frd 26 prill.pdf

8/18/2019 FRD 26 Prill.pdf

1/16

adresa:

rruga “Abdi Toptani”,

Tiranëe-mail:

[email protected]

drejtor: Alfred Cako

tel: 04 22 42 444

ÇMIMI: 30 LEKË

Gazetë informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 130 . E martë, 26 prill 2016

FSHF zbardhaxhendën e

ekipit Kombëtarnë prag tëEuropianit

Bujqësia, top pingpongu. Sektori

ku punon gjysmae popullsisë dhe zë20% të ekonomisë

SPORTAKTUALITET

60% e shqiptarëve,

të pakënaqur memodelin politik dheme punën e opozitës

ONDAZHI I NDI

Raporti i OKB-së për kampin

çnjerëzor tëMaliqit, në shkurttë vitit 1955

KAMPI I MALIQIT

Dhomat dhe Shoqatate Biznesit: Si tëpërmirësohet klimae investimeve

EKONOMI f. 8-9

Kushtetuta e 2008

f. 14f. 6

EKRIMINALIZIMI

Refuzojnëetëdeklarimin,581 zyrtarërezikojnëunksionet

AZILI

Van de Weerd-shqiptarëve:Rrini në Shqipëri,Holanda nuk iumirëpret

f. 7f. 7

Mësimi iPanama Papers

Eurovizioni dhe“gjuhët e vogla”

8 vjet ngagoditja edemokracisë‘poshtë brezit’

FOKUS

nga Aleksandra Trebicka f.

f.

redaksionale f.

Para 8 vjetësh, me ligjin DISNDRYSHIME NË LIGJI

NR.8417, DATË 21.10.199“KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SSHQIPËRISË”, TË NDRYSHUAR,godit sistemi i brishtë demokratnga dy partitë e mëdha ....

Jemi në prag të Eurovizion

it, njërit prej eventeve më ndjekur në Shqipëri por dhe nvende të tjera. Ky event i ...

FRD: Ndryshimet që futen nëgijotinë demokracinë shqiptare

Topi: Demokracia në Shqipëri vuanmodelin e ndryshimeve të 21 prillit 2008


2/16

26 prill 2016 fryma e re 2

asojat e ndryshimit të beftëë Kushtetutës në 21 prill të

vitit 2008-ë, Shqipëria poedhe sot e kësaj dite, kur

aluar 8 vjet nga marrëvesh-te. Efekti i parë negativ uua në ligjin zgjedhor, i cili

më pas prodhoi zgjed-standarde, ndërsa pro-

jedhor u cilësua në tërësimuar. Kalimi nga sistemial mazhoritaro-propor-në sistemin proporcional-, ishte një marrëveshje

put e njëanshme e kryemi-të atëhershëm me drejtue-pozitës. Ndërsa menjëherë

gjedhjeve, ndodhi ajo qëhte parashikuar nga skep-reformës kushtetuese, u

demokracia, ndërsa zgjed-pas sistemit proporcional, prodhuan një proces ele-ë deformuar.

D

ur nga publikimi i një son-të Institutit Demokratik

kan (NDI), Fryma e Re De-tike e sheh me shqetësim

onimin e demokracisë

qipëri, ndërsa vëren edhee besimit të qytetarëvearë tek sistemi politik. Si-D, keqfunksionimi i siste-

olitik dhe institucionet e, janë rrjedhojë direkte eimeve Kushtetuese të 21

2008-ë, kur ligji themeltarit u ndryshua me firmën

njerëzve. “Data 21 prill e008-ë, është memorizuarë si dita kur Kushtetuta erisë u cenua, ndërsa pa-rekte negative ra mbi siste-jedhor, i cili një vit më pas

oi zgjedhje pa standarde.t u pasuan nga zgjedhjet

3-ës, gjithashtu një pro-deformuar. Ndryshimet

që iu bënë Kushtetutësrodhuan stabilitetin poli-ndrueshmërinë e institu-e dhe rritjen ekonomike.

olitikë Keqfunksionimi i sistemit politik dhe institucionet e dobëtarrjedhojë direkte e deformimit të Kushtetutë

Shifrat/ 70% e tëanketuarve janë të

pakënaqur me punën e

opozitës

dryshimet që futenë gijotinë

emokracinë shqiptare

ushtetuta e 2008-s

Ndryshimi i Kushtetutës

Çfarë ndodhi në 21 prill të vitit 2008-s?

Në 21 prill të vitit 2008-ë, Kushtetuta e Shqipërisë pësoi disa ndry-shime të rëndësishme, të cilat prekën kryesisht kompetencat e Pres-identit të Republikës dhe sistemin zgjedhor. Për herë të parë Shqipëriakaloi nga mazhoritaro-proporcional në proporcional rajonal të pastër.Rreth 8 vjet pasi Parlamenti i Shqipërisë mori vendim për të ndryshuardisa nene të Kushtetutës së Republikës edhe ndërkombëtarët po mbësh-tesin pa ekuivok nevojën e disa ndryshimeve të tjera të Kushtetutës. Porkëtë herë, për të korrigjuar pikërisht ato ndryshime që u bënë në prill tëvitit 2008! Përse? Sepse mjaft nga ato ndryshime kanë rezultuar tejet të

gabuara dhe kundërproduktive në raport me sistemin e demokracisëliberal-kushtetuese që themelohet mbi parimin e ndarjes dhe baraz-peshimit të pushteteve. Shkurt, ndërkombëtarët e dinë se që reforma nëdrejtësi të ketë shanse suksesi, duhen zhbërë një pjesë e asaj “reformekushtetuese” që u votua, vite më parë, një mesnatë prilli, po me pëlqimine ndërkombëtarëve! Sot jemi sërish përpara ndryshimeve të Kushtetutës,ndërsa mbetet për tu parë nëse vendimmarrësit do të përsërisin të njëjtatgabime apo do të mësojnë nga pasojat e këtyre 8 viteve dhe do t’i ofrojnëvendit një kushtetutë gjithëpërfshirëse.

Fryma e Re Demokratike ështëpër reforma, por jo si ajo e 2008-ës, kur brenda një nate ndryshoiKushtetuta e Republikës së Shq-ipërisë me vullnet të deformuar

mbi biseda klandestine, duke isjellë një dëm demokracisë nëShqipëri”, thuhet në deklaratëne FRD. Sot, 8 vjet pas “masakrës”kushtetuese, askush nuk ka

kërkuar ndjesë, edhe pse autorëte këtij “krimi” dihet se kush janë.Janë të njëjtët që po bëjnë sot re-formën në sistemin e drejtësisë,reformë e cila ose rrezikon të fu-

tet në kalendat greke, ose të bëhekeq, si proces okult i dy njerëzvepasojat e të cilave mund të jenedhe më tragjike për sistemidemokratik në vend. Ndaj dh

Sipas sondazhit i cili u publikuatë premten 59% e shqiptarë janëtë pakënaqur me punën aktuale tëqeverisë dhe 69.3% janë të pak-ënaqur me punën aktuale të opoz-itës. Vetëm 25.4% të pjesëmarrësvenë sondazh shprehen të kënaqurme punën akutale të qeverisë dhe13.8% me atë të opozitës, ndërkohëqë pjesa tjetër e të intervistuarve japin një përgjigje asnjanëse. Son-dazhi është ndërmarrë si pjesëe studimit Analiza e AngazhimitPolitik, i cili është një studim bazëqë realizohet për herë të parë nëShqipëri, i modeluar nga seritë eraporteve të Analizës Politike tëShoqërisë Hansard në Britaninëe Madhe

Ky studim u realizua nga In-stituti ër Demokraci dhe Ndër-

Sondazhi i NDI

60% eshqiptarëve janë të pakënaqur memodelin politik

hje me politikën dhe angazhimie qytetarëve në proceset politike“Studimi synon të eksplorojë qëndrimet publike ndaj një sërë treguesish të angazhimit politik qevidentojnë njohuritë dhe interesin e pjesëmarrësve për sisteminpolitik; nivelin e veprimit publidhe të pjesëmarrjes në procespolitike; kuptimin e efikasitetidhe kënaqësisë nga institucionedhe proceset politike”, tha IDMnëpërmjet një njoftimi për shtypmbi gjetjet etj. “Përveç treguesvbazë të angazhimit politik të grupuar rreth kategorive të njohurivdhe interesit, pjesëmarrjes dhefikasitetit si dhe të kënaqësisëky studim ka edhe një seksionshtesë që lidhet me perceptime

ër Parlamentin dhe ërfa ësues

mjetësim (IDM) me mbështetjen

e Institutit Demokratik Amerikan(NDI). Sipas IDM, studimi ka përqëllim të masë “pulsin e angazhi-mit politik” të pjesëmarrësvenë studim dhe ofron një bazë tëdhënash unike në Sh i ëri në lid-


3/16


politikë Kreu i FRD ngriti shqetësimin se shumë gjëra s’po shkojnnë Shqipëri dhe për këtë ai bëri përgjegjës Kuv

Kreu i FRD: Nota kritike për mjedisin parlamentar,

s’garanton reforma dhe stabilitetin demokratik

duke i marrë proceset në mënyrëparalele. Të diskutohet mbi ba-zën e konsensusit të gjerë dhe jovetëm mbi interesat e dy-tre indi-vidëve. Kjo duhet të shkojë paralelme reformën në drejtësi, që do tëmerrte kuptimin e vërtetë për dre- jtësi për gurin e themelit, qysh nga

dita e zgjedhjeve”, tha Topi FRD bëri thirrje edhe për nga puna të ndryshimeve ndin Zgjedhor. Sipas tij, FRD paketën e propozimeve pëtë hapura, korrektim kombsistemit dhe depolitizim të kioneve zgjedhore.

K ryetari i Frymës së Re De-mokratike, Bamir Topi,kritikon sistemin politik

shqiptar, si të paaftë për të ga-rantuar vazhdimësinë e refor-

mave dhe stabilitetin demokra-tik. Përmes një deklarate, Topi iurikthye ndryshimeve Kushtetuesetë vitit 2008-ë, të cilat sipas tijkanë prodhuar një efekt negativnë funksionimin e demokracisënë vend. Sipas tij, FRD kërkon qëndryshimet kushtetuese të jenëgjithëpërfshirëse dhe jo si ato tëvitit 2008, që i shërbyen dy-treindividëve. “FRD kërkon të ketënjë ndryshim të Kushtetutës sëRepublikës së Shqipërisë, duke imarrë proceset në mënyrë para-lele, që do të thotë se, të disku-tohet në bazën e një konsensusitë gjerë dhe jo mbi bazën e bise-

dave dhe vullneteve okulte të dyapo 3 individëve. Në rast se këtado e çonin Kodin Zgjedhor aty kuduan ata, do u bëja thirrje të gjithapartive politike, që nuk janë pak,të organizohen dhe të projektohennë interes të publikut”, tha Topi.Përsa i përket ndryshimit të KoditZgjedhor, Topi u shpreh se “jemiqartazi për një ligj zgjedhor ku çdovotë të përkthehet në mbështetjepolitike të subjektit”. “Sidoqoftëne kërkojmë që për ndryshimin ekodit elektoral duhet organizuarnjë tryezë ku të mos jenë vetëm ataqë janë në parlament, por të gjithapartitë të japin mendime”. “Jeminë pragun e nevojës për reforma tërëndësishme dhe FRD kërkon që tëketë ndryshime kushtetuese, por

Topi: Demokracia nëShqipëri vuan modeli

ytetarët shqiptarë, kanë të gjithëdrejtën e tyre të shprehin hum-en e besimit tek sistemi poli-

k në tërësi si dhe të shohin mekëpyetje si mazhorancën ashtu

edhe opozitën, si dy të këqija tëcilat duke zgjedhur rrugën e in-teresit të njëanshëm, kanë shkak-tuar atrofizimin e demokracisëdhe zhbërjen e institucioneve.

zgjedhur, duke qenë se një organgjvënës efikas dhe i aftë përbën

hemelin e qeverisjes demokra-ke”, shtoi IDM. Përveç pakënaqë-së së shprehur për punën aktuale qeverisë dhe opozitës, sondazhiegon gjithashtu që 57.5 % e tënketuarve janë të pakënaqur meunën aktuale të kuvendit. Shu-

mica e pjesëmarrësve raporto-në se nuk janë anëtarë të ndonjëartie politike (75.4%) dhe 2 ngapjesëmarrësit raportojnë se nuknë mbështetës të asnjë partieolitike. Megjithëse nuk janë tënëtarësuar në parti politike shu-

mica e shqiptarëve besojnë akoma institucioni i zgjedhjeve. Nëse

gjedhjet do të mbaheshin javënë u administrua pyetësori, 1 nga

esëmarrësit ra orton se do të

votonte ndërsa vetëm 22.6% kadeklaruar se nuk do të votonin.

