gazeta e nëntorit 2013

8/13/2019 Gazeta e Nntorit 2013

1/16

1NNTOR 2013 NGJALLJA

NGJALLJANr. 11 (251) Viti XX i botimit NNTOR 2013 mimi 20 lek

Nga data 30 tetor - 8 nntor, uzhvillua Asambleja e 10-t e Pr-gjithshme e Kshillit Botror tKishave (WCC). Kt her ajoishte caktuar t mblidhej n qytetinBusan t Kores s Jugut. Temaqendrore e asambles ishte: Zot ijets, na drejto n drejtsi edhepaqe. T gjitha punimet e Asa-mbles bazoheshin pikrisht nkto koncepte - t drejtsis dhe t

paqes. Nj arsye e rndsishme pseu vendos q ajo t zhvillonte puni-met e saj n at vend, ishte edheprpjekja pr paqen dhe t jetuaritn harmoni s bashku, e cila shtnj shtje parsore pr popullin eKoreve, q prej vitesh jeton i nda-r. Nj vend t veant zuri edheshprehja e shqetsimit pr pranindhe sigurin e t krishterve nLindjen e Mesme.

Ne hapjen e asambles u dhaedhe nj video prshndetse e Pa-

triarkut Ekumenik, Vartholomeu I,q bekoi punimet dhe u uroi suk-sese pjesmarrsve. Le t jet ta-

kimi juaj n Busan nj burim rino-vimi pr Kishat tona dhe n jetnton t prbashkt n besim, shpre-s dhe dashuri, tha ai.

Numri i pjesmarrsve n ktaktivitet madhshtor, q zhvillohet1 her n 7 vjet, arrinte deri n 5.000,duke prfshir edhe pjestart e ki-

shave koreane. Bota orthodhokseprfaqsohej nga delegacione t

shteteve t ndryshme, nga episko-p, laik, t rinj etj. Kishte nj prfa-qsim t gjer t Kishave orthodho-kse, mes t cilve edhe prfaqsuesnga Kisha jon, me n krye Episko-

pin e Apollonis, Hirsi Nikolln.

Asambleja shqyrtoi punn eKBK , mbi bazn e raportit Besimi

q jep drejtsi: Rrugtimi i WCCnga Porto Alegre n Busan. Pr-

ve pjess kryesore, q lidhej mepunn e asambles pr drejtsin,paqen, misionin dhe dshmin ekrishter, u krijua mundsia ngrupe t vogla pr t reflektuar dhestudiuar pasazhe biblike, t di-skutohej pr sfidat e bots ssotme etj.

Po ashtu, u vizituan edhe komu-nitete orthodhokse n Seul edheBusan dhe u msua pr kulturn

dhe traditat e ktij populli.Kshilli Botror i Kishave sht

nj organizat e krishter mbarbo-trore, q prpiqet t luaj nj rolt rndsishm n ruajtjen e paqes,t t drejtave t njeriut, n dialogunmes t krishterve, edhe sidomosn dialogun e t krishterve me bo-tn. N t ka prfaqsues nga mshum se 110 vende. Jan antarrreth 345 kisha, duke prfshir Ki-shat orthodhokse, anglikane, bapti-ste, luteriane, metodiste, presbi-

teriane, t reformuara etj.Gabriela Dal ipi

Zot i jets, na drejto n drejtsi edhe paqe- U zhvillua Asambleja e 10-t e Kshillit Botror t Kishave n Busan, Koreja e Jugut -

Nga 20-22 nntor n Vjen-Austri, u mblodhAsambleja e 9-t Botrore e organizats Fetpr Paqen. Aty u takuan 600 lider fetar, nprfaqsim t traditave fetare tradicionale ngado rajon i bots, pr t folur mbi armiqsin

n rritje pr tjetrin n t gjith globin. Fetpr Paqen sht organizata m e madhe ndr-fetare e bots, ku marrin pjes t gjitha komuni-tetet m t mdha fetare dhe ka si synim pro-movimin dhe arritjen e paqes.

Delegatt e Asambles vijn nga rrjeti i k-shillave dhe grupeve ndrfetare t Fet prpaqen, n 90 vende t ndryshme, nga 5 kshillandrrajonal, rrjetet ndrfetare t grave dhe t

t rinjve etj. Asambleja prfshin udhheqsfetar t Krishter, Mysliman, Budist, Indu-ist, Hebrej, Sikh, Shinto, Bahai, Jain, Zoro-astrian etj.

N deklaratn e tij Dr. William Vendley, Se-kretar i Prgjithshm i Fet pr Paqen, thek-soi: Secila nga fet tona t ndryshme i bn thirrje

besimtarve t Mirpresin tjetrin, t ndry-shmin. Kjo Asamble sht nj mundsi pr shumkomunitete t ndryshme fetare q t punojns bashku pr t trajtuar problemin e mospra-nimit ndaj t tjerve, problem ky n rritje, qmerr formn e intolerancs dhe shpesh edhe tdhuns.

Q nga viti 1970, asamblet e Fet pr Paqen,kan trajtuar krcnime t prbashkta kundrPaqes dhe pr prparimin e bashkpunimit ndr-fetar. Edhe n kt Asamble u krkuan rrugtnprmjet t cilave komunitet fetare do t mir-

presin tjetrin, duke punuar pr ngritjen e dinji-tetit njerzor, pr nj mirqenie pr t gjith dhenj nocion m t fuqishm t qytetaris.

Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqiprissht antare e Fet pr Paqen dhe q ngaasambleja e kaluar, Kryepiskopi Anastas shtPresident Nderi i saj. Shprehje e bashkpunimitn kuadrin e ksaj organizate sht edhe krijimie funksionimi i Kshillit Ndrfetar t Shqipris.

Zhvilloi punimet Asambleja e 9-t Botrore e organizats Fet pr paqen

Lidert fetar botror Mirpresin tjetrin

- Fetpr Paqen shtorganizata me madhe ndrfetare e bots, ku mar rin pjestgj itha komunitetetmtmdha fetare dhe ka si synim promovimin dhe ar ri tj en e paqes -


2/16

2 NGJALLJA NNTOR 2013

KSHILLI NDRFETAR I SHQIPRIS

INTER-RELIGIOUS COUNCIL OF ALBANIA

Kshilli Ndrfetar i Shqipris, (Komuniteti Musliman i Shqipris,Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipris, Kisha Katolike e Shqi-pris dhe Kryegjyshata Botrore Bektashiane), si dhe VllazriaUngjillore e Shqipris, jemi duke ndjekur me shum shqetsimzhvillimet e fundit politike dhe shoqrore, t cilat po marrin nj karaktergjithnj e m popullor, n lidhje me importin dhe shkatrrimin e armvekimike siriane n Shqipri. N lidhje me kt shtje do t donim tjubashkoheshim ktyre shqetsimeve, duke par rrezikun dhe prmasatq prmban nj shtje e till.

Vendin ton Zoti e ka bekuar me shum pasuri dhe burime natyrore,por ai prej vitesh po vuan nga trajtimi dhe shfrytzimi i pakriter q poi bhet, duke uar n shkatrrimin e siprfaqeve t tra pyjore dhekullotave, si dhe n ndotjen e toks, ujrave dhe ajrit. Deri m tanisht br shum pak pr t ndalur kt katastrof natyrore, ndrkohq ndrgjegjsimi qytetar mbi kto shtje l shum pr t dshiruar.Ksaj situate t trisht i shtohet edhe ngjarja tragjike e shprthimit tfabriks s demontimit t armatimeve ushtarake n fshatin Grdec,shum pran kryeqytetit t vendit.

Jemi t mendimit se vendi yn sht shum larg diskutimit dhe prm tepr realizmit t nj ndrmarrjeje t till, si ai i depozitimit dheshkatrrimit t armve kimike ktu, ku si duket, jo vetm q shtetit imungojn kapacitetet e nevojshme pr nj siprmarrje t till, porgjithashtu nj gj e till mund t prbnte nj precedent shum t keqn t ardhmen q vendi yn t kthehej n nj depo t mbeturinavedhe plehrave t rrezikshme.

Pr kto arsye dhe t tjera q jan shprehur kto dit me t drejtnga shoqria civile, i krkojm shtetit shqiptar, politikanve dheautoriteteve t vendit q t refuzojn absolutisht, tani e tutje, pranimine armve kimike dhe shkatrrimin e tyre n vendin ton, si dhe tangazhohemi t gjith s bashku n ndrgjegjsimin dhe ruajtjen eshtpis son t prbashkt, Shqipris.

Tiran, m 14 nntor 2013

DEKLARAT PR SHTYP

Gjat korrikut dhe n vazhdim,n dy javt e para t shtatorit, n eno-rit e Kryepiskopats u zhvilluan

pes kampe ditore (n Shtrmen,Shn Vlash, Rrushkull, Durrs dheKavaj). Tema e tyre e prbashktishte Udhtimi im n Mbretrine Perndis, duke u synuar tshpjegohej se si sht Mbretria ePerndis nga vizioni dhe profeciae Isaias n Dhiatn e Vjetr dhe ngaParavolit e Mbretris n Ungjillinsipas Mateut.

Duhet veuar fakti se t gjithstudentt e programit t Edukimitt Krishter, t Akademis Teolo-gjike, t cilt, me mbshtetjen e Hi-rsi Nikolls, realizuan temat, zhvi-lluan n mjediset e saj nj workshop

paraprak pr msimdhnien me f-mijt. Kjo edhe sepse synim i zhvi-llimit t kampeve ishte prmirsimii aftsive t msimdhnies s stu-dentve t theologjis, n mnyrq t punonin me strategji t ndry-shme dhe metoda msimdhnieje.

do dit t programit t kampe-

ve fmijt msuan nj paravolirreth Mbretris s Perndis:

s e programit t katekizmit gjatvitit shkollor.

N Kavaj, nga 2-9 shtator, uorganizua nj kamp ditor me 36fmij. Pr kt u siguruan gjithmaterialet e nevojshme pr mbar-vajtjen e tij. Gjithashtu, m 8 shtator,u zhvillua n ekskursionin ku morn

pjes dhe n Liturgjin Hyjnore nManastirin e Ardenics.

Gjithashtu, nga 10-15 shtator, stu-dentt drejtuan edhe tri kampe t

Udhtimi im n Mbretrin e Perndis

Mbjellsi dhe Fara, Djali Plangpri-shs, Shrbtori i Pamshirshmdhe i Pasuri dhe Llazari. Studenttdhe fmijt dhan edhe shfaqje metemat e paravolive dhe krijuan njlibr dshmish pr prvojat e tyren kamp: histori, kng, lutje etj.

Me ndihmn e at Irineut n El-basan, studentja Kostandina Rrasa,organizoi nj kamp n Shtrmen,n kishn e Shn Dhimitrit, ku mo-rn pjes 30 fmij, t cilt ishin pje-

tjera: n Shn Vlash me 44 fmij,n Rrushkull me 47 fmij dhe nDurrs me 26 fmij.

