7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

1/24

Editor in Chief: Fatmir Terziu [ Tel.: 07854224291] GAZETE E KOMUNITETIT SHQIPTAR N BRITANIN E MADHE e-mail: alb

Nr. 25JANAR 2013

NGA 1 KORRIKU,KOSOVA VENDOSREGJIM VIZASH PRQYTETART E 87VENDEVE T BOTS

NJ FESTPRSHQIPTARTN CASTLEROCK

KONFERENCAKOMBTARE:INSTITUCIONALI MSIMIT PLOTN DIASPOR DHMRGATFAQE 4 FAQE 15 FA

urizmi shqiptar po z gjithnje m shum vend n aqet e shtypitbritanik. Gazeta prestigjoze TeGuardian, duke shkruar pr destina-cionet pr pushime n vitin 2012, urekomandon lexuseve prve Parisit,Bazilikats n Itali, Vjens apo Gui-maraeshit n Portugali, edhe Butrin-tin n Shqipri.

Pasi njofon se nga undi i marsitturistet britanik mund te udhtojnedy here ne jave me linjen e njohurbritanike lo-cost Easyjet ne Ko-r uz, Te Guardian shkruan seishulli grek prbn portn drejt Bu-

tritit vetem pak km pertej detit nebregdetin shqiptar.Nje vend turistik tashme pjese

e trashegimise boterore te UNES-CO-s, Te Guardian shkruan seButrinti eshte ne zemer te parkutkombetar dhe rrenojave te qytetitromak 2500-vjear, qe sic e cilesongazeta e madhe britanike eshte njenga qendrat me te medha evropianee me pak te vizituara arkeologjikeme nje tempull te mrekullueshemgreko-romak.

Gazeta jep dhe hollesite e udheti-mit dhe oraret per turistet poteciale

britanik nga Kor uzi drejt Sarades.Nderkohe, edhe ne media te tjeraanglosaksone botohen sugjerime perdestiancionet qe duhen pare patjetergjate 2012 dhe mes tyre renditin riv-ieren shqiptare.

Se undmi, ne Londer u zhvil-lua edhe panairi boteror i turizimit,event qe ka ndikimin e vet ne pro-movimin e atraksioneve turistike teShqiperise, kesaj industrie vitale teekonomise. Por ato qe mungojne jane reklamat turistike qofe ne me-diat vizive apo edhe metro apo nemjetet e transportit publik, si bejne

Mali i Zi, urqia apo Kroacia ne njegare te ethshme per te konkuruarne nje treg gjithnje e me agresiv. Paharruar hapjen linjave britnaike low-cost britanike, pavaresisht speci -kave qe lidhen me marreveshjet kon-censionare per aeroprotin e vetem teShqiperise.

Strlina e ort dhe pasioni i njo-hur i pushuesve britanik, aq m teprn kushtet e krizs n Eurozons,duhet t jen nj arsye m shum prt synuar thithjen e ktij tregu masiv si ai britanik nga nj vend shum i panjohur dhe i viziutar si Shqipria.

The Guardian: Duhet t vizitoni Shqiprin

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

2/24

5 - JANAR 2013

Viti i Ri 2013 u prit me en-ziazm dhe shpres n rrad-t e shqiptarve q jetojne punojn n Mbrettri tshkuar. Nj est madhsh-e u zhvillua n ambientet

Castle Rocks nga Forumi ishkimit t shoqatave shq-are. Festime pati n t katrt e bots. Vendet m nndje ishin ato q e krem-an t parat ardhjen e vitit t

Kur akrepat treguan orn:00, n qytetet m t rnd-hme t bots shprthyenstimet. Kiribati dhe Samoa

hin dy shtetet e para, q n:00 me orn turke hyn nin e ri. N vendin e ishujve,pa e toks, q e priti e paratin e Ri 2013 ishte Ishulli iishtlindjes.M pas estimet u realizuanpektivisht n Zelandn edhe Australi. Kremtimet e

ra gjigande i bn banortqytetit Oklnd t Zelands

Re. Ndrsa n Sidnei tustralis, nj nga qytetet era q estuan 2013-n, rreth

5 milion njerz u tubuanurn e portit pr t paraqjen mahnitse me sh-

zjarr. Pamjet e mrekul-eshme n qiellin e Sidneit ualizuan me plot 7 ton sh-

ekzjarr.Kurse japonezt u dyndn

npr tempuj pr t pritur vi-

tin e ri. N tempujt e Japoniskumbuan kambanat, qlajmrojn ardhjen e vitit t ri,

ndrsa njerzit bn lutje dheshprehn dshira pr nj vit tbegat, t lumtur, t qet dhe

paqsor.Pas numrimit drejt zeros,qielli u ndriua nga shekzjar-

rt edhe kryeqytetin Pheniant Kores s Veriut.

Nj or m von radha i

erdhi Kins. N Hongkong sh aqja me shekzjarr vijoi pandrprerje pr 8 minuta dhe

VITI I RI 2013 E GJITH BOTA SHPRTHEN N FEST

t pranishmin mbetn gojh pur.

endra e estimeve mmadhshtore n Indonezishte kryeqyteti XhakartDhjetra-mijra indonezian

u tubuan n sheshin kryesor t Xhakarts dhe i uruamirseardhjen Vitit t Ri 201nn shoqrin e sh aqjeve drita shumngjyrshe e shezjarr.

Ndrsa n Birmani, nj ng vendet e Azis Jugore, viti u estua pr her t par. Nkaluarn udhheqja ushtarake vendit nuk lejonte q njerit t tuboheshin dhe t organzonin estime masive.

Dy or prpara urqis adhjen e vitit t ri e kremtoi mnj estival pamor t jashtkonshm edhe kryeqyteMosk i Rusis.

N t njjt koh meMoskn mirseardhjen vitit ri ia uroi edhe Dubai me ant nj sh aqjeje prrallore nBurzh Hali a, ndrtesa mlart mbi rruzullin toksor.

Kurse Shtetet e Bashkuart Ameriks dhe Kanadajt cilat gjenden n pjesn m

perndimore t bots, ishdy nga vendet q e estuan von Vitin e Ri 2013.

Viti i Ri 2013 u prit me entuziazm dheshpres n rradht e shqiptarve q jetojndhe punojn n Mbrettri t Bashkuar.Nj fest madhshtore u zhvillua nambientet e Castle Rocks nga Forumi iBashkimit t shoqatave shqiptare. Festimepati n t katr ant e bots. Vendet mn Lindje ishin ato q e kremtuan t parat ardhjen e vitit t ri. Kur akrepat treguanorn 24:00, n qytetet m t rndsishmet bots shprthyen festimet.

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

3/24

Nr. 25 - JANAR 2013

3

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

4/24

5 - JANAR 2013

4

Me 5 dhjetor 2012, shoqa-e studentve shqiptar LSEbanian Society organizoi takim t hapur n Londonhool o Economics me ras-e 100 Vjetorit t Pavarsis.primtarin e drejtoi Dr. Ar-n Gjoncaj, pedagog n LSE.I Ngarkuari me Pun ipubliks s Shqipris nbretrin e Bashkuar, z. Malrisha mbajti kumtesn: A -it shtet ormuese t shqip-ve n kushtet e mungessshtetit t tyre. N nj dis-rs t shkurtr por plot mekte ai prmendi gjurmt qn ln gura t shquara terzimit me prejardhje osehje gjaku ilire shqiptare q

a Aleksandri i Madh menn nga Butrinti, Pirroja iirit, 13 perandor romakr te cilt m t shquaritokleciani dhe Konstan-ni i Madh, Papa KlementiXI Alban, Mehmet Ali Pa-a i Kavalls, themeluesi ijyptit modern, Gjergj Kas-

oti Sknderbeu - mbrojtsirishtrimit dhe qytetrimitrndimor, Mehmet Pash

upryliu, Veziri i Madh i Per-doris osmane dhe 27 vezirtjer t ksaj perandorie,

arko Bocari, udhheqsi ivolucionit grek, Franceskoispi, kryeministri arbreshtalis, Dora DIstria - Elenaika, Princesha Rumune.Ai theksoi se mbi kt sh-t tradite t mrekullueshmeurash u rymzua Rilindja

ombtare Shqiptare e cilargatiti terrenin pr shpal-n e pavarsis. Prandajat se shqiptart nuk ishin

n gjndje t ormonin shtetnga armiqt e Shqipris bien posht pr shkak se nuk ka po- pull tjetr n bot me nj po- pullsi aq t vogel sa Shqipriaq ti ket dhn njerezimit kaq shum gura t ndritura sakombi shqiptar. Ai nnvizoi seshpallja e pavarsis nuk erdhi

dhe as u zhvillua n nj trualbosh, prkundrazi. Rilindjakombtare shqiptare u ngritn/mbi nj tradit t till, aq m tepr kur sheh se arbreshte Italis themeluan letrsinmoderne, guvernatori i Liba-nit Vaso Pash Shkodrani kri- joi thirrjen pr bashkimin e

kombit, Ismail emali lufoibrenda Parlamentit turk.

Z. Bejtullah Destani solli pr t pranishmit akte t rejahistorike rreth projekteve tBritanis s Madhe dhe uqivet tjera t kohs mbi krijimine m pas udhheqjen e shtetitshqiptar n periudhn 1880 -

1926.Studentt i drejtuan py

etje t shumta z. Mal Bersha mbi shtje t ndryshmsi pozicioni i Shqipris pamrin, mundsia e baskimit me Kosovn, ekzistene albano obis, korrupsioniShqipri.

N London School of Economicpr100 VJETORIN E PAV

Nga 1 korriku, Kosova vendos regjim vizash pr qytetart e 87 vendeve t botsRegjimi i vizave nuk do t prek shq-art apo qytetart e vendeve t tjera tonit e as ata e vendeve t zhvilluara. N

osov, vera e vitit t saponisur 2013 do tll zbatimin e regjimit t vizave hyrse prtetart e 87 vendeve t bots.Sipas vendimit 12/108 t qeveris spubliks s Kosovs, t dats 14 dhjetor12, nga data 1 korrik 2013 llon zbatimiegjimit t vizave pr shtetasit e huaj q hyj-n Kosov, njofon MPJ kosovare.Pajisja me viz hyrse do t bhet nsionet diplomatike dhe konsullore t Re-bliks s Kosovs. - lexohet n lajmrimin

ministris Shtetasit e vendeve t numru-a n Shtojcn I duhet t aplikojn pr viz

Misionin Konsullor m t a rt t Re-

publiks s Kosovs. N rastet kur nuk kaMision Konsullor n a rsi, aplikimi mundt bhet edhe n Ambasadn m t a rt tRepubliks s Kosovs. Shtetasit nga vendete numruara n Shtojcn i mund t hyjn nKosov pa viz dhe t qndrojn deri n 15dit, por nse kan nj viz Schengen.

Vnia e regjimit t vizave (si shihet nShtojcn I) nuk prek qytetart e vendevet Bashkimit europian e as t rajonit, e n prgjithsi asnj qytetar t vendeve t zhvil-luara. Regjimi vihet pr shtetasit e vendeveme uks t lart emigracioni drejt shtetevem t zhvilluara. N akt, shpesh her Koso- va akuzohet nga raporte ndrkombtare se prmes saj hyjn n vende t tjera emigrantt paligjshm.

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

5/24

Nr. 25 - JANAR 2013

5

Kam lexuar mbresa dhemendime, komente t shumta rreth poezis tuaj,vecmas pr vllimin poetikndrrat pr atdheun.Prpos urimeve pr kt libr dshirojm t dim sesi jeni ndjer rreth ktyrevlersimeve?

S pari, ju alnderoj shumm merrni intervist pr

jimtarin time letraro-ar-tike. Por nuk do t doja qe kt intervist t plotsojtm kt pun. Po, jan shk-ar shum recensa e komenter poezin time, vemasr librin tim t par poetik drrat pr atdheun. Vemas

e poezin time sht marrdaktori im i par, pro . dr.min Kabashi. Vlersimet e

kritike m kan ndihmuarti nisem rrugs s vshtirartit poetik, ndrkoh qedhe vlersime solemne, tat vrtet nuk m kan brndihem mir. Kritika duhetjet kritik dhe tua tregojndin t gjith krijuesve.

ar ju shtyhu ta titulloni me kt titull?

Eh! Patjetr se t jesh ndhe dhe t jesh mysa r i tij,k ka si q n ndgjegjen

nde njerzore dhe krijuese tos t vij ala e shenjt at-e, e keqprdorur jo vetmjra her. Pra, n kt gjen-

e patjetr se njeriu prpla-n botn e ndrrave, sepse

dheun nuk e prek me dor,pse dheun e atdheut nuk ekel me kmb, prandaj n

os i antaksur, sht i lidhure ato je ndrrash. sht,pse atdheu nuk sht si ti e, prandaj e ndrron ndry-e. Vrtet un kam menduaratdheu t jet heroi im lirik e mbi gurn e personi-imit t ndrtoj tr iden

me poetike. Pra, libri imhej ta kishte titullin n-at e atdheut, t cilat jandrra t t gjith njerzve tNjri nga ta kam qen edhe

. Dua t jem edhe tani.he, kto ndjenja t bhenpermaci t shpirtit, vemasr nuk je n atdhe, kur nuk i lir n t, kur vuan lirinerrsirrn e ndonj burgu

huaj, kur nuk mund t lashart dhe shpirtin si me uj si

me dhe.

Si u gjendet poete? Emocionet e para n krijimtarin tuaj letrare?

Kjo pyetje m kthen nadoleshencn time letrare. Juthoni poete, ndrkoh q m

rikson shum kjo al, pasinuk mund ti thuhet nj njeriuq ka mbledhur nj buqet

poezish dhe me t ka br njlibr. Ky emr sht tepr ishenjt dhe mendoj se nuk utakon njerzve q bjn kaq pun n art, ndrkoh q di seqof me nj poezi, nj krijuesmund t quhet poet. Dhe, pothem prap se vllimet e parakrijuese t mia natyrisht, nuk m bjn t ndihem shumngroht n kt koh, kur mduket, po e them pa mod-esti, se ndonjher m shkonmendja t them se kam hapur

dern dhe kam hyr n shtpi-n e huaj. Megjithat, kritikale ta thot aln e saj!

