fzs.bafzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nip-2010_hrv.pdfnomenklatura industrijskih proizvoda bosne i...

�

1

NOMENKLATURA INDUSTRIJSKIH PROIZVODA BOSNE I HERCEGOVINE - NIP BiH 2010

Izdaje: Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine,

Zelenih beretki 26, Sarajevo, Bosna i Hercegovina

Odgovara: Zdenko Milinović, ravnatelj

Pripremili: Članovi radne skupine za Nomenklaturu industrijskih proizvoda:

Jasmina Vidović, Svjetlana Kezunović, Milka Janković - BHAS

Nusreta Imamović - Kaljanac, Amira Morankić, Nasiha Imširović - FZS

Biljana Đukić, Zora Dragić, Mirjana Bandur - RZSRS

Lektorica: Amra Kapetanović

Tehnička obrada:

Dizajn i prijelom:

Tisak:

Timur Ljubunčić, dipl. ing. inf.

Lejla Rakić

Avery d.o.o.


3

KAZALO

KAZALO ...................................................................................................................................................................... 3 PREDGOVOR .............................................................................................................................................................. 7

DIO I METODOLOŠKE NAPOMENE ...................................................................................................................... 9

1. UVOD ............................................................................................................................................................... 9 2. TEMELJNE KARAKTERISTIKE ................................................................................................................. 12

2.2 ORGANIZACIJA I SUSTAV OZNAČAVANJA NIP BIH 2010 .................................................................. 12 2.2.1 Organizacija nomenklature........................................................................................................................ 12 2.2.2 Sustav označavanja NIP BiH 2010............................................................................................................ 13

2.3.1 Usaglašenost sa Europskim standardima i propisima ................................................................................ 14 2.3.2 Stupanje na snagu i implementacija NIP BiH 2010................................................................................... 14 2.3.3 Izmjene u NIP BiH 2010 ........................................................................................................................... 14

3. TEMELJNI POJMOVI I DEFINICIJE ........................................................................................................... 15 3.1 POJAM INDUSTRIJE .................................................................................................................................... 16 3.2 STATISTIČKE JEDINICE ............................................................................................................................. 16 3.3 PROIZVODNJA ............................................................................................................................................. 17 3.4 PROIZVOD .................................................................................................................................................... 17

4. PRIKUPLJANJE I DOSTAVLJANJE PODATAKA U PRODCOM ISTRAŽIVANJU ................................ 18 5. ODNOSI U PROIZVODNJI............................................................................................................................... 19

5.1 REDOVITA - OSOBNA PROIZVODNJA - (REGULAR PRODUCTION) ................................................. 19 5.2 PROIZVODNJA ODNOSNO PRERADA NA TEMELJU UGOVORA – (OUTSOURCING) ................... 19 5.3 INDUSTRIJSKE USLUGE – (INDUSTRIAL SERVICES) .......................................................................... 21

5.3.1 Dorada - (Treatment) ................................................................................................................................. 21 5.3.2 Održavanje i popravci - (Repairs and Maintenance)................................................................................. 22 5.3.3 Sastavljanje - (Assembly work) .................................................................................................................. 22

6. MJERNE JEDINICE....................................................................................................................................... 24 6.1 6.2 MJERNE JEDINICE KOJE SE KORISTE U OPISIMA PROIZVODA ....................................................... 25

KRATICE ....................................................................................................................................................... 25

DIO II NOMENKLATURA INDUSTRIJSKIH PROIZVODA BOSNE I HERCEGOVINE NIP BiH 2010........ 27

B VAĐENJE RUDA I KAMENA.......................................................................................................................... 29 05 VAĐENJE UGLJENA I LIGNITA ................................................................................................................ 29

05.1 Vađenje kamenog ugljena ......................................................................................................................... 29 05.2 Vađenje lignita........................................................................................................................................... 29

06 VAĐENJE SIROVE NAFTE I PRIRODNOG PLINA .................................................................................. 29 06.1 Vađenje sirove nafte .................................................................................................................................. 29 06.2 Vađenje prirodnog plina ............................................................................................................................ 29

07 VAĐENJE METALNIH RUDA..................................................................................................................... 29 07.1 Vađenje željeznih ruda .............................................................................................................................. 29 07.2 Vađenje ruda obojenih metala ................................................................................................................... 29

08 VAĐENJE OSTALIH RUDA I KAMENA.................................................................................................... 30 08.1 Vađenje kamena, pijeska i gline ................................................................................................................ 30 08.9 Vađenje ruda i kamena d. n. ...................................................................................................................... 31

C PRERAĐIVAČKA INDUSTRIJA ..................................................................................................................... 32 10 PROIZVODNJA PREHRAMBENIH PROIZVODA..................................................................................... 32

10.1 Prerada i konzerviranje mesa i proizvodnja mesnih proizvoda ................................................................. 32 10.2 Prerada i konzerviranje riba, ljuskara i mekušaca ..................................................................................... 35

2.3 PRIMJENA NIP BIH 2010 ............................................................................................................................. 14

7.

MJERNE JEDINICE KOJE SE KORISTE ZA ISKAZIVANJE OBUJMA PROIZVODNJE ...................... 24

10.4 Proizvodnja biljnih i životinjskih ulja i masti ............................................................................................ 40 10.5 Proizvodnja mliječnih proizvoda ............................................................................................................... 42 10.6 Proizvodnja mlinskih proizvoda, škroba i škrobnih proizovoda................................................................ 44 10.7 Proizvodnja pekarskih proizvoda, proizvoda od brašna i kolača ............................................................... 45 10.8 Proizvodnja ostalih prehrambenih proizvoda ............................................................................................ 46 10.9 Proizvodnja pripremljene hrane za životinje ............................................................................................. 50

11 PROIZVODNJA PIĆA ................................................................................................................................... 51 11.0 Proizvodnja pića ........................................................................................................................................ 51

12 PROIZVODNJA DUHANSKIH PROIZVODA............................................................................................. 52 12.0 Proizvodnja duhanskih proizvoda.............................................................................................................. 52

13 PROIZVODNJA TEKSTILA ......................................................................................................................... 53 13.1 Priprema i predenje tekstilnih vlakana....................................................................................................... 53 13.2 Tkanje tekstila ........................................................................................................................................... 55 13.3 Dovršavanje tekstila .................................................................................................................................. 57 13.9 Proizvodnja ostalog tekstila ....................................................................................................................... 59

14 PROIZVODNJA ODJEĆE ............................................................................................................................. 63 14.1 Proizvodnja odjeće, osim krznene odjeće .................................................................................................. 63 14.2 Proizvodnja proizvoda od krzna ................................................................................................................ 69 14.3 Proizvodnja pletene i kukičane odjeće....................................................................................................... 69

15 PROIZVODNJA KOŽE I SRODNIH PROIZVODA..................................................................................... 70 15.1 Štavljenje i obrada kože; proizvodnja putnih i ručnih torbi, sedlarskih i remenarskih proizvoda; dorada i bojenje krzna ............................................................................................................................................. 70 15.2 Proizvodnja obuće ..................................................................................................................................... 72

16 PRERADA DRVA I PROIZVODA OD DRVA I PLUTA, OSIM NAMJEŠTAJA; PROIZVODNJA PREDMETA OD SLAME I PLETARSKIH MATERIJALA ........................................................................ 73

16.1 Piljenje i blanjanje drva (proizvodnja rezane građe); impregnacija drveta................................................ 73 16.2 Proizvodnja proizvoda od drva, pluta, slame i pletarskih materijala ......................................................... 74

17 PROIZVODNJA PAPIRA I PROIZVODA OD PAPIRA .............................................................................. 77 17.1 Proizvodnja celuloze, papira i kartona....................................................................................................... 77 17.2 Proizvodnja proizvoda od papira i kartona ................................................................................................ 81

18 TISKANJE I UMNOŽAVANJE SNIMLJENIH ZAPISA ............................................................................. 83 18.2 Umnožavanje snimljenih zapisa ................................................................................................................ 85

19 PROIZVODNJA KOKSA I RAFINIRANIH NAFTNIH PROIZVODA ....................................................... 85 19.1 Proizvodnja proizvoda koksnih peći.......................................................................................................... 85 19.2 Proizvodnja rafiniranih naftnih proizvoda ................................................................................................. 85

20 PROIZVODNJA KEMIKALIJA I KEMIJSKIH PROIZVODA .................................................................... 86 20.1 Proizvodnja osnovnih kemikalija, gnojiva i dušičnih spojeva, plastike i sintetičkoga kaučuka u primarnim oblicima ................................................................................................................................... 86 20.2 Proizvodnja pesticida i drugih agrokemijskih proizvoda......................................................................... 100 20.3 Proizvodnja boja, lakova i sličnih premaza, grafičkih boja i kitova ........................................................ 102 20.4 Proizvodnja sapuna i deterdženata, sredstava za čišćenje i poliranje, parfema i toaletno- kozmetičkih preparata .................................................................................................................................................. 103 20.5 Proizvodnja ostalih kemijskih proizvoda................................................................................................. 105 20.6 Proizvodnja umjetnih vlakana ................................................................................................................. 109

21 PROIZVODNJA OSNOVNIH FARMACEUTSKIH PROIZVODA I FARMACEUTSKIH PRIPRAVAKA ............................................................................................................................................. 110

21.1 Proizvodnja osnovnih farmaceutskih proizvoda ...................................................................................... 110 21.2 Proizvodnja farmaceutskih pripravaka .................................................................................................... 111


10.3 Prerada i konzerviranje voća i povrća........................................................................................................ 37

4

23.2 Proizvodnja vatrostalnih proizvoda ......................................................................................................... 122 23.3 Proizvodnja proizvoda od gline za građevinarstvo .................................................................................. 123 23.4 Proizvodnja ostalih proizvoda od porculana i keramike .......................................................................... 124 23.5 Proizvodnja cementa, vapna i gipsa......................................................................................................... 125 23.6 Proizvodnja proizvoda od betona, cementa i gipsa.................................................................................. 126 23.7 Rezanje, oblikovanje i obrada kamena .................................................................................................... 127 23.9 Proizvodnja brusnih proizvoda i nemetalnih mineralnih proizvoda, d. n. ............................................... 128

24 PROIZVODNJA BAZNIH METALA.......................................................................................................... 129 24.1 Proizvodnja sirovog željeza, čelika i ferolegura ...................................................................................... 129 24.2 Proizvodnja cijevi, crijeva, šupljih profila i pripadajućeg pribora od čelika ........................................... 134 24.3 Proizvodnja ostalih proizvoda primarne prerade čelika........................................................................... 136 24.4 Proizvodnja baznih plemenitih i ostalih obojenih metala ........................................................................ 139 24.5 Lijevanje metala ...................................................................................................................................... 143

