fodmap w zespole jelita drażliwego · 1) permanentna lub nawracająca co 1–2 dni biegunka, 2)...
TRANSCRIPT
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań
niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj
się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
FODMAP w Zespole Jelita Drażliwego
mgr Agnieszka Piskała
Czym jest Zespół Jelita Drażliwego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 3 Jakie są jego przyczyny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 3Jakie daje objawy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 4Dieta FODMAP, czyli jak łagodzić objawy Zespółu Jelita Drażliwego? . . . . . . . . . str. 5Ważna rola bakterii probiotycznych w IBS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 9
Dzień I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 10Dzień II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 12Dzień III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 14Dzień IV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 16Dzień V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 18Dzień VI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 20Dzień VII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 22
Iberogast® . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 26
CZYM JEST ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO?
JAKIE SĄ PRZYCZYNY WYSTĄPIENIA IBS?
Zespół Jelita Drażliwego nazywany jest inaczej Zespołem Jelita Nadwrażliwego, z ang. Irritable Bowel Syndrome
(w skrócie IBS). Jest to przewlekła, czyli trwająca przez co najmniej 3 miesiące, choroba przewodu pokarmowego.
Charakteryzuje się przede wszystkim bólami brzucha o nieokreślonym pochodzeniu. Równie często występują
także zaburzenia rytmu wypróżnień niezależne od zmian organicznych (np. od spożycia określonych produktów,
które mogą powodować reakcje alergiczne lub nietolerancję pokarmową) lub biochemicznych (specyfi czne reakcje
organizmu na metabolizm-trawienie i wykorzystanie składników odżywczych).
Zespół Jelita Drażliwego nazywano kiedyś nerwicą jelit i był dokładnie opisany już w 1892 roku. Jednak jako
konkretna jednostka chorobowa został zdefi niowany pod swoją aktualną nazwą na międzynarodowym zjeździe
ekspertów w Rzymie w 1999 roku. Nie można więc powiedzieć, że IBS to choroba XXI wieku, która jest bezpośrednio
związana z niezdrowym żywieniem, niewłaściwym stylem życia, nadmiernym stresem czy brakiem aktywności
fi zycznej.
Dotychczasowe badania nie określiły jeszcze pierwotnej przyczyny Zespołu Jelita Drażliwego.
Jest jednak wiele czynników fi zjologicznych, które mogą jednoznacznie wskazywać na IBS, m.in.:
• nadmierny rozrost fl ory bakteryjnej – nawet w ponad 84% przypadków
(weryfi kacja wyłącznie na podstawie badania lekarskiego),
• zmiany w sferze psychicznej – u ponad 80% pacjentów chorych na IBS występują
zaburzenia osobowości, niepokój lub depresja.
Do rozwoju Zespołu Jelita Drażliwego może się również przyczyniać:
• spożywanie pokarmów ubogoresztkowych, czyli ubogich w nierozpuszczalny błonnik
pokarmowy (np. pieczywa z białej mąki, białego ryżu, kasz typu kuskus lub bulgur),
• przebycie infekcji jelitowej, np. tzw. grypy żołądkowej lub antybiotykoterapii. Poinfekcyjny
Zespół Jelita Drażliwego dotyczy ponad 10% chorych i ma przede wszystkim postać
biegunkową.
JAKIE SĄ OBJAWY ZESPOŁU JELITA DRAŻLIWEGO? Przebieg choroby jest zazwyczaj przewlekły i nawracający. W zależności od
dominujących objawów można wyróżnić 3 charakterystyczne postaci IBS:
1) permanentna lub nawracająca co 1–2 dni biegunka,
2) dominujące zaparcia z częstą biegunką (tzw. Colon spasticum),
3) permanentne i bolesne zaparcia trwające od 3 do 5 dni.
Inne częste objawy Zespołu Jelita Drażliwego to: bóle głowy, uczucie zmęczenia, zaburzenia miesiączkowania,
częstomocz oraz tzw. przelewanie w brzuchu.
Permanentny lub okazjonalny stres mogą wyzwalać, poza biegunkami i zaparciami, również inne charakterystyczne dla IBS objawy, takie jak:
• ból brzucha o ostrym, skurczowym, nękającym charakterze (zazwyczaj w okolicy podbrzusza
i lewego dołu biodrowego) – na ogół ból ten nigdy nie budzi w nocy. Jego typowe cechy to: nasilanie
się po posiłkach, złagodzenie po wypróżnieniu lub oddaniu gazów oraz występowanie przy częstych
i luźniejszych wypróżnieniach,
• biegunka postresowa – jednym z objawów postresowych są wodniste lub półpłynne stolce.
Zazwyczaj występują w godzinach rannych, po posiłkach lub wskutek stresu psychicznego,
• kilkudniowe zaparcia – to objaw charakterystyczny dla postaci bezbiegunkowej choroby. Częstotliwość
wypróżnień jest zmniejszona, a stolec oddawany jest w bólu i z wysiłkiem. Dodatkowo jest zbity,
twardy, niekiedy przypomina tzw. kozie bobki. Po oddaniu stolca często pojawia się uczucie niepełnego
wypróżnienia, ból, a nawet krwawienie hemoroidalne. Wspólnym objawem IBS dla postaci z biegunką oraz
postaci z zaparciem są skąpe wypróżnienia w kontekście częstotliwości, a nie objętości stolca,
• wzdęcie brzucha – związane jest z gromadzącym się w jelitach gazem, chociaż jego ilość
nie musi być większa niż u osób zdrowych,
• domieszka śluzu w kale,
• odbijanie i gazy,
• nudności i wymioty,
• zgaga.
