georgia's european way

Georgia's European Wayსაქართველოს ევროპული გზა

საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატიევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის საკითხებში

Office of the State Minister of Georgia on European and Euro-Atlantic Integration

Contentსარჩევი

საქართველო და ევროკავშირი

რიგის სამიტი – საქართველოს ევროპული პერსპექტივები 07

საქართველოსა და ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდის

თანამშრომლობა 10

საქართველო და ლატვია 14

ჩემი თვალით დანახული საქართველო 18

ევროპის კვირეული 2015 22

პროექტ ENIGMMA-ს 2015 წლის

საინფორმაციო კამპანია 34

საქართველოს შესახებ

ზაფხულის ტურიზმი საქართველოში 42

ანალიზი და მოსაზრება

ქართული სამართალი და ევროპული ტრადიცია 46

ბიზნესი და ეკონომიკა

გარემოს ეროვნული სააგენტო ევროინტეგრაციის გზაზე 54

თევზის საწარმოები ევროკავშირში ექსპორტისთვის ემზადებიან 58

ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის შეხვედრა და

ბიზნეს ფორუმი თბილისში 62

კულტურა

ხმელთაშუა ზღვის ხმები ანუ რა არის საქართველოს ყველაზე

წარმატებული „ექსპორტი“ 66

Georgian and EU

07 Georgia`s European Perspectives – Beyond the Riga Summit

10 Cooperation between Georgia and International Visegrad Fund

14 Georgia and Latvia

18 “Georgia On My Mind”

22 European Week 2015

34 2015 ENIGMMA Information Campaign

About Georgia

42 Summer Tourism in Georgia

Analysis and Opinion

46 Georgian Law and European Tradition

Business and Economy

54 National Environmental Agency: On the Way to Euro Integration.

58 Fish Factories Getting Ready to Export to the European Union

62 EBRD Meeting and Business Forum in Tbilisi

Culture

66 Georgia’s Mediterranean voices What is Georgia’s

most successful "export"

02 03Georgia’s European Way საქართველოს ევროპული გზაJune 2015 ივნისი 2015

04 05Georgia’s European Way საქართველოს ევროპული გზაJune 2015 ივნისი 2015

Address | მიმართვაAddress | მიმართვა

მარიამ რაქვიაშვილი ევროპულ და

ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის

საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის

მოადგილე

თამარ ბერუჩაშვილისაქართველოს საგარეო

საქმეთა მინისტრი

ზურაბ ქარუმიძე პოლიტიკის ანალიზის,

სტრატეგიული დაგეგმვისა და კოორდინაციის

დეპარტამენტის, საგარეო ურთიერთობათა სამსახურის

პირველი მრჩეველი, საქართველოს მთავრობის

კანცელარია

ლაშა ტუღუში აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამოქალაქო საზოგადოების

საქართველოს ეროვნული პლატფორმის თავმჯდომარე

ივანე ჩხიკვაძეევროინტეგრაციის

მიმართულების მენეჯერი, ფონდი „ღია საზოგადოება –

საქართველო”

ელენე გოცაძე საინფორმაციო ცენტრის

ნატო-სა და ევროკავშირის შესახებ დირექტორი

ხათუნა საღინაძეევროპულ და



აპარატის საზოგადოებასთან ურთიერთობის

დეპარტამენტის უფროსი

თორნიკე ნოზაძეევროპულ და



აპარატის ევროინტეგრაციის საკითხთა კოორდინაციის დეპარტამენტის უფროსის

მოადგილე

თამარ მიქაძეს საქართველოში ევროკავშირის

წარმომადგენლობის პოლიტიკისა და

პრესის განყოფილების თანამშრომელს

Mariam RakviashviliDeputy State Minister of Georgia on European and Euro-Atlantic Integration

Tamar Beruchashvili Foreign Minister of Georgia

Zurab KarumidzeFirst Advisor, Foreign Relations Unit, Department of Political Analysis, Strategic Planning and Coordination the Chancellery of the Government of Georgia

Lasha TugushiHead of Georgian Civil Society National Platform for the Eastern Partnership

Ivane ChkhikvadzeEU Integration Field Manager Open Society Georgia Foundation

Elene GotsadzeDirector of the Information Center on NATO and EU

Khatuna SaginadzeHead of Public Relations Department of the Office of the State Minister of Georgia on European and Euro-Atlantic Integration

Tornike NozadzeDeputy Head of European Integration Coordination Department of the Office of the State Minister of Georgia on European and Euro-Atlantic Integration

Tamar Mikadze Press and Information Officer at the Political and Press Section of the Delegation of the European Union to Georgia

ISSN: 1987-8486დაიბეჭდა სს „ბეჭდვითი სიტყვის კომბინატში”

Printed by "BSK JSC"

სარედაქციო საბჭო EDITORIAL BOARD

განსაკუთრებული მადლობა:SPECIAL THANKS TO:

ევროკავშირსა და საქართველოს შორის ასოცირების შეთანხმებისა და მისი ღრმა

და ყოვლისმომცველი თავისუფალი ვაჭრობის სივრცის კომპონენტის ეფექტიანი

განხორციელება ქვეყნის მოდერნიზაციისა და დემოკრატიის შემდგომი კონსოლიდაციის

მნიშვნელოვანი ხელშემწყობი ფაქტორია.

ევროინტეგრაციის პროცესის მიმართ მოსახლეობის მხარდაჭერის შემდგომი

განმტკიცებისთვის დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ამ პროცესში საზოგადოების ჩართულობის გაზრდასა და საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობების თაობაზე მოსახლეობის

ინფორმირებულობის ამაღლებას. ჟურნალი „საქართველოს ევროპული გზა“ სწორედ

აღნიშნულ მიზანს ემსახურება.

წინამდებარე მეხუთე გამოცემა ეძღვნება მეთორმეტე საერთაშორისო კონფერენციას „საქართველოს ევროპული გზა“, რომელიც

2015 წლის 18-19 ივნისს ქ. ბათუმში იმართება. კონფერენციაზე განიხილება „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ რიგის სამიტის შედეგებისა

და ევროკავშირთან ასოცირების შესახებ შეთანხმების განხორციელების საკითხები,

ასევე, რეგიონში არსებული გეოპოლიტიკური ვითარების გათვალისწინებით ევროკავშირის აღმოსავლეთ სამეზობლოში უსაფრთხოების

გამოწვევები.

დავით ბაქრაძეევროპულ და ევროატლანტიკურ

სტრუქტურებში ინტეგრაციის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრი

Effective implementation of the EU-Georgia Association

Agreement and its integral part – Deep and Comprehen-

sive Free Trade Area will become a strong basis of the

country`s further modernization and democratic con-

solidation.

For strengthening Georgian population’s support

of the European integration process, it is of utmost

importance to further increase participation of so-

ciety in the process as well as raise awareness on the

EU-Georgia relations. The Periodical “Georgia`s Eu-

ropean Way” serves this purpose.

The fifths issue of the Periodical is devoted to the 12th In-

ternational Conference – "Georgia's European Way" held on

18-19 June, in Batumi. The Conference discusses the out-

comes of the "Eastern Partnership Riga Summit" and im-

plementation of the EU-Georgia Association Agreement.

Furthermore, geopolitical situation in the region is also ad-

dressed considering security challenges in the EU's eastern

neighbourhood.

David BakradzeState Minister of Georgia on European and

Euro-Atlantic Integration

საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატი ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის საკითხებში

OFFICE OF THE STATE MINISTER OF GEORGIA ON EUROPEAN AND EURO-ATLANTIC INTEGRATION

06 07

Georgia and the European Union | საქართველო და ევროკავშირი Georgia and the European Union | საქართველო და ევროკავშირი

Georgia’s European Way საქართველოს ევროპული გზაJune 2015 ივნისი 2015

On 21-22 May 2015 Riga, the capital of Latvia, hosted the Eastern Partnership Summit. Since the last Eastern Partner-ship summit held in Vilnius, Georgia has gone a long way

in the process of advancement of its political association and gradual economic integration with the EU.

Signing the Association Agreement on 27 June 2014, including the Deep and Comprehensive Free Trade Area component (DCFTA), launched a qualitatively new level of relations between Georgia and the EU. However, this Agreement is not the fifnal goal of cooperation, as Georgia aims to ultimately join the European Union.

Prior to the Riga summit, the President of the European Council, Mr. Donald Tusk stated that the Eastern Partnership countries are enti-tled to “have a dream”.

Though Georgia might not be ready for the membership at this stage, it is evident that our country is the leader with its reforms in the re-gion. Georgia remains committed to its European dream, which is demanding task to achieve, but certainly not impossible.

2015 წლის 21-22 მაისს, ლატვიის დედაქალაქ რიგაში გა-იმართა აღმოსავლეთ პარტნიორობის მორიგი სამიტი. აღმოსავლეთ პარტნიორობის წინა, ვილნიუსის სამი-

ტიდან რიგის სამიტამდე საქართველომ დიდი გზა განვლო ევროკავშირთან შემდგომი პოლიტიკური დაახლოებისა და თანმიმდევრული ეკონომიკური ინტეგრაციის გაღრმავების თვალსაზრისით.

2014 წლის 27 ივნისს ასოცირების შეთანხმების გაფორმე-ბა, რომლიც მოიცავს ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუ-ფალი სავაჭრო სივრცის კომპონენტს, თვისობრივად ახალი ეტაპის დასაწყისია საქართველო-ევროკავშირის ურთიერ-თობებში. თუმცა, ეს არ წარმოადგენს აღნიშნული თანამშ-რომლობის საბოლოო მიზანს. საქართველოს საბოლოო მი-ზანი ევროკავშირში გაწევრიანებაა.

რიგის სამიტამდე, ევროპული საბჭოს პრეზიდენტმა დო-ნალდ ტუსკმა აღნიშნა, რომ აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებს აქვთ „ოცნების უფლება“.

ამ ეტაპზე, საქართველო შეიძლება არ იყოს მზად წევ-რობისთვის, მაგრამ ნათელია, რომ საქართველო წამყვანი რეფორმატორი-ქვეყანაა რეგიონში. ამავდროულად, საქარ-თველო ერთგულია ევროპული ოცნების. ოცნების, რომლის ახდენაც რთულია, მაგრამ არა მიუღწეველი.

ჩვენ გვაქვს ბალტიის ქვეყნების მაგალითი, რომლებმაც შეძლეს საზოგადოების კონსოლიდაცია ერთი მიზნის მი-საღწევად და მათ მიაღწიეს მიზანს. შესაბამისად, საზოგა-დოების კონსოლიდაცია და მიზნისკენ დაუღალავი, თანმიმ-დევრული სვლა მომავალი წარმატების საფუძველია.

საქართველომ დიდი ხნის წინ აირჩია განვითარების ევროპული გზა. გზა, რომელსაც საქართველოს მოსახ-ლეობის უდიდესი უმრავლესობის აზრით ალტერნატივა არ გააჩნია. საქართველოს აქვს ამბიცია იყოს ევროპული თანამეგობრობის სრულუფლებიანი წევრი და ამ მიზნის მისაღწევად ახორციელებს ყველა საჭირო რეფორმას. რეფორმების შედეგად იცვლება ქვეყნა და აღნიშნული კომპლექსური ტრანსფორმაცია, მოდერნიზაცია კიდევ გაგრძელდება.

დავით ბაქრაძე

ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრი

EASTERN PARTNERSHIP SUMMIT RigaMay 21 – 22, 2015

რიგის სამიტი – საქართველოს

ევროპული პერსპექტივები

GEORGIA`S EUROPEAN PERSPECTIVES – BEYOND THE RIGA SUMMITDavid BakradzeState Minister of Georgia on European and Euro-Atlantic Integration

08 09



სამიტის დეკლარაციაში ნათლადაა ასახული ამ მიმართუ-ლებით საქართველოს მიერ მიღწეული პროგრესი, ასევე აღ-ნიშნულია მიმდინარე წლის ბოლომდე ევროკომისიის მიერ ანგარიშის გამოქვეყნების თაობაზე. თუმცა, ეს არ არის უვიზო მიმოსვლის დასაწყისი. საბოლოო გადაწყვეტილებას ევროკავშირის საბჭო მიიღებს.

ევროკავშირის ქვეყნებში უვიზო მიმოსვლა მგრძნობიარე საკითხთა რიცხვს მიეკუთვნება და ამავდროულად, წარ-მოადგენს მკაფიო, შთამბეჭდავ მაგალითს ევროინტეგრა-ციის პროცესის სარგებლის წარმოსაჩენად. ამ საკითხზე მოლოდინი ძალიან პოზიტიურია და საქართველო მიაღწევს ევროკავშირთან უვიზო მიმოსვლას.

საქართველო ასევე მიესალმება სამეზობლო პოლიტიკის გადახედვის ინიციატივას. საქართველო იმედის თვალით უყურებს აღმოსავლეთ პარტნიორობის ფარგლებში თა-ნამშრომლობის ახალი შესაძლებლობების გაჩენას. მნიშვ-ნელოვანია ცალკეული ქვეყნების მიზნების, ამბიციებისა და პროგრესის გათვალისწინება. განსაკუთრებული ყურად-ღება უნდა დაეთმოს ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხ-მების მქონე ქვეყნების (საქართველო, მოლდოვა, უკრაინა) მიმართ განსხვავებული მიდგომების ჩამოყალიბებას თანამ-შრომლობის შემდგომი გაღრმავების წახალისების მიზნით.

დაბოლოს, საქართველო უფრო მეტი შემართებით და ძა-ლისხმევით გააგრძელებს ევროპულ გზას, გზას, რომლიც ყველა საქართველოს მოქალაქისთვის განვითარებასთან, პროგრესთან და კეთილდღეობასთან ასოცირდება.

of the Visa Liberalisation Action Plan (VLAP). Nonetheless, certain recommendations still remain to be adhered.

Summit declaration clearly reflects the progress made by Georgia in this direction. It also indicates that the next progress report will be issued by the European Commission at the end of this year. Nonethe-less, this does not mean instant launch of visa-free travel to the EU as the Council of the European Union has to adopt the fifnal decision.

Visa-free travel to the EU Member States constitutes a sensitive topic and at the same time, represents a clear-cut and impressive example of the benefift of the EU integration process. The expectation on the matter is rather positive and ultimately, Georgia will defifnitely obtain visa-free regime with the EU.

Georgia also welcomes the ENP review initiative and hopes new op-portunities will emerge under the Eastern Partnership framework as the interests, ambitions and progress of certain countries are very signififcant. For the encouragement of further cooperation, particu-lar attention should be drawn to the development of differentiated approach with Association Agreement signatory countries (Georgia, Moldova and Ukraine).

Finally, Georgia will pursue its European way with even more courage and strength. This is a way associated with development, progress and prosperity for every citizen of Georgian.

დელეგაციის ხელმძღვანელები რიგის აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამიტზე

Heads of delegations at the Riga Eastern Partnership Summit

ასოცირების შეთანხმების ეფექტიანი განხორციელება სწორედ ტრანსფორმაციის, მოდერნიზაციის უნიკალური შესაძლებლობაა. ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი ვაჭრობის სივრცის ფორმირება ქვეყნის საექსპორტო პო-ტენციალის სრულად გამოყენების, უცხოური ინვესტიცი-ების მოზიდვის, ეკონომიკური ზრდის სტიმულირებისა და ზოგადად, ქვეყნის სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების საწინდარია. საქართველო სრულად გამოიყენებს აღნიშნულ შესაძლებლობებს, რაც მნიშვნელოვნად დაგვაახლოებს ჩვენი ოცნების ახდენის დღეს.

ყოველი სამიტის წინ არსებობს მოლოდინები, ზოგჯერ გადაჭარბებული. არც რიგის სამიტი წარმოადგენდა გამო-ნაკლისს. სამიტის დასაწყისში მთავარ თემას ვიზის ლიბე-რალიზაციის საკითხი წარმოადგენდა.

საქართველოს ევროპელი პარტნიორებისთვის ნათელია, რომ დროის მოკლე პერიოდში საქართველომ მნიშვნელოვან პროგრესს მიაღწია სავიზო ლიბერალიზაციის სამოქმედო გეგმის შესრულების თვალსაზრისით. თუმცა, რჩება ცალ-კეული რეკომენდაციები.

საქართველოს მთავრობას აქვს მკაფიო სამოქმედო გეგ-მა და ცალკეული მიმართულებებით არსებული საკითხები უახლოეს პერიოდში განხორციელდება.

We have an excellent example of Baltic States that managed to consol-idate their societies around one common goal and accomplished that goal successfully. Accordingly, unififed society and consistent, step-by-step approach is a basis for the future success.

Georgia chose its European way of development a long time ago.For the majority of country’s population the European way does not have an alternative. Georgia has an ambition to be a member of the Euro-pean community and undertakes all necessary reforms to reach this goal. These reforms strengthen the country and through continuous transformation and modernization Georgia will certainly achieve it.

The effective implementation of the Association Agreement constitutes unique opportunity for the transformation and modernization of the coun-try. Establishment of the Deep and Comprehensive Free Trade Area with the EU facilitates enhancement of country’s export potential, attraction of foreign direct investments, stimulation of country’s economic growth and in general, will ensure Georgia’s socio-economic development.

Each summit is preceded by certain expectations and sometimes they are exaggerated. In that respect, the Riga summit was not an excep-tion, as the topic of Visa liberalisation was the main issue of discus-sion prior to this summit.

It is evident for Georgia’s European partners that Georgia has made a signififcant progress in a short period of time with the implementation

ანგელა მერკელი, გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის კანცლერი და ირაკლი ღარიბაშვილი, საქართველოს პრემიერმინისტრი

Angela Merkel, Chancellor of the Federal Republic of Germany and Irakli Garibashvili, Prime Minister of Georgia

10 11



რა სახის აქტივობებს ახორციელებს ვიშეგრადის საერ-თაშორისო ფონდი ევროპის „აღმოსავლეთ პარტნიორო-ბის ქვეყნებში“?

ზოგადად, ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდი მხარს უჭერს ისეთ აქტივობებს, რომლებიც მნიშვნელოვან როლს თამაშობს პარტნიორ ქვეყნებში პოლიტიკური და სოცი-ალურ-ეკონომიკური რეფორმების განხორციელების პრო-ცესში და მათი მიზანია ევროკავშირსა და „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნებს შორის პოლიტიკური დაახლოები-სა და შემდგომი ეკონომიკური ინტეგრაციის ხელშეწყობა.

„აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნების პარტნიორი ორგანიზაციებისთვის ორი სახის დაფინანსების მექანიზ-მია გათვალისწინებული. გარდა ამისა, 2004/2005 სასწავლო წლიდან ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდი სტიპენდიებს გასცემს „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნების სტუდენ-ტებისა და მკვლევარებისთვის, რომლებსაც ვიშეგრადის ქვეყნებში მაგისტრატურის ან მაგისტრატურის შემდგომ საფეხურზე სწავლის, კვლევის გაგრძელება სურთ. დღევან-დელი მონაცემებით, ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდი 720 სტუდენტსა და მკვლევარს აფინანსებს.

გარდა ამისა, ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდი „აღ-მოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნებში მხარს უჭერს უნი-ვერსიტეტებსა და მეცნიერებათა აკადემიებს სხვადასხვა საუნივერსიტეტო კურსისა და პროგრამების მეშვეობით, რომელთა ფარგლებშიც ყურადღება გამახვილებულია გამოცდილების გაზიარებაზე ისეთ საკითხებთან მიმარ-თებით, როგორებიცაა: ევროკავშირში გაწევრიანება, დე-მოკრატიზაციისა და ტრანსფორმაციის პროცესები, რეგი-ონული თანამშრომლობა და ა.შ.

ასევე მინდა აღვნიშნო, რომ 2014 წელს დაიწყო ვიშეგ-რადის საერთაშორისო ფონდის ახალი პროგრამა სახელ-წოდებით – „საჯარო მოხელეთა მობილობის პროგრამა“. პროგრამაში ხაზგასმულია ის, რომ საჭიროა „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნების საჯარო მოხელეებისთვის ტრე-ნინგების ჩატარება V4-ის ქვეყნებში და ასევე ადმინისტრა-ციული შესაძლებლობების გაუმჯობესება.

What are the main objectives of the International Visegrad Fund?

The main objective with which the International Visegrad Fund was es-tablished was to facilitate regional cohesion and cooperation of Viseg-rad countries through supporting the civil dimension. Its mission is to encourage interactions between citizens, institutions and NGOs of the Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia through supporting common cultural, scientififc and educational projects, youth exchanges, cross-border projects and individual mobility programs.

Since 2004, the International Visegrad Fund has started pursuing another objective – the development of closer cooperation between citizens and institutions among the V4 region and other countries, especially the West-ern Balkans and countries of the Eastern Partnership. An important ele-ment of this wider regional cooperation facilitated by the IVF is to support democratization, transformation processes and civil society.

Which countries are the beneficiaries of the V4 projects?

The main benefifciary is civil society in the Visegrad Group countries, i.e., in the Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia. Other benefifciaries, predominantly NGOs, come from non-EU countries neighboring the Visegrad region – from countries of the Eastern Partnership, such as Arme-nia, Azerbaijan, Belarus, Georgia, Moldova and, certainly, Ukraine, which is our biggest non-V4 benefifciary. The other key regions are the Western Balkans, where we support grant projects and scholars from Albania, Bos-nia and Herzegovina, Kosovo, Macedonia, Montenegro and Serbia.

What activities does the International Visegrad Fund carry out in the Eastern Partnership countries?

Generally speaking, the International Visegrad Fund promotes activities that contribute to political and socio-economic reforms in partner coun-tries with the aim to support political association and further economic in-tegration between the European Union and Eastern Partnership countries.

Aside from two funding mechanisms available to partner organizations from Eastern Partnership countries, since the 2004/2005 academic year the International Visegrad Fund provides fifnancial support to students and researchers coming from the Eastern Partnership countries to study or to do a research at Master’s and Post-Master’s level in the Visegrad countries. So far the IVF has supported studies of 720 such students and researchers.

In addition to these activities, the IVF supports universities and acad-emies of sciences situated in the EaP countries by launching university courses or programs in V4 countries focused on sharing experience with democratization and transformation processes, regional cooperation, EU accession process, etc..

I would also like to mention the new program of the IVF called “Civil Ser-vants Mobility Program“, which was launched in 2014. The focus of this program is to organize trainings for civil servants form the EaP countries in V4 countries and improve the administrative capacity of the countries concerned.

ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდი მხარს უჭერს ისეთ აქტივობებს, რომლებსაც თავიანთი წვლილი შეაქვთ პარტნიორ ქვეყნებში პოლიტიკური და სოციალურ-ეკონომიკური რეფორმების განხორციელების პროცესში.

THE INTERNATIONAL VISEGRAD FUND PROMOTES ACTIVITIES THAT CONTRIBUTE TO POLITICAL AND SOCIO-ECONOMIC REFORMS IN PARTNER COUNTRIES.

რა არის ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდის ძირითადი მიზნები?

ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდის დაფუძნების თავდა-პირველ მიზანს წარმოადგენდა რეგიონული ერთიანობისა და ვიშეგრადის ქვეყნებს შორის თანამშრომლობის ხელშეწყობა სამოქალაქო მხარდაჭერის მეშვეობით. ფონდის მისიაა ჩეხე-თის რესპუბლიკის, უნგრეთის, პოლონეთისა და სლოვაკეთის მოქალაქეებს, ინსტიტუტებსა და არასამთავრობო ორგანიზა-ციებს შორის ურთიერთობის გაღრმავება საერთო კულტუ-რული, მეცნიერული, საგანმანათლებლო, ახალგაზრდული გაცვლითი და საერთაშორისო პროექტების, ასევე, ინდივიდუ-ალური მობილობის პროგრამის განხორციელების გზით.

2004 წლიდან ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდმა V4 რეგიონსა და სხვა ქვეყნებში მოქალაქეებსა და ინსტიტუ-ტებს შორის მჭიდრო თანამშრომლობის განვითარება და-ისახა მიზნად. განსაკუთრებით, აღმოსავლეთ ბალკანეთსა და „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნებში. ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდი მხარს უჭერს ფართო რეგიონულ თანამშრომლობას, რომლის მნიშვნელოვან ნაწილს დემოკ-რატიზაციის, ტრანსფორმირების პროცესისა და სამოქალა-ქო საზოგადოების ხელშეწყობა წარმოადგენს.

რომელია V4 პროექტის ბენეფიციარი ქვეყნები?პროექტის მთავარ ბენეფიციარს ვიშეგრადის ჯგუფის

ქვეყნების სამოქალაქო საზოგადოება წარმოადგენს. სხვა ბენეფიციარები, ძირითადად, არასამთავრობო ორგანი-ზაციები, ევროკავშირის გარეთ ვიშეგრადის რეგიონის მეზობელი ქვეყნებიდან არიან. კერძოდ, „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნებიდან – სომხეთი, აზერბაიჯანი, ბელორუსია, საქართველო, მოლდოვა და, რა თქმა უნდა, უკრაინა, რომელიც, ვიშეგრადის რეგიონის გარეთ ჩვენი ყველაზე დიდი ბენეფიციარია. მნიშვნელოვანი რეგიონია დასავლეთ ბალკანეთი, სადაც ვახორციელებთ საგრანტო პროექტებს და მხარს ვუჭერთ მეცნიერებს ალბანეთიდან, ბოსნია-ჰერცოგოვინიდან, კოსოვოდან, მაკედონიიდან, მონტენეგროდან და სერბეთიდან.

