Finansal Analiz

Finansal Analizr. Gr. Yusuf Bahadr KavasRasyolar Veya Oranlar AnalizOran analizinin nem kazanmasnn nedenleri unlardr:1- Banka yneticilerinin sratli karar vermelerinde oran analizi nemli rol oynamaktadr.2- letme dndaki kiiler asndan oranlarn ifade ettii anlam, mutlak rakamlara gre daha yararl ve karar vermeye daha elverilidir.3- Oranlar, iletmelerin byklk ve benzeri zelliklerini belli lde ortadan kaldrdklarndan, iletmeler aras karlatrmalara olanak verir.

Oranlar yardmyla iletmeler deerlendirilirken u noktalar nemlidir.

1. ok sayda oran hesaplamak yerine , az sayda, amaca uygun oranlar hesaplanmaldr.2. Oranlarn yorumu doru yaplmaldr.3. Mevsimsel ve devresel deiikliklerin oranlara yansmas zerinde durulmaldr.4. Bir orann deerinde meydana gelen farkllnn, nereden kaynakland tespit edilmelidir.5. Oranlar yorumlanrken, eitli kaynaklardan salanan bilgilerden yararlanlmaldr.6. Yorumlarda, enflasyonun oranlar zerinde neden olabilecei etkilere dikkat edilmelidir.7. Oranlar yorumlanrken, ayn endstri kolundaki benzer iletmelerle karlatrmalar yaplmaldr. Ancak, karlatrma yaplrken izlenen politikalarn ve muhasebe uygulamalarnn farkl olabilecei gzden uzak tutulmamaldr.8. Oranlar yorumlanrken, oranda yer alan deerlerin tutarlar da dikkate alnmaldr.

Finans yneticileri, firmann likidite durumu, sermaye yaps, varlklarn kullanlmasnda etkinlik, karllk gibi firmann her ynyle ilgili olduklarndan, analizde deiik sorular yantlayacak eitli oranlar kullanmaktadrlar. Analizde kullanlan oranlar, farkl ekilde ayrma tabi tutulmaktadr. Rasyolar Veya Oranlar AnalizBu balamda bir firmann genel durumunun analizi aada sralanan balklar altnda gerekletirilmektedir:Firmann Likidite Durumunun Analizi,Firmann Finansal Yapsnn Analizi,Firmann ktisadi Varlklarn Kullanm ile lgili Analizler,Firmann Karllk Yapsnn Analizi,Firmann Sabit Ykmllklerini Karlayabilme Gcnn Analizi,Firmann Bymesi ile lgili Analizler.

Rasyolar Veya Oranlar AnalizLikidite Oranlar ve AnaliziLikidite, bir varln dk maliyetle ve hzl bir ekilde nakde dnme yeteneidir.Likidite oranlar, kredi verenler iin, kaldra oranlarndan daha nemli oranlardr. nk, likidite oranlar ile iletmenin kredi verenlere geri deme yapacak nakdi elde etme gc olup olmad renilebilir. Ayn zamanda, bu oranlar ile, iletmelerin net iletme sermayelerinin yeterli olup olmad belirlenir.

Cari Oran Bir firmann ksa vadeli borlarn karlayabilme gcn ortaya koymakta olup, dnen varlklarn ksa vadeli borlara oranlanmasyla llmektedir. Gelimi lkelerde bu orann 2 olmas yeterli grlrken; gelimekte olan lkelerde bu orann 1,5 olmas makul grlebilmektedir. Ancak bu olgunun tamamen doru olduunu sylemek olanakl deildir. Zira sektrel bazda analizlerde sektr ortalamalarna bakmak gerekmektedir. nk baz sektrlerde cari orann 2 olmas yeterli grlmezken; baz sektrlerde cari orann 2 olmas ok ok iyi bir durum olarak deerlendirilmektedir.

Likidite oran(Acid Test Oran):Likiditesi yksek olan dnen varlklarn ksa sreli yabanc kaynaklar karlayabilme gcn ortaya koymaktadr. Bu balamda Likidite Oran; Hazr Deerler, Menkul Kymetler, K.V. Alacaklar toplamnn Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklara oranlanmasyla hesaplanmaktadr.