Dieta FODMAP jest jedną z najskuteczniejszych i najlepiej przebadanych metod łagodzenia IBS. Jej podstawy naukowe zostały opracowane przez naukowców, biotechnologów, lekarzy i dietetyków
zaangażowanych w zagadnienie dysfunkcji działania przewodu pokarmowego.
Dieta FODMAP w połączeniu ze wsparciem farmakologicznym zaleconym przez lekarza prowadzącego może
znacznie poprawić komfort i jakość życia osoby cierpiącej na IBS.
Podstawą diety w Zespole Jelita Drażliwego powinna być jedna z odmian tzw. diety paleo. Dieta ta, poprzez
wykluczenie najczęstszych przyczyn chorób jelit (np. alergia na gluten lub kazeinę), w większości przypadków
przywraca prawidłową pracę układu pokarmowego.
Nazwa FODMAP to skrót z języka angielskiego oznaczający Fermentujące Oligo-, Di- i Monosacharydy oraz
Polialkohole (alkohole polihydroksylowe), czyli węglowodany i pochodne od nich alkohole, które są trudno
przyswajalne przez jelito cienkie. Fermentują w dalszych częściach układu pokarmowego, gdzie są pokarmem
dla niekorzystnych bakterii, które powodują przede wszystkim wzdęcia i nieprawidłową pracę jelit.
Dieta FODMAP polega na unikaniu produktów zawierających duże ilości składników, które zwiększają fermentację jelitową (wzdymanie) oraz na jedzeniu pokarmów przywracających prawidłową fl orę bakteryjną jelit. IBS to choroba przewlekła, która wymaga zmiany nawyków
żywieniowych na stałe. Na ogół już po 6–8 tygodniach stan jelit poprawa się na tyle, że można poczuć się
lepiej, a dokuczliwe problemy żołądkowo-jelitowe ulegają osłabieniu.
ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO, JAK ŁAGODZIĆ, czyli:
Dieta FODMAP jest przede wszystkim oparta na małej zawartości fermentujących oligo-,di-i monosacharydów
oraz polioli.
Badania wykazały, że węglowodany łatwo fermentujące, słabo wchłaniane i o wysokim ciśnieniu osmotycznym, do których zalicza się fruktozę, laktozę, fruktany oraz alkohole polihydroksylowe (w tym sztuczne
środki słodzące, takie jak sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol) mogą nasilać objawy IBS. Uznaje się więc, że dieta
o małej zawartości FODMAP jest skuteczną formą leczenia dietetycznego tej choroby.
Jak podkreślają naukowcy i twórcy diety FODMAP z Monash University, nie jest to dieta, którą należy stosować
do końca życia. Składa się z 2 etapów. W pierwszej fazie eliminuje się na 6–8 tygodni produkty zawierające duże
ilości FODMAP. Po tym czasie w miarę ustępowania objawów IBS przechodzi się do etapu drugiego, w którym dietę
należy stopniowo rozszerzać o produkty zawierające więcej FODMAP (biorąc pod uwagę indywidualną tolerancję).
Dlaczego produkty z dużą ilością FODMAP nasilają objawy IBS?
Produkty obfi tujące w FODMAP przechodzą do jelita w postaci niezmienionej i poprzez swoje działanie osmotyczne
powodują nagromadzenie płynów w jego świetle. W ten sposób dochodzi do przyspieszenia motoryki jelit.
Po przejściu do jelita grubego podlegają one fermentacji bakteryjnej ze wzmożoną produkcją dwutlenku węgla
i wodoru. Dalsze przemiany mogą prowadzić do wytworzenia siarkowodoru i metanu. Procesy te są odpowiedzialne
za uczucie dyskomfortu w rejonie jamy brzusznej (ból oraz uczucie przelewania), biegunki lub zaparcia i wzdęcia.
Jaka jest zawartość FODMAP w poszczególnych produktach?
W tabeli podajemy przykłady produktów o małej i dużej zawartości FODMAP. Na pierwszym etapie diety należy
całkowicie wyeliminować produkty zawierające większe ilości FODMAP. Nie jest to trudne, ponieważ dla produktów
przeciwwskazanych istnieje alternatywa w postaci produktów dozwolonych (z małą zawartością FODMAP). Warto jednak stosować dietę pod okiem dietetyka.
