fluoride 2553
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
ฟลู�ออไรด์�ฟลู�ออไรด์�
Metabolism of fluorideMetabolism of fluoride
• รบประทานแลู�วจะถู�กด์�ด์ซึ�มมากท��กระเพาะอาหารแลูะลู�าไส้�
• ประมาณ 80% จะถู�กด์�ด์ซึ�มภายใน - 3060 นาท� ขึ้�'นอย�(กบปร)มาณ
ขึ้องแคลูเซึ�ยมแลูะแมกน�เซึ�ยม• ฟลู�ออไรด์�ซึ�มผ่(านเขึ้�าออกเซึลูลู�ในร�ป
แบบ F
• ถู�กด์�ด์ซึ�มเขึ้�ากระแส้เลู-อด์ • ร�อยลูะ 75 อย�(ในพลูาส้มา ร�อยลูะ
25 อย�(ในเม.ด์เลู-อด์แด์ง ส้ะส้มในเน-'อเย-�อแขึ้.งค-อกระด์�กแลูะฟ/นในร�ป fluoroapatite
• ส้(วนท��ไม(ถู�กด์�ด์ซึ�มจะขึ้บออกมาทางอ0จจาระแลูะป/ส้ส้าวะ
ฟลู�ออไรด์�ในฟ/นฟลู�ออไรด์�ในฟ/น• ส้ะส้มแร(ธาตุ0ในระยะก(อนฟ/นขึ้�'น : F จะรวมกบ
ผ่ลู�กขึ้องเคลู-อบฟ/นท��ก�าลูงส้ร�าง ท�าให�ผ่ลู�ก อะพาไทท� แขึ้.งแรงมากขึ้�'น
• ส้ะส้มแร(ธาตุ0ในระยะหลูงฟ/นขึ้�'น- ม�การส้ะส้มฟลู�ออไรด์�จากภายนอกส้�(
เคลู-อบฟ/น - ม�ปร)มาณมากท��ส้0ด์ท��เน-'อฟ/นใกลู�พลูป3มากกว(าท��เคลู-อบฟ/นถู�ง 4 เท(า
- ท��เคลู-อบฟ/นม�มากท��ส้0ด์ท��ผ่)วนอกส้0ด์ แลูะน�อยลูงมาท�� DEJ
กลไกของฟล�ออไรด์�ในการป้�องก�นฟ�นผุ�
• ท�าให�เคลู-อบฟ/นม�ความตุ�านทานตุ(อการส้ลูายแร(ธาตุ0 เป4นการป5องกนฟ/นผ่0 (caries resistance)
• ม�ผ่ลูยบย'งการส้ลูายแร(ธาตุ0จากผ่ลู�กไฮด์รอกซึ�อะปาไทตุ� เป4นการยบย'งกระบวนการเก)ด์ฟ/นผ่0 (caries inhibition)
• ม�ผ่ลูเร(งกระบวนการค-นกลูบขึ้องแร(ธาตุ0• ม�ผ่ลูตุ(อกระบวนการเมแทบอลู)ซึ�มขึ้องแบคท�เร�ย
กลูไกขึ้องฟลู�ออไรด์�ในการป5องกนฟ/นผ่0
การแพร(ขึ้องฟลู�ออไรด์�ในเคลู-อบฟ/นการแพร(ขึ้องฟลู�ออไรด์�ในเคลู-อบฟ/น
• เม-�อผ่)วฟ/นส้มผ่ส้กบ F F จะแพร(จากผ่)วเคลู-อบฟ/นด์�านนอกเขึ้�าไปในเคลู-อบฟ/นชั้'นใน
• เร)�มแรก F จะแพร(ไปตุามชั้(องว(างระหว(างปร)ซึ�มอย(างรวด์เร.ว จากน'นจะม�การแพร(อย(างชั้�าๆเขึ้�าส้�(ชั้(องว(างผ่ลู�ก (p.275)
การเพ)�มความตุ�านทานตุ(อการส้ลูายการเพ)�มความตุ�านทานตุ(อการส้ลูายแร(ธาตุ0แร(ธาตุ0
- ฟลู�ออไรด์�เขึ้�าแทนท�� ไฮด์รอกซึ�อ)ออนในผ่ลู�กขึ้องผ่)วเคลู-อบฟ/นท��ก�าลูงส้ร�าง กลูายเป4นฟลู�ออโรอะพาไทท�
- ฟลู�ออโรอะพาไทท�ส้ร�างพนธะไฮโด์รเจนกบไฮด์รอกซึ�อ)ออนในผ่ลู�กขึ้องผ่)วเคลู-อบฟ/นขึ้�างเค�ยง
- โด์ยรวมท�าให�ฟ/นแขึ้.งแรงขึ้�'น
Ca10 (PO4)6 (OH)2 10Ca 2+ + 6PO43- + 2OH- ---------(1)
Ca10 (PO4)6 (OH)2 + F Ca10 (PO4)6 (OH) F + OH- ---------(2)
(hydroxyapatite) (fluorohydroxyapatite)
Ca10 (PO4)6 (OH)2 + 2F Ca10 (PO4)6 F2 + 2OH- ---------(3)
(fluorapatite)
ขึ้�อด์�ขึ้องฟลู�ออโรอะพาไทตุ�ขึ้�อด์�ขึ้องฟลู�ออโรอะพาไทตุ�
1.โครงส้ร�างผ่ลู�กม�ความคงทนกว(าไฮด์รอกซึ�อะพาไทตุ�2.ทนตุ(อการลูะลูายตุวขึ้องกรด์ได์�ด์�กว(าไฮ