Edhe pse nuk janë të kënaqurmë punën aktuale të parlamentitshumica e pjesëmarrësve men-dojnë se parlamenti shqiptarështë thelbësor për demokracinëtonë (53.2%). Ndërsa në lidhje mepërbërjen e parlamentit shqip-tar: thuajse 2 nga 3 pjesëmarrësitmendojnë se parlamenti nuk për-behet nga përfaqësues të respe-ktuar të shoqërisë që punojnë nëmënyrë etike (65.4%) ose që ka njëpërfaqësim të drejtë të të gjithagrupeve të shoqërisë (thuajse60%). Gjysma e pjesëmarrësve nësondazh (53%) gjithashtu shpre-het se parlamenti shqiptar nukështë transparent në mënyrën sifunksionon.

Ish ambasadori i parë i SHBA në Tiranë

Rajerson: Pas 25 vitesh, korrupsioniende plagë në Shqipëri

Para 25 vjetësh, Ëilliam Ryerson(Uillam Rajerson) shkoi nëShqipëri si shef i zyrës së Shtetevetë Bashkuara pas rivendosjes sëmarrëdhënieve diplomatike mes

Uashingtonit dhe Tiranës, për njëqëndrim prej 30 ose 60 ditësh. Nëfakt, ai u bë ambasadori i parë paspërmbysjes së komunizmit. Këtë javë u bë një çerekshekulli që kurai mbërriti në Tiranë dhe në një

intervistë për “Zërin e Amerikës”,kujton ditët e para, sjell mbresate tij dhe reflekton për ato që janëpërmbushur apo jo nga shpresate tij për Shqipërinë. Shqetësimi

i Rajerson është se edhe pas 25vitesh, korrupsioni është endeplagë në Shqipëri. Sipas tij, zbati-mi i ligjit dhe institucionet e forta, janë garanci për luftën ndaj këtijfenomeni.

Qytetarët shqiptarë kanë thelluar mungesën e besimit n

klasës politike, duke humbur shpresën si ndaj qeverisë p

ashtu edhe ndaj opozitës. Mbi 60% e shqiptarëve nuk ka

besim tek modeli politik


4/16


okus

Eurovizioni dhe “gjuhët e vogla”nga Aleksandra Trebicka

Një tjetër

ment në të

ë këndimit

të këngës

në gjuhët

tare ështëmovimi i

ës dhe me

anë të saj

rrupsioni

bën botën

ë të varfër

he më pak

arabartë.

olitikanët

edhin, ata

eduktojnë

ë e paravepublike të

etura për

rrugë apo

shkolla

Jemi në prag të Eurovizionit, njëritprej eventeve më të ndjekur nëShqipëri por dhe në vende të

tjera. Ky event i cili ndiqeshe shumëdhe gjatë periudhës së diktaturëskur muzika ishte e censuruar, gjatëviteve të demokracisë është bërëdhe më interesant për publikunshqiptar falë pjeswmarrjes së Shq-ipërisë, e cila ka bërë gjithmonënjë prezantim të denjë. Eurovizonimbetet një ngjarje e madhe dhe përfaktin se, në të nuk marrin pjesëvetëm vende europiane në kup-timin e ngushtë gjeografik të fjalës,por dhe vende jashtë Europës, siIzraeli, apo vende të Euroazisë si Armena , Gjeogj ia dhe Azerbaj x-hani. Ajo që vlen në këtë mozaik të

Tre vjet më parë, një mbikëqyrësbotoi një seri raportesh mbiparajsat fiskale, bazuar në rrjed-

hjet e dokumenteve konfidenciale,shkruan The Economist. Disa klientënervozë të Mossack Fonseca, një firmëligjore në Panama, e specializuar nëkrijimin e kompanive përtej detit, py-etën nëse sekretet e tyre ishin të sig-urta. Firma ligjore iu përgjigj që të mosshqetësohen; qendra e të dhënave të sajishte ‘e nivelit më të lartë’ dhe algoritmii kodimit të informacionit të saj ishte i‘klasit botëror’. Javët e fundit, i njëjtimbikëqyrës, Konsorciumi Ndërkom-

bëtar i Gazetarëve Investigativë (ICIJ),publikoi historitë e para bazuar në njëgrumbull të dhënash të zbuluara mbiklientët e Mossack Fonseca.

Informatori (identiteti i të cilit nukështë zbuluar) i siguroi ICIJ 11.5 milionëdosje që mbulojnë gati 40 vjet. ‘PanamaPapers’, siç janë quajtur, zbulojnë pro-nat në det të hapur të 140 politikanëvedhe zyrtarëve, përfshirë 12 presidentëaktualë dhe të mëparshëm, mbretërdhe kryeministra. Ato tregojnë se si janëzhvendosur paratë dhe janë fshehurnga të paktën 33 persona dhe kompanitë përfshira në listën e zezë nga Shtetete Bashkuara se gjoja kanë bërë biznesme shtete të ‘pabesueshme’, terroristë

apo baronë të drogës. Shumat e për-mendura janë marramendëse; po kësh-tu janë edhe disa nga emrat.

ICIJ pretendon se miqtë e VladimirPutin, presidenti i Rusisë, kanë qarkul-luar 2 miliardë dollarë nëpërmjet rr-

madh muzikor është pikërisht kjolarmi ngjyrash, që e bën tërheqësekëtë garë të madhe, por që shpeshherë zbehet për faktin se pjesa mee madhe e këngëve sot, këndohennë anglisht. Shpesh herë qëllon qëngatërrohemi dhe nuk e dimë se ekujt është kjo apo ajo këngë. Mënyrae vetme është që të kujtojmë emrine këngëtarit, nëse na kujtohet. Ngaky “rregull’ nuk ka bërë përjashtimas Shqipëria. Dikush mund të për-mendë faktin se ‘’gjuhët e vogla’’nuk njihen dhe se anglishtja e bënkëngën më të dëgjueshme. Shumështete i janë shmangur këndimitnë anglisht në të gjitha Eurovizio-net ose në pjesën më të madhe tëtyre, si në rastin e Serbisë, Bosn-

jetit të bankave dhe firmave në det tëhapur. Kunati i presidentit të Kinës,fëmijët e kryeministrit të Pakistanitdhe kushërinj të diktatorit të Sirisë tëgjithë kanë bërë tregti me MossackFonseca. Po kështu ka bërë edhe babaii ndjerë i David Cameron, kryeminis-trit të Britanisë.

Firma ligjore i mohon akuzat, siçbëjnë shumë nga klientët e saj. Dhe metë vërtetë, ka shumë arsye legjitime përtë përdorur kompanitë apo llogaritëbankare në det të hapur. Kur dy firmandërtojnë një ndërmarrje të përbash-kët ndërkufitare, për shembull, ato

mund të zgjedhin ta përfshijnë atë nëterren neutral. Dhe qytetarët e vendevetë paqëndrueshme shpesh kërkojnëvende të sigurta ‘për të parkuar’ kur-simet e tyre. Por, kompanitë offshore janë përdorur edhe për të shmangurtaksat dhe për të fshehur pasurinë epaligjshme.

ërkimi përmes të dhënave që kazbuluar deri më tani ICIJ, të habit se satë pasur janë bërë miqtë dhe të afërmite disa politikanëve. Vajzat e presidentittë Azerbajxhanit duket se kontrollojnënë fshehtësi miniera ari. Një nip i pres-identit të Afrikës së Jugut, Jacob Zuma,ka lidhur kontratat e naftës në Repub-likën Demokratike të Kongos, ku Afrika

e Jugut ka dërguar më shumë se 1,000paqeruajtës. Qytetarët e zakonshëm janë të zemëruar. Z. Zuma u përball sëfundmi me akuzat se ka përvetësuarpara publike për të ndërtuar vetë njëpallat dhe nuk ka pranuar ta paguajë

jës, Spanjës apo ndonjë tjetë r. Nukështë e vërtetë që anglishtja e bënkëngën të dëgjueshme, rasti i Ser-bisë para disa vitesh me një baladëshumë të bukur, apo ai i Izraelit,tregon se njerëzit këngën e bukur epëlqejnë dhe kur këndohet në gjuhë jondër kombëtare, madje në këtoraste kënga ka emocion të veçantë.Këngëtarët interpretojnë në gjuhëne tyre çka i bën dhe më të vërtetë.Ky është thjesht një këndvështrim.Duke qenë se jetojmë në kohën eglobalizimit, ku në botë ka gjuhë tëvogla, të cilat sot janë në zhdukje esipër, dhe kur diversiteti po shihet sivlerë, do të ishte mirë që këtë vlerëta promovonte edhe Eurovizioni. Tëpaktën në pjesën më të madhe të tij

atë. Protestat e egra e detyruan kryem-inistrin e Islandës të japë dorëheqjen,pasi gruaja e tij u zbulua se dispononinvestime të fshehta në det të hapurme pretendimet për bankat e dështu-ara të vendit.

Korrupsioni e bën botën më tëvarfër dhe më pak të barabartë. Kurpolitikanët vjedhin, ata reduktojnësasinë e parave publike të mbeturapër rrugë apo shkolla. Kur ata siguro- jnë ujdi kontratash për miqtë e tyre,ata mashtrojnë tatimpaguesit dhepengojnë firmat e ndershme të in-vestojnë në vendin e tyre. E gjithë kjo

pengon rritjen.Pastrimi i parajsave fiskale nukdo t’i japë fund ryshfetit. Përgjegjë-sia kryesore për këtë bie mbi qever-itë kombëtare, shumë prej të cilaveduhet të bëjnë më shumë për t’i bërëfinancat e tyre transparente dhe tëashpërsojnë garancitë e tyre kundërfavorizimit. Por kjo do të ndihmontenë qoftë se kleptokratët do të ishinmë pak të aftë për të fshehur grum-bullimet e tyre. Prandaj lind nevojapër përpjekje të bashkërenduara glo-bale në mënyrë që të goditet anon-imiteti i korporatave dhe të ndalo-hen ndërmjetësit që ua lehtësojnëhajdutëve pastrimin e parave të tyre.

Të pastrosh kanalin e korrupsionitShumë skema të përshkruara në

‘Panama Papers’ përfshijnë kompanianonime guaskë, pronarët e vërtetëtë të cilave fshihen pas ‘të emëruarve’të punësuar. Këto mekanizma janë të

pa rrezikuar të biem në arkaizëmÇdo vit e më tepër të krijohet përshtypja se nuk jemi në një eurovizion por në një eveniment tkëngës angloamerikane. Një tjetëelement në të mirë të këndimit tkëngës në gjuhët kombëtare ështpromovimi i gjuhës dhe me anë tsaj dhe i kulturës së një vendi. Predhe në këtë aspekt ka përparësNjerëzit kanë nevojë të njohin jvetëm këngëtarët europianë por dhgjuhët në të cilat këndohen përditkëngët e tyre. Nëse do të merrnim sshembull rastin e Shqipërisë, e mirdo të ishte që në Eurovizion të shko jë jo vetëm kënga shqipe por edhgjuha shqipe ose sipas rastit, armene, azerbajxhanase, lituaneze et

njohura si ‘getaway cars’ (makinat shpëtimit) për mashtruesit tatimorëpastruesit e parave dhe zyrtarët korruptuar. Ka ardhur koha për tluajtur me karta të hapura duke kri juar regjistra qendrorë të pronësislegale të hapur për zyrtarët e tatimeve, zbatuesit e ligjit – dhe publikunNë rast se gënjen gjatë regjistrimit tnjë firme, penalitetet duhet të jentë ashpër. Britania dhe disa vende tvogla janë drejt kësaj rruge. Të tjerëduhet të ndjekin shembullin.

Së dyti, duhen rregulluar firmat ligjit dhe ndërmjetësit e tjerë që ngri

hen dhe të ruhen kompanitë dhe trasetë në det të hapur. Ato supozohet senjohin klientët e tyre, duke shmanguata që janë të dyshimtë. Por ka shumnga ata që paguhen për të vepruar smburojë, duke ofruar një shtresë tjetëmbrojtje përkundër kureshtarëveQeveritë bëjnë përpjekje të mëdhpër të siguruar që bankat globale tveprojnë në përputhje me rregullat pastrimit të parave, ndërkohë që ksistem i hijezuar financiar mbikëqyreme vështirësi.

Kjo duhet të ndryshojë. Qeveritmund të hapin çështjen për një vepëpenale edhe kur evazioni bëhet jashtëZ. Cameron do të organizojë një sam

global për antikorrupsionin muajin ardhshëm. ‘Panama Papers’ i ofrojnatij vetëm platformën që ka nevojë pëtë bindur qeveritë e tjera, dhe të tijënpër t’i kthyer në veprim bisedat e tyrtë ashpra të viteve të fundit.