25 PROIZVODNJA GOTOVIH METALNIH PROIZVODA, OSIM STROJEVA I OPREME ..................... 144 25.1 Proizvodnja metalnih konstrukcija .......................................................................................................... 144 25.2 Proizvodnja metalnih cisterni, rezervoara i sličnih posuda...................................................................... 145 25.3 Proizvodnja parnih kotlova, osim kotlova za centralno grijanje.............................................................. 146 25.4 Proizvodnja oružja i streljiva ................................................................................................................... 146 25.5 Kovanje, prešanje, štancanje i valjanje metala; metalurgija praha .......................................................... 147 25.6 Površinska obrada i prevlačenje metala; strojna obrada metala............................................................... 148 25.7 Proizvodnja sječiva, alata i metalnih proizvoda za opću namjenu........................................................... 149 25.9 Proizvodnja ostalih gotovih proizvoda od metala.................................................................................... 154

26 PROIZVODNJA RAČUNALA TE ELEKTRONIČKIH I OPTIČKIH PROIZVODA............................... 160 26.1 Proizvodnja elektroničkih komponenata i ploča ...................................................................................... 160 26.2 Proizvodnja računala i periferne opreme ................................................................................................. 162 26.3 Proizvodnja komunikacijske opreme....................................................................................................... 163 26.4 Proizvodnja elektroničkih uređaja za široku potrošnju............................................................................ 164 26.5 Proizvodnja instrumenata i aparata za mjerenje, ispitivanje i navigaciju; proizvodnja satova ............... 166 26.6 Proizvodnja opreme za zračenje, elektromedicinske i elektroterapeutske opreme .................................. 170 26.7 Proizvodnja optičkih instrumenata i fotografske opreme ........................................................................ 171 26.8 Proizvodnja magnetskih i optičkih medija............................................................................................... 172

27 PROIZVODNJA ELEKTRIČNE OPREME................................................................................................. 173 27.1 Proizvodnja elektromotora, generatora, transformatora te uređaja za distribuciju i kontrolu električne energije .................................................................................................................................................... 173 27.2 Proizvodnja baterija i akumulatora .......................................................................................................... 176 27.3 Proizvodnja žice i elektroinstalacijskog materijala.................................................................................. 176 27.4 Proizvodnja električne opreme za rasvjetu .............................................................................................. 177 27.5 Proizvodnja aparata za kućanstvo............................................................................................................ 179 27.9 Proizvodnja ostale električne opreme ...................................................................................................... 182

28 PROIZVODNJA STROJEVA I UREĐAJA, D. N. ...................................................................................... 184 28.1 Proizvodnja strojeva za opće namjene..................................................................................................... 184 28.2 Proizvodnja ostalih strojeva za opće namjene ......................................................................................... 190 28.3 Proizvodnja strojeva za poljoprivredu i šumarstvo.................................................................................. 197 28.4 Proizvodnja strojeva za obradu metala i alatnih strojeva......................................................................... 200 28.9 Proizvodnja ostalih strojeva za posebne namjene.................................................................................... 204


22 PROIZVODNJA PROIZVODA OD GUME I PLASTIČNIH MASA ......................................................... 112 22.1 Proizvodnja proizvoda od gume .............................................................................................................. 112 22.2 Proizvodnja proizvoda od plastičnih masa .............................................................................................. 114

23 PROIZVODNJA OSTALIH NEMETALNIH MINERALNIH PROIZVODA ............................................ 119 23.1 Proizvodnja stakla i proizvoda od stakla ................................................................................................. 119

5

30.9 Proizvodnja prijevoznih sredstava, d. n. .................................................................................................. 219 31 PROIZVODNJA NAMJEŠTAJA ................................................................................................................. 221

31.0 Proizvodnja namještaja............................................................................................................................ 221 32 OSTALA PRERAĐIVAČKA INDUSTRIJA ............................................................................................... 222

32.1 Proizvodnja nakita, imitacije nakita (bižuterije) i srodnih proizvoda ...................................................... 222 32.2 Proizvodnja glazbenih instrumenata ........................................................................................................ 223 32.3 Proizvodnja sportske opreme................................................................................................................... 224 32.4 Proizvodnja igara i igračaka .................................................................................................................... 224 32.5 Proizvodnja medicinskih i stomatoloških instrumenata i pribora ............................................................ 225 32.9 Prerađivačka industrija, d. n. ................................................................................................................... 227

33 POPRAVAK I INSTALIRANJE STROJEVA I OPREME.......................................................................... 230 33.1 Popravak proizvoda od metala, strojeva i opreme ................................................................................... 230 33.2 Instaliranje industrijskih strojeva i opreme.............................................................................................. 232

D PROIZVODNJA I OPSKRBA ELEKTRIČNOM ENERGIJOM, PLINOM, PAROM I KLIMATIZACIJA ............................................................................................................................................ 234

35 PROIZVODNJA I OPSKRBA ELEKTRIČNOM ENERGIJOM, PLINOM, PAROM I KLIMATIZACIJA ........................................................................................................................................ 234

35.1 Proizvodnja, prijenos i distribucija električne energije............................................................................ 234 35.2 Proizvodnja plina; distribucija plinovitih goriva distribucijskom mrežom.............................................. 234 35.3 Proizvodnja i opskrba parom i klimatizacija ........................................................................................... 234

E OPSKRBA VODOM; UKLANJANJE OTPADNIH VODA, GOSPODARENJE OTPADOM TE DJELATNOSTI SANACIJE OKOLIŠA ......................................................................................................... 235

38 SKUPLJANJE OTPADA, DJELATNOSTI OBRADE I ZBRINJAVANJA OTPADA; RECIKLAŽA MATERIJALA .............................................................................................................................................. 235

38.3 Reciklaža materijala ................................................................................................................................ 235


29 PROIZVODNJA MOTORNIH VOZILA, PRIKOLICA I POLUPRIKOLICA ........................................... 212 29.1 Proizvodnja motornih vozila ................................................................................................................... 212 29.2 Proizvodnja karoserija za motorna vozila; proizvodnja prikolica i poluprikolica ................................... 214 29.3 Proizvodnja dijelova i pribora za motorna vozila .................................................................................... 215

30 PROIZVODNJA OSTALIH PRIJEVOZNIH SREDSTAVA ...................................................................... 216 30.1 Gradnja brodova i čamaca ....................................................................................................................... 216 30.2 Proizvodnja željezničkih lokomotiva i tračničkih vozila ......................................................................... 217 30.3 Proizvodnja zrakoplova i svemirskih letjelica te srodnih prijevoznih sredstava i opreme ...................... 218

6

PREDGOVOR

Nomenklatura industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine - NIP BiH 2010 je nova nomenklatura industrijskih proizvoda BiH koja će zamijeniti do sada važeću Nomenklaturu industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine - NIP BiH 2005.

NIP BiH 2010 je standard koji se koristi za grupiranje i razvrstavanje industrijskih proizvoda u domenu poslovnih statistika, prvenstveno u statistici industrijske proizvodnje, pri kompiliranju kratkoročnih, godišnjih ili višegodišnjih statističkih podataka i indikatora, a čiji je temeljni cilj kvalitetno praćenje promjena industrijske proizvodnje.

Statistička primjena NIP BiH 2010, mora se odvijati na sustavan način. NIP BiH 2010 se mora obvezno uvoditi u sva statistička istraživanja u BiH, koja su vezana za industrijske proizvode i primjenjivati na jedinstven i konzistentan način. Stoga, uz NIP BiH 2010 dajemo i temeljna metodološka objašnjenja i upute za njenu statističku primjenu.

Nomenklatura industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine se izravno oslanja na odgovarajuće standarde Europske Unije koji reguliraju ovu oblast tj. propis Vijeća Europske Zajednice o uspostavljanju i obveznom sprovođenju statističkih istraživanja industrijske proizvodnje u zemljama članicama Europske Zajednice (PRODCOM Propis)1) iprateću standardnu listu industrijskih proizvoda - PRODCOM2) listu.

PRODCOM lista je se temelji na kriteriju industrijskog podrijetla proizvoda tako da se industrijski proizvodi razvrstavaju prema djelatnosti u okviru koje su proizvedeni u jednom zaokruženom tehnološkom procesu, a ne na temelju materijala od kojeg je proizvod načinjen. To je jedna od temeljnih karakteristika europskog sustava ekonomskih klasifikacija - princip djelatnosti. Statistički sustav EU nameće striktnu obvezu usuglašavanja svih važećih namjenskih klasifikacija, a PRODCOM lista je namjenjena statističkim istraživanjima industrijske proizvodnje i sukladno središnjim ekonomskim klasifikacijama EU. To su klasifikacija ekonomskih djelatnosti - NACE3) i klasifikacija proizvoda po djelatnostima - CPA4) 2008.

Nomenklatura industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine povezana je i sa drugim nomenklaturama proizvoda koje se koriste na svjetskoj i europskoj razini, prvenstveno sa nomenklaturom iz domena vanjske trgovine. To se postiže primjenom PRODCOM liste koja se godišnje usklađuje sa promjenama klasifikacije vanjske trgovine EU(CN)5) i UN (HS)6) i na taj način se osigurava usporedivost proizvodne statistike i statistike vanjske trgovine.


7

1) Council Regulation (EEC) No. 3924/91, od 19.12.1991. godine 2) Naziv potječe od francuskog izraza "PRODuction COMmunautaire" (Proizvodnja Zajednice). 3) NACE je akronim izveden iz francuskog naziva klasifikacije ekonomskih djelatnosti EU: "Nomenclature statistique des Activités économiques dans la Communauté Européenne" čija je primjena regulirana sljedećim propisima:

- NACE Rev.1 - prva jedinstvena klasifikacija ekonomskih djelatnosti EU utvrđena propisom Vijeća Europske Zajednice (Council Regulation (EEC) No. 3037/90, od 09. 10. 1990. godine),

- NACE Rev.1.1 - ažurirana verzija NACE Rev.1, utvrđena propisom Europske Komisije (European Commission - EC) No. 29/2002, od 19. 12. 2001. godine) - Statistical Classification of Economic Activities in the European Community). NACE Rev.1.1 je bila u primjeni u zemljama članicama Europske Unije od 01.01. 2003. godine

- NACE Rev.2 - nova značajna revizija klasifikacije ekonomskih djelatnosti EU uspostavljena Propisom EC No. 1893/2006, 20.12.2006. i ona je u primjeni od 01.01.2008. godine u zemljama EU

4)Statistical Classification of Product by Activity in the European Economic Community:- CPA 1993 (Council Regulation (EC) No. 3696/93) - prva jedinstvena klasifikacija proizvoda po djelatnosti koja je bila u primjeni od

20.01.1994. godine - CPA 2002 (Commission Regulation (EC) No. 204/2002) - ažurirana verzija CPA koja sadrži izmjene i dopune Regulative Vijeća br.