Kt vit n Durrs, Shn Vlashdhe n Rrushkull fmijt u ftuan tvinin para kishs pas LiturgjisHyjnore, t dieln ose t shtunndhe t kndonin tri kng q atakishin msuar prgjat kampit. Ataknduan O Zot, shptoje popullinTnd (nga festa e Kryqit t Nde-ruar), Krkoni s pari Mbretrine Zotit, dhe nj kng tjetr q atae zgjidhnin vet. Zrat e tyre t g-zueshm ngrinin lart zemrat e do-njrit q ishte i pranishm n kish.

Grupet e programit t katekizmitdhe grupet e t rinjve ku japin m-sim studentt e Akademis Teolo-gjike, rifilluan programet m 28tetor dhe do t vazhdojn deri nfillim t qershorit 2014, n Durrs,Kavaj, Rrushkull, Shn Vlash,Shtrmen, Divjak, Berat, Mtish,Sukth, Rrethgreth, Kmishtaj, Jubdhe Tiran.

Anastasia Pamela Bar ksdaleDrejtuese e puns nter ren dhe

e Edukimit tKr ishter


3/16


Bashkpunimi i krijuar midis t rinjve ortho-dhoks shqiptar dhe t rinjve kosovar, t cilterdhn n Shqipri gjat vitit 1999 ka ndjekurnj tradit t veant prgjat viteve. Prvekampeve me natyr edukative dhe argtueseme fmijt e familjeve kosovare sht realizuaredhe nj bashkpunim i ngusht me msuesit egjasht prej shkollave ku zhvillohen kto kampe.Ata kan pasur mundsin q do vit t jenpjes e nj trajnim mbi msimdhnien bashk-kohore t fmijve.

Tashm sht viti i gjasht q msues t shko-llave 9-vjeare t komuns s Malishevs vijnn Shqipri, q t marrin pjes n nj trajnimmbi msimdhnien bashkkohore t fmijve.Ky trajnim zhvillohet me bekimin dhe mbshte-tjen e Kryepiskopit Anastas. Kta arsimtar u ja-pin msim fmijve t shkollave 9-vjeare t k-saj komune, n t ciln Kisha Orthodhokse Auto-qefale e Shqipris zhvillon do ver kampe prfmijt.

Kt vit trajnimi u zhvillua nga 8-10 nntor2013, me tem Teoria e inteligjencave t shum-fishta dhe aplikimi i saj n msimdhnie dhemsim-marrje. N kt trajnim merrnin pjes

25 msues nga gjasht shkollat e komuns sMalishevs n Kosov dhe 7 msues nga Shqi-pria. Msuesit nga Shqipria ishin pjes e kampe-ve verore n Kosov prgjat vers. Ky trajnimu organizua nga Zyra Qendrore e Fmijve e

Kishs, ku fols ishin dr. Kathy Koch (prmesvideos) e Nathan Hoppe.

Dy ditt e para t trajnimit u zhvilluan n Tira-n, ndrsa dita e fundit u zhvillua n formn enj ekskursioni n Durrs. Ndalesn e par prn Durrs arsimtart e bn n Manastirin eShn Vlashit, ku aty u pritn nga z. DhimitrQosja i cili u shpjegoi pr infrastrukturn e ktijmanastiri. Pjesmarrsit dgjuan historin e ki-shs s manastirit para dhe pas komunizmit dheringritjen e ktij manastiri n vitet e demokra-

cis. Ata dgjuan se kisha e Shn Vlashit ishteinstitucioni i par fetar q u shemb me urdhrt qeveris komuniste. Miqt pritn me shuminteres informacionet q morn dhe u befasuannga mjediset e krijuara..

Pjesmarrsit ishin t ftuar t vizitonin Sht-pin Orthodhokse t Fmijve Shpresa. Nt jetojn fmij q vijn nga familje me proble-me t ndryshme sociale dhe ekonomike. KishaOrthodhokse kujdeset pr rritjen dhe edukimine tyre. Fmijt dhan nj minikoncert para t

pranishmve dhe msuesit ishin t gjith me lotn sy ndrsa shikonin dhe dgjonin zrat e bukurt ktyre fmijve. Arsimtart vizituan gjitha-shtu edhe bibliotekn e pasur t Akademis Teo-logjike. M pas t gjith drekuan n mensn eakademis dhe u rikthyen n Kosov.

Drejtori i shkolls 9-vjeare Naim Frashri,Izet Shala, msuesi i shkolls 17 Shkurti

Rexhep Begaj dhe msuesi i shkolls NaimFrashri Agim Telaku, u shprehn n emr tt gjith pjesmarrsve, se ky trajnim ishte njmundsi shum e mir pr tu rritur n dije dhe

pr t prsritur edhe nj her fort n mendjenton aftsit e shumta t fmijve me t cilt ne

punojm. Ata i ishin mirnjohs Kishs Ortho-dhokse Autoqefale t Shqipris dhe Kryepi-skopit Anastas pr kt mundsi t krijuar. Atanuk lan pa prmendur edhe faktin se jan nisurnga Malisheva me shum prshndetje ngafmijt dhe prindrit e tyre pr t gjith msuesitshqiptar dhe t rinjt, q do vit zhvillojnkampet e fmijve n Kosov.

Ana Meni

Kisha jon Orthodhokse me faqen e sajzyrtare prpiqet t prcjell mesazhin dheinformacionin e saj edhe n internet.

Ajo i njeh vizitort e saj me:

- besimin e krishter orthodhoks,

- organizimin dhe veprimtarin estrukturave institucionale,

- lajmet m t fundit,

- arsimin, edukimin dhe shrbimin social e kulturor q ofron n shoqri,

- ndrtimin dhe restaurimin e kishave dhe manastireve,

Me www.orthodoxalbania.org

do tgjeni ninternet Kishn Orthodhokse Autoqefale tShqipris

Shihemi, lexohemi e dgjohemi n moment dhe kudo n t gjith globin mewww.orthodoxalbania.org

- botimet kishtare etj.

Teksti ktu ndrthuret me fotografi, mesazhzanor, muzikor e filmik.

Kt informacion do ta gjeni n tri gjuh: shqip,anglisht e greqisht.

Msuesit kosovar dhe shqiptar marrin pjes n trajnimin me tem:

Teoria e inteligjencave t shumfishta dhe aplikimi i saj

n msimdhnie dhe msim-marrje


4/16


Joan Gojarti dhe vepra e tij

Ska qen nga ata persona q kaluan e q

ndritn pr nj koh t shkurtr n horizontin eKishs s Krishter. Prkundrazi, ka qen dhesht nga ata yjet e mdhenj q shklqejn pa

pushim n qiellin shpirtror e q lshojn njshklqim e nj drit aq t fort, sa kjo t mundt arrij dhe gjer n koht m t largta, dukethyer e drrmuar pengesat e kohs s trfuqi-shme dhe duke ar me triumf mjegulln e de-ndur q lshojn smira e ligsit e tjera Shta-tmbdhjet shekuj kan shkuar q kur u shfaqGojarti n kt bot. Shtatmbdhjet shekuj!Megjithkt, fjalt e tij q elektrizonin dikurshprestart e Antiokis dhe t Konstandino-

pojs, vazhdojn t jen t freskta edhe sot eksaj dite dhe tingulli i tyre ka arritur gjer sot pome at fuqi q kishte n kohn kur dilte ngagoja e oratorit t madh

Lindi n Antioki rreth vitit 344. I ati, Sekundi,u shqua si oficer i ushtris s Lindjes dhe ema, Anthusa, ishte, si u provua m von, njgrua e nj nn e prsosur. Ishte i mitur kur ivdiq i ati, dhe edukimin e tij e mori prsipr ema, duke e kryer kt detyr t shenjt mefaqe t bardh. M von pati si profesor t parfilozofin Andragatid Libanin, sofistin e dgjuart asaj kohe. Ky i fundit madje e kishte muar

zgjuarsin e Gojartit aq shum, sa e kishte lnsi trashgimtar e mkmbs t tij; e kjo ndoshtado t ngjiste, po t mos trhiqej Joani nga dok-trina e krishterimit. Si mbaroi msimet, punoi

ve mblidheshin n kish edhe judenj e idhujtar,pr t dgjuar nga goja e oratorit t ri parimet edoktrins s krishter, predikuar prej tij me aq

forc e me aq zotsi.

N nj koh t shkurtr emri i tij kaprceukufijt e Antiokis e t rretheve t saj dhe arritigjer n kryeqytetin e shtetit bizantin. Ktu, pasvdekjes s episkopit t Konstandinopojs, Nek-tarit, u thirr Joani dhe zuri vendin e tij, i prkrahursidomos nga Eutropi, q ather ishte ministrme fuqi e me influenc t madhe. Edhe ktuvazhdoi veprimtarin e tij po me at guxim efuqi; kritikonte plagt shoqrore t asaj kohedhe veset, sidomos t klass aristokrate t krye-qytetit, duke mos i kursyer shigjetat e tij as ku-ndr njerzve t oborrit, as kundr vet mbret-

reshs. Pr kt arsye shkaktoi nj zemrim enj urrejtje t madhe n klasn e t fuqishmve,t cilt, duke pasur prkrahjen e oborrit, u vr-suln kundr episkopit, e rrzuan at nga fronidhe e internuan larg kryeqytetit, s pari n Kuku-so t Kapadokis e m pas n kshtjelln Piti-und, ans Detit t Zi. Po Joani, para se t vintektu, ndrroi jet rrugs m 407, pr shkak tvuajtjeve t mdha q kaloi n udhtim e sipr.Tridhjet vjet m von, me propozim t PatrikutProklua, lipsani i tij u soll n Konstandinopojnga perandori Theodhosi II dhe u vendosn nkishn e Apostujve t Shenjt.

Kt fund pati oratori dhe predikuesi m imadh i Kishs s Krishter. Ligjratat e tij tshumta - mbi katrqind e pesdhjet - ushtroninnj influenc t madhe te dgjuesit dhe sillnindobi t pakufishme. Prandaj, sa shkruheshin,menjher shprndaheshin n t katr ant ePerandoris Bizantine dhe lexoheshin me njknaqsi t veant nga t gjitha klasat e sho-qris s asaj kohe, aq e madhe ishte bukuria,shprehja dhe shija e stilit! Po kjo bukuri e kjoshije edhe sot e ksaj dite, ndonse kan kaluarshum shekuj, t trheq e t habit pa mas. Met vrtet, lexuesi i ligjratave t Gojartit jo ve-

tm entuziazmohet nga mendimet e thella toratorit, por edhe knaqet s teprmi me stiline mbl dhe me bukurin e shprehjes, me tciln i shfaq kto mendime. Fuqia e fjals,zotsia psikologjike dhe figurat oratorike janato q e ngren ligjratn n lartsi madh-shtore, q t elektrizon, t lartson e t shpien horizonte e n sfera shpirtrore, ku kundr-mojn gjithmon lulet e pafishkura t virtytit, ts mirs, t s bukurs

Me t drejt, bota e athershme i dha titullinGojart. Kt titull edhe shekujt e pastajme pranuan me gzim, sepse e gjetn krejt me

vend e t drejt.(Marr nga libri)

pr nj koh t shkurtr si avokat n gjykatorene Antiokis. Mirpo hoqi dor shpejt nga kjo

pun, se nj shprestari e zjarrt e trhiqte nshrbimin e Kishs, n t ciln hyri pas vdekjess t ms e pas nj prgatitjeje t thell nShkrimet e Shenjta, nn msimet e vlefshme tDiodorit, shpjeguesit t thell t tyre.

