gÖksun lÇesnde yaanan gÖÇ hareketlernn...

GÖKSUN LÇES NDE YA ANAN GÖÇ HAREKETLER N N

SOSYO-EKONOM K ANAL Z

T.C. KAHRAMANMARA SÜTÇÜ MAM ÜN VERS TES

SOSYAL B L MLER ENST TÜSÜ CO RAFYA ANAB L MDALI

rfan G

YÜKSEK L SANS TEZ

KAHRAMANMARA

UBAT 2007



T.C. KAHRAMANMARA SÜTÇÜ MAM ÜN VERS TES

SOSYAL B L MLER ENST TÜSÜ CO RAFYA ANAB L MDALI

DANI MAN: Yrd. Doç. Dr. Mehmet GÜRBÜZ

rfan G

YÜKSEK L SANS TEZ

KAHRAMANMARA

UBAT 2007

KAHRAMANMARA SÜTÇÜ MAM ÜN VERS TES

SOSYAL B L MLER ENST TÜSÜ

CO RAFYA ANAB L M DALI

RFAN G

YÜKSEK L SANS TEZ

Kod No :

Bu Tez 07/02/2007 Tarihinde A a daki Jüri Üyeleri Taraf ndan

Oy Birli i ile Kabul Edilmi tir.

.................................................. .............................................. ............................................ Yrd. Doç. Dr. Mehmet GÜRBÜZ Yrd. Doç. Dr. Ersin Kaya SANDAL Yrd. Doç. Dr. Faruk SÖYLEMEZ

DANI MAN ÜYE ÜYE

Yukar daki imzalar n ad geçen ö retim üyelerine ait oldu unu onaylar m.

.. Doç. Dr. Haluk ALKAN

Enstitü Müdürü

Not: Bu tezde kullan lan özgün ve ba ka kaynaktan yap lan bildiri lerin, çizelge, ekil ve foto raflar n kaynak gösterilmeden kullan m , 5846 say l Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

GÖKSUN LÇES NDE YA ANAN GÖÇ HAREKETLER N N SOSYO-EKONOM K ANAL Z

I

KAHRAMANMARA SÜTÇÜ MAM ÜN VERS TES

SOSYAL B L MLER ENST TÜSÜ

CO RAFYA ANAB L M DALI

ÖZET

YÜKSEK L SANS TEZ



RFAN G

DANI MAN: Yrd. Doç. Dr. Mehmet GÜRBÜZ

Y l : 2007 Sayfa:121

Jüri : Yrd. Doç. Dr. Mehmet GÜRBÜZ : Yrd. Doç. Dr. Ersin Kaya SANDAL : Yrd. Doç. Dr. Faruk SÖYLEMEZ

Ara t rma konusu olarak Göksun lçesinde Ya anan Göç Hareketlerinin Sosyo-Ekonomik Analizi seçilmi tir. Bu analiz için Göksun ilçesinin k rsal yerle melerinde (köy ve beldelerde) 216 denek üzerinde ve Göksun dan yo un olarak göçlerin oldu u Kahramanmara ve Gaziantep te 115 dene e anket uygulanm t r.

Bu anketlerden elde edilen bilgiler do rultusunda Göksun ilçesinin k rsal yerle melerinden olan göçlerin nedenleri ortaya konulmu tur. Ayn zamanda k rsal yerle melerdeki sosyo-ekonomik ya am ve göç eden ailelerde meydana gelen sosyo-ekonomik de i iklikler belirlenmi tir.

Göçün en önemli nedeninin geçim s k nt s oldu u belirlenmi tir. Göç etmi ailelerde hâkim olan aile tipi çekirdek aile olmakla birlikte fert say s fazla olan aileler de göçe kat lm t r. Göç eden aile reislerinin ço unlu unun e itim durumunun lise mezunu oldu u tespit edilmi tir. Kente göç eden ailelerin büyük ço unlu unun köyle ili kileri devam etmektedir. Bu nedenle göç eden ailelerin bir k sm köydeki mal varl klar n elden ç karmamaktad r.

Göksun dan göç eden ailelerde sosyo-ekonomik de i iklikler genel olarak olumlu manada de i mi tir. Göç eden ailelerde okuma oran artm , i sizlik azalm , ekonomik seviye yükselmi tir.

Anahtar Kelimeler: Göksun, K rsal Yerle meler, Anket, Göç, Sosyo-ekonomik Özellikler.

II

DEPARTMENT OF GEOGRAPHY INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCE

UNIVERSITY OF KAHRAMANMARA SÜTÇÜ MAM

ABSTRACT

MA Thesis

THE SOCIOECONOMIC ANALYSIS OF THE IMMIGRATION MOVEMENTS

LIVED IN GÖKSUN DISTRICT

RFAN G

Supervisor: Asist. Prof. Dr. Mehmet GÜRBÜZ

Year : 2007 Pages:121

Jury : Asist. Prof. Dr. Mehmet GÜRBÜZ : Asist. Prof. Dr. Ersin Kaya SANDAL : Asist. Prof. Dr. Faruk SÖYLEMEZ

The socioeconomic analysis of immigrations lived in Göksun district has been taken into consideration in the research. For this analysis, 216 people from the rural areas of Göksun (villages and countries) and 115 people from Kahramanmara and Gaziantep, where the immigration from Göksun condensed, were wanted to respond the questionnaire.

As a result of these questionnaires, the reasons of the immigration from the rural areas of Göksun have been discovered. At the same time, the socioeconomic life in the rural areas and the changes in the socioeconomic lives of the migrant families have been determined.

The hard condition of living is seen to be the most important reason of immigration. The majority of the migrant families are the core family , yet families with large number of members have also migrated. In most of the families that have migrated, it is seen that, the heads of the families have an education degree of high school. It is also determined that a great majority of migrant families sustain their relationship with their villages. For this reason, some of the families do not sell off their properties in their villages.

The socioeconomic changes in migrant families from Göksun are generally in positive sense. The economical situation and education of family members have increased where the unemployment has decreased.

Keywords: Göksun, rural settlement, questionnaire, immigration, socioeconomic characteristics.

III

ÖNSÖZ

Göç çe itli sosyal ve ekonomik nedenlere ba l olarak gerçekle en bir yer de i ikli i hareketidir. Ülkemizin genel yap s na uygun olarak ara t rma sahas olan Kahramanmara n Göksun ilçesinde de göç olay k rsal yerle melerden kentlere do ru yo un olarak ya anmaktad r.

Bu ara t rma, göç nedenlerini ara t rman n yan nda k rsal yerle melerde ve göç eden ailelerdeki sosyo-ekonomik özellikleri incelemeyi ve kar la t rmalar yapmay hedeflemi tir. Ara t rma kapsam nda yap lan anket çal malar k rsal yerle melerde ve göç eden aileler üzerinde ayn dönemde yap lm t r.

Ara t rma alan nda ya anan göç olay nda k rsal alan n iticili i en önemli rolü oynam t r. Di er bir deyi le ki iler genelde toprak yetersizli i, topraks zl k, köydeki i imkânlar n n azl , çocuklar n meslek sahibi yapma arzusu gibi nedenlere ba l olarak göç etmektedirler. Ara t rma alan ndaki göç olay aile göçü eklinde ya anmaktad r. Kente göç eden ki ilerin önemli bir k sm bugün de memleketleriyle olan ili kisini devam ettirmektedir.

Çal mam n her a amas nda yard mc olan, de erli katk lar yla beni yönlendiren dan man hocam Yrd. Doç. Dr. Mehmet GÜRBÜZ e ve bu çal mada beni yaln z b rakmayan çok de erli dostlar m say n Süleyman ÖZDER N e, Bahad r AKÇA ya, Ali TEKEREK e, Selçuk YILDIZ a ve Soner ÖZ e sonsuz te ekkürlerimi sunar m.

KAHRAMANMARA , UBAT 2007 rfan G

IV

Ç NDEK LER

ÖZET..........................................................................................................................................I ABSTRACT..............................................................................................................................II ÖNSÖZ .III

Ç NDEK LER........................................................................................................................IV

KISALTMALAR ... .. .V Ç ZELGELER L STES . .VI

EK LLER L STES .............................................................................................................VIII

GRAF KLER L STES ............IX

1.

G R .............................................................................................................................

1

1.1. Konuyla lgili Önceki Çal malar...........................................................................

2

1.2. Göç Olgusu.............................................................................................................

3

1.2.1. Göç Türleri........................................................................................................

4

1.2.2. Göç Nedenleri...................................................................................................

4

1.2.2.1. tici Nedenler........................................................................................... 5

1.2.2.2. Çekici Nedenler....................................................................................... 6

2. TÜRK YE DE Ç GÖÇLER . ........

8

3.

KAHRAMANMARA NÜFUSUNUN GÖÇ DURUMU ... .. ...

13

4.

ARA TIRMA SAHASININ LOKASYONU VE CO RAF ÖZELL KLER .. .

15

5.

ARA TIRMANIN AMAÇ VE YÖNTEM ..

18

5.1. Amaç .. .

18

5.2. Materyal ......

18

5.3. Yöntem ... 18

5.3.1. Ön Ara t rma ve Anketlerin Uygulanmas ... 19

5.3.2. Verilerin De erlendirilmesi ......

19

6.

GÖKSUN LÇES N N GENEL ÖZELL KLER . 20

6.1. Sosyal Yap ... .. ....

20

6.2. Ekonomik Yap .. .

33

7.

BULGULAR VE YORUM ... 42

7.1. Göksun lçesi K rsal Yerle melerinin Sosyo-Ekonomik Özellikleri .....

42

7.1.1. Göksun K rsal Nüfusunun Sosyal Özellikleri ...

42

7.1.2. Göksun K rsal Nüfusunun Ekonomik Özellikleri .

49

7.2. Göksun lçesinden Göç Eden Ailelerin Sosyo-Ekonomi k Özellikleri .. 59

7.2.1. Göç Eden Ailelerin Sosyal Özellikleri .. ... 59

7.2.2. Göç Eden Ailelerin Ekonomik Özellikleri ...

71

7.3. Göksun lçesinde Ya anan Göç Olgusu .. ... 83

7.3.1. Göksun K rsal Nüfusunun Göç Etme E ilimleri ve Nedenleri

83

7.3.2. Göç Eden Ailelerin Göç Özellikleri .. ... 94

7.4. Göç Eden Ailelerde Meydana Gelen Sosyo-Ekonomik De i iklikler ... 109

7.4.1. Göç Eden Ailelerde Meydana Gelen Sosyal De i iklikler ...... 109

7.4.2. Göç Eden Ailelerde Meydana Gelen Ekonomik De i iklikler

111

7.5. Göç Eden Ailelerin Gelece e Yönelik Beklentileri .. ..... 113

8.