კარლა ვურსტეროვა

ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდის აღმასრულებელი დირექტორი

Ms. Karla WursterovaExecutive Director of the International Visegrad Fund

საქართველოსა და ვიშეგრადის

საერთაშორისო ფონდის

თანამშრომლობა

ინტერვიუ ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდის აღმასრულებელ დირექტორთან კარლა ვურსტეროვასთან

Interview with Ms. Karla Wursterova Executive Director of the International Visegrad Fund

COOPERATION BETWEEN GEORGIA AND INTERNATIONAL VISEGRAD FUND

12 13



პროექტთა გარკვეულ ნაწილში აქცენტირებულია V4-ის გამოცდილების გაზიარება ისეთ სფეროებში, როგორები-ცაა: რეგიონული განვითარება, უსაფრთხოების სექტორის რეფორმა, ევროკავშირში ინტეგრაციის პოლიტიკის მხარ-დაჭერა და გაყინულ კონფლიქტებთან გამკლავება. სხვა პროექტები სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის განვითა-რებას, მცირე და საშუალო ზომის კომპანიებს შორის თანამ-შრომლობის ხელშეწყობასა და DCFTA-თი შემოთავაზებულ ახალ მექანიზმებთან დაკავშირებით ადგილობრივი კომპა-ნიების გადამზადებას ეხება.

როგორია საქართველოსთან თანამშრომლობის სამო-მავლო გეგმა?

საქართველოსთან ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდის თა-ნამშრომლობა ძალიან ნაყოფიერია. შესაბამისად, ვგეგმავთ გავაგრძელოთ არსებული აქტივობები 2015 წელსაც. რაც შე-ეხება გრანტის გაცემას, სურვილი გვაქვს, რომ სამომავლოდ უფრო მეტი პროექტი თბილისის გარეთ დავაფინანსოთ. ვილ-ნიუსის სამიტის შედეგად „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ პო-ლიტიკის ბოლოდროინდელი განვითარების შედეგად, პირველ რიგში, დავაფინანსებთ პროექტებს, რომლებიც ასოცირების შეთანხმებისა და DCFTA-ს იმპლემენტაციას ეხება.

ქართველი მკვლევარების სიმრავლის მიუხედავად, რომ-ლებიც ჩართულნი არიან V4-ის „აღმოსავლეთ პარტნიორო-ბის“ სტიპენდიის პროგრამაში, ჯერ კიდევ არის შესაძლებ-ლობა სტუდენტებისა და მკვლევარებისთვის, რომ სწავლა გააგრძელონ ვიშეგრადის ქვეყნების უმაღლეს სასწავლებ-ლებში. აქედან გამომდინარე, 2015 წელს ვგეგმავთ ხელი შევუწყოთ რეგიონში სტუდენტთა მაქსიმალურ მობილობას.

The majority of the projects supported within our grant framework deal with assisting civil organizations with their capacity building for carrying out projects in a variety of areas, ranging from environmental protection, gender mainstreaming, children’s rights, the fifght against human trafficking, educa-tion etc. Other supported activities are in sustainable development, public administration reform, cross-border cooperation and training journalists.

A particular set of projects focuses on sharing V4 experiences in the areas such as regional development, security sector reform, advocacy of EU in-tegration policies and dealing with frozen conflicts. Other projects focus on helping to develop transport infrastructure, on encouraging cooper-ation between small and medium sized companies and preparing local companies for the new circumstances under the DCFTA.

What are the plans of the Fund in Georgia for the future?

The cooperation of the International Visegrad Fund with Georgia has been very successful so far and therefore we plan to continue all our activ-ities in 2015. As for grant-making, we would like to support more projects outside Tbilisi in the future. Considering the recent developments in the Eastern Partnership policies in the atermath of the Vilnius Summit, our support will go primarily to the projects that deal with the implementa-tion of the AA/DCFTA.

In spite of the high number of Georgian scholars, who take part in the V4 EaP Scholarship Program, there is still space for more students and re-searchers to come to study at universities in Visegrad countries. Therefore, in 2015 we plan to further strengthen our efforts to promote greater stu-dent mobility within the region.

დავით ბაქრაძის შეხვედრა ვიშეგრადის ფონდის აღმასრულებელ დირექტორთან

David Bakradze met with the Executive Director of the Visegrad Fund

რა სახის აქტივობებს ახორციელებს ვიშეგრადის საერ-თაშორისო ფონდი საქართველოში?

2014 წელს ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდმა საქარ-თველოში ოთხი პროექტი განახორციელა. თითოეული მათგანი ერთმანეთისგან განსხვავებულ თემატიკაზე ამახ-ვილებს ყურადღებას. მაგალითად, ერთ-ერთი პროექტი შეზღუდული უნარების მქონე პირთა დასაქმებას ეხებოდა მაშინ, როდესაც სხვა პროექტი ასოცირების შეთანხმებისა და DCFTA-ს იმპლემენტაციის საკითხებში ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლების მომზადებას ისახავდა მიზნად.

საქართველოში გრძელვადიან სტრატეგიასთან დაკავში-რებით, მინდა თქვენი ყურადღება გავამახვილო სამხრეთ კავკასიაში უსაფრთხოების სექტორის გაუმჯობესების რე-ფორმების ცენტრის პროექტზე, რომლის განხორციელება 2013 წელს დაიწყო. პროექტის მიზანს უსაფრთხოების სექ-ტორის რეფორმებთან დაკავშირებულ საკითხებზე სომ-ხეთს, აზერბაიჯანს, მოლდოვას, ბელორუსიას, საქართვე-ლოსა და უკრაინას შორის თანამშრომლობის გაღრმავების ხელშეწყობა წარმოადგენდა. „აღმოსავლეთ პარტნიორო-ბის“ თითოეული ქვეყნის მნიშვნელოვანი სახელმწიფო ინს-ტიტუტებისათვის რეფორმების სამოქმედო გეგმისა და რე-კომენდაციების შემუშავებასთან ერთად, პროექტის ნაწილს სამხრეთ კავკასიის უსაფრთხოების ფორუმის მოწყობაც შეადგენდა, რომელიც, უკვე მეორედ, გასული წლის ნოემ-ბერში თბილისში ჩატარდა.

ამ ეტაპზე, ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდი, საქართ-ველოში პროექტების დაფინანსებასთან ერთად, სხვადასხვა უნივერსიტეტში შვიდ საუნივერსიტეტო კურსს ატარებს. კერძოდ, საქართველოს უნივერსიტეტში, ივანე ჯავახიშვი-ლის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტში, ილიას სახელ-მწიფო უნივერსიტეტში, შავი ზღვის საერთაშორისო უნი-ვერსიტეტსა და გურამ თავართქილაძის ტექნიკურ უნივერ-სიტეტში. ჩვენ ასევე სტიპენდიებს ვაძლევთ იმ ქართველ სტუდენტებს, რომლებსაც სწავლის გაგრძელება ვიშეგრა-დის წევრს ქვეყნებში სურთ. პროგრამის ფარგლებში, 2009 წლიდან მოყოლებული, სულ ორმოცდაოთხი სტუდენტი დაფინანსდა. ამასთან, ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდი ატარებს ტრენინგებს საქართველოს საჯარო მოხელეების-თვის. აღნიშნულ ტრენინგში მონაწილეობით დღემდე, თორ-მეტი საჯარო მოხელე გადამზადდა.

რა სფეროებს მოიცავს ვიშეგრადის საერთაშორისო ფონდის გრანტი?

ჩვენი გრანტის ფარგლებში დაფინანსებული პროექტების უმრავლესობა სამოქალაქო ორგანიზაციებს მათი შესაძლებ-ლობების გაძლიერებაში ეხმარება. შესაბამისად, პროექტები სხვადასხვა სფეროს მოიცავს. კერძოდ, გარემოს დაცვას, გენდერულ პრობლემატიკას, ბავშვთა უფლებებს, ადამიანის ტრეფიკინგის წინააღმდეგ ბრძოლას, განათლებასა და სხვა მიმართულებებს. ღონისძიებები ასევე მდგრადი განვითარე-ბის, საჯარო ადმინისტრაციის რეფორმის, ტრანსსასაზღვრო თანამშრომლობისა და ჟურნალისტებისთვის ჩატარებული ტრენინგის გზით ხორციელდება.

What activities are carried out by Visegrad Fund in Georgia?

In 2014 IVF supported four projects in Georgia – all with a very different thematic focus. One of the supported projects, for example, deals with sup-porting employment of persons with disabilities. The other project aims at preparing local authorities for the implementation of AA and DCFTA.

For longer-term strategies in Georgia, I would like to bring to your at-tention the project of the Security Sector Reform Centre of Excellence in Southern Caucasus, which started in 2013 seeking to enhance coop-eration among Armenia, Azerbaijan, Moldova, Belarus, Georgia and Ukraine on the sensitive issue of security sector reform. In addition to cre-ating an action plan for such reform with specififc recommendations for the relevant state institutions in each of the involved EaP country, part of the project implied organizing the South Caucasus Security Forum, which experienced its second edition last November in Tbilisi.

In addition to the funding support allocated to projects in Georgia, IVF currently runs seven university courses at the University of Georgia, Ivane Javakhishvili Tbilisi State University, Caucasus International University, Ilia State University, International Black Sea University and Guram Tav-artqiladze Technical University. We also provide scholarships to Georgian students who wish to study at V4 universities. Since 2009, we have supported 44 such students. Last but not least, the IVF offers fifnancial support to civil servants and other staff in the Georgian public sector to carry out training in the Visegrad region. So far 12 civil servants participated in this program.

What are the fields covered by the International Visegrad Fund through grant support?

14 15



და, იყო ერთ-ერთი პირველი, ვინც სათავეში ედგა ქართული სამხედრო-საზღვაო ძალების ჩამოყალიბების პროცესს, და-ბოლოს, იგი გახდა პირველი ადმირალი ლატვიის სახელმწი-ფოებრიობის ისტორიაში.

მისი მეუღლე კი, ულამაზესი და მისთვის თავდადებული ქართველი ქალბატონი ნადეჟდა შველიძე-სპადე გახლდათ, რომელსაც უდიდესმა სიყვარულმა დაათმობინა მთელი თა-ვისი ქონება, რათა თურქეთში ტყვედ ჩავარდნილი მეუღლე ეხსნა.

ლატვიის ტრავმატოლოგიური კლინიკის დირექტორი და მისი ფუძემდებელი კი იყო ქართველი ექიმი და საზო-გადო მოღვაწე არჩილ მაჩაბელი. მის სახელს უკავშირდება ლატვიის მედიცინაში ტრავმატოლოგიური მიმართულების განვითარება და მრავალი პროფესიონალი ექიმის აღზრ-და. გარდა ამისა, არსებობს უამრავი ფაქტი, რომ როგორც დღეს, ისე წარსულში, ლატვიელ და ქართველ მეცნიერებს, ხელოვანებსა და საზოგადო მოღვაწეებს განსაკუთრებული წვლილი შეაქვთ ხალხთა და ქვეყნებს შორის ურთიერთო-ბების გაღრმავებაში. ჩვენ კი, დიპლომატები, ვცდილობთ, რომ ეს ურთიერთობები კიდევ უფრო თვალსაჩინო გავხა-დოთ.

იმ დროიდან მოყოლებული, როდესაც ლატვია და საქართ-ველო საბჭოთა რეჟიმის მარწუხებში იყო მოქცეული, ისტო-რიულად ცნობილია, რომ ჩვენი ქვეყნები ყოველთვის ისწ-ფრაფვოდნენ თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისაკენ. შეგვიძლია ამაყად განვაცხადოთ, რომ საბჭოთა რეჟიმის დროსაც კი ორი მეგობარი ერი ახერხებდა ეპოვა ის საერ-თო მუხტი და ეგრძნო ის საერთო სულისკვეთება, რომელიც თავისუფლებისაკენ ლტოლვას ასაზრდოებს და მისი ძირი-თადი მამოძრავებელი ძალაა.

საბჭოთა კავშირის დაშლისა და დამოუკიდებლობის მო-პოვების შემდეგ საქართველოსა და ლატვიას აქვთ შესანიშ-ნავი ორმხრივი ურთიერთობა. ჩვენმა საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლების წარმომადგენლებმა აქ-ტიური თანამშრომლობა უკვე 90-იანი წლებიდანვე დაიწყეს. დღეს კი პოლიტიკური, ეკონომიკური და ხალხთა შორის კონტაქტები, მართლაც რომ, უმაღლეს დონეზეა.

საქართველოსა და ლატვიას შორის დიპლომატიური ურ-თიერთობები 1993 წლის 11 მარტს დამყარდა. მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო 20 წლის განმავლობაში ქვეყნებმა სხვა-

hood. His wife, beautiful and dedicated to husband Nadezhda Shvelid-ze-Spade, was the woman who gave up all the property she owned to rescue her husband from captivity in Turkey.

Georgian doctor and public fifgure Mr. Archil Machabeli was the founder and director of the Latvian traumatology clinic. His name is associated with the development of the Latvian traumatology medi-cine, as well as raising up of numerous professionals in this sphere. Apart from the mentioned, there are a lot of cases both now and in the past, of both Latvian and Georgian scientists, artists and public fifgures highly contributing to the deepening of people-to-people re-lations between the two countries. We, diplomats, from our side, are trying to make this relationship even more remarkable.

Sharing the common Soviet background, our countries have always strived for freedom and independence. We can proudly announce that even during the Soviet regime our nations were fifnding mutual points of interaction, where friendship and devotion to independence were main generators.

Ater the collapse of the Soviet Union and gaining of independence, Georgia and Latvia have developed excellent bilateral cooperation. Our legislative and executive bodies started active interaction at the beginning of 90’s. Today, the political, economic and people-to-peo-ple contacts are at its highest level.

Diplomatic relations between Georgia and Latvia were established on March 11, 1993. Although our countries underwent different politi-cal and economic processes during the last 20 years, (Latvia joined EU and NATO in 2004), Georgia and Latvia have stayed very close friends. It should be noted that Latvia is a strategic partner of Georgia in the perspective of relations with the EU and NATO.

During past 20 years we managed to create effective bilateral legal framework, which covers virtually all directions of cooperation. Be-coming increasingly close to each other, countries have deepened re-lations in political, cultural and educational spheres, which eventually gives a new, positive impetus for further active trade relations.

In the recent years the frequency of bilateral official and working visits increased signififcantly. Officials declare their willingness to intensify economic ties between the countries. One of the main objectives of the visit of the Latvian President to Georgia, as well as the visit of the Georgian President to the Republic of Latvia was to strengthen eco-nomic cooperation between two countries. The Latvian President’s visit to Georgia included two business forums, one in Tbilisi and the other in Batumi. At the same time productive meetings were conducted with Latvian businessmen during the visit of the President of Georgia to Latvia this year. The exchange of the visits established important links between business circles of the two countries, which should bring sig-nififcant results in the nearest future. As for today, already 80 Latvian companies are registered in Georgia and are conducting their business.

Georgia openly declared that the country’s main foreign policy priori-ties are full integration within EU and NATO. It should be mentioned that according to the latest survays more than 80% of the Georgian

საქართველო ღიად აცხადებს, რომ ქვეყნის საგარეო პოლიტიკის ძირითადი პრიორიტეტები არის სრული ინტეგრაცია ევროკავშირსა და ნატოში. აღსანიშნავია, რომ უახლესი კვლევების მიხედვით, საქართველოს მოსახლეობის 80%-ზე მეტი მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ და ევროატლანტიკურ ინტეგრაციას.

საქართველოსა და ლატვიის ურთიერთობებზე რო-დესაც ვსაუბრობთ, ალბათ, ფიქრობთ, რა საერთო შეიძლება ჰქონდეთ ქვეყნებს, რომელთაგან პირველი

სამხრეთ კავკასიაში, შავი ზღვის სანაპიროზე მდებარეობს, ხოლო მეორე ევროპის ჩრდილოეთში, ბალტიის ზღვის ნა-პირზეა გაშლილი. თუმცა, თუ თვალს გადავავლებთ ჩვენი ურთიერთობების ისტორიას, დავინახავთ, რომ ამ ქვეყნებსა და ხალხებს შორის საერთო ძალიან ბევრია.

ლატვია და საქართველო თავიანთი ისტორიის მანძილ-ზე იბრძოდნენ დამოუკიდებლობისა და თვითმყოფადობის შენარჩუნებისათვის. აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ქართ-ველ და ლატვიელ მოღვაწეებს კონკრეტული წვლილი აქვთ შეტანილი ურთიერთობების განვითარებისა და სახელმწი-ფოებრიობის მშენებლობის საქმეში. მაგალითისთვის შეიძ-ლება მოვიყვანოთ დიდი ლატვიელი ადმირალი თეოდორ სპადე, რომელიც სამხედრო კარიერის საწყის ეტაპზე სა-ქართველოს პირველი რესპუბლიკის ფლოტში მოღვაწეობ-

საქართველო და ლატვია

GEORGIA AND LATVIA

When we speak about relations between Georgia and Lat-via, perhaps fifrst that comes to mind is what could be common between two countries of which one is located

in the South of Caucasus mountains, on the Black Sea coast and the other on the shore of the Baltic Sea in Northern Europe. However, if we take a good look at the history of our relations, we will see that both countries and people have quite a lot in common.

Nearly all history long both countries were fifghting for independance and preservation of identity. It should be noted that during this process Georgian and Latvian public fifgures have contributed to each others' nation-building efforts as well as development of bilateral relations. It is worth mentioning that the Latvian Admiral Theodor Spade, who served in the fleet of the fifrst Georgian Republic at the inception of his career, is considered to be one of the fifrst fifgures who greatly contrib-uted to the process of the formation of the fifrst Georgian Naval Forces. Later he became the fifrst Latvian Admiral in the history of Latvia state-

თეიმურაზ ჯანჯალია

საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი ლატვიის რესპუბლიკაში

Teimuraz JanjaliaAmbassador Extraordinary and Plenipotentiary of Georgia to the

Republic of Latvia

16 17



როგორც მოგეხსენებათ, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ინიცირება 2008 წლის 3 დეკემბერს მოხდა, როდესაც ევრო-კომისიამ მიიღო აღმოსავლეთ პარტნიორობის კომუნიკე.

აღმოსავლეთ პარტნიორობის (EaP) ევროკავშირის პოლი-ტიკა მიზნად ისახავს აღმოსავლეთ პარტნიორების (სომხე-თი, აზერბაიჯანი, ბელორუსია, საქართველო, მოლდოვა და უკრაინა) დაახლოებას ევროკავშირთან.

მიმდინარე წლის 22 მაისს ქ. რიგაში, ლატვიის დედაქა-ლაქში, გაიმართა აღმოსავლეთ პარტნიორობის მე-4 სამი-ტი, რომელიც კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ეტაპია აღმო-სავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებსა და ევროკავშირს შორის ურთიერთობებში.

დაბოლოს, მინდა აღვნიშნო, რომ საქართველოსათვის საბოლოო მიზანი არც ევროკავშირთან ასოცირების შე-სახებ შეთანხმების ხელმოწერა იყო და არც სავიზო რეჟი-მის გამარტივების მიღწევა იქნება. საქართველოსათვის უმთავრესია ევროკავშირისა და ნატოს სრულუფლებიანი წევრობა. ეს საბოლოო მიზანი კი მთავრობას ქართველმა ხალხმა დაუსახა. ჩვენ კარგად გვესმის, რომ საბოლოო შედეგის მისაღწევად უნდა გავიაროთ გრძელი, გამოწვე-ვებით აღსავსე გზა, თუმცა, საქართველო, თავისი ევრო-პელი მეგობრების მხარდაჭერით, მზად არის შეასრულოს და დააკმაყოფილოს ყველა მოთხოვნა. რიგის სამიტის დეკ-ლარაცია განსაზღვრავს მომდევნო წლების სამოქმედო გეგმას, ხოლო საქართველო, თავის მხრივ, შეეცდება შეას-რულოს საშინაო დავალება და ნაბიჯ-ნაბიჯ მიუახლოვდეს საბოლოო მიზანს.

believe that on our way towards integration in the European and Eu-ro-Atlantic Institutions, Latvia will preserve it’s status as one of the main supporters of Georgia and will share all its experience during our Euro integration process.

Starting from the 1st of January 2015 Latvia is chairing Council of the European Union. Latvian government announced cooperation with Eastern Neighbours as one of its main priorities. As you are aware, the Eastern Partnership initiative was launched on 3rd of December 2008, when the European Commission adopted a Communication on the Eastern Partnership. The Eastern Partnership (EaP) is an EU policy aimed to bring Eastern Neighbours (Armenia, Azerbaijan, Be-larus, Georgia, Moldova and Ukraine) closer to the European Union. On May 22 the 4th EaP Summit was hosted in Riga, Latvia, which is another milestone in cooperation between the EaP countries and the EU.

Finally, I would like to emphasize that signiture of the Assosiation Agreement with the EU is not the end game for Georgia, neither is the achievement of Visa liberalization. Our main target, which was initially set by Georgian people, is the full membership of the EU and NATO. However, we understand that the path to our fifnal goal is long with numerous challenges. Despite this, Georgia, with support of our European friends, is ready to fullfifll all the requirements to achieve the aim. The Riga Summit Declaration envisages action plan for com-ming years. As for my country, Georgia will try to do it’s homework and step by step get closer to our goal.

დასხვა პოლიტიკური და ეკონომიკური პროცესი გაიარეს, ლატვია 2004 წელს გახდა ევროკავშირისა და ნატოს წევრი ქვეყანა, საქართველო და ლატვია რჩებიან ძალიან ახლო მეგობრებად და უნდა ითქვას, რომ ლატვია არის საქართვე-ლოს სტრატეგიული პარტნიორი ევროკავშირსა და ნატოს-თან ურთიერთობების ჭრილში.

ჩვენ შევძელით და შევქმენით ეფექტური ორმხრივი სა-კანონმდებლო ბაზაც, რომელიც ითვალისწინებს პრაქტი-კულად ყველა მიმართულებით თანამშრომლობას. ჩვენი ქვეყნები სულ უფრო და უფრო უახლოვდებიან ერთმანეთს. წლების მანძილზე გაღრმავდა ურთიერთობები პოლიტიკის, კულტურისა და განთლების სფეროებში, რაც, თავის მხრივ, ბიძგს აძლევს აქტიური სავაჭრო ურთიერთობების განვი-თარებას.

უკანასკნელი წლების განმავლობაში ორმხრივი ოფიციალუ-რი და სამუშაო ვიზიტები საგრძნობლად გახშირდა. ოფიცი-ალური პირები გამოხატავენ სურვილს, რომ ქვეყნებს შორის უფრო ინტენსიური გახდეს ეკონომიკური კავშირები. როგორც გასული წლის ნოემბერში ლატვიის პრეზიდენტის საქართვე-ლოში ოფიციალური ვიზიტის, ისე საქართველოს პრეზიდენ-ტის მიმდინარე წლის აპრილში ლატვიაში სტუმრობის ერთ-ერთი მთავარი მიზანი გახლდათ სწორედ ორ ქვეყანას შორის ეკონომიკური თანამშრომლობის გაღრმავება. საქართველოში ორი ბიზნესფორუმი გაიმართა: ერთი თბილისში, ხოლო მეორე – ბათუმში. ამასთანავე, მეტად საინტერესო შეხვედრები შედგა ლატვიელ ბიზნესმენებთან ლატვიაში საქართველოს პრეზი-დენტის სტუმრობისას. ხსენებული ვიზიტების დროს დამყარდა საქართველოსა და ლატვიის ბიზნესწრეებს შორის მნიშვნელო-ვანი კავშირები, რომლებმაც უახლოეს მომავალში კონკრეტუ-ლი შედეგი უნდა მოიტანოს ქვეყნებს შორის და განავითაროს სავაჭრო ურთიერთობები. დღეისათვის კი საქართველოში და-რეგისტრირებულია 80 ლატვიური კომპანია.

საქართველო ღიად აცხადებს, რომ ქვეყნის საგარეო პო-ლიტიკის ძირითადი პრიორიტეტები არის სრული ინტეგრა-ცია ევროკავშირსა და ნატოში. აღსანიშნავია, რომ უახლესი კვლევების მიხედვით, საქართველოს მოსახლეობის 80%-ზე მეტი მხარს უჭერს ქვეყნის ევროპულ და ევროატლანტიკურ ინტეგრაციას. აღნიშნული უფრო ააქტიურებს და სტიმულს აძლევს იმ ქვეყნებს, რომლებიც ხმამაღლა აცხადებენ, რომ საქართველო არის ევროპული ქვეყანა და მისი ადგილი დიდ ევროპულ და ევროატლანტიკურ ოჯახშია. ბედნიერი ვარ, რომ სწორედ ლატვიაც ასეთი ქვეყნების ყველაზე აქტიურ ნაწილს მიეკუთვნება.

ლატვიის, როგორც აღმასრულებელი, ისე საკანონმდებ-ლო ხელისუფლება ორმხრივ და საერთაშორისო დონეზე აფიქსირებს მტკიცე პოლიტიკურ მხარდაჭერას საქართვე-ლოს მიმართ. მე მჯერა, რომ ლატვია მომავალშიც შეინარ-ჩუნებს ძლიერი მხარდამჭერის სტატუსს და გააგრძელებს საკუთარი გამოცდილების გაზიარებას ევროპულ და ევ-როატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის პროცესში.

2015 წლის წლის 1 იანვრიდან ლატვია გახლავთ ევროკავ-შირის საბჭოს თავმჯდომარე ქვეყანა. ლატვიის მთავრობის თავმჯდომარეობის 6-თვიანი, ძალიან პრაგმატული პროგ-რამის ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტია აღმოსავლეთ პარტნიორებთან თანამშრომლობა.

population is in favour of the country’s European and Euro-Atlantic in-tegration process. Above-mentioned fifgure is great incentive for those countries, which proclaim Georgia as a European country and nomi-nate us as the future European and Euro-Atlantic family member. I am happy that Latvia belongs to the most active part of those countries.

Latvia has always expressed a continious and constant support to Georgia both on bilateral and international platform. I do strongly

GEORGIA OPENLY DECLARED THAT THE COUNTRY’S MAIN FOREIGN POLICY PRIORITIES ARE FULL INTEGRATION WITHIN EU AND NATO. IT SHOULD BE MENTIONED THAT ACCORDING TO THE LATEST SURVAYS MORE THAN 80% OF THE GEORGIAN POPULATION IS IN FAVOUR OF THE COUNTRY’S EUROPEAN AND EURO-ATLANTIC INTEGRATION PROCESS.