Cilat kan qn pr ytyrimet m t hershme se nj dit do t

N VARGJET E MIJA PIntervist me poeteshn e dhimbjes e mallit pr atdheun, ish- lufttaren e UK- s Shahadije Lohaj

Shahadije Neziri Lohaj u lind nqytetin e Shkupit. Aty ka mbaruar vetmdy klasa t shkolls llore, pasi amiljae saj u shprngul n Ferizaj. Ktu kambaruar shkollimin llor dhe ka lluart mesmin. N vitin 1983, pushteti serbe dnoi me 3 vite heqje lirie, kur ajo ishte vetm 18 vjee.

Pasi mbaroi burgun, Shahadia mbaroishkolln e mesme dhe u regjistrua n ish-Shkolln e Lart eknike n Ferizaj. Prdy provime, komitetlinjt e athershmia mohuan t drejtn pr studime, duke ekonsideruar t paprshtatshme politiki-sht. N vitet e 90 vazhdoi studimet nDegn e Letrsis dhe t Gjuhs Shqipen Fakultetin e Filologjis e Universitetitt Prishtins. Pas nj procesi gjyqsor nFerizaj, m 1997, policia serbe krkoi taarrestoj me akuzn ndihm Ushtrislirimtare t Kosovs. At vit, gjykataserbe n Prishtin e dnoi me dy vite burg n munges, pasi ajo ishte detyruar tndrpres studimet dhe ka qndruar ile-

galisht n Prishtin dhe iran.M 1999, kur u lirua Kosova, Sha

hadija u kthye n Kosov, ku i pr undstudimet, m 2002. Ajo tani sht pro

esoresh e gjuhs dhe e letrsis shqtare n shkolln llore Gjon Serrei Ferizajt, ku jeton me amilje. ShahadiLohaj, grua, nn, msuese dhe poeteme shqisn e brendshme prjeton, gjendjen m t madhe, q mund t prjetojnjeriu i idealeve t mdha pr atdheunN opusin e saj poetik, i ter shpirti i sanjerzor digjet ak pr nj ideal t madt gruas poete, pr vendin dhe kombin saj. Aty vargjet jan t skalitura me azemre, q burojn si nga pushka e ishluftares s UK-s.

Ka t botuar disa libra m i unditlibrin poetik ndrrat pr Atdheun,Prishtin, 2009. ani ka n dorshkrimedhe vllimin tjeter poetik, i cili priteshpejt t dal nga shtypi.

Lohaj vlersohet t jet nj rilindse shekullit XXI.

B I O G R A F I A

bheshit poete? Kush kaqn dashuria tuaj e par, pr cka theksova m lart?

E thash edhe m lart.Kt shprehjen tuaj poete po e marr prap me rezerv.

Ju gazetart nuk keni nevoj t jeni solemn. Nse kam mun-dur t ndrroj pr atdheun,nuk kam dashur t ndrroj pr veten time se nj dit do tbhem poete. Nj poezi imja emir, nse mua m sht dukur

e till, m ka br t ndihemir me t. ani ma kujtovBajronin, i cili pasi ishte zgjn nj mngjes dhe kishte leuar at q kishte shkruar nmbrmje, i paska thn vete

Vijon n faqen 12

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

6/24

5 - JANAR 2013

6

N Shkup dhe disa qytetet tjera t shqiptarve nMaqedoni nj vit m par u

estua katr vjetori i pavarsiss Kosovs n nj sall ku tgjith ishin veshur me plisa.

Edhe kt vit sht nj ngamani estimet kryesore mani-

estimi Dita e Plisit, q dot organizohet n Shkup nnpatronazhin e Lvizjes Zg-johu!, e cila do t tuboj pr-

aqsues t spektrit politik,

kryesisht BDI, nga Kosova,Shqipria, diplomat dhe per-sonalitete t tjera dhe qytetar.

Mani estimi mbahet n sal-ln e eatrit Shqiptar t Shku- pit, ndrsa ceremonia para-sheh q gjat tr mani estimit pjesmarrsit t mbajn ka- pelat e bardha shqiptare.

N etov dhe qendratjera shqiptare pavarsia dot shnohet me akademi dhekoncerte muzikore.

N Shkup pavarsia e Kosovs do t festohet me plisa

Ministri i Punve t Jasht-e, z. Edmond Panariti, pati takim me Ministrin pr Ev-

pn t Britanis s Madhe, z.avid Lidington. N llim tkimit t dy bashkbiseduesitilsuan t shklqyera mar-

dhniet e bashkpunimites dy vendeve dhe shtruanvojn e thellimit t tyre n

n BE n t ardhmen e a Dhnia e ktij statusi do t

ishte, gjithashtu, inkurajim pr politikn konstruktive Shqipris ndaj vendeve t jonit. Frenimi i perspektivevropiane t Ballkanit Peredimor do t nxiste tendendaekstremiste dhe nacionalistt cilat do t cenonin stabilittin dhe marrdhniet e qinjsis t mir n rajon. MinisPanariti theksoi, gjithashtu, nj s d madhore pr venddo t jet organizimi vitin ardhshm t zgjedhjeve sipstandardeve m t prparuademokratike.

Nga ana e tij Ministri brtanik vuri n dukje se Britane Madhe mbshtet ambicjetShqipris pr tu integruar BE. Ai prshndeti progresinshnuar nga Shqipria n dr jtim t plotsimit t rekomadimeve t Komisionit Evr pian, t cilat u evidentuan nraportin e undit t progresi

Ai shtroi domosdoshmr

n pr miratimin n nj koht shpejt t ligjeve t metura pasi n kt mnyr dt krijoheshin kushtet pr nqndrim pozitiv t Kshillit Ministrave t BE pr dhniee statusit t vendit kandidaN vijim, Ministri britanitheksoi se Britania e Madhdo t ndjek me vmendje oganizimin vitin e ardhshmt zgjedhjeve t prgjithshm parlamentare n Shqipri, cilat duhet t respektojn stadardet m t mira demokratike. M tej t dy ministrat ndaln n situaten n rajoku vlersuan posarisht reztatet e dialogut mes kryemiistrit t Kosovs dhe atij t Sbis me mbshtetjen e BE-s

Ministri Panariti takohet me Ministribritanik pr Evropn, z. David Liding

t gjitha ushat, veanrishtat ekonomike. Ministri Lid-ington e uroi Ministrin Pana-

riti pr 100 vjetorin e shpalljess pavarsis s vendit.M tej, Ministri Panariti u

ndal n procesin e re ormaveq jan ndrmarr n vend nkuadrin e procesit t integrim-it evropian. Ai theksoi se njo-

hja nga Kshilli i Ministravet BE e zhvillimeve pozitiveq jan shnuar n Shqipri,

nprmjet dhnies s statusitt vendit kandidat n BE, do tishte nj inkurajim i uqishm pr vazhdimin e progresit tre ormave me synimin q ven-di t jet i gatshm pr hapjene negociatave pr antarsim

Ai shtroidomosdoshmrinpr miratimin n njkoh t shpejt t

ligjeve t mbetura pasin kt mnyr do tkrijoheshin kushtet pr nj qndrimpozitiv t Kshillit tMinistrave t BE pr dhnien e statusit t

vendit kandidat....

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

7/24

Nr. 25 - JANAR 2013

7

Shoqata Anglo-Shqiptaree Ambasada e ShqiprisLondr organizuan me 12

jetor 2012, n ambientet embasads, nj veprimtari mbi

istin britanik Edward Leare udhtimin e tij n Shq-ri n vitin 1848.Gjat mbrmjes u sh aq e u diskutua lmi doku-

entar An Exile in Paradise.Adventures o Edwardar i regjizorit Derek Smith.

y dokumentar shkon n kr-m t pejsazheve, vendeve,onumenteve q Lear kishtesuar mjeshtrisht me artintij gjat nj udhtimi epik pr Shqipri dhe Ballkan.Protagonisti Robert

orne, ne vitin 2007, ndjek urmt e Lear nper rrugnnatia nga liqeni i Ohritri n Durrs, nga Kruja nkodr e nga Berati n Gjiro-str, Vlor e Himar. Ai

ndalet tek monumente histo-rike si Kalaja e Elbasanit, Urae abakve, Kalaja e Shkodrs,etj, sikurse tek pejsazhet enatyrs magjepsse shqiptareq gjenden n pikturat dhelitogra t e lna nga Lear dheq mbijetojn akoma sot.

Autort e lmit jan mun-duar t pasqyrojn pr vzh-

guesin britanik dhe pern-dimor n prgjithsi annbukolike, rurale t Shqipris,ann q ka trhequr m shum vmendjen e udhtarve tshekullit t XIX.

Z. Quentin Russell, njohsi Edward Lear dhe koproduc-ient i lmit, mbajti nj kum-tes mbi jetn dhe veprn eLear.

M tej, t pranishmit u fu-an n nj koktej, duke mbyllurkshtu ciklin e aktiviteteve tshumta, t organizuara ngaAmbasada gjat vitit 2012.

N gjurmt e EdwardLear: Shqipria n

pejsazhet dhe litograt shekullit t XIX

Ambasada e Repub-liks s Shqipris nMbretrin e Bashkuar,njofon t gjith bashkat-dhetart tan se me datn17 Janar 2013, n orn12.00, do t organizojhomazhe tek monumen-ti i Sknderbeut tashm i vendosur n adresn:

Lady Samuels Gar-den, Inverness errace,Bayswater, London W2.

Ky homazh do t jetnj mani estim i dashu-ris pr heroin ton kom-btar, pr atdheun tont dashur, pr historindhe kulturn ton. Pjes-marrja e do shqiptari nkt mani estim sht njkontribut pr ruajtjendhe kultivimin e iden-

titetit ton kombtar, tbrezave t sotm, t trinjve dhe atyre q do t vijn. Le t llojm sivjet pr ta kthyer kt est nnj tradit t bukur pr tardhmen.

17 Janari nisme nj tradit

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

8/24

5 - JANAR 2013

8

N Prishtin zhvilloi punimet Kon-renca Kombtare: Institucionalizimi

Msimit Plotsues n Diaspor dhe nrgat, organizuar nga Ministria easpors e Republiks s Kosovs, nshkpunim me Ministrin e ArsimitKosovs dhe at t Shqipris.

llim i kon erencs treditore ishteordinimi i politikave kombtare ntitucionalizimi i msimit plotsues

diaspor duke krijuar kshtu njtem unik t msimit plotsues prmijt tan q jetojn jasht vendit.N hapje t kon erencs treditore,inistri i Diaspors, Ibrahim Makolli,li pr azat e ndryshme t msimitotsues dhe msimit t gjuhs am-e, sukseset dhe vshtirsit q e kanrcjell at. Msimi plotsues ose iuhs amtare, historis, gjeogra se i kulturs kombtare n diaspor,r m shum se tri dekada, ka kaluarpr aza t ndryshme, e prcjellhe me shum suksese e vshtirsi,r gjithnj i lavdishm, sepse msuesitn gjat ksaj periudhe kan luajtur

rol jashtzakonisht t rndsishmr ruajtjen e gjuhs amtare, pr msi-n e historis dhe t gjeogra s, si dheltivimin e kulturs dhe t traditavembtare t mijve tan n mr-

gat, tha ministri Makolli.Ai tutje shtoi se rol t jashtzakon-

shm n mbajtjen gjall t msimit plotsues ndr vite kan pasur aso-ciacionet arsimore, si Lidhja e Arsim-tarve dhe e Prindrve Shqiptar.

Kta msues dhe kto asociacionearsimore edhe sot e gjith ditn krye- jn nj mision shum t rndsishmn edukimin e brezave t mijve tan

mrgimtar, t cilt, duke ua msuargjuhn , historin , gjeogra n dhe kul-turn kombtare, jo vetm i shptojnnga asimilimi, por ndikojn edhe printegrimin n shoqrin ku jetojn,duke krijuar kshtu nj lidhje ndrmjetatdheut t tyre me vendet ku tash jeto- jn, u shpreh ministri Makolli.

Duke e prmendur aktin se nuk kat dhna t sakta pr gjendjen reale tmsimit plotsues n shkollat shqipe ndiaspor, ministri Makolli tha se n disa vende msimi plotsues organizohetose prkrahet nga vet shteti mikprits,si sht rasti me Suedin, Finlandndhe Austrin, me disa lande n Gjer-mani dhe me disa kantone n Zvicr.

Nga t dhnat e pra rta q kaninstitucionet dhe asociacionet e ndry-shme, pjesmarrja e nxnsve shqiptarn shkolln me msim plotsues sht

m pak se 5 pr qind, ndrkaq ka drojse n nivelin kombtar kjo pr shirjesht edhe m e vogl. N Finland, pjesmarrja e mijve n msimin plotsues sht 92 pr qind , n Suedi65 pr qind, kurse n vendet e tjera kjo prqindje sht nn 10 pr qind. l-limi kryesor i ksaj kon erence sht tgjenden zgjidhje pozitive dhe gradual-isht t tejkalohet kjo situat, duke in-

stitucionalizuar msimin plotsues ndiaspor, gjithnj n kuadr t ligjevet vendeve ku jeton e vepron mrgata jon, duke e krijuar nj sistem unik tmsimit plotsues dhe duke i ndarqart detyrat dhe prgjegjsit, thek-soi tutje Ministri i Diaspors, IbrahimMakolli.

Ndrkaq, n aln e tij, ministri iArsimit dhe i Shkencs i Shqipris,Myqerem a aj, tha se, diaspora shqip-tare ka vler dhe potenciale t jashtza-konshme, t cilat duhet ti sh rytzojmn zhvillimin e vendeve tona.