ด์รอกซึ�อะพาไทตุ�
การยบย'งการส้ลูายแร(ธาตุ0การยบย'งการส้ลูายแร(ธาตุ0• การม� F ในคราบจ0ลู)นทร�ย� แลูะอย�(ลู�อมรอบผ่ลู�กไฮ
ด์รอกซึ�อะปาไทตุ� ในระหว(างการส้ร�างกรด์จากการกรด์จากการส้ลูายน�'าตุาลู จะม�ผ่ลูยบย'งการส้ลูายแร(ธาตุ0จากผ่ลู�กไฮด์รอกซึ�อะปาไทตุ�
• การม� F อย�(ในขึ้องเหลูวท��ลู�อมรอบผ่ลู�กเคลู-อบฟ/น ม�ความส้�าคญกว(าการม� F ในเคลู-อบฟ/น
• การม�แคลูเซึ�ยม + ฟอส้เฟตุหร-อฟลู�ออไรด์� จะให�ผ่ลูยบย'งการลูะลูายได์�ด์�กว(าการม�แคลูเซึ�ยม ฟอส้เฟตุ แลูะฟลู�ออไรด์�เพ�ยงอย(างเด์�ยว
• P 285
การค-นกลูบแร(ธาตุ0การค-นกลูบแร(ธาตุ0
• F จะท�าให�ม� ionic activity เหมาะส้มตุ(อการตุกตุะกอน กระตุ0�นให�เก)ด์การเพ)�มปร)มาณแคลูเซึ�ยมเขึ้�าส้�(รอยโรคฟ/นผ่0ได์� แลูะปร)มาณแคลูเซึ�ยมท��เพ)�มขึ้�'นน�'จะแปรผ่นกบความเขึ้�มขึ้�นขึ้อง F ในส้ารลูะลูาย
hydroxyapatite
แคลูเซึ�ยมฟลู�ออไรด์�แคลูเซึ�ยมฟลู�ออไรด์�P 304 + 305
• P 308
• ในกรณ�ท��ส้ารลูะลูายฟลู�ออไรด์�เขึ้�มขึ้�นน�อยกว(า 100 ppmF : เก)ด์การค-นกลูบแร(ธาตุ0ในร�ปขึ้องฟลู�ออไฮด์รอกซึ�อะปาไทตุ� หร-อฟลู�อออะปาไทตุ�
• ในกรณ�ท��ส้ารลูะลูายฟลู�ออไรด์�เขึ้�มขึ้�นมากกว(าหร-อเท(ากบ 100 ppmF : เก)ด์แคลูเซึ�ยมฟลู�ออไรด์� ท�าหน�าท��คลู�ายแหลู(งกกเก.บฟลู�ออไรด์� ซึ��งจะม�การปลูด์ปลู(อยฟลู�ออไรด์�อ)ส้ระ เม-�อ pH ตุ��าว(า 6 แลูะม�การตุกผ่ลู�กกลูบไปเป4นฟลู�ออไฮด์รอกซึ�อะปาไทตุ�
ผ่ลูขึ้องฟลู�ออไรด์�ตุ(อแบคท�เร�ยผ่ลูขึ้องฟลู�ออไรด์�ตุ(อแบคท�เร�ย• F ท��เขึ้�มขึ้�นมากกว(า 1000 ppmF : ม�ผ่ลู
ในการฆ่(า S. mutans• F ท��เขึ้�มขึ้�น 20-400 ppmF : ยบย'งการ
เจร)ญเตุ)บโตุขึ้อง S. mutans แลูะ Lactobacillus spp.
• การท�างานขึ้องฟลู�ออไรด์�ตุ(อ S. mutans จะให�ผ่ลูด์�มากในส้ภาวะท��เป4นกรด์ (pH 5.6)
ผ่ลูขึ้องฟลู�ออไรด์�ตุ(อแบคท�เร�ยในผ่ลูขึ้องฟลู�ออไรด์�ตุ(อแบคท�เร�ยในระด์บเซึลูลู�ระด์บเซึลูลู�
• ผ่ลูตุ(อกระบวนการไกลูโคไลูซึ)ส้แลูะยบย'งการส้ร�างกรด์
• ยบย'งการน�าน�'าตุาลูกลู�โคส้เขึ้�าเซึลูลู�• ลูด์การส้ะส้ม polysaccharide = แหลู(ง
อาหารส้�ารองขึ้องแบคท�เร�ย• ลูด์ความร0นแรงขึ้องเชั้-'อ• ม�การส้ะส้มขึ้อง H+ ภายในเซึลูลู� ท�าให� pH ใน
เซึลูลู�ตุ��าลูง เอนไซึม�ท�างานได์�ไม(ด์� ม�ผ่ลูตุ(อการเจร)ญเตุ)บโตุขึ้องแบคท�เร�ย
ผ่ลูขึ้องฟลู�ออไรด์�ตุ(อไบโอฟ<ลู�มผ่ลูขึ้องฟลู�ออไรด์�ตุ(อไบโอฟ<ลู�ม• P 312
ทารกท��จด์ว(าม�ระด์บความเส้��ยงส้�ง ม�ส้ภาวะใด์หน��งตุ(อไปน�'•มารด์าม�ความผ่)ด์ปกตุ) หร-อม�อาการแทรกซึ�อน
ระหว(างตุ'งครรภ� หร-อระหว(างคลูอด์ •ม�ความผ่)ด์ปกตุ)ขึ้องโรคทางระบบ หร-อความ
พ)การทางร(างกาย ส้ตุ)ป/ญญา แลูะพฒนาการ •บ0คคลูในครอบครวม�ประวตุ)ขึ้องโรคฟ/นผ่0ส้�ง โด์ย