Mësimi i Panama Papers Duhet bërë diçka më shumë për të hedhur dritë ndaj parajsave fiskale


5/16


fokus

Redaksionale

Një element i tjetër i dukshëm

i sistemeve të përdorura në

Shqipëri është fakti se, me

përjashtim të zgjedhjeve të

vitit 2009, në gjithë zgjedhjet e

mëparshme, të paktën 100 de-

putetë në Kuvendin e Shqipërisë

janë zgjedhur nëpërmjet formula-

ve mazhoritare

Para 8 vjetësh, me ligjin DISANDRYSHIME NË LIGJINNR.8417, DATË 21.10.1998

“KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SËSHQIPËRISË”, TË NDRYSHUAR, ugodit sistemi i brishtë demokratik nga

dy partitë e mëdha që duan të mbajnëmonopolin e pushtetit politik e eko-nomik në vend. Kjo detantë mes dy tëmëdhave u arit duke pasur emëruestë përbashkët ngjarjet tragjike të Gër-decit që kishin ndodhur rreth 40 ditëmë parë me vekjen e rreth 30 per-sonave dhe plagosjen e dëmtimin epronave të dhjetra banorëve të zonëspërreth vendit të tragjedisë. Ka njëlidhje mes lidershipit blu e mavi, joedhe aq të mistershme, jo edhe aqtë pashpjegueshme, me një emëruestë përbashkët, tek afera e Gërdecitqë ende rëndon si gjyle e rëndë epazgjidhur në këmbët e politikës, ecila ende ka lënë të shqyer gojën e

popullit që kërkon drejtësi. Rrahjet eshpatullave mes njëri tjetrit në kurriztë lëngatës së popullsisë së cfilitur tëzonës ku ndodhi tragjedia, garanciae ndërsjelltë në dukje win-win, kuopozita e atëhershme jepte garancipër të mos e shfrytëzuar tragjedinë eGërdecit për mbylljen një vit e gjysëmpara të mandatit të pozitës, sollënnë sininë e politikës marrëveshjen e21 prillit në Kuvend ku Berisha, kry-emëkatari i Gërdecit, si ujku i përral-lës, kishte lyer këmbën me miell simama dhia, para kecave të opozitësdhe i ‘garantonte’ këta për ndersh-mëri në zgjedhjet e 2009 dhe lëshimine pushtetit.

Po kush ishte thelbi i këtyre ndry-shimeve? Ishte sistemi zgjedhor kukalohej --- nga sistemi i përzjerënjëemëror mazhoritar e proporcio-nal ose 100 vende të dala nga zonanjëemërore mazhoritare plus 40 sikorrektim proporcional kombëtarnë rast kalimi të pragut electoral prej2,5%, --- në sistemin e ashtuquajturproporcional rajonal ku vendi nda-hej në 12 rajone elektorale për 140vende. Për këtë lloj sistemi që pofunksionon për zgjedhjet parlamen-tare në dy palë zgjedhje (2009 dhe2013), votojnë rreth 3 miljon e 165mijë persona. Duke e llogaritur që nëShqipëri pjesëmarja mesatare ështëtek 55%, numri i votuesve është rreth1,740,000. Nëse kjo pjestohet me 140vende të shpërndara në 12 zona,

Tipari më i dukshëm i sistemeveelektorale të zbatuara në Shqipëri nëkëto 20 v et ka enë ndr shimi siste-

matik i tyre. Në çdo palë zgjedhje nëShqipëri janë zbatuar sisteme elek-torale të ndryshme apo të ngjashëmme modifikimet përkatëse brendaformulave zgjedhore. Gjatë këtyreviteve të post-periudhës komuniste

ne kemi aplikuar sistem mazhoritarme dy raunde, sistem miks të varur,sistem miks të pavarur, sistem pro-porcional rajonal, sistem miks kudimensioni mazhoritar përcaktohetnga modeli mazhoritar me dy raundenë disa raste apo me Shumicë Mini-male siç është rasti i zgjedhjeve tëpërgjithshme të vitit 2005. Po ashtu,në zgjedhje të ndryshme kemi apli-kuar dhe numër të ndryshëm depu-tetësh në parlament, nga 250 antarënë 1991, 140 në 1992 dhe në 1996, 155në 1997 dhe 140 pas vitit 1998 me mi-ratimin e Kushtetutës së Shqipërisë. Vihet re si tendencë ndër vite se kanjë zhvendosje në kuadrin e familjeve

të sistemeve elektorale, nga ato tipikemazhoritare drejt atyre më propor-cionale. Ndryshimi kaq i shpeshtë isistemit ka ofruar produkte politike të

ndryshme të cilat rrezatohen nsistemin politik dhe në modelimokracisë që zbaton Shqipërteme të ndryshme elektorale ndhënë mundësi të eksperimeme modele të ndryshme opo

dhe mazhorancash, nga ato fuqishmet deri tek ato më të bdhe të kushtëzuara. Një eletjetër i dukshëm i sistemeve dorura në Shqipëri është fakti përjashtim të zgjedhjeve të vitnë gjithë zgjedhjet e mëparshpaktën 100 deputetë në KuveShqipërisë janë zgjedhur nëpformulave mazhoritare. Ky ësfakt i rëndësishëm për të kuptvazhdueshmëri pothuaj 15 si në konkurrimin e partive p(sprova për të konkurruar si dat kundër kundërshtarit) ashnë krijimin e një modeli familvotuesit (votimi për kandidat)

BE ka para vetes kohë të vështira me Turqi

8 vjet nga goditja edemokracisë ‘poshtë brezit’

Evropa do t'i përmbahet me sa duket një politikeme sa më pak kundërshti me Turqinë, mendonSeda Serdar. Kryeministri turk, Ahmet Davuto-

glu dhe mysafirët e tij evropianë, midis tyre Kancelarja Angela Merkel, inskenuan një shou të madh në Ga-ziantep. Që prej mbërritjes së tyre në kampin e refug- jatëve Nizip, ku nëpër çati qenë pozicionuar snajperë;në postera që tregonin Kancelaren dhe nën të sloganin"solidaritet me refugjatët" - gjithçka dukej e planifi-kuar në mënyrë perfekte.

Në një konferencë shtypi, Davotoglu theksoi se

Turqia është pjesë e familjes evropiane. Po, Turqiaështë krenare që i tregon botës sa mirë vepron ajo meproblematikën e refugjatëve. Lëvdimi që i bëri Presi-denti i Këshillit të BE, Donald Tusk Turqisë gjatë vizitësatje është i merituar - kur bëhet fjalë për kampe ref-ugjatësh. Është fakt, që Turqia i ka hapur kufijtë e saj,për të lejuar të hyjnë në to sirianët, që kanë marrë ar-ratinë nga regjimi i Assadit. Ky ishte një akt humanitarqë nuk e ka kryer askush tjetër në këtë formë.

Sot, pesë vjet më vonë, një pjesë e madhe e refug- jatëve jashtë kampeve lufton megjithatë për të mbi- jetuar - dhe një perspektivë të trëndafiltë këta njerëznuk kanë. Dëshira e tyre për t'u kthyer në Siri duket seështë bërë e largët, po të shohësh atë që ndodh në Siri.Pyetja që shtrohet është: si do t'i integrojë Turqia 3,1milionë njerëz? Sa është e gatshme Evropa që të ndih-mojë për këtë?

Besim reciprok Vizita e Angela Merkelit, Donald Tuskut dhe Frans

Timmermannit në Turqi tregon para së gjithash njëgjë: Evropa është e gatshme thuajse për gjithçka, përt'i mbajtur refugjatët në Turqi. Dhe për këtë flasin parasë gjithash dy aspekte. Së pari: të gjithë, duke përfshirë

Angela Merkelin bënë përpjekje që të mos i thmë tej tema delikate, si liria e mendimit dhe shktë drejtave të njeriut në Turqi.

Sinjalin e dytë e dha Frans Timmerzëvendëspresidenti i Komisionit Evropian. NëBE në të kaluarën qe shumë e rëndësishme qëmat për refugjatët t'ua përcillte në radhë të paganizatave ndërkombëtare të ndihmës, Timmetha në këtë vizitë se mund të përfytyrohet që të marrëveshje direkte me qeverinë. Kjo mund të si një fitore tjetër e qeverisë së Ankarasë. Nëse pu

të vijë deri këtu, a do t'i verifikojë BE shpenzimedo të sundojë besimi reciprok?Shmangie e kundërshtive

Raporti i besimit midis BE dhe Turqisë është i brishtë. Të dyja palët kalojnë nga një krizë në tmegjithëse flasin shumë me njëra-tjetrën dhe e kanë bërë të qartë se duan t'i përmbahen platurqit të udhëtojnë në të ardhmen pa viza në Bvutoglu theksoi edhe njëherë se kjo është pjesë rëveshjes së kthimit. Por kjo do të thotë se BE ekohë të vështira.

Evropa me sa duket do t'i përmbahet një pme sa më pak kundërshti. Tema si ruajtja e të drejnjeriut dhe liria e mendimit, tema që përfaqësojropën, do të përmenden me raste. Kështu veprherë Tusk, kur Davutoglu u shpreh qartë për çëe satirës së komedianit gjerman Böhmermann

tërhoqi vëmendjen në një kufi shumë të hollëkritikës, fyerjes dhe shpifjes. Kur politikanët dvendosin për këtë kufi "ky mund të ishte fundisë mendimit", paralajmëroi ai. "Unë shpresoj see të drejtave të njeriut nuk do të jetë në të ardtema jonë qendrore", tha Tusk.

Tipari më i

dukshëm i sistemeve

elektorale të

zbatuara në

Shqipëri në këto

20 vjet ka qenë

ndryshimi sistematik

i tyre. Në çdo palë

zgjedhje në Shqipëri

janë zbatuar

sisteme elektorale

të ndryshme

apo të ngjashëm

me modifikimet

përkatëse brenda

formulave

zgjedhore.


6/16


ktualitet

ujqësia, top pingpongu

Infrastruktura për zgjidhjen e kredive të këqija nShqipëri nuk është aktualisht shumë e favorshme

htë rritur apo jo bujqësiaitin e kaluar?! Po flasim përektorin, ku punon gjysma eisë shqiptare dhe zë rrethekonomisë në vlerë. Në fakt,erë mund të ketë ndodhurutohen shifrat e Institutitstikave nga ministri i Bu- e aq më tepër të kundër-

n. INSTAT raporton ulje tët për tre tremujorë rresht nëdhe pas kësaj, ministri kashtuar, duke sjellë shifrat

orteve e duke argumentuarat e përllogaritjes. Ra 0.5%

rrit po kaq, e vërteta ështëqësia ka mbetur mbrapa en të jetë fëmija jetim, qëet sa herë nevojitet për një

m dhe i jepen thërrmija sambajtur shpirtin gjallë.Tëe fundit të INSTAT-it rapor-

ulje me 1.9% të prodhimitor për tremujorin e katërt-s. Sipas të dhënave zyrtare,e rritjes së sektorit kanë ni-ngadalësohen që në vitin

por vitin e kaluar, bujqësiaë kontribut negativ në eko-me 0.37%. Sektori vlerëso-jetë përfshirë në një sërë

ësish ciklike, pa mundur të

het drejt zinxhirit të vlerave.si eksportet agroushqimorenë me rritje. Vitin e kaluar,n 25% më të larta së një vit

rë. Por të gjithë e dimë, sese një tregues shumë i mirëiruar prej vitesh, ekspor-

qësore janë vetëm një pjesël e ekonomisë bujqësore.tet që rreth 7% e prodhi-qësor të eksportohet? Çfarëme pjesën tjetër?! Meqë vi-luar, eksportet janë rritur, ehë dhe subvencionet kanëmë së shumti te tregtarët,

vallë u fuqizuan më shumëët, ndërsa fermerët janë në

ësi?! Këto pyetje do të donine të matur. Por, përgjigjjastrit të Bujqësisë, e “pret”ën për këtë, meqë ai kashtuar në mënyrë të drejt-të të dhënat e INSTAT-it. Vi-

tin e kaluar, sipas përllogaritjeve tëINSTAT, bujqësia ra 0.93%.

