o kształt ustroju

1. Czym jest filozofia polityczna? Filozofia pyta o istotę polityki, naturę człowieka (dobry z natury i zły z natury); Zły z natury – silna, absolutna władza – Thomas Hobbes, człowiek jest chciwy,

tchórzliwy, stan wojny z każdym; Myśl anarchistyczna – człowiek jest natury dobry, odrzucenie wszelkiej władzy,

postuluje organizację komun, potrafi żyć w społeczeństwie;2. Rzeczywistość materialna (Thomas Hobbes). Nic nie ma znaczenia poza materią

i ruchem. Rzeczywistość to idee.3. Różnice pomiędzy politologią, a filozofią polityczną:

Politologia ma charakter empiryczny, a filozofia polityczna ma charakter normatywny;

Charakter empiryczny – mówienie czym jest dobro, ma charakter nienaukowy, badania, sondaże, obserwacje, politologia pojawiła się w XX wieku;

Charakter normatywny – normy mówiące o dobru; Leo Strauss – filozof polityczny z początku XX wieku, stworzył w Ameryce szkołę

„straussistów”, obrońca filozofii politycznej – odwołuje się do pojęcia polityki arystotelesowskiej, do starożytnej polis;

Nie ma polityki bez etyki / Wartościowanie w polityce;Czym jest filozofia polityki? – Leo Strauss (Przeczytać);W politologii podział na:

a) Osobowość autorytarna – zła;b) Osobowość demokratyczna – model właściwy.

4. Filozofia polityczna uważa, że polityka jest w pewien sposób wypróżniona. Każdy człowiek należy do grup społecznych, tworzy swoją hierarchię, wartości =>

przynależność polityczna w ujęciu socjologicznym; Istotna jest przynależność polityczna, tożsamość przynależności do wspólnot

politycznych jest istotna dla człowieka.5. Wątki starożytne filozofii politycznej.

Relacje między jednostką, a państwem (Arystoteles – państwo czymś ważniejszym, piękniejszym).Arystoteles i inni nie pytają o prawa człowieka, starożytni myśleli w kategorii obowiązków. Pytali jakie są obowiązki obywateli wobec państwa?W starożytności człowiek był częścią pewnej wspólnoty, dlatego za najgorszą karę uważano ostracyzm. Obywatel czuł się częścią tej wspólnoty, bardziej niż my dziś. Solon – każdy obywatel ma chwycić za broń, aktywna obrona wspólnoty, w której

żyje, gdy dzieje się coś złego; Współcześnie tylko policja może stosować przemoc, inne wymagania wobec

obywatela starożytnego;

1

Inne rozumienie obywatela i wolność w filozofii starożytnej i nowożytnej.

Benjamin Constant: Wolność starożytnych – możliwość bezpośredniego kształtowania polityki;

Ateńczyk mógł brać udział w zgromadzeniach, większy wpływ, udział w rządzach niż wolność obywatela nowożytnego, jednak okupione ograniczeniem w sferze prywatnej;

Wolność nowożytnych – możliwość kształtowania własnego życia w sferze prywatnej, realizuje się , ma niewielki wpływ na rządy, wolność od ingerencji państwa.

Podsumowanie: Odmienne rozumienie roli jednostki w społeczeństwie, wolności.

6. Narodziny demokracji: V wiek Ateny; Skąd wzięła się demokracja: wzorem była monarchia; Rodzi się w określonych warunkach politycznych, przemian wojskowych (zmiana

charakteru bitew, piechota zamiast rydwanów, rola hoplitów – klasa średnia), rozwój filozofii, debat o kształt państwa;

Sofiści – Sokrates, szkoła prowadzenia dialogu; Sofiści – nauczyciele mądrości, uczą sztuki prowadzenia sporów, oferują usługi

za pieniądze, uczą jak dowieść danego stanowiska (retoryka) – odnosimy się do osoby, sporu;

Sokrates – uczy poszukiwania prawdy (dialektyka);

Różnica pomiędzy retoryką i demagogią – manipulowanie uczuciami słuchaczy;Retoryka:Etos – odwołanie do argumentów etycznych;Atos – odwołanie do uczuć;Logos – racjonalna argumentacja.

Retoryka musi mieć racjonalne argumenty, gdy ich nie jest demagogią. Rządy nad wolnymi ludźmi muszą odwoływać się do rozumu. Podsumowanie: źródła demokracji.

2