เฉพาะถู�าเป4นผ่��ท��ด์�แลูทารก แลูะโรคฟ/นผ่0น'น ยงไม(ได์�รบการรกษา
เกณฑ์�การพ)จารณาระด์บความเส้��ยงขึ้อง บ0คคลู
ตุ(อโรคฟ/นผ่0ในเด์.กทารก
•ม�น)ส้ยการบร)โภคอาหารท��ไม(ถู�กตุ�อง เชั้(น การเลู�'ยงด์�ด์�วยนมขึ้วด์ อย(างไม(เหมาะส้ม แลูะ/หร-อ การบร)โภคอาหารท��ม�คาร�โบไฮเด์รตุส้�ง
•ไม(ได์�รบฟลู�ออไรด์�อย(างเหมาะส้ม •ครอบครวม�ทศนคตุ) แลูะส้ภาพส้งคม ท��ไม(เอ-'อตุ(อ
การด์�แลู แลูะป5องกนส้0ขึ้ภาพขึ้องฟ/น แลูะชั้(องปาก
เกณฑ์�การพ)จารณาระด์บความเส้��ยงขึ้อง บ0คคลู
ตุ(อโรคฟ/นผ่0ในเด์.กทารก
เกณฑ์�การพ)จารณาระด์บความเส้��ยงขึ้องบ0คคลูตุ(อโรคฟ/นผ่0
• บ0คคลูท��ม�โรคทางระบบ ซึ��งการรกษาโรค ท�าให�ม�การหลู�ง น�'าลูายน�อย (xerostomia ) เชั้(น การได์�รบการฉายรงส้� ได์�รบเคม�บ�าบด์ เพ-�อการรกษาโรคมะเร.งท��ศ�รษะ แลูะคอ หร-อก�าลูงได์�รบ xerogenic drugs เชั้(น antihistamines, diuretics แลูะ antihypertensive เป4นตุ�น
• บ0คคลูท��ก�าลูงใส้(เคร-�องม-อจด์ฟ/น แลูะ/หร-อ ฟ/นปลูอม
• ม�ฟ/นหน�าลู(างผ่0 • ม� 2 ใน 3 ขึ้องกรณ�ตุ(อไปน�'
– ม�ร�ฟ/นผ่0ท��บร)เวณด์�านเร�ยบ > 1 cavity – ม�ฟ/นผ่0ชั้น)ด์ active > 2 cavities – ม�ฟ/นผ่0ซึ�'า (secondary caries )
• ม�ฟ/นผ่0เพ)�มขึ้�'น > 2 cavities/ปB ในผ่��ท��ได์�รบการรกษา complete case แลู�ว
เกณฑ์�การพ)จารณาระด์บความเส้��ยงขึ้องบ0คคลูตุ(อโรคฟ/นผ่0
อาย0เร)�มแรกท��ทารกควรพบอาย0เร)�มแรกท��ทารกควรพบทนตุแพทย�ทนตุแพทย�
• ทารกในกลู0(มท��ม�ความเส้��ยงส้�ง ตุ(อการเก)ด์โรคฟ/นผ่0 ให�พบทนตุแพทย� เพ-�อวางแผ่นทนตุกรรมป5องกนในวยทารก ตุ'งแตุ(อาย0 6 เด์-อน หร-อเม-�อฟ/นน�'านมซึ��แรกขึ้�'น
• ทารกในกลู0(มท��ม�ความเส้��ยงตุ��า ตุ(อการเก)ด์โรคฟ/นผ่0 ให�พบทนตุแพทย� เพ-�อวางแผ่นทนตุกรรมป5องกนในวยทารก ตุ'งแตุ(อาย0 1 ปB
การให�ฟลู�ออไรด์�เส้ร)มการให�ฟลู�ออไรด์�เส้ร)ม
•ฟลู�ออไรด์�ทางระบบ•ฟลู�ออไรด์�เฉพาะท�� - Professionally Applied Topical
Fluoride - Self Applied Topical Fluoride
ฟลู�ออไรด์�ทางระบบฟลู�ออไรด์�ทางระบบ1.ฟลู�ออไรด์�ในน�'าด์-�ม (water
fluoridation)
2.ฟลู�ออไรด์�เส้ร)ม (supplement fluoride)
3.เกลู-อผ่ส้มฟลู�ออไรด์�4.นมผ่ส้มฟลู�ออไรด์�
ฟลู�ออไรด์�ในน�'าด์-�ม• ส้ะด์วก ประหยด์ ปลูอด์ภยใชั้�ได์�กบคนจ�านวน
มาก• เร)�มม�การเตุ)มฟลู�ออไรด์�ในน�'าด์-�ม ท��
Michigan ในปB 1945 จากการว)จยพบว(าลูด์โรคฟ/นผ่0ได์�ร�อยลูะ -5060
• WHO แนะน�าว(าขึ้นาด์ขึ้องฟลู�ออไรด์�ท��เหมาะส้มค-อ 1 ppm ( 1 mg / น�'า 1 ลู)ตุร)
จ�าเป4นท��จะตุ�องทราบปร)มาณฟลู�ออไรด์�ในน�'าด์-�มจ�าเป4นท��จะตุ�องทราบปร)มาณฟลู�ออไรด์�ในน�'าด์-�มก(อน ก(อน
• ส้(งน�'าตุรวจได์�ท��ไหนศ�นย�ทรพยากรน�'าบาด์าลู / คณะทนตุแพทยศาส้ตุร�/ส้ส้จ.