GŁÓWNE ZAŁOŻENIA
MAŁA ZAWARTOŚĆ FODMAP
marchew, pomidor, ogórek, papryka o wydłużonych
strąkach, kapusta chińska, kiełki bambusa, seler,
kukurydza, bakłażan, sałata, dynia, kabaczek, słodkie
ziemniaki, szczypior
banan, winogrona, kiwi, mandarynki, pomarańcze,
ananas, grejpfrut, cytryna, jagody, truskawki
sery: szwajcarski, cheddar, parmezan, mozzarella,
brie, camembertmleko migdałowe, mleko ryżowe,
masło, masło orzechowe, margaryna
mięso, ryby, drób, jaja, tofu
pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb
orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana,
płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż,
komosa ryżowa
orzechy włoskie, migdały, orzeszki ziemne, orzechy
pekan, orzeszki piniowe, orzechy makadamia, ziarna
sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika (wszystkie
powyższe w ilości 1 małej garści)
DUŻA ZAWARTOŚĆ FODMAP
cebula, szparagi, karczochy, brokuł, kalafi or,
patison, brukselka, soczewica, groszek zielony,
por, burak ćwikłowy, kapusta, grzyby, koper
włoski, czosnek
jabłko, gruszka, mango, gruszka chińska, arbuz,
nektarynka, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce
suszone, owoce z puszki
twaróg, delikatne sery (mascarpone, ricotta),
mleko skondensowane, jogurty, maślanka,
mleko (krowie, owcze, kozie), mleko sojowe,
kwaśna śmietana, bita śmietana
nasiona roślin strączkowych: soczewica,
ciecierzyca, fasola, soja
żyto, produkty pszenne: pieczywo,
płatki śniadaniowe (z suszonymi owocami),
makaron
orzechy nerkowca, pistacje
syrop z agawy, miód, słodziki (sorbitol, mannitol,
maltitol, ksylitol), syrop glukozowo-fruktozowy
(high fructose corn syrup – HFCS)
INNE
ORZE
CHY
I NAS
IONA
PIEC
ZYW
O I P
RODU
KTY
ZBOŻ
OWE
ŹRÓD
ŁOBI
AŁKA
MLE
KO
I PRO
DUKT
Y M
LECZ
NEOW
OCE
WAR
ZYW
A
Po początkowym okresie, który trwa kilka tygodni (najczęściej 6–8) , kiedy wyklucza się albo bardzo ogranicza
pokarmy zawierające dużo składników FODMAP, najczęściej ustępują wszelkie objawy Zespołu Jelita Drażliwego.
Wtedy też zaczyna się wprowadzanie pojedynczo kolejnych pokarmów z większą zawartością FODMAP.
Z reguły po zakończeniu leczenia można (i warto) powrócić do normalnego jedzenia. Najczęściej jednak
większość osób z IBS wciąż musi unikać jednego lub kilku pokarmów, na które jest nadwrażliwa.
Jest to bardzo indywidualna kwestia i nie ma na to żadnej reguły.
Bardzo ważnym warunkiem skutecznej eliminacji
produktów z dużą ilością FODMAP jest uważne
czytanie składu gotowych produktów i potraw.
Pamiętaj, że czosnek i cebula są bardzo często
dodawane do doprawionych mięs i gotowych
mieszanek przyprawowych. Podobnie jest
w przypadku produktów zawierających sztuczne
środki słodzące.
Do produktów przeznaczonych dla diabetyków,
niektórych jogurtów, soków czy gum bez cukru
dodaje się słodziki. Zwróć również uwagę
na produkty zawierające dodatek syropu
glukozowo-fruktozowego: słodycze i wyroby
cukiernicze, jogurty, soki, musztardy, keczupy
i inne gotowe sosy.
Dzięki uważnemu czytaniu etykiet zyskasz pewność, że dany produkt nie zawiera dużych ilości FODMAP.
Mikrofl ora jelitowa oraz produkty fermentacji bakteryjnej odpowiadają za utrzymanie prawidłowej
gospodarki metabolicznej organizmu. Warunkują prawidłową pracę układu pokarmowego
i immunologicznego. Zaburzenia w składzie mikrofl ory jelitowej mogą być czynnikiem wywołującym lub podtrzymującym rozwój wielu chorób, w tym otyłości, choroby trzewnej, cukrzycy,
chorób zapalnych jelit. W ostatnich latach wiele grup badawczych oceniających skład fl ory bakteryjnej jelit,
w szczególności jelita grubego u pacjentów z IBS, wykazały, że pacjenci ci mają odmienny skład fl ory
bakteryjnej w porównaniu do osób zdrowych. Zaburzenia równowagi w zakresie fl ory bakteryjnej przewodu pokarmowego może mieć istotne znaczenie w leczeniu i profi laktyce IBS.
NATURALNE ŹRÓDŁA BAKTERII PROBIOTYCZNYCH POCHODZĄCYCH Z DIETY, TO:
• fermentowane produkty mleczne (kefi ry, jogurty, zsiadłe mleko, mleko acidofi lne),
• kiszonki (np. kiszona kapusta, ogórki).
W przypadku osób, u których konieczne jest wyeliminowanie powyższych produktów ze względu
na nasilenie objawów chorobowych, zaleca się wprowadzenie odpowiednich suplementów po konsultacji
z lekarzem lub dietetykiem.
WPŁYW BAKTERII PROBIOTYCZNYCH NA FUNKCJE PRZEWODU POKARMOWEGO w Zespole Jelita Drażliwego
• płatki owsiane błyskawiczne
lub górskie z mlekiem ryżowym,
bananami i kiwi
• herbata czarna
(najlepiej bez cukru)
DIETETYK RADZI: Płatki owsiane błyskawiczne nie wymagają gotowania,
natomiast płatki górskie należy zagotować wcześniej
w niewielkiej ilości wody lub mleka (dokładne
proporcje znajdziesz na opakowaniu producenta).
Zazwyczaj przygotowujemy 2 czubate łyżki płatków
na szklankę mleka.
• zupa krem wielowarzywna na bazie warzyw
korzeniowych: marchewki, ziemniaków, selera
i niewielkiej ilości kukurydzy
DIETETYK RADZI: Marchewka nadaje zupie bardziej słodki smak,
ziemniaki natomiast mocno ją zagęszczają.
Aby najlepiej zbilansować smak zupy,
wykorzystaj dokładnie takie same ilości
warzyw, czyli np. po 100 g każdego.
Po ugotowaniu zmiksuj warzywa.
Zupę dopraw do smaku, ale wyłącznie
przyprawami typu: sól, tymianek,
rozmaryn, kolendra. Sięgnij też
po świeży koperek lub natkę pietruszki.
