GIS

MJET APO PROCES SOCIAL?

HYRJE

Ne nje shoqeri te perparuar industrialisht, kerkimet, teknologjia, prodhimet dhe administrimi jane shkrire ne nje sistem, qe nuk mund te shihet si nje i vetem, por si nje sistem me funksionalitete te pavarura nga njera-tjetra. Nga njera ane ne jemi te kufizuar nga nje rrjet organizatash dhe nje zinxhir i te mirave qe konsumojme, por nga ana tjeter ne si shoqeri lihemi jashte ceshtjes se si funksionon gjithcka derisa marrim produktin final.

Perhapja e sistemeve gjeografike te informacionit ka shkaktuar jo pak shqetesime dhe parehati perbrenda disiplines nga e cila ka marre edhe cilesimin. Keshtu, ne njefare menyre GIS ka sjelle nje ndarje mes teknologeve dhe intelektualeve ne gjeografine kontemporane, por te dyja keto grupe kane gjithmone diçka te re per te mesuar nga njera-tjetra.

GIS SI MJET

Te parit te GIS si nje mjet eshte i fuqishem, sepse lidhet ngushte edhe me perdorimin e perditshem. Eshte gjithashtu nje mjet teper kompleks, i perbere nga nje rang i gjere bashkesie te dhenash, metodash, si dhe perdorues te fuqishem qe realizojne kerkesa te veshtira per te arritur rezultatin e deshiruar. GIS si teknologji mundeson shfaqjen e nje shumllojshmerie te dhenash si ndertesa, habitate; nepermjet GIS ne mund te zbulojme zonat me me shume ndotje, vendndodhjen e nje lokaliteti apo nje pike te caktuar qe eshte me interes per ne etj. Dhe te gjitha keto informacione jane te regjistruara ne nje baze te dhenash dhe te ndertuara ne forme shtresash (layers), te cilat, te vendosura njera mbi tjetren, i japin perdoruesit nje produkt final sa me te kuptueshem per ta.

Ideja qe GIS mund te shihet thjesht si nje mjet per te zgjidhur problem, ben qe teknologjia te shikohet si nje rruge drejt arritjes se nje qellimi te caktuar. Duke u nisur nga ky kendveshtrim, qellimet vendosen ne menyre te pavarur dhe zhvillimi teknologjik ne kete rast eshte procesi i gjetjes se mjeteve, qe ofrojne rruget me te mira drejt arritjes se ketyre qellimeve.

GIS SI NJE PROCES SOCIAL

Fillimisht, drejtimi qe ndiqet ne zhvillimin e GIS nuk mund te konsiderohet thjesht si nje zhvillim racional i mjeteve qe u sherbejne nevojave shkencore gjeografike. Ai eshte shmbull i nje prej rrugeve te ndryshme teknike, perzgjedhja e te cilave eshte kushtezuar nga kushtet sociale. Pra GIS njihet ndryshe si nje funksion i kushteve sociale nen te cilat eshte krijuar dhe zhvilluar.

Keto kushte sociale qe i kane dhene forme zhvillimit te GIS jane ato te shoqerise industriale te pas-lufterave boterore. Me zhvillimin dhe ringritjen e faktoreve industriale(dhe jo vetem), per institucionet publike dhe ato private lindi nevoja e kontrollit dhe administrimit te produkteve si dhe kerkohej nje sherbim sa me eficent i shperndarjes se te mirave materiale. Fuqia e kompjuterizimit ka qene gjithashtu nje element esencial ne zgjidhjen e problemeve instrumentale duke rritur performancen ne sherbimet e sektoreve punlike dhe ato private. Sa me komplekse behet shoqeria, aq me teper komplekse dhe e shtrenjte behet mbledhja dhe ristrukturimi i informacionit per t’u bere sa me i kuptueshem nga perdoruesit fundore.

Jane disa faktore sociale qe kane sjelle zhvillimin e GIS:• Prioritetet e shoqerise amerikane, si pershembull kerkesat

specifike per mbikeqyrjen e zonave ushtarake• Shkalla ne te cilen sektori privat ka dominuar ne shoqerine

e gjere• Tipet e problemeve dhe deshira e nje klienti potencial per

t’i zgjidhur ato, duke marre parasysh edhe cmimin qe eshte i gatshem te paguaje

• Faktoret qe afektojne disponueshmerine dhe koston e te dhenave

• Dobesia e gjeografise si nje disipline intelektuale ne USA, qe afekton shkallen ne te cilen ekspertiza gjeografike perdoret per te percaktuar cilesine e zhvillimit dhe aplikimit te GIS

KONKLUZIONI GIS nuk eshte thjesht nje mjet per te procesuar informacion gjeografik. Ai eshte gjithashtu nje teknologji/proces social qe perfshin nje infrastrukture te tere institucionale dhe intelektuale qe shperndan dhe e tregeton ate. Si i tille, zhvillimi i tj nuk mund te kuptohet me vete nga konteksti social ne te cilin ka ndodhur.

Fund