18 19



პირველად თბილისს 2010 წელს ვეწვიე თავდაცვის სა-ხელმწიფო მდივნის რანგში ოფიციალური ვიზიტით. საქართველომ წარუშლელი შთაბეჭდილებით ამავსო,

ღრმა კვალი დატოვა და სამუდამოდ დარჩა ჩემს ცნობიერე-ბასა და გულში. მას შემდეგ ბევრჯერ დადნა თოვლი კავ-კასიონზე... ჩემმა მოგზაურობამ სამხრეთ კავკასიაში სულ უფრო რეგულარული ხასიათი მიიღო. ნამდვილად იღბლიანი ვარ, რომ მეძლევა შესაძლებლობა საქართველოს წელიწად-ში რამდენჯერმე ვესტუმრო. ჩემი მოგზაურობის მიზანიც ბოლო დროს სრულიად შეიცვალა. მიუხედავად იმისა, რომ ყოველთვის ვინარჩუნებდი პროფესიულ ურთიერთობას, ჩემი ვიზიტები თანდათან უფრო პირადული ხდებოდა. უამ-რავი მეგობარი შევიძინე, რომლებთანაც შემიძლია მქონდეს გულახდილი საუბარი. გავაცნობიერე ისიც, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია პირადი კავშირები ქართველებისთვის: გუ-ლახდილობის დაფასება, გამორჩეული სტუმართმოყვარე-ობა და „დიდი“ გული.

ქართველი ხალხის უნიკალურობის გარდა, თანდათან გა-ვაცნობიერე, რაოდენ მდიდარია ქართული კულტურა, ისტო-რია და არქიტექტურა. მათ შორის – რელიგიური არქიტექტუ-რის ანტიკური შედევრები ქუთაისში, ასევე, დავითგარეჯის ღრმა და დამაფიქრებელი ატმოსფერო, ბათუმის სიძველეთა მიმზიდველობა და თბილისის კოსმოპოლიტური ელეგანტუ-რობა. თუმცა ბევრმა იცის ქვეყნის ისტორია, მაგრამ მცხე-თის ჯვრის მონასტრის ქვებთან შეხება კიდევ ერთხელ გახ-სენებს, თუ რაოდენ ღრმადაა დაკავშირებული საქართველო ევროპულ კულტურასთან, ისტორიასა და დასავლური ცივი-ლიზაციის მემკვიდრეობასთან უძველესი ეპოქიდან დღემდე.

ზემოაღნიშნულთან ერთად, საქართველოს კიდევ უფრო მეტი პოტენციალი აქვს. მას მეტის შეთავაზება შეუძლია კა-ცობრიობისთვის. ალბათ, უძველეს ცივილიზაციათა გზაჯ-ვარედინზე მდებარეობა და ძველისძველი სავაჭრო გზების არსებობა ერთ-ერთი მიზეზია იმისა, რომ ქვეყანას აქვს მსოფლიოში გამორჩეულად მდიდარი სამზარეულო, რომე-ლიც სამი კონტინენტის სურნელსა და არომატებს აერთი-ანებს და მჭიდროდ აკავშირებს ადგილობრივ ტრადიციებ-თან. ეს ჯერ კიდევ ყველაფერი არ არის: ქვეყანა მდიდარია ადგილობრივი ყურძნის ჯიშებითა და ღვინის მასშტაბური ინდუსტრიით. მათ შორისაა შესანიშნავი ნარინჯისფერი ღვინოები. იძულებული ვარ ვაღიარო, რომ ჩემი „ძირითადი პროფესიის“ მიუხედავად, ღვინის გამოუსწორებელი მოყვა-რული და მწერალიც ვარ. უეცრად ჩემი თავი აღმოვაჩინე ქვეყანაში, რომელიც ღვინის წარმოების თვალსაზრისით ის-ტორიაში ყველაზე ძირძველი ტრადიციების მატარებელია, რაც მეცნიერულადაც დადასტურებულია. ეს ფაქტი არა მხოლოდ ისტორიკოსებისა და საზოგადოებასთან ურთიერ-თობების სპეციალისტებისთვისაა მნიშვნელოვანი: ქართულ

First time I visited Tbilisi as a State Secretary of Defence, in 2010. It started as a typical official visit, but soon Georgia made very strong impression and let very deep footprint both

in my brain and heart. A lot of snow melted in Caucasus since that time... My travels to South Caucasus became regular, I´was lucky to have opportunity to visit Georgia on regular basis, several times per year. Also the nature of my travel has changed. While I always main-tained their professional part, they gradually became also personal. I´ve found friends there with whom we do have very honest talks. I realized how interpersonal relations are important for Georgians: appreciation of honesty, unbeatable hospitality and big heart.

Besides people I gradually realized the richness of Georgian culture, history, architecture, including the ancient masterpieces of religious architecture in Kutaisi, deep and thought-provoking atmosphere of Davitgareji, vintage charme of Batumi and cosmopolitan elegance of Tbilisi. Even if one knows, in theory, the history of the country, the touch of stones of the Jvari Monastery in Mtskheta remind us how Georgia is deeply connected to European cultural, historical and civi-lizational heritage from the very ancient times to recent days.

But Georgia has even more to offer. Perhaps thanks to being at the very crossroads of ancient civilizations and trading routes the coun-try has one of the richest cuisines in the world, which incorporates flavors and aromas from three continents and combines them with very strong sense for local traditions. And it is still not enough: here comes the wine and wine industry with impressive mass of original, specififc autochthon grape varieties and styles, including gorgeous or-ange-wines. I have to confess that besides my “mainstream profession” I am desperate wine-lover and writer. And suddenly I found myself in a country with the longest proven history of winemaking, which is not important only for historians and PR-managers: Georgian wines are still deeply rooted in history by wine-making techniques, style

რობერტ ონდრეიჩაკი

ევროპული და ევროატლანტიკური ცენტრის დირექტორი

Robert Ondrejcsák Director of Center for European and North Atlantic Affairs

ჩემი თვალით დანახული საქართველო

“GEORGIA ON MY MIND”

20 21



მოგვარების საქმეში და ხელი შეუწყოს ვითარების ნორმა-ლიზაციას. მას, როგორც ალიანსის მისიათა სამხედრო მო-ნაწილეს, შეუძლია მეტი საერთაშორისო აღიარება მოიპო-ვოს როგორც უსაფრთხოების უზრუნველმყოფმა. სწორედ ეს იყო ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, რომ სამი წლის წინ სლო-ვაკეთში დაარსებულმა ჩემმა ორგანიზაციამ – ევროპისა და ჩრდილოატლანტიკურ საქმეთა ცენტრმა (CENAA) საქართ-ველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდთან (GFSIS) თანამშრომლობით, საფუძველი ჩაუყარა სამხრეთ კავკასიის უსაფრთხოების საკითხებთან დაკავშირებულ ყოველწლიურ ფორუმს. საერთაშორისო ურთიერთობებისა და უსაფრთხოების საკითხებთან დაკავ-შირებული უდიდესი რეგიონული კონფერენციის ორგანიზე-ბით, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს ჩვენმა მეგობრებმა ცენტრალური ევროპიდან და ასევე რეგიონიდან, „ვიშეგრა-დის ფონდის“ მხარდაჭერით, ჩვენ შევუქმენით უნიკალური შესაძლებლობა, საქართველოს ყველაზე თანამედროვე და აქტუალურ თემებზე საერთაშორისო დისკუსია წარემართა.

ერთი სიტყვით, საქართველო იქცა ჩემი ცხოვრების განუ-ყოფელ ნაწილად როგორც პროფესიული, ასევე პიროვნუ-ლი თვალსაზრისით. ეს არის არაჩვეულებრივი ევროპული ქვეყანა უდიდესი მემკვიდრეობითა და გასაოცარი ხალხით. ვუსურვებ ქართველებს ყველა მათი ოცნების ასრულებასა და გეგმების განხორციელებას ძლიერი მოკავშირეების თა-ნადგომით.

the country is still at the opposite side of the spectrum if in the Alliance the “free rider mentality” is discussed – in case of Tbilisi the opposite is the truth. A lot of Georgian soldiers paid the highest price at the altar of Alliance´s solidarity. Friends and hopefully future allies of Georgia have to recognize it and pay back the debt we still have, at least from 2008 NATO summit. Georgia, when it fulfiflls all criteria, belongs both to the European Union and NATO. The Georgian membership is an exclusive decision of two parties: the Alliance and Tbilisi, without even theoretical possibility for anybody else to influence it.

Georgia has also a great potential not only to maintain but also to strengthen its role and position of a regional hub for South Caucasus. In a quite troubled region it surely can be a regional center of “nor-mality” and also to act as a mediator in regional disputes. It could add as much international appreciation as a security provider as military participation in the Alliance´s missions. It was one of the reasons why my organization, the Slovakia-based Center for European and North Atlantic Affairs (CENAA), together with the Georgian Foundation for Strategic and International Studies (GFSIS), established the annu-al South Caucasus Security Forum, three years ago. By organizing one of the biggest regional conferences for discussions on international relations and security, together with other friends from the region as well as from Central Europe, with support of the Visegrad Fund, we create a unique opportunity for Georgia to shape the international discussion on the most important contemporary issues.

მონასტერის ქვევრები

Qvevri (Georgian wine jars) – at an ancient monastery.

ღვინოს უძველესი ტრადიციები აქვს და ამავდროულად, იგი იბრძვის დაიმკვიდროს თავისი კუთვნილი ადგილი თანა-მედროვე მსოფლიოში. წარმატებისკენ გზა ქართველი მეღ-ვინეებისთვის საკმაოდ რთული აღმოჩნდა. მათ ისევე, რო-გორ მთელ ქვეყანას, მოუწიათ უსამართლო ეკონომიკურ ემბარგოსთან გამკლავება, რაც „ჩრდილოელი დიდი ძმის“ მიერ გატარებული „სტრატეგიული დასუსტებისა“ და მისი დამაზიანებელი პოლიტიკის შედეგია. მიუხედავად ამისა, ქართული ღვინის ინდუსტრიის კოლაფსის ნაცვლად, აშკა-რაა ღვინის ხარისხის მნიშვნელოვანი ზრდა, რამაც თავისი შედეგი გამოიღო და ღვინის ქართველმა მწარმოებლებმა ევროპულ ბაზარზე თავიანთი ნაწარმი ღირსეულად წარად-გინეს.

ქართული ღვინის ისტორია, ამ კუთხით, მთელი ქვეყნის ის-ტორიასთან შეიძლება იყოს გაიგივებული. მაშინ, როდესაც სახელმწიფოს ტერიტორიის 20% ოკუპირებულია უკანონო სამხედრო ძალების მიერ და მოსახლეობაც მუდმივი შანტაჟის ქვეშ ცხოვრობს, საქართველო არ დანებდა. ნაცვლად იმისა, რომ სასოწარკვეთას მისცემოდა, ქვეყანამ შეძლო და კვლავაც ახერხებს გარდაიქმნას თანამედროვე, ევროპულ, განვითარე-ბულ საზოგადოებად. ანტიკორუფციული ზომების გატარებით დაწყებული, უსაფრთხოების სექტორის რეფორმით დამთავ-რებული, საქართველომ ძალისხმევა არ დაიშურა, რათა და-სავლურ სტანდარტებს დაახლოებოდა. პოლიტიკურ დონეზე ქვეყნის ამბიცია ნათელია: გახდეს ნატოსა და ევროკავშირის წევრი. ეს არ არის ცარიელი სიტყვები და მათ მიღმა მნიშვ-ნელოვანი შედეგები იგულისხმება. საზოგადოება ცალსახად მხარს უჭერს ორივე ორგანიზაციაში ქვეყნის ინტეგრაციას. სახელმწიფო ინსტიტუტები და არასამთავრობო ორგანიზა-ციები უდიდეს როლს თამაშობენ აღნიშნულ პროცესში. განსა-კუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ დასავლეთის მიერ შემცირე-ბული თავდაცვის ბიუჯეტისა თუ ასეთივე საზოგადოებრივი და პოლიტიკური ნების პირობებში ჯარების საზღვარგარეთის ოპერაციებში ჩართვით საქართველომ მაინც შეძლო თავისი სიმამაცისა და ლიდერობის წარმოჩენა. შესაბამისად, ეს ქვე-ყანა წარმოადგენს არა მხოლოდ მომხმარებელს, არამედ მას მნიშვნელოვანი წვლილი შეაქვს მსოფლიო უსაფრთხოების უზ-რუნველყოფაში. უამრავმა ქართველმა ჯარისკაცმა სიცოცხ-ლის ფასად უერთგულა ალიანსს. საქართველოს მეგობრებმა და, ვიმედოვნებ, მომავალში მოკავშირეებმა, უნდა გააცნობი-ერონ ეს ყოველივე და ვალი დაუბრუნონ გმირებს, ვალი, რო-მელიც საქართველოს წინაშე ჯერ კიდევ გვაქვს, 2008 წლის ნატოს სამიტიდან მოყოლებული მაინც. საქართველო, ყველა კრიტერიუმის დაკმაყოფილების შემთხვევაში, როგორც ევრო-კავშირის, ასევე ნატოს განუყოფელი ნაწილი გახდება. საქარ-თველოს წევრობა ორი მხარის ექსკლუზიური გადაწყვეტილე-ბაა, ანუ როგორც ალიანსისა, ისე ოფიციალური თბილისისა და არავითარი თეორიული დაშვება და შესაძლებლობა არ უნდა არსებობდეს იმისა, რომ რომელიმე სხვა მხარე გავლენას მოახ-დენს ზემოაღნიშნულ გადაწყვეტილებაზე.

საქართველოს ასევე აქვს უდიდესი პოტენციალი არა მხო-ლოდ შეინარჩუნოს, არამედ გააძლიეროს თავისი როლი და პოზიცია, როგორც სამხრეთ კავკასიის რეგიონულმა ცენტ-რმა. ამ საკმაოდ პრობლემატურ რეგიონში იგი შეიძლება იქცეს ერთგვარ შუამავლად რეგიონული უთანხმოებების

and traditions. On the other hand, they are struggling to fifnd their place in the contemporary word. Georgian winemakers don´t have an easy path to success. They had to survive unfair economic embargos, so as the whole country the “strategic awaking” of the “big-north-ern-brother” and its assertive and damaging consequences. But it looks like they manage it. Instead of the collapse of Georgian wine industry it led to signififcant rise of the quality of wines, as they re-oriented their focus groups to more demanding European markets.

The story of Georgian wine could be a story of the whole country from that regard. While facing occupation of 20 percent of its territory, illegal foreign military presence and blackmailing, Georgia did not surrender. Instead of staying alone with raised hands the Georgians managed and still manage to transform their country towards a modern, European and developing society. From anti-corruption measures to security sec-tor reform, Georgia made huge – and successful – efforts to bring the country closer to the so-called Western standards. At political level, the ambition is clear: to become EU and NATO members. One needs to recognize that there are no empty phrases, but signififcant results be-hind. At the level of the public, there is second-to-none level of support for the integration to both organizations. State institutions and NGOs are doing their great job, too. It is extremely important that even in times of global austerity, declining Western defence budgets and decrease of public and political willingness to commit troops to operations abroad, Georgians were able to demonstrate courage and leadership. As a result

22 23



4 მაისს საქართველოში ევროპის კვირეული გაიხს-ნა. კვირეული, ტრადიციულად, მაისში იმართება და მისი მიზანია ევროპული ღირებულებების, ევ-

როინტეგრაციის შესახებ საზოგადოების ინფორმირება და ჩვენი მოქალაქეების მაქსიმალური ჩართვა. 2015 წლის კვირეული გამოირჩეოდა საზოგადოების ჩართულობით, სიახლეებითა და მასშტაბურობით. ევროპის კვირეულის ფარგლებში დედაქალაქსა და რეგიონებში გაიმართა სხვადასხვა ტიპის ღონისძიება. მათ შორის, შეხვედრები მოსწავლეებთან, სტუდენტებთან, იუნკერებთან და არა-სამთავრობო სექტორის წარმომადგენლებთან; ასევე, ჩა-ტარდა ახალგაზრდული დებატები, კონფერენციები, ინ-ტელექტუალური თამაშები, მოეწყო გამოფენები და სხვა.

კვირეულის გახსნის საზეიმო ცერემონია გაიმართა თბილისის საკრებულოს დარბაზში. მისასალმებელი სიტყვით მოწვეულ სტუმრებს მიმართეს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ დავით უსუფაშვილმა, ლატვიის რესპუბლიკის ყოფილმა პრეზიდენტმა ვალდის ზატლერსმა, საქართველოში ევროკავშირის წარმომად-გენლობის ხელმძღვანელმა, ელჩმა იანოშ ჰერმანმა. გან-საკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო საქართველოს კათო-ლიკოს-პატრიარქის, უწმინდესისა და უნეტარესის, ილია მეორის, მხარდაჭერა და მონაწილეობა. კათოლიკოს-პატრიარქმა მისასალმებელ სიტყვაში აღნიშნა, რომ „ის ფასეულობები, რომლებიც ასე გვიზიდავს ქართველებს, უხვად აქვს ევროპას“. სწორედ ეს გახლდათ კვირეულის მთავარი გზავნილი.

ღონისძიების ფარგლებში სსიპ „ნატოსა და ევროკავ-შირის შესახებ საინფორმაციო ცენტრის“ დირექტორმა ელენე გოცაძემ ევროკავშირის თემაზე შექმნილი ილუს-ტრირებული ბროშურა „ევროპული გზა - ეს ჩემი არჩე-ვანია“ წარადგინა. გახსნის ცერემონიაზე ამავე წიგნში შესული ილუსტრაციების გამოფენა მოეწყო. ევროპის კვირეულის გახსნას მთავრობის, პარლამენტის, დიპლო-მატიური წრეების, სამოქალაქო საზოგადოებისა და მე-დიის წარმომადგენლები, ასევე, ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკიდან ახალდაბრუნებული სამხედრო მოსამსა-ხურეები დაესწრნენ.

ერთ-ერთი ინოვაციური პროექტი, რომელიც ნატოსა და ევროკავშირის შესახებ საინფორმაციო ცენტრისა და კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს ერთობ-ლივი ძალისხმევით განხორციელდა, გახლდათ წარმოდ-გენა ახალგაზრდა რეჟისორთა მიერ შექმნილი ეტიუდე-ბისა საერთო სახელწოდებით: „იქ, სადაც შენი სახლია“. ხუთი მინიატურისგან შემდგარმა სპექტაკლმა ქართული და ევროპული ღირებულებების ერთობა და საზოგადო-ების მათდამი დამოკიდებულება წარმოაჩინა. საქართვე-

On 4 May European Week 2015 was launched in Georgia. European Week is traditionally held every May and it aims to increase awareness on European values, Georgia’s Euro-

pean integration process and to ensure public involvement therein. European Week 2015 was exceptional,as the society was particularly engaged and the event was wide-reaching, offering many novelties to the public. In the framework of European Week 2015 various ac-tivities were carried out both in Tbilisi and in the regions, such as meetings with high school and university students, cadets and NGO representatives, youth debates, conferences, exhibitions, intellectual games, etc.

Official opening ceremony of the Week was held at the hall of Tbilisi City Assembly. Opening remarks were delivered by the Chairman of the Parliament of Georgia, Mr. Davit Usupashvili, former President of the Republic of Latvia, Mr. Valdis Zatlers and Head of the Delegation of the European Union to Georgia, H.E. Janos Herman. Presence and participation of his Holiness and Beatitude Catholicos Patriarch of all Georgia Ilia II was exceptionally important. In his opening speech, Catholicos Patriarch highlighted that “Europe has lots of those val-ues that we, Georgians are so attracted to”. This is precisely the main message of the Week.

In the framework of European Week, Director of the LEPL “Informa-tion Center on NATO and EU” Mrs. Elene Gotsadze presented illus-trated brochure “European way is my choice”, which is dedicated to the European values. Exhibition of illustrated materials from the bro-chure was also part of the opening ceremony. Opening of European Week 2015 was attended by the representatives of the Government, the Parliament, diplomatic corps, civil society and media represen-

2015ევროპის კვირეულიEUROPEAN WEEK

ელენე გოცაძე

საინფორმაციო ცენტრის ნატო-სა და ევროკავშირის შესახებ დირექტორი

Elene GotsadzeDirector of the Information Center on NATO and EU

24 25



ლოში ამგვარი ღონისძიება პირველად განხორციელდა. წარმოდგენის დასრულების შემდეგ მაყურებელს საქარ-თველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ დავით უსუფაშ-ვილმა მიმართა. საპატიო სტუმრის რანგში გახლდათ და ღონისძიებაში მონაწილეობდა ევროპის საბჭოს საპარლა-მენტო ასამბლეის პრეზიდენტი ან ბრასერი. წარმოდგე-ნას საქართველოს საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლების, დიპლომატიური კორპუსისა და სამოქა-ლაქო საზოგადოების წარმომადგენლები ესწრებოდნენ.

თავისუფალ უნივერსიტეტში ევროპული ახალგაზრდუ-ლი ცენტრის ინიციატივითა და საინფორმაციო ცენტრის ორგანიზებით ევროპარლამენტის სიმულაციის ფინალი და დახურვის ცერემონია გაიმართა. ევროპარლამენტის სიმულაციური თამაში ერთი თვის განმავლობაში მიმ-დინარეობდა და მასში ჩართული, სხვადასხვა სამუშაო ჯგუფში გადანაწილებული 70 მოსწავლე ევროპარლა-მენტის მუშაობის პრინციპსა და აქტუალურ საკითხებს გაეცნო.

ესტონეთის საელჩოს ინიციატივით საქართველოს „Cinema Bus“-ის წარმომადგენლები ეწვივნენ. ესტონელმა რეჟისორებმა მარნეულის ახალგაზრდული ცენტრისა და თბილისის რუსულენოვანი სკოლის, „ინტელექტის“, მოს-წავლეებს ანიმაციური ფილმის შექმნა ასწავლეს. ახალ-გაზრდებმა რეჟისორების დახმარებით თვითონ შექმნეს სცენარი, შემდეგ კი გადაიღეს და დაამონტაჟეს მოკლე-მეტრაჟიანი მულტიპლიკაციური ფილმი. მოსწავლეებმა ანიმაციის შესახებ თეორიული ცოდნა შეიძინეს. სპეცი-ალურად მათთვის ესტონელი რეჟისორების მიერ შექმნი-ლი ფილმის ჩვენებაც გაიმართა.

შეხვედრა გაიმართა ასევე გორისა და სამთავისის ეპარ-ქიაში. შეხვედრას მიტროპოლიტმა ანდრიამ უმასპინძლა. ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში სახელ-მწიფო მინისტრის პირველმა მოადგილემ, არჩილ ყარა-ულაშვილმა და სსიპ „ნატოსა და ევროკავშირის შესახებ საინფორმაციო ცენტრის“ დირექტორმა ელენე გოცაძემ სასულიერო პირებთან საქართველოს ევროინტეგრაციის პროცესის მიმდინარეობაზე ისაუბრეს. ღონისძიება არა-სამთავრობო ორგანიზაცია „XXI საუკუნისა“ და ფრიდ-რიხ ებერტის ფონდის მიერ იყო ორგანიზებული.

საქართველოს პარლამენტის ეროვნულ ბიბლიოთეკაში ჩატარდა ახალგაზრდული კონფერენცია საქართველოს ევროპულ სტრუქტურებში ინტეგრაციის საკითხებზე. ღონისძიების მიზანი ევროინტეგრაციის ძირითად გა-მოწვევების შესახებ ახალგაზრდების ცოდნის ამაღლება და პრობლემების გადაჭრის გზებზე მათი მოსაზრებების მოსმენა იყო. ეროვნული ახალგაზრდული კონფერენ-ციის მონაწილეებს ლექცია ევროკავშირ-საქართველოს ბიზნესსაბჭოს ექსპერტთა ჯგუფის ხელმძღვანელმა კახა გოგოლაშვილმა წაუკითხა. მონაწილეებმა საკომიტეტო მუშაობისას ადამიანის უფლებები, დემოკრატია, არჩევ-ნების როლი და პოლიტიკური პარტიების პლურალიზმი, ვაჭრობისა და ეკონომიკის საკითხები განიხილეს. კონ-ფერენციაში მონაწილეობა მიიღეს „ევროპის ახალგაზრ-დული პარლამენტი - საქართველოს“ წარმომადგენლებმა, საჯარო და კერძო სკოლების მოსწავლეებმა და სხვადას-ხვა უნივერსიტეტის სტუდენტებმა.

10 მაისს 9 აპრილისა და ალექსანდრეს ბაღებში ევრო-პის დღე აღინიშნა, რომლის ფარგლებში ჩატარდა ღონის-

tatives, as well as by the soldiers who just returned from the Central African Republic.

One of the innovative projects implemented through the LEPL “In-formation Center on NATO and EU” and supported by the Ministry of Culture and Monument Protection of Georgia – was performance of études “The place where your home is”. The performance consisted of fifve etudes putting forward the unity of European and Georgian values and attitude of public towards them. It was the fifrst time when such event was organised in Georgia. Chairman of the Parliament of Georgia Mr. Davit Usupashvili addressed the audience ater the première. Ms. Anne Brasseur, President of the Parliamentary As-sembly of the Council of Europe was the honorary guest to the play. Event was attended by the representatives of legislative and executive branches of the government, diplomatic corps and civil society.

The Free University hosted the fifnal session and closing ceremony of the model European Parliament supported by the European Youth Center and organised by the LEPL “Information Center on NATO and EU”. The model European Parliament took place over a period of one month. 70 high school students, divided into various working groups, were introduced to the principles and important issues of the European Parliament’s working process.