• kanapki bezglutenowe posmarowane niewielką
ilością masła z mozzarellą, pomidorami i listkami
bazylii
• herbata czarna (bez cukru)
• grillowany łosoś z brązowym ryżem
i grillowanymi warzywami: marchewką,
bakłażanem, dynią i prażonymi ziarnami
słonecznika
DIETETYK RADZI: Dzwonko lub fi let z łososia usmaż na patelni
grillowej (porcja maks. 250 g na osobę). Rybę
wystarczy delikatnie posolić. Możesz też posypać
startą skórką ze sparzonej cytryny. Łosoś należy
do tłustych ryb, więc nie musisz go dodatkowo
smarować olejem. Łyżka oleju (najlepiej
rzepakowego) przyda się, żeby zgrillować na patelni
pokrojone w plasterki warzywa. Posyp je ziołami
prowansalskimi. Zgodnie z wytycznymi WHO
warzywa w posiłku obiadowym powinny stanowić
½ talerza. Porcja ryżu brązowego po ugotowaniu
nie powinna być większa niż piłka tenisowa.
Nałóż danie na talerz i posyp całość uprażonymi
ziarnami słonecznika.
• woda mineralna niegazowana lub sok pomarańczowy rozcieńczony wodą
• sałatka owocowa z mandarynek, ananasa
i winogron polana niewielką ilością syropu klonowego
DIETETYK RADZI: Przy IBS należy ograniczyć spożywanie słodyczy.
Jeśli jednak potrzebujesz dodać do słodkiej przekąski
cukier lub syrop klonowy, użyj go nie więcej niż łyżeczkę
na całą porcję.
• kanapki z chleba orkiszowego na zakwasie
(2 kromki) posmarowane masłem z plasterkami
chudej wędliny i pomidora
• herbata czarna (najlepiej bez cukru)
• krupnik wielowarzywny na bazie warzyw
korzeniowych (marchewki, pietruszki, selera)
z dodatkiem kaszy perłowej
DIETETYK RADZI: Na litr wody dodaj po 1 warzywie korzeniowym.
Możesz też dodać do smaku sól, pół pęczka
natki pietruszki lub koperku, kilka ziarenek
kolendry i łyżeczkę suszonych przypraw typu
cząber i tymianek. Po około 30 minutach
gotowania dodaj nie więcej niż 1/3–1/2
szklanki kaszy (w przypadku zaparć użyj kaszy
perłowej, w przypadku biegunek wybierz kaszę
manną lub bulgur).
• pulpeciki cielęce z koperkiem, ziemniakami i surówką
z tartej marchwi z dodatkiem jogurtu
DIETETYK RADZI: Na 500 g mięsa mielonego (porcja dla 2 osób) dodaj żółtko jaja,
pół pęczka posiekanego kopru i sól do smaku. Uformuj małe
pulpeciki i bez smażenia wrzucaj na niewielką ilość wrzącej
wody. Po 20 minutach gotowania wyjmij pulpeciki. Z rosołu,
w którym się gotowały, możesz zrobić sos, dodając łyżkę mąki
ziemniaczanej dla zagęszczenia. Możesz też dodać kleks mleka
lub śmietanki bez laktozy. Marchewkę (2 sztuki dla dwóch
osób) zetrzyj na tarce o drobnych oczkach. Możesz dodać też
tarte jabłko. Jeśli surówka jest za sucha, dodaj do smaku łyżkę
jogurtu naturalnego i pół łyżeczki cukru.
• woda mineralna niegazowana
• połówka bakłażana zapiekana z kukurydzą,
chudą szynką i mozzarellą
DIETETYK RADZI:Bakłażana przekrój na pół. Nożem lub łyżką usuń
pestki. Wydrążonego bakłażana posyp solą. Gdy się
„spoci”, wypłucz go pod bieżącą wodą (pomoże to
usunąć goryczkę). Kukurydzę (z puszki) wymieszaj
z pokrojoną w drobną kostkę szynką i mozzarellą
(wszystkie składniki w tych samych proporcjach).
Napełnij bakłażana farszem. Gotowe łódeczki
wsadź do pieca nagrzanego do 180°C. Jeśli masz
zaparcia, piecz bakłażana około 20 minut, jeśli
masz biegunki – 40 minut.
• herbata czarna (bez cukru)
• kisiel owocowy
DIETETYK RADZI: Garść ulubionych owoców (jagody, borówki, truskawki,
maliny, żurawina) ugotuj w niewielkiej ilości wody (objętość
taka jak owoców). W zależności od owoców dodaj tyle cukru,
aby kisiel był odpowiednio słodki (maliny są znacznie słodsze
niż np. żurawina). Na koniec dodaj łyżkę mąki ziemniaczanej
rozpuszczonej w połowie szklanki wody. Wlej do gotujących
się owoców i czekaj aż zgęstnieje. Kisiel jest smaczny zarówno
na ciepło, jak i po ostygnięciu.
• jajko sadzone na parze z bułką
bezglutenową z masłem i serem bree
• herbata czarna (najlepiej bez cukru)
• rosół z bezglutenowym makaronem
DIETETYK RADZI: Rosół gotuj około 3 godzin na małym ogniu
na bazie delikatnych mięs – kurczaka, indyka
lub pręgi wołowej – z dodatkiem włoszczyzny,
ale bez cebuli i pora. Najlepsze proporcje to
500–700 g składników na 1 l wody. Jeśli jesteś
na diecie wegańskiej, ugotuj bulion tylko na
warzywach. Jedyne dozwolone przyprawy to:
sól, tymianek, koperek lub natka pietruszki.