3696/93, koja je bila u primjeni u zemljama članicama Europske unije od 01.01.2003. godine- CPA 2008 (Regulation (EC) No. 451/2008), koja je u primjeni od 01.01.2008. godine

5) Combined Nomenclature - Kombinovana Nomenklatura je klasifikacija koja se koristi u okviru EU za svrhe vanjske trgovine (Propis Vijeća Ministara Europske Zajednice (EEC) br. 2658/87 od 23.07.1987. godine. Važeća nomenklatura vanjske trgovine je CN 2010 (Commission regulation (EC) No. 948/2009, koja je u primjeni od 01.01.2010). 6) UN Harmonised commodity description and coding system – UN Harmonizovani sustav naziva (opisa) i brojčanog šifriranja roba. HS je međunarodna klasifikacija proizvoda koja se široko koristi ne samo za carinske svrhe nego i u statistici trgovine, kao i za sve vrste transakcija u međunarodnoj trgovini.

Prvo PRODCOM istraživanje u Bosni i Hercegovini sprovedeno je za 2003. godinu, a rezultati su objavljeni 2005. godine i od tada se godišnje prikupljaju i objavljuju podaci po NIP BiH 2005.

U okviru zajedničke međunarodne i europske revizije središnjih ekonomskih klasifikacija djelatnosti i proizvoda izvršena je značajna promjena klasifikacije Europske Unije i do 01.01.2009. godine je u svim zemljama članicama EU izvršen proces prelaska na obveznu primjenu klasifikacije djelatnosti NACE Rev.2 i klasifikacije proizvoda po djelatnosti CPA 2008. PRODCOM lista 20087) je prva revidirana lista se temelji na revidiranom sustavu središnjih ekonomskih klasifikacija.

Sukladno sa promjenom EU klasifikacije izvršena je revizija odgovarajućih statističkih klasifikacija u Bosni i Hercegovini: Klasifikacije djelatnosti Bosne i Hercegovine 2010 - KD BiH 2010 (Službeni Glasnik BiH , br. 47/10 od 08.06.2010) i Klasifikacije proizvoda po djelatnosti Bosne i Hercegovine 2010 - KPPD BiH 2010. NIP BiH 2010 je u cjelosti u skladu sa KD BiH 2010 i KPPD BiH 2010, a nastala je revizijom nomenklature industrijskih proizvoda NIP BiH 2005, koja je u uporabi u redovitim godišnjim i mjesečnim istraživanjima u BiH od 2005. godine.

Nomenklatura industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine - NIP BiH 2010 je potpuno usuglašena sa PRODCOM listom iz 2010. godine8). U NIP BiH 2010 je u cjelosti preuzela strukturu i detaljnu razradu PRODCOM liste iz 2010. godine.

NIP BiH 2010 sadrži šifru, opis i mjernu jedinicu svakog industrijskog proizvoda (roba ili usluga), grupiranih po razinama razrade klasifikacije ekonomskih djelatnosti EU NACE Rev.2, odnosno KD BiH 2010 i klasifikacije proizvoda po djelatnostima CPA 2008, odnosno KPPD BiH 2010. NIP BiH 2010 također obuhvata i neke proizvode koji nisu definirani u PRODCOM listi iz 2010. godine, a koji su značajni za praćenje promjena ukupne industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini.

NIP BiH 2010 se mora usklađivati sa svim zvaničnim promjenama PRODCOM liste i pratećih propisa Europske Unije. Usklađivanje NIP BiH 2010 sa međunarodnim standardima obavljati će Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine u suradnji sa Federalnim zavodom za statistiku i Republičkim zavodom za statistiku Republike Srpske, donošenjem posebnog dokumenta (aneksa) koji će sadržavati sve promjene NIP-a BIH 2010 ili utvrđivanjem nove nomenklature industrijskih proizvoda, ovisno od obujma promjena. U procesu ovog usklađivanja Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine obaviće i sve potrebne revizije metodoloških objašnjenja i uputa za statističku primjenu NIP BiH 2010.

NIP BiH 2010 je pripremljena u punoj suradnji sve tri statističke institucije Bosne i Hercegovine: Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine, Federalnog zavoda za statistiku i Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske. NIP BiH 2010 je objavljena u Službenom glasniku Bosne i Hercegovine broj 12/11 od 15.02.2011. godine.

Ravnatelj

Zdenko Milinović


8

7) Commission Regulation (EC) No. 36/2009, od 11.07.2008. godine 8) Commission Regulation (EU) No. 163/2010, od 09.02.2010. godine

DIO I

METODOLOŠKE NAPOMENE

1. UVOD

PRODCOM je naziv koji je EU usvojila za statistiku industrijske proizvodnje tj. za djelatnosti razvrstane u područja B, C, D i E statističke klasifikacije ekonomskih djelatnosti NACE Rev. 2, koja se u zemljama EU počela primjenjivati od 1. siječnja 2008. (Propis EC broj 1893/2006).

Klasifikacija NACE Rev. 2 je zamijenila dotadašnju statističku klasifikaciju ekonomskih djelatnosti – NACE Rev. 1.1 (Propis EC broj 29/2002).

Nomenklatura industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine 2010 - NIP BiH 2010 obuhvata sljedeća područja:

- B - "Vađenje ruda i kamena" - C - "Prerađivačka industrija" - D - "Proizvodnja i snadbijevanje električnom energijom, plinom, parom i klimatizacija"- E - "Snadbijevanje vodom; uklanjanje otpadnih voda, upravljanje otpadom te djelatnosti sanacije okoliša"

Temelj za sprovođenje statističkih istraživanja industrijske proizvodnje čini propis Vijeća Europske Unije (EEC) broj 3924/91 o uspostavljanju i obveznom sprovođenju ovog istraživanja u zemljama članicama Europske Zajednice (PRODCOM Propis). Pravni temelj za sprovođenje istraživanja industrijske proizvodnje proširen je propisom Europske Komisije (EC) broj 912/20049) koji regulira implementaciju temeljnog PRODCOM propisa.

Sukladno Članku 2 (stav 2) PRODCOM propisa proizvodnja se mora pratiti po stavkama PRODCOM listeindustrijskih proizvoda.

Sama PRODCOM lista nije sastavni dio navedenog propisa nego se svake godine ažurira i objavljuje. Prva PRODCOM lista je publicirana 1992. godine i ušla je u obveznu uporabu 1993. godine. Naslovi PRODCOM liste su izvedeni iz EU, a time i UN klasifikacije vanjske trgovine CN, odnosno HS, tako da je svaki obvezni naziv proizvoda (kada su u pitanju robe) definiran jednim ili grupom naziva proizvoda iz Nomenklature vanjske trgovine i njihovim osmoznamenkastim šiframa. Važno je napomenuti da se upravo iz ovog razloga preporučuje korištenje “Općih pravila za interpretaciju kombinirane Nomenklature CN” i pri interpretaciji PRODCOM liste. U originalnoj PRODCOM listi su date odgovarajuće CN/HS šifre u koloni "Veze sa Nomenklaturom vanjske trgovine (HS/CN)".

PRODCOM lista se ažurira svake godine s obzirom na činjenicu da se Nomenklatura vanjske trgovine Europske Unije (CN) korigira svake godine. Na ovaj način PRODCOM lista odražava promjene i zadovoljava zahtjeve europske i svjetske trgovačke politike.

PRODCOM lista 2010, koja je izravno korištena za utvrđivanje Nomenklature industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine NIP BiH 2010 zasniva se na CN Nomenklaturi za 2010. godinu10), u dijelu koji se odnosi na proizvode.

Šifre industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine se sastoje od 8 znamenki direktno preuzetih iz PRODCOM liste 2010.


9

9) Commission Regulation (EC) No. 912/2004 od 29.04.2004. koji određuje primjenu propisa Vijeća Europske Unije (EEC) broj 3924/91 10) Commission Regulation (EC) No. 948/2009, koji je u primjeni od 01.01.2010. godine

Mjerne jedinice su također u cjelosti preuzete iz PRODCOM liste 2010, s tim da su samo za proizvode za koje PRODCOM lista 2010 ne propisuje određenu mjernu jedinicu, u NIP BiH 2010 izabrane jedinice koje su korištene u NIP BiH 2005, odnosno one jedinice koje osiguravaju najbolje praćenje proizvodnje ovih proizvoda.Velike promjene do kojih je došlo u ekonomskim klasifikacijama Europske Unije su uzrokovale utvrđivanje i objavljivanje nove revidirane nomenklature industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine - NIP BiH 2010.

Usljed promjene u naprijed navedenim središnjim europskim klasifikacijama (prelazak sa NACE Rev.1.1. na NACE Rev. 2), a time i u samoj PRODCOM listi 200811) (prva PRODCOM lista sukladno NACE Rev.2) i u CPA 2008 došlo je do sljedećih velikih promjena nomenklature NIP BiH 2010:

- Neki proizvodi iz stare nomenklature su isključeni iz NIP BiH 2010- Neki proizvodi kojih nije bilo u staroj uključeni su u novu nomenklaturu - Došlo je do sljedećih pregrupiravanja proizvoda:

� Jedan proizvod po staroj nomenklaturi � jedan proizvod po novoj nomenklaturi � Više proizvoda po staroj nomenklaturi � jedan proizvod po novoj nomenklaturi � Jedan proizvod po staroj nomenklaturi � više proizvoda po novoj nomenklaturi

NIP BiH 2010 godine obuhvaća određene proizvode iz područja i oblasti koje nisu obuhvaćene originalnom EU PRODCOM listom iz 2010. godine, kao što su:

- Oblast 05 – “Vađenje ugljena i lignita”- Oblast 06 – “Vađenje sirove nafte i prirodnog plina” u okviru područja B – “Vađenje ruda i kamena” po

NACE Rev.2 - Oblast 19 – “Proizvodnja koksa i rafiniranih naftnih proizvoda” u okviru područja C – “Prerađivačka

industrija” po NACE Rev.2 (osim 19.10.30) - Područje D – “Proizvodnja i ospkrba električnom energijom, plinom, parom i klimatizacija” po NACE

Rev.2 - Područje E – “ Opskrba vodom; uklanjanje otpadnih voda, upravljanje otpadom te djelatnosti sanacije

okoliša” po NACE Rev.2

Unatoč tome što se neki proizvodi, shodno promjenama u osnovnim europskim ekonomskim klasifikacijama i pratećim promjenama strukture statističkog sustava EU, više ne prate kroz PRODCOM istraživanje, zbog njihovog značaja i nepostojanja drugih specifičnih istraživanja u BiH kroz koja bi se oni pratili, oni su i dalje uključeni u NIP BiH 2010. Na ovaj se način osiguravaju neophodni podaci za adekvatno praćenje promjena proizvodnje i strukture ukupne industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini.