Under the initiative of the Embassy of Estonia, representatives of the “Cinema Bus” visited Georgia. Estonian producers gave lessons to Russian speaking high school students of the Marneuli Youth Center and the school “Intellect” in Tbilisi on how to create animated fiflms. Young producers designed a scenario independently and later on,

fiflmed and edited short animated fiflm. Students received theoretical knowledge on animation and enjoyed fiflm that was produced exclu-sively for them by Estonian producers.

Metropolite Andria hosted meetings at the Eparchies of Gori and Samtavisi. First Deputy State Minister of Georgia on European and Euro-Atlantic Integration, Mr. Archil Karaulashvili and Director of the LEPL “Information Center on NATO and EU”, Mrs. Elene Got-sadze discussed Georgia’s European integration process with the priesthood. The event was organised by the NGO “XXI Century” and the Friedrich Ebert Foundation.

The National Parliamentary Library of Georgia hosted a youth con-ference on the topic of Georgia’s integration to the European institu-tions. Goals of the event were to increase awareness among youth of the core challenges of EU integration and to gather their inputs on the ways of tackling these problems. Participants of the national youth conference attended the lecture of Mr. Kakha Gogolashvili, head of the EU-Georgia Business Council’s Expert Group. In committees, at-tendees discussed issues related to human rights, democracy, the role of elections, pluralism of political parties, trade and economy. Repre-sentatives of the “European Youth Parliament - Georgia”, students of various Universities and public and private high schools, participated in the conference.

On 10 May 2015 Alexander’s and April 9 Gardens hosted various events to celebrate the Day of Europe. Folk dancers and musical en-sembles of the EU Member States participated in these events. During the official opening ceremony welcome remarks were delivered by

26 27



ძიებები, რომლებშიც მონაწილეობდნენ ევროკავშირის ქვეყნების ფოლკლორული ცეკვისა და სიმღერის ანსამ-ბლები. ოფიციალური გახსნის ცერემონიაზე მისასალ-მებელი სიტყვით გამოვიდნენ საქართველოში ევროკავ-შირის წარმომადგენლობის ხელმძღვანელი, ელჩი იანოშ ჰერმანი, ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებ-ში ინტეგრაციის საკითხებში საქართველოს სახელმწი-ფო მინისტრი დავით ბაქრაძე და ქალაქ თბილისის მერი დავით ნარმანია. „ძალიან მნიშვნელოვან, ძალიან კარგ ტრადიციას ჩაეყარა საფუძველი. უკვე წლებია საქართ-ველოში, თბილისში, აღინიშნება ევროპის კვირეული. აღ-ვნიშნავთ ამ მნიშვნელოვან დღეს, აქ, როგორც ევროპის არა მხოლოდ ტერიტორიულ, არამედ ღირებულებებით მსგავს ნაწილში. ჩვენთვის ევროპული მისწრაფებები ჩვე-ნი იდენტობის გამომხატველი და ჩვენი ისტორიული არ-ჩევანია. შესაბამისად, ამაში გაერთიანებულია როგორც მთავრობა, ისე პოლიტიკური პარტიები და თითოეული მოქალაქე. ეს რეალურია, რომ ამ მრავალფეროვანებაში, ამ სიძლიერეში, რასაც ევროკავშირი აერთიანებს, ჩვენს როლს ვითამაშებთ აუცილებლად“, – განაცხადა დავით ბაქრაძემ. ევროპის დღის ოფიციალური გახსნის შემდეგ გაიმართა კონცერტი მომღერალ ბავშვთა ინკლუზიური გუნდის შესრულებით და პორტუგალიური მუსიკალური წარმოდგენა მაგდა მენდესის პროექტით „კაზა და ბოშა“.

ევროპის დღეები რეგიონებში

სსიპ „ნატოსა და ევროკავშირის შესახებ საინფორმა-ციო ცენტრის“ იმერეთის, სამეგრელოს, კახეთისა და აჭა-რის რეგიონული წარმომადგენლობების მიერ გაიმართა შეხვედრები სოფელ ძევრის (იმერეთის რეგიონი) და სო-ფელ განმუხურის (სამეგრელოს რეგიონი) საჯარო სკო-ლებში, ასევე, თელავის ახალგაზრდული საკრებულოს წევრებთან. შოთა მესხიას ზუგდიდის სახელმწიფო სას-წავლო უნივერსიტეტში ევროპის ხეივანი გაიხსნა. ნერ-გები უნივერსიტეტის ადმინისტრაციის წარმომადგენ-ლებმა, პროფესორ-მასწავლებლებმა და უნივერსიტეტის სტუდენტებმა დარგეს.

ევროპის ხეივანი ხონშიც გაშენდა. აღნიშნულ ღონის-ძიებაში მონაწილეობა ხონის გამგებელმა, იმერეთის გუ-ბერნატორის ადმინისტრაციის წარმომადგენლებმა და საკრებულოს თავმჯდომარემ მიიღეს. მათ ხონის ცენტრ-ში იფნის ჯიშის 28 ნერგი დარგეს.

სსიპ „ნატოსა და ევროკავშირის შესახებ საინფორმა-ციო ცენტრის“ სამეგრელოს ბიუროს ინიციატივითა და ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის გამგეობის მხარდაჭერით „ევრომარათონი 2015“ გაიმართა. მარათონმა სტარტი ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის სოფელ რუხში აიღო და ენგურის ხიდთან დასრულდა. ევრომარათონში მონაწი-ლეობა ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის სკოლის მოსწავ-ლეებმა მიიღეს. ენგურის ხიდთანვე გაიმართა გამარ-ჯვებული ვაჟებისა და გოგონების დაჯილდოება. მათ სიგელები და მედლები მეორე მსოფლიო ომში მონაწილე ვეტერანებმა და ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლებმა გადასცეს.

the Head of the Delegation of the European Union to Georgia - H.E. Janos Herman and Mr. David Bakradze, the State Minister of Georgia on European and Euro-Atlantic Integration and the Mayor of Tbilisi, Mr. Davit Narmania. “A very important and valuable tradition has been initiated. Tbilisi has been celebrating the Week of Europe for years now. We celebrate this signififcant day not only because of being territorial part of Europe but also having the same values as them. European aspirations are our historical choice and identity. There-fore, this choice comprises government as well as political parties and every single citizen of Georgia. It is feasible that we will play our own role in this unity of diversity and strength that Europe creates”. – stated Mr. Bakradze.Official opening ceremony was followed by a concert of inclusive singer group of children and Portuguese music performance presented by Magda Mendes’s project “Casa da Bôxa”.

DAYS OF EUROPE IN REGIONS

Representatives of Imereti, Samegrelo, Kakheti and Adjara regional branches of the LEPL “Information Center on NATO and EU” held meetings at public schools in the Dzevri village of Imereti region and Ganmukhuri village of Samegrelo region, as well as with members of the Telavi Youth Assembly. European Alley at the Shota Meskh-ia Zugdidi Teaching University was also opened. Representatives of administration of the University, along with professors and students planted trees.

Europe Alley was also cultivated in Khoni. Head of the Municipali-ty along with representatives of Imereti Governor’s Office and Heads of the Local Council attended the opening ceremony andplanted 28 Fraxinus trees in the central area of Khoni.

The Euro Marathon 2015 was held under the initiative of the LEPL “Information Center on NATO and EU” Imereti’s bureau and with the support of Zugdidi Municipality. The marathon started in the village Rukhi of the Zugdidi Municipality and ended at the Enguri Bridge. Students from the Zugdidi Municipality high schools partic-ipated in the marathon. Both female and male winners of the race were awarded at the Enguri Bridge with diplomas and medals by vet-erans of the World War II and representatives of local authorities.

In the framework of the European Week the Information Center on NATO and EU prepared a Brochure - “European Way – It is My Choice”.

Illustrated by Gvantsa Chijavadze.

ევროპის კვირეულის ფარგლებში ნატოსა და ევროკავშირის შესახებ საინფორმაციო ცენტრის

მიერ მომზადდა ბროშურა – „ევროპული გზა - ეს ჩემი არჩევანია“.

ილუსტრაციების ავტორი: გვანცა ჩიჯავაძე.

28 29



30 31



32 33



გიორგი ლიპარტელიანის ფოტოPhoto by Giorgi Liparteliani

34 35



მიგრაციის პოლიტიკის განვითარების საერთაშორისო ცენტრმა (ICMPD) ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული პროექტის ENIGMMA-ს (მიგრაციის მართვის გაძლი-

ერება საქართველოში) ფარგლებში განახორციელა მეორე საინფორმაციო კამპანია მიგრაციის თემაზე, კერძოდ კი, მიგ-რაციის მართვის სფეროში საქართველო-ევროკავშირის თა-ნამშრომლობაზე და ზოგადად, საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობებზე. ENIGMMA-ს 2015 წლის საინფორმაციო კამპანია მიზნად ისახავდა ცნობიერების ამაღლებას საქართ-ველო-ევროკავშირის თანამშრომლობის ისეთ ძირითად მიღ-წევებთან მიმართებით, როგორიცაა საქართველო-ევროკავ-შირის ასოცირების შესახებ შეთანხმება, სავიზო დიალოგი და ადამიანთა მობილობა, სავიზო რეჟიმის ლიბერალიზაციის სამოქმედო გეგმა და სხვა. ამრიგად, კამპანია, რომელმაც თვალსაჩინო გახადა საქართველო-ევროკავშირის თანამშ-რომლობის ეს ძირითადი მიღწევები, ამ სფეროში ცნობიერე-ბის ამაღლების საუკეთესო გზაა. კამპანიის ფარგლებში ასევე ხაზი გაესვა ევროინტეგრაციის სარგებელსა და სიკეთეებს.

საინფორმაციო კამპანია ჩატარდა 2015 წლის აპრილ-მაის-ში, ქუთაისში, ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტუ-რებში ინტეგრაციის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატთან, საგარეო საქმეთა სამინისტროსთან, იუსტიციის სამინისტროსთან, მიგრაციის საკითხთა სამთავ-რობო კომისიის სამდივნოსა და სსიპ ევროკავშირისა და ნა-ტოს შესახებ იმერეთის საინფორმაციო ცენტრთან მჭიდრო თანამშრომლობით. კამპანიის სახელწოდება და დევიზი იყო: “რას ნიშნავს ჩემთვის უვიზო მიმოსვლა ევროკავშირთან?“

კამპანიის ფარგლებში განხორციელდა სხვადასხვა ღონის-ძიება, რომლებიც მიზნად ისახავდა ცნობიერების ამაღლებას. ჩატარდა ტრენინგები მიგრაციის საკითხებზე, საერთაშორისო კონფერენცია „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ინიციატივის შე-სახებ, ფოტოკონკურსი „რას ნიშნავს ჩემთვის უვიზო მიმოსვლა ევროკავშირთან?“ და საინფორმაციო ღონისძიება.

ტრენინგი მიგრაციის საკითხებზე იმერეთის ადგილობრივი თვითმმართველობის თანამშრომლებისათვის

2015 წლის 30 აპრილს იმერეთის სამხარეო ადმინისტრაცი-აში იმერეთის ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმო-მადგენლებისათვის გაიმართა ტრეინინგი მიგრაციის თემაზე, რომელიც მიზნად ისახავდა რეგიონში ცნობიერების ამაღლე-ბას საქართველოში მიგრაციის მართვის პროცესების შესახებ. სხვადასხვა სახელმწიფო უწყების წარმომადგენლებმა ისაუბ-რეს საქართველო-ევროკავშირის თანამშრომლობის შესახებ. მათ ასევე მიმოიხილეს მიგრაციის მართვის სფეროში არსებუ-ლი მდგომარეობა, კერძოდ, „საქართველოს კანონი უცხოელთა სამართლებრივი სტატუსის შესახებ“, ახალი სავიზო პოლიტი-კა, ვიზალიბერალიზაციის სამოქმედო გეგმა, საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების შესახებ შეთანხმება, ქართველ მიგრანტთა დაბრუნება და რეინტეგრაცია, უცხოელთა თავშე-საფრის მიღებისა და გაძევების პროცედურა საქართველოში. ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლებმა ტრე-ნინგის მიმართ ინტერესი გამოიჩინეს და მომავალში მსგავსი შეხვედრების ჩატარების სურვილი გამოთქვეს.

In the framework of the EU funded ENIGMMA project the In-ternational Centre for Migration Policy Development (ICMPD) carried out the second information campaign “Enhancing Geor-

gia’s Migration Management” focused on all aspects of migration, in particular, Georgia-EU cooperation in the area of migration man-agement, as well as EU-Georgia cooperation and relations in general. The 2015 ENIGMMA information campaign aimed at raising public awareness on key achievements of Georgia-EU cooperation such as Association Agreement, visa dialogue and people’s mobility, Visa Lib-eralisation Action Plan (VLAP), etc. Thus, a campaign highlighting those key achievements were foreseen as the best way to raise aware-ness on Georgia-EU cooperation and increase public participation in the Georgia-EU relations. The campaign also addressed benefifts of Georgia’s European integration.

The Campaign was held in Kutaisi in April-May 2015, in close co-operation with the Office of the State Minister on European and Euro-Atlantic Integration, Ministry of Foreign Affairs, Ministry of Justice, Secretary of the State Commission on Migration Issues and LEPL Information Centre EU and NATO, Imereti regional office. The title and the key message of the ENIGMMA information campaign 2015 was “What does a visa-free Europe mean to me?”

The campaign covered different information raising tools such as trainings on migration issues, international conference on the East-ern Partnership priorities, photo competition “What does a Visa Free Europe mean to me?” and public information event.

2015 ENIGMMA INFORMATION CAMPAIGN

პროექტ ENIGMMA-ს 2015 წლის საინფორმაციო კამპანია

გიორგი დუნდუას ფოტოPhoto by Giorgi Dundua

36 37



საერთაშორისო კონფერენცია

2015 წლის 14 მაისს ქუთაისში, საქართველოს პარლამენტის შენობაში, პროექტ ENIGMMA-ს ფარგლებში გაიმართა საერ-თაშორისო კონფერენცია „საქართველოს მიღწევები ვიზალი-ბერალიზაციის განხორციელების სფეროში“. კონფერენციაზე განხილული იყო ევროკავშირის მიერ საქართველოსათვის გა-წეული მხარდაჭერა ვიზალიბერალიზაციის სამოქმედო გეგ-მის, ასოცირების შესახებ შეთანხმებისა და დღის წესრიგის განხორციელების სფეროში, ასევე, სავიზო დიალოგი ევრო-კავშირსა და საქართველოს შორის და ICMPD-ის მხარდაჭერა საქართველოში მიგრაციის მართვის სფეროში ვიზალიბერა-ლიზაციის სამოქმედო გეგმის მოთხოვნების შესაბამისად. საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილემ, იუსტიციის მინის-ტრის მოადგილემ და საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის მოადგილემ ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის საკითხებში ისაუბრეს ზემოთ აღნიშნულ მიღწე-ვებზე. შეხვედრას ესწრებოდნენ სტუდენტები, სამოქალაქო სექტორის წარმომადგენლები და პროფესორ-მასწავლებლები იმერეთის რეგიონიდან. გარდა ამისა, კონფერენციის მსვლე-ლობისას გაიმართა პროექტის ფარგლებში გამოცხადებული ფოტოკონკურსში „რას ნიშნავს ჩემთვის უვიზო მიმოსვლა ევ-როკავშირთან“ გამარჯვებული ფოტოების გამოფენა.

საინფორმაციო კამპანიის დასკვნითი ღონისძიება

2015 წლის 16 მაისს ქუთაისის სახელმწიფო უნივერსიტეტ-ში გაიმართა პროექტ ENIGMMA-ს 2015 წლის საინფორმაციო კამპანიის დასკვნითი ღონისძიება, რომელსაც უმასპინძ-ლეს იმერეთის გუბერნატორის მოადგილემ, ქ. ქუთაისის მერმა, მერის მოადგილემ და ქუთაისის სახელმწიფო უნი-ვერსიტეტის რექტორმა. ღონისძიება მოეწყო ადგილობ-

რივი მოსახლეობისათვის საქართველო-ევროკავშირის თა-ნამშრომლობის შესახებ ინფორმაციის მიწოდების მიზნით. ღონისძიებას ესწრებოდნენ სკოლისა და უნივერსიტეტის წარმომადგენლები, ასევე, ადგილობრივი არასამთავრობო და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლები. მთელი დღის განმავლობაში განხორციელდა სხვადასხვა გასართობი აქტივობა, როგორებიცაა: პროექტის ფარგლებ-ში გამოცხადებულ ფოტოკონკურსში „რას ნიშნავს ჩემთვის უვიზო მიმოსვლა ევროკავშირთან“ გამარჯვებული ფოტო-ების გამოფენა, საინფორმაციო დახლები, ევროკავშირის შესახებ საინფორმაციო მასალების გავრცელება, ტესტები მიგრაციის თემაზე, ჩატარდა სპორტული შეჯიბრებები, ად-გილობრივი ანსამბლის კონცერტი, პოპულარული ბენდის "Life Bell" ცოცხალი წარმოდგენა. ღონისძიება მიზნად ისა-ხავდა ცნობიერების ამაღლებას ისეთ თემებზე, როგორე-ბიცაა: ევროკავშირისა და საქართველოს თანამშრომლობა მიგრაციის მართვის სფეროში, სავიზო დიალოგი და ვიზა-ლიბერალიზაციის სამოქმედო გეგმის განხოციელება და ზოგადად მიგრაციის მართვა საქართველოში.

TRAINING ON MIGRATION FOR IMERETI LOCAL GOVERNMENT EMPLOYEES

On 30 April 2015, training on migration issues was held in Ku-taisi, at the Imereti Governor’s Office targeting representatives from Imereti self-government. Main objective of the training was to raise awareness on migration management in Georgia. Representatives from different state institutions delivered pre-sentations on the current situation of Georgia-EU cooperation, the new Law of Georgia on Legal Status of Aliens, new visa policy of Georgia, Visa Liberalisation Action Plan, Association Agree-ment, return and reintegration of Georgian migrants, asylum and removal procedures of aliens and general migration man-agement in Georgia. The training was well received by the mu-nicipality representatives and they expressed their wish to hold similar meetings in the future.

INTERNATIONAL CONFERENCE

On 14 May 2015 the ENIGMMA project hosted an international conference on „Achievements of VLAP Implementation in Geor-gia” at the Parliament of Georgia in Kutaisi. The event addresses EU’s support to the implementation of the VLAP, the Association Agreement and Agenda in Georgia, Georgia-EU visa dialogue and ICMPD’s role in supporting Georgia’s migration governance framework in line with the VLAP. The key achievements were presented by the respective Deputy Ministers of the Ministry of Foreign Affairs, the Ministry of Justice and the Office of the State Minister of Georgia on European and Euro-Atlantic Integration. Students, civil society, professors and teachers from the Imereti region attended the event and engaged in a lively dialogue with the Deputy Ministers. Audience also stressed the importance of organising similar events in Georgian regions and to inform the

ირაკლი გოგუას ფოტოPhoto by Irakli Gogua

ირაკლი ტაბატაძის ფოტოPhoto by Irakli Tabatadze

ნანა კუხულის ფოტოPhoto by Nana Kukhuli

ლელა ოდიშელიძის ფოტოPhoto by Lela Odishelidze

პაატა ვარდანაშვილის ფოტოPhoto by Paata Vardanashvili

38 39



ფოტოგამოფენა

კამპანიის ფარგლებში გაიმართა ქართველ გამოჩენილ ფოტოგრაფთა ნამუშევრების გამოფენა მიგრაციისა და საქართველო-ევროკავშირის თანამშრომლობის თემაზე. გამოფენაში მონაწილეობა მიიღეს გურამ წიბახაშვილმა, თინათინ კიღურაძემ, ლელა მეფარიშვილმა და ვახო ხეთა-გურმა. მათ მიერ წარდგენილი 13 ფოტოსურათი გამოიფინა 14 მაისს ქუთაისში საქართველოს პარლამენტის შენობაში პროექტ ENIGMMA-ს მიერ ორგანიზებულ საერთაშორისო კონფერენციის დროს და 16 მაისს ქუთაისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში საინფორმაციო კამპანიის დასკვნით ღო-ნისძიებაზე.

public on Georgia-EU relations and European integration. The photos that won the ENIGMMA photo contest “What does a vi-sa-free Europe mean to me?” were exhibited during the interna-tional conference at the Georgian Parliament.

CONCLUDING EVENT OF INFORMATION CAMPAIGN

The concluding event of the ENIGMMA project information campaign 2015 took place on Saturday, 16 May 2015, at Kutaisi State University. The event was hosted by the Deputy Governor of Imereti region, Mayor and Deputy Mayor of Kutaisi and the Rector of Kutaisi State University. The event was designed to pro-vide information on Georgia-EU cooperation to the population of Imereti region and it brought together representatives of schools and universities, local NGOs and international organisations. Dif-ferent activities took place throughout the day including exhibi-tion of the winning photos of the ENIGMMA photo contest ‘What does a visa-free Europe mean to me?’, information corners, distri-bution of information materials on the EU, migration related quiz and a scavenger hunt, basketball competition, dance performances of local dance groups and performances of the popular music band ‘Life Bell’. The event inter alia aimed at raising public awareness on Georgia-EU cooperation in the migration field, Georgia-EU Visa Dialogue and VLAP implementation, and migration management in Georgia.

PHOTO EXHIBITION

The ENIGMMA project organised photo exhibition of selected works of Georgian photographers during the information cam-paign. The topic focused on the EU – Georgia relations and mi-

ნუცა ტუღუშის ფოტოPhoto by Nutsa Tugushi

ანა გოგუაძის ფოტოPhoto by Ana Goguadze

დავით ხელაშვილის ფოტოPhoto by David Khelashvili

ლანა გვალიას ფოტოPhoto by Lana Gvalia

ოთარ ჩახუნავშილის ფოტოPhoto by Otar Chakhunashvili

40 41



ფოტოკონკურსი

პროექტ ENIGMMA-ს ფარგლებში ჩატარდა ფოტოკონკურსი სახელწოდებით “რას ნიშნავს ჩემთვის უვიზო მიმოსვლა ევრო-კავშირთან“. ფოტოკონკურსი, რომელიც ევროკავშირ-საქართ-ველოს ურთიერთობებზე იყო ფოკუსირებული, მიზნად ისახავ-და ცნობიერების ამაღლებას და საქართველოში ინფორმაციის გავრცელების ხელშეწყობას ისეთ თემებზე, როგორებიცაა: სავიზო რეჟიმის ლიბერალიზაციის სამოქმედო გეგმა, მოქალა-ქეთა მობილობა, პირთა თავისუფალი გადაადგილება, უვიზო მიმოსვლა და სხვა. კონკურსის მონაწილეებმა წარმოადგინეს ფოტოსურათები, რომლებზეც ასახული იყო, თუ რას ნიშნავს მათთვის ევროკავშირთან უვიზო მიმოსვლა. კონკურსზე წარ-მოდგენილი 69 ფოტოდან 12 შეირჩა ფინალისთვის და მათგან 3 დასახელდა გამარჯვებულად. ფოტოკონკურსის გამარჯვებუ-ლები დასაჩუქრდნენ პლანშეტებით (Windows 8.1 sotware), კონ-კურსის ფინალისტები კი – წამახალისებელი პრიზებით. გარდა ამისა, 12 საუკეთესო ფოტო დაიბეჭდება პროექტ ENIGMMA-ს 2016 წლის კალენდარში.

გამარჯვებულები:პირველი ადგილი – ნატა ქურხული, სტუდენტი თბილისი-დან, ფოტოს სახელწოდება „...მოგონებების შეძენას მსოფლიოს სხვადასხვა ხალხთან ერთად მთელი ევროპის მასშტაბით“; მეორე ადგილი – ანა გოგუაძე, ფოტოგრაფი თბილისი-დან, ფოტოს სახელწოდება „… თავისუფლებას“;მესამე ადგილი – გიორგი ლიპარტელიანი, იურისტი თბილისიდან, ფოტოს სახელწოდება „… ერთად სვლას ბედ-ნიერი მომავლისკენ“.ფინალისტები, საუკეთესო ფოტოების ავტორები: ირაკლი ტაბატაძე, მოსწავლე საჩხერიდან, ფოტოს სახელ-წოდება „…ევროპასთან მისალმებას“;ლანა გვალია, მოსწავლე სენაკიდან, ფოტოს სახელწოდება „… ოცნებების ასრულებას“;პაატა ვარდანაშვილი, ტურიზმის სპეციალისტი თბილისი-დან, ფოტოს სახელწოდება „… ჩემი ქვეყნის გაზიარებას“;დავით ხელაშვილი, მასწავლებელი და ინფორმაციული ტექნოლოგიების სპეციალისტი რუსთავიდან, ფოტოს სა-ხელწოდება „…თავგადასავლებს პარიზში“;გიორგი ლიპარტელიანი, იურისტი თბილისიდან, ფოტოს სახელწოდება „… ერთად ყოფნას“;ირაკლი გოგუა, სტუდენტი შვედეთიდან, ფოტოს სახელწო-დება „… მსოფლიოს საზღვრების გარეშე“;ლელა ოდიშელიძე, საფრანგეთიდან, ფოტოს სახელწოდე-ბა „… შესაძლებლობას ჩემი მეგობრებისათვის გაიცნონ ევ-როპის კულტურა, ხელოვნება და არქიტექტურა“;ნათია ნაკაშიძე, მწერალი და ფილოლოგი თბილისიდან, ფოტოს სახელწოდება „… მშვენიერ ადგილას სეირნობასა და მომენტის დაჭერას“;გიორგი დონდუა, სტუდენტი თბილისიდან, ფოტოს სახელ-წოდება „…მასალას განსჯისთვის“.საჯარო ხმის მიცემის გზით (online voting) გამოვლენი-ლი გამარჯვებული:ოთარ ჩახუნაშვილი, მოსწავლე ქუთაისიდან, ფოტოს სა-ხელწოდება „…მოგზაურობას”.

gration. 13 selected photographs of four prominent Georgian pho-tographers, such as Guram Tsibakhashvili, Tinatin Kiguradze, Lela Mepharishvili and Vakho Khetaguri were exhibited during the in-ternational conference at the Parliament of Georgia on 14 May and the concluding information event on 16 May at the Kutaisi State University.