SONUÇ VE ÖNER LER .. 116

KAYNAKLAR ..... 119

ÖZGEÇM

EKLER

V

KISALTMALAR

D E : Devlet statistik Enstitüsü

DPT : Devlet Planlama Te kilat

DS

: Devlet Su leri

Ha : Hektar

ILO : Uluslararas Çal ma Örgütü

ÖO : lkö retim Okulu

Km : Kilometre

KTSO : Kahramanmara Ticaret ve Sanayi Odas

M : Metre

P O : Pansiyonlu lkö retim Okulu

Y BO : Yat l lkö retim Bölge Okulu

YTL : Yeni Türk Liras

Yy : Yüzy l

VI

Ç ZELGELER L STES

Sayfa

Çizelge 1.1. Türkiye gücünün Özellikleri ... .. 5

Çizelge 2.1. Yerle im Yerleri ve ller Aras Göç Eden Nüfus ve Oran . 8

Çizelge 2.2. Türkiye nin Yerle im Yerleri Aras nda Göç Eden Nüfus ve Oran ................................................................................................................

9

Çizelge 2.3. statistik Bölgelerinin Ald Göç, Verdi i Göç, Net Göç ve Net Göç H z (1995 2000)...............................................................................

10

Çizelge 2.4. Göç Etme Nedenine Göre ller Ars Göç Eden Nüfus ve Oran (1995 2000) .

11

Çizelge 3.1. Akdeniz Bölgesi llerinin Göç Durumu(1995 2000) ...... 13

Çizelge 3.2. Kahramanmara n Y llara Göre Net Göç H z ...........................

14

Çizelge 4.1. Göksun lçesinin Arazi Da l m

15

Çizelge 6.1. Göksun lçesinin Nüfus Geli imi . 21

Çizelge 6.2. Göksun lçesi K r- ehir Nüfusu ve Oranlar ..

22

Çizelge 6.3. 1990 2000 Aras K rsal Kentsel Y ll k Nüfus Art H zlar

23

Çizelge 6.4. Göksun lçesi ve Türkiye de Nüfusun Cinsiyet Oranlar

24

Çizelge 6.5. Göksun ehir Nüfusunun Ya Gruplar na Da l m .... 25

Çizelge 6.6. Göksun ehir Nüfusunun Okur-Yazar Durumu(6 Ve Yukar Nüfus) ...

26

Çizelge 6.7. Göksun K rsal nda Okuryazarl k Durumu (6 Ya Ve Üzeri) .. 27

Çizelge 6.8. Göksun Geneli Okuryazarl k Durumu (6 Ya ve Üzeri)

28

Çizelge 6.9. l Geneli ve Ülkedeki Okuryazarl k Durumu (6 Ya ve Üzeri) 28

Çizelge 6.10. lçede Okul Say lar (2005

2006) ..

28

Çizelge 6.11. lkö retim Okullar Ö renci, S n f Durumu .. .. 29

Çizelge 6.12. Birle tirilmi S n f Olan Okullar Da l m . 29

Çizelge 6.13. Ortaö retim Okullar n n Da l m .. ... 29

Çizelge 6.14. Do um ve Ölümler . . . 31

Çizelge 6.15. 2002 Y l Sa l k Personeline Dü en Nüfus Miktar .. 31

Çizelge 6.16. lçe Sa l k Personeli Say s

. . 32

Çizelge 6.17. lçe Hane Halk Büyüklü ü . . 32

Çizelge 6.18. lçedeki Kad n ve Çocuk Da l m ...

32

Çizelge 6.19. Nüfusun Medeni Durumu( 12 ve Daha Yukar Ya taki Nüfus) 33

Çizelge 6.20. Bitkisel Ürünlerin Üretim ve Verim Durumlar .. .. 35

Çizelge 6.21. Tar m Alanlar n n Sulama Biçimleri tibar yla Da l m ..

37

Çizelge 6.22. Köylere Göre Bitkisel Üretim Envanteri ...

39

Çizelge 7.1. K rsal Nüfusta Çocuklar n E itim Durumlar .. 43

Çizelge 7.2. K rsal Nüfusta Ailelerin Bo Zamanlar n De erlendirme ekilleri .

49

Çizelge 7.3. K rsal Nüfusun Mal Varl . 52

Çizelge 7.4. Köylerdeki Ekonomi ve Sosyal Tesisler . . 55

Çizelge 7.5. K rsal Yerle melerin Alt Yap Durumu

56

Çizelge 7.6. K rsal Nüfusun Evlerindeki E ya Durumu ...

58

Çizelge 7.7. K rsal Nüfusun Gelecekten Beklentileri .. 58

Çizelge 7.8. Göç Edenlerde Çocuklar n E itim Durumlar . 60

Çizelge 7.9. Göç Eden Ailelerin Bo Zamanlar n De erlendirme ekilleri

68

Çizelge 7.10. Göç Edenlerde Ailecek Yap lan Faaliyetler ...

69

Çizelge 7.11. Göç Edenlerin Memleketteki Mal Varl klar . 78

Çizelge 7.12. Göç Eden Ailelerin Sahip Olduklar Yat r mlar

80

VII

Çizelge 7.13. Göç Eden Ailelerin Evlerindeki E ya Durumu .. 82

Çizelge 7.14. K rsal Nüfusa Göre Göçenlerin Göç Etme Nedenleri . ..

83

Çizelge 7.15. K rsal Nüfusa Göre Göç Edilen ehirler

87

Çizelge 7.16. K rsal Nüfusun Göksun a ( lçe Merkezine) Gidi Amaçlar ..

88

Çizelge 7.17. K rsal Nüfusun Göçü Önlemeye Yönelik Önerileri ...

91

Çizelge 7.18. K rsal Nüfusa Göre Göç Eden Ailelerin Ço unlukla Çal t klar Meslekler ...

91

Çizelge 7.19. K rsal Nüfusun Yurtd Tercihleri ve Nedenleri .. .

93

Çizelge 7.20. Göç Edenlerin Göksun dan Göç Etme Nedenleri .. .

95

Çizelge 7.21. Göç Edenlerin Bulunduklar ehri Seçme Nedenleri .

96

Çizelge 7.22. Göç Edenlerin Y l çinde Memlekete Gitme Zamanlar .

99

Çizelge 7.23. Göç Edenlerin Yurtd Tercihleri ve Nedenleri .

107

Çizelge 7.24. Göç Edenlerin Gelecekten Beklenti Özellikleri . 113

VIII

EK LLER L STES sayfa

ekil 4.1. Göksun Lokasyon Haritas ..16

IX

GRAF KLER L STES

Sayfa

Grafik 2.1. Türkiye de Yerle im Yerlerine Göre Göç Eden Nüfus Oran .. 9

Grafik 2.2. statistik Bölgelerinin Net Göç H z .. ... 10

Grafik 2.3.Göç Etme Nedenine Göre ller Aras Göç Eden Nüfus Oran ... 11

Grafik 6.1. Göksun lçesinde Say m Y llar na Göre Nüfusun Art H z .. . 21

Grafik 6.2. Göksun lçesi K r- ehir Nüfusu ve Oranlar . ... 23

Grafik 6.3. Göksun Nüfusunun Cinsiyet Oranlar .. .

25

Grafik 6.4. Göksun lçesi Nüfus Piramidi .. 26

Grafik 6.5. Göksun Arazi Da l m .. ... 35

Grafik 6.6. Bitkisel Ürünlerin Ekili Alanlar (Ha) .

36

Grafik 6.7. lçe Hayvan Varl .. . 39

Grafik 7.1. K rsal Nüfus Aile Reislerinin Tahsil Durumu .. 42

Grafik 7.2. K rsal Nüfusta Çocuklar n E itim Durumlar .. 43

Grafik 7.3. K rsal Nüfusta Okuma Ça nda Olup Okula Gitmeyen Çocuklar 43

Grafik 7.4. K rsal Nüfusta Okuma Ça nda Olup Okula Gitmeyen Çocuklar n Durumu ..

44

Grafik 7.5. K rsal Nüfus Ailelerinin Çocuklar n n Gelece i Hakk ndaki Dü ünceleri ...

45

Grafik 7.6. K rsal Nüfusta Sosyal Güvence Durumu .. 45

Grafik 7.7. K rsal Nüfus Aile Reislerinin Medeni Durumlar .

46

Grafik 7.8. K rsal Nüfusta Aile Bireyleri .

46

Grafik 7.9. K rsal Nüfusta Ailelerin Hane Büyüklükleri .

47

Grafik 7.10. K rsal Nüfusta Ailelerin Çocuk Say lar . 47

Grafik 7.11. K rsal Nüfusta Evli Çocuklar yla Birlikte Kalan Aileler

48

Grafik 7.12. K rsal Nüfusta Aile Reislerinin Ya Durumlar .. 48

Grafik 7.13. K rsal Nüfusta Ailelerin Bo Zamanlar n De erlendirme ekilleri .

49

Grafik 7.14. K rsal Nüfusta Aile Reislerinin Meslekleri .

50

Grafik 7.15. K rsal Nüfusta Ailelerin Y ll k Geliri . .

50

Grafik 7.16. K rsal Nüfusta Babadan Ba ka Gelir Getiren Ki iler ..

51

Grafik 7.17. K rsal Nüfusun Arazi Durumu

51

Grafik 7.18. K rsal Nüfusta Ailelerin Hayvan Durumu .. 52

Grafik 7.19. K rsal Nüfusun Mal Varl .

53

Grafik 7.20. K rsal Nüfusun 50 Bin Ytl Para le Ne Yapabilecekleri Sorgusu ..

53

Grafik 7.21. Son Y llarda Köy Ya ant s ndaki De i iklikler ..

54

Grafik 7.22. K rsal Nüfusun Son Y llarda Gelirlerindeki De i im .

54

Grafik 7.23. K rsal Nüfusun Mesken Tipleri ...

55

Grafik 7.24. Köylerdeki Ekonomi ve Sosyal Tesisler . 55

Grafik 7.25. K rsal Yerle melerin Alt Yap Durumu .. 56

Grafik 7.26. K rsal Nüfusun Ev Mülkiyet Durumu .

57

Grafik 7.27. K rsal Nüfusun Bulunduklar Ev Tipleri .

57

Grafik 7.28. K rsal Nüfusun Evlerindeki E ya Durumu ......

58

Grafik 7.29. K rsal Nüfusun Gelecekten Beklentileri ..

59

Grafik 7.30. Göç Eden Aile Reislerinin Tahsil Durumlar ..

59

Grafik 7.31. Göç Edenlerde Çocuklar n E itim Durumlar .....

60

X

Grafik 7.32. Göç Edenlerde Okuma Ça nda Olup Okula Gitmeyen Çocuklar n Varl .

61

Grafik 7.33. Göç Edenlerde Okuma Ça nda Olup Okula Gitmeyen Çocuklar n Durumu ...

61

Grafik 7.34. Göç Sonras Çocuklarda Davran Özellikleri

62

Grafik 7.35. Göç Eden Ailelerde Sosyal Güvence Durumu

63

Grafik 7.36. Göç Eden Aile Reislerinin Medeni Durumlar

63

Grafik 7.37. Göç Edenlerin Aile Bireyleri ...

64

Grafik 7.38. Göç Eden Ailelerin Hane Büyüklükleri .. 65

Grafik 7.39. Göç Eden Ailelerin Memleketteki Aile Bireyleri

65

Grafik 7.40. Göç Eden Ailelerin Çocuk Say lar .

66

Grafik 7.41. Göç Eden Ailelerde Evli Çocuklar yla Birlikte Kalan Aileler

66

Grafik 7.42. Göç Eden Aile Reislerin Evlenme Dönemleri

67

Grafik 7.43. Göç Eden Aile Reislerinin Evlenme Ya lar ...