Në një aktivitet për bujqësi-në në Mirditë, ministri EdmondPanariti është shprehur se, dukeiu referuar treguesve, bujqësia kapasur rritje të eksporteve me 25%nuk mund të përkthehet në -0.5%.Sipas Panaritit, INSTAT duhet tëndryshojë metodologjinë me tëcilën nxjerr statistikat e saj, pasibujqësia ka rritje. “Së pari, mëduket se këtu matematika nuk pu-non mirë, ose të themi, më mirënuk u punon aritmetika. Për arsye

sepse një sektor, i cili në mënyrëtë provuar është rritur 25% vitine kaluar në eksporte, nuk mundtë konsiderohet një sektor që nukzhvillohet, aq më tepër në rritje.Edhe një nxënës i fillores e di që+25 nuk është baras me -0.5. Pran-daj, ftoj miqësisht INSTAT-in që tëshikojë metodologjinë e përlloga-ritjes së statistikave të bujqësisë”,u shpreh Panariti. Sipas ministrit,shifrat janë të pasakta, pasi IN-STAT përfshin në llogari sektorine pyjeve që janë nën moratorium,si dhe duhet të futen në përlloga-ritje të këtij sektori agropërpunimiqë është lidhje e drejtpërdrejtë me

bujqësinë dhe jo industrinë.Pa dashur të kundërshtojmë

ministrin, moratoriumi i pyjeve,ka hyrë në fuqi këtë vit dhe nukka pasur efekt negativ më parë,gjithsesi edhe shifrat janë çështjekëndvështrimesh. I lexojmë si naintereson, edhe pse në thelb naintereson të kemi më shumë prod-him vendas, e me çmim të lirë. Por,në rastin e një uljeje të mundshmetë prodhimit dhe pikëpyetjeve mbiecurinë e saj, do të ishte mirë qëbujqësia të merret me seriozitetnga qeveria e mbi të gjitha ngaministri i Bujqësisë. Kujtojmë sebujqësia është “streha e punësimit

zyrtar” sa herë politikës i interesontë thotë se u rrit punësimi në vend.

Bujqësia, e madhe, por e vogël

Mes shifrave të INSTAT-it nukka kontradikta. Krahas uljes sësektorit bujqësor, edhe punësimi

është tkurrur. Në tremujorin ekatërt, forca e punës në bujqësi rame -3.1%, ndikuar nga emigracionimasiv i vitit të kaluar. Edhe pse disaqeverisje rresht nuk po arrijnë t’i japin bujqësisë vëmendjen e meri-tuar, bujqësia vazhdon të mos e“braktisë” qeverinë me kontributine saj. Shqipëria mbetet vendi mepeshën më të lartë të bujqësisë nëraport me Prodhimin e BrendshëmBruto (PBB) në Europë dhe gati sadyfishi i rajonit. Një arsye është sene nuk kemi nga t’i ikim bujqë-sisë, e nuk kemi zhvilluar industri

të tjera. Por, ka edhe disa faktorëqë nuk e justifikojnë rëndësinë esaj. Vendi vijon të jetë një impor-tues neto i prodhimeve bujqësore.Në Maqedoni, bujqësia zë 10.2%të peshës në totalin e PBB-së; nëMalin e Zi zë vetëm 10% të PBB-së;në Bosnjë, vetëm 7.8% të PBB-së;në Serbi zë 9.7%; në Ukrainë 11.8%dhe në Rusi vetëm 4%. Në vendete zhvilluara të BE-së, bujqësia zërreth 2% të PBB-së. Teksa sektori kapozitë dominuese në ekonominëshqiptare, vendi vijon të importojëprodukte ushqimore 4.7 herë mëshumë se sa eksporton. Kjo ecuritregon se vendi është në inercinë e

trashëgimisë së para viteve ‘90, pamundur të modernizojë dhe të për-shtasë sektorin me nevojat e reja tëekonomisë së tregut. Përkundrazi,masat e marra në vitet 1991 me“masakrën” në copëzimin e tokëspër frymë, financimet me pikatoredhe politikat fragmentare të zhvil-limit e kanë çorientuar zhvillimin eqëndrueshëm afatgjatë të sektorit.Bujqësia vijon të dominojë eko-nominë shqiptare për nga numri itë punësuarve (me 39.7% të totalit)dhe me kontributin në strukturëne Prodhimit të Brendshëm Bruto.Sektori është përfshirë në një sërëvështirësish ciklike, pa mundur të

orientohet drejt zinxhirit të vlerave.Pas shkëlqimit në dukje të rritjes sëeksporteve me 25% në vitin 2015,totali i prodhimit bujqësor ka pësu-ar rënie me 0.93% më 2015-s, sipastë dhënave të INSTAT.

Flet Gideon van den Broek, drejtor i përgjithshëm i ICB

Ndërsa fermerëtluftojnë në jetën e

tyre të përditshme për

më shumë prodhim,

bujqësia është futur

në një debat për

rritjen e saj apo të

eksporteve

Tregu i kredisë në

Shqipëri ka ndryshuar

në mënyrë drastike

gjatë 8 viteve të fundit

Infrastruktura për zgjidhjen e kredive të këqija në Shqipëri nuështë aktualisht shumë e favorshme. Reforma në drejtësi do tlehtësojë më tej procesin për zgjidhjen e kredive me probleme dh

do të eliminojë seancat gjyqësore të fabrikuara për të vonuar banka

në ekzekutimin e kolateralitSi e vlerësoni ecurinë e sistemit bankar dhe të bankës suaj në vitin 2015?

Ndërsa në përgjithësi sistemi bankar ka mbetur fitimprurës n2015-n (rreth 1/3 e fitimit neto të 2014-s), konstatohen edhe rezultattë ndryshme individuale. Kjo, kryesisht u nxit nga një linjë e dobëe rritjes së përgjithshme – totali i aktiveve, krahasuar me 2014-n, urrit pak, me 0.9%. Kjo nënkupton që lëvizjet e aktiveve në banka tveçanta nuk vijnë nga rritja e përgjithshme e tregut, por nga rindarja portofolave ekzistues të secilës bankë.

Cilat janë pritshmëritë për sistemin bankar dhe bankën tuaj pë vitin 2016?

ICB pret që të vijojë trendin e rritjes pozitive, sikurse ndodhnë 2015, ku totali i aktiveve u rrit me 6% – i udhëhequr nga rritja portofolit tonë të huave me 21%. Fokusi ynë mbetet shërbimi ndaklientëve, bizneseve të vogla dhe të mesme, teksa ne presim që huaje konsumatorëve të rritet më shumë se trendi që u shënua në 2015-n

si dhe të lehtësojmë një rritje organike të bizneseve të vogla dhe tmesme në Shqipëri.

Në vitin 2015, rritja e kredisë ishte në nivelet më të ulëta historike

Sipas jush, cilat janë arsyet dhe si e prisni ecurinë e huas për bankën

tuaj dhe sistemin bankar në afatin e shkurtër dhe të mesëm?Tregu i kredisë në Shqipëri ka ndryshuar në mënyrë drastike gjat

8 viteve të fundit dhe ka arritur një nivel më të maturuar. Bankat kanpërmirësuar procesin e tyre të brendshëm në një mënyrë që lehtësohuan për klientët që e meritojnë. Rritja e kredisë shkon, dorë më dorëme rritjen ekonomike të vendit, si dhe me zhvillimin e mëtejshëm ekonomik të fuqisë punëtore. Lëvizja drejt formalitetit është një elemeni rëndësishëm dhe do të ushqejë, në fund të fundit, pozitivisht rritjee kredisë për bizneset dhe konsumatorët në Shqipëri. Sikurse u thmë parë, ICB arriti një rritje të portofolit të kredisë prej 21% dhe potargeton edhe një normë më të lartë rritje në 2016, ne besojmë se kjështë vërtet e realizueshme, duke pasur në mendje segmente specifiktë tregut, të cilat ne i synojmë.

Si do ta vlerësonit planin e Bankës së Shqipërisë për uljen e kredive me probleme? Si e prisni ecurinë e NPL-ve në bankën tuaj?

Niveli i lartë i kredive me probleme mbetet një shqetësim npërgjithësi për sistemin bankar në Shqipëri, fatmirësisht ICB ka mundur që të menaxhojë portofolin e saj të kredive të këqija efektivishduke e çuar nivelin e NPL-ve shumë pranë mesatares së tregut dhduke parashikuar që t’i ulë ato drejt një numri njëshifror në 201(poshtë nivelit të 2014-s prej 9%). Sistemi në përgjithësi është përmirësuar dhe prandaj nuk parashikoj një rritje të madhe në raportin kredive me probleme në treg – do të prisja një reduktim të mëtejshëmtë tyre. Infrastruktura për zgjidhjen e kredive të këqija në Shqipërnuk është aktualisht shumë e favorshme. Reforma në drejtësi do tlehtësojë më tej procesin për zgjidhjen e kredive me probleme dhe dtë eliminojë seancat gjyqësore të fabrikuara për të vonuar bankat nekzekutimin e kolateralit.

Cilat janë sfidat me të cilat do të përballet sistemi bankar në afa

tin e shkurtër dhe të mesëm?

Ka një evoluim konstant në të gjithë sistemin bankar në të gjithbotën, Shqipëria nuk është e përjashtuar nga ky fenomen. Lojtarë të rinkanë mbërritur në treg duke targetuar specifikisht pjesë të shërbimevbankare tradicionale (p.sh., kreditimi i konsumit, pagesat). Një bankduhet të jetë e vetëdijshme për zhvillimet e ardhshme dhe të përcaktojstrate inë ër të konkurruar në lin ë me këto zhvillime të re a.

Sistemi bankar nuk porritet, po rindahet


7/16


aktualitet KQZ: Vetëm 13,9 për qind e funksionar parashikuar në ligj kanë plotësuar form

DekriminalizimiRefuzojnë vetëdeklarimin, 1581 zyrtarërrezikojnë përjashtimin nga funksionetD

eputetë, kryebashkiakëdhe këshilltarë bashkishrefuzojnë në masë plotësi-

min e formularit të vetëdeklarimit,uke sfiduar ligjin e dekriminal-

imit dhe provokuar, në të njëjtënohë, largimin e tyre nga funksio-et publike. Mediat kanë njoftuarak ditë më parë se shumica e

unksionarëve të lartë nuk kanëotësuar formularin e vetëdeklar-

mit, ndërsa shumë nga ata që eanë plotësuar, nuk kanë preferu-r t’u përgjigjen pyetjeve më të nx-hta, që kanë të bëjnë me raportintyre me drejtësinë.

Ashtu siç edhe ishte para-jmëruar, Komisioni Qendror igjedhjeve, ka dalë dje me një bi-nc paraprak, sa i takon numrit të

yrtarëve, të cilët kanë plotësuarrmularin e vetëdeklarimit. Sipas

QZ, vetëm 13,9 për qind e funk-onarëve të parashikuar në ligj,anë dorëzuar pranë KQZ formu-rin e vetëdeklarimit. Konkretisht,ga 1836 funksionarë, kanë dorë-uar formularët pranë KQZ, vetëm55 funksionarë. Pra, sipas KQZ,581 zyrtarë nuk kanë përmbushuretyrimin ligjor, për plotësimin ermularit të vetëdeklarimit.

Apeli i KQZ

Komisioni Qendror i Zgjed-eve u ka kujtuar deputetëve dhe

ryebashkiakëve, datën 4 Maji,afatin e fundit për dorëziminformularit të vetëdeklarimit.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve,ë vlerësim të faktit se afati për-

undimtar për dorëzimin e for-mularëve të vetëdeklarimit, është

ata 4 Maj 2016 dhe numri i sub-kteve që ende nuk e kanë dorë-

uar, është i konsiderueshëm,ërkon mirëkuptimin e tyre për taorëzuar sa më parë formularin”,

huhet në deklaratën e KQZ.

Pasojat

Sipas ligjit për dekriminaliz-min, pasqyruar më në detaje nëktin nënligjor për zbatimin e këtijgji, nëse një funksionar nuk dorë-on formularin e vetëdeklarimit,

plotësuar sipas konstatimevelestare të strukturës apo per-

onit përgjegjës, ai konsiderohete nuk e ka dorëzuar formularin eetëdeklarimit. Ndërkaq, brenda 5tëve nga skadimi i afatit, organi

përgjegjës evidenton funksion-

arët publikë që nuk kanë depozi-tuar formularët e vetëdeklarimit.Në këtë rast, organi përgjegjës e

trajton këtë rast si refuzim për të

deklaruar dhe personi trajtohetsikur të ketë rezultuar në një ngarrethanat që përbën kusht për

Ambasadorja holandeze

Rritja e azilkërkuesve shqiptarë në Holandë kasjellë shqetësimin e autoriteteve atje. Ambasa-dorja holandeze në Tiranë, Deëi van de Weerd, nënjë intervistë dhënë për “Vizion Plus”, thotë se në

kushtet kur Shqipëria konsiderohet vend i sigurtdhe kandidat për anëtare e BE-së, askush nuk do tëpërfitojë azil. “E them me keqardhje se me të vërtetënumri i azilkërkuesve nga Shqipëria është rritur nëmënyrë shumë të lartë gjatë mua- jve të fundit, por edhe gjatë vitevetë kaluara. Kjo është një situatë evështirë, pasi Shqipëria është njëvend i sigurt, një vend i cili ka mar-rë statusin e vendit kandidat për nëBashkimin Europian. Nëse je shq-iptar dhe shkon në Holandë, nukdo të marrësh azil politik, aspak.Është humbje e parave dhe mundi-meve që të përpiqesh të shkosh nëHolandë. Mendoj se është shumë e rëndësishme tëpërqendrohesh për të krijuar mundësi këtu në Shq-

ipëri, të shohësh mundësinë të punosh dhe të je-tosh në këtë vend. Ky duhet të jetë qëllimi i njerëzve,sepse të kalosh përmes rrugës së azilkërkimit ështëe sigurt se do të zhgënjehesh”- tha ambasadorja Vande Ëeerd. Diplomatja holandeze vlerëson rifillimine diskutimeve politike në Shqipëri, për avancimin e

reformës në drejtësi. Sipas saj, reforma mbi të gjithaduhet kryer për të mirën e vendit, jo se përkufizohetsi kriter për integrimin. “Mendoj se është shumë erëndësishme që Parlamenti ka rifilluar dialogun.