PHOTO COMPETITION “WHAT DOES A VISA FREE EUROPE MEAN TO ME?”

The ENIGMMA project initiated photo contest in Georgia titled “What does a visa free Europe mean for me?” Generally focusing on the EU-Georgia relations the photo contest aimed at raising aware-ness and promoting information regarding the Visa Liberalisation Action Plan in particular, citizens’ mobility, visa-free travel, visa di-alogue, etc. The participants were invited to submit photos illustrat-ing what visa free Europe means to them. In total 69 photos were received, among which 12 fifnalists and 3 winners were nominated. The three winners of the photo contest received the prizes, a Tablet PC with Windows 8.1 sotware, as well as, all photographers of the best 12 photos received promotional prizes. Furthermore, the select-ed best 12 photos will be published in the ENIGMMA project calen-dar for 2016.

Winners:1ST PLACE Nata Kurkhuli, student from Tbilisi, photo called “… making memories all over Europe with people from all around the world”;2ND PLACE Ana Goguadze, photographer from Tbilisi, photo called “… freedom”;3RD PLACE Giorgi Liparteliani, lawyer from Tbilisi, photo called “…walking together to the happy future”.

Finalists, authors for best photoes:Irakli Tabatadze, pupil from Sachkhere (Imereti region), photo called “…saying hello to Europe”;Lana Gvalia, pupil from Senaki (Samegrelo region), photo called “…saying yes to dreams”;Paata Vardanashvili, tourism specialist from Tbilisi, photo called “ …sharing my country”;Davit Khelashvili, teacher and IT specialist from Rustavi, photo called “ …adventures in Paris”;Giorgi Liparteliani, lawyer from Tbilisi, photo called “ …being to-gether as one”;Irakli Gogua, Student from Sweden, photo called “ …world without borders”;Lela Odishelidze, from France, photo called “ …possibility for my friends to get to know culture, art and architecture of Europe”;Natia Nakashidze, writer and philologist from Tbilisi, photo called “ …walking in beautiful places and seizing the moment”;Giorgi Dondua, student from Tbilisi, photo called “ …food for thought”.

Public choice – winner of online votes :Otar Chakhunashvili, pupil from Kutaisi, photo called “… traveling”.

გიორგი ლიპარტელიანის ფოტოPhoto by Giorgi Liparteliani

42 43

About Georgia | საქართველოს შესახებ


Getting away from it all is easy in Georgia. Whether you’re following ancient trails along lush river valleys, past ancient stone towers and castles or catching your breath on high altitude mountain paths, it is likely that you will be the only person for kilometers around.

And what an experience. Marvel at the magnififcent snowy peaks of the Caucasus mountains, full of hidden valleys and glaciers. Lower down you come across such varieties of animals, birds and flowers that you have not met in any other European country.

საქართველოში მარტივია ყოველდღიურობისაგან თავის დაღწევა. შეგიძლია აუყვე უძველეს ნაკვალევს მდინარის გასწვრივ გადაშლილ ველებზე, გასცდე ქვით ნაშენ ძველ-თაძველ კოშკებსა და ციხესიმაგრეებს, სუნთქვაშეკრულმა აიარო უმაღლეს მთათა ბილიკები და აღმოაჩინო, რომ სრუ-ლიად მარტო ხარ მრავალი კილომეტრის რადიუსში.

ყოველივე ეს კარგ გამოცდილებას შეგძენთ. თქვენ გაგა-ოცებთ კავკასიონის დიდებული, თოვლიანი მწვერვალები, ჩახერგილი ხეობები და მყინვარები. უფრო დაბლა იხილავთ ცხოველთა, ფრინველთა და მცენარეთა ისეთ მრავალფე-როვნებას, რაგორსაც ვერ შეხვდებით ევროპის ვერცერთ სხვა ქვეყანაში.

About Georgia | საქართველოს შესახებ

When it is time for your summer break, it is time to think of the Black Sea coast of Georgia – sunshine, sea, snow-capped peaks, fabulous friends, food and wine. Whatever is your perfect summer holiday, Georgia has it all.

ზაფხულის ტურიზმი საქართველოში

SUMMER TOURISM IN GEORGIA

საზაფხულო არდადეგების მოახლოებისას, დროა იფიქროთ საქართველოს შავი ზღვის სანაპიროზე! გელით მცხუნვარე მზე, ზღვა, თოვლიანი მწვერვალები, არაჩვეულებრივი მეგობრები, საკვები და ღვინო. საქართველოში ყველაფერია იმისათვის, რომ იდეალურად დაისვენოთ.

44 45

About Georgia | საქართველოს შესახებAbout Georgia | საქართველოს შესახებ


ბორჯომი – ბორჯომის მინერალური წყლის პარკი საოცარ გამოცდილებას სთავაზობს ვიზიტორებს მთელი წლის განმავლობაში. აქ ყველას თავისი საყვარელი სეზონი აქვს და თითოეული თავისებურად ლამაზი და უნიკალურია. პარკი ხეობის 30 ჰექტარს ფარავს და ბორჯობის სარეკრეაციო ცენტრს წარმოადგენს. ბორჯომი ცნობილია თავისი უნიკალური წყლებით. მისი ბუნებრივი სისუფთავე და სასარგებლო ქიმიური ელემენტებით გაჯერებული წყალი არა მხოლოდ სასიამოვნო დასალევია, არამედ უმკლავდება სხვადასხვა დაავადებას, აღმდგენი ძალა აქვს და სამკურნალოა. ასობით სხვადასხვა სახეობიდან თოთოეულ წყაროს საკუთარი უნიკალური გემო და ტემპერატურა აქვს.

Borjomi – The Mineral Water Park of Borjomi is a fascinating year round experience. Everyone has their own favorite season here, and they all have their own splendor and beauty. The park covers 30 hectares of the gorge and is the recreation center of Borjomi. Borjomi is famous for its unique mineral waters. Its natural high purity and healthy chemical components make it not only pleasant to drink but also a perfect preventive and curative against a number of diseases. There are hundreds of different springs and each one has its own unique taste and temperature.

ბათუმი – მას შემდეგ, რაც აზიიდან ან აზიისაკენ მიმავალმა აბრეშუმით მოვაჭრეებმა ბათუმი გაიარეს, ეს ქალაქი პოპულარული ადგილი გახდა მთელი მსოფლიოს ხალხებისათვის. ამის ახსნა მარტივია. ჩაუყევით ბულვარს, რომელიც 7 კილომეტრზე გასდევს შავი ზღვის თვალისმომჭრელ სანაპიროს თავისი პალმის ხეივნებით. ბათუმი იქცა შავი ზღვის გართობის ცენტრად, რომლის ახლადაშენებულ კაზინოებსა და ხუთვარსკვლავიან სასტუმროებზე მსოფლიოს მდიდარი და გემოვნებიანი საზოგადოება ალაპარაკდა.

BATUMI – Ever Since the ancient silk trader passed through Batumi on their way to and from Asia, Batumi has been a popular destination for people from all over the world. And it is easy to understand why. Stroll down the boulevard with a magnificent 7 km of palm tree lined park nestled alongside the stunning Black Sea coast.Batumi has become the centre of entertainment of the Black Sea, where its new casinos and 5 star hotels are once again the talk of the world’s jetsetters.

მესტია – მესტია, ზემო სვანეთის სამხარეო ცენტრი, საქართველოს დედაქალაქ თბილისიდან 456 კმ-ის მოშორებით, ხოლო ზღვის დონიდან 1500 მეტრის სიმაღლეზე მდებარეობს. მესტია, საოჯახო სასტუმროებისა და სხვადასხვა ადგილობრივი ტურისტული მომსახურების ნაირსახეობით, მიმზიდველ წერტილს წარმოადგენს მათთვის, ვინც სვანეთს სტუმრობს. ეს ყველაზე ხელსაყრელი ბაზაა ამ ეგზოტიკური მხარის „აღმოსაჩენად“. ქალაქის ცენტრიდან შესაძლებელია უშბის მთის ძირში საფეხმავლო ტურის მოწყობა, ასევე ცხენების საშუალებით ულამაზეს ალპურ მდელოებში გასეირნება. ამასთანავე, ახალი სათხილამურო კურორტი და საბაგირო (სიგრძე: 1407მ.) შუა ზაფხულშიც კი შესაძლებელს ხდის დაკავდეთ თხილამურებითა და სნოუბორდით.

MESTIA – Mestia, the main regional centre of Zemo Svaneti, is situated 456 km from Georgia’s capital city, Tbilisi and is 1,500 metres above sea level. Mestia is the starting point for most trips in Svaneti, with a range of hotels, guesthouses and local travel services. It is a convenient base for exploring the area. From the centre of the town it is possible to hike up to the glaciers at the foot of mount Ushba, or take horses up to the pristine alpine meadows. Plus, a new ski resort and a new ski lit (length: 1407m) makes it possible to ski or snowboard even at the height of summer.

GRECO-ROMAN LAW AND GEORGIAN LEGAL TRADITION

In his conversations with Eckermann, Goethe, the most celebrated German jurist, compared Roman law to a duck. Sometimes it is visi-ble, swimming prominently on the surface of the water, and at other times it is hidden, diving amid the depths, but it is always there. Similar to a duck, sometimes Roman law also disappears from legal discourse only to reemerge in the spotlight later. Ultimately, how-ever, Roman law has always been within range of European legal discourse and has never disappeared from the surface or submerged deeply enough to have its importance questioned. The Digests, the main compendium of Roman law, are the very foundation of Euro-pean law, without which this culture in its current form would be unimaginable. Overcoming the narrow national character of civil law, turning personal autonomy into its fundamental norm, and protecting mutual trust between parties are the principles for which Europe and the civilized world in general are forever indebted to Roman law.

Roman law was introduced in Georgia mainly under the influ-ence of Byzantine law. The obvious impact of Byzantine culture on Georgian legal culture is confirmed by the adoption of No-mocanon and Lesser Nomocanon, monuments of Byzantine can-on law. Byzantine influence is apparent in the 1103 Ruis-Urb-nisi Code of Canons under Davit Aghmashenebeli (David the Builder). As for civil law, the Code of Laws compiled under King Vakhtang VI between 1705 and 1708 deserves special mention. It consists of the following parts: 1. Mosaic Law, 2. Greek Law, 3. Armenian Law, 4. Law of Catholicons, 5. Law of King George, 6. Law of Aghbugha, and 7. Law of Prince Vakhtang, that is, the code of laws compiled by Vakhtang VI himself. Greek law,

თავისთავად მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე განვითა-რებული სამართლის კულტურის მიღწევების პირდაპირ გადმოტანას შესაძლოა შედეგი არ მოჰყოლოდა და მეტიც, ზიანის მომტანიც კი გამხდარიყო, ქართული სამართლებ-რივი ტრადიციის სახით სრულებით უნაყოფო ნიადაგი რომ დახვედროდა, რომელიც მას უცხო სხეულად აღიქვამდა. ეს ასე რომ არ მოხდა, მეტწილად ძველი ქართული სამართლის ტრადიციის დამსახურებაა, რომელიც განვლილი საუკუ-ნეების განმავლობაში ყოველთვის ცდილობდა ფეხი აეწყო რომის სამართლის რეცეფციის პროცესისათვის ევროპაში.

ბერძნულ-რომაული სამართალი და ქართული სამართლის ტრადიცია

გერმანელ იურისტთაგან ყველაზე გამორჩეული მოღვაწე გოეთე ეკერმანთან საუბრისას რომის სამართალს იხვს ადა-რებს: ჩაყვინთავს, ამოყვინთავს, მაგრამ მაინც ზედაპირზე რჩება. რომის სამართალიც ისევე, როგორც იხვი თვალსაწი-ერიდან, ხანდახან იურიდიული დისკურსიდან ქრება ხოლმე, რათა შემდეგ ისევ გამოჩნდეს და განსჯითი, თანმიმდევრული მსჯელობის ცენტრში მოექცეს. თუმცა, საზოგადოდ, რომის სამართალი ყოველთვის ევროპული იურიდიული დისკურსის თვალსაწიერში იყო მოქცეული და არასოდეს გამქრალა ზე-დაპირიდან იმგვარად, რომ მისი მნიშვნელობა საეჭვო გამხდა-რიყო. დიგესტები, რომაელი იურისტების მრავალრიცხოვანი შრომებიდან ამოკრეფილი ტექსტები, არის ევროპული სამარ-თლის კულტურის საფუძველი, რომლის გარეშეც ეს კულტურა ამ ფორმით წარმოუდგენელი იქნებოდა. სამოქალაქო სამართ-ლის ნაციონალური ხასიათის განზოგადება, კერძო ავტონო-მიის მის უმთავრეს პრინციპად ქცევა და გარიგების მხარეთა ურთიერთნდობის დაცვა, ის პრინციპებია, რომლებითაც ევ-როპა და ზოგადად მთელი ცივილიზებული სამყარო სამუდა-მოდ არის დავალებული რომის სამართლისგან.

საქართველოში რომის სამართალმა, ძირითადად, ბიზანტი-ური სამართლის გავლით შემოაღწია. ბიზანტიური კულტურის გავლენა შეუძლებელია არ ასახულიყო ძველქართულ სამართ-ლებრივ კულტურაზეც, რასაც ადასტურებს ბიზანტიური კანო-ნიკური სამართლის ძეგლების, დიდი და მცირე სჯულის კანონის გადმოღება. ბიზანტიური საეკლესიო სამართლის გავლენა ხელ-შესახებია დავით აღმაშენებლის „რუის-ურბნისის ძეგლისწერა-ში“ (1103 წ.). რაც შეეხება საერო კანონმდებლობას, ამ მხრივ გა-მოირჩევა XVII საუკუნის ქართული სამართლის ძეგლი, ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნთა კრებულია. კრებული შექმნილია 1705-1708 წლებში და შემდეგი ნაწილებისგან შედგება: 1. „სამართალი მოსესი“, 2. „სამართალი ბერძნული“, 3. „სამართალი სომხური“, 4. „სამართალი კათალიკოსთა“, 5. „სამართალი მეფის გიორგისა“, 6. „სასამართალი აღბუღასი“ და უშუალოდ ვახტანგ VI-ის კანონთა კრებული „სამართალი ბატონისშვილის ვახტანგისა“. ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნთა კრებულში რიგით მეორე ადგილი უჭი-რავს ბერძნულ სამართალს. ჩვენამდე მისი 418 მუხლია მოღწე-ული. ეს არის ბიზანტიური კანონები ბიზანტიური სამართლის მე-3 პერიოდიდან და, ძირითადად, წარმოადგენს XIV საუკუნის თესალონიკელი კანონისტისა და თეოლოგის, მათე ვლასტარის სინტაგმისა და ამავე პერიოდის ნომოფილაქსის, კონსტანტინე არმენოპულოსის, წიგნის კომპილაციას. სინტაგმა სავარაუდოდ

INTRODUCTION LAW AND VOLKSGEIST

Friedrich Carl von Savigny, the greatest among the German jurists, should be credited for insisting on parallels between Volksgeist (national spirit or character) and law. Civil law reflects the char-

acteristics of one nation or another, similar to its language, traditions, or political structure, and builds upon inward conviction and necessity. At fifrst glance, the modern-day Georgian Civil Code, which came into force on 25 November 1997, does not seem to be based on Volksgeist by any stretch of the imagination. It was trusted quite hastily by a joint Georgian and German commission led by its spiritus lector, Professor Rolf Knipper. This code was not based on its predecessor, Soviet civil law tradition, either. On the contrary, it prided itself on rejecting the prin-ciples of Soviet law in favor of German, and partially French, civil law. Naturally, adopting the achievements of even the most advanced culture of law could have been futile or even harmful if Georgian legal tradition proved to be an absolutely barren land that would reject this innovation as something alien. The fact that it did not happen should be credited to old Georgian legal tradition, which had worked hard for centuries in order to keep pace with the reception of Roman law in Europe.

შესავალი: სამართალი და სახალხო სული

უდიდესი გერმანელი იურისტის, ფრიდრიხ კარლ ფონ სავინის, დამსახურებად უნდა მივიჩნიოთ, რომ სა-მართალსა და „სახალხო სულს“ (Volksgeist) შორის

კავშირი გამოიკვეთა. სამოქალაქო სამართალი ამა თუ იმ ხალხის თავისებურების გამომხატველია ისევე, როგორც მისი ენა, ჩვეულება ან სახელმწიფო წეს-წყობილება და ემ-ყარება საერთო რწმენასა და სულიერ მოთხოვნებს. თანა-მედროვე ქართული სამოქალაქო კოდექსი, რომელიც 1997 წლი 25 ნოემბერს ამოქმედდა, ერთი შეხედვით, ნამდვილად არ აღმოცენებულა „სახალხო სულიდან“. ის საკმაოდ ნაჩ-ქარევად შექმნა ქართულ-გერმანულმა კომისიამ, რომლის spiritus rector (ხელმძღვანელი) ბრემენელი პროფესორი როლფ კნიპერი იყო. ეს კოდექსი არ ემყარებოდა თავისი წინამორბედი საბჭოთა სამოქალაქო სამართლის ტრადი-ციას. პირიქით, გერმანული (და ნაწილობრივ ფრანგული) სამოქალაქო სამართლის სასარგებლოდ, საბჭოთა სამართ-ლის პრინციპებზე უარის თქმას მიითვლიდა თავის მთავარ ღირსებად.

ქართული სამართალი

და ევროპული ტრადიცია

GEORGIAN LAW AND EUROPEAN TRADITION

გიორგი რუსიაშვილიGiorgi Rusiashvili

46 47

Analysis and Opinion | ანალიზი და მოსაზრება


Analysis and Opinion | ანალიზი და მოსაზრება

48 49

Analysis and Opinion | ანალიზი და მოსაზრება Analysis and Opinion | ანალიზი და მოსაზრება


IUS GENTIUM: THE LAW OF OTHERS AS ONE’S OWN AND SOME EXAMPLES FROM THE HISTORY OF ROMAN LEGAL DOGMAS

Including foreign laws in the Code of Laws of Vakhtang VI resembles a phenomenon found for the fifrst time in Rome among the states of classical antiquity. The concept of ius gentium, that is, law of nations, is a Roman heritage applied in Europe until the emergence of na-tion states. A brief history of this concept is as follows. Ius proprium civium Romanorum, the law of Roman citizens, and its institutions applied only to Roman citizens, much like in other nations. The Ro-mans used ius gentium to establish a general legal environment, in doing which they took into account the experience of other nations and incorporated it in their own law. They developed ius gentium, the law of all nations, one that was binding in relation to both foreigners and the Romans. Ius gentium is a directly applicable law and the idea of turning someone else’s law into one’s own, as long as it builds upon naturalis ratio.

The same idea is the basis of the compilation by King Vakhtang VI, which, as mentioned earlier, consists of Georgian legal sources, as well as biblical, and Greco-Roman and Armenian laws, and thanks to which fifth century AD Syrian and Roman law became part of Georgian law. Incorporating the legal codes of other nations in a

ძეგლების ქართულ სამართალთან ერთად სამართლის კრე-ბულში მოთავსება არც ვახტანგ VI-მდე იყო უცხო სხვა ქართ-ველ სამართალშემოქმედთათვის, რის დასტურსაც XIII—XIV საუკუნეებით დათარიღებული ბექა-აღბუღას სამართლის წიგნი წარმოადგენს, თუმცა ვახტანგის სამართლის კრებულ-ში ეს იდეა ყველაზე სრულყოფილად არის ხორცშესხმული. ეს არ იყო მხოლოდ ქართული სამართლის ნორმების სხვა სა-მართლიდან ნასესხები წესებით შევსების იდეა, რაც ნათლად ჩანს ვახტანგის ზემოთ ციტირებულ წინათქმაში, რომლის მიხედვითაც ის უშუალოდ მსაჯულს უტოვებს არჩევანს, თუ რომელ სამართალს მიიჩნევს naturalis ratio-ს შესატყვისად. მაგალითად, სოლომონ II-ის (XVIII-XIX სს.) ერთ-ერთი სასა-მართლო გადაწყვეტილება დასაბუთებულია ჯერ ბიბლიური სამართლით, ხოლო ფრანგული და პეტრე პირველის კანონე-ბის მითითების შემდეგ კი „თათართა, ურიათა, კერპმსახურ-თა და ყოველთა სჯულიერთა“ და ასევე „ურჯულოთა“ სამარ-თალია მოშველიებული. ბერძნული სამართლის მოხსენიებას მოსდევს უშუალოდ ვახტანგ VI-ის კანონების ციტირება, რის შემდეგაც მეფე მიდის დასკვნამდე, რომ „ამ მტკიცესა და ჭეშ-მარიტის სამართლით დაუმკვიდრა თავის შვილს ყმა და მამუ-ლი თვისი ხუტუ მიქელაძემ“ და აღიარებს ქალის სამემკვიდრო უფლებას. როგორც სოლომონ მეორის გადაწყვეტილებიდან ვხედავთ, უცხო სამართალს ის იყენებს არა საკუთარი სამარ-თლის ხარვეზის ამოსავსებად, რომელიც ამ შემთხვევაში არც

with its 418 surviving articles, covers the second section in King Vakhtang’s Code of Laws. It consists of Byzantine laws from the third period in the history of Byzantine law, which comprises a compilation of the Syntagma by Matthew Vlastar (a Thessalo-nian canonist and theologian in the fourteenth century) and a book by Constantine Harmenopoulos (a jurist in the same pe-riod). Most likely, an abridged redaction of the Syntagma was adopted, and the excerpts from Harmenopoulos and other Greek sources must have been used to fill the gaps.

As for the hierarchical order of different books within the Code of Laws of Vakhtang VI, the laws compiled by the king would be given priority, which does not mean, however, that the foreign laws were non-obligatory texts containing only general guiding principles for judges; foreign legal provisions were just as applicable. As King Vakh-tang VI points out in the introduction to his work, “The judge may use whichever at his discretion” and “Consider and reason which [law] is preferable and rule accordingly.” Documents from different periods bear witness to the application of foreign laws in Georgia. This is why, in the time of King Vakhtang VI, Late Antiquity Roman and Byzan-tine laws were not only organic parts of Georgian legal thought, but also applicable laws, due to which old Georgian law, similar to other Eastern Orthodox Christian countries, took to adopting Greek and Roman laws.

შემოკლებული რედაქციით უნდა იყოს გადმოღებული, ხოლო არმენოპულოსის შრომიდან და სხვა ბერძნული წყაროებიდან ფრაგმენტები მის შესავსებადაა გამოყენებული.

სამართლის სხვადასხვა წიგნს შორის მიმართება შემდეგ-ნაირია: ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნთა კრებულის გა-მოყენებისას უპირატესობა უშუალოდ ვახტანგის კანონებს უნდა მინიჭებოდა, თუმცა არც უცხო სამართლის ტექს-ტები იყო ნაკლებად მნიშვნელოვანი, რომელთაგანაც მსა-ჯულს მხოლოდ ზოგადი პრინციპების ამოკრეფა შეეძლო. უცხო სამართალიც ქართულთან ერთად გამოიყენებოდა. თავად ამბობს ვახტანგ VI თავისი სამართლის წიგნის შე-სავალში: „რომელიც ენებოს მოსამართლესა, მით იქმოდეს სამართალსა“, ხოლო უფრო წინ მიუთითებს: „იგულეთ და იგულისმოდგინეთ და, რომელიც გენებოსთ და უმჯობეს გიჩნდესთ, მით სჯიდეთ და სამართალსა იქმოდეთ“. უცხო სამართლის პრაქტიკაში გამოყენებას მოწმობს ასევე სხვა-დასხვა პერიოდის დოკუმენტები. ამდენად, ვახტან VI-ის ეპოქაში გვიანანტიკური პერიოდის რომაული და ბიზანტი-ური სამართალი იყო არა მხოლოდ ქართული იურიდიული აზროვნების ორგანული ნაწილი, არამედ მოქმედი კანონმ-დებლობის ფუნქციასაც ასრულებდა და ძველქართული სამართალიც იმეორებდა აღმოსავლეთის სხვა მართლმადი-დებლური ქვეყნებისათვის დამახასიათებელ ტენდენციას ბერძნულ-რომაული სამართლის გადმოღებისა.

IUS GENTIUM: სხვისი სამართალი, როგორც საკუთარი და მაგალითები რომაული სამართლის დოგმების ისტორიიდან

ვახტან VI-ის სამართლის წიგნში სხვა ხალხების სამართლებ-რივი ნორმების შეტანა ძალიან ჰგავს ფენომენს, რომელიც ან-ტიკური სახელმწიფოებიდან პირველად რომში გვხვდება. Ius gentium-ის ე. წ. „ხალხების სამართლის“ იდეა რომაელებმა სა-მუდამოდ უსახსოვრეს ევროპას და ევროპაც აქტიურად იყე-ნებდა მას ნაციონალური სახელმწიფოების ჩამოყალიბებამდე. მისი წარმოშობის მოკლე ისტორია ასეთია: რომის მოქალა-ქეთა სამართალი – ius proprium civium Romanorum – და მისი ინსტიტუტები ვრცელდებოდა მხოლოდ რომაელებზე ისევე, როგორც სხვა ხალხების სამართალი მხოლოდ მათ ქმედებასა თუ გადაწყვეტილებებს უწესებდა ნორმებს განუსაზღვრავდა წესებს და ერთგვარად იყო შემზღუდავი თუ შემბოჭავი. საერ-თო სამართლებრივი სივრცის შექმნა რომაელებმა შეძლეს ius gentium-ის მეშვეობით, რომლის შექმნისასაც გაითვალისწინეს სხვა ხალხების გამოცდილება და აქციეს საკუთარ სამართ-ლად. Ius gentium-ი იყო „ყოველი ადამიანის სამართალი“. სამარ-თალი, რომელიც ბოჭავდა არა მხოლოდ უცხოელებს, არამედ რომაელებსაც. Ius gentium-ი უშუალოდ მოქმედი სამართალია და სხვისი სამართლის საკუთარ სამართლად ქცევის იდეაა, თუ ეს naturalis ratio-დან გამომდინარეობს.