67

Grafik 7.44. Göç Eden Aile Reislerinin Ya Durumlar ..

68

Grafik 7.45. Göç Eden Ailelerin Bo Zamanlar n De erlendirme ekilleri...

69

Grafik 7.46. Göç Edenlerde Ailecek Yap lan Faaliyetler

70

Grafik 7.47. Göç Eden Ailelerin Bulunduklar ehirde Akrabalar n n Varl ve Görü me S kl ...

70

Grafik 7.48. Göç Eden Ailelerin Gelenek ve Adetlerini Ya atabilme Durumlar ..

71

Grafik 7.49. Göç Eden Ailelerin Göç Öncesi Geçim Kaynaklar

72

Grafik 7.50. Göç Eden Aile Reislerinin Meslekleri .

73

Grafik 7.51. Göç Eden Aile Reislerinin lerini Bulma ekilleri

73

Grafik 7.52. Göç Eden Ailelerin Ayl k Geliri ..

74

Grafik 7.53. Göç Eden Ailelerde Babadan Ba ka Gelir Getiren Ki iler . 74

Grafik 7.54. Göç Edenlerin imdiki Ya am Düzeyleriyle Göç Öncesi Durumlar n Kar la t rmalar .. .

75

Grafik 7.55. Göç Eden Ailelerin Memleketlerinden Ald klar Yard mlar ...

76

Grafik 7.56. Göç Eden Ailelerin Memleketlerine Gönderdikleri Yard mlar...

76

Grafik 7.57. Göç Edenlerin Memleketteki Arazi Durumu .. 77

Grafik 7.58. Göç Edenlerin Memleketteki Hayvan Durumu .. 78

Grafik 7.59. Göç Edenlerin Memleketteki Mal Varl klar .. 79

Grafik 7.60. Göç Edenlerin Memleketteki Mal Varl klar n De erlendirme ekilleri .. ...

79

Grafik 7.61. Göç Eden Ailelerin Sahip Olduklar Yat r mlar ..

80

Grafik 7.62. Göç Eden Ailelerin Mahalle Seçimindeki Özellikleri .

81

Grafik 7.63. Göç Eden Ailelerin Mesken Tipleri

81

Grafik 7.64. Göç Eden Ailelerin Ev Mülkiyet Durumu ...

82

Grafik 7.65. Göç Eden Ailelerin Evlerindeki E ya Durumu ...

83

Grafik 7.66. K rsal Nüfusa Göre Göçenlerin Göç Etme Nedenleri .

84

Grafik 7.67. K rsal Nüfusa Göre Ailelerin Göç Etme E ilimleri

84

Grafik 7.68. K rsal Nüfusa Göre Göçün Çözüm Olas l ...

85

Grafik 7.69. K rsal Nüfusun Hangi artlarda Göçebilece i

85

Grafik 7.70. K rsal Ailelerde Göç Edenlerin Bulunma Durumu .

86

Grafik 7.71. K rsal Nüfusun Mevsimlik Göç Etme Durumu ...

86

Grafik 7.72. K rsal Nüfusa Göre Göç Edilen ehirler .

87

Grafik 7.73. K rsal Nüfusta lçe Merkezine Çal maya Gitme Durumu . 88

Grafik 7.74. K rsal Nüfusun Göksun a ( lçe Merkezine) Gidi Amaçlar .. 89

XI

Grafik 7.75. K rsal Nüfusa Göre Göç Edenlerin Mal Varl klar n n Durumu..

89

Grafik 7.76. K rsal Nüfusta Göç Sonras Geri Dönenlerin Varl ..

90

Grafik 7.77. K rsal Nüfusta Göçten Geri Dönenlerin Nedenleri .

90

Grafik 7.78. K rsal Nüfusun Göçü Önlemeye Yönelik Önerileri

91

Grafik 7.79. K rsal Nüfusa Göre Göç Eden Ailelerin Ço unlukla Çal t klar Meslekler........................................................................................

92

Grafik 7.80. K rsal Nüfusun K Aylar ndaki Faaliyetleri .. 92

Grafik 7.81. K rsal Nüfusun Yurtd Tercihleri

93

Grafik 7.82. K rsal Nüfusun Yurtd Tercihlerinin Nedenleri

94

Grafik 7.83. Göç Edenlerin Göç Karar n Alma ekilleri ... 94

Grafik 7.84. Göç Edenlerin Göksun dan Göç Etme Nedenleri ... 95

Grafik 7.85. Göç Edenlerin Bulunduklar ehri Seçme Nedenleri . 96

Grafik 7.86. Göç Edenlerin Göçü Gerçekle tirme Özellikleri

97

Grafik 7.87. Göç Edenlerin Bulunduklar ehirde Kalma Süreleri

97

Grafik 7.88. Göç Edenlerin Y l çinde Memlekette Kalma Süreleri .. 98

Grafik 7.89. Göç Edenlerin Memlekete Olan Giri lerinin Azalma Durumu.. 99

Grafik 7.90. Göç Edenlerin Y l çinde Memlekete Gitme Zamanlar . 100

Grafik 7.91. Göç Edenlerin Y ll k znin ve Tatilleri De erlendirme ekilleri .

100

Grafik 7.92. Göç Edenlerin Seçimlerde Bulunduklar Yerler . 101

Grafik 7.93. Göç Edenlerin Memlekette Yak n Akraba Varl ..

101

Grafik 7.94. Göç Edenlerin Akrabalar ndan Memleketten Göç Edenlerin Varl ...

102

Grafik 7.95. Göç Edenlerin Ba kalar na Göçme Konusunda Yard mc Olma Durumu ( Bulma, Bar nma Gibi.) ..

102

Grafik 7.96. Göç Edenlerin Daha Önce Göç Hareketinde Bulunma Durumu.

103

Grafik 7.97. Göç Edenlerin Mevsimlik Göç Tecrübesi (Özellikle Çal mak).

103

Grafik 7.98. Göç Edenlerin Ba ka ehre Ta nma Durumu

104

Grafik 7.99. Göç Edenlerin Memlekete Geri Dönme Dü ünceleri . 105

Grafik 7.100. Göç Edenlerin Dönü Yapmay Dü ünmeme Nedenleri .. 106

Grafik 7.101. Göç Edenlerin Çevresinde Göksun a Geri Dönü Yapanlar n Varl ...

106

Grafik 7.102. Göç Edenlerin Yurtd Tercihleri .

108

Grafik 7.103. Göç Edenlerin Yurtd Tercihlerinin Nedenleri ...

108

Grafik 7.104. Göç Edenlerin Gelecekten Beklenti Özellikleri

113

Grafik 7.105. Göç Edenlerin Gelecekte Çocuklar Hakk nda Dü ünceleri .

114

Grafik 7.106. Göç Edenlerin 50 Bin Ytl le Ne Yapabilecekleri Sorgusu.. 114

G R rfan G

1

1. G R

Nüfusun ülke içindeki hareketi iç göçler olarak adland r lmaktad r. Genellikle

bu nüfus hareketlerinin yönü az geli mi bölgelerden geli mi bölgelere veya köyden kente do rudur. Tar mdan endüstriye geçi te birçok ülkede oldu u gibi Türkiye de önemli ölçüde nüfusun yer de i tirmesinden etkilenmektedir (Kaya, 2003: 13).

Sanayi devrimi sonras h zla sanayile me ve kentle me sürecinin yaratt sorunlar ars nda k rsal alanda ya anan dönü ümlere ba l olarak yo un biçimde gerçekle en k rdan kente göçlerin neden oldu u sorunlar önemli bir yer tutmaktad r. Geli mi ülkelerde sanayi devrimi ile ba layan iç göç olgusu, az geli mi ülkelerde ikinci dünya sava sonras ba ms zl klar ve sanayile me iste i ile ba lam t r.

Bu göç süreci kentlerdeki sanayi ve hizmetlerin geli me h z n a an oranda gerçekle ti i için göç edenlerin istihdam, konut ve di er kentsel olanaklardan yoksun kalmalar na neden olmu tur.

Türkiye de 1950 li y llarda ba layan ve yo un olarak ya anan kente göç ve bunun sonucunda ortaya ç kan h zl kentle me birçok sorunun ortaya ç kmas na da neden olmu tur. 1970 lere kadar ak m yönünü k rdan

kente göçlerin olu turdu u Türkiye de, 1980 den sonra k rdan kente göçlerin yan nda az geli mi kentlerden geli mi kentlere do ru göçlerde ba lam t r (D E, 1998). 1990 larda ise iç göç olgusuna Zorunlu göçler olarak adland r lan güvenlik nedenli terör olaylar sonucu k rsal yerle melerde korku nedenli kitlesel göç hareketleri de eklenmi tir.

nsanl k tarihi ile özde olan bu göç olgusu demografik, ekonomik, siyasi, psikolojik, antropolojik ve sosyolojik içeriklere sahip olmas nedeniyle çok yönlüdür. Göçün bu özelli i ona evrensel bir yakla mdan ziyade yerel yakla m ve incelemeleri gerekli k lm t r (Yalç n, 2004:3).

Ülkemizdeki nüfus hareketleri sa l ks z kentle meye, i sizler ordusunun kentlere y lmas na, köylerdeki esnaf ve zanaatkârlar n i yerlerinin da lmas na ve özellikle genç nüfusun k rsal alandan kopmas na neden olmu tur. Di er taraftan göç olay n n köylerin yerle me düzeni üzerine de olumsuz etkileri görülmektedir.

Bu ara t rmada, Kahramanmara ili Göksun lçesinde ya anan göç olgusu ve göçün sosyo-ekonomik analizinin yap lmas amaçlanm t r. Ara t rmada göçün nedenleri ve sosyo-ekonomik etkileri belirlenmeye çal lm t r. Ayr ca bu çal ma k rsal kalk nd rmay sa lamak ve kentlere göç eden nüfusun sorunlar n çözmek için bir alt yap olu turacakt r.

Yap lan çal ma yedi ana bölümden olu maktad r. Birinci bölümde göç olgusu de erlendirilerek göç türleri, göçün nedenleri, sonuçlar aç klanmaya ve genel hatlar yla belirlenmeye çal lm t r. kinci bölümde Türkiye deki k r-kent nüfusunun y llara göre de i imi, Türkiye de ya anan iç göçler, üçüncü bölümde Kahramanmara n nüfus hareketleri ve özellikleri, alt nc bölümde Göksun ilçesinin sosyo-ekonomik özellikleri aç klanmaya çal lm t r.

Yedinci bölüm de ise göçün yo un olarak ya and Göksun ilçesinin k rsal nüfusuna ve göç edenlere anketler uygulanarak iki alt ba l kta ele al nm t r.

Birinci k s mda; Göksun ilçesi k rsal nüfusunun soysa-ekonomik analizi yap lm t r. Burada nüfusun sosyal yap s (demografik, e itim, sa l k, aile yap s , ya ve cinsiyet durumu, kültürel özellikler) olarak incelenmi tir. Devam nda ise nüfusun ekonomik yap s (geçim kaynaklar , meslek gruplar , arazi durumu, hayvan durumu üretim özellikleri, ekonomik tesisler, tasarruflar de erlendirme ekilleri, konut özellikleri ve gelecek hakk ndaki dü ünceleri) olarak ara t r lm t r.

kinci k s mda; göç eden ailelerden Kahramanmara ve Gaziantep te bulunanlara uygulanan anketlerle birinci k s mda oldu u gibi ailelerin sosyal yap s ve ekonomik yap s ara t r lm t r. Ayr ca göç edenlerle Göksun k rsal yerle melerindeki nüfus yap sal olarak (sosyal ve ekonomik) kar la t r larak aralar ndaki de i imler belirlenmeye çal lm göçün nedenleri, özellikleri, ailelerin beklentileri ve gelecekle ilgili planlar hakk nda belirlemeler yap lm t r.