Genel kabul grm kurallara gre Likidite Orannn 1 olmas yeterli grlmektedir. Ancak bu olgunun tamamen doru olduunu sylemek olanakl deildir. Zira sektrel bazda analizlerde sektr ortalamalarna bakmak gerekmektedir. nk baz sektrlerde likidite orannn 1 olmas yeterli grlmezken; baz sektrlerde likidite orannn 1 olmas ok ok iyi bir durum olarak deerlendirilmektedir.Likidite oran(Acid Test Oran):

Nakit Oran-Hazr Deerler OranlarPara ve benzeri deerlerin ksa sreli yabanc kaynaklar karlayabilme gcn gsteren rasyodur. Dolaysyla Nakit Oran; Hazr Deerler ve Menkul Kymetler toplamnn Ksa Sreli Yabanc Kaynaklara Oranlanmasyla hesaplanmaktadr. Nakit Oran ne kadar yksek olursa para ve benzeri deerlerin Ksa Sreli Yabanc Kaynaklar karlayabilme gc o dzeyde art gsterecektir.

MAL YAPI VEYA KALDIRA ORANLARI

Mali yap oranlar, iletmenin ne lde borla finanse edildiini ve borla finansmann iletme iin ne kadar yararl olduunu lmeye yarar.Mali yap oranlar, iletmeye kredi verenleri ok yakndan ilgilendirir. letmeye kredi verenler, mali bnye ierisinde z kaynaklarn paynn yksek olmasn isterler. nk, kredi verenler iin z kaynaklarn fazlal, kredilerin geri dnn kolaylatrr. Eer, ortaklar, iletmenin finansmanna ok dk bir oranda katlmlarsa, kredi verenler iin risk de artar. te yandan, ortaklar, iletmenin finansmann byk lde borla karlamlarsa, ok az bir z kaynakla iletmenin denetimini ellerinde tutarlar.

Yabanc Kaynak/Toplam AktifKaldra oran olarak da ifade edilen bu rasyo, varlklarn ne kadarnn yabanc kaynaklarla karlandn ortaya koymaktadr. Sz konusu bu orann yksek olmas, firmann speklatif tarzda finanse edildiini, kredi verenler asndan firmann emniyet marjnn dar olduu, firmann yksek faiz yk altna girdiini, dolaysyla faiz ve anapara geri deme ykmll esnasnda firmann skntya debileceini ortaya koymaktadr. Bu oranda dengenin ok iyi salanmas ok byk nem arz etmektedir. Bu orann ok yksek olmas firmann sabit ykmllklerini karlayamamas anlamna gelirken; bu orann ok dk olmas da firmann vergi tasarrufundan yararlanma frsatn kardn ortaya koymaktadr.

ABDde toplam borlar/toplam aktifler orannn % 50nin zerine kmas, genellikle bir tehlike iareti olarak grlr.Toplam bor oran deerlendirilirken baz faktrler de gz nnde bulundurulmaldr.- Satlarn istikrar,- Hammadde fiyatlarndaki kararllk,- retilen mal ve hizmetlerin demode olma olasl,- letmenin teknoloji dzeyi ve snai haklar,- Hammadde ve mal piyasasnn kontrol olasl,- Tketici kitlesinin okluu,- Endstrideki rekabet,- Endstriyel ilikiler,- Ynetim kadrosu,- letmenin likidite durumu.

Yabanc Kaynak/Toplam AktifToplam Borlar / z Sermaye Oran Toplam borlarn z sermaye oranlanmasyla elde edilen bu oran, hem ksa, hem de uzun vadeli finansal analizde nemli yer tutar.Bu rasyo, firmann borlanma yoluyla salad yabanc kaynak ile firmann sahip veya sahiplerinin katm olduu sermaye arasndaki ilikiyi ortaya koymaktadr. ABDde toplam bor/z sermaye orannn, orta byklkteki iletmeler asndan 1/1 olmas normal karlanmaktadr.Nakit girileri dzenli ve nakit girilerinde tahminlere gre daha az sapma olan iletmeler, daha yksek bir toplam bor/z sermaye oran ile faaliyetlerini srdrebilir.

MDV / z SermayeBu rasyo, maddi duran varlklarn ne kadarnn z sermaye ile finanse edildiini ortaya koymaktadr. Bu orann 1 den kk olmas MDVnin tamamnn z sermaye ile finanse edildiini ortaya koymaktadr. Bu balamda sanayi iletmelerinde MDVnin tamamn z sermaye ile finanse edilmesi beklenmektedir. Ancak youn teknoloji gerektiren yatrmlarda bu rasyonun 1 den byk olmas makul karlanmakta ve MDV finansmannda z sermaye yannda yabanc kaynak kullanldn ortaya koymaktadrKsa Sreli Borlar/ z sermaye OranFinansal analizde nemli oranlardan bir tanesi de ksa sreli borlarla z sermaye arasndaki ilikiyi gsteren orandr.Bu orann kk kmas iletmenin finansal yapsnn salam olduu anlamna gelir.letmenin z sermayesinin yzde ka kadar ksa vadeli borcu olduunu gsteren bu orann %35 olmas, sanayi iletmeleri iin normal kabul edilir.