Si dhjakon e m von si prift n Antioki ushqua pr gojtarin e tij t pashoqe; fuqia efjalve t tij ishte aq e madhe, sa midis dgjues-

Doli n qarkullim libriPjes t zgjedhura nga kryeveprat e Shn Joan Gojartit

Stenda me librat e botuar nga Kisha jon n panairin e librit.


5/16


Si u krye Ringritja e Kishs Orthodhokse Autoqefalet Shqipris (1991-1992)

4.a)Z. Frashri n pes shkri-met e tij, riprtyp vazhdimisht keq-

informimin e tij shpifs rreth anti-

kanonicitetit t kryepiskopit, q

(vijon nga numri i kaluar, botuar n Gazeta Shqiptare

t dats 21 dhe 22.10.2013, me titullin origjinalRrzimi i nj sr akuzave shpifse)

7

prbn brthamn e pohimeve t

tij. N pamfletin e tij t pest, m

quan madje n mnyr fyese

uzurpator t fronit arkiepiskopal.

Nga Kryepiskopi i Tirans, Durrsitdhe i Gjith Shqipris

Prof. Dr. AnastasiAntar Nderi i Akademis s Athins

Meq Kisha fort e shenjt OrthodhokseAutoqefale e Shqipris, pr shkak t kushtevedhe rrethanave t kohs sht pa krye, Froni ifort i Shenjt Apostolik dhe Patriarkal Ekumenik,n prkujdesjen, t drejtn dhe angazhimin qka si detyr t tijn pr t ndihmuar Kishat

motra Orthodhokse lokale t ndodhura n ne-voj dhe n vshtirsi, tani merr prsipr prkuj-desjen dhe angazhimin pr strukturimin kanonikdhe organizimin e ksaj Kishe lokale.

Kshtu, meq grigja e krishter q ka Kryepi-skopata e Shenjt e Tirans, Durrsit dhe Elba-sanit krkon pr ndrtimin e saj, bariun e vet, nekryepriftrinjt q prbjm Sinodin e Shenjt,

pas propozimit sinodik dhe paraqitjes s tre ka-ndidatve, t cilt jan m t prshtatshmit prkt, d.m.th. t t trhirshmve, mitropolitit tAndruss, z. Anastas, t Theodhoropolit z. Gjermanodhe t Karpathosit dhe Kasit, z. Ambros, pasi

zbritm n Kishn e trnderuar patriarkale tmartirit t madh t shenjt dhe t lavdruar

VARTHOLOMEU, MSHIR PERNDIEKRYEPISKOPI I KONSTANDINOPOJS,

ROMS S RE DHE PATRIARK EKUMENIK

Gjergj Trofeprursit, me nxitjen dhe lejen e Tr-shenjtris s Tij, Zotris son fort t nderuar dheDhespotit, Patriarkut Ekumenik z. Vartholome,

pas votimit t br me vota kanonike, me thirr-jen e Shpirtit t Trshenjt pr t zgjedhur dhepr t shfaqur personin e denj nga tre kandida-tt e paraqitur, zgjodhm mitropolitin e Andruss,Anastasin.

Pr kt dhe pr ta pasur si shenj t prher-shme dhe si dokument permanent, emrat e tyreu shkruan n kt Kodik t Hirshm t Kishss Madhe t Shenjt t Krishtit.

N vitin shptimtar 1992, n muajin qershor,ditn e 24-t.

Indiktioni 15

I Halkidons Ioakimi

I Imbrit e Tenedhit Foti

I Pergjit Evangjellos

I Iliupojs e ThirsAthanasios (kam dhevotn e Mitropolitit tEfess)

I Filadelfis Melitoni

(kam dhe votn e

Mitropolitit tDherkons)

I Rodopojs Ieronimi

I Prinkiponezit Simeoni

I Listrs Kalinikos

I Tranupojs Gjermanosi(kam dhe votn e

Mitropolitit t Kolonis)

Praktikat e zgjedhjes nga kodiku i Patriarkans Ekumenike f. 137

Pamje e kishs

Ungjillzimi

i Hyjlindses

n Tiran,

n vitin 1991,kur

Fortlumturia

e Tij, Anastasi,

erdhi n

Shqipri m

2 gusht 1992,

aty ku u krye

Fronzimi,

pas zgjedhjes

si Kryepiskop

m 24 qershor

1992.


6/16


Ai m pyet me mllef: Ku sht ai

akti kanonik me vuln e art q

t vrtetoj se ai u zgjodh si

Kryepiskop nga nj Sinod i

Shenjt i Kishs shqiptare?

Prse ai nuk e respektoi Kushte-tutn e shtetit shqiptar, e cila ka

si kush t t de tyrueshm q

Kryepiskopi i KOASH quhet

Kryepiskop legjitim kur em-

rimin e tij e miraton me dekret

kryetari i shtetit shqiptar, mi-

ratim i cili deri m sot e ksaj

dite nuk sht dhn me de-

kret?.Prgjigjja sht e thjesht:

S pari kur mora prsipr prgje-

gjsin e ringritjes nga themelet tKishs Orthodhokse Autoqefale

t Shqipris nuk ekzistonte asnj

Sinod i Shenjt i Shqipris. T

gjitha ishin shprbr me inici-

ativn e grupimit ateist n t cilin

bnte pjes edhe z. Frashri. S

dyti, nuk krkohet krisovulpr

zgjedhjen e kryepiskopit. Doku-

mentet zyrtare t zgjedhjes ruhen

n kodikt e Patriarkans Ekume-

nike (shih dok. 7). N Shqipri udrgua nj letr Patriarkale dhe

Sinodike pr klerin dhe popullin e

Shqipris (shih dok. 8, korrik

1992, e cila jepet n origjinal dhe

e prkthyer. U botua pr her t

par, e prkthyer n gazetn

Ngjallja 1992). Nj letr e ngja-shme sht drguar nga Patriar-

z. Frashri nuk ka njohuri pr nj

tekst t qart, si sht Kushtetu-

ta e vendit t tij, dokush e kupton

se sa mosnjohje, akoma edhe m

t madhe, ka pr t Drejtn Ka-

nonike t Kishs, q sht dikam komplekse dhe q sht kri-

8

kana Ekumenike, m 12 qershor

1937, pas shpalljes s Autoqe-

falis. S treti, Kushtetuta n fuqi

e Shqipris, e vitit 1998, nuk

prmban asnj kusht t detyrue-

shmt njohjes s kryepiskopitme dekret presidencial. Pra, kur

Liturgjia e par Hyjnore n kishn e Shn Thomait, Berat.

8


7/16


Shqiprin dhe konstatova shpr-

brjen e plot t Kishs Orthodho-

kse. Sigurisht, q nuk kishte asnj

fron kryepiskopal pr tu ngjitur,

por ishte vetm nj stol i thyer plot

me gozhda, q kishte ln perse-

kutimi ateist. Si ekzark Patriarkal

u prpoqa t krkoj persona t

prshtatshm me shtetsi shqip-

tare, pr tu dorzuar kryepiskop.

Por, pr fat t keq, kjo rezultoi se

ishte e pamundur. T gjith dhe t

gjitha faktet mshonin n nj

mendje, se rimkmbja e Kishs

Orthodhokse Autoqefale t Shqi-

pris, mbshtetur n kapacitetet

e saj t brendshme, ishte dika e

paarritshme. Po bhesha gati pr

tu kthyer n detyrat e mia univer-

sitare, si edhe n kandidaturn

time pr Akademin e Athins, kur

mijra besimtar, pavarsisht

juar n vende t ndryshme, n

vazhdn e shum shekujve.

Z. Frashri me stil populist

shtrembron t vrtetn dhe nj

her tjetr duke shkruar: Ju lu-

tem, miq t dashur, shikoni pr-

sri hilen e kryepiskopit. Ndr-

sa m par thoshte se kryepe-

shkop e zgjodhi Asambleja ki-

shtare n Tiran m 2 gusht, tani

na del se e paska emruar krye-

peshkop patriku i Stambollit m

24 qershor 1992....Kurr nuk

kam shkruar dika t till. Shkri-

met e mia i disponon dokush (shih

datat e prmendura m lart te

Gazeta Shqiptare). Z. Frashri,

duke mos njohur terminologjin

kishtare, ngatrron procedurat e

zgjedhjes me t fronzimit, Asa-

mblen kishtare me Shrbesn

adhuruese, dhe emrimin me

zgjedhjen zyrtare nga Patriarkana

Ekumenike (shih dok. 7).

b)Nse kjo shtje do t ki-shte lidhje vetm me mua, nuk do

t kisha dhn prgjigje. Por ktoshpifje fyese, q i prsrit me aq

shum inat, cenojn Patriarkann

Ekumenike, Kishn Orthodhokse

Autoqefale t Shqipris, theolo-

gt orthodhoks dhe n prgji-

thsi, autoritetin e mbar Ortho-

dhoksis n bot. Pr t pasur

provat e plota t tezave tona, jam

i detyruar, pr hir t lexuesve

objektiv t gazets, t parashtroj

pr her t fundit faktet, disi n

mnyr m t zgjeruar, duke i

shoqruar me disa dokumente t

nj rndsie themeltare. Shum

nga kto i kemi trajtuar tashm n

prgjigjet tona (shihGazeta Shqip-

tare31.10.2010 dhe 5.12.2010),

por z. Frashri i anashkalon dhe

riprtyp n mnyr fragmentare

versionet e tij t pabazuara, duke u

prpjekur, me mnyrn e vet, t

shkruaj historin e Kishs Ortho-

dhokse Autoqefale t Shqipris.

Kur pranova prgjegjsin e

ringritjes s Kishs Orthodhokse

Autoqefale t Shqipris, krejt-

sisht t shprbr, isha tashm

mitropolit, profesor i historis s

feve n Universitetin e Athins (me

studime pasuniversitare n Fetaro-

logji n Hamburg dhe Marburg t

Gjermanis). Njkohsisht, isha

zgjedhur n poste t rndsishme

t organizmave mbarbotror fe-

tar. Si ekzark patriarkal udhtova

pr nj vit pothuajse n mbar

Nr. Prot. 936

Priftrinj shprestar, Hieromonak oshnar dhe ju t gjithklerik, dhimogjerond dhe epitrop t nderuar, t part e vendit dhe

ju t Krishter t bekuar t Kishs s shenjt Orthodhokse Autoqefalet Shqipris, bij ton t dashur m Zotin, hiri dhe paqja e Perndisqoft mbi ju dhe pai uratn, bekimin dhe ndjesn nga ana jon.