Mendoj se reforma në gjyqësor është shumë erëndësishme për Shqipërinë. Kjo jo se komunitetindërkombëtar e mendon kështu, por sepse kur unëflas me shqiptarët çdo ditë, kjo është çka shqiptarët

kanë nevojë dhe mendoj se është erëndësishme për vetë gjyqësorin,pasi përmes kësaj reforme do tërifitojnë besim nga qytetarët shq-iptarë, por edhe nga investitorëte huaj që duan të investojnë nëShqipëri. Mendoj se është një lajmshumë i mirë që ata kanë rifilluardialogun politik dhe shpresoj qëshumë shpejt të shohim progres.Ky është vetëm fillimi, pasi është

një proces që do të marrë kohë. Kjo është arsyeja qëne duam të shohim progres të shpejtë në këtë as-

pekt”,- u shpreh ajo. Ndërkohë, ambasadorja Deëivan de Ëeerd thotë se procesi i integrimit të rajonittë Ballkanit, përfshirë Shqipërinë, është pjesë e ax-hendës europiane. Për të arritur këtë qëllim, sipassaj, duhen plotësuar kriteret e përcaktuara së bash-ku me institucionet në Bruksel.

Van de Weerd-shqiptarëve: Rrini nëShqipëri, Holanda nuk iu jep azil

Zëvendëskryeministri Peleshi ka nënshkruarrëveshjen e Parisit për klimselinë e OKB-së, në Nju Jormarrëveshje përbën një historik, pasi janë 170 shtnënshkruan angazhimin pveprim të përbashkët për tballuar ndryshimin e kPeleshi mori pjesë dje nbatin Tematik të Nivelit tëmbi Objektivat e ZhvillimQëndrueshëm, i organizuNju Jork nën kujdesin e vtë Presidentit të Sesionit të Asamblesë së PërgjithMogens Lykketoft. Ky ështiviteti i parë i nivelit të lazhvillohet që pas miratimiObjektivave të Zhvillimit tëdrueshëm nga vendet anëtOKB-së në shtator 2015, kudet u angazhuan për zbatinjë agjende transformativçrrënjosjen e varfërisë, fuqe grave dhe vajzave, zhdupabarazive, diskriminimit, ngritjen e shoqërive të barta dhe gjithëpërfshirësespërjashtimin e askujt, shëpublik, etj. nëpërmjet zhvtë dimensionit social, ekodhe mjedisor. Në fjalën Zëvendëskryeministri Pele

kushtoi vëmendje të vrëndësisë që Qeveria shqipti kushton shtetit të së drejtreformës në drejtësi. Ai gjitu u përqendrua tek nevoforcimin e vlerave të shodemokratike, duke synuar ekonomike në dobi të rrimirëqenies së popullsisë dthellimit të harmonisë socia

Duke bërë një paraqishkurtër të rrugës së tranznëpër të cilën ka kaluar ShqZëvendëskryeministri Peleshvizoi në fjalën e tij domethëbashkëjetesës fetare në Shsi një ndër kontribuesit krpër një shoqëri paqësore, t

jtë dhe kohezive. Ai vërejti zhdukjen e pabarazive nëpo punohet për zbatimin e nhende të brendshme të zhvekonomik, e cila gjithashtumon dhe përgjegjësi ndaj t es së ambientit.

ndalimin e zgjedhjes apo emërimittë tij në funksionin publik. Mbetetpër t’u parë pas datës 4 Maji secilët zyrtarë nuk do të plotësojëformularin e vetëdeklarimit.

KQZ këshillon zyrtarët

Komisioni Qendror i Zgjed-hjeve u ka kujtuar zyrtarëve qëtë bëjnë kujdes, gjatë plotësimittë formularit të vetëdeklarimit.“Formulari duhet të plotësohetme kompjuter, me përjashtimtë emrit e mbiemrit dhe nënsh-krimit (në fund të çdo faqeje) qëduhet të plotësohen me shkrimdore. Formulari, pasi të jetë plotë-suar e printuar, nënshkruar, tëdepozitohet në KQZ personalisht(dorazi) nga secili funksionar qëka detyrimin për të dorëzuar for-mularin e vetëdeklarimit. Formu-

lari i vetëdeklarimit ndodhet nefaqen zyrtare të internetit të KQZ”,deklaron KQZ.

170 shtete nënshkrua

Shqipëria përmbrojtjen e klimës n“Marrëveshjen e Par


8/16


konomi

Në Shqipëri ka shumë pakkompani amerikane, pornuk mund të themi se kamër të madh kompanishane që po interesohen përr investime të reja në vend.humë, kjo është marrëdhë-Shqipërisë me investitorëtanë në këto momente, si-

ejtorit ekzekutiv të Dhomësane të Tregtisë dhe Indus-

Lorenc Gjoni. Në një in-

për “Monitor”, ai pohoiipëria ka humbur konkur-mërinë rajonale me taksat,

cenimi i sigurisë juridike, tëmbi pronën dhe problemetrupsionin janë pengesë përmet e huaja në Shqipëri.në të interesuara korpora-

erikane për të investuar nëri. Cilat konkretisht?

të vitit të fundit, nuk kemir për kompani të reja ameri-ë po mendojnë të investoj-hqipëri. Një nga kompanitëishme në Shqipëri, NCH, ka shtuar investimin, duke

një bankë të cilën e trans-në një bankë të re, Banka

kane e Investimeve, por nuktë themi se ka një numër tëkompanish amerikane qëresohen për të kryer inves-reja në Shqipëri.rë ka për të ofruar më shumë

arë ofron më pak se rajoniria për investitorët e huaj?ipëria ka një potencial të mirëillimin e turizmit dhe bujqë-r ka nevojë për më tepër qëjë veten nga vendet e tjera

nit. Kostoja e ulët e krahut tënga një forcë punëtore nëtë re, me arsim të lartë dhe

hë të huaja është një avantazhhë rajonin në krahasim men Qendrore dhe atë Perëndi-hfrytëzimi i transportit detarë jetë një avantazh tjetër, por

mi i mirë në rrjetin e transpor-or ishte arsyeja që një kom-

merikane zgjodhi Maqedoni-disa vitesh.

Për drejtuesit e Dhomave të huaja të Tregtisë dhe Shoqatave të Biznesiështë e domosdoshme që të përmirësohet klima e të bërit biznes në vend

renc Gjoni:

resi amerikaninvestime të rejahqipëri, i vakët Si të përmirësohet

klima e investimeve

Dhomat dhe Shoqatat e Biznesit

Economic Development Areas), kurzonat në vende fqinjë janë ndërkaqfunksionale dhe kanë tërhequr disainvestime të reja.

Cilët janë sektorët që qeveriaduhet t’u japë prioritet për investime?

Siç e përmenda më sipër, bu- jqësia dhe turizmi janë sektorë memjaft potencial, por i duhet dhënëprioritet jo vetëm një sektori tëcaktuar por edhe infrastrukturëssë nevojshme për zhvillim. Sektorii energjisë dhe ai minerar janë memjaft interes, megjithëse ky i fun-dit mund të jetë më i ndjeshëmndaj luhatjeve të çmimeve nëtregjet globale. Përsëri, investimetnë infrastrukturë, në paralel medhënien e prioritetit, mund të jenëtë nevojshme për të realizuar po-tencialin e këtyre sektorëve.

Cilat janë pengesat kryesorepër një kompani që do të investo- jë në Shqipëri?

Gjatë një takimi midis Sekretari-atit të Këshillit të Investimeve dhepërfaqësuesve të Dhomës, kemi dis-

kutuar pikërisht këtë temë, sepse dotë jetë edhe tema e takimit të radhëstë Këshillit në fjalë. Gjatë diskutimitu theksua funksionimi i sistemit ligjor, mbrojtja e së drejtës së pronës,nevoja për qartësi dhe qëndruesh-mëri në sistemin fiskal, si dhe njëstrategji e qartë dhe e mbështeturnë studime konkrete sektoriale përzhvillim dhe thithjen e Investimevetë Huaja Direkte. Mungesa ose mos-funksionimi i këtyre elementeve,së bashku me korrupsionin që sjellpengesa të qëllimshme, përbëjnëpengesat kryesore për kompanitë

që duan të investojnë në Shqipëri. A duhen ndërhyrje në për

mirësimin e klimës së biznesit dhku duhen bërë këto ndërhyrje?

Përmirësimi i klimës së biznesit është i domosdoshëm për zh

villimin me shpejtësinë e duhur tekonomisë shqiptare, dhe eliminimi i pengesave që përmendëm msipër duhet të jetë prioritet. Dutë theksoj, në këtë pikë, se numjaftojnë thjesht disa rregullim– sado të mira e të dëshirueshme por duhen reforma të mirëfillta msynime të qarta afatmesme dhafatgjata të zhvillimit. “Gur, gubëhet mur; dhe mur, mur bëhekala”, por gur, gur bëhet edhvetëm një pirg me gurë, dhe ndryshimi besoj se është i qartë.

K emi vënë re se disa kompan

Për drejtorin ekzekutiv të Dhomëserikane të Tregtisë dhe Industrisë, Lo-

Gjoni, Shqipëria ka disavantazh medet e rajonit, si për nivelin e taksave ash-he për mungesën e stimujve. Elementëerë, ku duhet punuar janë funksionimi imit ligjor, mbrojtja e së drejtës së pro-nevoja për qartësi dhe qëndrueshmëri

istemin fiskal, si dhe një strategji e qa-

rtë dhe e mbështetur në st udime konkretesektoriale për zhvillim dhe thithjen e Inves-timeve të Huaja Direkte.Geri Selenica ngaQendra Shqiptare për Studime Strategjikethotë se niveli i ulët i investimeve lidhetme disa faktorë si klima e keqe e biznesit ekrijuar nga qeveria shqiptare (arsye subjek-tive); mungesa e potencialeve për investimeserioze në Shqipëri (arsye objektive) dhe

kriza ekonomike botërore, që po hyn në vi-tin e tetë (arsye globale).

Altin Furtuna, sekretar i Dhomës Turketë Tregtisë pohon se investimet e huaja nëShqipëri pengohen nga mungesa e projek-teve fizibël mbi produktet konkrete, së dytitransparenca dhe se fundmi e ngathtësia eautoriteteve në vendimmarrje, pasi për kor-poratat koha është investimi më i madh.

Një nga dallimet e dukshmemidis vendeve të rajonit është teniveli i taksave. Nëse krahasojmëbarrën totale të taksave (kupërfshihen tatimfitimi, sigurimetshoqërore e shëndetësore, etj.) të

shprehur si përqindje të fitimit,me vendet e rajonit, shohim qëShqipëria (≈35%) është në pozitëmë të mirë se Serbia (≈40%), pordisa vende të tjera (Bosnja, Kosova,dhe Mali i Zi) kanë një barrë më tëulët se 25% dhe Maqedonia e kamë pak se 15%. (Burimi: BankaBotërore, “Të bësh biznes 2016”).

Një element tjetër ku Shqipërianuk konkurron si duhet ka të bëjë mestimujt që ofron për investimet e reja.Në fillim të vitit u diskutuan paketat qëdo të shoqëronin investime në “zonate lira” (më saktë: TEDA, Technical and

ntazhet

përmirësohet klima e të bërit biznes, për të tërhequr si investime të huaja

Për disa sektorë, Shqipëria kaavantazhe dhe kapacitete tëpadiskutueshme, në disa të tjerë,vende të ndryshme të rajonit kanënjë avantazh të rëndësishëm. AltinFurtuna, sekretar i Dhomës Turketë Tregtisë, pohon se investimet ehuaja në Shqipëri pengohen ngamungesa e projekteve fizibël mbiproduktet konkrete, së dyti trans-parenca dhe se fundmi e ngathtë-sia e autoriteteve në vendimmarrje,pasi për korporatat koha është in-vestimi më i madh. Fortuna sugje-ron se përmirësimet në klimën e bi-znesit duhet të orientohen jo vetëmnë nivel treguesish makro siç janëpolitikat fiskale, taksimi, ulja e kor-rupsionit apo legjislacioni dhe zbat-ueshmëria e ligjit, por sipas nevo- jave të sektorëve dhe produktevee të mos mbeten thjesht përgjithë-suese, sepse nevojat janë specifike.