Najznačajnije promjene u Klasifikaciji djelatnosti BiH iz 2006. godine u domenu statistike industrije, koje se izravno odražavaju na NIP BiH 2010, predstavljene su u sljedećoj tabeli zajedno sa temeljnim vezama između KD BiH iz 2006. godine i KD BiH 2010:


10

11) Commission Regulation (EC) No. 36/2009 koja se primjenjuje od 01. 02. 2009.

KD BiH (2006. god.) KD BiH 2010

Područje Opis Oblast Područje Opis Oblast

C Vađenje ruda i kamena 10 - 14 B Vađenje ruda i kamena 05 - 09

D Prerađivačka industrija

15 - 36 C Prerađivačka industrija 10 - 33

37E

Opskrba vodom; uklanjanje otpadnih voda, upravljanje otpadom te djelatnosti sanacije okoliša

36 - 39

EProizvodnja i opskrba električnom energijom, plinom i vodom

41

40 DProizvodnja i opskrba električnom energijom, plinom, parom i klimatizacija

35

Do veoma značajnih promjena u NIP BiH 2010 je došlo usljed razdvajanja pojedinih područja iz KD BiH na više područja u KD BiH 2010.

Promjene u Klasifikaciji djelatnosti BiH 2010 su se odrazile i na NIP BiH 2010, posebno u oblasti C „Prerađivačka industrija“, npr.:

- Kod proizvoda koji pripadaju oblasti 22 (po NIP BiH 2005) „Izdavačka djelatnost, štampanje i umnožavanje (reprodukcija) snimljenih zapisa“ je došlo do značajne reorganizacije u NIP BiH 2010 tako da su proizvodi raspoređeni po sljedećim oblastima iz KD BiH 2010:

� 18 „Tiskanje i umnožavanje snimljenih zapisa“,� 32 „Ostala prerađivačka industrija, d.n.“� 58 „Izdavačke djelatnosti“, koja je izvan PRODCOM liste 2010 i � 59 „Proizvodnja filmova, videofilmova i televizijskog programa, djelatnosti snimanja zvučnih

zapisa i izdavanja glazbenih zapisa“, koja je izvan PRODCOM liste 2010.

- Industrijske usluge popravke i montaže su iz NIP BiH 2005 po novoj NIP BiH 2010 grupirane u novu oblast 33 „Popravak i instaliranje strojeva i opreme“. Treba istaći da su neke stvarne industrijske usluge razvrstane prema KD BiH 2010 u opće neindustrijske usluge, npr. “Održavanje i popravak motornih vozila” (područje G, razred 45.20), u “Računarsko programiranje, savjetovanje i djelatnosti u vezi s njima” (područje J, grana 62.0) i u “Popravak računara i predmeta za osobnu uporabu i domaćinstvo” (područje S, oblast 95) i više se ne prate kroz PRODCOM istraživanja.

- Proizvodi po NIP BiH 2005 iz područja D „Prerađivačka industrija“, oblast 37 „Reciklaža“ su premješteni u područje E po NIP BiH 2010 „Opskrba vodom; uklanjanje otpadnih voda, upravljanje otpadom, te djelatnosti sanacije životne sredine“, u oblast 38 „Sakupljanje otpada, djelatnosti obrade i zbrinjavanja otpada; reciklaža materijala“.

Dok originalna EU PRODCOM lista 2010 obuhvaća proizvode iz područja djelatnosti B i D, ali ne po svim oblastima, nomenklatura industrijskih proizvoda NIP BiH 2010 je šira i obuhvata i proizvode iz drugih oblasti i područja:

- 05 - "Vađenje uglja i lignita"- 06 - "Vađenje sirove nafte i prirodnog plina"- 35 - "Proizvodnja i opskrba električnom energijom, plinom, parom i klimatizacija"- 38 - "Sakupljanje otpada, djelatnosti obrade i zbrinjavanja otpada; reciklaža materijala"


11

NIP BiH 2005 je sadržavala oko 5000 proizvoda (uključujući proizvode iz oblasti “Vađenje uglja i lignita” i “Vađenje sirove nafte i prirodnog plina”), dok NIP BiH 2010 sadrži 3916 proizvoda.

Na ovaj način se osigurava kontinuitet praćenja industrijske proizvodnje u svim oblastima kroz godišnje PRODCOM istraživanje i računanje mjesečnih indeksa industrijske proizvodnje dok se ne razviju odgovarajuća specifična istraživanja.

2. TEMELJNE KARAKTERISTIKE

2.1 NAMJENA

NIP BiH 2010 je jedinstveni i obavezujući standard za statističku primjenu u Bosni i Hercegovini pri provođenju istraživanja industrijske proizvodnje. Nomenklatura industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine se koristi u redovnim godišnjim i mjesečnim istraživanjima industrije koja imaju sljedeće temeljne ciljeve:

- prikupljanje, obrada i objavljivanje godišnjih podataka o industrijskoj proizvodnji u BiH, odnosno na teritoriji pojedinih entiteta i njihovih administrativnih jedinica, kao i u Brčko Distriktu BiH, i to na razini proizvoda iz Nomenklature industrijskih proizvoda tj. provođenje tzv. godišnjeg PRODCOM istraživanja industrije,

- obrada godišnjih podataka o industrijskoj proizvodnji na razini proizvoda i određivanje jedinstvenog sustava ponderiranja, na temelju koje će se kompilirati mjesečni indeks fizičkog obujma industrijske proizvodnje za nivo Bosne i Hercegovine, za razinu svakog entiteta i Brčko Distrikta BiH, u skladu s europskim standardima i propisima,

- prikupljanje mjesečnih podataka o industrijskoj proizvodnji na razini proizvoda, obrada podataka, agregiranje i kompiliranje mjesečnih indeksa fizičkog obujma industrijske proizvodnje, u skladu s europskim standardima i propisima, za razinu Bosne i Hercegovine, razinu svakog entiteta i Brčko Distrikta BiH, i to po različitim razinama agregacije (područje, oblast, grana, razred, glavne industrijske grupe i ukupna industrija),

- diseminacija podataka o industrijskoj proizvodnji (PRODCOM rezultata) domaćim i međunarodnim korisnicima, za potrebe analiza i upoređivanje statističkih podataka o industrijskoj proizvodnji s podacima vanjske trgovine i njihovo bilansiranje (proizvodnja + uvoz – izvoz) za ocjenu konkurentnosti domaćih proizvoda na europskom i svjetskom tržištu.

- diseminacija PRODCOM rezultata Eurostatu u skladu sa PRODCOM propisom, te uključivanje PRODCOM rezultata BiH u publikacije i na baze Eurostata,

- povezivanje i međusobna kontrola podataka o industrijskoj proizvodnji, prodaji, potrošnji industrijskih proizvoda, uvozu, izvozu, trgovini i sl.

- procjena nedostajućih kratkoročnih podataka o obujmu proizvodnje - određivanje glavne djelatnosti statističkih jedinica u poslovnom registru odnosno ažuriranje SPR

(Statističkog poslovnog registra) iz podataka prikupljenih kroz PRODCOM istraživanja.

2.2 ORGANIZACIJA I SUSTAV OZNAČAVANJA NIP BIH 2010

2.2.1 Organizacija nomenklature

NIP BiH 2010 sadrži šifru, opis i mjernu jedinicu svakog industrijskog proizvoda (robe i industrijske usluge), grupirane po kategorijama razrade središnje klasifikacije djelatnosti NACE Rev.2 i središnje klasifikacije proizvoda po djelatnostima CPA 2008.


12

NIP BiH 2010 ima strukturu koja se sastoji iz 6 hijerarhijskih razina, i to:

- četiri hijerarhijske razine grupiranja proizvoda po klasifikaciji djelatnosti KD BiH 2010: � područje (označeno jednoslovnom abecednom šifrom),� oblast (označena dvoznamenkastom brojčanom šifrom),� grana (označena troznamenkastom brojčanom šifrom),� razred (označen četveroznamenkastom brojčanom šifrom),

- jedne hijerarhijske razine grupiranja proizvoda po klasifikaciji proizvoda po djelatnostima (KPPD BiH 2010):

� potkategorija tj. grupa proizvoda po djelatnosti (označena šestoznamenkastom brojčanom šifrom). - i temeljne razine razrade:

� proizvod (označen osmoznamenkastom brojčanom šifrom).

NIP BiH 2010 sadrži ukupno: 4 područja, 30 oblasti, 106 grana, 249 razreda, 1516 podkategorija i 3916 proizvoda.

Šifre i naslovi svih hijerarhijskih razina od područja klasifikacije djelatnosti do potkategorije klasifikacije proizvoda izravno su preuzeti iz KD BiH 2010 i KPPD BiH 2010.

2.2.2 Sustav označavanja NIP BiH 2010

Struktura šifre proizvoda NIP BiH 2010 sastoji se od osam brojčanih oznaka, a možemo je prikazati na sljedeći način:

U hijerarhijskoj strukturi NIP BiH 2010, prve četiri brojčane oznake (razina razreda djelatnosti) preuzete su iz KD BiH 2010, a prvih šest brojčanih oznaka (agregirane razine potkategorije proizvoda) preuzete su iz KPPD BiH 2010.

Prvih osam brojčanih oznaka su za proizvode koji su obuhvaćeni PRODCOM listom u NIP BiH 2010 izravno preuzete iz PRODCOM liste 2010 (oznake "XX.XX.XX.XX"). Međutim, za proizvode koji se ne nalaze u originalnoj EU PRODCOM listi 2010 u NIP BiH 2010 se formira šifra tako što se prvih šest znamenki preuzima iz KPPD BiH 2010, a ostale dvije se formiraju proizvoljno.

Šifra djelatnosti, koja je sastavni dio šifre industrijskog proizvoda u NIP BiH 2010 omogućava povezivanje i upoređivanje podataka o industrijskoj proizvodnji sa drugim podacima koji su razvrstani po djelatnostima.


13

XX XX.XX XX. .

Šifra grupe proizvoda po djelatnosti(podkategorija KPPD BiH 2010)

Šifra proizvoda po PRODCOM listi 2010

Š razreda (iz )ifra djelatnosti KD BiH 2010

Šifra NIP

2.3 PRIMJENA NIP BIH 2010

NIP BiH 2010 koristi za: evidentiranje, prikupljanje, pripremu, pohranjivanje, obradu, kompiliranje, analizu, publikovanje i grupiranje podataka o industrijskoj proizvodnji na nivou proizvoda i na višim nivoima agregacije, čime se osigurava mogućnost praćenja stanja i kretanja industrijske proizvodnje na čitavom ekonomskom području Bosne i Hercegovine.