Ministri i Arsimit, Shkencs dhei eknologjis i Kosovs, Ram Buja,ndr t tjera tha: Msimi n diasporsht institucionalizuar me aktinse ministrit tona jan duke prgati-tur kurrikula t prbashkta, t cilatkoordinohen nga MeD-ja.

Ndrkoh, rektori i UP-s, Ibrhim Gashi, shprehu gatishmrin plot q t gjitha mekanizmat e unisitetit t jen n unksion t edukidhe prgatitjes s msimdhnsvemsimit shqip n diaspor, si Fakui Edukimit dhe Universiteti Veror msimdhns q gjat pushimeveKosov t marrim njohurit dhe pr jn e duhur pr shkollat shqipe n m

gat. Kurse, pr aqsues nga Presdhe Mali i Zi shprehn shqetsim pr gjendjen aktuale t arsimit shn vendet e tyre.

Me nj al rasti, drejtori i InstituAlbanologjik t Kosovs, Hysen Mtoshi, duke prmendur memorandmin e mirkuptimit mes ktij institdhe MeD, tha se o rojn kapacitshkencore pr uqizimin e diaspshqiptare.

N kuadr t ksaj kon erence, Bibliotekn Kombtare dhe Univsitare t Kosovs u b promovimi brave nga Ministria e Diaspors, sht ai me kumtesa t dala nga Konenca Shkencore Ndrkombtare RDiaspors n Shtet ormim, pastaj pra t Jusu Grvalls dhe CD-jkngt e Jusu Grvalls, si dhe ree MeD-it pr mijt n diaspor U

Konferencakombtare:Institucionalizimi iMsimit Plotsuesn Diaspor dhe n

Mrgat

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

9/24

Nr. 25 - JANAR 2013

9

Nga Prof. Kristo Frashri

Deri m sot nuk kemi dije-nese ekziston nje pershkrim,fe edhe i shkurter mbi tipa-e ytyres se Skenderbeut, te

rtuar nga ndonje njeri qe enjohur ate nga a er. Per keteye ne jemi te detyruar ti

ejtohemi paraqitjes se tij neonogra . Por ikonogra a eenderbeut eshte shume e pa-r dhe mjaf e larmishme. Nemi trasheguar nga shekujtkaluar jo pak piktura ne vaje a reske kushtuar Heroitqiptar, te shperndara neshtjella, ne muzera dhe nemilje europiane, pa llogari-qindra gravura qe zbukuro-

e vepra te botuara ne gjuhendryshme, neper bote. Pormorine e portreteve kush-

ar Skenderbeut, te cilatzhdojne edhe ne ditet tonapasurohen me piktura nej, a reske ose gravura, madjehe me skulptura, nuk ka njeodel te vetem. Perkundrazinje varg modelesh me tiparendryshme te ytyres, natyr-

ht edhe te veshjeve, veshje teat, ne und te undit, vijner nga rendesia, ne radhe tete. Ceshtja eshte, nese njeraej tyre e paraqet, ne mosotesisht, te pakten a ersisht,rtretin autentik te Skender-ut.Kete pyetje e shtroi Faik

onica qe ne llim te shek.XXe nje artikull rengjisht teulluar: A ekziston nje por-t autentik i Skenderbeut?,cilin e botoi ne revisten eAlbania ne vitin 1901.

kasin e mori nga nje arti-

ll i botuar tre vjet me pareVjetarin e Koleksioneve tetepise Perandorake (Vjene,ll.XIX, 1898), ku thuhejne Muzeun Perandorak teenes ndodheshin dy por-te te Skenderbeut, te cilatkur benin pjese ne Koleksio-n e Arkidukes Ferdinand terolit . Ato kishin midis tyreka takimi dhe dallimi. Dal-

mi kryesor ishte se ne njerinrtret, Skenderbeu paraqitejpro l nga e majta, ne tjetrin,a e djathta. Autori austriak iikullit te Vjetarit, Fried-h Kenner, mendonte seeri prej tyre, ai me pro linajtas, ishte kopje e nje por-ti autentik te Skenderbeut,cilin e kishte pikturuar, me

urdhrin e autoriteteve venedi-kase, piktori i njohur italian,Gentile Bellini (Xhentile Beli-ni), ne vitin 1466, kur Heroi vizitoi qytetin e Lagunave.Por, sipas tij, portreti origjinalkishte humbur. Faik Konica pajtohej me te duke shkruar seas ai nuk dinte qe te kishte ar-ritur ne ditet tona nje portretautentik i Heroit, i pikturuar

kur ky ishte gjalle. Edhe por-treti i dyte (me Skenderbeunne pro l djathtas), nenvizonteautori austriak, ishte kopje. Nelidhje me te, ai njofonte se neregjistrin e Muzeut Perandor-ak ishte shenuar se ky portretishte gjithashtu riprodhim si- pas nje origjinali (!) qe ndod-hej ne Firence, prandaj e quan portreti orentin.

Fan Noli, ne nje kumteseqe mbajti ne Seminarin e Fed-erates Panshqiptare Vatrane Boston, Mass. (ShBA) me10 gusht 1960, nuk e per-mend vleresimin e F. Konices.Madje, ai mendoi te kunder-ten. Sipas tij, i vetmi portret(i vertete) i Skenderbeut qenjohim eshte ai qe gjendet ne

Muzeun e Firences (Galleriadegli U zi). Vec kesaj, ai shtoise ka te ngjare te jete portretiautentik dhe g jithnje, sipas tij,duhet te jete bere perpara vitit1466, kur Skenderbeu vizitoitregtaret e pasur Medici teFirences qe nanconin kry-qezaten e tij ...Ne llim por-treti i Skenderbeut hyri, sebashku me punimet e tjera te

Altissimo-s, ne Palazzo Vec-chio (Firence), pastaj per pak kohe ne Palazzo Pitti, derisane vitin 1587, muzeu i theme-luar nga Cosimo I Medici,u vendos per undimishtne Galleria degli U zi oseshkurtimisht U zi, ku ndod-het edhe sot. Ne atentatinme dinamit qe pesoi U zime 27 maj 1993, u demtuanmjaf piktura qe ndodheshinne korridorin e galerise, kurse portreti i Skenderbeut, i cilindodhej po aty, shpetoi pa ucenuar. Restaurimi i pikturavete demtuara qe u ndermor pas atentatit, u shtri edhe ne portretet e pacenuara te kor-ridorit, duke per shire edheate te Heroit shqiptar. Gjate

punes restauruese, te cilen ekreu Barbara Schleicher, u vu re se nje dore e nje piktorianonim kishte nderhyre mbite ne shek.XVIII. Ne per un-dim te punes se saj (dhjetor1993 - maj 1994), portretiu clirua nga nderhyrjet dhedoli ne drite puna e mire lltee mjeshtrit Altissimo. Doligjithashtu ne shesh se mbish-krimi me germa te medha tebardha: GEORGIVS SCAN-DERBEK, me te cilen jemimesuar ta shohim portretin,nuk eshte pune e Altissimo-s, por e piktorit anonim te shek. XVIII. Artistja retauratore,B. Schleicher, zbuloi mbish-krimin e piktorit orentin:

GEORGIVS CAS RIO VSSCANDERBECVS, me ger-ma me te vogla te praruara near...

Ne llim te viteve 80 teshekullit te kaluar, ne kuadrine pasurimit te Pinakotekes seMuzeut Kombetar te GjergjKastriotit te ngritur ne Kru- je, pro . O. Paskali, e ngriticeshtjen e portretit te Heroit,te cilen e ruanin trashegim-taret e e e Curanit ne Shkod-er. Sipas tij, portreti ishte vepere G. Bellini-t, prandaj duhejblere dhe prure ne Kruje. Neketo rrethana, Anastas Kondo,ne ate kohe zv/minister i Ar-simit dhe i Kultures, vizitoi

amiljen Curani ne Shkoder,bashkeshortja e te cilit i dhamundesine ta vezhgonte ngaa er portretin. Sot portretinuk ndodhet me ne Shkoder, por ne kemi nje riprodhim

otogra k me ngjyra te tij. Si- pas pershkrimit te A. Kondos

portreti i Heroit eshte piktu-ruar me ngjyra, ne derrase me permasa 30 x 25 cm. Portretinuk permban as emrin ose si-glen e autorit, as prejardhjen etij muzeale ose amiljare. Kemi vetem disa njofime qe amil- jaret e e e Curanit i kanedhene Anastas Kondos rrethhistorise se portretit. Sipasnje dokumenti qe paska pasur

amilja, - shkruan A. Kondo,- ky qenka portreti autentik ikrijuar nga pozimi drejtperse-drejti i Skenderbeut. Portretii eshte dhuruar e e Curanitnga austriaket ll pas shpal-ljes se Pavaresise, rreth unditte vitit 1912. Tuhet se kane pasur dokumentin e dhurimit, polisen e nje pinakoteke vjen-

eze ku shenohej urdhri pekalim inventari dhe shprehmisht alet portret origjindhe autentik i shek.XV .

Sikurse shihet permbajtje letres se L.Talloczy-t dh pohimi i amiljareve te Curanit, na cojne tek i njej portret i Skenderbeut, me sate: te portreti autentik i tij. Kkonkluzion perputhet edhme komponentet zike, histrike dhe artistike te portretiGjendja zike e portretit per lashtesine e tij - derrasdemtuar nga mola, portretinxire nga koha (sigurisht, khen e sakte te pikturimit pritta thote ekspertiza laboratoike). Megjithate, nuk jane p

peshe komponentet e tjerManteli i kuq, me te cilin esh veshur Skenderbeu, ngjan jete prodhim venedikas. K

akt na kujton leterkembime vitit 1457 midis Heroit dhambasadorit te tij ne VenediGjergj Pellinit, ne te cilin i per cohe prej skarlati per dolloma, qe Senati i Repulikes kishte marre persipti dergonte cdo vit Skendebeut . Kete hollesi mund realizonte ne pikture vetemnje artist, qe ne momentin pikturimit e kishte perbalHeroin. Vjen pastaj realizimartistik i portretit. Krahasimi portretit te Skenderbeut mate te Mehmetit II, te bind ste dy portretet jane pikturuanga e njejta dore, pra nga Getile Bellini. Nuk eshte e rasqe te dy keta protagoniste medhenj te historise lufarakte shek.XV, pavaresisht se nj(Fatihu) per aqeson uri

pushtuese, tjetri (Skenderbeledhin mbrojtes, Bellini, besik i stilit te tij, i ka snikerune pamje qe te dy. Mungee mbishkrimit nuk e lekunautoresine e Bellini-t. Perkudrazi, e per orcon, po te ke parasysh se as portreti i Fahut dhe asnje prodhim tjetei tij, nuk kane mbishkrimMadje, mungesa e mbishkrimit tregon se portreti i Skendebeut eshte pikturuar ne kohee vet, kur nuk ishte nevoja pmbishkrim, ndoshta mund t jete pikturuar edhe per veHeroin.

*Marr me shkurtimenga kapitulli i XVI i veprs

Sknderbeu.

Portreti i Sknderbeut

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

10/24

5 - JANAR 2013

0

T R A N S P O R T

E X P R E S S

T R A N S P O R T

E X P R E S S

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

11/24

Nr. 25 - JANAR 2013

11

Mbretria e Bashkuar e Bri-nis s Madhe dhe Irlandsriore (Anglisht: Unitedngdom o Great Britaind Northen Ireland (UK),pesh e njohur si MbretriaBashkuar, ose Britania sht vend ishullor i pavarur, ii gjindet a r bregdetit veri-rndimor t Europs konti-ntale. Mbretria e Bashkuarkrijua nga unioni politit inglis, Irlands Veriore, Sk-is dhe Uellsit dhe pr shin

hullin britanik , pjesn veri-dore t ishullit t Irlandse shum ishuj t vegjl.anda Veriore sht pjesa etme e Mbretris s Bash-ar q ka ku toksor (me

andn). Vemas ktij ku riksor, Mbretria e Bashkuarthohet nga Oqeani Atlan-, Deti i Veriut, Kanali An-ez dhe Deti Irlandez.Mbretria e Bashkuar shtmokraci Parlamentare meverin n Londr, Kryeqyte-sht monarki kushtetuesembretresha Elizabeta II

ht kreu i shtetit . erritoretale t Ishullit t Kanalit dhe

hullit t Njeriut , ormalishtona t kurors, nuk janes e Mbretris s Bashkuarr ormojn nj ederat me

Mbretria e Bashkuartrmbdhjet territore tshtme, t gjith t mbetu-e Perandoris Britanike, tet n kulmin e saj ormo-n pothuajse erekune bots,bjn at perandorin mmadhe n Histori. Si nj

zultat direkt i perandoris,dikimi Britanik mund t

rehet n gjuhn dhe kul-n e vendeve si Kanadaja ,ustralia, Zelanda e Re, India,

rika Jugore, dhe Shtetet eshkuara t Ameriks, dhende t tjera me m pak ndi-m n bot. HM Mbretreshazabeta II mbetet kryetare endeve t Komonwealthit.bretria e Bashkuar sht njnd i zhvilluar, e cila renditetpesta me GDP dhe vendi iasht n bot kah zhvillimionomik.Mbretria e Bashkuar ishteqia m e madh botrore

at shekujve XIX dhe XX,r humbja ekonomike e dy rave botrore dhe mohimierandoris s saj gjysmn et t shek.XX zvogloi ro-

lin e saj kryesues n qshtjetbotrore. Sidoqof, Britaniae Madhe ka ndikim t ortekonomik, kulturor, ushtarak dhe politik si dhe sht nj

uqi nukleare , vendi i dyt nbot me shpenzime n sekto-rin e mbrojtjes. sht antaree prhershme e Kshillit tSigurimit, dhe sht antaree G8s, NA O, BashkimitEuropian dhe Vendeve t Ko-monwealthit.