A janë të interesuara korpora-

Flet Altin Furtuna, sekretar i Dhomës Turke të Tregtisë

Dhoma Turke e Tregtisë: Investimet e huaja, Shqipëria të prodhojë projekte fizibëka shpallur si prioritarë deri më so janë nga ata sektorë në të ci lat Shqipëria ka avantazhe në raport mrajonin. Problemi qëndron në faktin se prioriteti për një sektor ështi pamjaftueshëm, po nuk ishte orientuar nga produkti. Produkështë specifik, është i prekshëm pëinvestitorin, është i analizueshëm.

Cilat janë pengesat kryesorpër një kompani që do të investojnë Shqipëri?

Sigurisht që ka një seri analizashtë nevojshme për një korporatë qtë llogarisë pengesat ose më saktanët pozitive apo negative të njmundësie investimi në ShqipërGjithsesi, duke pasur parasysmodelet e vendimmarrjes të korporatave, janë tre pengesat kryesorpër këto mundësi investimi. Së parmungesa e projekteve fizibël mbprodukte konkrete, së dyti transparenca dhe së fundmi shpejtësia n

një investim. Vendimmarrja e ko-rporatave bazohet në sektorë dheprodukte specifike të secilit sektorku korporata ka aktivitetin e saj.Për disa sektorë, Shqipëria ka avan-tazhe dhe kapacitete të padiskutu-eshme, në sektorë të tjerë, vendetë ndryshme të rajonit kanë njëavantazh të rëndësishëm. Duhettë kuptohet qartë që korporatatmarrin vendime për investime tëorientuara nga produkti, balanca ekërkesë-ofertës dhe raporteve fur-nitor-klient, sipas këtyre analizavemundësia për një investim do tërritej eksponencialisht n.q.s ofertado të orientohej te produkti.

Cilët janë sektorët që qeveriaduhet të prioritizojë për inves-time?

Qeveria ka bërë një punë tëmirë në lidhje me prioritetin që uka dhënë disa sektorëve për inves-time. Të gjithë sektorët që qeveria

tat e mëdha turke për të investuarnë Shqipëri. Cilat konkretisht?

Korporatat e mëdha turke kanëtreguar gjithmonë dhe vazhdojnë tëtregojnë interes për të investuar nëShqipëri. Disa prej tyre aktualisht janë aktorë në treg dhe të tjera për-piqen vazhdimisht të jenë të përditë-suara mbi zhvillimet ekonomike dhemundësitë e investimeve në Shqipëri,në mënyrë që të kenë mundësinë epërfshirjes, në përputhje me strat-egjitë respektive të këtyre korporat-ave për shtrirje dhe diversifikim tëportofolit të investimeve.

Çfarë ka për të ofruar mëshumë se rajoni Shqipëria për in-

vestitorët?Krahasimet empirike të një ose

më shumë faktorëve të ofertave qëndikojnë investitorët shpesh nuk janë të mjaftueshme për të bërë njëanalizë që do të çonte në një ven-dimmarrje pozitive për të realizuar


9/16


ekonomi Flet Geri Selenica nga Qendra Shqiptare për Studime Strategjike, njëkohkonsulent për investimet kineze në Shq

Investitorët kinezë po i sorrollasin

Exim Bank, banka që përfaqëson qeverinëkineze, e ka vendosur Shqipërinë në listën ezezë dhe për një periudhë katërvjeçare nuk dotë vlerësojnë asnjë projekt financimi për Shqipërinë.

Geri Selenica nga Qendra Shqiptare për StudimeStrategjike, njëkohësisht konsulent për investimetkineze në Shqipëri, tha se ky vendim erdhi sepsepas vlerësimeve të analistëve të Exim Bank rezultoiqë projekti i Rrugës së Arbrit ishte një projekt i keq,madje tejet korruptiv. Pikërisht nga dështimi i këtijprojekti por edhe nga mosvlerësimi e sorollatja epropozimeve serioze kineze, kjo bankë nuk do tëfinancojë asnjë projekt për Shqipërinë katër vitet efundit. Selenica tha se ky vendim i është komuni-kuar para dy javësh disa kompanive kineze që kishinaplikuar për kredi për financimin e projekteve tëndryshme në Shqipëri. Ai tha se, kompani më tëmëdha kineze si PowerChina, China State Construc-tion Enginering C, Norinco Group e shumë të tjera janë ofruar të investojnë në Shqipëri miliona euro,por klima e pafavorshme për të bërë biznes në vendka penguar jetëzimin e projekteve të tyre.

Cilat kompani kineze janë të interesuara për të

investuar në Shqipëri aktualisht? Vitet e fundit, korporata të mëdha kineze kanë

pasur interes të investojnë kryesisht në sektorinenergjetik, në hidroenergji dhe më pak në nxjer-rjen e naftës dhe gazit. Konkretisht: 1 – PowerChina(http://en.powerchina.cn/) ka ofruar në tetor 2014financimin, projektimin dhe ndërtimin për llogari tëKESH të HEC Skavica 485 metër (e madhe). Investi-mi kapte vlerën e 1 miliard eurove nga të cilat, 600milionë për ndërtimin e digës dhe mbi 500 milionëeuro për shpronësimet dhe rehabilitimin mjedisordhe ekonomik të zonës së përmbytur. PowerChinaështë kompania më e madhe në botë në ndërti-min e HEC-eve (me 53% të tregut botëror) dhe kaavantazhe të mëdha teknologjike në ndërtimin eHEC-eve. Kjo kompani propozoi që HEC Skavicënta ndërtonte brenda 4 viteve me teknologjinë mëtë avancuar me digë me dy harqe betoni. Po ashtukishte në plan rehabilitimin e zonës së përmbytur

me standardet më të larta mjedisore e socio-eko-nomike. Projekti parashikonte jo zhvendosjen epopullsisë në zona të tjera, por në të njëjtën zonëofronte ndërtimin e fshatrave të reja me parametraturbanë të shekullit të 21, duke e kthyer liqenin e Ska-vicës në një Zvicër të vogël me theks në agroturizëm,akuakulturë dhe bujqësi. 36 inxhinierë kinezë kanëpunuar mbi një vit në Skavicë dhe në Tiranë, shumëtë tjerë kanë punuar nga Kina.

Mënyra e financimit të Skavicës ishte një kredie butë për KESH-in mbi 1 miliard euro, e cila do tëmund të shlyhej me 15 këste për 15 vjet pas përfun-dimit të veprës. Ndërkohë sipas llogaritjeve të kine-zëve, HEC Skavica 485 m do të shlyente investiminpër 12 vjet, pasi do të kishte një kapacitet prodhimiprej 2 milionë GWh në vit, pra me vlerë 100 milionëeuro në vit. Ky do të ishte investim shumë strategjikpër ekonominë shqiptare.

Qeveria nuk u ktheu kurrë përgjigje kinezëve.Madje, Kryeministri Edi Rama as nuk doli t’i pristenë zyrën e tij presidentin dhe drejtuesit e lartë të fir-mës kineze, të cilët e kishin mirëpritur një muaj mëparë në Pekin.

2 – Po për HEC Skavicën 485 m janë ofruar edhedy kompani të tjera gjigante kineze: Gezhouba(http://www.cggc.ç/) dhe Norinco Group (http://en.norincogroup.com.cn/). Madje kjo e fundit ika ofruar Kryeministrit Rama një kredi të butë përndërtimin e HEC-it me afat kthimi 35 vjet, me 2%interes dhe 7 vitet e para falas.

3 – Power China dhe China State Grid (http:// www.sgç.com.cn/) i ofruan qeverisë shqiptare ri-novimin total të OSHEE, që nga telat e deri tekmatësit inteligjentë. Por qeveria nuk ktheu asn- jëherë përgjigje për këtë investim 600 milionë euro.Ndërkohë që nuk pranoi zgjidhjen inxhinierike ki-neze, preferoi të bëjë një test të kotë me një firmë

gjermane për 16,000 matës inteligjentë (të prodhuarpo në Kinë), ndërsa tani, pas dështimit me ta, kahedhur idenë që të rinovojë OSHEE me “PPP”!!!

4 – Po firmat e mësipërme kineze janë ofruar tëndërtojnë HEC-et e kaskadës së Vjosës, por qeveriashqiptare s’iu ktheu kurrë përgjigje e i ka dhënë HECPoçemin një firme turke.

5 – Ka një interes shumë real nga kompania ChinaState Construction Enginering Co. (http://english.cscec.com/) për të ndërtuar 26 kilometra të Rrugëssë Arbrit. Por, siç duket, projekti është bllokuar kre- jtësisht për faj të qeverisë shqiptare, pasi qeveria i kaorientuar kinezët në investimin e gabuar, duke ofru-ar një projekt me garanci trafiku në një rrugë ku nukka trafik. Ndërkohë që mund t’i orientonte kinezëtte Korridori Adriatiko-Jonian. Pa llogaritur praktikëntejet korruptive dhe jo transparente të negocimit tëkësaj marrëveshjeje, ku qeveria gënjen kur thotë se

Rruga e Arbrit është një propozim i pakërkuar kinez.Projektin e Rrugës së Arbrit e ka bërë qeveria shq-iptare që në vitin 2002. Në fakt, për Rrugën e Arbrit,qeveria do të merrte një kredi e fshehtë nga ChinaExim Bank. Dhe për Rrugën e Arbrit, qeveria duhej tëbënte tender, siç është bërë në të gjitha vendet ku kafinancuar Exim Bank. Mosbërja e tenderimit ështënjë nga elementet korruptivë të këtij projekti. Kjo kabërë që kostot e rrugës të disafishohen.

Kryeministri kinez, në dhjetor 2014, i bëri përherë të parë një favor qeverisë shqiptare, ku për fi-nancimin e Rrugës së Arbrit nga China Exim Banknuk kërkoi “garanci sovrane”, por vetëm “garancitrafiku”. Këtë favor, qeveria shqiptare nuk e kuptoiose nuk e vlerësoi.

Pas vlerësimeve të analistëve të Exim Bank rezul-toi që projekti i Rrugës së Arbrit qe një projekt i keq,madje tejet korruptiv. Pikërisht nga dështimi i këtijprojekti, por edhe nga mosvlerësimi e sorollatja e

propozimeve serioze kineze, kjo bankë që përfaqësonqeverinë kineze, e ka vendosur Shqipërinë në listëne zezë dhe për një periudhë katërvjeçare nuk do tëvlerësojnë asnjë projekt financimi për Shqipërinë.

Ky vendim i është komunikuar para dy javëshdisa kompanive kineze që kishin aplikuar përkredi për financimin e projekteve të ndryshmenë Shqipëri.

6 – Në sektorin e hidrokarbureve kanë shpre-hur interes China Energy Fund Co. (http://www.cefc.co) dhe China National Petroleum Co (http:// www.cnpc.com.cn/en/). Ndërkohë që kompaniakineze Geo Jade Petroleum (http:/www.geojade.com/html/en), që nënshkroi me Bankers Petroleummarrëveshjen e interesit për blerjen e aksioneve medyfishin e vlerës së bursës, është një kompani e vogëlprivate kineze e listuar në bursë.

7 – Në sektorin e ndërtimit të rrugëve ka pasurinteres nga disa firma kineze si: Sinohydro, ChinaPacific Construction dhe CRBC. Për dijeni, Sino-hydro po ndërton dy autostrada në Maqedoni, ndër-sa CRBC një autostradë në Malin e Zi dhe do të ndër-tojë hekurudhën e shpejtë Rijeka-Zagreb-Hungari.Madje CRBC do ta hedhë në gjyq qeverinë tonë përskualifikimin e ofertës së saj në tenderin e Mirëmba- jtjes së Rrugës së Kombit.

Asnjë firmë nuk ka pasur sukses për rrugët nëShqipëri, pasi nuk ka asnjë projekt serioz rrugëshapo hekurudhash dhe Shqipëria nuk ka mundësifinancimi për të tilla projekte. Vënia e Shqipërisë nëlistën e zezë nga Exim Bank e bllokon automatikishtçdo interes nga firmat kineze për ndërtim rrugëshdhe autostradash në Shqipëri.