Makaron do rosołu powinien być bezglutenowy
– sojowy lub ryżowy. Ugotuj go oddzielnie wg
przepisu na opakowaniu.
• ryba po grecku na ciepło z dorsza
z dodatkiem duszonych warzyw (marchewki,
selera i pietruszki)
DIETETYK RADZI: Rybę (około 500 g) ugotuj w niewielkiej ilości
wody, upiecz lub usmaż (obtoczone kawałki
ryby) na patelni beztłuszczowej. Następnie
rozdrobnij na mniejsze kawałki. Równocześnie
wszystkie warzywa (również około 500 g)
zetrzyj na tarce jarzynowej i duś w niewielkiej
ilości wody (żeby się nie przypaliło)
z dodatkiem listka laurowego i dwóch ziaren
ziela angielskiego. Po ostygnięciu wymieszaj
rybę z warzywami. Dopraw do smaku.
• woda mineralna niegazowana
• ryż zapiekany z tartym jabłkiem
posypany cynamonem
DIETETYK RADZI: Ryż ugotuj w wodzie (w proporcji 1:2)
do miękkości. 2 jabłka obierz ze skórki, zetrzyj
na tarce i upraż w garnku na małym ogniu
z łyżką wody i łyżeczką cukru wanilinowego.
Gdy ryż już będzie gotowy, wyłóż go na talerz
i nałóż uprażone jabłka. Na koniec posyp
cynamonem.
• kanapki z pieczywa bezglutenowego z niewielką ilością
masła z dodatkiem pasty rybnej z wędzonej makreli, niewielką
ilością oliwy z oliwek i ogórkiem kwaszonym
DIETETYK RADZI: Wędzoną na ciepło makrelę obierz ze skóry i ości. Przepuść przez
maszynkę do mielenia albo rozdrobnij blenderem lub widelcem.
Jeśli masa jest za sucha, dodaj łyżeczkę majonezu lub oleju.
Dopraw solą. Nałóż na kanapkę, a na wierzch połóż plasterki
ogórka kwaszonego.
• herbata czarna bez cukru
• owsianka z mlekiem ryżowym i bananami
DIETETYK RADZI: Wymieszaj 3–4 łyżki płatków owsianych z taką
samą ilością wody i ugotuj w rondelku lub kuchence
mikrofalowej. Kiedy płatki wchłoną całą wodę,
dodaj zimne lub podgrzane mleko roślinne i
pokrojone owoce. Możesz posłodzić do smaku
cukrem.
• herbata czarna (najlepiej bez cukru)
• kurczak po chińsku z ryżem, marchewką,
pędami bambusa i ananasem
DIETETYK RADZI: Pierś z kurczaka pokrój w kostkę, dodaj kilka
kropli sosu sojowego i taką samą ilość oleju.
Wszystko wymieszaj i odstaw do lodówki.
W tym czasie pokrój marchewkę w paski,
a plasterki ananasa na mniejsze kawałki.
Ryż ugotuj z wodą w proporcji 1:2.
Mięso wrzuć na rozgrzaną patelnię – nie
dodawaj tłuszczu. Mieszaj do momentu,
aż mięso zbieleje. Dodaj marchewkę i mieszaj
przez chwilę. Dodaj pędy (można kupić
gotowe) i pokrojonego ananasa. Możesz
do smaku dolać łyżkę mleka kokosowego
i doprawić solą. Ryż wyłóż na talerz, a obok
potrawkę z kurczaka. Dla koloru, smaku
i lepszego trawienia możesz udekorować
danie garścią posiekanej kolendry.
• sok pomarańczowy rozcieńczony wodą
• galaretka owocowa z jagodami lub borówkami
DIETETYK RADZI: Możesz użyć gotowej galaretki, ponieważ w jej skład wchodzi
tylko żelatyna, cukier i aromat. Przygotuj 200 ml galaretki
i zatop w niej owoce w ilości wg uznania.
• galaretka drobiowa z marchewką i kromkami pieczywa
orkiszowego z masłem
DIETETYK RADZI: Jedną pierś z kurczaka ugotuj w wodzie na wolnym ogniu
w proporcji 1:1, czyli np. 500 g mięsa i 500 ml wody. Dodaj
do smaku sól i delikatne przyprawy oraz marchewkę.
Ugotowaną pierś pokrój w drobną kostkę, a marchewkę
– w plasterki. Przełóż do fi liżanek lub małych kokilek.
Wodę, która została z gotowania kurczaka, dopraw
do smaku i dodaj odpowiednią ilość żelatyny wg przepisu
na opakowaniu. Gdy galaretka przestygnie, zalej nią mięso
i marchewki w kokilkach. Wstaw do lodówki. Gdy zastygnie,
możesz skropić sokiem z cytryny. Ocet i chrzan przy
dolegliwościach jelitowych są niestety niewskazane.
• herbata zielona bez cukru
• jajecznica ze szczypiorkiem na maśle z tostami
i rzodkiewką
• herbata czarna (najlepiej bez cukru)
ugotuj w woreczkach lub luzem w proporcji
z wodą 1:2. Kapusta kwaszona jest pyszna
sama w sobie, ale możesz dodać trochę startej
marchewki z dodatkiem oliwy z oliwek lub oleju
rzepakowego.
• kompot truskawkowy
DIETYTYK RADZI: Kilogram owoców świeżych lub mrożonych zalej
litrem wody. Gotuj około pół godziny. Dodaj
cukier do smaku. Jeśli jesteś na etapie częstych
biegunek, możesz zjeść również ugotowane
owoce.