U bhet e ditur gjith juve se, n vazhdim t kujdesit t Mmsson t shenjt, Kishs s Madhe t Krishtit, pr ringritjen e Kishss shenjt, martire Orthodhokse Autoqefale t Shqipris, e cila kavuajtur n t kaluarn n mnyr t tmerrshme, Modestia jon s

bashku me Sinodin ton t shenjt e t Hirshm, nga dashuria e shumtpr ju bij t nderuar e t zgjedhur t Patriarkans Ekumenike e tModestis son si edhe nga detyra jon ndaj jush, proceduam nzgjedhjen dhe vendosjen n t, t nj kryetari t aft q t mund t

kryej mir e plotsisht punn e drejtimit t Kishs dhe t grigjs ssaj sipas Krishtit.

Me vota, pra, kanonike, q u bn n Kishn ton patriarkale t nderuart Dshmorit t Madh, t lavdruar e Trofeprurs Shn Gjergj, sipasudhzimeve dhe lejes son patriarkale, nga Sinodi yn i shenjt dhe ihirshm, u procedua me thirrjen e Shpirtit t Trshenjt dhekryeveprues, n zgjedhjen dhe miratimin e personit m t denj nga ttre kandidatt e propozuar pr tu ngarkuar me kryesin arkihieratikedhe me shkopin baritor t Kryepiskopats fort t shenjt t Tiransdhe gjith Shqipris, u shqua dhe u zgjodh me vota unanime Hirsiae Tij, Mitropoliti i Andruss, Anastasi, njeri i stolisur me virtyte dhe ihyjshm, i ushtruar mir n punt hyjnore, i pajisur me kultur t gjerkishtare dhe enciklopedike, i ngjeshur me menuri dhe aftsi dhe q

ka nj prvoj jo t pakt pr problemet dhe punt e Kishs, t fituarnga shrbimi i tij i deritanishm, i gjat, i frytshm dhe i nderuar n t,

VARTHOLOMEU, MSHIR PERNDIEKRYEPISKOPI I KONSTANDINOPOJS, ROMS S RE

DHE PATRIARK EKUMENIK

madje edhe n Shqipri si ekzarku yn patriarkal, q ju do dhe e donit gjith ju bij t dashur e shprestar dhe i cili u shpall KryepiskopKanonik i Tirans dhe i Gjith Shqipris.

Prandaj, duke jua br kt t njohur edhe juve, t gjith tkrishterve tan t dashur e t bekuar t Kishs fort t shenjt Or-thodhokse Autoqefale t Shqipris me ann edhe t ktij akti ton

patriarkal e Sinodik, ju urojm dhe ju bekojm atrisht dhe urdhrojme porosisim kishtarisht q, t lartprmendurin Fort t LumturinKryepiskop t Tirans e t Gjith Shqipris, vllain e bashkmeshtarinton shum t dashur m Krishtin, Imzot Anastasin, ta njihni q tanie tutje si kryetarin tuaj kanonik e ligjor dhe udhheqs tKryepiskopats s Tirans, si bari sipas Ungjillit t grigjs suajshpirtrore, si atin shpirtror t t gjithve dhe si Kryetar t KishsOrthodhokse motr t Shqipris dhe t prmendni nga regjistri ihirshm i Kryepiskopats, emrin e tij kanonik, sipas rregullit, n tgjitha ceremonit e shrbesat e shenjta, duke iu bindur t gjith dheduke zbatuar kshillat dhe porosit e tij lidhur me dobin tuajshpirtrore dhe me ruajtjen e dogmave dhe traditave atrore.

Njkohsisht, duke ju drguar t gjithve bekimin ton patriarkale atror, urojm pr ju dhe pr familjet tuaja q dhurtit e Zotit dhePerndis dhe Shptimtarit ton Jisu Krisht, Dhuruesit t do mirsie,tu jen gjithnj t pasura, ndrsa, hiri dhe mshira e Tij e pakufishmeqofshin pr her bashk me ju t gjith.

N vitin Shptimtar 1992, m 16 t muajit korrik

+ Patriarku i Konstandinopojs Vartholomeu

I Pergjit EvangjellosI Listrs KalinikosI Dherkons KonstantiniI Iliupojs e Thirs Athanasios

I Tranupojs GjermanosiI Filadelfis Melitoni

I Efess KrisostomiI Halkidons IoakimiI Rodopojs IeronimiI Imbrit e Tenedhit Foti

I Prinkiponezit SimeoniI Kolonis Gavriili

8


8/16


origjins s tyre, m lutn t q-

ndroja n Shqipri dhe t merrja

prsipr veprn e ringritjes s Ki-

shs, q vazhdonte t ndodhej n

gjendje t pezullt. Pr her t par

pas persekutimit, nj prfaqsi e

Kishs s Shqipris vizitoi Patri-

arkann Ekumenike (5-8.6.1992)

dhe krkoi zgjedhjen e Ekzarkut

Patriarkal si primat t ksaj Kishe.

M 24.6.1992, Sinodi i Shenj-

t i Patriarkans Ekumenike m

zgjodhi me vot unanime Krye-

piskop t Tirans dhe t Gjith

Shqipris (Shih fotokopjen dhe

prkthimin e praktikave t zgje-

dhjes nga Kodiku zyrtar i Patri-arkans Ekumenike, shih dok. 7).

Kur Kisha Orthodhokse Autoqe-

fale e Shqipris ishte shprbr

plotsisht pr 23 vjet, autoriteti i

vetm kishtar q kishte kompe-

tencn pr t marr iniciativn pr

ringritjen e saj, ishte Patriarkana

Ekumenike e Konstandinopojs.

Pr arsye se ishte kjo Patriarkan

q i kishte dhn Autoqefalin n

vitin 1937 dhe q nga ana tjetr

ishte prgjegjse pr Kishat Or-

thodhokse t ndodhura n rretha-

na t vshtira - si kjo njihet n

mnyr t pandrprer nga e tr

bota orthodhokse.

Gjat periudhs tranzitore1991-92, asnj statut tjetr i vjetr

i Kishs s Shqipris nuk kishte

fuqi kanonike (do ta shpjegojm

n vijim). T vetmet dokumente q

ruanin fuqin e tyre kanonike ishin

Tomosi Patriarkal dhe Sinodik mbi

Autoqefalin dhe Tradita e Shenjt

e Kishs. N baz t ktyre, u ri-

ngrit Kisha Orthodhokse Autoqe-

fale e Shqipris n themele kish-

tare t padiskutueshme dhe pr

kt arsye njihet nga t gjitha Ki-

shat Orthodhokse, nga t gjitha

shkollat orthodhokse theologjike

dhe n prgjithsi nga bota e kri-

shter.

Zgjedhja e Kryepiskopit, q u

b m 24 qershor t vitit 1992,

ishte sipas akteve n fuqi t Ortho-

dhoksis, nj fakt i kryer kishtar.

Ky akt iu b i ditur me Letra zyrta-

re Patriarkale t gjitha Kishave

Orthodhokse Autoqefale, pr t

prfshir n diptikt e tyre, pas 40

vjetsh mungese, emrin e Kishs

s Shqipris dhe emrin e Primatit

t saj, i cili po merrte prsipr ri-

ngritjen e saj nga grmadhat. Duhet

t rikujtojm ktu, se Sinodi i par

kanonik i Kishs Orthodhokse

Autoqefale t Shqipris u zgjodh,

n prill t vitit 1937, n Konstandi-

nopoj, nga Patriarkana Ekume-

nike, pa pjesmarrjen m t vogl

t faktorve t tjer.

c)Fronzimi i Kryepiskopit ukrye, pas nj sr negociatash me

autoritetet shqiptare kompetente,n Kishn Katedrale t Ungjill-

zimit t Tirans, m 2 gusht 1992,

n prani t t gjith klerikve, si

dhe t laikve nga t gjitha dioqe-

zat. Liturgjia Hyjnore, si edhe

ceremonia e thjesht e fronzimit

u kryen sipas rregullave. Gjat Li-

turgjis Hyjnore, m 2 gusht 1992,

kreu i Prfaqsis Patriarkale,

Mitropoliti i Pergjit, z. Evangjelos,

lexoi letrn Patriarkale dhe Sino-

dike (nr. prot. 936, 16 korrik 1992),

Drejtuar Klerit dhe popullit t

Kishs Orthodhokse t Shqip-

ris (nr. prot. 936, 16 korrik

1992, shih dok. 8).

N fund t Shrbess, n Ki-shn Katedrale, nj grup i vogl

njerzish pa lidhje me Orthodho-

ksin, nn drejtimin e dy depute-

tve q u prkisnin feve t tjera, u

fut me forc n kish duke k-

nduar kng patriotike dhe duke

thirrur i padenj. Teoria e disa

njerzve q skan njohurit e

duhura, se gjoja fronzimi dhe

zgjedhja e kryepiskopit u shfuqi-

zuan automatikisht, meq u d-gjuan kta zra, nga ana e s Drej-

ts Kanonike sht krejtsisht

arbitrare dhe e pabazuar. Zra t

till nuk prbjn akt pavlefshm-

rie. T tjer ngatrrojn aktin midis

zgjedhjes dhe fronzimit. Zgjedhja

ishte kryer n Patriarkann Eku-

menike n qershor t vitit 1992,

me nnshkrimin e t gjitha prakti-

kave n lidhje me kt akt nga

antart e Sinodit t Shenjt dhe

fronzimi ishte pasoja, ishte cere-

monia e marrjes prsipr t dety-

rave kryepiskopale.

M pas vijoi dreka zyrtare e

rastit n Hotel Tirana Interna-

tional, ku nuk u b absolutisht

asnj akt kishtar. Pr kt ngjarje

jan botuar n mnyr t prsritur

dshmit e pjesmarrsve. E tr

procedura e vendosjes dhe e pra-nimit t nj Primati Orthodhoks

bhet zyrtare me regjistrimin e tij

n Diptikt e Kishave Orthodho-

kse dhe me prmendjen e emrit t

tij nga pjesa tjetr e Primatve, sa

her q kta t fundit meshojn.

Kjo gj zuri fill nga dita e zgjedhjes

s tij, n qershor 1992, n mbar

botn orthodhokse. Vendosja e

nj Primati t Kishs Lokale bhet

prfundimtare nga ana ligjore-Liturgjia e par Hyjnore n Delvin, m 1991,n vendin ku kishte qen kisha e shkatrruar nga regjimi ateist.