8 – Ka pasur interes nga një firmë e vogël kineze“për t’u angazhuar” në zhvillimin e “Zonës indus-triale të Spitallës”, por qeveria kineze e ka lajmëruarzyrtarisht qeverinë shqiptare për paaftësinë financi-

are dhe mungesën e kompetencës së firmës së vogëlkineze për të zhvilluar Spitallën. Shkurt, qeveriashqiptare ka dalë blof me Spitallën dhe ka marrë njëvlerësim mjaft negativ mbi mënyrën e të bërit biznesnë Shqipëri.

9 – Në vitin 2013, qeveria mori dy propozime nëvlera disa miliardë euro nga Kina për pyllëzimin e

100,000 hektarëve me pemë Paulownia dhe min e kastravecëve të detit. Qeveria shqiptapaaftë për të vlerësuar propozime të tilla ninstitucionale, madje më keq i kanalizoi këpozime në persona privatë jokompetentë dsharakë, aq sa kinezët nuk u dukën më në Sh

10 – Po në vitin 2013 Qeveria mori proqë vetëm me një kërkesë drejtuar Qeverisë mund të përfitonte dhuratë skanera NU(http://www.nuctech.com/), të ngjashëmskanerin që po Kina ia ka dhuruar në 2008-ë

janë të teknologjisë më të lartë, që bëjnë ske kontenierëve në 3D dhe arrijnë të shohipërbërjen e materialeve. Pra lenë zero mundkontrabandë. NUCTECH bile propozoi qëtë realizonte një kontroll on-line në distancëkontenieri dhe kamjoni. Por Qeveria Shqirefuzoi këtë ofertë gratis, për të vazhduar mcesionin e skanimeve”.

11 – Mbase kompania kineze China EveLtd (Hong Kong), që po negocion për të blerëInternational Airport (TIA), mund të jetë e që mund të ketë sukses në Shqipëri, pasi TInjë biznes i sigurt dhe i konsoliduar. Unë mshpjegoj këtë levizje të China Everbright si nevdiversifikim portofoli, pasi kjo kompani kunë bursë dhe shumicën e aseteve i ka në ene gjelbër dhe teknologjinë e lartë, që janë fustë kërkuara, por dhe më me risk në bursë. Pre një aeroporti bëhet për të përmirësuar po

e aseteve me fusha më stabël, ç’ka do t’i jepmë qëndrueshmëri e besueshmeri aksioneve

Cilat janë pengesat kryesore për një koqë do të investojë në Shqipëri?

Shkurt, interesi për investime kineze në Ska pësuar një dështim të plotë, në radhë të ppaaftësi të qeverisë shqiptare dhe korrupsioni sigurt që edhe për disa vite nuk do të shohiminvestim serioz kinez në Shqipëri, ndërkohë qpo investon kudo në Europë. Ministri Ahmeftonte kinezët “të fokusoheshin tek Shqipëriamë e mirë drejt Europës”, tani duhet të përqennë vende të tjera.

Arsyet kryesore për mungesën e investimhuaja janë

– së pari, klima e keqe e biznesit e krijuar nveria shqiptare (arsye subjektive);

– së dyti, mungesa e potencialeve për invserioze në Shqipëri (arsye objektive);

– së treti, kriza ekonomike botërore, që povitin e tetë (arsye globale).

Le të fokusohemi tek arsyeja kryesore esë keqe të biznesit në Shqipëri. Faktorët kpengues janë pasiguria juridike, korrupsiopaaftësia në të gjitha nivelet e administratëlike. Politika fiskale e çoroditur e qeverisë, mtë larta në raport me rajonin dhe me dhunënqë ushtron, po pengon edhe dëshirat më tpër të investuar në Shqipëri. Ndërkohë që vMaqedonia janë në krye të klimës së mikprinvestimeve të huaja. Madje tani që komunndodhem në Greqi me një grup investitorësh të cilët kanë incentiva shumë të mëdha për tëtuar në Greqi.

Cilët janë sektorët që qeveria duhet t’u jaoritet për investime?

Qeveria shqiptare, edhe pas tre vitesh,

bërë analizën se në cilët sektorë duhet investunuk ka një strategji afatgjatë të zhvillimit ekotë vendit. Sektorët që mund të sjellin zhvqëndrueshëm janë energjetika, bujqësia, tpërpunimi vertikal i mineraleve, teknologjia macionit dhe kryesorja është kthimi i Shqipënjë nyje tregtie e transporti rajonal.

merikane janë të pranishme nëajon sidomos në industrinë e

esëve të makinave. A ka interesër Shqipërinë në këtë drejtim?

Kam dëgjuar herë pas here përhfaqje interesi fillestar, por nuk

ndonjë rast në të cilin ky interesketë kaluar në studime fizibil-eti, due diligence, apo negociataonkrete. Megjithatë, kompanitëuk kanë dëshirë t’i deklarojnëanet para kohe, ndaj mbetet endësishme që të ruajmë mar-dhënie të shëndetshme me

ompanitë që kanë investuar dhenë të pranishme në vend, sepse

eprimtaria e tyre është ndër tëarat gjëra që kompanitë e tjerahohin me vëmendje gjatë kohës

studimit dhe asaj të marrjes sëendimit për të investuar.

ndimmarrje, për korporatat kohahtë investimi më i madh. A duhen ndërhyrje në për-

irësimin e klimës së biznesit dheu duhen bërë këto ndërhyrje?

Ndërhyrjet për përmirësiminklimës së biznesit janë pjesë eogrameve të qeverive edhe tëndeve të zhvilluara dhe sigurisht

ë ka nevojë dhe vend për ndërhyr- E rëndësishme është që këto

dërhyrje të bëhen jo vetëm në niveleguesish makro siç janë politikatskale, taksimi, ulja e korrupsionitpo legjislacioni dhe zbatuesh-ëria e ligjit, por sipas nevojavesektorëve dhe produkteve, e të

os mbetën thjesht përgjithësuese,pse nevojat janë specifike. Gjith-si Shqipëria ka qenë dhe është njënd që edhe duke marrë parasyshgjitha problematikat ka mundësi-

ë të ofrojë produkte me kosto tëët dhe shumë konkurruese.


10/16


ulturë

Raporti i OKB-së për kampin

çnjerëzor të Maliqit

kziston një raport i qeverisë ameri-kane, paraqitur në OKB në shkurtë vitit 1955, që na njeh ndoshta mekat fillestare për burgjet politikeipëri. Informacionet e para në këtëtregojnë se gati në pesëvjeçarin e

ë vendosjes së regjimit komunist,apur 10 burgje politike, prej të cilaveë vetë jetonin në kushte çnjerëzore.ësaj deklarate, përshkrimi vjen ieshëm për torturat dhe trajtimin nën e vdekjes”, siç quhej ajo e Vloçishtit,

orçës, ku ndër 1.200 persona, ishinht njerëz të ligjit, doktorë, ish-oficerëë, klerikë katolikë e myslimane,ë dhe në kampin e Bedenit në…Por nga arkivat e Ministrisë sëhme, vjen dhe një raport i vititër gjendjen në kampe e burgje, kuse policët e kampit të Maliqit, kishin

unuar gra të të dënuarve, ndërsapasur kontakte me femra imorale.eklarime janë pothuaj paralele met dhe raportin e qeverisë amerikane,

ktatura, paralel me makinerinë e sig-ndërtoi dhe “kampet e vdekjes”. Për

animë Shqipëria ka një hartë më tëë burgjeve dhe kampeve të punës nërë, e relatuar në një botim “Burgjet

ampet e Shqipërisë komuniste” tëtit Kastriot Dervishi, botuar së fundistituti i Studimit të Krimeve dhe

ve të Komunizmit. Ky studim statis-en i plotë, i shoqëruar me raportevit të Ministrisë Brendshme, si dhei e biseda të atyre që vuajtën dëniminburgje e kampe.

ri përmbledh gjithë informacionin erreth përndjekjes politike në Shqipërit 1944-1991, në lidhje me burgjet,t e punës së detyruar, kampet e in-it me tela me gjemba, si dhe vendet einternimit. Ndërsa Dervishi ka vënë

n qendrore të kopertinës kampin esë detyruar të të burgosurve nr. 313ç, viti 1973 dhe fotoja tjetër tregonjen në një qeli burgu të një të dënu-foto që publikohet është e panjohur.libri sjell dinamikën e të burgosurve

iteve, veprat e shumta që ata kryen,sa prej informacioneve që përfshinim. Dervishi, duke cituar një raports 13.8.1948, bën të ditur se “në punëo ditë kanë marrë pjesë 1.068 të bur-Rendimenti i tyre ka qenë i mirë. Nënferencë u vendos që ushqimet që uë burgosurve nga shtresa e lartë, t’uhin e t’u jepeshin të gjithëve. Kjoër arsye se ata mbajnë qëndrim të

ke mos dhënë rendiment në punë”.

ërsa për vitin 1950 ishin realizuar0 ditë pune, duke bërë më shumëmilionë lekë. Për këtë qëllim, kishinr 900 të burgosur, citojmë Dervishin.rimi për tharjen e kënetës së Maliqit,n: “Pas një pushimi punimet rifilluan

përsëri më 15 maj 1950 me 550 persona dhenë fund të qershorit edhe 350 të tjerë. Puno-hej deri në brez me ujë, mes vështirësisë sëkallamave ushunjëzave. Transporti i baltësishte shumë i vështirë. Punohej edhe përkanale dytësore që derdheshin mbi kanalinkryesor. Më 28.1950 Tasi Marko, i besuari iudhëheqjes emërohet sërish komandant ikampit. Gjatë vitit 1950, Tasi ka qenë kom-andant kampesh në Maliq dhe në Peqin. Nëpunë për çdo ditë kanë marrë pjesë 1.068 tëburgosur. Rendimenti i tyre ka qenë i mirë.Në një konferencë u vendos që ushqimetqë u vijnë të burgosurve nga shtresa e lartë,t’u merreshin e t’u jepeshin të gjithëve. Kjo

edhe për arsye se ata mbajnë qëndrim tëkeq duke mos dhënë rendiment në punë”-thuhej në raportin e datës 13.8.1948

Më poshtë japim të plotë raportin e Qe-verisë Amerikane të paraqitur në OKB nëshkurt të vitit 1955, përshkrimin e tmerrshëmtë kampeve e burgjeve në Shqipëri, si dhe njërast të debatit më të fundit mbi fenomenin epërdhunimit të femrave në diktaturës, si njërast i pa artikuluar më parë dhe e pa pohuarnga kjo kategori. Megjithatë, edhe në këtëlibër, duke ardhur si një raport i Ministrisë sëPunëve të Brendshme, bëhet bindës “feno-meni i përdhunimit” ashtu si është pranuarnga vuajtësit e dënimit, dhe pse nuk kanë pa-sur fakte konkrete apo denoncime, së pakunë këto 25 vjet.

***

Maj –nëntor 1950

“Në raportin e datës 23.8.1950, për gjen-

djen në kampe e burgje thuhej se policët ekampit të Maliqit kishin përdhunuar gra tëtë dënuarve, ndërsa kishin pasur kontak-te me femra imorale (AMPB, F.50. V.1950,D.393”, veçohet nga Dervishi në pjesën ekapitullit mbi kampet e punës së të burgo-surve në vitet 1947-1951. Ndërsa arkivistisjell të dhënat e para në raportin e Qeverisë Amerikane paraqitur në OKB në shkurt1955, ndër të tjera thuhej:

nga Violeta Murati

“Midis deklarimeve të kategorisë sparë rreth kolonive penale, është ajo dhënë nga Skënder Deme, i cili kaloi 5 vjenë këto kampe, para ikjes së tij në Greqi nprill 1951. Sipas tij, deri atë kohë kishte 1burgje politike në Shqipëri, prej të cilav10 mijë vetë jetonin në kushte tmerrueseTorturat e tyre dhe trajtimi çnjerëzoishin përshkruar si të pabesueshme. VetDume shërbeu në dy koloni ndëshkues

Kampi i Maliqit

Nga arkiva e Ministrisë së Brendshme, në një raport të vitit 1950, thuhet se policët e kampit të Maliqit kishin përdhunuar gra të të dënuarve, ndërsa kishin pasur kontakte me femra imoral

pjesë nga libri

Prill – nëntor 1949

“Në pranverën e vitit 1949 rifilluanpunimet për hapjen e kanalit që do tëkalonte ujin e kënetës. Patër Zef Pllumin,njëri prej të dënuarve që ka lënë kujtime,e kanë çuar në këtë kënetë. Përkthyesi ifamshëm Pashko Gjeçi, nëpunësi i lartëNedin Kokona etj., punonin aty. Sektorii punës kishte 79-80 cm nën ujë, plotushunjëza e bretkosa, kallami i kënetësshumë i fortë. Karrocat e drurit ishin tërënda para se të ngarkoheshin, e jo kurbëheshin me peshë, që nuk lëviznin prejvendit. Prej kanalit të madh i kanë çuarnë Dunavec, rreth 20-25 km. Po ashtu,

me baltë”, që po transportoheshin tlidhur me zinxhirë e litarë”

Maj-nëntor 1950

Përshkrimi për tharjen e kënetësë Maliqit, ja si vjen: “Pas një pushimpunimet rifilluan përsëri më 15 maj 195me 550 persona dhe në fund të qershoriedhe 350 të tjerë. Punohej deri në bre

me ujë, mes vështirësisë së kallamavushunjëzave. Transporti i baltës ishtshumë i vështirë. Punohej edhe për kanaldytësore që derdheshin mbi kanalikryesor. Më 28.1950 Tasi Marko i besuariudhëheqjes, emërohet sërish komandan

Sami Repishti ishte një ndër të burgosurite burgut të Shkodrës. Sipas kujtimevetë tij, të burgosurit ishin vendosur nëBaraka të gjata dykatëshe, të ngjashme sistalla bagëtish. Çatia ishte prej teneqeje emuret me kallama të kënetës. Ishte ftohtënë dimër e vapë e tmerrshme në verë.Mungonin ekskavatorët, puna bëhej nganjeriu i zhytur në ujë të ftohtë, mes atij

pisllëku të trashëguar ku ushunjëzat ishinpërpara një gjahu të pafund njerëzor. Njërojë i kampit i kishte qorruar një sy mecigare një të dënuari me origjinë armene.Repishti i përshkruan të burgosurit“kufoma lëvizëse”, “leckamanë të mbuluar

Këto deklarime janë pothuaj

paralele me raportin e qeverisë

amerikane, që përshkruan trajtimin

çnjerëzor në kampin e Maliqit,

quajtur “kampet e vdekjes”.