• zrazy wołowe z niepaloną kaszą gryczaną
i surówką z kwaszonej kapusty
DIETETYK RADZI:Mięso wołowe zrazowe lub z ligawy pokrój w plastry.
Następnie rozbij tłuczkiem, posyp solą i ewentualnie
pieprzem ziołowym. Wrzuć na niewielką ilość
wrzącej wody (mniej więcej tyle samo mięsa co
wody). Gotuj, aż mięso zmięknie. Możesz doprawić
do smaku przyprawami typu: tymianek, bazylia lub
cząber oraz zabielić kleksem śmietanki bez laktozy.
Możesz też dodać kilka podsmażonych na maśle
pieczarek pokrojonych w ćwiartki. Kaszę gryczaną
• banan i garść suszonej żurawiny
• tosty z pieczywa bezglutenowego (2 kromki)
z pastą na bazie białego sera, szczypiorku, koperku
i tartej rzodkiewki
DIETETYK RADZI:Do 500 g białego sera chudego lub półtłustego
dodaj łyżkę jogurtu naturalnego i rozdrobnij
widelcem. Dodaj pół pęczka posiekanych ziół
do wyboru: koperku, szczypiorku lub natki
pietruszki. Zetrzyj na tarce 5–7 rzodkiewek
(zależnie od wielkości) i wymieszaj z pastą.
Całość dopraw wyłącznie solą.
• napar z rumianku
• zupa krem z dyni z dodatkiem mleka kokosowego
i pestek dyni
DIETETYK RADZI:Połówkę dyni (najlepiej odmiany hokkaido) pokrój
razem ze skórką w półksiężyce. Piecz w piekarniku
rozgrzanym do 180°C nie dłużej niż 20 minut. Zmiksuj
z bulionem lub gorącą wodą do uzyskania konsystencji
zupy krem. Dopraw do smaku mlekiem kokosowym
i solą. Przed podaniem udekoruj pestkami dyni.
• płatki ryżowe lub kleik kukurydziany (można
kupić gotowe produkty w sklepach) z dodatkiem
mleka ryżowego, pokrojonych bananów i kiwi
• herbata czarna (najlepiej bez cukru)
• fasolka szparagowa (może
być mrożona) z ziemniakami i koperkiem oraz kotletem mielonym
z mięsa cielęcego
DIETETYK RADZI:Fasolkę szparagową ugotuj we wrzątku
z dodatkiem soli. Podawaj ją z masłem
(nie więcej niż płaska łyżeczka na talerz).
Duże ilości masła nie są wskazane
w przypadku IBS. Ugotuj ziemniaki
i posyp koperkiem. Mielone mięso
cielęce dopraw do smaku tymiankiem,
majerankiem i odrobiną soli. Dolej
niewielką ilość wody. Mokrymi dłońmi
ulep kotleciki, potem obtocz je w mące
i usmaż na dobrze rozgrzanej, ale
beztłuszczowej patelni. Mięso możesz
też upiec w piekarniku. Połóż kotleciki
na pergaminie i wstaw do gorącego
piekarnika (około 180°C) na co najmniej
20 minut.
• sok porzeczkowy rozcieńczony wodą
• jabłko pieczone z rodzynkami, cynamonem i niewielką ilością
syropu klonowego
DIETETYK RADZI: Jabłko przekrój na pół i wydrąż gniazdo nasienne. Obie połówki polej
syropem klonowym, posyp cynamonem i nałóż łyżkę rodzynek
w miejsce gniazda nasiennego. Wsadź do kuchenki mikrofalowej
na około 10 minut lub do rozgrzanego do temperatury 180°C piekarnika
na około 20 minut.
• ratatouille z grillowanej cukinii, marchewki, ziemniaków
i bakłażana z dodatkiem makaronu bezglutenowego
DIETETYK RADZI: Wszystkie warzywa pokrój w plasterki lub półplasterki. Na patelni
grillowej rozgrzej łyżkę oleju. Usmaż wszystkie pokrojone warzywa.
Przełóż do żaroodpornego naczynia. Dopraw solą, tymiankiem, bazylią,
rozmarynem (zioła mogą być świeże lub suszone). Piecz w rozgrzanym
do 180°C piekarniku (bez termoobiegu) około 20 minut. Na 5 minut
przed końcem pieczenia posyp danie serem cheddar lub mozzarellą.
Ratatouille możesz podać samą albo z makaronem bezglutenowym.
• napar z mięty i rumianku (może być gotowy, w saszetkach)
• zupa krem z kukurydzy z dodatkiem mleka
kokosowego
DIETETYK RADZI:Puszkę kukurydzy konserwowej ugotuj
z jednym ziemniakiem do miękkości. Warzywa
zmiksuj razem z bulionem, w którym się
gotowały. Bulion możesz dolewać stopniowo,
żeby zupa nie była za rzadka. Dla podkreślenia
smaku i koloru możesz dodać szczyptę kurkumy
lub małą ilość łagodnego curry. Podając
zupę, możesz ją udekorować kleksem mleka
kokosowego.
• tosty bezglutenowe zapiekane z chudą
szynką, serem cheddar lub mozzarellą,
posypane oregano
• kawa zbożowa z dodatkiem mleka
migdałowego
• szczupak pieczony z batatem z dodatkiem
uprażonych ziaren słonecznika
DIETETYK RADZI:Filety ze szczupaka ułóż na pergaminie lub folii
aluminiowej. Na rybę połóż gałązki koperku
oraz 2–3 plasterki cytryny. Na koniec posyp solą
i pieprzem. Całość zawiń. W drugi pergamin włóż
obrany i pokrojony w plastry batat. Polej go małą
ilością oliwy i posyp solą. Obie paczuszki (porcja
na osobę) włóż do rozgrzanego piekarnika
(180–190°C) na około 25 minut.