letmenin satlan maln maliyeti: 25.000 TL dir.FAALYET ORANLARIAlacak Devir HzAlacaklarn Ortalama Tahsil SresiStok Devir Hz z Sermaye Devir Hz Aktif Devir Hz

Alacak Devir HzBu rasyo, bir firmann alacaklarn tahsil edebilme yeterliliini ortaya koymaktadr. Alacak devir hz veya alacaklarn paraya dnm abukluu, bir iletmenin alacaklarnn tahsil kabiliyetini ve likiditesini gsteren bir lttr.Bilindii gibi, alacaklar, iletme bilanolarnda nemli bir paya sahiptir. Bu nedenle, alacaklara yaplan yatrmn analiz edilmesi nem tamaktadr.Alacak devir hz, alacaklarn ne kadar zaman sonra paraya dneceini gsterir. Bylece, alacaklarn belli bir dnemde ka defa tahsil edildikleri hesaplanr.Bir iletmenin alacak devir hz hesaplandktan sonra, alacaklarn ortalama tahsil sresini de hesaplamak mmkndr. Bunun iin, bir yl olarak kabul edilen 360 gn, alacak devir hzna blmek gerekir.

Alacak Devir Hz Alacak devir hznn azalmas, alacaklarla ilgili baz sorunlarn varln gsterir.Alacak devir hzndaki art, alacaklarn likiditesinin arttn ve iletmenin alacaklarnn finansmannda daha az fona gereksinim duyacan gsterir. Alacak devir hzndaki yksekliin bir baka anlam, iletmenin kredili satlar konusunda titiz davrandn gstermesidir.

Bir iletmenin alacak devir hz hesaplanrken u noktalara dikkat etmek gerekmektedir:1. letmenin ticari alacaklar, kredili satlar sonucu doduundan, orann paynda hesap dnemi iindeki kredili satlar tutarnn yer almas, tutarl ve anlamldr. Ancak, iletmenin kredili satlar tam olarak hesaplanamyorsa, kredili satlar toplam yerine net satlar kullanlarak alacak devir hz hesaplanabilir.2. Orann paydasnda yer alan alacaklar, iletmenin esas faaliyetinden doan senetli ve senetsiz alacaklar toplamdr. letmenin arzi ilemelerinden doan dier alacaklar, rnein, personel avanslar, sabit varlk satndan doan alacaklar, bal kurulularn ksa vadeli finansman gereksinimlerinin karlanmasndan doan alacaklar ile ortaklardan olan alacaklar ve satclara verilen avanslar, sz konusu orann paydasnda yer almamaldr.3. letme, mevsimlik faaliyetlerin etkisi altnda ise, ticari alacaklarn hesap dnemi ierisinde byk dalgalanmalar gstermesi doaldr. letme, faaliyetlerinin en canl olduu dnemde bilanosunu dzenliyorsa, bu dnemde ticari alacaklar en yksek dzeye ulaacandan, alacak devir hz dk kacaktr. Buna karlk, iletme faaliyetlerinin en dk dzeye indii tarihlerde bilano dzenliyorsa, alacaklarn nemli bir blm tahsil edilmi olacandan, alacak devir hz yksek kacaktr. Bu nedenle, alacak devir hz hesaplanrken, payda da yer alan ticari alacaklar yerine, belli zamanlarda hesaplanm ticari alacaklarn aritmetik ortalamasn almak daha dor olur.

Alacak devir hz hesaplanrken, ilgili dnemdeki epheli veya deersiz hale gelmi alacaklarn da payda da yer almas gerekir. Aksi halde, orann paydasnda yer alan rakam kleceinden, iletmenin alacaklarnn paraya dnmnn hzland eklinde de bir izlenim oluabilir.Bir iletmenin alacak devir hznn yava olmas, aadaki nedenlerden kaynaklanm olabilir.1. letmenin alacaklarnn tahsilinde glklerle karlamas,2. Rekabet gcnn zayfl,3. Etkili bir tahsilat politikasnn olmamas,4. Mteri seimi ve miterilere tannacak olanaklar konusunda gereken zenin gsterilmemesi.

