FINANSIJSKA TRITA I INSTITUCIJEEkonomski fakultet u ZeniciZENICA, APRIL 2012.g.

DEVIZNO TRITE

DEVIZNO TRITEDevizni kurs cijena jedne valute izraene u drugoj;Pad domae valute poveava se konkurentnost domaih proizvoda i u zemlji i u inostranstvu (u zemlji skuplji strani proizvodi, u inostranstvu jeftiniji domai proizvodi);Promjena deviznog kursa znaajna i za finansijske institucije zbog dranja aktive u valutama raznih drava;

DEVIZNO TRITE19.04.2011. devizni kurs (cijena) 1 US $ izraena u KM je bila 1,37 KM;19.04.2012.g. cijena 1 $ je porasla na 1,49 KM;Kaemo da je US$ aprecirao odnosno da je dolo do rasta deviznog kursa (cijene) US $ za:

(1,49 1,37)/1,37 = 8,759%

Za isti procenat se dogodila aprecijacija US$ u odnosu na euro.

DEVIZNO TRITEMeunarodna razmjena roba uvjetovana razmjenom valuta;Trgovina valutama na deviznom tritu;Volumen transakcija odreuje kurs;Devizni kurs odreuje cijene stranih dobara;

DEVIZNO TRITESpot kurs (trenutna transakcija);Terminski kurs (transakcija u unaprijed odreenom momentu u budunosti);Aprecijacija (rast vrijednosti) valute cijena dobara u toj valuti postaju skuplja u inostranstvu, a roba iz inostranstva jeftinija;Deprecijacija (pad vrijednosti valute) valute cijena dobara u inostranstvu postaje jeftinija, a robe iz inostranstva postaju skuplje;

DEVIZNO TRITEDevizni kurs vaan dio cijene u meunarodnoj trgovini (cijena odreena vrijednou robe izraenoj u stranoj valuti i kursom strane valute u odnosu na domau);Devizno trite OTC trite;Trgovina valutama trgovina depozitima;

DEVIZNO TRITEKako se odreuje devizni kurs???Zakon jedne cijene (proizvod identinih karakteristika bi trebao imati jedinstvenu cijenu u svim dravama);Teorija pariteta kupovne moi: devizni kurs odraava promjene razine cijena u dravama primjena zakona jedne cijene na globalna kretanja cijena u jednoj dravi;Ako cijene u jednoj zemlji porastu u odnosu na drugu, njena valuta bi trebala deprecirati;

DEVIZNO TRITEOgranienja PPP-a: kvalitet roba ije cijene se mijenjaju ne mora biti identian;Postoje robe i usluge kojim se uope ne trguje u meunarodnim transakcijama, a ija promjena cijena utie na globalno kretanje cijena;PPP teorija je ipak u dugom roku valjana devizni kurs dvije valute se prilagoava globalnim pomjeranjima cijena u dravama vlasnicima valuta;

DEVIZNO TRITEFaktori uticaja na devizni kurs u dugom roku:Relativna razina cijena;Carine i kvote (uvozna ogranienja);Tranja za proizvodima/uslugama jedne drave (povean izvoz);Produktivnosti nacionalne privrede;

DEVIZNO TRITERast cijena u jednoj dravi odnosu na cijene u drugoj dravi uzrokuje deprecijaciju valute i obrnuto; Rast trgovakih (uvoznih) ogranienja uzrokuje aprecijaciju domae valute;

DEVIZNO TRITERast tranje za proizvodima/ uslugama jedne drave (povean izvoz) uzrokuje aprecijaciju njene valute; Rast produktivnosti privrede jedne drave (u odnosu na drugu dravu) utie na aprecijaciju njene valute (u odnosu na valutu odnosne drave);

DEVIZNO TRITEFaktor koji poveava tranju za proizvodima/uslugama jedne drave (u odnosu na proizvode/usluge druge drave koja cijene izraava u drugoj valuti) utie i na aprecijaciju domae valute (u odnosu na valutu druge drave) i obrnuto;

DEVIZNO TRITEDevizni kurs u kratkom roku (spot kurs):Volumen depozita koji se dre u jednoj valuti u odnosu na volumen depozita u drugoj valuti znaajnije utie na odreivanje deviznog kursa nego nivo potranje za izvozom/uvozom;Odluka o dranju depozita u domaoj ili stranoj valuti bazirana je na OEKIVANIM PRINOSIMA na jednu u odnosu na drugu valutu;