Historia

Anglia dhe Skocia ekzisto-nin si vende t ndara sovranedhe t pavarura me monarkte tyre dhe struktura politikeqysh nga shekulli i 9-t . Princi-

pata, dikur e pavarur, e Uellsitra nn kontroll t monarkveAnglez nga Statuti i Rhuddla-nit m 1284, por u aneksua

ormalisht ose u bashkuame Anglin nn dy Ligjet eUellsit t vitit 1535 dhe 1542.Edhe pse Mbreti Skocez, JamesVI, u b edhe mbreti i Anglism 1603, duke krijuar ksh-tu union personal mes dy mbretrive, Anglia (me gjithUellsin) dhe Skocia mbetnt ndara deri kur raktati iUnionit u pranua nj shekullm von dhe u v n zbatimnga Aktet e Unionit 1707.Aktet e Unionit, t miratu-ara nga Parlametet e Anglisdhe Skocis respektivisht, kri- juan nj union politik n or-

mn e nj Mbretrie t Bash-kuar t Britanis s Madhe.Akti i Unionit 1800 bashkoiMbretrine e Britanis s Mad-he me Mbretrin e Irlands, ecila gradualisht ishte vn nnsundimin Anglez mes viteve1541 dhe 1691, duke ormuarkshtu Mbretrin e Britaniss Madhe dhe Irlands m1801.

Gjat shekullit t ardhshmBritania e Madhe luajti rol trndsishm n zhvillimin eideave perndimore t De-mokracis Parlamentare si dheduke br kontribute t rnd-sishme n Literatur, Art dheShkenc.

Revolucioni Industrail idrejtuar nga Britania e Mad-

he trans ormoi vendin. Gjatksaj periushe, ashtu si edheFuqit e tjera botrore , Bri-tania e Madhe u angazhua neksplotime koloniale, pr -shir tregtimin e skllavve,megjithse miratimi i Aktitt tregtimit t skllavve i vitit1807 e bri Britanin e Madhe vendin e par n bot q nd-alonte tregtimin e skllavve.

Politika

Mbretria e bashkuar shtMonarki Kushtetuese ku kreui shtetit sht MbretreshaElizabeta II; Monarku i Bri-tanis shrben si kreu i shtetiti pesmbdhjet vendeve ttjera t Komonwealthit, duke

e vn Britanin e Madhe nnj bashkim personal me kto vende. Kurora Britaneze hasovranitet mbi Ishullin e Njeri-ut si dhe qarqeve ndihmssher-i e t Gjrzit dhe Gjyrnejzit .Bashkrisht, kto vende njihensi Vendet e Kurors, vende pron t Monarkis britaneze por jo edhe pjes e Mbretriss Bashkuar. Ato nuk jan pjes e Bashkimit Europian.Sidoqof, Parlamenti Britanezka autoritet t nxjerr lighe prkto vende, kurse everia Bri-taneze kujdeset pr politikn e jashtme dhe mbrojtjen e tyre.

Parlamenti Britanik

Britania e Madhe ka

ketrmbdhjet territore t jashtme detare rreth bots, ter-ritoret e undit t mbetura ngaPerandoria Britanike. Kto ter-ritore nuk konsiderohen pjest Britanis, por n shumicne rasteve, popullata vendaseka nnshtetsi britanike dhe tdrejtn pr vendbanim n BM.Kjo ka qen qshtja qysh m2002.

BM ka nj sistem parlamen-tar t qeverisjes q bazohet ntradita t orta demokratike:Sistemi Westminister sht ko- pjuar rreth bots trashgimie Perandoris britanike.

Kushtetuta e Britanisdrejton strukturn juridike t vendit e cila prbhet thuajse plotsisht n burime t shkru-

ara, pr shir statutet, klasiligit, dhe traktatet internacionale. Pr shkak se nuk ka direnc teknike mes statuteve zakonshme dhe ligjit t kosideruar ligj kushtetues, Plamenti Britanik mund t bre orma kushtetuese thjeduke miratuar Akte t Palamentit, dhe kshtu ka u politike q t ndryshoj pothajse do element t shkruar ot pashkruar t kushtetutsSidoqof, asnj parlamennuk mund t miratoj ligje q parlamenti i ardhshm numund t ndryshoj. Britania Madhe sht nj nga tre vedet n botn e sotme q nuk kushtetut t shkruar (dy vedet e tjera jan Zelanda e R

dhe Izraeli.Posti i kryeministrit , kreut ekzekutivit, i prket lideraktual t partis politike qmund t toj besimin e shmics n parlament . Kryemnistri the kabineti i tij emrthen ormalisht nga monark pr t ormuar everinMadhris s saj. SidoqofKryeministri zgjedh kabinetidhe me konvent, Mbretreshrespekton zgjedhjet e kryemnistrit. Kabineti tradicionaish przgjidhet nga antart partis s kryeministrit. Fuqekzekutive ushtrhet nga Kreministri dhe Kabineti, t cilbetohen n Kshillin kondencial t Madhris s saj, dbhen ministra t Kurors.

BRITANIA E MADHEnj nga tre vendete bots q nuk kakushtetut t shkruar

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

12/24

5 - JANAR 2013

2

Vijon nga faqja 5

Ja, qenkam br poet! ash br t mendoj. Nuk e ki-a mendjen pr kt dashurie nuk e kisha ormuluarshtu. Por, ato vargje q i pas-m ndjer t bukura, paskann dashuria ime e par.

Kush ka ndikuar n mnyr t vecant q ju kafymzuar apo inkurajuar pr t shkruar poezi?

Edhe kjo pyetje m drgonnj klithje tjetr. Por, pa u

arr me jetn time npr ka-matet serbe, ma thot mend-se asgj nuk sht e bukur pa

l thell nga shpirti, pa utrydhur pik e pik prej tij.he, ky shpirt sa m shum qjet i ndaluar, aq m shumjerr xhevahir prej thellsisvet. Ashtu si e bukura q tmron q t jesh artist, pohtu edhe e shmtuara t bnist. Ashtu si liria q t bnk t mir, shum m lirik tr t bjn edhe epika, edhebria.

Cilat jan shprehit tuaja kur shkruani nj poezi, meditim.Dgjoni muzik apodshironi qetsi?

Ndoshta pse jeta ime nuk hte e lir, un dua nj rrmujenda shpirtit tim q t shk-aj. Kur meditoj e nuk shk-aj, ather ndihem shumq. Vrtet nuk meditoj kurr

t shkruaj. Por, kur ngaondi m vjen ndonj muzik,

her vargjet e mia dalin dheon se ka ardhur nj koh eqe pr lirikn. Prandaj ulemshkruaj, vertet shkruaj edhekemb, kur vargu m merrr shpirtit e m urdhron tkruaj. Vetm ktij gjeneralirgjigjem, duke u br ush-i m i mir i tij.

ar sht nj muz.sht a si gjenetike sipasmendimit tuaj?

Po ju them se ndonjherett thon se i kan thirruruzat, ato qeniet mitologjikevargjeve, q t bjn poezi.rri sa t duash ato dhe podhn edhe me nj ushtritr, nse nuk ke prirje t

natyrshme pr t shkruar, nuk mund t shkruash, vrtet shk-ruan, por shkruan brokulla.

shkruash mir, vrtet t jesh poet, sht dhunti e shpirtit qt al Zoti. Poezia e ka vendin vetm n shpirt. Dhe, vetmkur del prej ksaj oleje, ajosht poezi. Pra, atdheu i ktijarti sublime t shpirtit, vrtet iktij mbiarti, sht vet shpir-ti, gjaku i njeriut, pra. Poeziadel edhe nga truri, pasi ajo thyj npr laboratort krijues, por kjo poezi n trupin e sajnuk ka gjak, por ka uj.

Kush ka ndikuar n mnyr t konsiderueshmen krijimtarin tuaj,

-prindrit, artet, letrsia apo njerzit e thjesht,qo edhe nj person i vetm q ka luajtur nj rol t vecant n fymzimintuaj?

M shum se do kushtjetr, ka ndikuar dhe pondikon jeta ime dhe jeta nt ciln po jetojm. E veantae rymzimit tim mbetet at-dheu. Kjo muz imja krijuesesot vjen m ndryshe, krejtndryshe si u vjen rymzuesvet tjer. Ai bhet kryeperson-azhi im lirik, portretin e t cilitdo ta paraqes n libra t tjer.

Ju jeni poete. Qindravargje poetike dhe qindra poezi t prmbledhuran vllime. Cmund t na thoni pr kt prvoj interesante e prkushtim pro esional, nivel e cilsi artistike- letrare?

Prgjithsisht, t krijoshtr jetn n art, njeriu nuk mund t bj prvoj, aq m pak ajo prvoj t jet inte-resante. Nj mundim sht,madje i madh. Pak ndryshe,ngjan me at mitin e Sizi t,sepse gurin e vargjeve e ngji-tim deri lart, por ai prap nabie posht, sepse nuk jemi tknaqur me t. Dhe, sht mir pr artin poetik, kur mundo-hemi kshtu, sepse vetm mekt mundimin ton, arti ndi-het mir. Edhe m lart ktide e ka cuar, shum m parameje, ai Azemi i Shkrelit, meato katr kshillat e veta. Jo vetm mjer kush nuk vdes, pormjer edhe kush nuk dshiron

t vdes, nse dshiron t jet poet.

Kur shkruani poezi, cili sht vendi tuaj m i pre eruar, n studio, n natyr apo krejt rastsisht edhe duke pir ka e diku?

As n studio, as n natyr,as n at natn pa gjum t poetve. Por, edhe n stu-dio, edhe n natyr, q thoni ju, por edhe n at natn pagjum t poetve. Poezia nuk krkon vend ku mund t dalnga shpirti. Ajo mund t dalkur ajo sht br gati t daldhe n kt koh mund t jeshkudo, qof edhe duke brdush

q do t thot se jukeni kaluar momentet dhimbshme, jeni persekutuar, arrestuar dhednuar disa her;herne par q n shkollne mesme, dhe q do t pasonte en vitin 99.Cili ishte krcnimi q intelektualja, msonjsjadhe poetesha Shahadie Lohaj i sillte sistemeve n uqi?

Ju alendroj edhe njher q nuk m mundoni t

prgjigjem! E q thoni pr kr-cnime, jo jo nuk m krcnonnjeri i t gjitha sistemeve bash-k, as t gjith njerzit bashkt nj sistemi. Un krcnoj vetm time kur nuk kam uqi prball ktyre krcnimeve.

Jo vetm q krcnoj, por veten time kam vrar disa herdhe jam prap gati ta vras disaher, sa her q nuk jam e ortt vras at q m vret. Nuk dia e di q Agolli i madh, i cili u jep uj me bisht t lugs poth-uaj t gjith poetve q kanrruzulli i toks dhe i qiellit,ka thn se poeti duhet t dijedhe t rrah. Kuptoje tani sathell shkon ideja: Njeriu meengjllor i sojit njerzor, praq sht poeti, duhet t dijedhe t rrah, pra po shtoj seai duhet t dij edhe t vras.Pra, ai rrah dhe vret veten etij, duke ln prapa rrahjesdhe vrasjes paqe. Nse njeriukujton helmin q pi nj poet,ta zm, t jet krimineli m imadh i bots, do t mendoj pr jetn, jo pr vdekjen.

Dhjetra e dhjetra vargjelirika dashurie..C ar sht dashuria pr ju? Kur nj grua e ndjen sesht e dashuruar? Si arrini ta re ektoni kt n krijimtarin tuaj letraro- artistike?

Dashuria nuk sht mkatn asnj mosh, n asnj sta-tus. Mkat sht t ndaloshdashurin. Vrtet nuk mudt jesh mkatar i till, sepsedashuria nuk ndalohet. Nd-

alon dot nj vullkan t mosshprthej llava e tij?

A e keni provuar t shkruani n proz? Po qe se po, a do t shkruanit nj romanc dashurie rreth

jets intime t nj gruaje?

gjith q shkruajnnuk kan nevoj t shkruajnn proz, sepse n proz agjat tr jets s tyre.

Pse shkruan Dije Lohaj

Pse shkruan??? Shkruan qt mos as kot

Mendoni se keni arritur aty ku duhet mekrijimtarin tuaj apo kini akoma pr t br? ar po shkruani aktualisht? Projektet tuaja n t ardhmen?

Edhe nj mij vite jet pti bj nj poet, ai kurr nmund t arrij n at pikn kduhet t arrij ai. Ama, poeze tij mund t arrij atje, qofnse ai jeton edhe nj sekondhe brenda ksaj koh munt thot shpirtin e vet.

A ka ndonj ngjarje n jetn tnde s cils ia she gjurmt edhe sot?

Vet jeta ime sht ngjarj

Autort tuaj m t pre eruar?

E thash n nj mnyr skush sht autori im. Un pujt e tij edhe kur ai nuk m jep, q t mund t arrij, t patn, shum larg tij.

Si e shihni kritikn letrare sot? A ekziston nj e tilldhe e mir llt?

Sot kritika letrare shtkthyer n promovime vepraletrare n thonjza dhe pthonjza, pastaj n koktejnj darka miq t letrsis, do evinimente, n t cilmilitantt e tyre shkojn deaty, saq u japin edhe karakmbarkombtar, ndrsa nukalojn as ku jt e lagjeve vijn.

Mesazhi tuaj pr talentet

e reja, por edhe pr shkrimtaret emra n prgjithsi?

Poett e poetet ti prgjgjen shpirtit t tyre, ju aminderit!