G R rfan G

2

1.1. Konuyla lgili Önceki Çal malar

Tümertekin (1968) Türkiye de ç Göçler adl eserinde istatistikî bilgilerle ülkemizdeki iç göçlerin bir tak m özellikleri ortaya konmaya çal lm t r. Çal mada iç göçlerin özellikleri ve yönleri tespit edilmeye çal lm daha sonra da göçlerin; mesafe, k rsaldaki nüfus yo unlu u, ya ve cinsiyet da l m yla ili kisi incelenmi tir.

Kartal (1978) Kentle me ve nsan adl çal mas nda köyden kente göç edenlerin kentlile me sürecinde çe itli konulardaki tutum ve davran lar nda meydana gelen de i meler incelenmi tir. nceleme kentte kal süresi ve gelir düzeyi yönünde yap lm t r.

enyap l (1978) ehirle me Ve K rdan Kente Göç adl ara t rmas nda konuyu üç ana ba l k halinde incelemi tir. Birinci bölümde ehirle me hareketine ili kin yakla mlar ele tirilmi ve beraberinde yeni bir yakla m önerisinde bulunulmu tur. Söz konusu yakla mda göçün hem k r hem de kent boyutu ele al nm t r. kinci bölümde ise ara t rma sahas olan stanbul a ba l Kâ thane ve Gültepe gece kondu yerle imlerinin geli imi incelenmi tir. Son bölümde ise saha ara t rmas yap larak Gültepe ye köyden göç eden ki ilerin kökenleri ve nedenleri ara t r lm t r. Ayr ca kentteki ekonomik ve sosyal ili kiler incelenmi tir.

Tekeli ve Erder (1978) Yerle me Yap s n Uyum Süreci Olarak ç Göçler adl eseri dört bölümden olu maktad r. Birinci bölümde göç teorileri ve politikalar aras ndaki ili kiler incelenmi ve Türkiye de uygulanan yerle me politikalar aç klanm t r. kinci bölümde göç gözlemlerine ili kin istatistiksel sorunlar üzerinde durulmu tur. Ay ca Türkiye üzerindeki göç tahminleri aç klanm t r. Üçüncü bölümde ise ülkenin büyük ölçekteki özelliklerinin iç göçe etkileri incelenmi tir. Son bölümde ise göçün sonucu olarak k rsal ve kentsel alandaki de i imleri incelenmi tir.

Soysal (1979); çal mas nda istatistikî bilgiler nda Yüregir ovas köylerinin nüfusundaki geli meler anlat lm daha sonra baz köyler üzerinde incelemeler yap larak göç olay , göçün niteli i, nedeni ve yönüne ili kin saptamalarda bulunulmu tur.

DPT (1991); köyden kente göçün do al sonucu olarak ortaya ç kan gece kondu ailelerinin sosyo-ekonomik özellikleri incelenmi tir.

Arslan (1992) Yüre ir Ovas Köylerinden Kente (Adana) Göç Olay ve Göç eden Ailelerin Sosyo-Ekonomik Yap lar adl çal mas nda göçün nedenleri, niteli i göç edenlerin köyle olan ili kileri ve köye geri dönme e ilimlerinin olup olmad incelenmi tir. Ayr ca göç edenlerin sosyo-ekonomik yap lar da inceleme konusu yap lm t r.

Yan k (1993) K rdan Kente Göç eden Ki ilerin Sosyo Ekonomik ve Kültürel Yap lar nda Meydana Gelen De i iklikler; Ayy ld z Köyü Örne i adl çal mas nda kentle me hareketleri kapsam nda inceleme sahas nda göç etmeyen ailelerin sosyo-ekonomik ve kültürel yap lar ara t r lm t r. Devam nda göç eden aileler üzerinde ayn ekilde sosyo-ekonomik ve kültürel özellikleri ara t r larak kar la t rmalarla meydana

gelen de i imler ortaya konmaya çal lm t r. Av ar (1995) Türkiye de K rsal Kesimden Kente Göç ve Bölgeler Aras

Dengesizlik konulu çal mada k r kent ba lam nda sosyo-ekonomik yap daki de i imler incelenmi tir. Göçün nedenleri ve göç ile birlikte meydana gelen yap sal de i iklikler ortaya konmu tur. Ayr ca bölgeler aras nda dengesizlik ekonomik demografi toplumsal kültürel ve teknolojik yönlerden incelenmi tir.

Dura (1998) y l nda Türkiye de ç Göçler ve Sorunlar adl çal mada Türkiye de iç göçlerin nedenleri ve sorunlar ara t r lm göç olgusunun sosyolojik izah yap larak göçün sosyal, siyasal ve ekonomik sonuçlar tespit edilmeye çal lm t r. Ayr ca k rsal kesimin itici ve kentlerin çekici faktörleri aç klanm t r.

Kaygalak (1999) Zaman ve Mekân Boyutuyla Göç Ve Kentlile me; Mersin Demirta Örne i çal mada göçün tan m ve özellikleriyle neden ve sonuçlar genel anlamda aç klanm t r. Devam nda kentsel özellikler ve göçmenlik konusu incelenmi tir. Ara t rmada son olarak Mersin Demirta Mahallesi örne i üzerinde kentsel ya am ve göçmenlerin sosyo-ekonomik yap lar incelenmi tir.

G R rfan G

3

ahan (1999) Kahramanmara li Af in lçesi K rsal ndan Kentlere Göç Olgusu ve Göçün K rsal Kesime Olan Sosyo-Ekonomik etkileri adl çal mas nda köylerin ekonomik, co rafi ve sosyal artlar ile göç ili kisi incelenmi tir. ncelemeler nda k rsaldaki göçün nedenleri ortaya konmu tur.

Özbay ve Yücel (2001) Nüfus ve Kalk nma adl eserinin göç ile ilgili bölümünde Türkiye de göç konulu yap lan çal malar, göçün içeri i, e ilimi ve devlet politikalar yönünden tart lm t r. Daha sonra kad n göçü üzerinde istatistikî sonuçlarla incelemeler yap lm t r.

Firikçi (2002) y l nda Af in in Kurulu u ve Geli mesi ba l kl eserinde ilçenin kurulu undan günümüze de in geli imi incelenmi ilçenin potansiyeli tespit edilmeye çal lm kalk nmas için nelerin yap labilece i konusu üzerinde durulmu tur.

Yalç n (2004) Göç Sosyolojisi adl çal mas nda öncelikle göç tan mlar çe itleri ve göç teorileri üzerinde durularak ele tirilerde bulunmu tur. Çal mada Türkiye deki iç ve d göçler incelenerek tarihsel süreç içerisindeki geli imi aç klanm t r. Ayr ca yurt d nda ya ayan ailelerin sosyal ve siyasi özellikleri incelenmi tir.

1.2. Göç Olgusu

Tarihsel boyutuyla bak ld nda göç hareketi de i ik biçimler ve isimler ad alt nda çok eskilerden beri ya anan bir olayd r. Örne in, göç olay ilk ça larda yava yava yeryüzüne yay lma, ke fedilmemi do al kaynaklar n bulundu u yerlere da lma faaliyetleri olarak dü ünülebilir.

Co rafi Ke iflerin ba lad dönemde yeni yerlerin ke fi sanayi devriminin tohumlar n atm t r. Bu arada büyük nüfus hareketleri; ülkeler hatta k talar aras nda d göçler ve ülkeler içinde iç göçler ortaya ç karm t r.

Sanayi devrimi ekonomik anlamda birçok yeni kap lar açarken sanayile me de k rsal kentsel nüfus dengesizli ine neden olmu tur. Sonuçta göç hareketi kaç n lmazd r.

Bugünde k rdan kente göç geli mekte olan ülkelerin belirleyici özelliklerindendir. Çünkü k rdan kente göç sanayile meye paralel gitmektedir. Geli mi ülkelerde ise çok yönlü; örne in kentten-kente, kentten-k ra vs yönelen göçler nüfusta sürekli hareketlili i göstermektedir.

nsanl k tarihi boyunca ya anan göçler mekanda e itsiz biçimde da t lm , ekonomik çekicilikten olabildi i gibi ekolojik etkenler ya da devlet gibi toplumsal güçlerin zorlay c l , mecburi iskanlar ve sava lar nedeniyle de ya anm örnekleri vard r.

Göçün tan m üzerine birçok ki inin aç klamalar mevcuttur. Bunlar n bir k sm n s ralamak gerekirse;

Göç genel olarak kal c ya da yar kal c yer de i tirmeler hareketidir (Çelik, 1999: 4).

Göç bireylerin ya da toplumsal kümelerin bir yerden ba ka bir yere gitmeleridir (Yalç n, 2004: 11).

Göç ekonomik, siyasi, ekolojik veya bireysel nedenlerle bir yerden ba ka bir yere yap lan k sa, orta veya uzun vadeli geri dönü veya sürekli yerle im hedefi güden co rafik toplumsal ve kültürel bir yer de i tirme hareketidir (Yalç n, 2004: 13).

Göç ki ilerin hayatlar n n gelecekteki k sm n n tamam n veya bir k sm n geçirmek üzere bir iskân ünitesinden (köy kasaba kent gibi) di erine yerle mek kayd yla yapt klar co rafik bir yer de i tirme olay d r (Akkayan, 1979: 25 ).

Göç, co rafi mekân de i tirme sürecinin sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasi boyutlar yla toplum yap s n de i tiren nüfus hareketleridir (Özer, 2004: 11).

Nüfusun; devaml ya ama bölgelerini ki isel olarak, aileler veya gruplar halinde terk edip geçici veya sürekli olarak ya amak amac yla ba ka bir yere gitmesi hareketine göç denir (Do anay, 1994: 165).

Göçle ilgili tan mlar incelendi inde baz farkl l klara ra men ortak unsurun yer de i tirme oldu u görülmektedir. Bu yer de i tirme k sa mesafeli veya k sa

zamanl olabilece i gibi s n rlar ötesi uzak mesafeler eklinde de olabilir. Dolay s yla

G R rfan G

4

göç, bireylerin veya gruplar n yerle me alanlar ndan çe itli nedenlerle uzak veya yak n ba ka alanlara gerçekle tirdikleri uzun süreli yer de i ikli i hareketleridir.

Göç olgusu de i ik biçimlerde ortaya ç kmaktad r. Göçün nedenleri içerdi i mekanizmalar farkl göç türlerini do urmaktad r. Nedenler, mesafe, göç etme biçimi ve do rultu gibi de i kenler göç türlerinde farkl grupland rmalar n yap lmas na neden olmu tur.