Općenito, NIP BiH 2010 se primjenjuje:

- u praćenju promjena u kretanju i udjelu industrijske proizvodnje u ukupnom stanju ekonomije i za donošenje odgovarajućih mjera ekonomske politike;

- u službenoj statistici, sustavu informiranja, evidenciji i planiranju industrijskog razvoja;- za osiguranje međunarodne uporedivosti statističkih podataka iz domena industrijske proizvodnje; - za analizu podataka o proizvodnji, uvozu i izvozu na nivou pojedinačnog proizvoda i višim

razinama agregacije; - u znanstveno - istraživačkom i analitičkom radu.

2.3.1 Usaglašenost sa Europskim standardima i propisima

Prvi prikupljeni, obrađeni i objavljeni podaci prema europskom konceptu istraživanja industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini odnose se na rezultate godišnjeg izvještaja industrije za 2003. godinu, a temelje se na prvoj jedinstvenoj verziji nomenklature industrijskih proizvoda BiH koja je bila usklađena s PRODCOM listom iz 1994. godine. Ista jedinstvena Nomenklatura industrijskih proizvoda se prvi put počela koristiti i za mjesečna istraživanja industrije, počevši od januara 2005. godine.

NIP BiH 2010 je prva revizija jedinstvene i zvanično objavljene Nomenklature industrijskih proizvoda Bosne i Hercegovine - NIP BiH 2005, koja je usklađena sa europskim standardima i propisima.

2.3.2 Stupanje na snagu i implementacija NIP BiH 2010

Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine donosi poseban akt o utvrđivanju Nomenklature industrijskih proizvoda NIP BiH 2010, koji se objavljuje u “Službenom glasniku BiH”.Nomenklatura industrijskih proizvoda NIP BiH 2010 je obvezujući standard za primjenu u cijeloj zemlji i za međunarodnu razmjenu podataka.NIP BiH 2010 će se prvo koristiti za prikupljanje i obradu podataka u godišnjem istraživanju industrije za 2010. godinu.

Redovne godišnje korekcije Nomenklature industrijskih proizvoda NIP BiH 2010 će se vršiti u skladu s promjenama u EU PRODCOM listi. Osim toga, središnje statističke klasifikacije na kojim se temelje namjenske nomenklature nisu statična kategorija. Razlog je u činjenici da se ekonomija i njena struktura mijenjaju tijekom vremena, nove tehnologije stvaraju nove djelatnosti i proizvode koji dobijaju sve veću važnost, dok neke druge djelatnosti i njihovi proizvodi postepeno gube na važnosti. Kako bi statističke informacije o strukturi ekonomije zadržale svoju aktuelnost, nužno je s vremena na vrijeme revidirati postojeće klasifikacije, iako to izaziva prekid vremenskih serija ili zahtijeva njihovu rekonstrukciju odnosno preračunavanje historijskih podataka u skladu sa novom nomenklaturom industrijskihproizvoda uspostavljanjem i korištenjem tabela veza, koje su pripremljene za interne statističke potrebe.


14

2.3.3 Izmjene u NIP BiH 2010

3. TEMELJNI POJMOVI I DEFINICIJE

NIP BiH 2010 je prvenstveno namjenjena godišnjem PRODCOM istraživanju industrije, ali se koristi i u mjesečnom praćenju industrijske proizvodnje u BiH.

Godišnje PRODCOM istraživanje industrije BiH regulirano je EU propisima (EEC 3924/91 i EC 912/2004) ko ji utvrđuju:

- područje primjene: djelatnost industrije, na teritoriji cijele BiH- statistička jedinica promatranja: poduzeće (lokalna jedinica)- obuhvat: 90% ukupne vrijednosti proizvodnje svakog razreda djelatnosti u domenu industrijske

proizvodnje, područja B, C, D i E klasifikacije djelatnosti - informacije po pojedinačnom proizvodu iz nomenklature:

a) fizički obujam proizvodnje,b) tip proizvodnje:

S - prodata proizvodnja, T - ukupna proizvodnja ili I - industrijska usluga

c) vrijednost proizvodnje (prodate ili ukupne proizvodnje)

� izvještajni period: 1 godina,� Rok: 6 mjeseci po isteku izvještajne godine� Način dostavljanja podataka Eurostatu: GESMES 2.1.4; Format: GESMES� Način zaštite povjerljivih podataka: Svi podaci, uključujući povjerljive, se šalju Eurostatu, s tim da

se povjerljivi podaci označe da su povjerljivi.

Statistička primjena NIP BiH 2010 zasniva se na važećim propisima i pratećim preporukama i uputstvima Europske Unije i Ujedinjenih Nacija. Koncepti i definicije svih temeljnih pojmova korištenih u godišnjem PRODCOM istraživanju industrije (kao što su: statističke jedinice, proizvod, proizvodnja i sl.) su usklađeni sa:

- Uvodom u NACE Rev.2, - PRODCOM propisima (EEC broj 3924/91 i EC broj 912/2004), - trenutno važećom PRODCOM listom 2010 i uvodnim napomenama- propisom Vijeća Ministara Europske Zajednice broj 696/93 o statističkim jedinicama za promatranje i

analizu proizvodnog sustava EU, - uvodom u Sustav nacionalnih računa Ujedinjenih Nacija SNA 93 12),- uvodom u europski sustav integriranih ekonomskih računa ESA 9513).


15

12) UN System of National Accounts 1993 - SNA 93 13) European System of Integrated Economic Accounts (ESA 95), usvojen od Vijeća Europe, Regulation No. 2223/96, 25. juna 1996. godine, harmonizirano sa SNA 93

3.1 POJAM INDUSTRIJE

Pojam industrije koji se koristi u PRODCOM statistici definiran je s četiri područja klasifikacije djelatnosti (u skladu sa NACE Rev.2) :

B - Vađenje ruda i kamenaC - Prerađivačka industrija D - Proizvodnja i snadbijevanje električnom energijom, plinom, parom i klimatizacijaE - Snadbijevanje vodom; uklanjanje otpadnih voda, upravljanje otpadom te djelatnosti sanacije okoliša

i potpuno je u skladu sa definicijom EU.

3.2 STATISTIČKE JEDINICE

Statističke jedinice u poslovnoj statistici su autonomne institucije ili njihovi dijelovi koji se bave nekim ekonomskim djelatnostima. One se bave ekonomskim transakcijama roba i usluga pri čemu angažiraju vlastitu radnu snagu za proizvodnju roba i usluga koje se mogu prodati, davati drugima bez naknade ili koristiti za dalju proizvodnju. Važna karakteristika je to da sve statističke jedinice mogu stvarati finansijske obaveze i mogu posjedovati materijalna i nematerijalna sredstva.

Jedinice promatranja - (Observation units) su one jedinice za koje se kompiliraju statistički podaci u cilju praćenja njihovih karakteristika. Glavno ograničenje koje se postavlja na jedinicu posmatranja je njena autonomnost u odnosu na financiranje i proces proizvodnje.

Ovo kao rezultat ima dva tipa jedinica promatranja:

- jedinice koje su potpuno autonomne u odnosu na sve funkcije vezane za financiranje i proces proizvodnje (poduzeće) i

- jedinice koje su autonomne samo u odnosu na proces proizvodnje (lokalne jedinice u sastavu poduzeća). Autonomija u donošenju odluka znači da takve jedinice imaju administrativnu evidenciju o svim temeljnim karakteristikama procesa.

Izvještajne jedinice - (Reporting units) su jedinice od kojih se traži da dostave podatke. To mogu biti same jedinice promatranja ili sasvim odvojene jedinice. U PRODCOM istraživanju to su poduzeća razvrstana u područja djelatnosti B, C, D i E (industrija), kao i ona poduzeća koja nisu razvrstana u područja industrije, ali imaju jedinice usastavu koje se bave industrijskom djelatnošću.

Poduzeće - (Enterprise) je najmanja kombinacija pravnih jedinica koja čini organizacionu jedinicu za proizvodnju dobara i usluga i ima određeni stupanj autonomije pri odlučivanju, posebno pri raspoređivanju vlastitih resursa. Poduzeće obavlja jednu ili više djelatnosti na jednoj ili više lokacija.

Lokalna jedinica - (Local unit) je poduzeće ili njegov dio (npr. radionica, tvornica, skladište, ured, rudnik, stovarište) smješteno na zemljopisno određenom mjestu. Na svakom ili sa svakog od tih mjesta, izuzev u nekim posebnim slučajevima, jedna ili više osoba obavlja neku ekonomsku djelatnost (nekad i samo dio radnoga vremena), za jedno te isto poduzeće.


16

3.3 PROIZVODNJA

Proizvodnja - (Production) je djelatnost čiji je rezultat proizvod. Termin se koristi u vezi s cijelim nizom ekonomskih djelatnosti. U domenu industrije proizvodnja je proces čiji je rezultat industrijski proizvod definiran Nomenklaturom industrijskih proizvoda, a to znači roba (dobra) ili usluge.

Proizvodnja je postupak obrade sirovina, materijala, poluproizvoda i drugih sličnih ulaza (inputa) za koji je karakteristično to da ulazi po okončanju postupka obrade mijenjaju svoj prvobitni oblik i odlike tj. rezultat obrade je novi proizvod.

Industrijski proces - (Industrial process) je proces transformacije (fizičke, kemijske, ručne ili bilo kakve druge transformacije) koji se koristi u proizvodnji novih proizvoda (za izravnu, međufaznu ili investicionu potrošnju), u preradi već korištenih (rabljenih) proizvoda, tj. reciklaži ili za pružanje usluga u industriji (područja djelatnosti B, C, D i E).

Prerađivačka djelatnost - (Processing) je fizička i/ili kemijska transformacija materijala, tvari ili sastojaka u nove proizvode. Materijali, tvari ili sastojci koji se transformišu su sirovine koje nastaju kao proizvodi poljoprivrede, šumarstva, ribarstva ili rudarstva, kao i proizvodi ili poluproizvodi drugih prerađivačkih djelatnosti.

U statistici industrije koriste se i precizniji pojmovi za definiranje proizvodnje: redovna proizvodnja, uslužna proizvodnja industrijskih proizvoda (proizvodnja po ugovoru - outsourcing), ukupna proizvodnja, pružanje industrijskih usluga (obrada, prerada, montaža itd.), ovisno od glavnih karakteristika djelatnosti koja se obavlja i ovisno od toga ko je vlasnik sirovina i drugih ulaza u proces obrade, i ovisno od toga za čiji se račun obavlja proizvodnja ili pružaju usluge.

Proizvodnju možemo mjeriti na različite načine, koristeći fizičke ili vrijednosne pokazatelje.