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

13/24

Nr. 25 - JANAR 2013

13

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

14/24

5 - JANAR 2013

4

Nga Genta Janku

Zilja e ors s undit tsimit sapo kishte rn. Kor-ori i shkolls nga nj qetsiqsore,papritmas lloi t

mzhij nga zrat gazmormijve. Duke ecur e shku-esur n korridor m trhoqimendjen nj z kumbues qnte nga nj klas aty pran.ra e klass ishte gjysm e ha-r. U a rova. Nj vajz ishtera klass. Nxnsit e tjer

hin t ulur n bankat e tyre.kto, thash me vete, nuk e

skan dgjuar zilen? U a rovae m tepr, kt her pr timruar q msimi mbaroi.r nuk e di as vet ar modhi.Kisha ngrir e trara ders s klass. Nuk mun-t thosha asnj al, trupi

u pr shi i tri nga mor-ca tek dgjoja ato vargjedrithruese pr atdheun en e munguar,t recituara

e aq ndjenj nga nj vajz aq vogl kosovare, e cila ndod- n sholln ton ato dit

mri t vitit 1999. Vajza reci-nte me shpirt, interpretontee mimik e ton do varg tezis thuajse ishte nj ak-e e vrtet. N pr undimgjith nxnsit e klass du-rokitn ort, duartrokitahe un bashk me to. Lott rridhni nga syt. Nuk e dijae nuk e mendoja q brendaeje ekzistonin ndjenja aq trta atdhedashurie.U desh

citimi i ksaj vajze t brishtsovare q un t zbuloja nj

pjes t shehur brenda vetessime. eksa t gjith nxnsit prgzonin vajzn dhe zbritnint shkujdesur shkallt e shkol-ls, nj grua trupgjat,elegante por me nj kurriz paksa t dal,ndoshta nga lodhja, brengatq mbante mbi supe, iu a rua vajzs dhe e thirri n emr :-Arbrsh, Arbresh, zemra jeme !

Vajza vrapoi drejt saj dhe iuhodh n qa : - mami, mami! e thirri me sa uqi q kishte.

Iu a rova zonjs dhe ithash: - Ke nj vajz t

mrekullueshme!Gruaja m buzqeshi dhe

m tha: - I ka ngjar gjyshes ssaj. Ajo i kishte syt bojqielli,

okt t verdh e me kaurela.-Jo i thash, nuk e kam

aln pr pamjen e saj. Ajosot na bri t gjithve t ndi-hemi krenar q jemi shqip-tar. E dgjuam pak m part recitonte poezi pr lirin emunguar dhe na emocionoi tgjithve.

Be as gruaja pshertiu ort,mori rym thell e tha:

-E si t mos recitoj bukur

kjo ik, asaj i reciton shpirti.Ne, -vazhdoi mendueshm

e ma e vajzs, q n gjnez nasht injektuar n gjak dshira pr liri e pavarsi. Kt e kemitrashguar dhe tek mijttan.Shpesojm q ky t jetbrezi i undit q rritet mekt liri t munguar, dhe be asshprtheu n vaj.

- ar ke, - i thash,ndoshta nuk ndihesh mir?!

Pasi u qetsua pak,ajo vazh-doi: -ta dish moj motr kan par kta sy, kta mij, dhelott i rridhnin yrk.

VIZA BRITANIKE N

Aplikantet duhet t prdorin kalendarinonline pr t caktuar datn e paraqitjes. Duke

lluar nga data 3 Dhjetor 2012, aplikantet per vize britanike ne Shqiperi duhet te perdo-rin kalendarin online per te caktuar daten e paraqitjes ne ambasaden britanike ne irane.

Sistemi i prenotimit te takimit eshte pjese integrale e procesit te aplikimit onlineVisa4UK. Pasi plotesohet ormulari i ap-likimit dhe behet pagesa e tari es, klientet

kane mundesi te caktojne vete daten e kimit ne diten qe ju pershtatet atyre. Sistei prenotimit te takimit online zevendesomodelin e tanishem ku aplikantet kontatonin direkt qendren e aplikimit per te catuar nje date takimi. Formulari i aplikimit d pagesa e tari es tashme behen online. O prenotimit te takimit online eshte pjese e levizje me te gjere per te permiresuar proce aplikimit.

SHRBIMI NDAJ KOMUNITETITLindita dhe Luli Nushi urojn Gzuardhe mbarsi vitin e Ri 2013 nnave ttyre Binaze Nushi dhe Ymrane Breznecidhe baballarve t tyre, Musa Nushi dheOsman Breznica.

Sta i El-Bellos n Finchley Road uront gjith shqiptarve dhe klientve t tyreGzuar dhe suksese n vitin 2013!

Barista n Finshley Central 24 BallardsLane, (www. barista nchley.co.uk) urojgjith sta n dhe klientt Gzuar dhembarsi n vitin e ri 2013!

1

23

aste t paharruara

- lutem qetsohu , - thash.

Por ajo duke qar vazhdoFshatit ton i vun akn

gjith djemt dhe burratshatit i vran para syve ta

Pasi vran t gjith meshkujgrat lluan ti nderojn pasyve t mijve.Pas pak bbart serb lluan t shtijn kontroll,dhe kur u dgjuan ashum t shtna,ata lluan iknin,sepse si duket kish par ushtart e UK-s . Skur t mos na vinin n ndihmushtart tan t gjith do tishim vrar. Ata u prpoqn na ndihmojn e t na ngushllojn. Dika m t vshtinuk kam prjetuar kurr, vazhdoi gruaja ndrsa i gjittrupi i dridhej. A do t munt kthehemi prap n shtpti kthehemi jets son? Nuka dika m t rnd q t mund t ndodh n jet! Dikm t turpshme, m atale.Idhe mbeta e vdekur edhe p vazhdoj t jetoj. ani jam burr,edhe pa shtpi, edhe nderuar. N jet m mbajn vetm mijt.N at ast gaja e ndrpreu rr min,sepemocionet ishin t rnda pnj rr m t till dhe llo prsri t o shaj duke qar

O shamn e asaj gruadhe zrin kumbues t asaj v jze t vogl kosovare do ti rn kujtes gjith jetn si ndshmi e gjall e nj tragjet rnd , prvuajtje t tejz jatur, t vllezrve e motratan kosovar.

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

15/24

Nr. 25 - JANAR 2013

15

Nga Mirela Sula

Ashtu si do undvit, edhe kt herprag t ardhjes s Vitit t ri shqiptartmblodhn pr t estuar sbashkue pr tu ndjer sa m pran njri tje-n kt atmos er este q dominon

do n Londr. Edhe pse t larguarej vitesh nga Shqipria, komunitetiqiptar n Londr ka rritur t krijoj Shqipri t vogl al bashkimit te q bhet domethns sidomos njarje t tilla. M 28 Dhjetor, Forumi

Bashkimit t Shoqatave Shqiptare nndr mblodhi sbashku shqiptartr t estuar ardhjen e vitit t ri n nj

mos er tejet pozitive, n ritmet euziks tradicionale shqiptare, dhe trcjell live si gjithmon n ambientetmode t Castel Rock.

Nj fest pr Shqiptart n Castle RockUrimet zyrtare

Festn e undvitit e hapi si gjith-nj Drejtuesi i Forumit t Bashkimitt Shoqatave Shqiptare, dhe drejtori iArdhmris, Z. Lut Vata, organiza-tor i ksaj mbrmjeje, i pranishm mebashkshorten e tij Albana Vata. Nkt est sigurisht q nuk mund tmungonte as prshndetja e dy am-basadorve n Londr, Z. Mal Beri-sha dhe Z. Lirim Greievci t cilt iubashkuan ests s shqiptarve bashkme bashkshortet e tyre. Kan prcjellurimet e tyre edhe pr aqsuesit e orga-nizatave t tjera si Zamira Ruspi kryet-are e shoqats Mother eresa Union,

elat Pllana, kryetar i shoqats Faik Konica si dhe Ruzhdi Jata, kryetar ishoqats Dituria, etj. Ishin gjithashtut pranishm avokati i njohur Naim

Hasani, sekretari i par i ambasads s

Kosovs si dhe A SH ushtarak i amba-sads Shqiptare n Londr. Nj atmos er pozitive pr shqiptart

N nj rym tejet pozitive shqip-tart me koh kan lluar ta ndiejnnevojn dhe rndsin e lobimit dhebashkimit me njri tjetrin, sidomos kurbhet al pr nj jet t ndrtuar n vend t huaj.

ashm, ata e kan gjetur nj vendku ndihen si n shtpi dhe Castle Rock mblidhen sbashku pr t shkm-byer gzimet me njri tjetrin. Dhendoshta largsia i ka br t ndihenm dashamirs, m mbshtets dhe m

rymzues pr t qen solidar dhe tintegruar n shoqrin Britanike.

Grat shqiptare

Grat t lirta si asnjher, t shura shik, dhe pa asnj droj apo k pleks, gzuan dhe estuan krah burMadje, n kt party, ashtu si n shut tjera sht vn re se grat shqip jan ato q mbajn zgjuar estatritmet e gzimit. Ishin grat q krcderi von dhe nuk pushuan n as valle, nuk hezituan t shprehin emcionet dhe knaqsin q t jep primi i estave t tilla. Pjesa m e me burrave t ulur bisedonin njri tjetrin, ndrsa pista e krcimit domihej nga grat dhe vajzat. Kjo shtshenj emancipimi dhe civilizimi vihet re te gruaja shqiptare n Brita

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

16/24

5 - JANAR 2013

6

Nga Sonila eloaliaj

Nj ndihm e madhe ntjen ekonomike t Shq-ris sht dhn dhe vazh-n t jepet nga remitancat,rat q mbi nj milion emi-ant t shprndar nprt, kryesisht n Itali eeqi) vazhdojn t drgojn

amiljet e tyre t origjins.r koht e undit, remitan-t kan rn. Kjo shpjegohete prkeqsimin e situatsonomike n Greqi e Itali,tetet kryesore nga ku dalinmitancat me destinacionqiprin. everit dhealistt nanciar n mbar

tn jan duke u prpjekuret e undit pr t limituartrirjen e krizs nanciarevendet e tyre. Kjo kriz -

nciare mund t shndrrohethtsisht n nj kriz humani-e pr shkak t nj krcnimipotencialisht t rrezikshmq po u shpaloset si vendevezhvilluara, ashtu dhe atyrezhvillim: ulja e uksit t

mitancave, nj uks q pasum dhjetvjearsh, vitet endit po precipiton.Gjat periudhave t krizave

mparshme ekonomikeht vn re se uksi i remi-ncave ka ngelur i pandry-uar, madje n disa raste aiht rritur, tendenc e shpjeg-shme me aktin se n kohze kush jeton jasht vendittij, mundohet t drgoj mum t ardhura n shtpir t ndihmuar amiljen et n vshtirsi nanciare.iza aktuale e ka zana lln

krisht nga vendet e zhvillu-a e po prhapet n t gjithonet e tjera, duke marr nt mnyr dimensionet e njze globale; emigrantt e doeti qo shin, n Veri apo Jug bots, jan prekur nga kjoz e pr her t par nga viti80 remitancat drejt vendevezhvillim jan duke u pak-

ar. Kjo rnie e pati kulminaj n katrmujorin e par t10-s, duke lluar nj rritjeaduale deri n ditt e sotme,e prqindje te variueshme nndet e ndryshme t bots.

Shqipria dhe remitancat

Edhe pse gjat vitit 2011uata ekonomike ka qen e

qndrueshme, me nj rritje tPBB prej 3%, dinamikat e lu-hatjeve t uksit t remitan-cave prsa i prket Shqiprissht shnuar nj rnie t uk-sit te remitancave.

Kjo sht e shpjegueshmeme krizn e thell q vendetmikpritse kryesore t emi-gracionit shqiptar jan dukekaluar.

Dhe jan pikrisht vendete zons s Bashkimit Europiandrguesit kryesor t remitan-cave me 90,7% t tyre. Italiadhe Greqia, dy vendet qinje, pa dyshim, jan remittancecorridors m t rndsishm

pr Shqiprin, duke urnizuar prkatsisht 38,6 dhe 41,9%t drgesave totale. Shtetet eBashkuara t Ameriks kon-tribuojn vetm me 8,1% ttyre.

Sipas Banks s Shqipris,n raportin vjetor t 2011-skemi nj di erenc negative vjetore midis ukseve hyrset remitancave gjat nntmuajve t par t vitit 2011,edhe pse kjo norm rnse nmuajt e undit t 2011-s kaardhur duke u zvogluar. Ngjashtmujorin e par t vitit2011 ukset hyrse t remi-tancave ran me 10,7%, ndrsan tremujorin e tret kjo rnieishte vetm 2%. Ky ndry-shim shpjegohet pikrisht me

prkeqsimin e situats eko-nomike n Greqi e Itali, shtetetkryesore nga ku dalin remitan-cat me destinacion Shqiprin.Duke pasur parasysh se kjosituat e vshtir nuk shtduke ndryshuar, parashikohetse edhe remitancat, si nj nn- produkt i ksaj ekonomie, dot vazhdojn n rnie.

Po ashtu, sipas parashiki-meve t Komunitetit Euro- pian, n nj raport mbi situ-atn ekonomike n vend, rniae remitancave prgjat pes viteve t undit sht kom- pensuar nga nj dinamizmi Investimit t Huaj Direkt.

Por, duke konsideruar nj prkeqsim t kushteve nan-ciare globale, nj dshir prinvestime t rrezikshme, nj volum t Investimit t HuajDirekt t pamjafueshm enj vazhdimsi n rnien e re-mitancave, mund t kemi nj prmirsim t menjhershmt krkess apo rezervave ven-dase. Kjo pr arsye se kto pengesa strukturale, pr shiredhe nj periudh investimesh josolide, kan cenuar rndkonkurrencn duke penguarn kt mnyr trheqjen e in- vestimeve t huaja t vle shme pr vendin.

Edhe pse duke lluar nga viti 2009, Shqipria, ashtu si vendet e tjera t rajonit, ka p-

suar e ektet e krizs nanciaree ka ndier prishjen e ekuili-brave ekonomik, ka ndrmar-r me rezultate pozitive shum procese re ormative t brend-shme. Rritja e PBB, mbas njngadalsimi t dukshm n2009-n, ka arritur sidoqof t jet pozitive n krahasim me vendet e tjera t rajonit.