1.2.1. Göç Türleri

Yalç n (2004: 14 17) nedene ba l olarak göç türlerinni 4 gruba ay rm t r. Bunlar; lkel göç; burada ilkellik insanl n ilkel dönemini de il ekolojik nedenlerden

dolay (do al afetler) çaresizli in sonucu meydana gelen göç eklini ifade eder (insanlar n faaliyetlerini do an n çok etkiledi i zamanlar).

Zorlama ile yap lan göçler; ilkel göçlerde itici faktör do al yap iken bu türde daha çok sosyal yap d r (Nazi Almanya s ndaki Yahudi göçü).

Serbest göçler; bireysel nedenlere ba l olarak meydana gelen yer de i ikli i hareketlerini ifade eder (Ülkemizden yurt d na i çi göçü).

Kitlesel göçler; serbest göçlerin sonucu olarak az say da öncü bireyin ba ka bir yere göçerek ülkeleriyle bir çe it ba kurmalar sonucunda o ülkeden göç edenlerin say s h zla artar ve k sa sürede göç kitlesel görünüme bürünür.

ahin ve Do anay (1999: 165 166) nedenlerine göçleri; Do al afetlerin neden oldu u göçler; kurakl k deprem heyelan vs.

sizli in yol açt göçler; i gücü göçü. Sosyal olaylar n yol açt göçler; sava lar ihtilaller terör s nma kan davas vs.

eklinde üç grupta toplam lard r. Kaya (2003: 13 18) göçleri gönüllü ve zorunlu göçler olarak incelemi tir. Yukar daki ikili gruplamada yine nedenlerine göre de göçler s n f na da

al nabilecek bir özellik ta d gözükmektedir. Göçler iç göçler ve d göçler olarak iki gruba ayr lmaktad r (Üner, 1972: 77).

Burada esas olan göç ülke s n rlar n a p a mamas d r. Özkalp (1990: 209) Grup göçü bireysel veya aile göçü eklindedir. Erder (1995:110) Göçü üç gruba ay rm t r. Bunlar; bireysel göçler, kitlesel

göçler ve zincirleme göçler eklindedir. Burada zincirleme göç, bireylerin göçü sonras memleketle ba lar sonucu devam nda ailelerin gruplar n göçü eklinde olan hareketni ifade etmektedir.

Geçici göçler ve sürekli yerle me amac na dayanan göçlerdir ( ahin ve Do anay, 1999: 165 166).

Geçici göçler içinde mevsimlik göçler, e itim amaçl göçler, yayla göçü, askerlik hizmeti vs. alt ba l klar verilebilir. Yaln z burada dikkati çeken yön gidilmesi dü ünülen yerde ne kadar kal naca n n önceden biliniyor olmas d r. Sürekli göçlerde ise dönü fikri en az ndan göçün ba lang ç safhas nda yoktur.

Göçler yön olarak k rdan-kente, kentten-kente ve kentten-k ra göç gruplar eklindedir (Akkayan, 1979: 25).

Yap lan bu s n flamalar n çoklu u göçün birçok nedene ve özelli e sahip olmas ndan kaynaklanmaktad r. Göç edenlerin bireysel isteklerinin çe itlili i, mesafe kavram , toplumsal, ekonomik ve siyasi aç dan de i en ko ullar sonucu birçok s n flama ortaya ç kmaktad r.

1.2.2. Göç Nedenleri:

Bireyler içinde bulunduklar durumdan ho nut olmad klar nda ya am ko ullar n iyile tirmek ve çe itli konulardaki de i ik beklentilerini gerçekle tirmek için göç ederler.

Göç kuramlar n n nedenlerine ili kin aç klamalar incelendi inde; Göç; ekonomik, politik ve toplumsal dönü ümlerin bir sonucu olarak

ya anmaktad r( çduygu ve Ünalan, 1998: 42). eklinde aç klam t r.

G R rfan G

5

Göç hareketinin nedenleri evrensel geçerlilik ta yan iki ba l k alt nda incelenmektedir. 1. Göçün çekicili i, 2. Göçü veren birimin iticili i. nsanlar göç ettiren bu itme ve çekme gücünün bile kesidir. Bu güçlerde ekonomik, politik, toplumsal ve bireysel ko ullar n karma k bir fonksiyonudur.

1.2.2.1. tici Nedenler:

tici nedenler denince k rsal kesimde ya ayanlar bulunduklar yerlerden ayr lmaya iten nedenler anla lmaktad r.

A a daki çizelgede Türkiye i sizlik oran %10,3 olarak gerçekle irken bunun %12,7 si kent nüfusundad r. K rdaki i sizlik ise kentin yar s oran nda %6,8 dir. Kentteki bu durumda kente göç olay n n da i sizli e etkisinden söz etmek gerekir. Ayr ca k rdaki i sizli in de yüksek oran gelecekteki göçün habercisidir.

Çizelge 1.1. Türkiye gücünün Özellikleri. 15 ya ve üzeri nüfus 50 826 000 Sivil i gücü 24 565 000 Sivil istihdam 22 046 000

siz nüfus 2 520 000 sizlik oran

10,3 Kent i siz oran

12,7 K r i siz oran

6,8 Kaynak: D E, 2006.

Tar msal üretimde insan gücünden makine gücüne geçilmesi, tar msal mülkiyetlerdeki dengesizlikler, büyük tar msal i letmelerdeki art lar sonucu ortaya ç kan i sizlik ve topraks zla ma k rsal nüfusa hareketlilik kazand rm t r (Tekeli ve Erder, 1978: 14 21).

Yukar da Tekeli ve Erder in de de indi i gibi makinele me ve teknolojik de i im yayg nla t kça tar mdaki i siz ordusuna yeni insanlar kat lmaktad r.

Teknolojik geli melerden yararlanarak büyüyen baz i letmeler küçük çiftçileri olumsuz etkilemekte ya topraks zla t rarak tar m i çi olmaya ya da göç etmeye yöneltmektedir. Ba ka bir yönüyle ise makinele me zorunlulu u duyan çiftçiler borçlanarak alt ndan kalkamayacaklar yüklerin alt na girerek topraklar n kaybetme tehlikesiyle kar kar ya kalabilmektedir.

Yukar da da belirtildi i gibi tar msal etkinliklerde ekonomik verimlili in dü ük ve yetersiz olmas , topraklar n veraset yoluyla i e yaramayacak derecede küçük parçalara bölünmesi, dinsel inançlar gelenek

görenek ve bilgisizlik nedeniyle a r nüfus art dolay s yla i gücü fazlas n n ortaya ç kmas göçün en ba ta gelen nedenleri aras ndad r.

1991 y l nda Uluslararas Çal ma Örgütü ( LO) Türkiye nin dört ayr bölgesinde seçtikleri köylerde uygulanan göç anketlerinden elde edilen sonuçlar üç grupta toplanm t r. Bunlar;

1. çinde bulunulan ko ullardan ho nut olmamak ya da i siz bulunmak. 2. Refah

gelir farkl l yani göç edenlerin tüketim düzeylerinin farkl oldu unu görmeleri.

3. Gelecek ku aklara ya da genç ku aklara daha iyi bir gelecek, ya am, e itim vs. olanaklar sa lama iste i.

Ankette en fazla i aretlenen nedenin i sizlik oldu u görülmektedir. Ülkemizin özellikle k rsal bölgelerinde a r do urganl k ve kontrolsüzce

büyüyen nüfus i bulmada zorlanmaktad r. Topraktan geçimini sa layamaz duruma dü en köylü çareyi ba ka i alan n n da olmamas neniyle göç etmekte bulaktad r.

K rsal kesimde yap lan ekonomik faaliyet geleneksel tar m olup henüz pazara aç lmam geçimlik olarak yap lmaktad r. Aile bireyleri ücretsiz tar m i çisidir. Bu durumda gizili i sizlik, dü ük istihdam sorununu haz rlamaktad r.

G R rfan G

6

Ço u kez köylerde ya anan arazi s n r kavgalar , k z kaç rma kan davas vs. huzursuzluklar ve anla mazl klar yer de i tirmeye iten durumlard r.

Genç ku aklarda e itim olana , daha iyi bir gelecek sa lama iste i, k rsal alanlarda sa l k olanaklar n n yetersizli i Türkiye deki göçlerin ba ka bir nedenidir.

Güvenlik sorunu da önemli bir noktad r. nsanlar n bulunduklar yerde ki isel, ailevi ve toplumsal olarak çevre güvenli i olmad durumlarda göç etme gereksinimi duymaktad r. Bunlara ek olarak olumsuz iklim ko ullar , meskenlerin sa l ks zl , gibi etkenlerden de bahsedilebilir.

1.2.2.2. Çekici Nedenler:

Kentler nüfusun ve tar m d ekonomik faaliyetlerin topland y lma merkezleri olmas ve yerle me iste i uyand rmas yönüyle göçü etkileyen özelliklere sahiptir.

Uluslararas Çal ma Örgütü ( LO) Türkiye de dört ayr bölgeden seçilen köylerde yürüttü ü anket çal malar sonucunda çekici nedenleri grupland rm t r. Bunlar;

1. bulma iste i 2. Daha iyi ya am ko ullar na eri me iste i 3. Yeni ku a a çocuklara daha iyi bir gelecek haz rlama dü üncesi ve iste i. Yap lan bu anketle çocuklara daha iyi bir gelecek haz rlama iste i

ço unlu un göç nedenleri aras nda belirtilmi tir. Dolay s yla k r n iticili i ve kentin çekicili i birbirini tamamlayan kar l kl etkile im içinde nüfus hareketleri olu turan ö eler oldu u anla lmaktad r.

Ba ta ekonomik zorluklar olmak üzere toplumsal ve kültürel yoksunluklarla beslenen umut ve beklentiler daha iyi i , daha çok kazanç umudu, e itim görme ve statü de i tirme iste i insanlar kente çekmektedir.

Dolay s yla sanayi kenti durumuna gelmi kentler göç ve kentle me konusunda çekim alanlar d r. Yaln z son y llarda büyük kentlerin doyum noktas na ula m olmalar çevre illeri de göç çekim merkezleri haline getirmi tir. Bunun yan nda devletin serbest bölge, kalk nmada öncelikli iller eklindeki giri imleri de sanayi faaliyetlerini

devam nda da göçü tetikleyen bir neden olarak ortaya ç karmaktad r. Kentin de i ik kar t inançlara dü üncelere sahip insanlar bir arada tutan

kozmopolit yap s örne in bir kan davas kurban ya da yerli halk taraf ndan suçlu görülmü bir ki i için kent s nak olabilmektedir.

tici ve çekici nedenlerin yan nda göçü etkileyen iletici nedenler olarak; ula m ve ileti im alt yap s na ili kin teknolojik geli meler de göçü h zland rmaktad r. leti im araçlar n n geli mesi ve yayg nla mas yla k rda ya ayanlar d ar daki ya am hakk nda bilgi sahibi olmakta ve ula m sitemindeki geli melerde ayn ekilde k rda nüfusun hareketlili ini art rmaktad r. Belirsizlikleri azalan kent ya am ula m olanaklar n n da geli mesiyle insanlar n hayallerini süsleyen ve eri ilmeye çal lan bir dünya haline gelmi , bu yeni umutlar beslenilmesine neden olmu tur.