3.4 PROIZVOD

Proizvod – (Product) je izlaz tj. rezultat neke industrijske djelatnosti, a definiran je Nomenklaturom industrijskih proizvoda. Ovaj se termin koristi kao opći naziv za robe odnosno dobra koji imaju fizičku dimenziju, ali i za usluge.

Dobra – (Goods) su fizički predmeti (objekti) za kojima postoji potreba na tržištu i nad kojima se može utvrditi pravo vlasništva, koje se može prenijeti sa jedne pravne jedinice na drugu u okviru tržišnih transakcija. Za njima postoji potreba jer se mogu koristiti da zadovolje potrebe ili želje kućanstva ili društvene zajednice ili se mogu iskoristiti za proizvodnju drugih dobara ili usluga. Proizvodnja i razmjena dobara su sasvim različite djelatnosti. Neka se dobra uopće ne mogu razmjenjivati, dok se druga mogu prodati ili kupiti više puta. Razdvajanje proizvodnje dobara od njihove prodaje i dalje preprodaje je ekonomski značajna odlika dobara, koju usluge nemaju.

Roba - (Commodity) je prenosivo dobro koje je moguće razmjenjivati. Ona može biti samo serijski proizvod s proizvodne linije, jedinstveni primjerak (npr. umjetnička slika) ili materijalni medij za pružanje usluge (npr. prenosni medij na kojem je zapisan traženi software). Ovo je termin koji se najčešće koristi u carinskim klasifikacijama.

Poluproizvodi – (Semi - finished Products) su prošli fazu obrade, ali zahtijevaju dodatnu obradu kako bi bili pogodni za korištenje. Mogu biti prodati za dalju obradu drugim prerađivačima, a jedan od tipičnih primjera za to su grubi metalni odljevci prodati drugima radi dovršavanja.

Usluge – (Services) nisu posebne cjeline nad kojima se može uspostaviti pravo vlasništva i kojima se može trgovati (mogu se razmjenjivati) neovisno od njihove proizvodnje. Usluge su raznovrsni output-i koji su proizvedeni po narudžbi i koji tipično obuhvataju promjene uvijeta tj. karakteristika potrošnih jedinica koje su ostvarene djelatnostima proizvođača, a skladu sa zahtjevima krajnjeg korisnika. U trenutku završetka tj. kompletnog


17

ostvarenja usluge ona mora biti i isporučena korisniku. Pružanje usluga mora biti ograničeno na one djelatnosti koje jedna jedinica može izvršiti u korist druge jedinice. U protivnom se uslužne djelatnosti ne bi mogle razvijati i za njih ne bi bilo tržišta.

4. PRIKUPLJANJE I DOSTAVLJANJE PODATAKA U PRODCOM ISTRAŽIVANJU

U PRODCOM statistici industrije prikupljaju se podaci o: ostvarenoj proizvodnji, internoj potrošnji vlastitih proizvoda, zalihama i prodaji pojedinačnih proizvoda koji su definirani Nomenklaturom industrijskih proizvoda. Na taj su način za neki konkretan proizvod prikazani: proizvodnja kao izvor raspoloživih količina, a potrošnja, prodaja i završne zalihe kao rashodna strana bilansa raspoloživih količina. Pri tome se svi navedeni podaci skupljaju za dvije različite vrste proizvodnje:

- Vlastitu proizvodnju - Proizvodnju na temelju ugovora (outsourcing)

U procesu industrijske proizvodnje i pružanja sa njom povezanih industrijskih usluga javljaju se brojne mogućnosti uspostavljanja poslovnih veza i složenih ugovornih odnosa što otežava provođenje statističkih istraživanja i prikupljanje i dostavljanje korektnih podataka. Da bi prikupljeni podaci bili što kvalitetniji neophodno je pri prikupljanju i obradi statističkih podataka koristiti iste definicije i ista pravila interpretacije:

Gotov proizvod – (Finished Product). Pojam gotov proizvod definira svaki proizvod koji je u procesu proizvodnje dostigao odgovarajući stupanj prerade ili dorade tako da je u Nomenklaturi industrijskih proizvoda naveden pod posebnom šifrom i nazivom. Pojam tako definiranog gotovog proizvoda obuhvata i sve radove dovršavanja proizvoda kojima pripadaju čišćenje, pakiranje, ispitivanje kvaliteta, klasiranje i slično. Količine neispravnih proizvoda ("škart") ne smatraju se gotovim proizvodima.

Intermedijarni proizvod – (Intermmediate Product) Ovo je proizvod, koji je dostigao određeni stupanj prerade ili dorade tako da je definiran u Nomenklaturi industrijskih proizvoda, a koji je proizvelo poduzeće/lokalna jedinica. Ovaj se proizvod u istom poduzeću, u istoj ili drugoj lokalnoj jedinici u sastavu tog poduzeća dalje prerađuje ili obrađuje i takvim se postupcima pretvara u novi proizvod iz Nomenklature industrijskih proizvoda (ili se ugrađuje u novi proizvod). Ovi proizvodi se posebno iskazuju u PRODCOM istraživanju kao proizvodi utrošeni za dalju proizvodnju u istom poduzeću/lokalnoj jedinici. Proizvodi kupljeni od trećih osoba radi preprodaje u istom obliku u kojem su i kupljeni ne smatraju se intermedijarnim proizvodima, kao ni proizvodi koji se koriste za bruto investicije u vlastiti fiksni kapital poduzeća/lokalne jedinice.

Nedovršen proizvod – (Unfinished Product) Proizvod koji nije dosegao određeni stupanj prerade ili dorade definiran Nomenklaturom NIP BiH 2010 smatra se nedovršenim i ne iskazuje se u PRODCOM istraživanju.

Ukupna proizvodnja – T (Total Production) Ukupna proizvodnja je ukupna količina određenog proizvoda definiranog Nomenklaturom industrijskih proizvoda, proizvedena u jedinici posmatranja u izvještajnoj godini, bez obzira na to da li je prodata trećim licima u zemlji ili inozemstvu (izvoz), stavljena na zalihe gotovih proizvoda (namijenjenih prodaji) ili se koristila za dalju internu preradu (intermedijarni proizvodi), ili kombinirano. Ukupna proizvodnja se iskazuje po obujmu, tj. u mjernim jedinicama fizičkog obujma, bilo da su proizvodi:

- Transformirani (processed into) u drugi proizvod - Ugrađeni (fitted in) u drugi proizvod- Stavljeni na zalihe

Ovo uključuje i one proizvode koji su dalje upotrijebljeni u istom poduzeću za proizvodnju drugog proizvoda.

Prodata proizvodnja – S (Production Sold) Pod pojmom prodata proizvodnja podrazumijevaju se količine i ukupna vrijednost proizvoda koji su bilo kada proizvedeni, a koji su prodati (fakturirani) u izvještajnom periodu. Prodata proizvodnja se iskazuje po vrijedosti i obujmu.


18

U nekim slučajevima u PRODCOM listi 2010 nije precizirana jedinica obujma, ali u tim slučajevima su u NIP BiH 2010 one precizirane po uzoru na NIP BiH iz 2005. godine.

Vrijednost prodate proizvodnje – (Value of Production Sold) Vrijednost prodate proizvodnje se obračunava na temelju prodajne cijene na izlazu iz poduzeća (ex - works) i prodate količine u tijeku izvještajnog perioda. Vrijednost prodate proizvodnje uvijek uključuje i troškove pakiranja, čak i kada su ovi troškovi fakturirani posebno. Međutim, vrijednost prodate proizvodnje ne obuhvata:

- poreze na promet ili takse koje se naplaćuju od potrošača, - posebno obračunate i fakturirane troškove, - popuste potrošačima

Jedinična vrijednost proizvoda - (Unit Value) prodatih proizvoda predstavlja prosječnu vrijednost jedinice proizvoda, a ne pravu prosječnu cijenu tih proizvoda. Ovaj se podatak ne prikuplja izravno već se dobije dijeljenjem vrijednosti prodatih proizvoda, s prodatim količinama tih proizvoda, a izražena je u konvertibilnim markama (KM).

5. ODNOSI U PROIZVODNJI

5.1 REDOVITA - OSOBNA PROIZVODNJA - (REGULAR PRODUCTION)

To je proizvodnja koju obavlja jedinica posmatranja (poduzeće/lokalna jedinica) koristeći kupljene ili osobne sirovine. Jedinica posmatranja (poduzeće/lokalna jedinica) je vlasnik gotovog proizvoda i ona sama prodaje svoje proizvode na tržištu i daje sve količinske i vrjednosne podatke o proizvodnji. Treba istaći da se na isti način definiraju i posebne vrste industrijskih usluga, kao poseban proizvod u NIP BiH 2010 (dorada za vlastiti račun).

5.2 PROIZVODNJA ODNOSNO PRERADA NA TEMELJU UGOVORA – (OUTSOURCING)

Outsourcing je ugovorni odnos prema kojem Naručitelj zahtjeva od Izvršioca obavljanje specifičnih zadataka, poput dijelova proizvodnog procesa ili čak kompletnog proizvodnog procesa iz domena djelatnosti naručioca. Naručitelj i Izvršitelj ne mogu biti poduzeće i lokalna jedinica u sastavu istog poduzeća, tj. ugovorena proizvodnja među različitim pogonima istog poduzeća nije moguća.

Ponekad se za ovu situaciju koristi i termin „proizvodnja na temelju ugovora“ (“contract processing“).

Izvršitelj na temelju ugovora sa Naručiocem proizvodi ili prerađuje određeni proizvod.

Outsourcing je veoma važan koncept koji se mora pravilno koristiti pri utvrđivanju samog obuhvata industrijske statistike, kao i pri provođenju istraživanja u oblasti industrije. Ovo je najčešći i po svojoj suštini granični slučaj između prerađivačke industrije i trgovine na veliko.

Broj outsourcing djelatnosti iz područja industrije, prvenstveno prerađivačkih djelatnosti u posljednje vrijeme ima trend stalnog porasta. Zbog toga je neophodno razjasniti kriterije razvrstavanja Naručioca koji vrši outsourcingsvojih ekonomskih djelatnosti, kako bi se osiguralo pravilno određivanje njegove glavne djelatnosti, utvrđivanje harmoniziranog obuhvata jedinica promatranja statističkih istraživanja industrije, pravilno prikupljanje i obradu podataka i uporedivost na međunarodnom razini. Izvršitelj se razvrstava u područje B, C, D ili E, i to u onaj razred klasifikacije djelatnosti kojem pripada proizvodni proces koji je izvršen kroz outsourcing. Naručitelj se razvrstava na temelju toga da li je on vlasnik ulaznih sirovina i ustupa li izvršiocu dio ili cjelokupni proces proizvodnje. Najpreciznija i najnovija pravila razvrstavanja za ovakve slučajeve su definirana u dokumentu “Uvodni priručnik za NACE Rev.2” i “Međunarodne preporuke za industrijsku statistiku IRIS 2008”.U PRODCOM istraživanju su jedinice posmatranja one statističke jedinice koje obavljaju industrijske djelatnosti čiji je rezulatat PRODCOM proizvod ili usluga. Zbog toga je od posebne važnosti u slučaju outsourcing-a dobro


19

odrediti glavnu djelatnost jedinice promatranja, a time i jedinice izvještavanja, tj. obuhvat PRODCOM istraživanja i precizno odrediti koje je podatke potrebno skupljati i kako izbjeći bilo kakvo dupliranje.