Arkivisti Kastriot Dervishi sjell

në një libër, gjithë informacionin

rreth përndjekjes politike nëShqipëri në vitet 1944-1991, në

lidhje me burgjet, kampet e punës

së detyruar, kampet e internimit

me tela me gjemba, si dhe vendet e

tjera të internimit


11/16


kulturë

ë ‘kampin e vdekjes’ në Vloçisht, afërorçës, ku nga 1.200 persona, kryesishthin njerëz të ligjit, doktorë, student,h-oficerë të lartë, klerikë katolikë dheyslimane, tregtarë dhe në kampin e Be-

enit në Kavajë. Të burgosurit në kampinparë punonin në projektin e shpallur tëaliqit, ndërsa ata të tjerët në kanalin kul-es Peqin- Kavajë. Në kampin e vdekjes

ë Vloçisht, të burgosurit zgjoheshin në

orën 3:30 dhe fillonin punën në kanal nëorën 6:00, ktheheshin në kamp orën 20:00.Disa nga shokët që ishin shumë të sëmurëpër punë, aktualisht varroseshin të gjallë

në kanal, midis këtyre ishin edhe priftiJosif Papamihali –kryetari i kishës unitenë Korçë, nënkolonel Sulejman Vuçiterna,hoxha Qazim Melçani, nënkolonel TefikHoxha, Riza Qako, Jaçe Zleusha, Luigj Luli, Ali Elezi dhe të tjerë. Për arsye të një thyerjerregulli, një student u lidh nga rojet e bur-gut me një kolonë dhe u la aty për 72 orë.Kampi në liqenin e Maliqit mund të preketsi një shembull tjetër që tregon se si kalojnëtë burgosurit politikë në Shqipëri. Të bur-gosurit në këtë kamp janë organizuar në 12brigada pune, secila e përbërë nga 120-140burra. Secila përbëhet nga 3 kompani dhesecila prej tyre prej 3 skuadrash. Personaliqë komandon njësitë e ndryshme përbëhetnga shokë të tyre, që quhen të dëmshëm

nga komandanti i kampit, megjithëse çdobrigadë është nën mbikëqyrjen e fortëtë një oficeri të policisë. Të burgosuriti banojnë në baraka dhogash, me njëbrigadë në secilën barakë. Ato nuk janëtë ndara në dhoma, gjatë mureve janë dyrreshta koçekësh me dy krevate, njëra mbitjetrën, ku flenë të burgosurit. Shteti nuku jep ndonjë mbulesë dhe ata të burgosurqë nuk kanë, duhet të flenë ashtu siç janëmbi kotecin e zhveshur. Barakat nuk janëtë mbrojtur prej kohësh. Çdo të burgosurii kanë dhënë vetëm një palë rroba pune tëpërbërë nga një pallto, pantallona dhe njëkëmishë, të cilat shpejt grisen se puna e tëburgosurve ka të bëjë me tharjen e liqenit tëMaliqit dhe duhet që ata shumicën e kohës

të punojnë në ujë. Nëse i burgosuri nukka rroba të tij për t’u ndërruar pas pune,duhet të mbetet me veshjen e punës, ashtui lagur. Si rregull, punojnë 10 orë pune nëditë, nëse nuk shtohen me urdhër të kom-andantit të brigadës. Në gërmimin e kanalitpër tharjen e liqenit të Maliqit, shumica etë burgosurve janë zakonisht në ujë që ar-rin deri në gjunjë, e disa herë deri në brez.Në kundërshtim me këtë kusht, puna vazh-don pa marrë parasysh kohën ose stinën eburgosurit. Si rezultat, shumë të burgosursëmurën dhe shpesh rreth 150 prej tyrekishin nevojë mjekësore të përditshme. Vetë doktori i kampit është i burgosur për- jetë. Megjithëse është doktor i mirë, ai nukka as veglat dhe as barnat e nevojshme. Veç

skenës së punës së rregullt, që fillon ngaora 4:00 dhe përfundon në orën 16:00, medy orët që nevojiten për ecje nga barakatnë punë, puna shpesh vazhdon për 1 ose dyorë më shumë. Pushimi jepet 3 herë në ditë.Racioni i bukës është 500 gram, një përzi-erje gruri dhe thekre, zakonisht e papjekurqë u jepej në drekë. Ushqimi i zier u jepetvetëm për mëngjes dhe darkë. Zakonishtpërbëhet nga një supë uji me makarona,fasule ose kunguj. Çdo i burgosur duhet tëmarrë 100 gram mish në ditë, megjithësekjo ndodh rrallë. Kohë pas kohe, të bur-gosurit lejohen të marrin pako me ushqimepër të shtuar dietat e tyre”. (227 AQSH, F.14/ AP strukturë, V.1955, D.176)

Të dënuarit që kishin punuar për heku-rudhën Peqin-Kavajë, Urën e Bonës, kishinpërfunduar në Orman-Pojan të Korçës, përtë vazhduar tharjen e kënetës së Maliqit.Mbi bazën e këtij kampi, u krijua kampi nr.1(reparti 301 më vonë). Më 1951 mbaruan

unimete Mali it.

Shumëkush dhe midis tyre edhe unë, aso kohe u befasuan nga prasaj krejt ndryshe në mesin e gazetave të tjera të shtypit të asaj

kampit.Gjatë vitit 1950, Tasi ka qenë

omandant kampesh në Maliq dhe nëeqin. “Në punë, për çdo ditë kanë marrëesë 1.068 të burgosur. Rendimenti i tyre

a qenë i mirë. Në një konferencë u vendosë ushqimet që u vijnë të burgosurve ngahtresa e lartë, t’u merreshin e t’u jepeshin gjithëve. Kjo edhe për arsye se ata

mbajnë qëndrim të keq, duke mos dhënëendiment në punë” -thuhej në raportin

datës 13.8.1948. Për vitin 1950, ishinealizuar 110.000 ditë pune, duke bërë mëhumë se 15 milionë lekë. Për këtë qëllim,shin punuar 900 të burgosur.

shtypi

Gazeta “E për7shme”, avanguarddhe letërsia e paekspozuar

Në fillim të viteve “90, respektivisht nëvitin 1992, në atë stinë të dekadëskur rrugët e qyteteve shqiptare fil-luan të boshatiseshin nga ambalazhet ecigareve Arda që zëvendësoheshin me am-balazhet e cigareve Cooper dhe pas pak doiu shtoheshin me bujari edhe ambalazhete çokollateve Hilal; kur anijet trembeshintë afroheshin në molin e Durrësit e të Vlorës dhe trenat shkatarraqë vejevinin nën

breshërin e gurëve nëpër hekurudhat shqip-tare; kur pantallonat blue jeans dhe modelii flokëve bishtpëllumb rrekeshin të shkër-benin si diferencim social në mesin e rinisëshqiptare të asaj kohe në sensin e një statusisupremacie të padiskutueshme; kur partitëe reja politike po lindnin njëra pas tjetrësbashkë me gazetat përkatëse, fenomen pjel-lorie që s’ka reshtur ende edhe sot pas 24vjetësh, shfaqet në katër numra gazeta më eçuditshme që kishte parë ndonjëherë pub-liku shqiptar, – gazeta E për7shme.

Shumëkush dhe midis tyre edhe unë, asokohe u befasuan nga prania e saj krejt ndry-she në mesin e gazetave të tjera të shtypittë asaj kohe. Ajo ishte krejt ndryshe në çdoaspekt. Nuk shpaloste asnjë projekt politik,

asnjë mesazh inkurajues për të ardhmene vendit, asnjë elozh për asnjë, asnjë lajm,asnjë thashethem, asnjë mllef, asnjë fyerje,asnjë kërcënim, ishte thjesht ndryshe edhepse ishte pagëzuar si E për7shme. Në fakt,në paradoks dhe oksimoron të plotë me tëgjitha, ajo nuk përshtatej me asnjë. Kjo kaqenë e para gazetë pluraliste letrare e postdiktaturës që iu bënte karshillëk gazetave erevistave letrare serioze si Drita dhe Nëntori,për të cilën tashmë pak kush kujtohet dhepak kush e mban mend, por jo ne, brezi jonëqë afër dhe larg, kudo në trojet shqiptare qëi ndjenim me të njëjtën gjatësi vale ngarke-sat emocionale të kohës dhe ishim mbledhurrreth letërsisë si elektronet e të njëjtit atom.

Ajo ishte ndryshe sepse eksperimentontekrejt natyrshëm për herë të parë në letërsinë

shqipe avanguardën e niveleve europiane. El-ementë të avanguardës i gjejmë edhe më tëhershme në letërsinë tonë që me De Radën,Mitrush Kutelin, në veçanti me Migjenin, i ciliështë i pangjashëm me asnjë etj., por në faktthyerja e plotë avanguardiste u shfaq më eplotë për herë të parë vetëm tek kjo gazetë.

Në maj të vitit 2004 në Universitetin e Ti-ranës Departamenti i Letërsisë organizoi njëseminar shkencor me temën: “Fenomeni iavanguardës në letërsinë shqiptare”, ku shumëstudiues shpalosën pikëpamjet e tyre mbifenomenin e avanguardës dhe shfaqjen e saj nëletërsinë tonë. Unë nuk kam qenë në atë semi-nar, por punimet e atij seminari i kam lexuar nëpërmbledhjen që doli më vonë. Duke ndjekurme radhë studimet e publikuara vë re se au-torët më të shumtë e kalojnë përciptazi “92-

shin dhe vitet që pasuan më pas dhe rreken tazbulojnë avanguardën atje ku është më pak,madje ku mund të mos merret shkencërishtsi e tillë. Autorët që e kishin themeluar, grupo-heshin asokohe tek kjo gazetë, apo në largësi,pavarësisht pjesëmarrjes, e ndjenin veten tek

ky grupim, atëherë ishin 16 deri 22 vjndërsa tani edhe më i riu prej tyre i ka kaldyzet vjetët. Disa shkruajnë ende dhe kan juar një profil të qartë publik si njerëz të ledisa të tjerë kanë reshtur që atëherë së shkdhe nuk ndjehen më, disa botuan vetëapo dy libra më vonë, disa s’botuan dotlibër, ndonjëri prej tyre, siç është rasti i Illiut, fatkeqësisht nuk jeton më. Mund tëmend ndër këta të rinj që botonin aso koh

E për7shme: Ervin Hatibin, Agron Tufën,Markun, Virion Graçin, Dritan Xhelon, Ililiun, Rudi Erebarën, Rudian Zekthin, IlStringën, Eneida Topin, Lindita Aliun etjkëta, të mbijetuarit më të suksesshëm tëletërsie janë Agroni, Virioni dhe Ervini. Prrethana të tjera në kontekstin e kësaj letme frymë dhe fizionomi letrare specifiksolide, pavarësisht jo përfshirjes në këtëletrar, ishin edhe Arian Leka, Gentian ÇLuljeta Lleshanaku, Parid Teferiçi, Olimblaj, Luljeta Dano dhe ca më vonë edhe GZela, Flurans Ilia, Ermir Nika dhe vetë aukëtyre radhëve. Në fakt ajo që shpërfaq 7shme në gjithë këtë panoram

frd 26 prill.pdf

Documents