Göçün ya anmas yla birlikte çok yönlü etkilerinden söz etmek mümkündür. Göç eden ki iler incelendi inde daha çok üretim yapabilecek genç ve üretken erkek nüfusun ço unlukta oldu u görülmektedir. Bu durum göç veren yerlerin ekonomik ya amlar nda olumsuz sonuçlar olu turabilmektedir.

Genç ve üretken nüfusun göçü, yaln zca i gücü kayb na de il ayn zamanda maddi sermaye ve di er ekonomik kaynaklar nda belli kentsel merkezlere akarak orada yo unla mas na neden olabilmektedir.

Özellikle kentler aras nda gerçekle en göçlerde ki ilerin yer de i tirmesinin göçü veren kentlerde nüfusun azalmas na pazar n daralmas na ve böylece ekonomik canl l n yitirilmesine de neden oldu u bilinmektedir.

K rdan kente göç edenlerin k r ile sürdürdükleri ili kiler k r n toplumsal ve kültürel ya am nda çe itli de i imlere neden olmaktad r. Göçmenlerin kentte ö rendikleri yeni bilgileri dü ünce ve pratikleri k ra ta yarak örnek olmalar k rsal alanlarda ki isel tutumlarda de er ve yarg larda de i imlere neden oldu u gözlenmektedir.

G R rfan G

7

Kentlerde devletin öncülü ünde ve te vikinde olu an istihdam alanlar hizmet sektörünün de geni lemesine dolay s yla da yeni göçleri beraberinde getirmektedir.

Göç eden grup içerisinde genç nüfus oran n n fazlal üretimde olumlu etkilerini dü ünmek gerekir. Fakat olumlu sonucundan çok daha yüksek oranda i sizli i (kentlerde) beraberinde getirmektedir.

Kentler i gücü piyasas aç s ndan göçle gelen i gücünün niteliksiz olmas nüfusun istihdam n

zorla t rmakta ve genelde in aat i çili i, hamall k seyyar sat c l k

tablac l k gibi mesleklere insanlar yönelmek zorunda kalmaktad r. Göçmenler a r kolay bulunan bir i çi s n f n olu turmakta bu da i yerlerinde

ücret ve di er kazan mlar konusunda ucuz i gücünü do urmaktad r. K r toplumunda türde nüfus, yüz yüze ili kiler, dayan ma, kan ba gibi

örgütlenme yap s na kar kentlerdeki birbirine yabanc nüfus, bürokratik örgütler, i bölümü, uzmanla ma vard r. Bu farkl l klar göçmenlerin uyum sorunlar n gündeme getirmektedir.

Kentlerde göç sonras olu an s n fsal farkl l klar (etnik dinsel kimliklerdeki farkl l klar) grupla malara ve birbirinden uzakla an ayr mlara neden olabilmektedir.

Yeni göç etmi kesimlerin ekonomik zorlan lar kent merkezlerinden uzak yerlerde yerle meye ve ba l ba na bir sorun olan gecekondula may do urmaktad r. Bu durum kentin kontrolsüz büyümesi ve birçok sosyal sorunu beraberinde getirmektedir.

Tarihi, kültürel ve do al yap lar n tahrip edilmesi ve baz durumlarda kentsel rantlardan pay almak ve konut gereksinimi kar lamak üzere yak l p y k lmas da göçün kent mekân üzerinde yaratt olumsuz bir sonuçtur.

Sonuç olarak sanayi devriminden bu yana göçü alan temel birim olan kentlerde; göçün etkisiyle istihdam, i gücü, gelir da l m , mekânsal geli meler, kentin yönetimi ve kültürel yap s boyutlar nda çe itli de i imler ya anmaktad r. Ayr ca göç sonras ya anan de i imlerin içeri ini ve boyutunu, göçü ve kentle meyi daha genel çerçevede belirleyen ekonomik geli meler yönlendirmektedir.

TÜRK YE DE Ç GÖÇLER rfan G

8

2. TÜRK YE DE Ç GÖÇLER

Ülkemizde k rsal yerle melerin ülke nüfusu içerisindeki geli mesi incelendi inde cumhuriyetin kuruldu u günden günümüze azalma göstermektedir

Önceki ba l k ad alt nda incelendi i gibi k rsal nüfus 1950 y l na gelinceye kadar k rdan kente do ru önemli bir hareketlilik ya anmam t r. K rsal nüfus oran 1927 de %75 78 iken 1950 ye kadar hemen hemen ayn kalm t r. Bu y llarda ba layan hareketlilik 1970 de %61,55 e 1990 da %40,99 a ve son say mda %35,10 a gerilemi tir.

Özellikle 1950 li y llarda ba layan iç göçün geli erek günümüzde de devam etmesi k rsal nüfusun do al olarak kentsel alanlarda topland sonucu ortaya ç kmaktad r.

2000 say m sonuçlar na göre 1990 2000 döneminde Türkiye de nüfus art h z %0 18,34 dür. Bu art kentsel alanlarda %0 27,04 artarken k rsal alanlarda %0 3,95 oran nda kalm t r. K rsal alanlardaki do al nüfus art n n dü üklü ü ve bu alanlardan kentsel alanlara olan göçün artmas k rsal nüfusun oran n n giderek azalaca sonucun do urmaktad r.

Göç ile ilgili istatistikleri kapsaml olarak genel nüfus say m sonuçlar ndan elde etmekteyiz. Fakat ülkemizde yap lan 14 nüfus say m ndan sadece son 4 ünde göç ile ilgili bilgiler derlenmi tir.

2000 Genel Nüfus Say m ve önceki say mlarda say m günündeki daimi ikametgâh yeri ile say mdan 5 y l önceki daimi ikametgâh yeri farkl olanlar göç eden nüfus olarak tan mlanm t r. Bu tan m gere i nüfus 5 ve daha yukar ya taki nüfusu kapsamaktad r.

2000 say m sonuçlar na göre 1995 2000 döneminde yerle im yerleri (il merkezi ilçe merkezi bucak ve köyler) aras nda göç eden nüfus 6.692.263 ki i iller aras nda göç eden nüfus 4.788.193 ki idir. Buna göre 1995 2000 döneminde her yüz ki iden 11 i yerle im yerleri ars nda 8 i ise iller aras nda göç etmi tir. 1975 2000 y llar ars nda 25 y ll k zaman dilimi dikkate al nd nda 1980 1985 döneminde göç eden nüfus oran n n di er dönemlere göre daha dü ük oldu u görülmektedir. 1995 2000 döneminde ise bir önceki döneme göre göç eden nüfusun oran nda önemli de i iklik gözlenmemektedir. Bununla birlikte göç eden nüfus büyüklü ü 25 y lda iki kat art göstermi tir. Bu sonuçlar Türk toplumunun ne kadar göçer bir topluluk oldu unu ve ye de i tirmelerle pek çok sorunla bo u mak zorunda kald n n ifadesidir (Çizelge 4.1.).

Çizelge 4.1 incelendi inde 1995

2000 dönemi yerle im yerlerine göre göç hareketlili inde en önemli de i im ehirden köye olan göçlerde meydana gelmi tir.

ehirden köye göç eden nüfusun büyüklü ü 1995

2000 döneminden bir önceki döneme göre 2 kat art göstermi ve yakla k 681 bin ki iden 1 milyon 343 bin ki iye yükselmi tir. 1995

2000 döneminde yerle im yerine göre göç eden nüfusun %20 sini ehirden köye olan göçler olu turmu tur.

Çizelge 2.1. Yerle im Yerleri ve ller Aras Göç Eden Nüfus ve Oran (*). Yerle im yeleri as nda göç eden nüfus

ller aras göç eden nüfus

Say m y l

Daimi ikametgâh nüfusu(1)

Dönemler

Say (2) Oran(%) Say

Oran(%) 1980 38 395 730 1975 1980 3 584 421(3) 9,34 2 700 977 7,03 1985 44 078 033 1980 1985 3 819 910(3) 8,67 2 885 873 6,55 1990 49 986 117 1985 1990 5 402 690(3) 10,81 4 065 173 8,13 2000 60 752 995 1995 2000 6 692 263 11,02 4 788 193 7,88

Kaynak: D E, 2004. (*)Daimi ikametgâh nüfusu ve göç eden nüfus 5 ve daha yukar ya taki nüfusu kapsamaktad r. (1) Daimi ikametgâh nüfusu içinde yurt d ndan gelen nüfus kapsanmam t r. (2) Yerle im yerleri ars nda göç; il merkezi ilçe merkezi bucak ve köyler aras ndaki göç olarak tan mlanmaktad r. Sadece ayn ilçeye ba l köyler


9

ars ndaki göç kapsanmam t r. Yerle im yeleri aras ndaki göç eden nüfus il içindeki hareketlili i de kapsad ndan iller nüfustan daha fazlad r. (3) Ayn ile ba l ilçe merkezleri ve köyler aras ndaki göç kapsanmam t r. 1995 2000 döneminde; ayn ile ba l ilçeler aras nda göç eden toplam nüfus 125 896 ki i ayn ile ba l köyler ars nda göç eden toplam nüfus 99 823 ki idir.

Yerle im yerleri aras nda göç eden nüfusun ço unlu u ehirden ehire göç etmektedir. ehirden ehire göç eden nüfus büyüklü ü bir önceki döneme göre yakla k 500 bin artarken göç eden nüfus içindeki oran 1985

1990 döneminde %62,18 den 1995

2000 döneminde %57,8 e dü mü tür. Köyden köye göç eden nüfus oran nda ise sürekli azalma olmaktad r. Bu oran 1975

1980 döneminde %14,75 iken 1995

2000 döneminde %4,68 e dü mü tür (Çizelge 6., Grafik 1.).

Çizelge 2.2. Türkiye nin Yerle im Yerleri Ars nda Göç Eden Nüfus ve Oran . Yerle im Yerleri 1975 1980 1980 1985 1985 1990 1995 2000

Toplam 3 584 421 3 819 910 5 402 690 6 692 263

ehirden ehire %

1 752 817 48,90

2 146 110 56,18

3 359 357 62,18

3 867 979 57,80

Köyden ehire %

610 067 17,02

860 438 22,53

969 871 17,95

1 168 285 17,46

ehirden köye %

692 828 19,33

490 653 12,84

680 527 12,60

1 342 518 20,06

Köyden köye %

528 709 14,75

322 709 8,45

392 935 7,27

313 481 4,68

Kaynak: D E, 2004.

Yerlei im terlerine göre göç eden nüfus oran

0

10

20

30

40

50

60

70

1975-1980 1980-1985 1985-1990 1995-2000

%

ehirden ehire Köyden ehire ehirden köye Köyden köye

Grafik 2.1. Türkiye de Yerle im Yerlerine Göre Göç Eden Nüfus Oran (D E, 2004).