Midis t tjerave, nj ndihme madhe n kt drejtim shtdhn dhe vazhdon t jepet ngaremitancat, q mbi nj milionemigrant t shprndar nprbot (kryesisht n vendet e Eu-rops Perndimore, si Italia eGreqia) vazhdojn t drgojn

n amiljet e tyre t origjins.Kto remitanca ndihmojn nmnyr t konsiderueshme n plotsimin e nj pjese t mirt ktij gap-i ekonomik q kri-za nanciare gjithmon e mshum po l mbas.

Drgesat nuk hyjn m nt njjtin volum si para vitit2009; kemi nj ulje t konsi-derueshme uksesh hyrse,t cilat gjat viteve t unditkan psuar rnie n krahasimme vitet pararendse me gati10-15% t volumit t tyre. Poashtu, nse n vitet 2008-2009remitancat prbnin gati 11-12% t PBB-s, n dy vitete undit kjo prqindje shtulur; tani drgesat konsistojnn gati 7-8% t PBB-s aktuale.

Por, sidoqof, edhe pse n n volum m t reduktuar, drgsat q emigrantt drgojn n

amiljet e tyre kan nj rndt madhe si n nj nivel miroekonomik, ashtu edhe nnj nivel makroekonomik. Naspektin mikroekonomik ktburime monetare kontribuo jn n uljen e var ris, ddhn nj ndihm t muan prmirsimin e kushtevsocialo-ekonomike t amis origjins.

N t njjtn koh, remitancat marrin nj dimensiomakroekonomik; jan t nj vlere t madhe prsa i prkmbarvajtjes s ekonomis

vendit, duke garantuar nj sbilitet ekonomiko nanciae duke plotsuar nj de ctregtar t pashmangshm.

Shi rat e dhna m sipsidoqof, jan vetm nj pjee totalit t prgjithshm tremitancave. sht e vshtit kesh t dhna t sakta statistika reale prsa u prk

ukseve hyrse, pasi mnye drgimit t remitancave, n pjesn m t madhe t rastenuk jan t regjistruara zytarisht; kto drgesa kalojnnprmjet kanaleve jo ormadorazi, t mbartura nga veemigrantt gjat kthimit ttyre n amilje apo npr jet t njohurve e amiljart tyre. Pjesa q drgohet man t kanaleve zyrtare tran

erohet kryesisht nprmjsistemeve t trans erimit parave, ose, si quhen ndrysMoney rans er Organistions, t cilat, edhe pse kan

nj kosto relativisht t lart pre erohen pr komodittin, shpejtsin e mungesn procedurave burokratike. Aq rezulton deri tani sht trans erimi i parave npr jet institucioneve bankare a postale sht nj procedur jet marxhinale dhe e prdorminimalisht nga emigrant jasht Shqipris.

Megjithat, ajo q rezultonga iniciativat e marra shse institucionet nanciarshtetrore, n bashkpunimme organizatat e kompanitndrkombtare, po punojn pr nj lehtsim t proceduave t drgimit t remitancanprmjet sistemeve bankar postale.

Remitancat eemigrantve n kohkrize dhe rndsia etyre pr Shqiprin

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

17/24

Nr. 25 - JANAR 2013

17

Kthehen kryesisht nga vendetrndimore ku kan studiuar pr disaet. Procedurat pr njohjen e diplo-ave kryhen brenda 45 ditve po-n drejtoresha e Arsimit t Lart nASH, Edlira LateNumri i studentve q jan shkol-

ar jasht vendit dhe kan vendosur thehen n Shqipri ka ardhur n rritje.pas pr aqsuesve t Ministris s Ar-

mit, kt vit ka pasur nj rritje t num-t studentve shqiptar t kthyer ngasht vendit q kan krkuar tu njihetploma. Nga ministri e Arsimit thongjat sezonit t vers ka pasur njndje pr konvertimin e diplomave taja, kryesisht nga t rinj t kthyer nga

shtetet qinje si Italia apo Greqia, pasikan kryer studimet disavjeare n uni- versitetet e tyre.

Numri i aplikantve n sezonin e vers ka qen n rritje edhe pr nxnsite shkollave t mesme. Ndoshta lvizja et rinjve, e mijve t amiljeve, ndjek trendin e amiljeve t kthyera nga ven-det qinj, kryesisht Greqia dhe Italia.Por ka dhe student q kthehen nga

shtetet ku kan shkuar posarisht prt studiuar pasi kan kryer nj cikl stu-dimi aty dhe kan vendosur vazhdojnstudimet n universitetet n vendlind- je, pohon drejtoresha e Arsimit tLart n MASH, Edlira Late.

Ndrkaq, Late shpjegon se pr tu

ardhur n ndihm t rinjve t sapok-thyer q duan t punsohen n vendapo t vazhdojn studimet, procedurat pr njohjen e diplomave kryhen n njkoh m t shkurtr se 45 dit, ndrsa pr rastet q dyshohet se kan doku-mente t alsi kuara, procedurat zgja-sin.

Pr t gjith aplikantt q nuk ikan me vula apostile, ne mundohemi

t bjm nj veri kim online t proce-durave t kryerjes s studimeve dhe prt gjitha dokumentacionet shkolloreq ndoshta jan prtej 45-ditshit, jandokumentacione q krkojn nj veri -kim t dy sht. Pra, pr t evituar ar-dolloj dokumenti q nuk sht autentik

ne mundohemi t marrim prgjigje veri kim nga institucionet q i klshuar, sqaron drejtoresha e Arst Lart.

Pr do student q krkon t bnjohjen e diploms s tij ka nj komion t posam pran Ministris s simit, ku duhet t drejtoj krkesn

ormn e aplikimit. N rast se apliknuk i njihet diploma, ai mund ti d

tohet me nj ankes ministrit t Arsit. Brenda 30 ditsh ai do t marr prgjigje. N dosjen pr konvertimdiploms, t gjith t interesuarit dut ken diplomn, listn e notave, kopje t pasaports si dhe mandat-pesn q kushton 2500 lek.

Edhe tsapodiplomuaritjasht shtetitvuajn krizn ekthehen n vendlindje

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

18/24

5 - JANAR 2013

8

Nga Sejdi BERISHA

Me njzet e tet nntor,por edhe gjat tr ktij muaji, Peja ishte Vlor,Kosova ishte Shqipri...Po ashtu, Peja kt vit e prmbyll me shum ngjarje historike dhekulturore. Ktu u shnua113-vjetori i Kuvendit t Lidhjes s Pejs Besa-Bes, me rast, prve Simpoziumit shkencor kushtuar ksaj date, upruruan dhe u zbuluanbustet e gurave historike,Sali Xhuks dhe e Bedri Pejanit...

Peja e ka epitetin e qytetit,ku t shpijn t gjitharrugt e bots, sepse, atysht edhe mesi i tr bots. Pr kt arsye,ky qytet edhe provokonpr shkrime t reja, pr studime historiogra ke,pr ndritjen e t gjithavlerave shpirtrore dhekulturore...

* * *

Shekujt ecin, dhe kshtu atathsesi ln gjurm, t cilat irjetson mbase u v edhet njeriu, q edhe krijontori dhe vet sht histori.t at dhe privilegj e kishtehe qyteti i Pejs, me nj tra- t pashoqe historike, me

madhshti t lavdishmevlerave shpirtrore dhe

lturore. E, t gjitha kto,bashku kan br q Du-

gjini, t bhet nj prej qen-

ave dhe trevave t kombite atdheut m me ndikime me vlera t qndrueshmetorike, shoqrore, eko-mike dhe kulturore. Kjo,ke u nisur nga periudhat eryshme historike, prparae shum emra t qytetit tjs e pr t rrumbullakuarktet e lvizjeve pr liri e pa-rsi, si sht Lidhja e Pejstu e njqind e trembdhjetet prpara, si sht pra ky tet buz Bjeshkve t Ne-

una, q ka epitetin e qytetitHaxhi Zeks, t nj patri-t madh e t veant, me

zion e kauz kombtare, porhe me trimri e strategji prbr ashtu si duhet atdheune kombin. Prandaj, Peja q

njihet me shumka, ishtethemel edhe i nisjes s zhvil-limit shoqror dhe ekonomik,me angazhimin, prkushtimindhe me veprat e mdha t zej-taris pejane, e cila ishte edheerdhja e kasneci i lvizjevekombtare, por edhe i zhvil-limit t t gjitha ushave je-tike t ekonomis, ishte cytsedhe nxitse e zhvillimit dhe eruajtjes s vlerave shpirtroredhe kulturore t ksaj ane, poredhe e kombit n trsi.

Dhe vrtet, zejtart ishinata q atbot s bashku menj numr intelektualsh idhan jet zhvillimit t ktijqyteti, i cili ka qen shembullme shum kuadro t devot-shme n t gjitha ushat e jets.

Historia dhe zhvillimi i Pejs

Njra ndr qendrat m tnjohura dhe m me ndikimn Kosov dhe n rajon, ishtedhe sht Peja, e cila njihetme lashtsin e saj, me poz-itn gjeostrategjike dhe meklimn e prshtatshme q ka,t cilat elemente, s bashkukushtzojn zhvillimin e hov-shm kulturor dhe ekonomik

t ktij rajoni me ndikim dherndsi t veant n Kosovdhe jasht saj.

Periudha e viteve 1912,e para ksaj, Lidhja e Pejs,Kronika e Lugut t Baranit,shkatrrimet dhe tronditjetn Lufn e Dyt Botrore, por edhe t gjitha lvizjet dhelufrat e mvonshme, mbsh-tesin argumentet pr qn-drueshmrin e popullats sktushme, por edhe begatinshpirtrore t tij, q jan pjes

e rndsishme e s kaluars, ehistoris s prgjithshme kom-btare.

Para dhe gjat Lufs sDyt Botrore, por edhe derin ditt e sotme, duke pr -shir ktu edhe Lufn prlirimin e Kosovs t vitit1998-1999 por edhe m hertdhe deri m sot, Peja dallohetdhe njihet si qendr e zhvil-limit t kulturs dhe t vleraveshpirtrore.

Sa pr ilustrim, t prmen-dim Orkestrinn e Mandoli-nave, e cila, me aktivitetin dheme vlerat e larta artistike dhemuzikore ishte e mirnjohuredhe jasht Pejs dhe ku jve tKosovs. Pastaj, ishte Orkes-tra Frymore, q, t ktij lloji

pak kush e kishte jo vetm nKosov.

Ishte ather eatri iytetit, i cili me aktivitetin

e vet n ushn e artit skenik tejkaloi caqet dhe vlerat ko-munale, t Kosovs, t Serbis,dhe n Jugosllavi zuri vendine par me sh aqjet e veta teat-rore. Kto, dhe ormat tjerat aktiviteteve kulturore, ktijqyteti i vnin vuln e perspe-ktivs t kulturs me ormat tlart dhe t nivelit n rajon.

r kjo, padyshim se kakushtzuar edhe zhvillimin e

segmenteve t tjera, q njeiun dhe shoqrin e bjn lumtur dhe gjithnj e m t pavarur. N saje t angazhmit t popullats s ktushm por, gjithnj edhe n kuadt vargonjve t gjer t eknomis kosovare, Peja, vemn njzet vitet e undit (medohet pr vitet 1970-1990bhet aktor me rndsi pzhvillimin e gjithmbarshshoqror dhe ekonomik tKosovs, por edhe t rajondhe t nj pjese t Evrops.

Vijon n faqen 19

Shkrim refleksiv pr Pejn

PEJA, QYTETI HAXHI ZEKSDJEP I VLERAVSHPIRTROREKULTURORE..

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

19/24

Nr. 25 - JANAR 2013

19

Kremtimi i 100-vjetorit t Pavarsis s Shqipris,krenari dhe udhrr mpr gjeneratat q vijn...

Kshtu, viti 2012, respe-visht, shnimi i 100-vje-it t ngritjes s Flamurit

ombtar n Vlor, si sim-l i mvetsis dhe i trsismbtare, dhe 100-vjetori ivarsis s Shqipris, Pejn,e cila nga lufa pr lirime liri t Kosovs doli ekatrruar, e rrnuar dhe emtuar, e priti me listn etuar t dshmorve dhe ttarve, t cilt u prjet-an por edhe madhshtuanerat shekullore kombtare

ktij qyteti. Dhe, shnimityre dy datave, edhe ktuqendr t Dukagjinit u bmnyr madhshtore, duke

pur shum mundsi pr tugtuar krejt ndryshe se derie tash.Dshmia pr kt, se nt 100-vjetor asgj nuk ishtermale, por ai u reskua medhna historike t reja, mejtimin dhe prjetsimin eum atdhetarve dhe t ve-ave t tyre gjat periudhavehore. Ata, nuk u harruan,r prkundrazi, u derdhenbronz, dhe tash, lirshm

vendojn n mes vete,e historin, me tokn dhendlindjen e tyre, pr ta br historin q duhej e duhetr.

N nntor, Peja ishteVlor, Kosova Shqipri dhe anasjelltas...

ani, vlen theksuar se mezet e tet nntor, porhe gjat tr muajit nntor,ja ishte Vlor, Kosova ishteqipri. Ishte kshtu, sepse,

ni damart e toks dhe tmbit jan lidhur ort dheumdimensionalisht. arnaqsie sht kjo. Peja nt vit, ishte edhe qendr dheantier ku kan zbarkuare jan ngritur gjrat m meer pr orcimin e rrnjvee t trungut, pr zgjerimine hapjen e kurors.N gjirin e bukurive t saj,t thell dhe shmallshmarrin rym gurat histor-e, t lufs dhe t kultursshklqejn, bjn drit dhepirojn, por edhe obligojn

gjeneratat e tanishme dhe atoq vijn, pr ti betonuar ebegatuar aktet historike jo vetm kto t undit.

N kt 100-vjetor, e tashedhe n rrumbullakimin e vitit historik e shekullor, at2012, ktu buz Gryks pik-toreske t Rugovs, qytetaridhe do vizitor, do ti has dhedo t balla aqohet me shtator-et dhe prmendoret e HaxhiZeks, t pro . dr. Ali Hadrit,Sali Xhukajt, Bedri Pejanit,

Enver Hadrit, Nns ereze,t Shklzen Hardinajt, AdrianKrasniqit, Jusu Grvalls, dheme bustet e shum t tjerveq i stolisin dhe zbukurojnoborret dhe lulishtet e shkol-lave, t cilat me krenari i mba- jn emrat e tyre.