იგივე იდეა უდევს საფუძვლად ვახტან VI-ის კომპილაციურ ნაშრომს, რომელიც, როგორც ზემოთ ვახსენეთ, ქართული სა-მართლის წყაროების გარდა, შეიცავდა ბიბლიურ, ბერძნულ-რომაულ და სომხურ სამართალსაც, რომელთა მეშვეობითაც V საუკუნისდროინდელი სირიულ-რომაული სამართალი ქარ-თული სამართლის ნაწილი გახდა. სხვა ხალხების სამართლის

50 51



bills of sale, Ivane Javakhishvili asserts that legally binding Geor-gian laws of that time had successfully passed the historical stage of formalism. Bills of sale could be executed in both verbal and written forms. The observation of formalities, such as the pres-ence of witnesses, is not a mandatory precondition for the validity of a given deal, but rather a means to ease the burden of proof in the future. Since law as such does not progress on its own, the fact that, as early as the eleventh century, Georgian legislation had passed the stage of ritualistic formalism and recognized consen-sus between the parties as the only and primary precondition of a lawful deal is not insignificant at all. For example, German law in the Middle Ages exhibits characteristics peculiar to Roman law in the fifth century BC. Ivane Javakhishvili emphasizes the fol-lowing formulas in bills of sale: “May God grant happiness to you and your posterity” and “May you possess it and may God grant you happiness.” The author believes that these formulas served the following purpose: “Since the buyer could enjoy and own the sub-

ject matter of sale purchased from the seller only after paying in full, these formulas must have been designed to confirm receipt of the contractual price in full.” This detail proves that Georgian law of that time had already adopted personal autonomy, that is, the right of privacy in legal relations. The seller may confirm in the bill of sale that “the price has been paid in full” or verify that he or she has no claims against the buyer by adding “May God grant you happiness”.

In addition, Georgian legal monuments contain multiple termino-logical and institutional similarities with Greco-Roman law. For ex-ample, the Roman legatum (a bequest) is translated into Georgian as leghati. Georgian Law uses the term jdoma (to sit) as the equiv-alent of the Roman legal term possessio (possession), which derives from Latin sedere (to sit). Stolen or illegally obtained property cannot be bequeathed in Georgian law, which also echoes Roman law, and hanging for multiple thets in Georgia must be credited to Byzantine influence. According to the Ruis-Urbnisi Code, the marriageable age

ბედნიეროს ღმეთმან“, რომელსაც, ავტორის აზრით, შემდეგი ფუნქცია ჰქონდა: „რაკი გამყიდველს მყიდველისათვის განა-ყიდის ბედნიერი დასაკუთრება და ფლობა მხოლოდ სრული დაკმაყოფილების შემდეგ შეეძლო, ამიტომ საფიქრებელია, რომ ეს ფორმულაც ფასის დასაჯერებლობისა და სრულად მიღებულობის შესატყვისად და დამამტკიცებლად იყო მიჩ-ნეული“. ეს დეტალი იმის დასტურია, რომ ზემოთ ნახსენები კერძო ავტონომია, ანუ სამართლებრივი ურთიერთობის ფარ-გლებში თვითგანსაზღვრის თავისუფლება, იმდროინდელ ქართულ სამართალს გასიგრძეგანებული აქვს. ნასყიდობის საბუთში გამყიდველს შეუძლია ფასის გადახდის დასტურად მიუთითოს, რომ მიიღო „ფასი სრული“ ან „ფასი დასაჯერებე-ლი“, ანდა ჩაანაცვლოს მითითებით, რომ მას მეორე მხარის მიმართ პრეტენზია არ აქვს – „გიბედნიეროს ღმერთმან“.

გარდა ამისა, ქართული სამართლის ძეგლებში უხვად მოიპოვება ცალკეული ტერმინოლოგიური თუ ინსტიტუ-ციონალური მსგავსება ბერძნულ-რომაულ სამართალ-თან. მაგალითად, რომაული legatum, ანუ საანდერძო და-ნაკისრი, ქართულად „ლეღატად“ არის თარგმნილი. რომაული მფლობელობა – possessio – რომელიც ლათინური sedere-დან არის ნაწარმოები, ქარ-თულ სამართალში „ჯდომად“ უთარგმნიათ, რომლითაც ნივთის დაუფლებას აღნიშნავდნენ. ქურდობით და სხვა უკანონო გზით მოპოვებუ-ლი ქონება სამკვიდრო ჩამონათვალში არ გაით-ვალისწინება, რაც ასევე რომის სამართლის გადმონაშთია. მრავალჯერადი ქურდობისათ-ვის ჩამოხრჩობით დასჯა ბიზანტიურ გავლენას უნდა მივაწეროთ. „რუის-ურბნის ძეგლისწერა-ში“ ქალის საქორწინო ასაკად 12 წლის მიჩნევაც იუსტინიანეს სამართლიდანაა გადმოღებული, თუმცა მხოლოდ ეს სამაგალითოდ მოყვანილი ტერმინოლოგიური და ცალკეული ინსტიტუ-ციონალური მსგავსება ვერ გახდება ქართული სამართლის ევროპული ოჯახისათვის მიკუთვ-ნებისა და მისი ევროპაში რომის სამართლის რეცეფციის პროცესში ჩართვის მიზეზი, რად-გან იმავე ტიპის მსგავსება აღმოსავლურ (არაბულ, სპარსულ და თურქულ) სამართალთანაც მოიძებნება. ის, რაც ქართულ სამართალს ისტორიული გამოცდილების გათვალისწინებით პერსპექტივაში ევროპული სამართლის ნაწილად აქცევს, არის არა ცალკეული ტერმინები და ინსტიტუტები, რომლე-ბითაც მხოლოდ ბერძნულ-რომაული სამართლის ცნობა დას-ტურდება, არამედ ისიც, რომ რომის სამართლიდან მომდინა-რე ზემოთ ნახსენები მეთოდი და ფუნდამენტური პრინციპები ქართულ სამართალს ოდითგანვე შეთვისებული აქვს.

1997 წლის საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი, რომელიც დღეს მოქ-მედებს, 1997 წელსაა მიღებული. ის თავისი აგებულებით, ზო-გადი დოგმატიკითა და კონკრეტული ნორმების შინაარსით ყველაზე მეტად გერმანული სამოქალაქო კოდექსისგანაა დავალებული და მის შექმნაშიც განსაკუთრებული წვლილი

Georgian compilation of laws was not uncommon among Geor-gian lawmakers before the time of Vakhtang VI, which is evidenced by the Law of Beka-Aghbugha, which dates to the thirteenth and fourteenth centuries. King Vakhtang’s Code of Laws, however, is the most complete embodiment of this idea. As Vakhtang’s quote confifrms, it was not about simply borrowing foreign norms to com-plete Georgian law, since it was up to the judge to choose the most adequate provision in line with naturalis ratio. For example, one of the court decisions of King Solomon II (ruled in the eighteenth and nineteenth centuries) was substantiated with biblical law, then French Law and the Code of Peter I of Russia, and fifnally made ref-erences to „the laws of the Tatars, Jews, pagans”, and “all believers and unbelievers” alike. The reference to Greek law is followed by a quote from the Code of Laws of King Vakhtang VI. Consequent-

ly, Solomon II concludes that “In willing his servants and estate to his daughter, Khutu Mikeladze has made a solid and truthful judg-ment,” and the king upholds her right to inheritance. This decision shows that foreign legal norms were used not to fifll inconsistencies (which were absent in the fifrst place) in Georgian law but rather to substantiate and prove the lawfulness of a decision made on the ba-sis of local laws. All this leads the king to the notion of “a solid and truthful judgment” and therefore, the Roman principle of naturalis ratio.

Agreement between the parties, as one of the most important achievements of Roman law, is found in Article 4, Greek Law in the Code of Laws by King Vakhtang VI. It reads, “All men are en-titled to sell and buy, and the buyer and the seller shall have an agreement upon the price.” In addition, based on analysis of the eleventh century Nikortsminda document and several surviving

კი არსებობს, არამედ საკუთარი სამართლის საფუძველზე მი-ღებული გადაწყვეტილების მართებულობის დასადასტურებ-ლად და ამგვარად მიდის „მტკიცესა და ჭეშმარიტის“ სამართ-ლის იდეამდე, რაც რომაულ naturalis ratio-სთან გვაბრუნებს.

რომის სამართლის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მონაპოვრი – მხარეთა კონსენსუსი, როგორც ხელშეკრულების საფუძ-ველი – ვახტანგ VI-ის კრებულის ბერძნული სამართლის მე-4 მუხლშია დაფიქსირებული: „ყოვლისა კაცისა ჯერ არს სყიდვა და გასყიდვა. და მსყიდველი და განმსყიდველი იგი უნდა იყოს შერიგებულნი და დაჯერებულნი ფასზედა.“ გარდა ამისა, ივ. ჯავახიშვილი ნიკორწმინდის XI საუკუნის სიგელისა და ნასყი-დობის რამდენიმე გადარჩენილი საბუთის ანალიზის შედეგად მიდის დასკვნამდე, რომ იმდროინდელ ქართულ ვალდებუ-ლებით სამართალს სიმბოლური ფორმალიზმის ეტაპი უკვე

სრულებით გადალახული აქვს. ნასყიდობის ხელშეკრულების დადება შესაძლებელია, როგორც წერილობითი, ისე ზეპირი ფორმით. ფორმის დაცვა, მაგალითად, მოწმეთა დასწრება, გარიგების დადებისას არის არა მისი ნამდვილობის წინაპი-რობა, არამედ შემდგომი მტკიცების ტვირთის გაადვილებას ემსახურება. ის ფაქტი, რომ ქართულ სამართალს XI საუკუ-ნეში რიტუალური ფორმალიზმის ეტაპი უკვე გადალახული აქვს და მხარეთა კონსენსუსს მიიჩნევს გარიგების ერთადერთ და მთავარ წინაპირობად, სრულებით არ არის უმნიშვნელო, თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ სამართალი თავისთავად პროგრესის გზას არ ადგას. მაგალითად, გერმანიკული სამარ-თალი შუა საკუნეებში ატარებს იმ ნიშნებს, რომლებიც რომის სამართლისათვის ძვ. წ. V საუკუნეში იყო დამახასიათებელი. ივ. ჯავახიშვილი ყურადღებას ამახვილებს ასევე ნასყიდობის საბუთებში დაფიქსირებულ ფორმულაზე – „ღმერთმან გიბედ-ნიეროს თქუენ და თქუენთა მომავალთა“, ან „გქონდეს და გი-

52 53



სწორედ გერმანელ იურისტებს მიუძღვით. 1993 წელს დაწყე-ბული მუშაობა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსზე მიზნად არ ისახავდა მხოლოდ გერმანული ნორმებისა და ინსტიტუტე-ბის მექანიკურ კოპირებას. მას შედეგად უნდა მოჰყოლოდა ახალი ქართული კანონის შექმნა, რომელსაც გერმანულთან ფასეულობათა სისტემა ექნებოდა საერთო, რაც იქნებოდა თანამედროვე ქართული სამოქალაქო საზოგადოების ჩამოყა-ლიბების წინაპირობა. ეს არ იყო მარტივი დავალება, რადგან საბჭოთა სამოქალაქო სამართალი, რომელიც პოსტსაბჭო-თა პერიოდში მოქმედი სამართალი იყო, მხოლოდ ნაწილობ-რივ თუ იზიარებდა ამ ფასეულობებს და კერძო საკუთრების დაცვა სამოქალაქო მართლწესრიგის უმთავრესი პრინციპი არ იყო. ქართველი კანონმდებლის მიზანს კი წარმოადგენდა ახალი ფასეულობების მატარებელი კანონის შექმნა, რომლის ქვაკუთხედიც კერძო ავტონომია, სახელშეკრულებო თავი-სუფლება და კერძო საკუთრების დაცვა იქნებოდა. ბრემენის უნივერისტეტის პროფესორის, როლფ კნიპერის, ადვოკატ ჰარტმუტ ფრომისა და მარიო პელეგრინოს დახმარებით ქარ-თველმა კანონმდებელმა ამ დავალებას თავი გაართვა.

გოეთეს მოსაზრება, რომელიც მან გერმანულ სამართალთან მიმართებით გამოთქვა, მტკიცდება ასევე ქართული სამართ-ლის შემთხვევაშიც. რომის კლასიკური სამართალი და მისგან მომდინარე პრინციპები დიდ გავლენას ახდენდა ქართულ სა-მართალზე ჯერ რომაულ-სირიული, შემდეგ ბიზანტიური და საბოლოოდ კი რომის სამართლის საფუძველზე შექმნილი თანამედროვე გერმანული სამართლის პირდაპირი კოპირების მეშვეობით. დასავლეთ ევროპისაგან განსხავავებით, საქართ-ველოში რომის სამართალს დიგესტების გზით არ შემოუღწე-ვია. ის საქართველოში შემოვიდა სირიულ-რომაული სამართ-ლის წიგნის დახმარებით, რომლის ნაწილებსაც სამეცნიერო დისკუსიაში ვულგარულ სამართალსაც კი უწოდებენ და ასე-ვე, ბიზანტიური სამართლის წიგნების მეშვეობით, რომლებიც საუკუნეების განმავლობაში კლასიკური პერიოდის რომის სამართლის გამარტივება-შემოკლების ნაყოფია, თუმცა ესეც საკმარისი აღმოჩნდა იმისათვის, რომ ქართულ იურიდიულ აზროვნებას თავისად ექცია რომის სამართლის პრინციპები.

დიგესტები არის ევროპული სამართლებრივი კულტურის დასაწყისი, მაგრამ ამავე დროს, გარკვეული გაგებით, მისი დასასრულიც. მე-20 საუკუნის ცნობილი რომანისტი თეო მა-იერ მალი თავის სტატიაში „სამართლებრივი ფიგურების დაბ-რუნება“ თვალნათლივ წარმოაჩენს, თუ როგორ ეძლევა რო-მის სამართლის დოგმები დავიწყებას იმისათვის, რომ შემდეგ ისევ დაბრუნდეს. ხშირად სრულებით გაუცნობიერებლადაც კი იურისტები თავიდან იგონებენ დავიწყებას მიცემულ რო-მაულ დოგმებს, რადგან ისინი სამართლებრივი აზროვნების უნივერსალურ მოდელს წარმოადგენს, რომლისთვისაც გვერ-დის აქცევა შეუძლებელია. ქართველ კანონმდებელს რომის სამართლის დოგმები თავიდან არ გამოუგონია. მან ისინი გერ-მანული სამართლიდან გადმოიღო, მაგრამ იმდენად, რამდენა-დაც ქართულ სამართალსაც, გერმანულის მსგავსად, ფესვები რომის სამართალში აქვს გადგმული, ეს გადმოღებული დოგ-მები მისთვის კარგად დავიწყებული ძველი აღმოჩნდა და ისი-ნი იქ მოხვდნენ, სადაც უნდა მოხვედრილიყვნენ, სადაც მათი ათვისებისათვის აუცილებელ სამართლებრივ კულტურას ჯერ კიდევ საუკუნეების წინ ჩაეყარა საფუძველი.

for females is twelve, which must have been copied from the Code of Justinian. However, these individual terminological and instruction-al similarities do not suffice to categorize Georgian law as a mem-ber of the European legal family and a participant of the reception of Roman law in Europe, as equally numerous similarities also exist with the laws of Eastern countries (Arabian, Persian, and Turkish). What makes Georgian legislation a historical part of European law is not individual terms or institutions, which confifrm familiarity with Greco-Roman law, but rather the understanding of the method and fundamental principles described earlier.

THE 1997 CIVIL CODE OF GEORGIA

The current Civil Code of Georgia was adopted in 1997. In terms of its structure, overall dogmas, and the content of particular norms, it stands closest to the German Civil Code, and German jurists have contributed most to its creation. The work on the Georgian Civil Code, which started in 1993, did not aim only to copy German norms and institutions. Its outcome was supposed to be a new Georgian leg-islation that would share a system of values with German law and serve as the precondition for the establishment of contemporary Georgian civil society. It was not an easy task. The Soviet Civil Code, directly applicable legislation in the Soviet Union, only partially, if at all, shared these values, failing to build civil order on the protection of private property, for example. Georgian lawmakers, on the other hand, aimed to establish a law upon new values, with personal auton-omy, contractual freedom, and protection of private property as its cornerstones. With the help of Rolf Knipper, a lawyer and professor at the University of Bremen, lawyer Hartmut Fromm, and Mario Pel-legrino, Georgian lawmakers succeeded in fulfiflling this task.

Goethe’s opinion about German law equally applies to Georgian leg-islation. Roman law and its principles have had a continuous impact on Georgian law through the direct copying of modern German law, which, in turn, stemmed from the Roman and Syrian legal system at fifrst, then Byzantine and, fifnally, Roman laws. Unlike Western Eu-rope, Roman law entered Georgia not through the Digests of Roman law, but books of Syrian and Roman law, parts of which are referred to as vulgar laws in academic discourse, and Byzantine law texts, which are simplififed and abridged versions of Roman law in classical antiq-uity. They proved sufficient enough to ensure the full acceptance of Roman legal principles by Georgian legal thought.

The Digests are the cultural beginning and, to some extent, the end of European law. In his article Return of Legal Constructions, May-er-Maly, a prominent expert in Roman studies in the twentieth cen-tury, clearly describes how Roman legal dogmas sink into oblivion only to make a comeback later. Jurists, oten without even realizing it, “reinvent” long-forgotten Roman dogmas, which are universal mod-els of legal thinking and therefore, cannot be neglected. Georgian lawmakers did not reinvent Roman legal dogmas, but only adopted them from German law. As much as Georgian legislation, similar to German law, had its roots in Roman law. However, these dogmas were rediscovered and took their rightful place, where the legal cultural ground suitable for their application was prepared centuries earlier.

54 55

Business and Economy | ბიზნესი და ეკონომიკა Business and Economy | ბიზნესი და ეკონომიკა


გორც საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს სისტემაში შემავალი ერთ-ერთი მნიშ-ვენლოვანი ორგანიზაცია, ეროვნულ დონეზე, ამ მიმართუ-ლებით განსაზღვრული აქტივობების განმახორციელებელ ინსტიტუტს წარმოადგენს.

გარემოს დაცვა, კატასტროფების რისკების შემცირება და შესაძლო უარყოფითი შედეგების აღმოფხვრა მნიშვნე-ლოვანი ელემენტებია საქართველოს მდგრადი განვითარე-ბისთვის. სსიპ – გარემოს ეროვნული სააგენტო ერთ-ერთი წამყვანი სტრუქტურაა ქვეყანაში, რომელიც შეისწავლის ბუნებრივი კატასტროფების მართვის პრობლემებს და ფო-კუსირებულია იმაზე, რომ საფრთხის თავიდან აცილების ეფექტური სისტემა შეიქმნას.

გარემოს ეროვნული სააგენტო წარმოადგენს საქართვე-ლოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინის-ტროს სისტემაში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს, რომელიც სააგენტოს სახით შეიქმნა 2008 წელს. იგი სახელმწიფო მმართველობის ორგანოებისგან დამოუკიდე-ბელი ორგანიზაციაა. სააგენტოს საქმიანობაში მნიშვნელო-ვანია მისი დარგობრივი სტრუქტურული ერთეულები, კერ-ძოდ, ჰიდრომეტეოროლოგიის დეპარტამენტი, გეოლოგიის დეპარტამენტი, გარემოს დაბინძურების მონიტორინგისა და ლიცენზიების დეპარტამენტები.

გეოლოგიის დეპარტამენტი ასრულებს ქვეყნის მასშტაბით მიმდინარე გეოპროცესების მონიტორინგულ სამუშაოებს მთელი წლის განმავლობაში. მიღებული ინფორმაციის სა-ფუძველზე მუშავდება საანგარიშო წლის სტიქიური გეოლო-გიური პროცესების შედეგებისა და მომდევნო წლის პროგნო-ზის ინფორმაციული ბიულეტენი სპეციალური რუკებითა და საშიშროების რისკების რანჟირებით. აქვე წარმოდგენილია ჩამონათვალი იმ პრევენციული ღონისძიებებისა, რომლებიც დასახულია მოსალოდნელ საფრთხეთა ადრეულ ეტაპზე თა-ვიდან აცილების მიზნით. ყოველწლიურად სულ უფრო მეტი დასახლებული პუნქტისთვის ტარდება გეომონიტორინგული კვლევები. 2014 წლისთვის შეფასებულ იქნა 845 დასახლებული პუნქტი. გარდა ამისა, გეოლოგიის დეპარტამენტი ამზადებს სპეციალურ გეოლოგიურ დასკვნებს სააგენტოს გეოფონდებში დაცული მდიდარი ისტორიული მონაცემების საფუძველზე.

გეოლოგიური პროცესების გააქტიურების მიზეზი რიგ შემთხვევებში ჰიდრომეტეოროლოგიურ მოვლენებს უკავ-შირდება. საქართველოში ჰიდრომეტეოროლოგიას, რო-გორც დარგს, 170-წლიანი ისტორია აქვს; ჰიდორმეტეორო-ლოგიურ მოვლენებზე დაკვირვება 1844 წლიდან იწყება და ამჟამად, გარემოს ეროვნული სააგენტო ამ ისტორიული პროცესის სამართალმემკვიდრეა. დღეისათვის საქართვე-ლოს ტერიტორიაზე განთავსებულია 130-მდე ჰიდრომეტე-ოროლოგიური სადგური და საგუშაგო, რომლებიც თანამედ-როვე სისტემებით არის აღჭურვილი. ძირითადი საკითხები, რომლებზეც ჰიდრომეტეოროლოგიის დეპარტამენტი მუ-შაობს, მოიცავს მოკლე, საშუალო და გრძელვადიან საერ-თო და სპეციალური დანიშნულების მეტეოროლოგიური და ჰიდროლოგიური პროგნოზების მომზადებას, გავრცელება-სა და გაფრთხილებას მოსალოდნელი ბუნებრივი სტიქიური მოვლენების შესახებ, რომლებიც უკავშირდება ამინდს, კლიმატსა და წყალს, ასევე, ჰიდრომეტეოროლოგიურ მრა-

Environmental protection, disaster risks reduction and elimination of possible negative outcomes are signififcant elements of country’s sustainable development. National Environmental Agency is one of the main structures in the country, which focuses on natural disaster management issues and provision of effective early warning systems.

The National Environmental Agency is a Legal Entity of Public Law under the Ministry of Environment and Natural Resources Protec-tion of Georgia, which was established as an agency in 2008. The agency implements its activities independently from state bodies. NEA’s structural units – Hydrometeorology, Geology, Environmen-tal Pollution Monitoring and Licensing Departments play signififcant role in the agency’s functioning.

The department of Geology performs monitoring works of ongoing geological processes on the national level throughout a year. The annual information bulletins highlighting the results of hazardous geological processes and the next year forecasts with special maps, hazardous risk ranking data and respective preventive measures are processed based on the reported and assessed data.

The number of settlements, where geo-monitoring studies have been conducted, is growing annually. As an example, 845 settlements of Georgia were assessed in 2014. In addition, Geology Department pre-pares special geological reports based on rich historic data preserved at the agency’s Geo Funds.

In number of cases the activation of geological processes is related to the hydrometeorological events. The regular meteorological observa-tion process in Georgia started in 1844 and has more than a 170 years’ history. Nowadays, the NEA is the legal successor of this historical organizational practice. Currently, about 130 hydro-meteorological gauges and stations equipped with modern systems are operating on the territory of Georgia. The main activities of the Hydrometeoro-logical Department are related to preparation and dissemination of short, medium and long-term special hydro-meteorological forecasts, preparation of early warnings for possible hydro-meteorological haz-ards, formation of long-term hydro-meteorological database and study of the climate change processes.

ჩვენი ქვეყნის დასავლეთისკენ სწრაფვა ევროპულ ფასე-ულობებზე დაფუძნებულ, მდგრადი განვითარების პრინცი-პების შესაბამის პროგრესთან ასოცირდება. ევროკავშირ-

თან პოლიტიკური და ეკონომიკური ინტეგრაციის პროცესის გაღრმავების საწინდარს საქართველო-ევროკავშირის ასოცირე-ბის შესახებ შეთანხმებით გათვალისწინებული ღონისძიებების ეფექტურად განხორციელება და ევროპული სტანდარტების ეტაპობრივი დანერგვა წარმოადგენს. ევროინტეგრაციის პრო-ცესის ხელშემწყობი რეფორმების საბოლოო მიზანიც სტაბილუ-რი და დემოკრატიული სახელმწიფოს მშენებლობაა.

ახლანდელი და მომავალი თაობების ინტერესების გათ-ვალისწინებით სახელმწიფო ვალდებულია დაიცვას გარემო და უზრუნველყოს ბუნებრივი რესურსებით რაციონალური სარგებლობა ქვეყნის მდგრადი განვითარების, საზოგადო-ების ეკონომიკური და ეკოლოგიური ინტერესების შესაბა-მისად. საზოგადოებას უნდა მიეწოდოს სრული და ობიექ-ტური ინფორმაცია გარემოს მდგომარეობის შესახებ.

საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების შესახებ შე-თანხმებამ საქართველოსა და ევროპულ თანამეგობრობას შორის კავშირი გააღრმავა და ეს პროცესი ახალ ეტაპზე გადაიყვანა. გამოიკვეთა ქვეყნის განვითარების მნიშვნე-ლოვანი ინდიკატორები, რომლებიც ეროვნულ სამოქმედო გეგმებში აისახა.