• ในประเทศไทยยงไม(ม�การเตุ)มฟลู�ออไรด์�ในน�'าประปา
แตุ(ม�โครงการน�าร(องท�� จ . นครนายก
ฟลู�ออไรด์�เส้ร)ม• ก(อนให�ฟลู�ออไรด์�เส้ร)มตุ�องประเม)นความ
เส้��ยงขึ้องผ่��ปCวยแลูะปร)มาณฟลู�ออไรด์�ในน�'าด์-�มก(อน
• ให�ผ่ลูการป5องกนฟ/นผ่0ได์�ร�อยลูะ - 4060 ถู�าได์�รบตุ(อเน-�อง (driscll1974, )
• ตุ�องส้�งจ(ายโด์ยทนตุแพทย�แลูะก0มารแพทย�
แส้ด์งขึ้นาด์ขึ้องฟลู�ออไรด์�เส้ร)ม(มก./วน)
อาย0 ปร)มาณฟลู�ออไรด์�ในน�'าด์-�ม (ppm)
<0.3 0.3-0.6 >0.6
6 เด์-อน - 3 ปB 3 - 6 ปB 6 - 16 ปB
0.25 mg - -
05. mg 0.25 mg -1.0 mg 0.50 mg -
ว)ธ�การใชั้�ฟลู�ออไรด์�เส้ร)มว)ธ�การใชั้�ฟลู�ออไรด์�เส้ร)ม1. เฉพาะเด์.กกลู0(มเส้��ยงเท(าน'น2. เด์.กตุ�องไม(ได์�รบฟลู�ออไรด์�เส้ร)มอย�(แลู�ว3. ตุ�องทราบปร)มาณฟลู�ออไรด์�ในอาหารขึ้องเด์.ก4. จ(ายคร'งลูะไม(เก)น 120 มก.5. พ)จารณาเฉพาะผ่��ปกครองท��ใส้(ใจ ด์�แลูเด์.ก
ใกลู�ชั้)ด์ แลูะเก.บรกษายาได์�ด์�ให�พ�นม-อเด์.ก
การรบประทานการรบประทาน• ยาเม.ด์ฟลู�ออไรด์� ( ม�หลูายขึ้นาด์ 025. /
05 1 mgf )น)ยมจ(ายเด์.กตุ'งแตุ( 2 ปBขึ้�'นไปท��ส้ามารถูเค�'ยวอาหาร
ได์�แลู�ว ให�เด์.กค(อยๆ อมแลูะเค�'ยวให�ส้มผ่ส้ฟ/นท0กซึ��ก(อน
กลู-น
• ยาน�'าฟลู�ออไรด์� ใชั้�ในเด์.กท��ทานยาเม.ด์ไม(ได์� ให�หยด์ลูงบนลู)'นหร-อกระพ0 �งแก�ม หร-อผ่ส้มในน�'าด์-�มหร-อน�'าผ่ลูไม� ไม(ควรผ่ส้มในนม
ฟลู�ออไรด์�ในว)ตุาม)น• ส้(วนมากจะใชั้�ในเด์.กท��ตุ�องการใชั้�ฟลู�ออ
ไรด์�เส้ร)มร(วมกบตุ�องการว)ตุาม)นอ-�นๆด์�วย
• ในประเทศไทยม�เฉพาะชั้น)ด์น�'า ม� 2ย��ห�อ
1. Poliviflor2. Vidaylin fluoride
เกลู-อฟลู�ออไรด์�• เป4นว)ธ�ท��ท�าได์�ง(าย• แตุ(กลูไกการป5องกนฟ/นผ่0แลูะปร)มาณการ
ก)นไม(ทราบแน(ชั้ด์ แลูะแตุ(ลูะคนก)นเค.มไม(เท(ากน
• ก)นเค.มมากส้มพนธ�กบโรคความด์นโลูห)ตุ ส้�ง
• ใชั้�ในประเทศส้ว)ส้เซึอร�แลูนด์� ฮงการ�โคลูมเบ�ย
นมฟลู�ออไรด์�• ในประเทศไทย ร)เร)�มการเตุ)มนมฟลู�ออไรด์�
ท�� รร.จ)ตุรลูด์า ป/จจ0บนขึ้ยายไปยงอ�กหลูายโรงเร�ยน
• องค�การอนามยโลูกก�าหนด์ให�ใชั้�ฟลู�ออไรด์� 05. มก . / นม 200 มลู.
• เด์.ก 6 36 ปBด์-�มไม(เก)นวนลูะ 1 ถู0ง• เด์.ก 6 ปBขึ้�'นไปด์-�มได์�วนลูะ 2 ถู0ง
How are you ?
ฟลู�ออไรด์�เฉพาะท��
1.ชั้น)ด์ใชั้�เอง (self- applied topical
fluoride)
2.ชั้น)ด์ใชั้�โด์ยทนตุบ0คลูากร (professionally- applied
topical fluoride)
1.1.ชั้น)ด์ใชั้�เอง ชั้น)ด์ใชั้�เอง (self- applied (self- applied topical fluoride)topical fluoride)
11. fluoride mouthrinse1.2 fluoride dentrifrices1.3 fluoride gels
น�'ายาบ�วนปากผ่ส้มฟลู�ออไรด์�น�'ายาบ�วนปากผ่ส้มฟลู�ออไรด์�
ขึ้�อบ(งชั้�'• ฟ/นผ่0ลู0กลูาม• ใส้(เคร-�องม-อจด์ฟ/น• ม�น�'าลูายน�อยจากผ่ลูขึ้องยา ศลูยกรรม
รงส้�บ�าบด์• ใส้(เฝืFอกขึ้ากรรไกร• อาการเส้�ยวฟ/น
น�'ายาบ�วนปากผ่ส้มฟลู�ออไรด์�น�'ายาบ�วนปากผ่ส้มฟลู�ออไรด์�
• ม�ผ่ลูการป5องกนฟ/นผ่0ตุ�องใชั้�ประจ�าอย(างตุ(อเน-�อง
• ไม(ควรใชั้�ในเด์.กอาย0น�อยกว(า 6 ปB / ผ่��พ)การท��ควบค0มการกลู-นไม(ได์�
น�'ายาบ�วนปากผ่ส้มฟลู�ออไรด์�น�'ายาบ�วนปากผ่ส้มฟลู�ออไรด์�
น)ยมใชั้� น)ยมใชั้� 2 2 ชั้น)ด์ชั้น)ด์- 005. % 005. %NaFNaF ม�ฟลู�ออไรด์� 225 ppm
ใชั้�อม 1 คร'ง / วนอมคร'งลูะ 10 มลู . / 2 ชั้�อนชั้า ม� F 2.25
มก.
- 02. % 02. % NaFNaF ม�ฟลู�ออไรด์� 900 ppm ใชั้�อม 1 คร'ง/ส้ปด์าห�
อมคร'งลูะ 10 มลู . / 2 ชั้�อนชั้า ม� F 9 มก.