Shum ngjarje n shnimin e 100-vjetorit t Pavarsis...

Po ashtu, Peja kt vit e

prmbyll me shum ngjarjehistorike dhe kulturore. Ktuu shnua 113-vjetori i Kuven-dit t Lidhjes s Pejs Besa-Bes, me rast, prve Sim- poziumit shkencor kushtuarksaj date, u pruruan dhe uzbuluan bustet e gurave his-torike, Sali Xhuks dhe e Bed-ri Pejanit. Ndrsa, pr tet ditradhazi u mbajt mani estimikulturor tanim tradicional,Kultura pejane ndr vite.

Po kt vit, prve shum

veprash letrare, ktu u botuedhe Monogra a eatri Pejs t shkrimtarit dh publicistit, Sejdi Berisha, cila konsiderohet i nj pr veprave dhe dokumenteve mmonumental pr historindhe punn e ktij institucionkulturor, i cili ishte vatr prnga kan dal aktort m spikatur dhe m t njohur tartit skenik, lmit dhe t tel vizionit jo vetm t Kosov

Disa karakteristika t zhvillimit t kulturs dhet artit skenik

Format e para, t zhvillimt artit skenik prmenden q

nga vitit 1900, mirpo, ajo gjeneroi suksese dhe siharit madhshtis shpirtrorendodhin q nga viti 1939. gjith kjo, re ekton n are erimin tim, se veprat e tsi kjo jan synim serioz, damental, q hapin rrug pstudime por edhe pr vshtrime nga m t ndryshmet cilat, kujtoj se t gjitha ishdasht t shrbejn pr rritjee vlerave e jo pr zhvlersime t arriturave, e n kt rastkrijimtaris kulturore, letradhe historiogra ke.

Shoqria Kulturo-Artistike Prparimi dhe lize themelet e para n zhvilimin e artit skenik n Pejlirisht mund t shprehem, sishin nisma historike e zhvlimit t mir llt t kultur prgjithsisht, pr ar dmojn pastaj sukseset e artura an e knd Kosovs dm gjer, pr ar do t

brenda ksaj vepre. Peja e veshur n petkun estiv

Pra, edhe sivjet, Peja e kepitetin e atij qyteti, ku tshpijn t gjitha rrugt e botsepse, aty sht edhe mi tr bots. Pr kt arsyky qytet edhe provokon pshkrime t reja, pr studimhistoriogra ke, pr ndritjee t gjitha vlerave shpirtrodhe kulturore. Kshtu shtNse nuk besoni, ather p voni q ta shpalosni historidhe krenarin e Pejs! Ksh pra rsisht kam shkruar edm prpara n disa vepra mia. Gzuar...!

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

20/24

5 - JANAR 2013

0

Nga Dimal Basha

Kur ishte koha prendlindja Trret, mr-

mtart ju prgjigjen thirrjes.sh, para se t ndrroni aqen,eni pak koh t lexoni se siprgjigjet qeveria projektitiaspora Trret.Diaspora

qiptare, q prbn nj ttn (1/3) e popullit tonzhdon t jetoj jasht vendite mbetet e neglizhuar. Prob-

met e Kosovs jan problemeshqiptarve kudo. Kudo qenden ata i okupon shtja elitikave dhe gjendjes s ven-t tyre.A duhet q mrgimtartju kujtojm bijve e bijave

tyre q ata t mendojn prosovn nse Kosova nuk endon pr ta? Diaspora edhn borxhin ndaj vendittyre, a duhet q kt borxh

osova e Shqipria t ja kthe- diaspors?Sot, arsyet pr kujdesindiaspors kundrejt vendite jan t shumta! E para,mri m i madh i tyre janenerata e par jasht vendite kjo bn q t jen shumndrlidhur me vendin. Eta, shumica ende kan t a -mit q jetojn n Kosov. Eta, prgjegjsia dhe a rsiadiaspors lidhet direkt mer rin e popullit sepse kjo in t obliguar t ndihmojnmiljart q dshtohen ngaveria. Nuk mendoj se kjoendje do t qndroj derisaveria nuk ndrron kurs. Era, ndrlidhja me vendink do t jet e njjt pasi qmri i madh i tyre jan lindur

ritur jasht vendit. E dyta,a/ato nuk do t ken t a -m q do t shrbente si arsyer vizita. Rrjedhimisht, nsem i sinqert, nuk besoj seali im do ti drgoj mijtij pr pushime n Kosov.eneratat ndrrojn shpejte nse qeveria nuk i qasetriozisht ktij problemi dhek ndrmerr hapa konkret tibaj a r, ata do mbesin njsuri e humbur pr vendin.Shi rat tregojn se Kosovapranuar plot katr miliardro prej vitit 2004. Me altjera, 500 milion euro n. Pyetja q duhet t shtro-t sht se sa do t zgjat ky nd? Pas gjith ksaj, mundkonkludohet q qeveria

A e dgjon Shqipria dhe Kosova thirrjenKosova dhe Shqipria kan nj fuqi t madhe t kapitalit njerzor q jeton jasht

vendit dhe sht koha e fundit q t dy qeverit tiu qasen me nj seriozitet atyre prap vazhdon ta neglizho- j diasporn n munges t planeve konkrete. Shumica estrategjive brain gain kanmbetur ve letra n sirtar,kurse Ministria e Diasporska mbet si nj institucion q pak njerz e din q ekziston.Tjesht, qeveria e Kosovs, por ajo e Shqipris, kan nj

uqi t madhe q nuk po esh rytzojn dhe sht koha qt ndryshohet kursi.

Ka disa solucione q jan

t realizueshme por krkojnnj qasje serioze nga qeveriadhe sht koha e undit q t

llohet nj pilot-projekt. Pro- jekti Diaspora Trret n vija t trasha o ron nj nism tmbar q do t pr tonte ms shumti Kosova. sht pro- jekt apolitik q sht nj urm shum n mes diasporsdhe vendit ton.

Aplikimi N radh t par, ky pro-

jekt mundson aktivizohenstudent q jetojn dhe arsi-mohen jasht vendit. everiae Kosovs n bashkpunim meambasadat e tyre dhe Mini-strin e Arsimit duhet t hapinkonkurse pr t gjith stu-dentt q dshirojn t mba- jn klasa verore nj-mujore prnxnsit e klasave t mesmedhe atyre llore (parauniver-sitare). Ky plan kishte me pas pr time t dyanshme. E para,

nj numr i konsiderueshmnxnsve do t pr tonin gjatnj kohe ku shumica e tyre janme pushime dhe kalojn ko-hn pa ndonj aktivitet. Nx-nsit do t pr tonin njohurit reja nga lami t ndryshmedhe do t ishte nj prvoj dhestimulim pr kreativitet.

N ann tjetr, studenttt arsimuar jasht vendit dot kishin nj arsye m shumt vizitonin vendin e tyre. njjtn koh ky program do tio ronte ata me njerzit e tyreduke qen a r me mijt dheduke kuptuar pra rmi s -dat dhe popullin e tyre q dot shrbente si stimulim pride t reja dhe interesim m tmadh t tyre n t ardhmen.

Duhet t cek se varsisht prej prgatitjeve t aplikuesve,ambasadat duhet t jen thapur ndaj ardo kursi. lejojn hapsir q t o rohenkurse nga arti, politika, ekono-mia, muzika e kado tjetr. Kjodo t mundsonte q nxnsitt ekspozohen lmive t ndry-shme dhe dika q ndoshtanuk sht e rndomt n kur-rikulumet n Kosov.

Kriteret

everia duhet t caktojkriteret pr aplikuesit. Pr sh-embull, t gjith studentt qkan t mbaruar akultetindhe master kuali kohen prt dhn nj kurs nj-mujorn shkollat llore edhe ato tmesme. Gjithashtu duhet tlejohen t aplikojn edhe ar-tist apo edhe individ q kanzeje t ndryshme apo prvojdhe afsi t veanta. Shkurt,aplikimi mbetet i hapur pr tgjith dhe nj sta ekspertshduhet t vendos se cilat plan- programe mund t ndihmojnm s miri nxnsit tan.

Pr tu kuali kuar, duhet tkrkohet t g jith aplikuesit to rojn programin msimor pr nj muaj. Gjithashtu duhett ceket n aplikim minimumii prmbushjes s orve. Pr sh-embull, minimumi mund t prcaktohet t jet pr shem-bull 5 or msimi n dit.

Numri i aplikimeve duhet

t ndahet n kuota t pra r-ta. Pr shembull, nse Zvicraka numrin m t madh t dia-spors, ather edhe numri iligjruesve duhet t jet m imadh nga ai vend. Nse Zvi-cra nuk e prmbush numrin,ather ai numr mund tzvendsohet nga aplikimet e vendeve tjera.

Gjithashtu, aplikuesitduhet t cekin vendqndri-min, apo vendqndrimet etyre (komunat) q ata mundt qndrojn, pr shkak q tket mundsi m t leht ako-modim q lehtson udhtimine tyre brenda Kosovs. Pr sh-embull, nj student q jetonn Amerik dhe ka mundsiqndrimi n komunn e Pejs e

lehtson prcaktimin e tij aposaj n at komun n mnyrq t lehtsohet udhtimi.

Aplikimet duhet t dorzo-hen n ambasada gjasht (6)muaj para llimit t sezonit veror pr t lejuar koh tmjafueshme pr organizimine implementimit.

Incentivat everia e Kosovs, n

bashkpunim me Ministrine Arsimit duhet q tju o roj

studentve q tojn t dre- jtn pr t ligjruar nga njshum t caktuar t hollash.Kjo duhet t caktohet me shu-ma t caktuara varsisht se kugjinden gjeogra kisht. Pr sh-embull, studentt nga SHBAduhet t marrin nj shum prej 1,000 Euro derisa ata ngaEvropa 700 Euro. Ktu pra pr shihen nj shum brutoq mbulon nj pag minimalet msuesit dhe nj ndihm- pages pr udhtimin. jeratshpenzime duhet t mbulohennga vet studentt. Nj shum ecaktuar do t lehtsonte ndr-likimin q krijohet nga nj bu-rokraci ine ektive.

Ndoshta ka prej atyre qkundrshtojn q nj shum etill do t ishte e teprt. Un jukujtoj se nj numr i madh i k-tyre studentve jan t papundhe incentiva do t shrbenteq ata t mbulojn vetm nj pjes t harxhimeve. E dyta,

kjo pages nuk prmban as-nj agjend ngase mijt e tgjitha shtresave do t pr to- jn nga ky projekt. E treta, ky sht nj investim a at-gjat.Nse Kosova mendon t kthejtrurin dhe t stimuloj gjen-eratat e ardhshme t investojndhe mendojn pr vendin etyre, ky projekt i o ron ata merealitetin m shum se kurr.

Konkludimet N pr undimin e kurseve,

secili ligjrues duhet t vlerso-het nga nxnsit. Ky vlersimduhet t prmbaj pyetsor pa emr dhe mbiemr q secilinxns ka rastin ta vlersojligjruesin pa cekur emrin etij/ saj. Vlersimet pr nxnsit

nn moshn 14 vjeare duht plotsohen nga prindrit.

gjitha ato vlersimduhet ti dorzohen Ministriss Arsimit e cila pastaj n bat tyre llogarit nse i njjti pson ton t drejtn t aplik prap. gjitha kto vlersi pr ligjruesit duhet ti dorzhen ambasadave prkatse t ken shnime pr re eren

M tej, me pr undiminligjrimit, secili ligjrues dut merr nj certi kat alnd

imi nga Ministria e Arsimit Kosov q ju shrben atyrenj dokument aktues pr remen e tyre dhe njkohsisnj alnderim nga qeveriaKosovs. Pr undimisht, seligjrues sht i obliguar shkruaj nj prmbledhje pesonale re ektimi dhe t njjkoh t o roj vlersimin pnxnsit dhe ardo rekomdime tjera q mund t prmirsojn arsimin n vendin ton

Ky projekt nuk sht peekt dhe mbetet nj ide e ka

motshme e imja, por me siguse o ron nj shteg drejt nnism t mbar. Projekti duht merret seriozisht dhe reaizimi konkret mund t llome nj pilot-projekt n njrnga ambasadat tona. Pr medimin tim, ktu pr tojn

mijt n Kosov dhe njkhsisht e a ron diasporn m vendin. Gjithashtu, nuk prmban asnj agjend politike a

daj duhet t prkrahet nga tgjitha partit politike.Koha sht armiku m

madh dhe ardo neglizhii mtejshm vetm do ta bkt m t vshtir q t reizohet. Kosova dhe Shqiprkan nj uqi t madhe t katalit njerzor q jeton jash vendit dhe sht koha e unq t dy qeverit tiu qasen mnj seriozitet atyre. Nse nundrrohet kursi, edhe Kosovedhe Shqipria rrezikojnt humbin margaritarin q kan jasht vendit. Diaspo ju prgjigj thirrjes VendlinTrret, sht koha q Kosovti kthej borxhin diaspordhe ti prgjigjet projektit Daspora Trret.

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

21/24

Nr. 25 - JANAR 2013

21

Gjuha Angleze nArsimin e LartFjala e Ambasadorit Britanik n projektine Kshilli Britanik n bashkpunim meUniversitetin Europian t Tirans: Gjuha

Angleze n Arsimin e Lart

Faleminderit q m dhatkt mundsi t as sot n ktambient shum mbreslns nUniversitetin Europian t ira-ns.

N tridhjet vitet e undit Bri-tania ka punuar pr t ngritur nnivel ekselence disa usha ku ne jemi t specializuar. Nj nga kto

usha sht arsimi, vecanerisht ar-simi i lart.