Naručitelj (Principal) je jedinica koja ulazi u ugovorni odnos s drugom jedinicom (ovdje nazvanom Izvršitelj) kako bi ta druga jedinica obavila specifične zadatke, poput dijelova proizvodnog procesa ili čak kompletnog proizvodnog procesa.

Izvršitelj (Contractor) je jedinica koja obavlja specifične zadatke, poput dijelova proizvodnog procesa ili čak cjelokupnog proizvodnog procesa, na temelju ugovornog odnosa s naručiocem. Takođe se koristi termin podugovarač.

Najvažnije su dvije situacije:

(a) Outsourcing, tj. ustupanje nekih dijelova procesa proizvodnje

Naručitelj vrši outsourcing, tj. prepušta Izvršiocu dio svog procesa proizvodnje (proizvodnje robe ili obavljanja usluga), ali ne i cijeli proces. Naručitelj je vlasnik ulaza (materijala) koje će u procesu proizvodnje Izvršitelj transformisati i zbog toga će vlasnik finalnih proizvoda biti Naručitelj (jer je vlasnik ulaznih materijala i obavlja dio proizvodnog procesa). U ovom se slučaju Naručitelj razvrstava u područje C kao da je on obavio kompletnu proizvodnju.

(b) Outsourcing tj. ustupanje cjelokupnog procesa proizvodnje Izvršiocu pri čemu Naručitelj ne vrši transformaciju ulaza na svojoj lokaciji.

U ovoj je situaciji moguće primijeniti sljedeća pravila razvrstavanja:-- Naručitelj koji je vlasnik ulaznih materijala te je stoga vlasnik i finalnog proizvoda, ali je cijeli proizvodni

proces prepustio drugoj jedinici (Izvršiocu) se razvrstava u područje C (Prerađivačka industrija – prema KD BiH 2010), i to u onu kategoriju (razred) klasifikacije djelatnosti kojem pripada cjelokupni proizvodni proces koji je izvršen kroz outsourcing. Kada je Naručitelj vlasnik ulaznih materijala, onda on izvještava o ukupnoj vrijednosti gotovih proizvoda.

-- Naručitelj koji je cijeli proizvodni proces prepustio drugoj jedinici (Izvršiocu), ali nije vlasnik ulaznih

materijala razvrstava se u područje G (Veleprodaja i maloprodaja; popravak motornih vozila i motocikala –prema KD BiH 2010) i nije predmet PRODCOM istraživanja.

Izvršitelj se u oba navedena slučaja razvrstava u područje C (Prerađivačka industrija – prema KD BiH 2010) i to u onaj razred klasifikacije djelatnosti kojem pripada proizvodni proces koji je izvršen kroz outsourcing.

Izvršitelj uvijek iskazuje vrijednost proizvodnje kao iznos naknade koju mu plaća Naručitelj za obavljenu outsourcing proizvodnju ili uslugu. Izvršitelj obvezno upisuje posebnu šifru za vrstu proizvodnje na temelju ugovora.

Naručitelj obvezno upisuje posebnu šifru za vrstu proizvodnje – vlastita proizvodnja. Naručitelj (ugovorene) industrijske proizvodnje odnosno prerade je vlasnik proizvoda i pod njegovim zaštitnim znakom se proizvod prodaje na tržištu.

Naručitelj koji nije rezident Bosne i Hercegovine već neke druge države EU ili svijeta nije predmet PRODCOM istraživanja.

Treba istaći da se u PRODCOM istraživanju na isti način interpretiraju i posebne vrste industrijskih usluga (dorada na temelju ugovora, montaža na temelju ugovora i sl.).


20

5.3 INDUSTRIJSKE USLUGE – (INDUSTRIAL SERVICES)

Industrijske usluge obuhvaćaju usluge dorade, popravke, održavanja i sastavljanja (montaža odnosno instaliranje i asembliranje) koje vrši jedinica promatranja (poduzeće/lokalna jedinica), a koje su posebno fakturirane. Po pravilu, industrijske usluge se iskazuju po svakoj pojedinačnoj vrsti izvršene usluge, kako su one specificirane u NIP BiH 2010, i to u fizičkim mjernim jedinicama – efektivni sati. Izuzetak je dorada tekstila (oblast 13 iz Klasifikacije djelatnosti KD BiH 2010), koja se iskazuje i prati isto kao i vlastita proizvodnja i za koju su utvrđene druge fizičke mjerne jedinice prema NIP BiH 2010.

Industrijska usluga se iskazuje kao vrijedost plaćene naknade za uslugu.

5.3.1 Dorada - (Treatment)

Dorada je proces koji se provodi kako bi se određenim proizvodima, između ostalog, dale određene osobine, izvršila njihova zaštita ili spriječili štetni efekti koji bi se mogli javiti pri njihovoj uporabi. Proces dorade ne uključuje promjenu oblika određenog proizvoda iz NIP BiH 2010 (za razliku od prerade), odnosno ne uzrokuje njegovu transformaciju u drugi proizvod iz NIP BiH 2010 tako da se po izvršenoj doradi šifra ne mijenja (npr. prelakirano drveno sjedalo ima istu šifru kao i nelakirano – NIP BiH 2010 šifra 31.00.12.90). Primjeri dorade su bojenje,bijeljenje, dovršavanje i štampanje tekstila, pozlaćivanje, graviranje, lakiranje i slično.

Treba razlikovati tri vrste dorade:

- dorada vlastitih proizvoda (dorada/rafiniranje u kući)- dorada kupljenih proizvoda (dorada/rafiniranje za vlastiti račun)- dorada, na temelju ugovora, proizvoda čiji je vlasnik Naručitelj (dorada/rafiniranje na temelju ugovora). Za

razliku od proizvodnje na temelju ugovora u ovom slučaju proizvod koji je predmet dorade se ne pretvara u drugi proizvod iz NIP BiH 2010.

-Dorada se u PRODCOM istraživanju ne iskazuje ukoliko se radi o dorađivanju vlastitih proizvoda, osim dorade tekstila (oblast 13 po KD BiH 2010), gdje se dorada iskazuje isto kao i vlastita proizvodnja. Doradu za vlastiti račun treba iskazati isto kao i vlastitu proizvodnju, a dorada na temelju ugovora se iskazuje isto kao i proizvodnja odnosno prerada na temelju ugovora (outsourcing).Podaci o fizičkom obujmu izvršenih usluga dorade se iskazuju u skladu sa NIP BiH 2010, tj. generalno u efektivnim satima, osim dorade tekstila. Kao podatak o vrijednost dorade treba iskazati samo vrijednost izvršene usluge (fakturirane na temelju dorade za svoj račun), odnosno naknade za doradu koju industrijskoj lokalnoj jedinici plaća Naručitelj.

Pravila za iskazivanje podataka prema vrsti dorade i subjektima uključenim u dorađivanje su sljedeća:

- dorada/rafiniranje "u kući" - (In - plant Refining) je dorađivanje vlastitih proizvoda u poduzeću/ lokalnoj jedinici i smatra se dijelom vlastite proizvodne djelatnosti (i ne zahtijeva posebnu šifru), čak i u slučajevima kada se dorada/rafiniranje u kući obavljalo u drugoj industrijskoj lokalnoj jedinici iste izvještajne jedinice odnosno poduzeća. Industrijska izvještajna jedinica – proizvođač uvijek iskazuje (gotov) rafiniran proizvod prema NIP BiH 2010 zajedno s njegovom ukupnom (bruto) vrijednošću prodaje (realizacije) proizvodnje. Poduzeće/lokalna jedinica koja je izvršila doradu/rafiniranje na šta ne iskazuje u PRODCOM istraživanju. Ako je osim dorade/rafiniranja “u kući” poduzeće/lokalna jedinica obavljala i doradu/rafiniranje za vlastiti račun i/ili doradu/rafiniranje na temelju ugovora, podatke o tim vrstama dorade/rafiniranja iskazuje izdvojeno.

- dorada/rafiniranje za vlastiti račun - (Own - account Refining) je dorada izvršena na nabavljenim (kupljenim) proizvodima poduzeća/lokalne jedinice. Podatke o doradi/rafiniranju za vlastiti račun treba iskazati uvijek kada je u NIP BiH 2010 raspoloživa posebna šifra za uslugu dorade i to treba da učini samo


21

ono poduzeće/lokalna jedinica koja je obavila posao dorade/rafiniranja. Vrijednost koju treba iskazati za izvršenu uslugu dorade/rafiniranja je bruto (fakturirana) vrijednost, a za iskazivanje količina u fizičkim mjernim jedinicama u pravilu se koriste efektivni sati, osim za iskazivanje podataka o dovršavanju tekstila.

- dorada/rafiniranje na temelju ugovora (Contract Refining Work) se vrši na proizvodima kojima je vlasnik Naručitelj ove vrste dorade/rafiniranja. Podatke o doradi/rafiniranju na temelju ugovora treba iskazati ono poduzeće/lokalna jedinica koja je izvršila doradu/rafiniranje odnosno Izvršitelj. Vrijednost koju iskazuje Izvršitelj je ona vrijednost koju je Naručitelj platio Izvršiocu za uslugu dorade/rafiniranja. Naručitelj za svoj dio izvještavanja iskazuje ukupnu vrijednost i količinu rafiniranih proizvoda kao prodatu (realizovanu) proizvodnju, osim u slučaju kada Naručitelj nije sam proizveo proizvode koji su dorađivani, već ih je kupio, jer tada se ne radi o proizvodnji nego o preprodaji (ne smije iskazati podatke o vrijednosti i količini dorađenih/rafiniranih proizvoda).

Za iskazivanje podataka o doradi/rafiniranju na temelju ugovora primjenjuje se pravilo da ni u kakvom ugovornom sporazumu Naručitelj i Izvršitelj ne mogu biti poduzeće i lokalna jedinica u sastavu istog poduzeća ili dvije lokalne jedinice istog poduzeća, tj. da dorada odnosno rafiniranje na temelju ugovora među različitim pogonima istog poduzeća nije moguća.