9/16


kanonike me Letrat Paqsore, t

cilat ai ua drgon Primatve t

Kishave t tjera Autoqefale dhe

me prgjigjet respektive zyrtare q

ai merr nga ata. T gjitha kto

procedura u kryen n mnyr ka-

nonike. Zgjedhja u prfundua me

njohjen e thirrjes s Kryepiskopit

t Shqipris si Fortlumturi, si

bhet me patriarkt brenda fronit

ekumenik dhe kryetart e kishave

autoqefale (nr. Prot. 1092/24

qershor 1992, shih dok. 9). Kisha

Orthodhokse si trsi dhe jo si nj

shoqat ka histori dhe institucione

shumshekullore, t cilat ruhen me

saktsi absolute. Gzimin dhe k-naqsin e tyre pr zhvillimin e Ki-

shs e shprehn edhe drejtuesit e

Kryepiskopats Shqiptare t Ame-

riks (at Arthur Liolin dhe Krye-

piskopi Nikon Liolin) (dok.10).

Ky i fundit erdhi personalisht n

njzetvjetorin e zgjedhjes s Krye-

piskopit dhe shprehu vlersimin e

madh pr kontributin e tij t jasht-

zakonshm kishtar. Si prfundim,

besimi i dhn me tr shpirtin dheprkushtimi i pandrprer i be-

simtarve orthodhoks t t gjitha

krahinave t Shqipris pr Krye-

piskopin, zhvleftsoi do lloj pr-

pjekjeje minuese kundr tij gjat

gjith ktyre njzet e nj viteve.

d)N lidhje me Statutin. Disaq nuk kan njohurit prkatse

dhe pa kurrfar lidhjeje me -

shtjet kishtare, dalin n prfundi-min se gjat ringritjes s Kishs


pris, u dhunua Statuti i vitit

1929. Kisha e Shqipris pati n

t shkuarn dy statute: m i vjetri,

ai i vitit 1929 dhe m i riu, u hartua

n vitin 1950. I fundit u b ligj i

shtetit, duke e shfuqizuar statutin

e mparshm t Kishs (me de-

kretin 1065, t 4 majit 1950). Por

edhe ky dekret u shfuqizua medaljen e dekretit 43/37, t 11 nn-

torit 1967. Disavantazhi kryesor i

t dy ktyre statuteve, ishte se ata

u krijuan dhe u imponuan nga

regjime politike, q nuk kishin

kurrfar lidhje me Kishn Ortho-

dhokse, m s shumti ishin armi-

qsor ndaj saj dhe se sanksio-

nonin varsi t Kishs nga pushtetishtetror. I pari u hartua n vitin

1929, kur Shqipria ishte monarki

dhe i dyti, n vitin 1950, kur n

vend ishte imponuar pushteti ateist

dhe partiashtet donte t ushtronte

kontroll t plot mbi Kishn. T

dy kta statute nuk morn para-

sysh parimet kishtare baz.

Statuti i vitit 1929 nuk ishte i

vlefshm nga ana kishtare, nuk

ishte n fuqi, sepse ather, Kishs

s Shqipris nuk i ishte dhn

ende asnj autoqefali. Pr kt

arsye nuk prmendet n asnj

vend ky Statut i vitit 1929 n To-

mosin Patriarkal dhe Sinodik q

doli n vitin 1937 dhe q prbn

gurin e themelit t padiskutue-

shm t Autoqefalis. Teksti i vitit

1929 me nj sr nenesh, vendos

nn kontrollin absolut t mbretit, icili ishte i nj feje tjetr, dhe t

qeveris s tij, zgjedhjen e udh-

heqjes s Kishs, por edhe vet

funksionimin si Kish Orthodho-

kse. Dymbdhjet nene t tij pr-

caktuan n mnyr t qart var-

sin e Kishs nga do udhheqs

politik i kohs dhe nga strukturat

e pushtetit politik. Kto arsye,qartsojn dhe theksojn se ri-

ngritja e Kishs Orthodhokse

Autoqefale t Shqipris, me baz

Statutin e vitit 1929, do t thoshte

shkatrrim i plot i saj, prpara se

t bhej do prpjekje pr ringri-

tjen e saj (dika q sigurisht do ta

dshironin fort persekutuesit e

Kishs).

Kushtetuta e re e Republiks

s Shqipris, q u votua n vitin

1998, prcaktoi karakterin laik

t shtetit dhe me dy nene t saj

(neni 10 dhe 24) sanksionoi plot-

sisht lirin fetare dhe pavarsin e

komuniteteve fetare. Pas miratimit

t Kushtetuts s re nisi puna pr

hartimin e Projekt-statutit t

Kishs son. E prsrisim: Ku-

shtetuta e Republiks s Shqipri-

s e vitit 1998, nuk thot absolu-tisht asgj pr ratifikimin e zgje-

dhjes s Kryepiskopit nga Presi-

denti i Republiks, si z. Frashri

ngul kmb. Prkundrazi, n nenin

10/5, thot: Marrdhniet ndr-

mjet shtetit dhe bashksive fe-

tare rregullohen mbi bazn e

marrveshjeve t lidhura ndr-

mjet prfaqsuesve t tyre dheKshillit t Ministrave. Kto

marrveshje ratifikohen n

Kuvend.T gjitha kto u bn

sipas rregullit dhe Marrveshja pas

ratifikimit t Kuvendit, u dekretua

nga Presidenti i Republiks z.

Bamir Topi dhe u b Ligj i Shtetit

(nr.10057/22.1.2009, Fletorja

Zyrtare nr.7, 4 shkurt 2009, fq.

138-146). Pas depozitimit t doku-

menteve t parashikuara me ligj,Gjykata e Tirans njohu edhe

ligjrisht Kishn Orthodhokse

Autoqefale t Shqipris si per-

son juridik, t administruar dhe t

rregulluar prej Statutit t ri. T gjitha

kto tekste zyrtare njohin si pr-

faqsues t ligjshm t Kishs


pris, Kryepiskopin e Tirans,

Durrsit dhe Gjith Shqipris,Anastasin dhe kan firmn e tij.

10


10/16


Z. Frashri dhe sa mendojn

si ai, n mnyr monotone dhe

fragmentare riprtypin rrfimet e

tyre. Sigurisht, nuk bhet fjal q

t ndryshojn, sepse pikpamjet

e tyre mbshteten n dshirat e

tyre dhe jo n saktsin historike.

Por sht i mjaftueshm fakti se

shum njerz q kan dijeni dhetheolog kompetent orthodho-

ks e episkop orthodhoks n

mbar botn, si edhe t kishave

t tjera, e njohin t vrtetn dhe

pranojn vlefshmrin e t gjithave

sa kan ndodhur. Mbi t gjitha,

kt t vrtet e njohin qindra mij

orthodhoks q e rrethojn n

njzet e nj vjet Kryepiskopin e

tyre me prkushtimin, mirnjohjen

dhe dashurin e tyre.

5.Duke e prfunduar, le tirikthehemi tems s rivendikimit

nga Kisha Orthodhokse e Shqip-

ris t vendeve t shenjta t kultit,

me shkak ngjarjet e Prmetit, q

shrbyen si piknisje pr kundr-

vnien e fundit.

Sivjet kremtohet mbarbot-

risht 1700-vjetori i Ediktit tMilanos, q nxorn bashkpera-

ndort Konstandin dhe Licinius.

Bhet fjal pr nj nga tekstet m

t rndsishme t historis bot-

rore t politiks dhe t fes, q

prcaktoi fundin e persekutimeve

kundr t krishterve n Pera-

ndorin Romake dhe vendosi

tolerancn fetare. Prbn gur

themeli t s drejts s liris fetare

n Evrop dhe m gjer n botn

perndimore. Por ajo q nuk sht

e njohur mjaftueshm sht lidhja

e pazgjidhshme q bhet n

Ediktin e Milanos, midis liris

fetare dhe kthimit t vendeve t

krishtera t kultit. Theksi q i jepet

ktij fakti sht mbreslns.

Konkretisht prcakton se: ...

urdhrojm veanrisht pr t

krishtert prve t tjerave edhe

kt: vendet ku m par e kishin

zakon t mblidheshin... nse disa

i kan bler apo u morn prej

arks son, apo nga ndonj tjetr,

tu kthehen t krishterve pa

shprblim monetar, pa asnj

krkes pr mimin e tyre, pasi

t lihet mnjan do lloj negli-

zhence apo vnie n pikpyetje.

Dhe nse ka ndodhur q disa,

ti ken marr kto objekte sidhurat, duhet tua kthejn sa

m shpejt t krishterve... T

gjitha kto vende duhet tu

kthehen prsri organizmit t t

krishterve... pa asnj vones

kohore. N vazhdim, Edikti

urdhron edhe kthimin e ele-

mentve t tjer pasuror n

Kish, pa asnj lloj ngurrimi

9

ast nga nj Liturgji Hyjnore n qiell t hapur n Manastirin e shkatrruar t Shn Vlashit, n vitin 1992.


11/16


(Euseb Pamfili, episkopi i Ceza-

ris s Palestins, Histor ia

Kishtare, libri 10-t, kapitulli 5

(PG. Vol. 20, 880-885).

Dekretet e perandorve t Pe-

randoris Romake, u drgoheshint gjith qeveritarve t krahinave

t perandoris, q ishin prgjegjs

pr administrimin dhe qeverisjen

e tyre, t cilt n kt rast urdhro-

hen pr zbatimin besnik t ktij

urdhri.

sht i uditshm fakti se kjo

lidhje themeltare, e liris fetare dhe

e kthimit t menjhershm t

vendeve t kultit, u injorua krejt-sisht nga ata q ishin n pushtet n

Shqiprin demokratike, prej vitit

1991. Gjat persekutimit t egr

ateist, shteti shqiptar i mori t gjitha

vendet e kultit, i shkatrroi ose i

shndrroi n destinacione t tjera

dhe konfiskoi t gjith pasurin

kishtare. Shrbimet shtetrore

zotrojn t gjitha t dhnat dhe

katalogt me sendet dhe objektet

e konfiskuara. Por n vend q ti

kthejn ato sipas konceptit 17-she-

kullor t prcaktuar qart t liris

fetare, prdorn marifete t ndry-

shme (komisione, nnkomisione,

gjyqe) dhe taktika t vazhdueshme

shmangiesh, q e ekspozojn ve-

ndin ndrkombtarisht dhe q u

dnuan nga organizmat fetar

evropian e mbarbotror.

Ktu qndron problemi kryesor:

Koncepti i plot i liris fetare, t cilin

Kisha Orthodhokse Autoqefale e

Shqipris sht e detyruar ta nxjerr

n pah si n Shqipri, ashtu edhe n

organizmat fetar ndrkombtar.