• kompot jabłkowy
DIETETYK RADZI:Pokrój w ćwiartki 2–3 jabłka
i wykrój gniazda nasienne.
Dodaj 2–3 goździki i szczyptę cynamonu.
Gotuj w wodzie (około 1 l), aż jabłka
zmiękną. Do smaku dodaj odrobinę cukru.
DIETETYK RADZI:Galaretkę przygotuj wg przepisu
na opakowaniu. Jak przestygnie, dodaj 250
ml serka waniliowego. Dokładnie wymieszaj.
Dodaj świeże lub mrożone owoce. Wstaw
sernik do lodówki , aby stężał.
• sernik na zimno (kawałek) na bazie galaretki
owocowej i serka bezglutenowego z dodatkiem
jagód lub malin
• pierogi lub naleśniki bezglutenowe nadziewane szpinakiem i serem feta
DIETETYK RADZI:Farsz: Na patelni rozgrzej łyżkę masła bez
laktozy. Dodaj 500 g świeżego szpinaku.
Gdy liście zmiękną, dodaj ząbek czosnku
przeciśnięty przez praskę i 200 g sera feta.
Całość wymieszaj widelcem lub rozdrobnij
blenderem do uzyskania masy odpowiedniej
do nadzienia.
Pierogi: Do 0,5 kg mąki bezglutenowej dodaj
jedno żółtko, szczyptę soli i tyle ciepłej wody, aż
zagnieciesz elastyczne ciasto. Możesz zmieszać
ze sobą różne rodzaje mąki, ale pamiętaj, że
każda mąka ma inne właściwości wchłaniania
wody. Ciasto rozwałkuj na grubość około 3 mm.
Wykrawaj kółka, używając małej szklanki lub
większego kieliszka. Na środku każdego kółka
połóż farsz i zlep brzegi.
Naleśniki: Mąkę bezglutenową wymieszaj
z dodatkiem wody mineralnej (w proporcji 1:3,
czyli np. 100 g mąki na 300 ml wody), jajkiem
i szczyptą soli. Miksuj, aż uzyskasz konsystencję
gęstej śmietany. Do masy naleśnikowej dodaj
2 łyżki oleju i dokładnie wymieszaj. Naleśniki smaż
na beztłuszczowej patelni. Po usmażeniu nałóż farsz
na naleśnik i zawiń.
• herbata czarna bez cukru
PRZEBADANY I SPRAWDZONY LEK NA ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGOI WIELE DOLEGLIWOŚCI CZYNNOŚCIOWYCH:
Iberogast® czerpie z mocy 9 wyciągów z roślin leczniczych.
Zioła te współdziałają, łagodząc czynnościowe dolegliwości
żołądkowo-jelitowe, takie jak:
• ból i skurcze brzucha, • wzdęcia,
• uczucie pełności, • gazy,
• uczucie ciężkości, • zgaga i nudności.
Posiada przebadaną skuteczność w leczeniu Zespołu Jelita Drażliwego oraz Dyspepsji Czynnościowej.
Jeden preparat na wiele objawów Dolegliwości żołądkowo-jelitowe na tle czynnościowym mogą
powstawać na skutek zaburzenia wielu różnych funkcji przewodu
pokarmowego. To właśnie dlatego często doświadczamy kilku
nieprzyjemnych objawów jednocześnie.
Iberogast® to naturalny i przebadany i sprawdzony lek zawierający unikalne połączenie 9 wyciągów ziołowych.
Każdy z nich zawiera specjalne składniki aktywne, które działają na różne objawy zaburzeń czynnościowych przewodu
pokarmowego. To właśnie dzięki wielokierunkowemu działaniu Iberogast® łagodzi jednocześnie tak wiele różnych
dolegliwości, m.in.: bóle brzucha, skurcze brzucha, uczucie pełności i ciężkości, wzdęcia, gazy, nudności czy zgagę.
Działanie leku zostało przebadane w badaniach klinicznych
z udziałem około 7 tysięcy pacjentów¹.
JAKI JEST SKŁAD LEKU IBEROGAST®?
Iberogast® zawiera unikalne połączenie starannie dobranych 9 ziół leczniczych: ubiorek gorzki, korzeń
arcydzięgla, kwiaty rumianku, owoce kminku, owoce ostropestu plamistego, liście melisy lekarskiej,
liście mięty pieprzowej, glistnik jaskółcze ziele, korzeń lukrecji.
Iberogast® czerpie z leczniczej mocy natury. Wyciągi ziołowe zawarte w preparacie współdziałają
ze sobą, by łagodzić szereg różnych dolegliwości gastrycznych.
DZIAŁANIE POTWIERDZONE BADANIAMIIberogast® wyznacza standardy naukowe i medyczne dla leków pochodzenia naturalnego, dostępnych bez recepty.
Skuteczność i bezpieczeństwo Iberogast® w leczeniu dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego zostały
przebadane w licznych badaniach klinicznych, włączając Zespół Jelita Drażliwego¹.
W Niemczech Iberogast® jest najczęściej zalecanym przez lekarzy lekiem stosowanym przy problemach gastrycznych2.
Cieszy się tam zaufaniem pacjentów od ponad 55 lat.
IBEROGAST® DAWKOWANIEJak stosować lek Iberogast®?
Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, Iberogast® przyjmuje się w małej ilości płynu przed lub w czasie posiłków.
Zalecana dawka leku to:
• dorośli i młodzież powyżej 12 lat: 3 razy dziennie po 20 kropli,
• dzieci od 6 do 12 lat: 3 razy dziennie po 15 kropli.
Lek Iberogast® można stosować bez ograniczeń czasowych. Jeśli po 7 dniach stosowania
leku dolegliwości nie ustępują, należy zasięgnąć porady lekarza na temat ich przyczyny.
1 Ottillinger B., Storr M., Malfertheiner P., Allescher H., STW 5 (Iberogast®) bezpieczny i skuteczny standard leczenia w zaburzeniach
czynnosciowych przewodu pokarmowego, w: Wien Med Wochenschr Vol 163, str. 65–72, 2013.2 IMS Health OTC/GMS Report 12/2015 Groups: 1-19, 97 Consumer Health Classi_cation.
– mgr Agnieszka Piskała
Absolwentka Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW oraz podyplomowych studiów
pedagogicznych. Należy do wąskiego grona diet coach’ów certyfi kowanych w Polsce przez Instytut
Psychoimmunologii Wojciecha Eichelbergera. Swoją wiedzę pogłębiała na licznych, międzynarodowych
szkoleniach. Właścicielka Instytutu NUTRITION LAB, którego celem jest budowanie świadomości prawidłowego
odżywiania wśród Polaków. Propagatorka nutridietetyki. Prelegent najważniejszych konferencji poświęconych
żywieniu i zdrowiu człowieka. Autorka wielu artykułów nt. żywienia, ekspert w porannych programach
telewizyjnych i radiowych. Zdrowie i racjonalne odżywianie to nie tylko jej zawód, ale też pasja. Uzależniona
od antyoksydantów w postaci herbaty i kawy oraz od wieczornych transcendentalnych rozmów o życiu z synem
Jankiem. Uwielbia książki Milana Kundery, muzykę Boba Marleya i tort czekoladowy Pischingera.
1. Ottillinger B., Storr M., Malfertheiner P., Allescher H., STW 5 (Iberogast®) bezpieczny i skuteczny standard leczenia
w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego, w: Wien Med Wochenschr Vol 163, str. 65–72, 2013.
2. Czerwionka-Szafl arska M., Romańczuk B., Zespół jelita drażliwego u dzieci i młodzieży, w: Pediatr Pol Vol 85 (1),
str. 52-56, 2010.
3. Grundmann O., Yoon S.L., Complementary and alternative medicines in irritable bowel syndrome: An integrative
view, w: World J Gastroenterol Vol 20 (2), str. 346-362, 2014.
4. Lacy B.E., The Science, Evidence, and Practice of Dietary Interventions in Irritable Bowel Syndrome, w: Clinical
Gastroenterology and Hepatology Vol 13 (11), str. 1899-1906, 2015.
5. Mönnikes H., Tebbe J.J., Hildebrandt M., Arck P., Osmanoglou E., Rose M., Klapp B., Wiedenmann B., Heymann-
-Mönnikes I., Role of Stress in Functional Gastrointestinal Disorders, Evidence for Stress-Induced Alterations in
Gastrointestinal Motility and Sensitivity, w: Digestive Diseases Vol 19, str. 201-211, 2001.
6. Nehring P., Mrozikiewicz-Rakowska B., Krasnodębski P., Karnafel W., Zespół jelita drażliwego – nowe spojrzenie
na etiopatogenezę, w: Przegląd Gastroenterologiczny Vol 6 (1), str.17–22, 2011.
7. Noddin L., Callahan M., Lacy B. E., Irritable Bowel Syndrome and Functional Dyspepsia: Diff erent Diseases
or a Single Disorder With Diff erent Manifestations?, w: MedGenMed Vol 7 (3), str. 17, 2005.
8. Bartnik W., Chojnacki J., Paradowski L., Skrzydło-Radomańska B., Tomecki R., Rekomendacje diagnostyczno-
-terapeutyczne w zespole jelita nadwrażliwego, w: Gastroenterologia Kliniczna Vol 1 (1), str. 9-17, 2009.
9. Wasiluk D., Ostrowska L., Jastrzębska-Mierzyńska M., Rola fl ory bakteryjnej w zespole jelita nadwrażliwego,
w: Gastroenterologia Polska Vol 21 (1), str. 32-36, 2014.
10. Wegener T., Wegener H., The active components and the pharmacological multitarget principle of STW 5
(Iberogasts),w: Phytomedicine Vol 13 (5), str. 20-35, 2006.
11. Żelowski A., Wojtuń S., Gil J., Dyrla P., Zespół jelita nadwrażliwego – podstawowe zasady rozpoznawania
i leczenia, w: Pediatr Med Rodz Vol 9 (3), str. 250-255, 2013.
Iberogast® – płyn doustny, produkt ziołowy.
Wskazania: Leczenie zaburzeń czynnościowych związanych
z motoryką przewodu pokarmowego, takich jak dyspepsja
czynnościowa czy zespół jelita nadwrażliwego. Zaburzenia
te objawiają się głównie dolegliwościami skurczowymi
jamy brzusznej i jelit, bólem brzucha, uczuciem pełności,
wzdęciami, nudnościami i zgagą.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek
ze składników leku. Dzieci poniżej 6 lat.
Podmiot odpowiedzialny:Bayer Sp. z o.o.,
Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa.
Pozwolenie nr 10487wydane przez Prezesa URPLWMiPB.
V4/10.2016/MK
L.PL.MKT.03.2018.6289