5.3.2 Održavanje i popravci - (Repairs and Maintenance)

Održavanje i popravci iskazuju se prema odgovarajućim šiframa iz NIP BiH 2010 u fizičkim mjernim jedinicama –efektivnim satima, a vrijednosno u tisućama KM (konvertibilnih maraka). U NIP BiH 2010 je formirana posebna oblast 33 „Popravak i montaža strojeva i opreme“. Iskazuje se samo vrijednost izvršene usluge održavanja i popravaka tj. ona vrijednost koja odgovara stvarno zaračunatim troškovima za izvršene usluge održavanja i popravaka. Popravci i održavanja koji uključuju veće rekonstrukcije proizvoda treba iskazati kao proizvodnju. Ovdje se ne smiju iskazivati podaci o tekućem održavanju i popravcima strojeva i opreme koje obavlja izvještajna jedinica (poduzeće) u vlastitim industrijskim lokalnim jedinicama ili se obavljaju između industrijskih lokalnih jedinica istog poduzeća, kao ni tekuće popravke i održavanja koje poduzeće/lokalna jedinica obavlja na svojim vlastitim strojevima i opremi.


22

5.3.3 Sastavljanje - (Assembly work)

Sastavljanje (montaža, odnosno instaliranje) proizvoda obuhvata rad na konstrukciji proizvoda sastavljanjem (montažom, odnosno instaliranjem) pojedinačnih dijelova (komponenti) u proizvod za koji nema posebne šifre u NIP BiH 2010.

Podaci o sastavljanju (montaža/instaliranje) u fizičkim mjernim jedinicama ovdje se u pravilu iskazuju u efektivnim satima. Za iskazivanje vrijednosti usluga sastavljanja koristi se vrijednost rada na sastavljanju (montaža/instaliranje) za šta vrijede sljedeća pravila:

- ako su ugrađeni dijelovi (komponente) u cijelosti ili pretežno proizvedeni u drugoj industrijskoj lokalnoj jedinici istog poduzeća ili u drugom poduzeću/lokalnoj jedinici, kao vrijednost usluge sastavljanja treba iskazati samo podatke o vrijednosti rada utrošenog na sastavljanju (montaža/instaliranje) koristeći odgovarajuću šifru NIP BiH 2010 za ovu vrstu usluga. Vrijednost rada utrošenog na sastavljanju (montaža/instaliranje) čine troškovi koji su zaračunati za taj rad (uklj. materijal koji je utrošen za sastavljanje tj. montažu/instaliranje) isključujući bilo koji zaračunati (naplaćen) porez na promet. Vrijednost rada utrošenog na sastavljanju (montaža/instaliranje) ne uključuje vrijednost ugrađenih dijelova (komponenti) proizvedenih u industrijskoj lokalnoj jedinici u kojoj je sastavljanje (montaža odnosno instaliranje) izvedeno.

- ako su ugrađeni dijelovi (komponente) proizvedeni u cijelosti ili pretežno u poduzeću/lokalnoj jedinici koja je izvršila sastavljanje (montažu/instaliranje), vrijednost rada na sastavljanju (uključujući materijal koji je korišten za sastavljanje tj. montažu/instaliranje) treba biti srazmjerno dodata proizvodnoj vrijednosti tih dijelova (komponenata). Međutim, ako je to teško iskazati (npr. kod instaliranja većih objekata i opreme), takvi se radovi sastavljanja (montaže, odnosno instaliranja) mogu iskazati pod posebnim šiframa za usluge sastavljanja (montaže, odnosno instaliranja) iz NIP BiH 2010.


23

6. MJERNE JEDINICE

6.1 MJERNE JEDINICE KOJE SE KORISTE ZA ISKAZIVANJE OBUJMA PROIZVODNJE

OZNAKA OPIS

KRt Kompenzirana registarska tona karat Karat (1 karat =0,2 g) br. elem. Broj elemenata g Gram kg Kilogram kg Al2O3 Kilogram aluminijum oksida kg B2O3 Kilogram bor oksida kg Cl Kilogram klora kg F Kilogram fluora kg H2O2 Kilogram hidrogen peroksida kg HCl Kilogram klorovodonične kiselinekg HF Kilogram fluorovodonične kiselinekg K2O Kilogram kalij oksida kg KOH Kilogram kalij hidroksida (kaustična potaša)kg N Kilogram dušikakg Na2CO3 Kilogram natrij karbonata kg Na2S2O5 Kilogram natrij pirosulfita kg NaOH Kilogram natrij hidroksida (natrijeva lužina)kg P2O5 Kilogram fosfor pentoksida (anhidrid fosfora) kg SiO2 Kilogram silicij dioksida kg SO2 Kilogram sumpor dioksida kg TiO2 Kilogram titanij dioksida kg 90 % suhe supst. Kilogram supstance, 90 % suhe kg akt. supst. Kilogram aktivne supstance km Kilometar kW Kilovat MWh Megavatsat (MWh) l Litar l alk. 100% Litar čistog (100%) alkoholam Metar cm³ Kubni centimetar m³ Kubni metar pari Broj pari kom Broj komada TJ Teradžul (1012 džula – bruto kalorijska vrijednost) t Tona ef. sati Efektivni sati


24

6.2 MJERNE JEDINICE KOJE SE KORISTE U OPISIMA PROIZVODA

OZNAKA OPIS

kW Kilovat mm Milimetar kV Kilovolt kVA Kilovoltamper kVAr Kilovoltamperreaktivni MPa Megapaskal cg Centigram cm³ Kubni centimetar deciteks Težina u g niti dužine 10.000 m

OZNAKA OPIS

isklj. Isključujućiuklj. Uključujućid.n. Drugdje nepomenuto n.p.t.m Nije pakirano za trgovinu na malo p.t.m Pakirano za trgovinu na malo > Veće od≥ Veće ili jednako< Manje od ≤ Manje ili jednako ABS Akrilonitril - Butadien - Stiren SAN Stiren - Akrilo - Nitril CVD/PVD Kemijsko/fizičko taloženje kemijskih paraLCD Displej sa tekućim kristalomHS Harmonizirani sustav CN Kombinirana Nomenklatura CPA Klasifikacija proizvoda po djelatnostima


25

7. KRATICE

DIO II

NOMENKLATURA INDUSTRIJSKIH PROIZVODA BOSNE I HERCEGOVINE

NIP BiH 2010


Šifra Naziv Jedinica mjere

B VAĐENJE RUDA I KAMENA05 VAĐENJE UGLJENA I LIGNITA05.1 Vađenje kamenog ugljena05.10 Vađenje kamenog ugljena

05.10.10 Kameni ugljen

05.10.10.30 Koksni ugljen (mrki ugljen kalorične vrijednosti > 23.865 kJ/kg na osnovi vlažnog uzorka bez pepela i kvalitete za proizvodnju koksa prikladnog za punjenje visoke peći)

t

05.10.10.50 Ugljen za proizvodnju pare (mrki ugljen kalorične vrijednosti > 23.865 kJ/kg, na osnovi vlažnog uzorka bez pepela, korišten za proizvodnju pare i zagrijavanje prostora, uklj. španski crni lignit)

t

05.2 Vađenje lignita05.20 Vađenje lignita

05.20.10 Lignit

05.20.10.01 Mrki ugljen t

05.20.10.02 Lignit t

06 VAĐENJE SIROVE NAFTE I PRIRODNOG PLINA06.1 Vađenje sirove nafte06.10 Vađenje sirove nafte

06.10.10 Sirova nafta i ulja dobivena iz bitumenoznih minerala

06.10.10.30 Sirova nafta (prirodno nastala mineralna ulja koja sadrže više vrsta ugljikovodika, uklj. naftu iz bitumenoznog škriljevca, smjese naftnog bitumena s pijeskom, … itd.)

t

06.2 Vađenje prirodnog plina06.20 Vađenje prirodnog plina

06.20.10 Prirodni plin, ukapljeni ili u plinovitom stanju

06.20.10.10 Prirodni plin iz naftnih ležišta (gorivi plin bogat metanom s prirodnih polja) TJ

06.20.10.50 Kondenzati zemnog plina (NGL: ukapljeni zemni plin, dijelovi zemnog plina rekuperirani u tekućem obliku (LPG, plinski benzin, plinsko ulje, pogoni za preradu plina))

t

07 VAĐENJE METALNIH RUDA07.1 Vađenje željeznih ruda07.10 Vađenje željeznih ruda

07.10.10 Željezne rude

07.10.10.00 Željezne rude i koncentrati (isklj. prženi željezni pirit) kg

07.2 Vađenje ruda obojenih metala07.29 Vađenje ostalih ruda obojenih metala

07.29.11 Rude i koncentrati bakra

07.29.11.00 Rude i koncentrati bakra kg

07.29.12 Rude i koncentrati nikla

07.29.12.00 Rude i koncentrati nikla kg

29


Šifra Naziv Jedinica mjere

07.29.13 Rude i koncentrati aluminija

07.29.13.00 Rude i koncentrati aluminija kg

07.29.14 Rude i koncentrati plemenitih metala

07.29.14.00 Rude i koncentrati plemenitih metala kg

07.29.15 Rude i koncentrati olova, cinka i kositra

07.29.15.00 Rude i koncentrati olova, cinka i kositra kg

07.29.19 Ostale rude obojenih metala i njihovi koncentrati, uključujući rude i koncentrate mangana, kroma, kobalta, molibdena, tantala d. n.

07.29.19.00 Ostale rude obojenih metala i njihovi koncentrati, uklj. rude i koncentrate mangana, kroma, kobalta, molibdena, tantala, d.n.

kg

08 VAĐENJE OSTALIH RUDA I KAMENA08.1 Vađenje kamena, pijeska i gline08.11 Vađenje ukrasnoga kamena i kamena za gradnju, vapnenca, gipsa, krede i škriljevca

08.11.11 Mramor i ostali vapnenački ukrasni kamen i kamen za gradnju

08.11.11.33 Mramor i travertin, sirovi ili grubo klesani kg

08.11.11.36 Mramor i travertin, samo izrezan u pravougaone ili kvadratne blokove ili ploče kg

08.11.11.50 Ekozin i drugi vapnenački kamen za spomenike ili građevinarstvo, jasne specifične mase ≥ 2,5 kg/10 m³

kg

08.11.12 Granit, pješčenjak i ostali ukrasni kamen i kamen za gradnju

08.11.12.33 Granit, sirov ili grubo klesan kg

08.11.12.36 Granit samo izrezan u pravougaone (uklj. kvadratne) blokove ili ploče kg

08.11.12.50 Pješčenjak kg

08.11.12.90 Porfir, bazalt, kvarcit i drugi kamen za spomenike ili građevinarstvo, neobrađen, grubo klesan ili samo izrezan (isklj. krečnjački kamen za spomenike ili građevinarstvo mase �

fzs.bafzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nip-2010_hrv.pdfnomenklatura industrijskih proizvoda bosne i...

Documents