ว)ธ�ใชั้�ว)ธ�ใชั้� 1005. . %NaF ใชั้�อมบ�วนปากท0กวน
- ใชั้�ก(อนนอน- อม 1 นาท�แลู�วบ�วนท)'ง ****- NPO 30 นาท�
2. 0.2 % NaF ใชั้� 1 คร'ง - 12/ ส้ปด์าห�- ตุ�องส้�งจ(ายโด์ยทนตุแพทย�- ใชั้�ในงานโครงการทนตุกรรมป5องกน
ยาส้�ฟ/นผ่ส้มฟลู�ออไรด์�ยาส้�ฟ/นผ่ส้มฟลู�ออไรด์�
•ยาส้�ฟ/นส้�าหรบเด์.ก 500 ppm ม� F 0.5 มก 1./ มลู.
•ยาส้�ฟ/นส้�าหรบผ่��ใหญ( 1000 ppm ม� F 1 มก 6 1 มลู.
** ไม(ให�ใชั้�ยาส้�ฟ/นผ่ส้มฟลู�ออไรด์�ในเด์.กอาย0น�อยกว(า 3 ปB
ยาส้�ฟ/นผ่ส้มฟลู�ออไรด์�ยาส้�ฟ/นผ่ส้มฟลู�ออไรด์�
ยาส้�ฟ/นส้�าหรบเด์.กยาส้�ฟ/นส้�าหรบเด์.ก• เด์.กอาย0น�อยกว(า 6 ปBจะควบค0มการกลู-นไม(ด์� จ�งม�
ยาส้�ฟ/นท��ความเขึ้�มขึ้�นขึ้องฟลู�ออไรด์�ตุ��าออกมา• ปร)มาณ 500 ppm ได์�แก( colgate junior • ปร)มาณ 850 ppm ได์�แก( kodomo gel /
butler• เด์.กอาย0น�อยกว(า 6 ปB ผ่��ใหญ(บ�บยาส้�ฟ/นให� ขึ้นาด์เท(า
เม.ด์ถู�วเขึ้�ยว• เด์.กอาย0มากกว(า 6 ปBแลูะผ่��ใหญ( บ�บยาส้�ฟ/นยาว 1
น)'ว ( ได์�ฟลู�ออไรด์� 1 มก.)
How to use Fluoride How to use Fluoride Toothpaste in Children:Toothpaste in Children:
• 6 mo to 2 yr old use smear amount of children fluoride toothpaste ( 500 ppmF) : once a day
• 2-6 yr old use pea size of children
fluoride toothpaste (500 ppmF) : twice daily
• 6 yr onward use adult fluoride toothpaste
(1,000-1,500 ppmF) : twice daily
>European Academy for Pediatric Dentistry 2002
•ยาส้�ฟ/น: ควรใชั้�ยาส้�ฟ/นท��ผ่ส้มฟลู�ออไรด์� ในเด์.กผ่��ปกครองควรบ�บให�ประมาณขึ้นาด์เม.ด์ถู�ว
เขึ้�ยว หร-อ 0.5 ซึม.
ชั้น)ด์ใชั้�โด์ยทนตุแพทย� แลูะทนตุบ0คลูากร(professionally- applied topical fluoride )
ชั้น)ด์ใชั้�โด์ยทนตุแพทย�แลูะทนตุชั้น)ด์ใชั้�โด์ยทนตุแพทย�แลูะทนตุบ0คลูากรบ0คลูากร
2.1 fluoride solutoin2.2 fluoride gels2.3 fluoride foam2.4 fluoride vanish2.5 fluoride prophylaxis paste
fluoride gels
•ฟลู�ออไรด์�ชั้น)ด์เคลู-อบ 1.23%
Acidulated phosphate fluoride (APF )
•ม�ฟลู�ออไรด์� 12,300 ppm.
•ขึ้นาด์ 1 มลู .ม�ฟลู�ออไรด์� 12.3 มก.
• เน-�องจากเด์.กอาย0 <3 ปB ม�โอกาส้กลู-นฟลู�ออไรด์�จากการเคลู-อบส้�ง จ�งไม(แนะน�าให�เคลู-อบฟลู�ออไรด์�
• โด์ยท�วไป ทนตุแพทย�เด์.กจะเคลู-อบฟลู�ออไรด์� ตุ'งแตุ(อาย0 3 ปB ถู�ง 15-16 ปB ยกเว�นในกรณ�ท��เป4นกลู0(ม ท��ม�ระด์บความเส้��ยงตุ(อโรคฟ/นผ่0ส้�ง
fluoride gels
ปร)มาณการใชั้� ปร)มาณการใชั้� fluoride fluoride gelsgels
– เพ-�อป5องกนการเก)ด์อาการเป4นพ)ษเฉ�ยบพลูน จ�งให�ใชั้�ฟลู�ออไรด์�เจลูไม(เก)น 5 มลู./คร'ง หร-อ 2.5 มลู./tray
– หร-อ 1/3 ขึ้องขึ้นาด์ tray ซึ��งค)ด์เป4นปร)มาณฟลู�ออไรด์�ตุ(อการเคลู-อบหน��งคร'ง ด์งน�'
1.23% APF gel 1 มลู .ม�ฟลู�ออไรด์� =12.3 มก .
1.23% APF gel 5 มลู .ม�ฟลู�ออไรด์� =12.3 x 5 61.5 มก.