Bölgeler aras göç eden nüfus 12 istatistikî (istatistikî bölge birimleri s n fland rmas düzeyi) bölgeye göre a a daki verilmi tir. Bu bölgelerden stanbul, Bat Marmara, Ege, Do u Marmara ve Bat Anadolu Bölgeleri göç alan (net göç h z pozitif); Orta Anadolu, Bat Karadeniz, Do u Karadeniz, Kuzey Do u Anadolu, Orta Do u Anadolu ve Güneydo u Anadolu Bölgeleri ise göç veren (net göç h z negatif)


10

Bölgelerin net göç h z (%)

-6

-4

-2

0

2

4

6

stan

bul

Bat

Mar

mar

a

Ege

Do

u M

arm

ara

Bat

Ana

dolu

Akd

eniz

Ort

a A

nado

lu

Bat

Kar

aden

iz

Do

u K

arad

eniz

Kuz

eydo

u A

nado

lu

Ort

ado

u A

nado

lu

Gün

eydo

u A

nado

lu

bölgelerdir. Net göç h z na göre stanbul bölgesi %4,6 ile en fazla göç alan Bat Karadeniz ve Kuzeydo u Anadolu Bölgesi ise %-5 ile en fazla göç veren bölge durumundad r. Akdeniz Bölgesinde ise net göç h z yakla k %0 d r. stanbul bölgesi en fazla göçü Bat Karadeniz Bölgesi nden almaktad r (Çizelge 7., Grafik 2.).

Çizelge 2.3. statistik Bölgelerinin Ald Göç, Verdi i Göç, Net Göç ve Net Göç H z (1995 2000).

Bölge (Düzey 1) 2000 Daimi ikametgah

nüfusu Ald göç(1) Verdi i

göç(1) Net göç Net göç h z

(%)

Toplam 60 752 995 4 098 356 4 098 356 0 0 0 stanbul 9 044 859 920 955 513 507 407 448 4 61

Bat Marmara 2 629 917 240 535 172 741 67 794 2 61 Ege 8 121 705 518 674 334 671 184 003 2 29 Do u Marmara 5 201 135 432 921 351 093 81 828 1 59 Bat Anadolu 5 775 357 469 610 378 710 90 900 1 59 Akdeniz 7 726 685 413 044 410 316 2 728 0 04 Orta Anadolu 3 770 845 205 108 300 113 95 005 2 49 Bat Karadeniz 4 496 766 219 008 450 799 231 791 5 03 Do u Karadeniz 2 866 236 151 193 227 013 75 820 2 61 Kuzeydo u Anadolu 2 202 957 144 315 256 922 112 607 4 98 Ortado u Anadolu 3 228 793 170 568 280 156 109 588 3 34 Güneydo u Anadolu 5 687 740 212 425 422 315 209 890 3 62

Kaynak: D E, 2004. Not: Bölge içindeki illerin birbirleri aras ndaki göç kapsanmam t r.

Grafik 2.2. statistik Bölgelerinin Net Göç H z (D E, 2004).

2000 nüfus say mlar na göre 1995

2000 dönemlerine ait en fazla göç alan iller s ras ile Tekirda (%9,68), Mu la (%7,02), Antalya (%6,43) olarak gerçekle mi tir.


11

Yaln z 1975 ten 1990 a kadar net göç h z en yüksek il Antalya iken son dönemde bu durum de i mi tir. 1995

2000 döneminde net göç h z en dü ük iller s ras ile

Ardahan (%-10,67) Bart n (%-8,68) ve Sinop (%-7,57) olarak gerçekle mi tir. 2000 genel nüfus say mlar nda ilk defa göç etme nedeni ile ilgili bilgi de

toplanm t r. A a da tablosu ve grafi i verilen (Çizelge 4.4.) ara t rmaya göre nüfusun %20 si i arama

bulma, %13,2 si tayin ve atama nedeniyle göç etmi tir. Göç eden

nüfusun %11,6 s e itim nedeniyle göç ederken say mda di er bölümü %17 lik pay olu turmaktad r. Yaln z di er bölümünün içeri i hakk nda aç k bilgi verilmemi tir. Nüfusun %26 s n n hanedeki fertlerden birine ba l olarak gerçekle mesi nedenler aras nda en büyük pay olu turmaktad r. Bu oran n büyüklü ünde ço unlukla i çi göçünün devam nda aile fertlerinin daha sonra göç etmesi dolay s yla fert say lar büyük oran olu turmas na neden olmu tur. Yaln z burada i bulma oran n n %20 lik payla ikinci s rada yer almas a rt c bir sonuç de ildir.

Çizelge 2.4. Göç Etme Nedenine Göre ller Ars Göç Eden Nüfus ve Oran (19952000).

Göç etme nedeni Göç eden nüfus % Toplam 4 788 193 100,00

arama-bulma 955 471 19,95 Tayin-atama 633 509 13,23 Hanedeki fertlerden birine ba ml göç

1 244 614 25,99

E itim 553 509 11,56 Evlilik 355 656 7,43 Deprem 146 636 3,06 Güvenlik 31 205 0,65 Di er 809 031 16,90 Bilinmeyen 58 562 1,22

Kaynak: D E, 2004.

arama-bulma20%

Tayin-atama13%

Hanedeki fertlerden birine ba ml göç

26%

E itim12%

Evlilik7%

Deprem3%

Güvenlik1%

Di er17%

Bilinmeyen1%

Grafik 2.3. Göç Etme Nedenine Göre ller Aras Göç Eden Nüfus Oran (D E, 2004).


12

Her ülkede sanayile me sürecinde iç nüfus hareketleriyle kar la lmaktad r. Bu olay n sonucunda k rsal alanlar genç ve dinamik nüfus kayb na u rarken kentlerde suni olarak büyümektedir. Ülkemizde ise kentler k rsaldan gelenlere yetecek alt yap ve istihdam alanlar sunamad klar gibi kentliler mevcut imkânlar yeni gelenlerle payla mak zorunda kalmaktad r. Bu ise iki yönlü olumsuz sonuçlar do urmaktad r. Bir yandan k rsal kesimde üretim ve gelir azal rken di er yandan kent ya am n n kalitesi dü mektedir.

Ülkemizde tar m n ve k rsal alanlar n sorunlar n n kayna nda ülkemizin sanayile mede yeterli düzeye ula amamas yatmaktad r. Biliyoruz ki sanayi ve tar m aras nda kesin bir tercih yapmak yerine ikisini birlikte ele almak ve sektörlerin birbiriyle ili kilerini ortaya koymak gerekmektedir (Bayhan, 1997: 179).

KAHRAMANMARA NÜFUSUNUN GÖÇ DURUMU rfan G

13

3. KAHRAMANMARA NÜFUSUNUN GÖÇ DURUMU

Akdeniz bölgesi net göç aç s ndan de erlendirildi inde gelen ve giden nüfus aras ndaki miktar n birbirine yak nl dikkati çekmektedir. Yaln z iller aras nda büyük de i iklikler (göç alanlar ve verenler) oldu u gözden kaçmamal d r. Net göç miktar aç s ndan bölge illerinden Antalya, Isparta ve çel hariç bütün iller göç vermi tir. Bu illerden Kahramanmara , Hatay dan sonra ikinci s ray almaktad r. limiz olan Kahramanmara n net göç h z ndaki %-2,82 lik durumu nüfus hareketinin aktif olarak ya and n göstermektedir (Çizelge 5.1.).

Çizelge 3.1. Akdeniz Bölgesi llerinin Göç Durumu(1995 2000). ller 2000 nüfusu Ald göç Verdi i göç Net göç Net göç h z (%)

Adana 1 669 361 92 684 133 181 40 497 2,397 Antalya 1 451 771 171 982 81 525 90 457 6,431 Burdur 234 021 17 328 22 702 5 324 2,270 Hatay 1 110 055 47 298 85 539 38 241 3,387 Isparta 458 365 45 579 31 710 13 869 3,072 çel 1 497 575 117 894 99 465 18 429 1,238

Kahramanmara

890 448 33 864 59 394 25 530 2,827 Osmaniye 415 089 23 845 34 230 10 385 2,471 Akdeniz bölgesi 7 726 685 413 044 410 316 2 728 0,04

Kaynak: D E, 2002. Not: 2000 nüfusunda 0 4 ya grubu ç kar lm t r.

Kahramanmara n büyük k sm n n da l k bölgelerden olu mas buna kar l k geni ovalarda da il ve ilçe merkezlerinin bulunmas k rsal nüfusun göçüne neden olmaktad r. Bu durum k rsal alanlardan ehir merkezine göçün bir göstergesidir. K rsaldaki ailelerin ço unlu unu arazi azl veya yoklu u, sanayile menin ve ticaretin kalifiye eleman ihtiyac da göçü tetiklemektedir. ehir merkezlerindeki in aat ve sanayi sektörü gibi fazla i gücü ihtiyac , e itim, sa l k vb. hizmetlerin varl çekici faktörler olarak s ralanabilir. Kahramanmara bölgesel kalk nma eksenin de ekonomik yeterlilik, iletici faktörlerden ula m n geli tirilmesi, ileti im ile göçü k smen kendi kültürel ekseninde tutmaktad r. Ayr ca i sizlikten kaynaklanan göç hareketinde merkezi otoriteden kaynakl yanl yat r mlara da dikkat etmek gerekir. Yeni ve toplumsal dokuya uymayan bir sanayiyi ehirlere ta maktansa nüfus tarih kültür ve tabi kaynaklar yer üstü zenginlikleri ve insan alt yap s na uygun sanayi geli tirilmesi daha sa l kl olacakt r.

1950

1980 aras meydana gelen göç hareketleri tar mda modernle me politikalar n n uygulanmas yla ba layan k rdan kente kitlesel göç ilk emek göçü dalgas olarak kabul edilmektedir. Bu dönemdeki göçler genelde kademeli de il direk olarak büyük merkezlere eklinde gerçekle mi tir (Özbay vd., 2001: 12).

1970

1980 dönemindeki önemli olaylar olarak Avrupa hükümetleriyle düzenlene d göçün durdurulmas ve hemen akabinde ya anan ekonomik krizden bahsedilebilir (Özbay vd., 2001: 17). Bu dönemde Kahramanmara ta net göç -8206 ki i olarak net göç h z %-1,3 olarak gerçekle mi tir. Bu durum ilimizin yukar daki nedenlerden etkilendi ini göstermektedir. Yaln z ilimizde göç olay n n geçmi ten günümüze negatif olarak(d a göç eklinde) ya and görülmektedir.

1980 li y llarda bir yandan emek göçünün öte yandan siyasi göçün bir arada olu mas nda devlet politikalar n n da dolayl etkisi yads namaz. 1983 de iktisat politikas yeniden önemli bir de i ikli e u ram ve ihracata dayal d a aç k ekonomi modeli benimsenmi tir. Ayr ca askeri darbe ile toplumda yeni zorunlu göçler için zemin olu mu tur (Özbay ve di erleri 2001: 17 18).

limizin 1980

1985 döneminde göç oran ve miktar artarak %-1,42 ile -10.500 ki i daha fazla göç vermi tir (Çizelge 5.2.). Burada ilimizin yukar daki nedenlerden çok etkilenmedi ini söyleyebiliriz. Yaln z 1979 daki Mara olaylar olarak geçen alevi

suni kavgas ndan nüfusun etkilendi ini ve göçleri etkiledi ini bilmek gerekir.

KAHRAMANMARA NÜFUSUNUN GÖÇ DURUMU rfan G

14

1985

1990 döneminde göç olgusunda Türkiye genelinde k rsaldaki i sizlik ana

neden olmaya devam etmektedir. Göç bu dönemde h zlanmaya ba lam t r (Özbay ve di erleri 2001: 23).

limiz 1985

1990 döneminde %-4,16 oranla önceki dönemden 3 kat na yak n

bir göç art gerçekle tirmi tir (Çizelge 5.2.). Bu yüksek art ta terör olaylar n n da etkisinden bahsedilebilir.