Alacaklarn Ya izelgesiAlacaklarn Ya(Gn) Alacaklar indeki Pay (%)0-205020-352036-451545-60360 ve +12TOPLAM100rnekte; iletmenin mterilerine tand sre 20 gn, ortalama tahsil sresi ise 28 gn olarak hesaplanm olsun. Byle bir durumda iletmenin alacaklarn mterilerine tand srede tahsil edemedii ortadadr. Alacaklarn ya izelgesi yneticilere alacaklarn tahsilat ile ilgili olarak daha ayrntl bilgiler vermektedir. Bu tablodan da grlecei gibi alacaklarn %50 sinin vadesi gemitir. Ayrca alacaklarn %12 sinin vadesi 60 gn amtr. Bu nedenle ilgili iletme yneticilerinin alacak ynetim politikalarn gzden geirmeleri gerekmektedir.Stok Devir HzBir firmann stoklarn ne kadar etkili kullandn ortaya koyan nemli bir rasyodur. Stok Devir Hz, satlarn maliyetinin, ortalama stok tutarna oranlanmasyla hesaplanmaktadr. Stok devir hz, stoklarla satlar arasndaki ilikiyi gsteren bir orandr. Stok devir hz, iletmenin stoklarnn likiditesi konusunda iyi bir gstergedir.Stok devir hz, stoklarn bir yl iinde ka defa sata dntn gsterir. Genel olarak, yksek stok devir hz, iletmenin stok ynetiminin iyi olduunu gsterir. Stok devir hznn ok dk olmas, mevcut stoklarn modasnn gemi, hasarl, retimde kullanlmayan vb. mallardan meydana geldiini gsterebilir.

Stok Devir Hz = Satlan Mal Maliyeti (SMM)/ Ortalama Envanter Stok Devir HzSDH = 70000 / 40000 > 1,75 > 12 /1,75 = 6,85 >>> 7 Ayirketin stoklar yaklak 7 ayda bir dnyor denebilir.Stok Devir Hz = Satlan Mal Maliyeti (SMM)/ Ortalama Envanter Satlan Mal Maliyeti : Bir yl iinde yaplan satn toplam maliyeti Dnen varlklar=70000Hazr deerler=10000Menkul kymetler=Ticari alacaklar=17000Stoklar =40000Gelecek aylara ait Giderler:3000

Brt sat:120000Sat ind=20000Net satlar=100000Satlarn maliyeti=70000Brt sat kar:30000

letmenin satlan maln maliyeti: 25.000 TL dir.Bir iletmenin stok devir hznn yava olmasnn nedenleri unlar olabilir:1. Pazarlama ve retim blmleri arasnda iyi bir egdmn kurulamamas,2. Fiyatlarn artacan dnerek, speklatif amala stoklara ar yatrm yaplmas,3. Emniyet stokunun gereinden fazla tutulmas,4. Sat olanan yitirmi veya sat olana azalm mallarn stoklar ierisinde gsterilmesi,5. ok eitli stok bulunduran iletmelerin eitleri arasnda normal bir denge salayamamalar,6. Dnem sonu stokunun deerinin yksek gsterilmesi.

Bir iletmede stok devir hznn yksek kmasnn nedenleri unlar olabilir:1. Pazarlama ve retim blmlerinin egdm iinde almalar,2. letmenin stok kalitesinin yksek olmas,3. Dnem sonu stoklarnn dk deerlendirilmesi,4. Stoklarn yetersiz olmas,5. Stoklarn yenilenememesi,6. letmenin sipari zerine faaliyet gstermesi,7. Bilanolar hazrlanrken, stoklar arasnda gsterilmesi gereken baz kalemlerin, dier hesaplarda gsterilmesiStok devir hznn yeterli olup olmadn belirlemede kullanlacak genel bir kural mevcut deildir.Aktif Devir HzBir iletmenin varlklarn ne kadar etkin kullandn ortaya koyan bir rasyodur. Aktif Devir Hz, Net Satlarn Toplam Aktiflere oranlanmasyla hesaplanmaktadr.Bu oran, iletmenin aktif varlklarnn ka kat sat yaptn gsterir. Aktif devir hznn yksek olmas olumludur. Orann byk sanayi iletmelerinde 2 kk sanayi iletmelerinde ise 2-4 arasnda olmasnn uygun olaca ileri srlmektedir.