ความถู��ในการเคลู-อบฟลู�ออไรด์�ความถู��ในการเคลู-อบฟลู�ออไรด์�
ปร)มาณ F ในแหลู(งน�'า (ppm)
ระด์บความเส้��ยงตุ(อโรคฟ/นผ่0กลู0(มไม(ม�ฟ/น
ผ่0กลู0(มเส้��ยง
ตุ��า
กลู0(มเส้��ยงส้�ง
06< . > 0.6
2 คร'ง/ปB-
2 คร'ง/ปB2
คร'ง/ปB
4คร'ง/ปB4
คร'ง/ปB
ขึ้'นตุอนการเคลู-อบฟลู�ออไรด์�เจลูขึ้'นตุอนการเคลู-อบฟลู�ออไรด์�เจลู
1.ไม(จ�าเป4นตุ�องขึ้ด์ฟ/นด์�วยผ่งขึ้ด์ ก(อนเคลู-อบฟลู�ออไรด์�ท0กกรณ�
2. กรณ�ท��ส้0ขึ้ภาพฟ/น แลูะชั้(องปากด์� ให�เด์.กบ�วนน�'า เปCาฟ/นให�แห�ง แลู�วเคลู-อบฟลู�ออไรด์�ได์�เลูย
หร-อให�เด์.กแปรงฟ/นเอง โด์ยทนตุแพทย�ชั้(วยแนะน�าว)ธ�แปรงฟ/นท��ถู�กตุ�อง ก(อนเคลู-อบฟลู�ออไรด์�
3 .ควรขึ้ด์ฟ/นก(อนเคลู-อบฟลู�ออไรด์�ในกรณ�ตุ(อไปน�'
- ม�คราบส้�ท��ฟ/น- ม�แผ่(นคราบจ0ลู)นทร�ย� แลูะห)นป�น ซึ��ง
เป4นส้าเหตุ0ขึ้องโรคเหง-อกอกเส้บ– เม-�อเด์.กมาท�าฟ/นคร'งแรก ควรใชั้�เทคน)ค Tell-Show-Do ร(วมกบการขึ้ด์ฟ/น
เป4นการเตุร�ยมเด์.กให�ค0�นเคย กบการท�าฟ/นในอนาคตุ
เลู-อกขึ้นาด์ tray ให�พอเหมาะ โด์ยให� tray คลู0มฟ/นซึ��ส้0ด์ท�ายในชั้(องปากพอด์�
• tray ขึ้นาด์ S เม-�อม�ฟ/นกรามน�'านมซึ��ท�� 2
• tray ขึ้นาด์ M เม-�อฟ/นกรามแท�ซึ��ท�� 1ขึ้�'นแลู�ว
• tray ขึ้นาด์ L เม-�อฟ/นกรามแท�ซึ��ท�� 2ขึ้�'นแลู�ว
• tray ขึ้นาด์ XL เม-�อฟ/นกรามแท�ซึ��ท�� 3ขึ้�'นแลู�ว
ถูาด์เคลู-อบฟลู�ออไรด์� ถูาด์เคลู-อบฟลู�ออไรด์� + + ฟลู�ออไรด์�ฟลู�ออไรด์�เจลูเจลู
• ใส้(ฟลู�ออไรด์�ชั้น)ด์เคลู-อบลูงประมาณ 13/ ขึ้อง tray (ไม(เก)น 25. มลู.)
• กนน�'าลูาย เปCาฟ/นให�แห�งเท(าท��จะส้ามารถูท�าได์� เพ-�อให�ความเขึ้�มขึ้�นขึ้องฟลู�ออไรด์�ชั้น)ด์เคลู-อบคงท�� แลูะให�ได์�ผ่ลูส้�งส้0ด์ในการป5องกนฟ/นผ่0
• ปรบให�ผ่��ปCวยน�งตุรง ใส้( tray ลู(างก(อนแลู�วจ�งใส้(บน
• พร�อมกบด์�ด์น�'าลูายตุลูอด์เวลูา
• เวลูาท��ใชั้�ในการเคลู-อบฟลู�ออไรด์�1 . ควรเคลู-อบนาน 4 นาท� แลูะใชั้�ฟลู�ออไรด์�เจลูชั้น)ด์ท��ได์�รบการรบรองจาก ADA ว(า ให�ผ่ลูป5องกนฟ/นผ่02 . ส้�าหรบฟลู�ออไรด์�เจลูชั้น)ด์เคลู-อบ 1 นาท�
• ADA ยงไม(แนะน�าให�ใชั้� เน-�องจากการรบรองฟลู�ออไรด์�ท��ผ่)วเคลู-อบฟ/น น�อยกว(าชั้น)ด์ 4 นาท� อย(างม�นยส้�าคญ
• แลูะป/จจ0บนยงไม(ม�รายงานการว)จยทางคลู)น)ก ท��แส้ด์งให�เห.นว(า การเคลู-อบฟลู�ออไรด์� 1 นาท� ให�ผ่ลูในการป5องกนฟ/นผ่0
• เม-�อเคลู-อบฟลู�ออไรด์�เส้ร.จแลู�ว ควรใชั้� high power suction ด์�ด์ฟลู�ออไรด์�ท��เหลู-อ ออกให�มากท��ส้0ด์ แลู�วให�เด์.กบ�วนเองจนหมด์
• ห�ามบ�วนน�'า ด์-�มน�'า แลูะรบประทานอาหาร 30 นาท� เพ-�อให�ม�การรบฟลู�ออไรด์�ท��ผ่)วเคลู-อบฟ/นมากท��ส้0ด์
• ส้�าหรบเด์.กท��ไม(ส้ามารถูเคลู-อบฟลู�ออไรด์� โด์ยใชั้� tray
• ให�กนน�'าลูาย แลูะทาฟลู�ออไรด์�เคลู-อบให�เปBยกฟ/นตุลูอด์ 4 นาท� ว)ธ�น�'ท�าได์�คร'งลูะ 1-2 quadrant
• จะใชั้�เวลูาในการทาฟลู�ออไรด์�เจลู จนเส้ร.จ ประมาณ 8-16 นาท�
Fluoride vanish
Fluoride vanishFluoride vanish
• ย�ด์ตุ)ด์กบผ่)วฟ/นได์�นาน ปลู(อยฟลู�ออไรด์�ชั้�า• เส้�ยเวลูาในการทาน�อย• น)ยมใชั้�ในเด์.กเลู.ก แตุ(ท�าให�ฟ/นม�ส้�เหลู-อง• ทาท0ก - 3 6 เด์-อน• ม�ความเขึ้�มขึ้�น 5% NaF 22,600
ppm ปร)มาณการใชั้�แตุ(ลูะคร'ง 05. มลู .จะได์�รบฟลู�ออไรด์� 11 มก.