DEVIZNO TRITEAko je oekivani prinos na domau valutu (KM) vei od oekivanih prinosa na stranu valutu ($) potranja za KM - depozitima e se poveati a za $ - depozitima smanjiti;Za razumijevanje promjena u potranji za depozitima u domaoj i stranoj valuti neophodno je usporediti oekivane prinose;

DEVIZNO TRITEOekivani prinos na US$ depozite izraen u KM:

Relativni oekivani prinos na depozite na US $ izraen u KM (razlika izmeu oekivanog prinosa na US$ - depozite i oekivanog prinosa na KM depozite):

DEVIZNO TRITEKamatni paritet relativni prinos jednak 0:

Domaa kamatna stopa jednaka inozemnoj kamatnoj stopi + oekivana aprecijacija inozemne valute;

DEVIZNO TRITEOekivani prinos na inozemne (npr. dolarske) depozite raste kada raste devizni kurs odnosno kada deprecira domaa valuta;Oekivani prinos na domae depozite je uvijek konstantan neovisno od kretanja kursa;Ravnotea postoji u taki presjecita krivulja oekivanog prinosa na domai i inozemni depozit uvjet kamatnog pariteta zadovoljen;

Dijagram 1. Ravnotea na deviznom tritu

Kurs ($/KM)6%8%10%12%14%Oekivani povrat (izraen u KM)0,40,50,60,70,8RKMRDCAEBD

DEVIZNO TRITEFaktori uticaja na promjenu oekivanog prinosa na inozemne depozite:Rast kamatne stope na inozemne depozite (ceteris paribus) uzrokuje rast oekivanog prinosa na inozemne depozite porast inozemne kamatne stope dovest e do deprecijacije domae valute;

Dijagram 2. Rast inozemne kamatne stope

Kurs ($/KM)6%8%10%12%14%Oekivani povrat (izraen u KM)0,40,50,60,70,8RKMRD12RD

DEVIZNO TRITEFaktori uticaja na promjenu oekivanog prinosa na inozemne depozite:2. Rast oekivanog deviznog kursa uzrokuje pad oekivanog prinosa na inozemne depozite posljedica je aprecijacija domae valute;

Dijagram 3. Rast deviznog kursa

Kurs ($/KM)6%8%10%12%14%Oekivani povrat (izraen u KM)0,40,50,60,70,8RKMRD12RD

DEVIZNO TRITEKamatna stopa na domae depozite je jedini faktor koji utie na promjenu oekivanog prinosa na domae depozite;Rast kamatne stope na domae depozite uzrokuje rast deviznog kursa a to posljedino aprecira domau valutu;

Dijagram 4. Rast kamatne stope na domae depozite

Kurs ($/KM)6%8%10%12%14%Oekivani povrat na domae depozite0,40,50,60,70,8RKMR$12RKM

DEVIZNO TRITEPromjena domae kamatne stope zasniva se na (Fisherova jednaina):Promjeni realne kamatne stope iliPromjeni stope oekivane inflacije;

Uticaj na devizni kurs je razliit ovisno od toga koji od dva navedena faktora je uzrokovao promjenu domae kamatne stope;

Ako domaa kamatna stopa raste zbog promjene realne kamatne stope (oekivana inflacija nepromijenjena), domaa valuta aprecira;Ako domaa kamatna stopa raste zbog rasta oekivane inflacije domaa valuta deprecira;DEVIZNO TRITE

Dijagram 5. Rast kamatne stope uz rast oekivane inflacije

Kurs ($/KM)6%8%10%12%14%Oekivani povrat na domae depozite0,40,50,60,70,8RKMR$RKMR$12

Rast ponude novca uzrokuje:Rast cijena;Nii oekivani kurs;Rast oekivanog prinosa na inozemne depozite;Deprecijaciju domae valute;Kursno premaivanje;DEVIZNO TRITE

Dijagram 6. Deprecijacija valute kroz rast ponude novca

Kurs ($/KM)6%8%10%12%14%Oekivani povrat na domae depozite0,40,50,60,70,8RKMR$A1D3RKMR$2