Net Satlar Aktif Devir Hz -------------------------------- Varlk (Aktif) Topz Sermaye Devir Hz z sermaye devir hz, belli bir dnemdeki satlarn z sermayeye blnmesiyle bulunur.

z sermaye devir hz, bir iletmenin z sermayesini ne derece etkili kullandn gsterir.Bir iletmenin z sermaye devir hznn yksek olmas, u nedenlerden kaynaklanabilir:1. letme z sermayesini etkin bir ekilde kullanmaktadr.2. letmenin z sermayesi yeterlidir , yabanc sermaye kullanlmasna gerek yoktur..Bir iletmenin z sermaye devir hz yavasa, alnabilecek nlemler unlardr:1. z sermayeyi azaltarak satlarla z sermaye arasnda dengeli oran kurmak,2. Sat hacmini arttrarak z sermaye devir hzn ykseltmek.,

z Sermaye Devir Hz=Net Satlarz Sermaye

Net Satlar: 150.000 TL dir.Firmann Karllk Yapsnn AnaliziKarllk oranlar, iletmelerin faaliyetleri sonucunda elde ettikleri baary lmeye yarayan oranlardr.Bir iletmenin elde ettii karn yeterli olup olmad konusu, u faktrlere gre tespit edilmeye allr.1. Sermayenin alternatif alanlarda kullanlmasyla elde edilecek gelir,2. letmenin son yllarda elde ettii karlarn geliim seyri,3. Genel ekonomik koullar ve ekonominin iinde bulunduu durum,4. Ayn endstri kolundaki benzer iletmelerin kar oranlar.

Karllk oranlar genel olarak iki grupta incelenebilir:1. letmenin satlar zerinden karll gsteren oranlar,2. letmenin yatrmlar zerinden karll gsteren oranlar.Firmann Karllk Yapsnn AnaliziNet Kar/Net SatlarSatlarn Maliyeti / Net SatlarNet Kar / Toplam Aktif: Net Kar / z SermayeFirmann Karllk Yapsnn AnaliziNet Kar/Net Satlar: Bir firmann satlar zerinden hangi oranda kar saladn ortaya koyan bir rasyodur.Satlarn Maliyeti / Net Satlar: Bir firmann % ka maliyetle retim yaptn ortaya koyan nemli bir rasyodur. Net Kar / Toplam Aktif: Bu oran ise, bir firmann yapm olduu yatrmn karlln, baka bir deyile varlklarn ne lde verimli kullandn gstermektedir.Net Kar / z Sermaye: Firmann sahip ve sahipleri tarafndan konulan sermayenin karllnn llmesinde kullanlan nemli rasyolardan birisidir.

KARILATIRMALI TABLOLAR YNTEMFinansal analizde oranlar yannda kullanlan bir baka teknik, karlatrmal finansal tablolardr. Bilindii gibi, belirli bir dneme ait finansal tablolar, tek balarna iletmeyle ilgili bilgilerin salanmasna olanak vermezler. Bu nedenle, iletmelerin belirli tarihlerdeki bilano ve gelir tablolarnn karlatrlmas, gemii ve mevcut durumu grmeye, gelecekle ilgili daha tutarl tahminler yapmaya olanak verir.Bu teknikle hesaplanan art veya azallar, hem tutar hem de yzde olarak gsterilir. Dinamik bir analiz tekniidir

KARILATIRMALI TABLOLAR YNTEM

KARILATIRMALI TABLOLAR YNTEM

Dikey Yzdeler YntemiDikey yzdeler yntemi, baz kaynaklarda yzde yntemi olarak ifade edilmektedir. Dikey yzde ynteminde, finansal tablolarda yer alan her kalemin ait olduu grup ierisindeki yzdesi, hem grup toplamna, hem de genel toplama gre ayr kolonlarda gsterilir. Bunun iin, her kalemin ait olduu grup toplam 100 kabul edilerek, kalemin gruptaki pay tespit edilir.

Dikey Yzdeler YntemiBilano kalemleriTutarTali Toplam (%)Ana Toplam (%)AKTFDnen varlklar iindeki payAktif Toplam indeki PayKasa100.000.-19,0410,81Banka50.0009,515,41Alacaklar150.00028,6016.22Stoklar225.00042,8524,32Dner Deerler Toplam525.000100.00056.76Sabit Deerler Net400.00043,24Yabanc Kaynaklar indeki PayPasif Toplam indeki PayAKTF TOPLAMI PASF925.000100.000Ksa Vadeli Borlar250.00045,4527,03Uzun Vadeli Borlar300.00054,5532,43Toplam Borlar550.000100.00059.46z Sermaye375.00040,54PASF TOPLAMI925.000100.000