ასოცირების ხელშეკრულების მიხედვით, ერთ-ერთი პრიორიტეტული მიმართულება გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვაა. გარემოს ეროვნული სააგენტო, რო-

Our country’s westward aspiration is associated with the progress, which is based on the European values and main principles of sustainable development. The pre-requisite for

enhancing political and economic integration process with the Euro-pean Union is the efficient implementation of measures stipulated in the EU-Georgia Association Agreement and gradual introduction of the European standards. The fifnal goal of the European integration supportive reforms is building of democratic and stable state.

The state is obliged to provide environmental protection and rational utilization of natural resources meeting the needs of present and fu-ture generations in conformity with sustainable development and so-ciety’s economic and ecological interests. The society should receive full and objective information on the state of environment.

The Association Agreement moved Georgia – European Community relations enhancement process to the new level. The country’s devel-opment indicators were outlined and reflected in the national action plans.

Environmental and natural resources protection is one of the main priorities of the Association Agreement agenda. In this terms, the National Environmental Agency (NEA), as one of the important or-ganizations in the system of the Ministry of Environment and Natural Resources Protection of Georgia, is an institution implementing ac-tivities in this direction on the national level.

გარემოს ეროვნული სააგენტო ევროინტეგრაციის გზაზე

NATIONAL ENVIRONMENTAL AGENCY: ON THE WAY TO EURO INTEGRATION.

მარიკა ბეჟაშვილი

სსიპ გარემოს ეროვნული სააგენტოს საერთაშორისო ურთიერთობების სამმართველოს უფროსი

Marika Bezhashvili

LEPL National Environmental Agency Head of Division of International Relations

56 57



განიზაციის კონვენცია, ჰიოგოს სამოქმედო ჩარჩო-პროგ-რამა, გაუდაბნოების წინააღმდეგ ბრძოლის კონვენცია, ბაზელის კონვენცია და ა.შ.), ორმხრივი, თუ მრავალმხრივი ხელშეკრულებებით შეასრულოს ნაკისრი საერთაშორისო ვალდებულებები ჰიდრომეტეოროლოგიის, გეოლოგიისა და გარემოს დაბინძურების მონიტორინგის სფეროებში.

გარემოს ეროვნულმა სააგენტომ მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადადგა სახელმწიფოსა და სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციისა და დონორების დახმარებით. გაიზარდა და გადაიარაღების პროცესშია მონიტორინგის ქსელი ქვეყნის მასშტაბით, დაინერგა ამინდის, კლიმატისა და წყლის მდგო-მარეობის პროგნოზისათვის საჭირო თანამედროვე მოდე-ლები.

დღითიდღე გარემოს ეროვნული სააგენტო სულ უფრო მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ქვეყნის მდგრადი განვი-თარების კუთხით და თავისი წვლილი შეაქვს გლობალური გარემოსდაცვითი პოლიტიკის განხორციელების პროცესში.

ევროკავშირის დახმარებით განხორციელდა და ამჟა-მადაც სრულდება არა ერთი გარემოსდაცვითი პროექტი. გარდა ამისა, მხარდაჭერილია სხვადასხვა საქმიანობა გარემოსდაცვითი პოლიტიკის შემუშავების, კანონმდებ-ლობის დახვეწისა და ინსტიტუციონალური გაძლიერების მიმართულებით, რაც, ფინანსური დახმარების გარდა, რჩევებს, მოწინავე პრაქტიკისა და ცოდნა-გამოცდილების გაზიარებას, ინფორმაციის მიწოდებას, შესაძლებლობების განვითარებისაკენ მიმართული პროგრამების განხორცი-ლებასა და უახლესი მეთოდოლოგიის დანერგვას გულისხ-მობს.

ევროკავშირის დახმარებით გარემოს ეროვნული სააგენ-ტო მომავალშიც შეეცდება თავისი კომპეტენციის ფარგ-ლებში განახორციელოს საქმიანობა ქვეყნისა და საზოგა-დოების სამსახურში და პირნათლად შეასრულოს ნაკისრი ვალდებულებები გარემოს მონიტორინგის კუთხით.

მეტი ინფორმაციისთვის გთხოვთ ეწვიოთ ჩვენს ვებ-გვერდებს: www.nea.gov.ge www.meteo.gov.ge

and Development(EBRD), Japan International Cooperation Agency (JICA), Czech Development Agency (CzDA) and others.

The NEA, within its competence, is responsible for fulfifllment of international commitments under various Conventions (UNFCCC, Stockholm Convention, Convention of the World Meteorological Or-ganization, Hyogo Framework for Action, United Nations Conven-tion to Combat Desertififcation, Basel Convention etc.), bilateral and multilateral agreements in the spheres of meteorology, hydrology, geology and environmental pollution monitoring.

National Environmental Agency is stepping forward with solid support of state authorities, international organizations and donors. Monitor-ing network has been increased and reequipped. Modern models for weather, climate and water condition forecasting have been integrated.

The National Environmental Agency plays increasingly important role in the country’s sustainable development and contributes to the implementation of the global environmental policy.

Different environmental projects were implemented and are still under implementation with the help of the European Union. Besides, differ-ent activities for elaboration of environmental policy, improvement of legislation and institutional improvement are supported that, apart from fifnancial assistance, implies advice, sharing of best practices and experience, information provision, implementation of capacity build-ing programs and introduction of modern methodologies.

With the support of the European Union the NEA, within its area of responsibility, will continue its efforts for carrying out activities for serving the country and society and fully complying with its obliga-tions in the fifeld of environmental monitoring.

For more information please visit our web-sites: www.nea.gov.ge; www.meteo.gov.ge

ვალი წლის მონაცემთა ბაზების ფორმირებას, კლიმატის ცვლილების ფიზიკური პროცესების შესწავლას.

სააგენტო აქტიურად მუშაობს და იკვლევს გარემოს დაბინძურების საკითხებს. მონიტორინგის შედეგებზე დაყრდნობით გარემოს დაბინძურების მონიტორინგის დეპარტამენტი გამოსცემს ყოველთვიურ ბიულეტენებს სა-ქართველოში გარემოს მდგომარეობის შესახებ. აღსანიშნა-ვია, რომ გარემოს ეროვნული სააგენტო ფლობს უნიკალურ ბაზას, რომელიც მოიცავს მრავალწლიან მონაცემებს. ამას-თან ერთად, დეპარტამენტი აწარმოებს ჰაერის, წყლისა და ნიადაგის დაბინძურების რეგულარულ მონიტორინგს სინ-ჯების აღებისა და ქიმიური და ბიოლოგიური ანალიზების მეშვეობით.

გარემოს დაბინძურების მონიტორინგის დეპარტა-მენტს აქვს კარგად აღჭურვილი ლაბორატორიები თბი-ლისსა და რეგიონებში ქიმიური, მიკრობიოლოგიური და ბიოლოგიური მონიტორინგისა და კვლევების საწარ-მოებლად და გარემოზე დაკვირვების მრავალწლიანი გა-მოცდილება ლაბორატორიული ანალიზების ჩათვლით. 2005 წლიდან, დონორების მიერ დაფინანსებული სხვა-დასხვა პროექტის ფარგლებში, დეპარტამენტი გადაი-არაღდა და აღიჭურვა თანამედროვე ლაბორატორიული მოწყობილობით. აღსანიშნავია, რომ თბილისის ლაბო-რატორიამ 2014 წლის დეკემბერში გაიარა აკრედიტაცია და მიიღი საერთაშორისო სტანდარტების ორგანიზაციის (ISO 17025) სერთიფიკატი.

საქართველოს ტერიტორიის კლიმატური, გეოტექტო-ნიკური და გეოლოგიური თავისებურებები განაპირობებს ქვეყნის სასარგებლო წიაღისეულის მრავალფეროვნება-სა და მინერალური რესურსების სიმდიდრეს. ბუნებრივი რესურსების მართვის კუთხით, სააგენტოს საქმიანობის სფეროს მიეკუთვნება ისეთი სახის ლიცენზიების გაცემა, რომლებიც არეგულირებს სასარგებლო წიაღისეულის მო-პოვებას, ტყით სარგებლობას, სამონადირეო მეურნეობას, თევზჭერას, მიწისქვეშა სივრცის გამოყენებას და სხვ.

ასევე აღსანიშნავია, რომ სააგენტო ორიენტირებულია ერთობლივი ჰიდრომეტეოროლოგიური და გეოლოგიური პროგრამების განვითარებაზე. მაგალითად, როგორებიცაა: გეოლოგიური გარემოს მართვა, სანაპიროს დაცვა, ოპერა-ტიული ოკეანოლოგია და ამასთან ერთად გარემოს დაბინ-ძურების მონიტორინგის პროცესის ევროპული სტანდარ-ტების შესაბამისად განხორციელება. ამჟამად სააგენტო თანამშრომლობს სახელმწიფო უწყებებთან, არასამთავ-რობო და ისეთ საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და დო-ნორებთან, როგორებიცაა: მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაცია (WMO), გაეროს განვითარების პროგრამა (UNDP), გაეროს გარემოს პროგრამა (UNEP), აშშ-ს საერთა-შორისო განვითარების სააგენტო (USAID), მსოფლიო ბანკი (WB), ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკი (EBRD), იაპონიის საერთაშორისო თანამშრომლობის სააგენ-ტო (JICA), ჩეხეთის განვითარების სააგენტო (CzDA) და სხვა.

თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, გარემოს ეროვნული სააგენტო პასუხისმგებელია ქვეყნის მიერ სხვადასხვა კონ-ვენციით (გაეროს კლიმატის ცვლილების ჩარჩო-კონვენცია, სტოკჰოლმის კონვენცია, მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორ-

The Agency actively works on environmental pollution monitor-ing issues. Based on monitoring results, the Environmental Pol-lution Monitoring Department issues monthly bulletins about environmental situation in Georgia. It should be mentioned that the NEA possesses the unique environmental database contain-ing long period datasets. Besides, the Department conducts reg-ular monitoring of air, water and soil pollution by sampling and bio-chemical analyses.

The Environmental Pollution Monitoring Department has well-equipped laboratories in Tbilisi and its regional branches for con-ducting chemical, microbiological and biological monitoring and research and has longstanding experience in environmental moni-toring, including sampling and laboratory analysis. From 2005, with the support of different donor funded projects, the Department was re-equipped with the state-of-art laboratory equipment. It is worth mentioning that Tbilisi Laboratory was officially accredited and re-ceived ISO 17025 Certififcate in December 2014.

Country’s climate, geological and geotechnical peculiarity provides diverse and rich mineral-resource base. In terms of natural resource management the operating function of the agency is to issue licenses regulating the extraction of useful fossils, use of forests, fifshery, hunt-ing and underground space use.

Agency is focused on development of joint hydro-meteorological and geological programmes, such as geological environment manage-ment, coastal zone protection, operational oceanology, as well as on implementation of environment pollution monitoring in accordance with European standards. Presently, the NEA is cooperating with the-governmental bodies, NGOs, international and donor organizations, such as World Meteorological Organization (WMO), United Nations Development Programme (UNDP), United Nations Environment Programme (UNEP),United States Agency For International Devel-opment (USAID), World Bank, European Bank for Reconstruction

58 59



საქართველო ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმების გაფორმების შემდეგ შავი ზღვის ქართულ სანაპიროზე დაჭერილი ქაფშია (ხამსა), შესაძლოა ერთ-ერთი პირ-

ველი პროდუქტი გახდეს, რომელიც ევროკავშირის ბაზარ-ზე შევა. როგორც სურსათის ეროვნული სააგენტოს სურ-სათის უვნებლობის დეპარტამენტის უფროსი კახა სოხაძე აცხადებს, „როცა დაისვა საკითხი, თუ რომელი საქონლის გატანა შეიძლებოდა ევროკავშირში საქართველო-ევრო-კავშირს შორის გაფორმებული ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი სავაჭრო სივრცის შესახებ შეთანხმების გა-ფორმების შემდეგ, რისკების გაანალიზების საფუძველზე დასახელდა 2 პროდუქტი - თაფლი და შავი ზღვის ქაფშია.

ევროკავშირის წარმომადგენლობის ატაშე ალვარო აპა-რისიო ორტეგა აცხადებს, რომ საქართველოში თევზის წარ-მოების სფერო სხვებთან შედარებით განვითარებულია: „ამ სექტორში გაცილებით უკეთესი მდგომარეობაა ევროკავში-რის მოთხოვნათა დაკმაყოფილების თვალსაზრისით. თევზი მოწმდება დაჭერიდან მისი გაყიდვის ეტაპამდე. თითოეულ ეტაპზე საჭიროა ისეთი რეგულაციების დაკმაყოფილება, როგორებიცაა: თავად თევზის დაჭერის პროცესი, მისი შე-ნახვის ტემპერატურული რეჟიმი, ტრანსპორტირების პი-რობები და ასე შემდეგ“.

ამ ეტაპზე, ზღვაში მოპოვებული თევზისგან განსხვავე-ბით, თევზსაშენ მეურნეობებში წარმოებული პროდუქტის ექსპორტის შესაძლებლობა მცირეა. კახა სოხაძის განცხა-დებით, ზღვის თევზისგან განსხვავებით, სათევზე მეურ-ნეობების თევზი სურსათის უვნებლობის თვალსაზრისით მაღალი რისკის შემცველია: „თევზსაშენი მეურნეობების მი-მართ უფრო მკაცრი მოთხოვნებია და, შესაბამისად, განსხ-ვავებული რეგულირების სფეროა. ასეთი თევზის ექსპორ-ტისთვის საჭიროა ვეტერინარული პრეპარატების, ნარჩენი ნივთიერებებისა და დაბინძურების სხვა წყაროების კვლევა. სახელმწიფოს მიერ განხორციელებული კონტროლის შედე-გები ევროკომისიამ უნდა ცნოს. ეს შემდეგი ეტაპია საქარ-თველოსა და ევროკავშირს შორის საქონლით საერთშორი-სო ვაჭრობაში“.

ამჟამად, თევზჭერის ლიცენზია სულ 5 ქართულ კომპა-ნიას აქვს. აღნიშნული კომპანიებია: შპს „პალიასტომი - 2004“, რომლის წილი - 5,05%-ია; შპს „გეოფიშ კომპანი“ - 24%; შპს „მბმ“ - 19,17 %; შპს „აისბერგი 2“ - 24% და შპს „ზღვის პროდუქტები“, რომლის წილი ყველაზე მეტია და 26,77%-ს შეადგენს. ამ კომპანიების გადამამუშავებელი საწარმოები ქალაქ ფოთშია.

ქართული თევზის გადამამუშავებელი საწარმოები სამი სახის პროდუქტს აწარმოებენ: თევზის ფქვილს, თევზის ზეთსა და ცოცხალ თევზს.

Ater signing the Association Agreement anchovy, harvested from the waters of the Georgian Black Sea shore, will be one of the fifrst products to be exported to the EU market. According to Kakha

Sokhadze, the head of the Food Safety Department at the National Food Agency, “following The Deep and Comprehensive Free Trade Area agree-ment between Georgia and the European Union the question was raised as to which Georgian products had export potential for the EU market. Based on risk analysis, two products honey and Black Sea anchovy were selected. According to Alvaro Ortega Aparicio, Program Manager of the European Union Delegation to Georgia, fifsh production in Georgia is better devel-oped in comparison with other industries: “This sector is in much better condition in terms of meeting EU requirements, from catching to selling fifsh... Regulations must be met in each component, such as harvesting fifsh, the storing temperature, transportation terms, and etc.” Unlike sea fifsh, farmed fifsh are not likely to be exported at this point. According to Kakha Sokhadze fifsh farm production is more vulnerable to potential safety risks: “Stricter requirements are set for fifsh farming. Different regulations apply here. Exporting this type of fifsh requires the examination of veterinary drugs, residual substances, and other contaminators. Ater the state agen-cies have carried out this examination, the results should be recognized by the European Commission.

At this point, fifve Georgian companies hold fifshing licenses: Paliasto-mi 2004 LLC (5.055 percent of production), Geofifsh Company LLC (24 percent), MBM LLC (19.174 percent), Iceberg 2 LLC (24 percent), and Black Sea Products LLC (26.771 percent). These companies oper-ate processing factories in the Black Sea port of Poti.

Georgian fifsh factories generally produce three types of goods, with fifshmeal dominating production, followed by fifsh oil and live fifsh.

Nowadays, Madai exports fifshmeal and fifsh oil to Turkey. According to the director of the factory, Murman Kharabadze, access to the EU

FISH FACTORIES GETTING READY TO EXPORT TO THE

EUROPEAN UNION

თევზის საწარმოები ევროკავშირში

ექსპორტისთვის ემზადებიან

ზურაბ მოდებაძე

ჯურნალისტი, ანალიტიკოსი

Zurab ModebadzeJournalist, analyst

60 61



ამჟამად კომპანია „მადაი“ ახორციელებს თევზის ფქვი-ლისა და თევზის ზეთის ექსპორტს თურქეთში. საწარმოს დირექტორ მურმან ხარაბაძის მოსაზრებით, ევროკავშირის ბაზარზე შესვლა მათთვის ფინანსურად მომგებიანი იქნება, თუმცა, მისი აზრით, კომპანიებს ევროპული მოთხოვნების ეტაპობრივად დაკმაყოფილების შესაძლებლობა უნდა მი-ეცეთ და ახალ რეგულაციებზე გადასვლა ევროკავშირის აქტიური თანამონაწილეობით უნდა განხორციელდეს.

შპს „ზღვის პროდუქტები“ ქართული თევზის გადამა-მუშავებელ კომპანიებს შორის წარმოების მოცულობით ყველას აღემატება. ამ საწარმოში სრული დატვირთვით მუშაობისას 24 საათის განმავლობაში 1400 ტონა თევზის ფქვილი იწარმოება. დასაქმებული ადამიანების რაოდე-ნობა 120-ს, ხოლო საშუალო ხელფასი 700 ლარს შეად-გენს.

კომპანია „ზღვის პროდუტქების“ დირექტორი დავით კვანტალიანი აცხადებს, რომ ევროკავშირის ქვეყნებში ქართული ქაფშია თურქეთის გავლით ხვდება და მოწონე-ბით სარგებლობს. ეს ევროკავშირის ქვეყნებთან პირდა-პირი ვაჭრობის შესაძლებლობას ზრდის. „ჩვენ ვემზადე-ბით ევროპული ბაზრისთვის. წარმოების გადაიარაღებაში დიდი თანხები ჩავდეთ და მაღალხარისხიანი თანამედროვე დანადგარები შევიძინეთ“.

შპს „გეო ფიშ კომპანი“ ერთ-ერთი ლიცენზიის მფლობე-ლია და თევზჭერასაც ახორციელებს, თუმცა თევზის გადა-მამუშავებელ საწარმოს მისი პარტნიორი „Geo Fish Factory“ ფლობს. კომპანიის წარმოების მოცულობა დღე-ღამეში 400 ტონამდეა. საწარმოდან თევზის ფქვილი და თევზის ზეთი თურქეთში გააქვთ. 2013 წელს ექსპორტი სომხეთშიც განა-ხორციელეს.

„Geo Fish Factory“ - ის დირექტორის მოადგილე ვასილ რურუა აცხადებს, რომ ევროკავშირის ბაზარზე გასვლა გასაღების ერთ ბაზარზე დამოკიდებულების სირთულეებს მოხსნის. რურუას აზრით, ქართული პროდუქტის სიმცი-რე ექსპორტს არ შეაფერხებს. „სამომავლოდ ეს ძალიან კარგია, რადგან მხოლოდ თურქეთზე არ ვიქნებით დამო-კიდებული. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ მხოლოდ მცირე რაოდენობით შეგვიძლია პროდუქტის მიწოდება, თევზის ფქვილი ისეთი პროდუქტია, რომელზეც მოთხოვნა სულ იქნება“.

შპს „აისბერგი 2“ თევზჭერის ბიზნესში 2005 წლიდან არის ჩართული. კომპანიის წარმოების მოცულობა დღე-ღამეში 1200 ტონაა. სეზონზე ამ საწარმოში დაახლოებით 200 ადა-მიანია დასაქმებული, ხოლო საშუალო ხელფასი 1500 ლარს შეადგენს. კომპანიის მენეჯერთა განცხადებით, ევროპუ-ლი მოთხოვნების შესაბამისი დანადგარების შეძენისა და გამართული ინფრასტრუქტურის შესაქმნელად 3 მილი-ონამდე ლარის ინვესტიცია განხორციელდა.

თურქეთის გარდა, სხვადასხვა დროს ამ საწარმოდან პროდუქცია აზერბაიჯანში, სომხეთსა და ისრაელში გავი-და, თუმცა ამ მიმართულებით ვაჭრობა ვერ განვითარდა.

„აისბერგი 2“-ის დამფუძნებელ თენგიზ სარიშვილის თქმით, ასოცირების შეთანხმების გაფორმების შედეგად პროდუქციის ექსპორტი რეალურია: „ევროპელებმა ჩვენი პროდუქციის შესახებ იციან. ადრე სერბები იყვნენ ჩამო-

სულები, შემდეგ ბულგარელები მოვიწვიეთ, რომლებმაც წაიღეს ნიმუშები და ჩაატარეს ლაბორატორიული კვლე-ვები, მაგრამ მათ გარანტიები სჭირდებოდათ, რომ სრულ-ფასოვან, სანდო დოკუმენტაციას წარვუდგენდით. ჩვენ ვეტერინარულ სერტიფიკატს ვერ ვთავაზობდით და ამის გარეშე წარმოუდგენელია ევროპაში პროდუქტის შეტანა. შარშანაც გვყავდა სერბი სტუმრები. ასოცირების შეთან-ხმების ხელმოწერის შემდეგ უფრო გახშირდა მსგავსი ვი-ზიტები. ჩვენი ნაწარმი ერთ-ერთი დეფიციტური პროდუქ-ტია, რომელსაც ევროპაში ითხოვენ, რადგან. შავი ზღვის ქაფშია გამოირჩევა მაღალი ხარისხით. ჩვენს ნაწარმში პროტეინების შემცველობა 74 %, სხვა ქვეყნების პროდუქ-ტში კი 64-65%-ია.

სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ლაბორატორიის პროდუქტების ექსპერტიზის განყოფილების უფროსი ირაკლი გულედანი ამბობს, რომ ქართული ქაფშია, მეწარ-მეების მიერ ნახსენებ პროტეინების რაოდენობას მართ-ლაც შეიცავს: „2014 წელს ლაბორატორიაში შემოვიდა ქაფშიას რამდენიმე ნიმუში. ამ სინჯებში პროტეინების მინიმალური შემცველობა 65%, ხოლო მაქსიმალური შემც-ველობა 74% აღმოჩნდა. ქაფშიას რამდენიმე სინჯი წელსაც გამოვიკვლიეთ და პროტეინების რაოდენობა მინიმუმ 71% და მაქსიმუმ 75% იყო“.

სპეციალისტების მოსაზრებით, ქართველ მეწარმეებს პროდუქციის სიმცირემ შესაძლოა გაყიდვის პრობლემა შეუქმნას. ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სა-მინისტროს საგარეო ვაჭრობისა და საერთაშორისო ეკო-ნომიკური ურთიერთობების დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე მარიამ გაბუნია აცხადებს, რომ ამ სიტუაცი-იდან გამოსავალი არსებობს: „როცა ევროკავშირის ბაზარ-ზე ექსპორტის განხორციელებაზეა საუბარი, ბიზნესი არ უნდა შეფერხდეს. კომპანიებმა უწყვეტი მიწოდება უნდა უზრუნველყონ. ეს ეხება არა მხოლოდ ქაფშიას ექსპორტს, არამედ, ყველა პროდუქტს. გაერთიანების გარეშე კი ქარ-თული კომპანიები უწყვეტ მიწოდებას ვერ შეძლებენ და, რა თქმა უნდა, ევროპელების დაინტერესებას ერთიანი ძალებით უფრო მოახერხებენ. გაერთიანება გულისხმობს, რომ მეწარმეებმა თავიანთი ნაწარმი შეკრიბონ და სათი-თაო კონტრაქტის ნაცვლად, მთლიან პროდუქციაზე ერთი კონტრაქტის გაფორმება მოახერხონ“.

market will bring considerable fifnancial rewards for the company. However, the fifsh factories should be given considerable time to meet European standards gradually. Meanwhile, adoption of new regula-tions should take place with active participation from the EU.

Sea Products LLC is the largest fifsh producer in Georgia. When work-ing at full capacity, it produces 1,400 tons of fifshmeal per day. The factory employs 120 people, and the average salary is 700 GEL.

Director of Sea Products LLC Davit Kvantaliani states that the Geor-gian anchovy already enjoys success in the European Union where it is exported via Turkey, which increases the chances of successful direct trade with the European Union: “We’re getting ready for the European market and have invested signififcant amounts in re-equip-ping and buying up-to-date machinery.”

Geo Ship Company LLC is one of the fifsh harvesting licensees, and its products are processed in a factory owned by its partner, Geo Fish Factory, which can produce up to 400 tons a day. The factory exports fifshmeal and fifsh oil to Turkey and in 2013, products were exported to Armenia as well.

According to Geo Fish Factory Deputy Director Vasil Rurua, access to the EU market will put an end to the problematic dependence on one client and allow for free pricing. Rurua believes that Georgia’s small output will not impede export: “It is very good in the long run as we will no longer be dependent on Turkey. With more clients, we will be able to price our products on our own. Although we can produce only

small amounts, fifshmeal is a product which will always be in demand.”

Iceberg 2 LLC has been in fifshery since 2005, producing 1,200 tons per day and employing 200 workers. The average salary is 1,500 GEL. According to the manager of this company, they have invested almost 3,000,000 GEL for purchasing European-standard equipment and for aligning its infrastructure to meet relevant standards. Besides Turkey, the company has exported products to Azerbaijan, Armenia and Israel, though trade with these countries has never developed signififcantly.