Nr. Prot. 1092

AKT PATRIKANOR DHE SINODIK I DHNIES S TITULLITFORTLUMTURI

KRYEPISKOPIT T TIRANS DHE T GJITH SHQIPRIS

Modestia jon, s bashku me Sinodin e Hirshm e t Shenjt prannesh, duke marr parasysh ringritjen dhe organizimin kanonik t KishsFort t Shenjt Orthodhokse Autoqefale t Shqipris me prkujdesjen

amnore dhe kanonike t Fronit Fort t Shenjt, e cila vuajti egrsishtpr m se dyzet vjet, gjykuam si t denj dhe t duhur ti japim Primatitt saj t zgjedhur me sukses, vllait ton Fort t Hirshm Anastas, siKryetar i Sinodit t Shenjt, si edhe pasardhsve t tij, titullin eFortlumturis.

Kt e vrtetojm edhe me ann e ktij Akti Patrikanor dhe Sinodikmbi ndryshimin n kt mnyr t titullit t Kryetarit t Kishs bijdhe motr Orthodhokse Autoqefale t Shqipris, pr t cilin as qdyshojm se do ta miratojn dhe do ta presin me ngazllim edheKishat e tjera simotra Orthodhokse Autoqefale, duke u ngazllyer

bashk me ne pr rilulzimin e ksaj Kishe t Shenjt motr e dukebashkrrfyer t drejtn e nderimit t saj, dhe ktej e tutje, t gjithas bashku, ashtu si edhe Kisha jon, ta quajn Fortlumturi dhe kshtu

ti drejtohen edhe n letra Primatit t saj.

VARTHOLOMEU, MSHIR PERNDIE

KRYEPISKOPI I KONSTANDINOPOJS, ROMS S RE

DHE PATRIARK EKUMENIK

Pr kt, si dshmi dhe vrtetim t prhershm t nnshkruar, uhartua dhe ky Akt Patrikanor dhe Sinodik n Kodikun e hirshm tKishs s Shenjt e t Madhe t Krishtit, i drguar njsoj dhe i

pandryshuar Fortlumturis s Tij, Kryepiskopit t Tirans dhe GjithShqipris, pr ne vlla i dashur n Krishtin, zotit Anastas, pr tadepozituar n arkivat e Kishs Fort t Shenjt Orthodhokse tShqipris.

N vitin shptimtar 1992, n muajin qershor (24)

EPINEMEZI XV

N vitin Shptimtar 1992, m 16 t muajit korrik

+ Patriarku i Konstandinopojs Vartholomeu

I Efess Krisostomi

I Halkidons Ioakimi

I Rodopojs Ieronimi

I Imbrit e Tenedhit Foti

I Prinkiponezit Simeoni

I Kolonis Gavriili

I Pergjit Evangjellos

I Listrs Kalinikos

I Dherkons Konstantini

I Iliupojs e Thirs Athanasios

I Tranupojs Gjermanosi

I Filadelfis Melitoni

9

ast nga Liturgjia Hyjnore me rastin e 1700-vjetorit t Indiktit t Milanos,

n Nish, qyteti ku ai u lind.


12/16


S fundmi, n Klinikn Okulistike dhe ORL, t Fondacionit KlinikatOrthodhokse t Ungjillzimit, sht vn n funksion shrbimi iKirurgjis okulistike. N salln e kirurgjis kryhen ndrhyrje me teknika

bashkkohore me vendet e zhvilluara.Tashm mund t trajtohen me sukses nj numr smundjesh si

katarakti (perde), glaukoma, strabizmi, chalazioni, pterigium etj.Garanci pr mbarvajtjen e trajtimeve kirurgjikale jan aparaturat

moderne t cilsis s lart dhe stafi i kualifikuar e i prkushtuar.

Fondacioni Klinikat Orthodhokse t Ungjillzimit - Klinika Okulistike dhe ORL

Shrbim i ri i Kirurgjis Okulistike- Po kryhen ndrhyr je me ni vel tlar tdhe me teknika bashkkohore -

Shrbimet e reja, pr smundje dhe probleme q krkojn ndrhyrjekirurgjikale jan:

5. Halazion6. Katarakti (perde) me ultratinguj (fakoemulsifikacion)

Ka shum gjasa t ishte nga Konstandinopoja. Ishte

dishepulli i shn Joan Gojartit. Me vdekjen e patriarkut

Atiki, sekretar i t cilit ishte (425), shum njerz e propo-

zuan si pasues, por ishte Sisiniusi (11 tetor) q preferoi.Me karakter t but dhe t prulur, nuk kundrshtoi, por

u vu n shrbim t patriarkut t ri. Pas pak u dorzua epi-

skop i Kiziks (426); por kur arriti n kt qytet, nuk u pra-

nua nga banort, q kundrshtonin mosqeverisjen e Kishs

s Konstandinopojs n shtjet e Kishs s tyre, kishte

zgjedhur nj episkop tjetr, Dalmatin. Kur u thye n Bizant,

shn Prokli qndroi n dioqezn e tij, por shklqeu me

elokuencn e tij, si Krisostomi i shenjt, n kishat e kryeqy-

tetit. Pas vdekjes s Sisiniusit, u propozua pr fronin patri-

arkal, por perandori Theodhos preferoi Nestorin e Antiokis.

Ky nuk vonoi shum dhe filloi t shprndante konceptet etij heretike mbi personin e Krishtit, duke refuzuar ta quante

Nnn e Perndis, T Trshenjtn, Virgjreshn Mari.

Me gjith durimin dhe butsin, Prokli u dftua mbrojts i

prflakt i Orthodhoksis. Ishte ai i pari q mori fjaln

pr t hedhur posht Nestorin, gjat nj homelie solemne

shprehur para vet patriarkut, ditn e Krishtlindjeve (428).

Pasi Nestori u prjashtua gjat Sinodit t Efesit (431),

emruan Maksimianin n patriarkan (21 prill). I patrazuarn prulsin e tij, shn Prokli, i cili ishte dbuar edhe nj

her tjetr, i shrbeu me prulsi patriarkut t ri deri n

vdekje m 434. M n fund shenjti u zgjodh nga perandori

si patriark n mes t ngazllimit t popullit.

Prokli nisi t eliminonte herezin nestoriane, pa

persekutuar asknd. Mendonte n fakt se butsia sht

m e prshtatshmja pr ti sjell n gji t Kishs, sesa

dhuna. Trhoqi pas vetes tr orthodhokst dhe forcoi

Kishn n unitet dhe dashuri.

Me iniciativn e tij solln n Konstandinopoj me

madhshti lipsanet e shn Joan Gojartit, m 27 janar 438.tregohet se kur ishte patriark, futn Trishenjtin n

shrbesat e Kishs.

Shn Prokli fjeti n paqe m 12 korrik 446, pasi drejtoi

grigjn e Krishtit pr 12 vjet e tre muaj.

Prokli, Kryepiskop i Konstandinopojs(20 nntor )

1. Dakriocistorhinostomi2. Strabizm3. Glaukom4. Pterigion


13/16


Por cilat ishin shqetsimet e tijme shprehjen e friks s turkutdhe cili qe qllimi i mallkimevekundr atyre q mund t prvetso-nin dika nga sendet? Duket semeraku kryesor i igumenit Danielka qen frika e prdhosjes s tyreprej osmanve dhe bindja e tij seTeodori III Muzaka dhe Peshko-pata e Beratit dhe Gllavenics dot ishin m shum n gjendje t

pengonin nj prdhosje t mund-shme, sesa manastiri dhe murgjit etij. Mbase n kt vendim mund tkishin ndikuar gojdhnat mbishkatrrimin e disa kishave apomanastireve nga osmant n rastepushtimesh me dhun, sipas tdrejts s tyre t lufts. Ndoshtamund t ket ndikuar precedentinga lufta e Savrs. Mallkimetkishtare q Danieli nuk ua drejtoiturqve, por sundimtarve osepriftrinjve ortodoks, ishin masmbrojtse kundr nj lloj tjetrprdhosjeje: shkputjes s mund-shme t ndonjrit prej sendeve tmanastirit, q do t objektivizontetrashgimin. Pra, me sa duket, nt dyja rastet, frika e igumenit Dani-el ka qen prdhosja e ktyre objek-teve, t cilat fal bashkpunimit tmir t tij me kryesin politike dhefetare t vendit na jan ruajtur derim sot, dhe jan disa kryevepra ttrashgimis kulturore botrore.Kjo pari, tekefundit, qe pjes ebashksis, pr t ciln kto sendeprbnin mode dtre, prandaj doti mbronte dhe do t kujdesej prto. Sendet e manastirit prbninpjes t subjektit t bashksis, ecila i mbrojti edhe m prpara1399-s nga serbt, dhe m pas ngapushtuesit austriak dhe gjerman.

Igumeni Daniel e dinte q se-ndet e muara t manastirit ia lintenj sundimtari me besim t fortnga nj familje q i vlersonte, sika qen Teodor III Muzaka. Histo-ria e Muzakajve fillon n malsine Oparit, zon sot pothuajse e brak-tisur, mirpo dikur e populluar mir.

Familja e tyre ka ln gjurm tshumta t besimit t saj prmes

ngritjes s kishave. Muzakajt ndr-tuan kisha, si n vende t sundimitt tyre, ashtu edhe n vende t ori-gjins, ku kishin edhe varret e tyrefamiljare. Nj shembull i mir ikishave q ngritn Muzakajt nvendet e sundimit t tyre shtkisha e Shn Athanasit n Kostur[fig. 3], me afreske t datuara nvitin 1383/4, e cila u ngrit me munde vuajtje nga ktitort Stoja dheTeodor (III) Muzaka, kish e resta-uruar bukur dhe e vizitueshme. Nj

sr monumentesh t tjera, afre-sket e t cilve kan ngjashmri meato t Shn Athanasit n Kostur,ndoshta mund njkohsisht tiatribuohen besimit t familjes s

shteti komunist e sekuestroi dhe evuri n mbrojtje shtetrore si mo-

nument kulture. Shkputja e monu-mentit nga subjekti i bashksis stij dhe objektivizimi i tij bri q ba-nort e fshatrave prreth t prisninnga shteti mbrojtjen e monumentit.Mirpo, inercia e shtetit, i cili pr

pothuajse gjysm shekulli nuk vuridor pr restaurimin e ktij monu-menti, pak deshi ta shkatrrontetrsisht monumentin q shptoinga trazira shum m t mdhagjat historis s tij shekullore. Ve-anrisht gjat tre viteve t fundit

raporte dramatike t specialistvet Institutit t Monumenteve dheshqetsime t shprehura prej stu-diuesve t tjer godisnin n dyert t shurdhve, qofshin n nivel

pr restaurimin e saj do t ishte eult, lre q edhe vet VIP-ave doti duhej t shpenzonin pr heli-kopter, pr t prer shirita n vend-ndodhjen e kishs

Kush e ndrmori nism pr shp-timin e monumentit, t paktn prta sjell n gjendjen e sotme (afre-sket kan psuar dme t parestau-

rueshme n nj pjes t madhe ttyre)? Ishte Mitropolia Orthodhoksee Kors, pra pasardhsi i bashk-sis pr t ciln kisha ka qen modedtre.Kjo Mitropoli iu prgjigj atijdetyrimi, pr t cilin shteti sgjetifonde. sht pr tu prgzuar nis-ma e Mitropolitit t Kors, ImzotJoanit, i cili jo vetm q dgjoi zratdramatik t specialistve dhe stu-diuesve jo t shquar q ngrinin vazh-dimisht z shqetsimi ndaj rrezikutt shembjes s monumentit, por edhe

ndrmori vet nj dhe dy udhtime,pr ta vizituar, bashk me besimta-r, duke e riintegruar monumentinn subjektin e bashksis s ortho-dhoksve t zons. N kuadrin e ri-lidhjes s trashgimis kulturore mesubjektin e bashksis s saj, gjatdhjetvjearit t fundit KishsOrthodhokse Autoqefale t Shqip-ris e ndjeu nvojn t ndrmarrnisma pr restaurimin e m shummonumenteve kishtare sa vet shte-ti, ndrsa monumente t restau-ruara jan riintegruar n jetn e

prditshme t komuniteteve t tyre.

