FLET

Monika Stosio, WIT Technika 2014

Flet – instrument dęty drewnianyZazwyczaj ma postać cienkiej, pustej w środku rurki Istnieją również flety o innych kształtach, np. okaryna

Odmiany fletuflet poprzeczny – popularny instrument

muzyki poważnej pełniący ważną rolę w orkiestrze symfonicznej

flet prosty – powszechnie wykorzystywany na zajęciach wychowania muzycznego w szkołach podstawowych i gimnazjach oraz do wykonywania muzyki dawnej

HistoriaFlet jest jednym z najstarszych znanych

instrumentów muzycznych, używanym od czasów prehistorycznych – około 36 tysięcy lat.

Jednym z najstarszych fletów jest fletnia Pana, która składa się z piszczałek (rurek) o różnych długościach, połączonych ze sobą. Grano na nich w starożytnych Chinach i w Europie już 500 lat p. n. e.

Flet prostyJest jednym z najprostszych instrumentów

muzycznych. Wywodzi się od ludowej fujarki i posiada

podobną konstrukcję. Starożytne flety, podobnie jak inne

instrumenty z rodziny dętych drewnianych robiono z trzciny, rogów zwierzęcych, a nawet kości.

Odmianyflet sopranino 

- zakres dźwięków f1 do g3

flet sopranowy - zakres dźwięków c1 do d3

flet altowy - zakres dźwięków f do g2

flet tenorowy - zakres dźwięków c do d2

flet basowy - zakres dźwięków F do g1

MateriałFlety proste produkowane są z drewna lub plastiku. Flet z dość miękkiego drewna gruszy ma delikatny,

miękki dźwięk (idealny dla melomanów samouków). Flety z drewna klonu poleca się do gry w zespołach. Bardziej twarde drewno: śliwy, bukszpanu,

palisandru, tulipanowca czy hebanu doskonale nadaje się do produkcji fletów koncertowych.

Obecnie produkuje się flety z plastiku o wysokiej jakości.

Źródło dźwiękuŹródłem dźwięku jest drgający wewnątrz

instrumentu słup powietrza (przepływ powietrza). Siła przepływu powietrza jest regulowana

poprzez zakrywanie otworów w korpusie instrumentu. 

Wysokość dźwiękuWysokość dźwięku zależna jest od

ilości drgań na sekundę: im większa częstotliwość drgań, tym wyższy jest dźwięk i przeciwnie - im mniejsza częstotliwość drgań, tym dźwięk jest niższy.

Wysokość dźwięku we flecie zależy od długości rury, która tworzy instrument. Im dłuższa rura, tym niższy maksymalny dźwięk można uzyskać, natomiast dźwięki wyższe uzyskuje się skracając wysokość słupa powietrza przytykając odpowiednie otwory.

Elementy instrumentu muzycznegoGłównym elementem instrumentu

muzycznego jest wibrator – jego własności fizyczne wpływają na wysokość dźwięku i jego barwę

W przypadku fletu wibratorem jest drgające powietrze uderzające o krawędzie instrumentu

Pozostałe elementyDwa pozostałe to incytator, czyli

element pobudzający wibrator do drgań i rezonator – element zwiększający głośność dźwięku.

W instrumentach dętych incytator to siła pobudzająca wibrator (powietrze) do drgań, czyli zadęcie

Zarówno incytator, jak i rezonator wpływają na barwę dźwięku wytwarzanego przez instrument muzyczny.

Barwa dźwiękuBarwa dźwięku zależy od konstrukcji

instrumentu, rodzaju materiału, z którego jest wykonany, rodzaju wibratora, sposobu zadęcia itd.  

Dźwięk składa się nie tylko z fali podstawowej, ale także dodatkowych fal zwanych alikwotami o innych częstotliwościach. Barwa dźwięku zależy właśnie od tych „dodatków”.

Natężenie dźwięku

Natężeniem dźwięku nazywamy stosunek energii docierającej w jednostce czasu do danej powierzchni (mocy fali) do pola tej powierzchni.

Badania wykazały, że natężenie dźwięku (o stałej częstotliwości) jest proporcjonalne do kwadratu amplitudy, dlatego dźwięki słabe różnią się od silnych przede wszystkim mniejszą amplitudą fali. 

Sposób wydobycia dźwiękuWybór wysokości dźwięku

na flecie odbywa się poprzez odpowiednie otwieranie lub zamykanie otworów położonych wzdłuż rury.

Grający dmie w ustnik, powietrze w komorze rezonacyjnej zostaje rozdzielone na dwa strumienie, z którego jeden opuszcza instrument przez otwartą szczelinę, a drugi poddany wibracji przepływa przez prostą rurę. 

Drgania cząsteczek powietrzaWe flecie dźwięk „rodzi się” samoistnie

we wdmuchiwanym słupie powietrza. Gdy cząsteczki zaczną się poruszać, pojawia się

reakcja łańcuchowa z cząstkami sąsiednimi. Przesyłanie ruchu powietrza, nazywane podłużnym przemieszczaniem się drgań, polega na naprzemiennym rozrzedzaniu i zagęszczaniu powietrza.

Fale dźwiękowe we flecieFale dźwiękowe są podłużnymi falami

mechanicznymi rozchodzącymi się w powietrzu (fale dźwiękowe to rodzaj fal ciśnienia).

W rurce następuje na przemianzagęszczanie i rozrzedzanie warstw zawartego w niej powietrza, nadając jego cząsteczkom ruch oscylacyjny do przodu i do tyłu.

Rezonans kolumn powietrzaFala dźwiękowa poruszając się

w powietrzu odbija się od ścianki fletu. W wyniku odbić dochodzi do rezonansów.

Częstotliwości rezonansu w rurce są uzależnione od długości rurki, jej kształtu, oraz czy jest zamknięty czy otwarty jej koniec.

                                                                  

Pierwsze trzy rezonanse w otwartej rurze. Wykres przedstawia ciśnienie.

Częstotliwości rezonansoweFlet zachowuje się jak otwarta cylindryczna

rura. Częstotliwości rezonansowe otwartych

cylindrycznych rur są określone wzorem:

gdzie:n – liczba naturalnaL – długość ruryv – prędkość dźwięku w powietrzu (w przybliżeniu 344 m/s w

20°C)

PodsumowanieNa flecie gra się ustami,

kierując strumień powietrza w stronę otworu zwanego wargowym, który znajduje się na jednym z końców fletu.

Częstotliwość drgającego słupa powietrza może być zwiększona przez siłę dmuchania. Oprócz tego flet wyposażony jest w osiem otworów, które zasłania się lub odsłania końcami palców, co odpowiednio zmienia wysokość dźwięku. Jeżeli otwór jest odsłonięty, efektywna długość drgającego słupa powietrza jest mniejsza, dlatego otrzymany dźwięk jest wyższy. 

Zapraszamy na muzyczną prezentację