Tengiz Sarishvili, the founder of Iceberg 2, recalls negotiating, albeit fruitlessly, with European clients in the past. According to him, the As-sociation Agreement makes export a real possibility for the fifrst time: “Europeans are aware of our products. Serbians and Bulgarians visited us in the past and took samples for lab testing. However, they needed guarantees, expecting us to provide comprehensive, authentic, and reli-able documentation. Unfortunately, we were unable to provide a veteri-nary certififcate, without which it is impossible to export goods to Europe. Ater the Association Agreement was signed, the Serbs started to visit us more frequently. Our products are scarce and therefore, in high demand in Europe. The Black Sea anchovy is famous for its quality. Our products contain 74 percent protein, while others contain only 64 or 65 percent.

Irakli Guledani (the head of the Product Examination Department at the Laboratory under the Ministry of Agriculture) confifrms the claims of Georgian producers regarding the protein content of Georgian an-chovy: “In 2014, we tested several samples of anchovies in our labora-tory. The protein content was between 65 and 74 percent. We repeated the test this year, and the results fluctuated between 71 and 75 percent.

According to some experts, the small amounts of production by Georgian factories may impede sales. Mariam Gabunia (the deputy head of the Foreign Trade Department at the Ministry of Economy and Sustainable Development), however, believes that this problem could easily be solved: “When exporting to the EU market, businesses must ensure that there is a continuous supply, whether this is anchovy or any other exported product. With joint efforts, Georgian compa-nies will have better chances of attracting European clients. Joining efforts implies joining up production, and instead of executing sever-al contracts, obtaining one agreement for all of their products.

„მადაის“ თევზის გადამამუშავებელი საწარმო

“Madai” Fish Manufacturing Company

კომპანია “ზღვის პროდუქტები“

LLC “Sea Products”

„ქართული თევზის“ ქარხანა

“Georgian Fish” Factory

თევზის ფქვილი

Fishmeal

62 63



2015 წლის 13-15 მაისს თბილისში გაიმართა ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის (EBRD) ყოველწლიური, რიგით 24-ე შეხვედრა და ბიზნეს-

ფორუმი.საქართველო პირველი ქვეყანაა კავკასიის რეგიონში, სა-

დაც ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის ყოველწლიური შეხვედრა გაიმართა.

საქართველომ თბილისში ყოველწლიური შეხვედრის ორ-განიზებაზე ოფიციალურად განაცხადა 2013 წლის მაისში. იმავე წლის სექტემბერში თბილისში იმყოფებოდა EBRD-ის მისია, რომელმაც შეისწავლა წლიური შეხვედრის ორგანი-ზებასთან დაკავშირებული საკითხები. EBRD-ის წარმომად-გენელთა განცხადებით, მმართველთა საბჭომ ფორუმის ჩატარების გადაწყვეტილება მიიღო ქვეყნის მიერ განხორ-ციელებული დემოკრატიული და ეკონომიკური რეფორ-მების საფუძველზე. ასევე, აღინიშნა, რომ საქართველოს აქვს პოტენციალი გახდეს რეგიონული ცენტრი ინფრასტ-რუქტურის, ტრანსპორტის, ლოჯისტიკისა და ენერგეტიკის სფეროებში.

EBRD-ის ყოველწლიური შეხვედრისა და ბიზნესფორუმის ფარგლებში საქართველოს ეწვია 1400-მდე მაღალი დონის სამთავრობო დელეგაცია და 60-ზე მეტი ქვეყნის საქმიანი წრეების წარმომადგენელი.

ყოველწლიური შეხვედრის ფარგლებში გაიმართა საქარ-თველოს საინვესტიციო სესია, რომელზეც საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ქვეყნის ეკონომიკურ და საინვესტი-

On May 13-15 Tbilisi hosted 24th Annual Meeting of the Eu-ropean Bank for Reconstruction and Development (EBRD) and Business Forum 2015.Georgia is the fifrst country in the

South Caucasus to host the EBRD Annual Meeting.

About 1,400 high-level governmental delegates and businesspersons from more than 60 countries visited Georgia during the EBRD Annu-al Meeting and Business Forum.

In May 2013 Georgia officially requested to host the Annual Meeting 2015 in Tbilisi. This request was followed by an EBRD technical mis-sion in September that assessed Tbilisi’s technical readiness to host the meeting. The decision made by the EBRD Board of Governors was based on the national reform agenda and steps made towards the democratic development of the country, along with Georgia’s posi-tioning as a regional hub with great potential in infrastructure, trans-port, logistics and energy sectors.

Hosting the EBRD Annual Meeting in a time of such political and economic turbulence is of utmost importance for the developmental goals lying ahead of the countries of the region.

The EBRD Annual Meeting gave us an opportunity to get the Busi-ness Forum participants and invitees exposed to the investment po-tential of the country and its business climate. This provided us one more chance to demonstrate that Georgia is a wonderful place to con-

EBRD MEETING AND

BUSINESS FORUM IN TBILISI

ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის

შეხვედრა და ბიზნეს ფორუმი თბილისში

64 65



ციო პოტენციალზე გაამახვილა ყურადღება. აღნიშნულ სესიაზე პოტენციურმა ინვესტორებმა მიიღეს ამომწურავი ინფორმაცია ქვეყნის საინვესტიციო და ბიზნესგარემოს შე-სახებ.

EBRD-ის ყოველწლიური შეხვედრისა და ფორუმის ფარ-გლებში, საქართველოს სამთავრობო და ბიზნესწრეების წარმომადგენლებმა ათეულობით ორმხრივი შეხვედრა გამართეს. დაიგეგმა თანამშრომლობა სხვადასხვა მიმარ-თულებით, განსაკუთრებით, ინფრასტრუქტურული პროექ-ტების განვითარების კუთხით, რამაც კიდევ უფრო უნდა გააძლიეროს საქართველოს, როგორც რეგიონული ჰაბის ფუნქცია. ქართულმა კომპანიებმა უცხოელ პარტნიორებ-თან ხელი მოაწერეს სხვადასხვა შეთანხმებას.

აღსანიშნავია, რომ საქართველოს მთავრობა და ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკი ინვესტიციების მოზიდვასა და ბიზნესგარემოს გაუმჯობესებაზე ერთობ-ლივად იმუშავებენ. აღნიშნულთან დაკავშირებით 12 მაისს საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა

duct business and not only because of its strategic location and low tax burden and lack of red tape. Georgia’s biggest asset is the Georgian people who are welcoming, friendly and open to novelty and inno-vation.

The Host Country Investment Outlook Session was held in Georgia within the scope of the EBRD Annual Meeting. The Prime Minis-ter of Georgia, Irakli Garibashvili spoke about the economic and in-vestment potential of the country and we believe, potential investors attending the session acquired comprehensive information on the investment and business climate of the country.

Members of Georgian delegation held dozens of bilateral meetings within the scope of the Annual Meeting and Business Forum. We planned cooperation in different areas, especially for the development and implementation of infrastructure projects. It should further boost Georgia’s potential for shaping into a regional hub. Georgian entrepre-neurs signed individual agreements with their foreign partners.

It should be noted that the Government of Georgia and the EBRD will work together to attract investments and further strengthen business environment in Georgia. Namely on May 12ththe Prime Minister of Georgia and the EBRD President Sir Suma Chakrabarti signed the Memorandum of Understanding on establishment of the Investors’ Council. The Council will be an independent platform for construc-tive dialogue to focus on specififc issues thatfoster private sector de-velopment.

The EBRD is a signififcant partner for Georgia in terms of fifnancial cooperation, as wellas in the framework of EU integration. The EBRD has so far invested around 2.6 billion euros inGeorgia through178 projects. Out of its exposure, 83% are investments in the private sector. On September 4, 2013 the EBRD Board has approved a new Strategy for Georgia, which defifned the institution’s priorities for 2013-2016. Main priority areas of the country’s strategy are to facili-tate private investments, modernize the energy sector and stimulate Georgia’s regional and global integration.

და ევრობანკის პრეზიდენტმა სერ სუმა ჩაკრაბარტიმ ხელი მოაწერეს ურთიერთგაგების მემორანდუმს ინვესტორთა საბჭოს შექმნის შესახებ. საბჭო იქნება დამოუკიდებელი გაერთიანება, რომელიც განიხილავს კონკრეტულ საკით-ხებს კერძო სექტორის განვითარების ხელშეწყობის მიზნით.

EBRD საქართველოს მნიშვნელოვანი პარტნიორია რო-გორც ფინანსური თანამშრომლობის, ასევე ევროკავშირ-თან ურთიერთობის განვითარების მიმართულებით. საქარ-თველოში EBRD-ის მიერ დაფინანსებულია დაახლოებით 2.6 მილიარდი ევროს ღირებულების 178-ზე მეტი პროექტი. და-ფინანსების 81% კერძო სექტორში განხორციელდა. 2013 წლის 4 სექტემბერს EBRD-ის დირექტორთა საბჭომ დაამ-ტკიცა ახალი სტრატეგია საქართველოსთვის, რომელშიც ჩამოყალიბებულია ევრობანკის პრიორიტეტები 2013-2016 წლებისათვის. სტრატეგიის მთავარი პრიორიტეტებია: კერ-ძო ინვესტიციების წახალისება, ენერგოსექტორის მოდერ-ნიზაცია და საქართველოს რეგიონულ და მსოფლიო ეკონო-მიკაში ინტეგრაციის ხელშეწყობა.

66 67

Culture | ��კულტურა Culture | კულტურა

Georgia’s European Way საქართველოს�ევროპული�გზაJune 2015 ივნისი�2015

მსოფლიოს წამყვანი საოპერო თეატრების აფიშებს თუ გადახედავთ, ქართულ გვარებს შემსრულებელთა შო-რის ძალიან ხშირად ნახავთ. მაგალითისთვის თუნდაც

მხოლოდ ერთი თვის – ივნისის – განრიგს შევხედოთ.ლეგენდარულ „ლა სკალაში“ ბიზეს „კარმენს“ შეასრულე-

ბენ მომღერლები, რომელთა შორის ერთდროულად სამი ქართველი ვოკალისტია: ანიტა რაჭველიშვილი კარმენის პარტიას იმღერებს, ნინო მაჩაიძე მიქაელას განასახიერებს, მათი ახალგაზრდა კოლეგა – სოფო მჭედლიშვილი კი მერ-სედესის პარტიას შეასრულებს.

ნინო სურგულაძე იტალიაში ცნობილ „არენა დი ვერონა-ზე“ მაყურებლის წინაშე „ნაბუქოში“ წარდგება. გიორგი გაგ-ნიძე ამერიკული „მეტროპოლიტენიდან“ ზაფხულის პირველ თვეში ჰამბურგის ოპერაში გადაინაცვლებს. მეცო-სოპრანო ქეთევან ქემოკლიძე კი ტურინის თეატრში გუნოს „ფაუსტ-ში“ წარდგება მაყურებლის წინაშე.

ჩამონათვალს თუ გავაგრძელებთ, შეიძლება, რამდენიმე ათეული გვერდი დაიკავოს. საოპერო ხელოვნების ქართ-ველი ვარსკვლავების უმეტესობას სამუშაო გრაფიკი, სულ მცირე, ორი სეზონით წინასწარ აქვს შედგენილი.

წარმატებული „ექსპორტი“ აშკარაა, მისი მიზეზები კი – საინტერესო და მრავალფეროვანი.

მეცო-სოპრანო ქათევან ქემოკლიძე, რომელმაც გასულ აპრილს კიდევ ერთ ქართველ ვარსკვლავთან, იანო თამარ-თან, ერთად ვერდის „ბედის ძალაში“ გაიბრწყინა ტოკიოს ნაციონალური ოპერის სცენაზე, ფიქრობს, რომ ქართველი საოპერო შემსრულებლების წარმატებულ „ექსპორტს“ რამ-დენიმე მიზეზი აქვს.

„ის, რომ ქართველები დიდი მუსიკალური და საშემსრუ-ლებლო, კერძოდ, ძალიან დიდი სასიმღერო ნიჭის მატა-რებლები ვართ, ცნობილი ფაქტია და ბუნებრივიცაა ჩვენი ფოლკლორული თუ სხვადასხვა ჟანრის სასიმღერო ტრადი-ციებიდან გამომდინარე,“ – ამბობს ქეთევანი.

„თავის დროზე ოპერამ დიდი ინტერესი გამოიწვია და პო-პულარული გახდა მომღერალ ერში, მაგრამ ჩვენ არ დავკმა-ყოფილდით ამ ჟანრის მხოლოდ „იმპორტით“ და იტალიური ვოკალური სკოლის საფუძველზე შევქმენით აბსოლუტუ-რად თვითმყოფადი ქართული საოპერო სკოლა, რომელმაც საუკუნეების მანძილზე აღზარდა დიდი მომღერლები“.

„სამწუხაროდ, მსოფლიომ დაკარგა თაობები შესანიშნავი ქართველი ვოკალისტებისა, რომლებიც საბჭოთა რეჟიმის დროს ვერ გავიდნენ უცხოეთში. აქედან გამომდინარე, ე.წ. „ბუმი“ ქართველი მომღერლებისა ასევე უკავშირდება იმ ფაქტს, რომ საზღვრები აღარ არსებობს“, – დასძენს ქართ-ველი მეცო-სოპრანო.

ქართველი ბარიტონი ელდარ გეწაძე სწორედ იმ თაობის წარმომადგენელია, რომლის კარიერა, საბჭოთა კავშირის რკინის ფარდის გამო, დანარჩენი მომღერალი მსოფლიოსა-გან იზოლირებული აღმოჩნდა.

If you have a look at performance announcements from the world’s most prominent opera houses, you will easily fifnd many Georgian surnames in the cast list.

Let’s take a closer look at performances held in June 2015 to see what is going on in the global opera scene. This month one of the world’s most famous opera house Teatro alla Scalla in Milan, Italy presents Georges Bizet’s Carmen, in which three Georgian singers will shine in one performance. Mezzo-soprano Anita Rachvelishvili will perform as Carmen, while soprano Nino Machaidze will sing Micaela. Aspir-ing singer soprano Sofifa Mchedlishvili will take stage as Mercedes.

Additionally, mezzo-soprano Nino Surguladze will perform the role of Fenena in the opera Nabucco, which will be staged at Italy’s prominent Arena di Verona in June. Ater a great performance in the New York Metropolitan Opera, baritone George Gagnidze will join the cast of the Hamburg Staatsoper [Hamburg State Opera] in Germany for the fifrst month of summer. Mezzo-soprano Ketevan Kemoklidze returns to the opera house Teatro Regio in Italy’s Torino to perform in a new produc-tion of Charles Gounod’s Faust. The premiere will be broadcasted live on radio and DVDs of the performance will be released worldwide at a later date by a classic music international TV channel.

I could continue listing all upcoming performances of Georgian op-era singers but I will spare your time; however it is fair to say the majority of Georgian opera stars have busy schedules for the next two seasons.

Georgia is very proud of its talent and encourages singers to perform around the globe. So what makes Georgian voices so special? The rea-sons are very interesting.

Kemoklidze, who was shining in Giuseppe Verdi’s opera La Forza del Destino [The Force of Destiny]while playing the part of April, which she jointly shared with Georgian opera star soprano Iano Tamar at the New National Theatre of Tokyo, believes there are several reasons why Georgian singers are highly sought ater in the opera world.

ნატა ამაღლობელი

საინფორმაციო ვებ-გვერდის Agenda.ge მთავარი რედაქტორი

Natalia Amaglobeli

Editor-in-Chief of news website Agenda.ge

ხმელთაშუა ზღვის ხმები

ანუ რა არის საქართველოს ყველაზე წარმატებული

„ექსპორტი“

GEORGIA’S MEDITERRANEAN VOICES What is Georgia’s most successful "export"

ქეთევან ქემოკლიძე კარლოს საურას ფილმში „მე, დონ ჯოვანი“. ფოტო მომღერლის პირადი არქივიდან

Mezzo-soprano Ketevan Kemoklidzein a screenshot from the film "I, Don Giovanni" by Carlos Saura. Photo from the singer’s private archive.

68 69



გზა მსოფლიოს მთავარი საოპერო თეატრებისკენ, რო-გორც წესი, საერთაშორისო კონკურსებში მოპოვებული გამარჯვებებით იწყება. მიუხედავად ოთხ საერთაშორისო ვოკალურ კონკურსზე გამარჯვებისა და უცხოეთიდან მი-ღებული მიწვევებისა, საზღვარგარეთ მისი ერთჯერადი გამოსვლების ბედსაც კი მოსკოვში საკავშირო სახელმწიფო ორგანიზაციის, „გოსკონცერტის“, ჩინოვნიკები წყვეტდნენ.

„1975 წელს, როდესაც გლინკას სახელობის კონკურსზე გავიმარჯვე, შემომთავაზეს ბერლინის სიმფონიურ ორკეს-ტრთან ერთად გამოვსულიყავი გერმანიის ტელევიზიის საიუბილეო კონცერტზე, რომელზეც საბჭოთა კავშირიდან მარტო მე მიმიწვიეს. საბუთები გავამზადე, მაგრამ საბო-ლოო ჯამში არსად არ წავსულვარ. „გოსკონცერტში“ მით-ხრეს, ჩვენ ჩვენი საშემსრულებლო ჯგუფი შევთავაზეთ, მაგრამ საბუთების გამო მათ პრობლემა შეექმნათო,“ – იხ-სენებს ელდარ გეწაძე ერთ-ერთ შემთხვევას, როდესაც საზ-ღვარგარეთ გამგზავრებაზე უარი უთხრეს.

„ჩემი თვალით მაქვს ნანახი „გოსკონცერტის“ ჩინოვნიკის კაბინეტში განკარგულება იმის შესახებ, რომ ნოდარ ანდ-ღულაძის ავადმყოფობის გამო კონცერტზე საზღვარგარეთ იმღერებს დიდი თეატრის სხვა მომღერალი. ბატონი ნოდა-რი ავად არ იყო, მაგრამ მისთვის ეს ამბავი არასდროს მომი-ყოლია,“ – ამბობს ქართველი ბარიტონი.

ელდარ გეწაძე რომ სხვა ეპოქაში დაბადებულიყო, ცხა-დია, სამოღვაწეო არეალი გაცილებით მრავალფეროვანი ექნებოდა, მაგრამ მომღერალი დასძენს, რომ გული არა-ფერზე სწყდება.

“It is an established fact that Georgians have a big musical and perform-ing talent, especially in singing. It is natural if you know about Georgia’s rich folklore music and other musical traditions,” said Kemoklidze.

“Opera sparked huge interest in the singing Georgian nation and be-came popular very quickly. But importing this genre was not enough and we had to create a totally original Georgian opera school based on the Italian vocal school. The Georgian school has nurtured a lot of great singers during the past centuries.”

“But unfortunately the world has lost several generations of Georgian opera stars, as they were unable to perform abroad because of the Sovi-et regime. Maybe the current trend looks like a Georgian ‘opera boom’ because there are no more borders,” said the Georgian mezzo-soprano.

Georgian baritone Eldar Getsadze is among the generation Kemok-lidze is speaking about. He was unable to develop his career abroad. He remained isolated by the Soviet ‘iron curtain’.

In general the road to performing on leading opera stages begins ater a singer wins an international vocal competition. Getsadze has won four such competitions and was subsequently offered proposals from several countries, but every performance abroad depended on a de-cision made at the Soviet state organisation Roskoncert in Moscow.

“In 1975 I won the Glinka’s vocal competition and one of the agents asked me to perform in Berlin with the Berlin symphonic orchestra to celebrate the anniversary of the German TV. I was the only Soviet singer invited to sing at this event,” said Getsadze.

“I prepared all the documents but they told me in Roskoncert that they had asked event organisers to include the whole performing group. And the others had problems with their documents so it was not possible for me to perform at this event,” he said while remember-ing one case when the Roskoncert banned him from singing abroad.

“Each time their reason for refusal was different. I saw a document on the wall of the Roskoncert office, which stated that my colleague Nodar Anguladze was sick, so the other singer from Bolshoy Theatre (in Mos-cow) would perform abroad instead of him. Of course it was a lie. But I did not say anything to Nodar,” noted the Georgian baritone.

If Getsadze was not hindered by the situation of the past era, his per-formances and singing career could have been very different – but the singer says he has “nothing to regret”.

Now Getsadze is a Professor at Tbilisi State Conservatoire. This local vo-cal school is another reason why Georgian singers are successful abroad.

ელდარ გეწაძე თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიის სტუდენტობის პერიოდში. ფოტო თბილისის კონსერვატორიის მუსიკის ისტორიის მუზეუმის არქივიდან.

When Georgian baritone Eldar Getsadze was a student at Tbilisi State Conservatoire, he did not know that all of his performances abroad would need special clearance from officials in Moscow. Photo from the archive of Tbilisi State Conservatoire’s Music History Museum.

ქეთევან ქემოკლიძე დორაბელას პარტიაში მოცარტის ოპერაში „ასე იქცევა ყველა ქალი“. ანკონას საოპერო თეატრი, 2011 წელი. ფოტო მომღერლის პირადი არქივიდან

Mezzo-soprano Ketevan Kemoklidze as Dorabella in Wolfgang Amadeus Mozart ‘s opera Cosìfantutte at Teatro delle Muse 2011. Photo from the singer’s private collection.

70 71



ელდარ გეწაძე ამჟამად კონსერვატორიის პროფესორია. ქართული ვოკალური სკოლა წარმატებული საოპერო „ექს-პორტის“ კიდევ ერთი მიზეზია. ქეთევან ქემოკლიძე ამბობს, რომ აგენტებს შორის და თეატრებშიც უკვე გარკვეული სტე-რეოტიპი ჩამოყალიბდა – თუ შემსრულებელი ქართველია, მისგან დახვეწილ საშემსრულებლო ტექნიკას ელიან.

„ბუნებრივ მონაცემებს თან ახლავს ვოკალური ტექნიკა, რომლითაც გამოირჩევიან ქართველი მომღერლები. ეს კი ხანგრძლივი კარიერის გარანტიაა. ცოდნას, რომელსაც სა-ქართველოში იღებენ და შემდეგ ის თავისთავად უცხოეთ-ში იხვეწება, ძალიან მყარი საფუძველი ეყრება ქართველი პედაგოგების მიერ (ჩემს შემთხვევაში ეს გულიკო კარია-ულია)“, – ამბობს ქეთევან ქემოკლიძე.

ელდარ გეწაძეს ქართველი საოპერო ხმების წარმატებუ-ლი „ექსპორტის“ საკუთარი „გეოგრაფიული“ ვერსია აქვს.

„ვერდის ფესტივალზე ანტრაქტის დროს იტალიელებმა მკითხეს, საიდან ხართ, ასე ჩვენებურად რომ მღერითო? კე-დელზე უზარმაზარი რუკა იყო გაკრული და საქართველო ვაჩვენე. ერთ პარალელზე ვყოფილვართ, ჩვენ ამ ფენომენს „ხმელთაშუა ზღვის ხმებს“ ვუწოდებთო,“ – იხსენებს ცნობი-ლი ქართველი ბარიტონი.

ქეთევან ქემოკლიძე კი დარწმუნებულია, რომ მებრძოლი და ამტანი ხასიათი, რომლის ჩამოყალიბება საქართველოს უახლესმა ისტორიამ განაპირობა, დიდ შრომასთან და მი-ზანდასახულობასთან ერთად, მისი წარმატებული კარიერის საფუძველია. ეს ფაქტორები წინსვლის განმსაზღვრელი გახდა არა მხოლოდ მისი, არამედ მისი ქართველი კოლეგე-ბის შემთხვევაშიც.

Kemoklidze says there is some kind of stereotype about Georgian sing-ers within agents and theatres abroad. There are always high expecta-tions of the singer’s performing techniques if they are from Georgia.

“The talent of Georgian opera singers is accompanied with a high level of singing and vocal technique. This is the perfect base for a long-running career. They have got strong professional knowledge and a strong basis from Georgian vocal teachers – in my case it was Guliko Kariauli – and then it is polished abroad,” said Kemoklidze.

Meanwhile Getsadze cited a more ‘geographical’ reason behind the success of Georgian opera performers.

“Once, ater performing at the Verdi’s Festival in Italy, Italians asked me – where are you from, your singing sounds very similar [to sounds Italian opera singers make]. There was a big world map on the wall and I showed them where Georgia was located. We seemed to be on the same parallel, they told me. We call this phenomenon ‘Mediterranean voices’, they told me,” remembered the famous Georgian baritone.

A familiar sounding vocal range could be helpful. However, Kemok-lidze persisted that another factor that had helped her achieve suc-cess was the hardy and resilient characteristics that Georgians had de-veloped as a result of their country’s modern history. The hard work and a clear purpose was the basis of her success.

These attributes play a large part in Georgians success, not only in opera but in all areas.

მეცო-სოპრანო ქეთევან ქემოკლიძე მადლენის როლში ჯუზეპე ვერდის ოპერაში „რიგოლეტო“, თეატრი „ლა სკალა“, 2012 წელი. ფოტო მომღერლის პირადი არქივიდან

Mezzo-soprano Ketevan Kemoklidze playing Maddalenain Giuseppe Verdi’s opera Rigoletto at Teatro alla Scala in 2012. Photo from the singer’s personal collection.

მეცო-სოპრანო ქეთევან ქემოკლიძე პრესცილას პარტიაში ჯუზეპე ვერდის ოპერაში „ბედის ძალა“. ვაშინგტონის ნაციონალური ოპერა, 2013 წელი. ფოტო მომღერლის პირადი არქივიდან

Mezzo-soprano Ketevan Kemoklidze performing as Preziosilla in Giuseppe Verdi’s opera La Forza del Destino [The Force of Destiny] at the Washington National Opera in 2013. Photo from the singer’s private archive.