Ne jemi krenare q n shum vleresime nderkombetare univer-sitetet britanike citohen si disanga, ose m t mirt n bote. Kjoka krkuar nj prpjekje vit pas viti,pr t prmiresuar cilsin esta t, ambientet dhe metodat emsimit. Ne jemi gjithmone t

gatshm ta ndajm prvojn tonme universitete npr bot dhenatyrisht edhe t mesojm prejtyre.

Gjuha angleze sht br sotnj nga gjuht m popullore tkomunikimit n bot. Esht njgjuh q t jep mundsi t njiheshme ushn m t gjer t mate-rialeve akademike dhe shkencore.N Shqipri kjo mundsi shtnjohur duke vendosur rregulla treja q kerkojn me detyrim pr-

undimin e nivelit t par t Ang-lishtes nga ata q kryejn master

dhe doktoratur.Shpesh thuhet se ka dy aktiv-

itete t njeriut ku ai bn shum perpjekje por arrin pak rezul-tate. Nj nga kto sht msimi i

gjuhve dhe tjetri sht dobsimi.Pra ka rndsi q perpjekjet prt msuar gjuhn angleze t jene kase dhe t drejtuara mir. Nebesojm se Sistemi i estimitNderkombetar t Gjuhs An-gleze, IEL S, plotson standar-tete m t larta ndrkombetaret vleresimit t gjuhs. Ai testonkatr afsi gjuhsore: dgjimin,leximin, shkrimin dhe t olurin.Por n vazhdimisht kemi nevojeti ri-shqyrtojm metodat dhe tsigurohemi q ato pershtaten me

krkesat e tregut lokal. Pr ktarsye jemi shum t knaqur qUniversiteti Europian i iraneska rn dakort t punoj me nen nj projekt kerkimor n kt

ush. Kjo do ti sherbej edheuniversitetit edhe Kshillit Bri-tanik n promovimin dhe brjenm e kase t mesimit t gjuhsangleze dhe testimit t saj n Shq-ipri.

Do ja l radhn kolegve tshpjegojn ar kemi n plandhe si do ta realizojm. Falemin-derit pr vmendjen.

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

22/24

5 - JANAR 2013

2

Nga Fatmir Terziu

ar ne luajm sotuzik), ... ar kompozi-t shkruajn, sht thjesht

o q Zoti na ka rymzuar ne,e sht thjesht nj ekspan-n i lumit dhe i hapave t

personi q ecn n parkunz lumit.

N qofse udhton nz t lumit, aty ku kngazogjve nuk pushon kurr,jyrat e t katr stinve shi-hen qart n t njjtnh. i prhumbesh totalishtkt qndisje t bukur naty-

re, ndrsa idea n mendjennde gjen rymzimin nga

urma e lumit, gurgullimae shpotia e tij dhe ngangt e zogjve, ktyre krije-ve uturake t natyrs. shtkrisht kjo trsi gjrash q

rymzuar dhjetra njrz tquar t letrave, pikturs dheuziks botrore, sht pikr-ht ky grshetim gjrash naty-re q ka rymzuar muzi-nten e re shqiptare t luajuzik me pianon e saj, q kurhte e vogl dhe t vazhdojhe n Londr. sht pikr-

ht ky grshetim gjrash q iksuar Mariela Cingos, pia-

tes s talentuar shqiptare tsoj si n celuloid dashurinaj pr muzikn.

MARIELA CINGO:Un mendoj, se dashuriae pr muzikn lloi qkur isha mij. Un smund tjtoj saktsisht se kur muzikashtoi ndjesin time, por

und t kujtoj at akt q kur

yshi im lloi t shoqronteyshen time me mandolinke knduar kngt tradi-

onale olklorike Korare,qiptare. M von, nna ime

hte nj kngtare n operae lloi t shkonte n turneistike dhe un isha lulja ee vogl q e duartrokisja n

ah t babait tim. Pra, muzi-u b pjes e jets pr mua,

undsi e nj rruge t re prn. Un u rrita me muzikne smund t imagjinoj jetn

me pa muzikn. Ajo sht njug ku ti shprthen dshiratua pa al. Kur alt dsh-n, muzika sht ajo q en mesazhin tuaj n vendin ehur, e zbrthen optimizmine rymzimin q t krijo-

MUZIKA MESAZHIERJA E JE

het n vendin dhe synimin eduhur.

Vrtet ashtu sic shprehetMariela, muzika sht me-sazhierja e jets, dhe kur ajo vjen nga burimi t cilin vet jeta e ka huazuar, kur vjen ngatingulli real, mesazhi sht mse jetik, m se domethns,m se rymzues. Duke ecurbuz ktij burimi jetik t tin-gullit, duke ecur buz lumit jan rymzuar mjaf muzi-kant t mdhenj botror.Mariela sht pikrisht n ktgrup muzikantsh dhe n ktrrug. Ajo sht njra prej ar-mats s madhe q akoma egjen rymzimin buz lumit.Buz lumit ajo gjen qetsishpirtrore dhe paqe dhegjen uqin n rrugn e saj t

muziks. Prpara do koncertiajo vjen ktu t qetsoj vet-

veten dhe t ri reskoj kshillate prindrve t saj. Por, muzikasht dhe vazhdon t jet prt pjes e jets reale.

MARIELA CINGO :Muzika? Un e shoh

muzikn t lidhur ngusht me jetn reale. Un mendoj se tin-gulli i muziks vjen nga zratreal, kshtu q duke ecur prgjat lumit, dgjon zogjtdhe sht pra ajo q n aktsht vrtet muzik. ar neluajm sot, ar un luaj sot, ar kompozitort shkrua- jn, sht thjesht ajo q Zotina ka rymzuar ne, dhe shtthjesht nj ekspansion i lumitdhe i hapave t nj personi qecn n parkun buz lumit.

Un gjithmon eci n ktrrug dhe gjej at q m bn

tepr t rymzuar.Kur ajo ishte vetm 12

vjeare, ka luajtur HaydnPiano Koncert n D meOrkestrn Filarmonike Shqip-tare. N moshn 17 vjeare ajoerdhi n Londr q t studioj pr muzik si nj e re tepr etalentuar e seleksionuar ngaShoqata e Bashkimit t Muzi-kantve Ndrkombtar (In-ternational Association o Music). N Britanin e Madheajo shklqeu n studimet e sajdhe u b pjes e orkestrave tmdha britanike, si White-hall Orchestra, ku ajo luankrah pr krah me muzikantt mirnjohur t Mbretris sBashkuar. ani pianoja sht

br pjes e jets s saj. Koledhe muzikantt me t cilt pnon shprehen se sa mir sht punosh me Marieln: duqen krah dhe pjes n kocerte. Ajo tani sht pjesmuziks Britanike, me rymimin shqiptar t cilin se ndkurr. Kjo duket jo vetm n vlersimet e dhna pr t nspecialistt e muziks, pedhe n rrugn dhe mnyrq ajo luan muzikn.

Lydia Holland , (Te chair-man o the White Hall Orchetra) drejtoresha e White HaOrchestra shprehet: Un e tkova pr her t par Marielkur ajo ishte 17 vjee, dhe akishte vetm ca muaj jet Angli. Un e thira at t luMoxartin..., n shtpin timN akt, un mendova se anuk e njeh muzikn, sepse a

lloi t luaj n piano ngade shum ngadal. Un i thashshpejt, dhe ajo nisi shpejshpejt, shpejt! Shpejt! Dhe n

und ajo luajti n kohn dshpejtsin e duhur, dhe ish

e kuptimshme pr mua q amund t luante tani shummir, shum mir vrtet, sepajo dgjonte, dhe sepse asht shum e mir n nivele interpretimit muzikor.

Pas ksaj ajo vazhdoi stdimet n London College oMusic dhe ishte qartsish pastr sepse ajo toi mimq n Koncertin e Vitit t par. Un jam drejtore e norkestre dhe ne vendosm qt jemi edhe pjes e koncert Mariels. Ajo luajti Ramaninov 2 Piano Concertme orkestrn time. Un thashq ajo do ca m tepr ekspeenc orkestrale, dhe i rekomandova t tregoj vmendedhe n demonstrimin p

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

23/24

Nr. 25 - JANAR 2013

23

te t nj instrumenti dyt-r. Ajo e mori tepr seriozishte e bri kt dhe tani ajoht e padiskutueshme si njp me orkestrat e mdhaja.ariela ka luajtur me ne na koncerte dhe tani ajo pa-shim mund t jet e pandares nesh. Dhe un mendojky sht nj privilegj dhe

ht gjithashtu ndihma m eadhe pr nj pianist koncer-sepse ju mund t gjeni atdisa solist nuk jan vrtet

um t njohur n lojn mekestrat. Kshtu ne gjith-on i gzohemi arritjevemariels, dhe un mendojajo ka nj karrier t qartrpara. Loja e Mariels aht

um inteligjente. Ajo kup-n gjithmon strukturn eess, dhe n t njjtn kohht shum ekspresive. Unendoj se kto jan dy kual-tet m t mira t saj kur ajoan Rahmaninov me ne. Ajothashtu kupton shum mirsi dy pjest jan vn bashke se si ato tingllojn episo-ke. Por ajo e bn tingllimnduket reale n lvizshmri,

domos n duetin me klari-t.

Tomor Kokona, koreogra alentuar shqiptar: MuzikaMariels sht tamam ashtu

e prcaktoni ju. Por, prua si koreogra ajo ka njmbr t vecant q rreketes realitetit dhe imagjinatsrher rymzuese e n rritje.

interpretosh kt duhettm pasion dhe vullnet, tal-t dhe optimizm n rrugnnde. Dhe kt e ka Mari-

. Kur un tentova t vrsken me valltar t rrinjuzikn e luajtur nga Mari-a, pash me sinqeritet at q

rymzon e q t shtyn trhumbesh, pash tingullintyral, q vjen drejt e n koknj gurgullim e qet lumi, si tingull tepr qetsues.

Michael Fage, dirigjent irnjohur anglez (Te con-ctor Michael Fage): Un em njohur Marieln pr mum se tet vjet. Kur e ta-va pr her t par ajo sapohte arritur n Mbretrin

Bashkuar dhe ishte shum et, e urt dhe e pazshme, ezervuar n komunikim. Por

ar ishte e qart ishte m s

shumti ndjenja dhe dashuria esaj pr muzikn, kuptimi i saji nj shkalle t lart dhe i asajemocionale.

Ajo ishte e qart pr muaq kur un e dgjova at pr

her t par, sepse ajo ka dikaspeciale. Ktu mund t sjellnj shaka rreth prodhuesve tHollywoodit kur ata thon: Mir, un nuk e di se ar yll kualiteti sht, por do tanjoh kur ta shoh at, dhe ajoishte nj shtje me Marieln,q doli nga momenti kur ajoluante pjest muzikore dhe ajoishte megjithmend magjiken lojn e saj. Ka qen m pasinteresante t shikosh at, zh- villimin e saj, punn e saj, shi-kim n rritjen e vazhdueshme,sepse nj gj sht m e pastrn kt mes rreth muziks sluajtur prej saj, sht ajo q ajoduket gjithmon e pakapshme,dhe gjithmon duket sikur puna ska t mbaruar, gj q

tregon sa shum pun ajo kabr n akt, t arij nivelin eduhur. Nj nga m interesan-tet pr Marieln ka qen tashikosh at adap pr t jetuarn Angli, t jetoj n MB. Kur

ajo erdhi n llim un men-doj se ajo e gjeti kt vend sinj qetsi budallai, totalishtndryshe, ndoshta ka qen mshum e vshtir se n Shq-ipri. Dhe pas ktyre viteve kaqen interesante ta vshtroshat veanrisht n ndrtimine gjuhs s saj angleze me njsens humori. Anglishtja e sajsht shum e bukur dhe ajo

et mjaf qart dhe bukur, porm s shumti sht gjetja e ktijsensi kaq delikat q gjuha an-gleze e ka n sensin e humoritkur ti e zotron bukur at. Une kam dirigjuar Marieln ntet koncerte t ndryshme, ngaMoxarti tek Rahmaninov dhesht ajo q kam par hert tek ajo sht nj simpati extraordi-

nere q ajo ka pr muzikn.

MARIELA CINGO:Si nj vajz e vogl un

gjithmon kam qen e dashur-uar pas tregimit t historive,

nga prindrit e mi, dhe ngadikush q mund t trhiqte vmendjen time. Dhe pas ksajkur ata pr undonin historite tyre un lloja t imagjinojadhe ndrroja se si ato tregimet shkurtra jete mund t tingl-lojn rrjedhshm nn gishtat emia duke luajtur n piano. Un provova t luaj n piano shumn at koh duke krijuar nkokn time tingullin original, personal. Dhe sot pjesa drm-uese e muziks q un luaj vjennga jeta reale ose dika e hua-zuar prej saj, treguar nga autort mdhenj kohrave. Un luajkt muzik dhe ajo m ush-qen me gjuhn e saj t thjesht,m ndihmon q t jem ngushtme realitetin dhe t menaxhoj

disa aste t kndshme kualiti n kt lidhje.

Jam n kt rrug duke mdituar, mundohem t kujto

mijrin, se si un ecja d vazhdoj t eci n kt sht

Jeta valron si ndonj lummuzika gjithashtu valron nj rrjedh lumi. Shtegu q ueci ndoshta sht i ngusht,use di sht andej n ndonqoshe, por un jam ktu dukgjetur rrugn time, jam kduke u gzuar me kt rrugUn jam pjes e muziks dmuzika sht pjesa ime, ue dua at ashtu si ajo m mua, ashtu shqip dhe kndshm.

Pas do koncerti ajo shko prap n breg t lumit. Dhkur pr undon koncertet d jon kngn e zogjve przier zhavrimn e lumit. Ajo shzhavrima e jets, ushqimi pmuzikn q gjen ktu gjuhnsaj t thjesht.

7/30/2019 Gazeta Nr. 25-1

24/24

5 - JANAR 2013

4