ขึ้�อบ(งชั้�'ขึ้�อบ(งชั้�'• เด์.กพ)การ• ทาภายหลูงท�าการบ�รณะฟ/นในผ่��
ปCวยด์มยา• รากฟ/นผ่0• รอยผ่0ระยะเร)�มตุ�น• ทาท��ขึ้อบขึ้องรอยบ�รณะ• เด์.กเลู.ก
• ใชั้�แปรงหร-อcotton bud ทาลูงบนฟ/นท��ส้ะอาด์แลูะแห�ง
• ห�ามรบประทานอาหาร น�'า 2 ชั้�วโมง
• งด์แปรงฟ/น ใชั้�ไหม ในวนน'น
ชั้-�อทางการค�าชั้-�อทางการค�า
• Duraphat• Duraflor• Fluor protector• Carex• Cavity shield
fluoride prophylaxis pastefluoride prophylaxis paste
• ผุงข�ด์ผุสมฟล�ออไรด์�
• ไม(ค(อยม�ผ่ลูในการป5องกนฟ/นผ่0เท(าใด์• ให�ฟลู�ออไรด์�ทด์แทนผ่)วฟ/นด์�านนอกท��ถู�ก
ขึ้ด์ออกไป• มกใชั้�ในการขึ้ด์ฟ/นเพ-�อตุรวจส้0ขึ้ภาพฟ/น /
ก(อนการเคลู-อบฟลู�ออไรด์�
fluoride prophylaxis pastefluoride prophylaxis paste
• ใชั้�ร(วมกบ rubber cup ในการขึ้ด์ฟ/น
• เด์.กเลู.กควรใชั้�ปร)มาณน�อย
• ควรใชั้�เคร-�องด์�ด์น�'าลูาย ก�าลูงส้�งด์�ด์ออกตุลูอด์เวลูา
fluoride prophylaxis pastefluoride prophylaxis paste
การเก)ด์พ)ษจากฟลู�ออไรด์�( fluoride toxicity )
ม� 2 ลูกษณะด์�วยกน ค-อ 1.การเป4นพ)ษชั้น)ด์เฉ�ยบพลูน2.การเป4นพ)ษชั้น)ด์เร-'อรง
พ)ษชั้น)ด์เฉ�ยบพลูนพ)ษชั้น)ด์เฉ�ยบพลูน- เก)ด์จากการได์�รบฟลู�ออไรด์� ปร)มาณส้�งในคร'ง
เด์�ยว อาการเป4นพ)ษจะร0นแรงเพ�ยงใด์ ขึ้�'นอย�(กบปร)มาณขึ้องฟลู�ออไรด์�ท��รบประทาน แลูะน�'าหนกตุวขึ้องผ่��ปCวย
- จะแส้ด์งอาการตุามลู�าด์บ ความร0นแรงตุ'งแตุ( คลู-�นไส้� อาเจ�ยน น�'าลูายไหลูมาก แลูะม�อาการปวด์ท�องมาก อาจม�อนตุรายถู�งชั้�ว)ตุได์�
- Certainly lethal dose (CLD )หมายถู�ง ขึ้นาด์ขึ้องฟลู�ออไรด์� ท��ท�าให�เก)ด์พ)ษอย(างเฉ�ยบพลูน จนถู�งเส้�ยชั้�ว)ตุได์�
- ค(า CLD เท(ากบ 50 มก .ฟลู�ออไรด์� / น�'าหนกตุว 1 กก.
ผ่��ใหญ( ประมาณ 32 64– mgF /kg.
เด์.ก ประมาณ - 5 30 mgF / kg.
พ)ษชั้น)ด์เฉ�ยบพลูนพ)ษชั้น)ด์เฉ�ยบพลูน
Probably toxic dose (PTD)Probably toxic dose (PTD)
• ค-อขึ้นาด์ขึ้องฟลู�ออไรด์�ท��น�อยท��ส้0ด์ท��ท�าให�เป4นพ)ษ ตุ�องได์�รบการรกษาเร(งด์(วนในรพ . หร-อ อาจท�าให�เส้�ยชั้�ว)ตุ 5 mgF / kg.
• ตุวอย(าง เด์.ก 2 ขึ้วบ น�'าหนก 10กก . ม� PTD = 10 x 5 mgF = 50
mgF
ด์งน'นเด์.ก 10 กก.จ�งรบฟลู�ออไรด์�ได์�ไม(เก)น 50 มก.
–ค-อ ปร)มาณฟลู�ออไรด์�ท��ควรได์�รบในแตุ(ลูะวน ซึ��งให�ผ่ลูส้�งส้0ด์ในการป5องกนโรคฟ/นผ่0 โด์ยไม(ท�าให�เก)ด์ฟ/นตุกกระ ในระด์บท��ม�ผ่ลูตุ(อความส้วยงาม
–ค(าน�'ไม(ควรเก)น 0.05-0.07 มก./นน.ตุว กก./วน
Optimal fluoride levelOptimal fluoride level
อาการพ)ษขึ้องฟลู�ออไรด์�• จะเร)�มม�อาการแส้ด์งภายหลูงรบ
ประทาน - 05 24. ชั้ม.