Objektivizimi i Trashgimis:prparsi, mbarsi dhe prapsi kulturore

Nga Dr. Konstantinos Giakoumis

(vijon n faqen 10)

(vijon nga numri i kaluar)

[fig. 3.2]

[fig. 3.1]

Muzakajve, si p.sh. kisha e ShnGjergjit n rk t Leskovikut,etj. Familja la gjurm edhe n ve-ndin e origjins, p.sh. kishat sot t

panjohura t Shn Mris n Ze-rec-Bung ose t Shn Gjergjit n

Erost (Osoj, sipas supozimit t P.Xhufit), ose kishn e Shn Triadhs(d.m.th. e Trinis s Shenjt) nLavdar, e riparuar dhe e mbipiktu-ruar rreth viteve 1470 prej ZonjsKiran, gjyshes s kronistit tshek. XVI t Muzakajve dhe pa-sardhsit t Teodorit III Muzaka,Gjin Muzaks.

Kisha e Shn Triadhs, ky mo-nument me rndsi t madhe prtrashgimin e zotrve mesjetarshqiptar q na i ruajtn thesaret

botrore t Beratit, i rezistoi kohs,e mbrojtur nga vendasit deri sa

drejtorie, qofshin n nivel MinistrieKulture. Shteti skishte fonde prt shptuar kt monument, porgjeti t tilla pr shfaqje t hatashme,t konsumimit t nj kulture masive,me karakter elektoral. Kshtu,

prparsit politike kulturore do taonin monumentin me siguri drejtrrzimit n dimrin q po afron sishkak i reshjeve t shumta t dbo-rs [fig. 4-5]. Fonde skishin asambasadat, as fondacionet e korpo-ratave ndrkombtare q operojnn Shqipri me xhiro milionash, tcilt promovojn art dhe konsu-mojn kultur masive dhe mediati-ke, q i shrben edhe qllimeve mar-ketiste t tyre. Kisha e Lavdarit, afrTudasit, ndodhet n nj vend q se

njeh as 10% e shqiptarve, prashikueshmria e nj sponsorizimi


14/16


Por, ndrsa kisha e Muzakajven Lavdar, aq e rndsishme prtrashgimin mesjetare shqiptare,

po t kishte z, do t ulrinte prgjendjen e saj dshpruese, cilat ishin

prparsit e elitave t studimit tmesjets shqiptare? A, mos vall,e ndoqn shembullin e igumenitDaniel, e Teodor III Muzaks dhet pasardhsve t tyre, fal mera-kut t t cilve shptoi nga rreziqet

nj thesar me kodik dhe vepra ttjera t artit? A e cilsuan kt mo-nument prmbigjashtqindvjear tdenj pr t harxhuar pak boj nga

pena e tyre? Fatkeqsisht, akade-mik dhe disa specialist ndr mt shquarit e mesjets shqiptare, ukonsumuan gjith beharin dukefajsuar reagimet e Kishs Ortho-dhokse pr riobjektivizimin e nj tra-shgimie kulturore q ka qen pjese mnyrs s t qenit t nj ba-shksie. Vet objektivizimi i kishs

s Shn Maris s Pazarit t Pr-metit n zbatimin e nj urdhri gjy-qsor, pra rishkputja e dhunshmee saj nga subjekti i bashksis, dot prbente akt prdhosjeje sipas

botkuptimit t igumen Danielit,shptimtarit t thesareve mesjetaret Beratit. Reagimet e pritshme tnj komuniteti, t cilit i shkputetnj pjes e subjektit t vetes jo ve-tm nuk u shuan me ndonj vendim

politik pr t shmangur konfliktin,por u intensifikuan prmes prdho-

sjes brutale t sendeve t shenjtadhe t faltores. Nj faltore e cila

n strukturn e saj ndrtimoremban vlera shum m shumvje-are se ka qen Epitafi i Gllave-nics n vitin 1399. Ishte pikrishtakti i shkputjes s trashgimisnga bashksia e saj q prmblidhtekuptimin e prdhosjes pr igumenDanielin, pra frikn dhe makthin etij, pr shmangien e s cils aktivizoiedhe sundimtarin e vendit. Prmba-ruesit e vendimit pr kishn e Shn

Maris s Pazarit i hodhn sendete saj si pa gj t keq n kamion

bashkiak plehrash. Pra, ndrsaelitat e kohs s Teodor III Muza-ks bn ishte e mundur pr tshptuar thesarin e Beratit nga

prdhosja, nj pjes e elits q enjeh kronikn e Danielit, jo vetmheshti, por edhe mbshteti dhe ju-stifikoi objektivizimin, pra, prdho-sjen e nj trashgimie, pjes e jetss nj komuniteti.

Si u prmend edhe m lart, ob-jektivizimi i veprave t artit q shk-puten nga jeta e bashksive t tyre

e kthen trashgimin n objekt, icili pa dhimbje shitet dhe blihet.Patogjenia e vjedhjes dhe e kontra-

bands s veprave t artit q u zbu-lua koht e fundit, sht, pa dyshim,sukses i madh pr policin e shtetit.

Nga ana tjetr, mendoj se duhet tna bj t rivlersojm shtjen embrojtjes s trashgimis kulturoren drejtim t objektivizimit dhe ri-intregrimit t saj, n nj form t

pranueshme, n jetn e subjektevet bashksive t tyre.

Objektivizimi i Trashgimis:prparsi, mbarsi dhe prapsi kulturore

(vijon nga faqja 9)

[fig. 4]

[fig. 5]

Kalendarii Liturgjive Hyjnore,

DHJETOR 20131 E Diel 14 LLUKAIT. Pr. Naum.Filaret prdllimtari. Ep. Theokliti.(Vaj, ver e peshk)

2 E HnPr. Abakum. Dshg. Miro-pi. Osh. Theofili. Dsh. Viviana.(Vaj,ver e peshk)

3 E MartPr. Sofonia. Dsh. Agapi eSelefki. Dsh. Gliqeri.(Vaj, ver e peshk)4 Mrkur Dshmg. Varvara. Osh. JoanDamaskini. Hierod. Serafimi.(Vaj e ver)5 E Enjte Osh. Sava i Shenjtruar. Dsh.Diogjeni. Osh. Noni.(Vaj, ver e peshk)6 E Premte Nikolla i Mirs s Likis.Dsh. Niseri. Dsh. i ri Nikolla.(Vaj ever)

7 E Shtun Ambrozi i Milanos. Osh.Grigori n Athos. Dsh. Prisku. (Vaj,ver e peshk)

8 E Diel 10 LLUKAIT.Ap. Qesari iDurrsit, Sostheni, nga t 70-t.(Vaj, ver e peshk)

9 E Hn Znia e Sh. Ans, nns sHyjlindses. Pr/sha Ana. (Vaj, ver epeshk )

10 E MartDsh. Minai, Hermogje-ni, Efgrafi. Dsh. Gemeli, Mariani.(Vaj,ver e peshk)

12 E Enjte Spiridhoni i Trimithu-nds. Hermani i Alasks. Osh. Anthosi.(Vaj, ver e peshk)

14 E Shtun Dsh. Ariani, Apo-lloni, Thirsi, Lefki, Kaliniku etj.(Vaj,ver e peshk)

15 E DIEL 11 LLUKAIT.E Para-etrve t Zotit Krisht.Elefteri i Vlo-rs.(Vaj, ver e peshk)16 E HnPr. Angjeu. Dsh. Marini,senator. Modesti i Jerusalemit.(Vaj, vere peshk)

17 E MartPr. Daniel e 3 djemt: Anania,Azaria, Mishaili. Dionisi i Egjins.(Vaj,ver e peshk)

20 E PremteIgnat Hyjmbajtsi. Filo-goni i Antiokis. Joani n Kronshtad.(Vaj e ver)

21 E Shtun Dshg. Juliana e 630dsh. t tjer. Dsh. Themistokliu.

22 E Diel PARA KRISHTLINDJES.

Dshmg. Anastasia.(Bhet ef qel i. )23 E Hn Osh. Naumi n Ohr. 10dshmort e Krets.24 E Mart Vigjilja e Krishtlindjes.Dsh. Evgjenia e Filipi.(Shrbesa e Orve)25 E Mrkur LINDJA TRUPOREE ZOTIT TON JISU KRISHT.(H ahen tgji tha.)

26 E Enjte Mbledhja e Hyjlind. Mari.Omol. Efthimi. Osh. Nikodhimi.27 E Premte Kr/dhjak. Stefani, dsh.i I-r. Hierod. Maurici.(H ahen tgji tha.)28 E shtun 20.000 dsh. n Niko-medi. Osh. Simon Mirovliti.

29 E Diel PAS KR/LINDJES.Josifi iMaris. Pr. David. 14.000 foshnjat.31 E MartMbyllja e Krishtlindjes.Oshg. Melania. Zotiku i Jetimores.


15/16


NGJALLJA

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:Kryepiskopata Orthodhokse,

Rruga e Kavajs, Nr. 151Tiran

Tel: (04) 2234 117, 2235 095.Fax: 2232 109

Shtypur

n shtypshkronjn Ngjallja

Organ i Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris

Del nn kujdesine Kshillit Botues

Themelues:Kryepiskopi Anastas

z. Apostol Kotani, nj komunistateist, i cili ka qen vendimmarrsn rrmbimin e kishs dhe pronss Shn Maris n Prmet, n vitet1960, e pranon vet n nj shkrimt botuar n revistn elektronikeDrini, se si ai, si sekretar partie i Ko-mitetit Ekzekutiv, ia mori tokn dhekishn Shn Maria n Prmet Ki-shs Orthodhokse Autoqefale t Shqi-pris, dhe pa ndonj brejtjejendrgjegje, e boton kt si nj ynerpersonal t tijin, duke nnkuptuarse sa mir ia paska br ktyrepriftrinjve t athershm, sepseedhe ata (sipas tij) e pranuan q tjepnin pronn dhe kishn (e cila uprish me urdhr t tij, pra si ish-se-kretar partie i Komitetit Ekzekutiv).