ขึ้นาด์ยาน�อย (low dose)• คลู-�นไส้�• อาเจ�ยน• น�'าลูายไหลูมาก• ปวด์ท�อง• อ0จจาระร(วง
ขึ้นาด์ยาส้�ง (high dose) 1. โคม(า
2. ชั้ก 3. หวใจเตุ�นผ่)ด์ปกตุ) 4. การแลูกเปลู��ยนออกซึ)เจนขึ้องเน-'อเย-�อผ่)ด์ปกตุ) 5. ความด์นโลูห)ตุลูด์ลูง 6. ชั้.อค 7. ภาวะหวใจลู�มเหลูวแลูะกลู�ามเน-'อหวใจไม(ท�างาน
การรกษาอาการพ)ษเฉ�ยบพลูนการรกษาอาการพ)ษเฉ�ยบพลูน1.ท�าให�อาเจ�ยนโด์ยเร.ว2.ป5องกนการด์�ด์ซึ�มโด์ยให�ด์-�มนม น�'าป�นใส้ ยา
ลูด์กรด์ในกระเพาะอาหาร3.ส้(งไปรพ.เพ-�อลู�างท�อง4.ให�แคลูเซึ�ยมกลู�โคเนตุร(วมกบน�'าเกลู-อแลูะ
กลู�โคส้ทางเส้�นเลู-อด์5.ให�ยาขึ้บป/ส้ส้าวะ6.การด์�แลู ไม(ควรให�ด์-�มน�'าเปลู(าเพราะจะด์�ด์ซึ�ม
ฟลู�ออไรด์�เร.วขึ้�'น
การป5องกนพ)ษเฉ�ยบพลูนขึ้องฟลู�การป5องกนพ)ษเฉ�ยบพลูนขึ้องฟลู�ออไรด์�ออไรด์�
1.แนะน�าให�ผ่��ปCวยบ�วนน�'ายาบ�วนปากท)'งภายหลูงบ�วนเส้มอ
2.ม�การด์�ด์ส้(วนเก)นขึ้องฟลู�ออไรด์�ชั้น)ด์ทาในชั้(องปาก
3. เด์.กอาย0ตุ��ากว(า 6 ปBควรได์�รบการด์�แลูอย(างใกลู�ชั้)ด์ในการใชั้�ผ่ลู)ตุภณฑ์�ฟลู�ออไรด์�
4. ไม(ควรจ(ายฟลู�ออไรด์�เก)น 120 มก.
พ)ษชั้น)ด์เร-'อรงพ)ษชั้น)ด์เร-'อรง• พบในประชั้าชั้นท��อาศยในบร)เวณท��ม�ฟลู�ออ
ไรด์�ส้�ง • อาการท��พบบ(อยค-อ
1. ฟ/นตุกกระ (dental fluorosis)2.ฟลู�ออโรซึ)ส้ท��กระด์�ก (skeletal
fluorsis)3.ไตุถู�กท�าลูาย(kidney damage)
ฟ/นตุกกระฟ/นตุกกระ ((Dental fluorosis)Dental fluorosis)
• พบว(า ร�อยลูะ 50 จะถู�กขึ้บถู(ายท��ไตุ ท��เหลู-อส้(วนใหญ(จะถู�กเก.บไว�ท��กระด์�กแลูะฟ/น
• ถู�าปร)มาณฟลู�ออไรด์�ส้�งเก)นไป จะท�าให�เก)ด์การส้ะส้มในฟ/น เก)ด์ลูกษณะฟ/นตุกกระ
• ถู�าปร)มาณฟลู�ออไรด์�ส้�งเก)นขึ้�'นไปอ�ก จะเก)ด์การส้ะส้มในกระด์�กท�วร(างกาย ซึ��งหากม�การส้ะส้มอย�(มาก จะท�าให�เก)ด์โรคทางกระด์�ก เร�ยกว(า crippling fluorosis
ในประเทศไทยม�การท�าเหม-องแร(ฟลู�ออไรตุ� มากใน จงหวด์เชั้�ยงใหม( เชั้�ยงราย ลู�าพ�น ลู�าปาง แม(ฮ(องส้อน ส้0โขึ้ทย ตุาก อ0ตุรด์)ตุถู� กาญจนบ0ร� ส้0พรรณบ0ร� ราชั้บ0ร� เพชั้รบ0ร� ประจวบค�ร�ขึ้นธ� แลูะนครศร�ธรรมราชั้
ภาพแส้ด์งฟ/นตุกกระ ตุามด์ชั้น�ขึ้อง ภาพแส้ด์งฟ/นตุกกระ ตุามด์ชั้น�ขึ้อง Dean'sDean's
คะแนน 0 Normal (ฟ/นปกตุ)) เคลู-อบฟ/นเร�ยบ มน ม�ส้�ขึ้าวออก
คร�ม
คะแนน 1 Questionable (ส้งส้ย )พบความผ่)ด์ปกตุ)ขึ้องเคลู-อบฟ/น ม�จ0ด์ด์(างขึ้าว
หร-อจ0ด์ขึ้าวเลู.กน�อย
คะแนน 2 Very mild (น�อยมาก )พบส้�ขึ้าวขึ้0(น กระจายไม(ส้ม��าเส้มอบนเคลู-อบฟ/น ไม(เก)น 25% ขึ้องผ่)วฟ/น หร-อพบจ0ด์ขึ้าวท�บขึ้นาด์ไม(เก)น 1-2 มม . ท��ยอด์ cusp ขึ้องฟ/นกรามน�อย หร-อฟ/นกรามซึ��ท�� 2
คะแนน 3 Mild (น�อย) ม�ความท�บแส้งขึ้องเคลู-อบฟ/น มากกว(าคะแนน 2 แตุ(ไม(เก)น 50%
ขึ้องผ่)วฟ/น
คะแนน 4 Moderate (ปานกลูาง )พบการเปลู��ยนแปลูงขึ้องผ่)วฟ/น มากกว(า
50% ผ่)วฟ/นส้�กง(าย อาจพบเคลู-อบฟ/นม�ส้�น�'าตุาลูบางตุ�าแหน(ง
คะแนน 5 Severe (ร0นแรง) พบความผ่)ด์ปกตุ)ท��ร0นแรงมาก ผ่)วฟ/นเป4นหลู0ม ม�ส้�น�'าตุาลูหลูายยตุ�าแหน(ง ม�การส้�กกร(อนขึ้องผ่)วฟ/น
การรกษา การรกษา dental dental fluorosisfluorosis
1 . การฟอกส้�ฟ/น (tooth bleaching) 2 . การใชั้�วส้ด์0อ0ด์ฟ/นเคลู-อบ
3. การท�าครอบฟ/น