Shkrimi i tij Mashtrimet e Janu-llatos dhe t vrtetat mbi Pallatin eKulturs e kishn e qytetit t Pr-metit, botuar n revistn Drini,m 2 nntor 2013, shpreh qart jo

vetm ateizmin e tij t brumosurnga msimet e shokut Enver, porfar sht shqetsuese dhe provo-kuese jan mungesa e realitetit hi-storik e tij, e tejmbushur me fantazihiperpiretike, pr historin e kishss Prmetit, duke e bazuar n dok-toraturn e tij t marr n kohn ePPSH.

Lexoni se thot doktori i shken-cave z. Apostol Kotani pr histori-kun e kishs s Prmetit sipasvariantit diabolik komunist: Un si

dshmitar okular, si prmetar, si Se-kretar i Komitetit t Partis s Rre-thit, dhe sot si doktor i shkencavehistorike, si autor i 16 veprave tbotuara, t cilat jan vlersuar ngapersonalitete vendase dhe t huaja,deklaroj nn prgjegjsin timemorale dhe penale se: Pr t prga-titur qytetin pr 20-vjetorin e Kon-gresit q i binte m 24 maj 1964, ikrkova Ministrit t Ndrtimit, Jo-sif Pashkos q kishte ardhur pr tpar gjendjen pas prmbytjes, q tna drgonte nj grup specialistsh

pr t br nj planimetri. N pro-jektligjin e ktij grupi u parashikua

prfshin nj pjes t vet ndrtesss kishs s Shn Maris, por shte-ti shqiptar i asaj kohe shtetzon tgjith siprfaqen prej afrsisht6000 e ca m2pron e kishs.

Z. Kotani pranon se u mor pl-qimi i priftrinjve t asaj kohe. Esi t mos pranonin ata priftrinj tshkret porosin e z. Apostol q ishteashtu si e pranon ai- nj sekretarkomiteti t PPSH s Prmetit?

Nse ata nuk do t jepnin plqimin- ata do t kalbeshin n burg apo dot vriteshin; sidoqoft ashtu si ndo-dhi pas shkurtit t vitit 1967, kta

priftrinj t shkret prfunduan oseburgjeve, ose u bn kooperativist,duke mos i lejuar q t faleshin dhet kryenin ritet fetare n kishn etyre t shtetzuar nga persekutorii fes Apostol Kotani.

Z. Kotani, sa guxon t ngatrrojhistorin e kaluar q ka t bj meLuftn e Par Ballkanike dhe Luftn

e Par Botrore, - me krkesn e ligj-shme pr t kthyer pronn e Kishs

s Shn Maris s Prmetit prej6000 m2?!

Z. A. Kotani, tregon haptazi ve-ten e tij si nj persekutor i zellshmkomunist kur tregon me mburrje

presionin q i paska br n atkoh klerit orthodhoks t Prmetitduke i u rrmbyer pronat n emrt PPSH-s dhe thot pa brejtje tndrgjegjes se... edhe pr kt, unsi sekretar i Komitetit t Partis qkam transmetuar direktivn e parti-s u them me prgjegjsi moraledhe ligjore se direktiva ka qen kjo:ndalohen predikimet fetare dhe

baza e tyre materiale e kishave, te-qeve dhe xhamive, duhet t gru-mbullohen, t inventarizohen dhetu dorzohen kshillave me pro-cesverbal, ndrsa ndrtesat e tyremund t prdoren vetm shtpi kul-ture, ose pr magazina dhe jo prqllime t tjera.

Z. A. Kotani, justifikon shtre-

mbrimet historike si doktor i shken-cave historike, duke e pranuar n

heshtje q kisha e Shn Maris shtnja 3 shekuj e lasht (dhe themelete vjetra duken edhe sot e ksaj dite),

por thot se... nuk kan i duhenPrmetit gjith ato kishaFavorizimi i padrejt q i sht

br Bashkis, Prmet nprmjetnj vendimi t dyt e t korruptuart gjykats (sepse i pari ka qen nfavor t Kishs Orthodhokse Auto-qefale t Shqipris), ngre prsri

pyetjen e drejt: kush do tia jappronat e vjedhura dhe t prvet-suara t Kishs nga shteti komunist- Kishs Orthodhokse Autoqefalet Shqipris?

Megjithat, paranojat dhe agre-

siviteti i disa ateistve komunistme t ashtuquajtur tituj shkencor,duke mbuluar padrejtsin e rr-mbimit t pronave (me gjyqtar dhegjykata t korruptuara) t KishsOrthodhokse Autoqefale t Shqip-ris, me an t justifikimeve bajatedhe aspak koherente, duke na kuj-tuar historin e s kaluars, e cilanuk ka aspak lidhje me problemine prons, duke na konfirmuar mean t disa historianve t tipit Xhufi,q shkruan nn emrin e 92- vjearit

Kristo Frashri, apo fallco-atdhe-tar t tipit Danaj, apo pseudo-prifrinj si N. Marku, duke ngat-rruar pronat e Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris, me pro-

blemet politike t shtetit shqiptar meGreqin apo me Agimin e Art -duhet t marrin fund...

Persekutort komunist t besimit fetar pranojn fajin

Nga Pirro Prifti(Marr me shkurtime,

botuar n shtypin e shkruardhe n internet)

Projekt arkitektonik (planimetria) e Vasilika Cicko - projektuese

e veprs s shndrrimit t kishs s Trshenjts n Shtpi Kulture.

Muret e jashtme t kishs, q u prfshi e tra n kompleksin e ri,sht theksuar me ngjyr t zez.

q ve t tjerash n vendin ku ishtekisha karabina, t ndrtohej Pallatii Kulturs. Ather un thrras mi-tropolitin e qytetit, Papa Haralla-mbin me origjin nga atista, dhe ikrkoj aprovimin, dhe ai e dha me-ndimin e tij pro, e shtroi edhe nkshillin kishtar ku bnin pjesole Lolja kryetar, Mati Prifti, Tho-dhor Gulo dhe Rako Tasellari anta-r, t cilt ishin dakord. Pastaj u

mor edhe plqimi i Mitropolis sQarkut t Gjirokastrs dhe Kryepi-skopit Paisi Vodica Pashko.

Me vet fjalt e tij pranohet sekisha e Shn Maris ka qen q nat koh pron e Kishs Orthodho-kse Autoqefale t Shqipris, dheshihet se si nj pron e Kishs ecila, nn presionin e Partis s Pu-ns, kalon pronsi shtetrore, prt ndrtuar nj pallat kulture, i cili


16/16


N ditn e par t vizits s tij zyrtare n vendin ton,

3 nntor, Presidenti i Greqis, Z. Karolos Papulias vizi-

toi pasdite selin e Sinodit t Shenjt dhe kompleksin

e Katedrales s Re Ngjallja e Krishtit. Aty u prit nga

Kryepiskopi i Tirans dhe i Gjith Shqipris, Fort-

lumturia e Tij Anastasi, nga Hirsi Andoni, Hirsi Na-

thanaili dhe Hirsi Asti, klerik e laik orthodhoks.

N salln e pritjeve u shkmbyen fjalt e rastit, ku

Kryepiskopi Anastas bri nj ekspoze t prparimit edhe

zhvillimit t Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris

n kta 22 vjet.

M pas Z. Papulias vizitoi Katedralen e Re Ngjallja

e Krishtit, ku u prit me psalmet n shqip t korit bizantin

Joan Kukuzeli, si dhe salln e konferencave pran saj,

ku u dha nj program i shkurtr nga grupi muzikor i ra-

dios Ngjallja.

Presidenti Papulias

vizitoi selin e Sinodit t Shenjt

dhe kompleksin e Katedrales

Ngjallja e Krishtit

Qendra Orthodhokse e Studen-tve n Tiran, m 31 tetor hapidyert pr fillimin e veprimtarive.Ato nisn me nj aktivitet, me pje-smarrs t fakulteteve t ndryshme,t ardhur pr studime nga i gjithvendi. Tema e ktij viti shkollorsht: A e ke elsin? dhe q ntakimin e par filloi zbulimi i ktijmisteri. Veprimtaria u el me mir-

seardhjen, pasoi me kng t kri-shtera, temn kryesore, bisedat ngrup, koktejlin dhe bisedat e lira.Afrsisht 2 or e gjysm studenttqndruan, msuan dhe u zbavitns bashku.

Kryepiskopi Anastas gjithmoni ka dhn prparsi programeveme t rinjt q ndjekin universitetetdhe kjo shihet edhe te sigurimi i njndrtese kaq t prshtatshme vetm

pr aktivitetet e studentve. Prgje-gjsi i programit t ksaj qendre,

Nathan Hoppe, theksoi se kjo qe-ndr sht ktu pr ju dhe pr t

plotsuar sadopak nevojat tuaja...Nse keni koh t lir ju mund tvini ktu t lexoni dhe t merrni li-

bra t rinj n lidhje me degt tuaja.Ju mund t vini ktu dhe t merrnilibra n bibliotekn ton t pasur q

ju ndihmojn n rritjen shpirtrore.Ju mund t vini ktu dhe t bisedo-

ni pr tema t ndryshme q mundtju shqetsojn. Ju mund t vini

ktu n kt qendr, e cila shtvetm pr ju, sht shtpia juaj,theksoi ai.

Koordinatorja e aktiviteteve tqendrs Marina Baba, s bashkume t rinjt e tjer, kishin prgatiturnj mjedis festiv dhe t dashur prt gjith studentt. Ajo prezantoi

aktivitetet e ksaj qendre dhe i ftoistudentt t ishin pjes e tyre. Nuk

TIRAN

A e ke elsin? - tema q shoqron kt vit

studentt e Qendrs Orthodhoksemungonte as ana vizuale, ku stu-dentt e rinj me an t nj pr-mbledhjeje n power point m-suan se si jan zhvilluar aktivitetet

e ksaj qendre ndr vite dhe sa kandihmuar ajo n nevojat dhe arritjete studentve.

Qllimi i ktyre aktivitetevesht t krijoj pr studentt nj fo-lez t sigurt, ku ata mund t q-

ndrojn dhe t ndihmohen n vitete tyre t studimit, si edhe t kenmundsin t njohin Krishtin dhet rriten n At.

N kt qendr studentt kan

mundsin t rriten n dijet e tyren gjuh t huaja, ku do jav mundt marrin pjes n studimin biblikn gjuhn angleze, ku msohet dhe

praktikohet kjo gjuh nprmjetdiskutimit. Studimi Biblik n an-glisht zhvillohet nga Pamela Barks-

dale, nga SHBA, q ka vite q kon-tribuon n Kishn ton.

gazeta e nëntorit 2013

Documents