1995

2000 dönemine damgas n vuran terör olaylar ndaki art ve güvenlik

nedeniyle özellikle Do u ve Güneydo u Anadolu daki zorunlu göçler den Kahramanmara da nasibini alm tek neden olmasa da göçlerde önemli nedenlerden biri haline gelmi tir. 1995

2000 y llar ndaki göç oranlar %-2,83 olarak gerçekle mi tir (Çizelge 5.2.).

Çizelge 3.2. Kahramanmara n Y llara Göre Net Göç H z . 1975 1980 1980 1985 1985 1990 1995 2000

Net göç Net göç h z %




8 206 1,3 10 500 1,42 33 946 4,16 25 530 2,83 Kaynak: D E, 2000.

Sonuçta göç olgusunun ilimizdeki istatistikî verileri ilimiz Sosyal ve ekonomik durumu göz önüne al nd nda göçün devam edece i kan s na varmak zor de ildir.

ARA TIRMA SAHASININ LOKASYONU VE CO RAF ÖZELL KLER rfan G

15

4. ARA TIRMA SAHASININ LOKASYONU VE CO RAF ÖZELL KLER

Göksun ilçesi; Kahramanmara ilinin kuzeybat s nda yer almakta olup

do usunda Af in, bat s nda Adana iline ba l Tufanbeyli ve Saimbeyli ilçeleri, Kuzeyinde Kayseri nin Sar z ilçesi, güneyinde ise il merkezi ve And r n ilçeleriyle çevrilidir ( ekil 7.1. ), ( l Turizm Müdürlü ü, 2002: 86).

Göksun co rafi konum itibariyle Kahramanmara Kayseri, Elbistan ve Malatya ya ba layan bir kav ak konumundad r. Genel olarak da Güneydo u Anadolu dan ve Akdeniz den ç Anadolu ya gitmek için Göksun vazgeçilmez bir durakt r ( ekil 7.1. ), ( l Turizm Müdürlü ü, 2002: 86).

Göksun un önemli yerle im birimlerine ve kent merkezlerine uzakl ; Kahramanmara a 92 km., Kayseri ye 200 km., Elbistan a 65 km ve P narba na 90 km. dir (Göksun Belediyesi, 2004: 45).

Rak m 1350 m olan ilçe iklim bak m ndan Kahramanmara n da içinde oldu u Akdeniz kliminden çok ç Anadolu nun karasal iklimine benzer özellikler göstermektedir. Yazlar

s cak ve kurak k lar so uk ve bol kar ya l d r (Kahramanmara Çevre Durum Raporu, 200: 16).

Bölgenin güneydo usunda 2.967m. yüksekli iyle Berit Da , güneyinde 2.286m. ile Kaman Da , kuzeyinde 1.928m. ile Kesi Da ve Kuzeydo usunda 2.856m. rak ml

Binbo a Da lar bulunmakta olup bunlar n ars nda 94 km2 ile Göksun Ovas mevcuttur ( l Turizm Müdürlü ü, 2002: 86).

Bölgede Binbo a Da lar ete inde Kömür ve Terbüzek sular do maktad r. kisinin birle mesi sonucu Göksun Çay olu maktad r. Bu çay Ceyhan Irma n n bir

kolunu olu turur. Genelde da lar n etekleri ormanl k olup; da larda çam, köknar, me e, ard ç ve sedir a açlar ço unluktad r. Göksun ilçe merkezinin içme suyu da Terbüzek Çay n n do du u ilçenin 14km. kuzeybat s ndaki kaynaktan sa lanmaktad r. Terbüzek ve Kömür çaylar ile DS taraf ndan kurulan kanal sistemi Göksun Ovas nda sulu tar m yapma imkân sa lam t r( l Turizm Müdürlü ü, 2002: 86).

lçenin yüz ölçümü 153.038,5 hektard r. lin toplam yüz ölçümünün %13,4 lük bir k sm na sahiptir. Arazi da l m a a daki (Çizelge 7.1.) verilmi tir.

Çizelge 4.1. Göksun lçesinin Arazi Da l m . Arazi yap s

Miktar(ha)

Sulu Arazi 25 500 Kuru Arazi 17 887 Meyvecilik 2 575 Sebzecilik 542 Ba Arazisi 910 Nadas Alan

586 Orman Arazisi 70 223 1 Çay r-Mera 26 129 9 Tar m D Arazisi 6 600 Meskûn Arazisi 2 085 5 Toplam 153 038 5

Kaynak: lçe Tar m Müdürlü ü, 2004.

lçe yüz ölçümünün neredeyse yar s orman arazileri ve koruluk alanlardan olu maktad r. Ancak orman arazisi genelde da l k bölgede yayg n oldu undan tar m engelleyen bir yap göstermez. Aksine erozyona kar ve iklim üzerinde olumlu etkileri vard r. Ancak yinede yüzölçümü dü ünüldü ünde tar m arazisi dü ük kalmaktad r(Çizelge 7.1.).

Göksun üçüncü dereceden deprem bölgesi içerisinde yer al r. Yörede bugüne kadar can ve mal kayb na sebebiyet verecek büyüklükte bir deprem tespit edilmemi tir. lçenin alüvyal yap l bir ovada kurulmu olmas ve yeralt su seviyesinin yüksek

olmas ndan dolay deprem olmas halinde a r hasar almas riski vard r (Kahramanmara Çevre Durum Raporu, 200: 16).


16

ekil 4.1. Göksun Lokasyon Haritas


17

1908 y l nda ilçe olan ve bugün 7 belde 51 köyü bulunan Göksun un 2000 y l nüfus say m na göre merkez nüfusu 30.232 köy nüfusu ise 45.801 olmak üzere toplam 76.033 tür.

lçede toplu yerle me yayg nd r. K rsal kesimlerde yap malzemesi olarak daha çok ta ve kerpiç kullan lm t r. lçe merkezinde ise daha ziyade betonarme evlerin yayg n oldu u görülmektedir.

Roma dönemindeki kaynaklarda Coccussus olarak gösterilen Göksun; Kayseri, Kahramanmara ve (Kilikya) Çukurova aras ndaki yollar n kesi im noktas n te kil eder. Göksun ayn nedenle Bizans döneminde de önemini korumu tur. I Harçl seferinden de etkilenen Göksun k sa bir dönem Kilikya Ermeni Krall egemenli inde kalm coxon (Kokson) ad yla an lm t r (Özmen, 1991: 12).

1071 y l ndaki Malazgirt Zaferi nden sonra Türk boylar Anadolu ya yay lmaya ba lam ve 1076 da Kayseri ye oradan da Göksun a gelmi lerdir. Uzun süre Dulkadiro lular Beyli i ne ba l kalan Göksun 1515 y l ndan itibaren Osmanl topraklar na kat lm t r. 12 Haziran 1515 tarihinde yap lan ve Dulkadiro ullar n n yenilgisiyle sonuçlanan Turnada Sava Göksun Ovas nda Turnabuca mevkiinde yap lm t r. Dulkadiro lular Beyli i döneminde Gösün olarak an lan ilçenin ad daha sonra Göksun olmu tur ( slam Ansiklopedisi Cilt3 s:658).

Göksun önceleri And r n a ba l nahiye durumunda iken 20.yy. ba lar nda ç plak tepelerin ku att batakl k bir ovan n ortas nda 30 haneli bir köy durumundayd . Göksun un geli mesi esasen cumhuriyetin ilan ndan sonra ba lam t r. Göksun a belediye te kilat 1908 y l nda kurulmu tur. Daha önce Adana vilayetinin And r n kazas na ba l bir bucak konumundayken R. 1324/M.1908 tarihinde ilçe olmu tur (Horasan 1992: 135).

ARA TIRMANIN AMAÇ VE YÖNTEM rfan G

18

5. ARA TIRMANIN AMAÇ VE YÖNTEM

5.1. Amaç

nsanl k tarihi ile özde olan bu göç olgusu demografik, ekonomik, siyasi, psikolojik, antropolojik ve sosyolojik içeriklere sahip olmas nedeniyle çok yönlüdür. Göçün bu özelli i ona evrensel bir yakla mdan ziyade yerel yakla m ve incelemeleri gerekli k lm t r (Yalç n, 2004:3).

Göç olgusu yaln z insanlar n de il ayn zamanda onlarla birlikte yeteneklerin, sermayenin ve kültürlerinde fiziki mekân üzerindeki hareketlili i anlam n ta maktad r. Bu nedenle göç hareketi göç alan ve veren yerleri çe itli ekillerde etkilemektedir. Ülkemizdeki nüfus hareketleri sa l ks z kentle meye, i sizler ordusunun kentlere y lmas na, köylerdeki esnaf ve zanaatkârlar n i yerlerinin da lmas na ve özellikle genç nüfusun k rsal alandan kopmas na neden olmu tur. Di er taraftan göç olay n n köylerin yerle me düzeni üzerine de olumsuz etkileri görülmektedir.

Sermayenin geli mesiyle birlikte büyük kentlerin ve sanayile mi ülkelerin i gücü ihtiyac k rsaldan göçün en önemli sebebini olu turmu tur. Bu ba lamda k rsal alanda kentlinin olanaklar olu mad müddetçe göç sürecektir.

Ara t rma saham z olan Göksun lçesi göç olay n n h zl ekilde ya and bir yerle me alan d r.

Amac m z ya anan göçün, hem göç edenler hem de k rsal alanda ya ayan nüfus üzerindeki sosyo-ekonomik etkisini analiz etmektir. Çal mam zda göçün nedenleri buna ba l nüfusun e itimi, meslek aile yap s , sa l k ya gibi özellikleriyle göç aras ndaki ili ki incelenecektir.

5.2. Materyal

Ara t rma alan olarak Kahramanmara n Göksun lçesi seçilmi tir. Bu ara t rmada, yap lan anketler esas kayna te kil eder. Ayr ca konuyla ilgili yay nlanm benzer bilimsel eserlerden, ilçe ve köy düzeyindeki resmi makamlardan yararlan lm t r.

5.3. Yöntem

Ara t rmada; göçün sosyo-ekonomik analizini yapmak amac yla anketler haz rlanm t r. Anketler haz rlan rken Göksun dan göç eden ailelere sorulmak üzere anket formu düzenlenmi , benzer ekliyle k rsal nüfus aileleri için de ayr bir anket formu haz rlanm t r.

Anket yap lacak alanlar seçilirken Göksun k rsal yerle melerinin her birinin farkl sosyal ve fiziki özellikler göstermesi dolay s yla köylerin nüfuslar yla orant l ekilde anket formlar da t larak bütün yerle melerden bilgiler elde etmek

amaçlanm t r. Buna ek olarak Göksun lçesi nden (Merkez ve k rsal yerle melerden) göç edenlerin sosyo-ekonomik, kültürel özelliklerini incelemek, göçün nedenleri, niteli i, sonuçlar hakk nda daha do ru bilgilere ula abilmek ve gerekli yerlerde kar la t rmalar yapabilmek amac yla göç etmi ailelere de Kahramanmara ve Gaziantep ehirlerinde anketler uygulanm t r.

Ara t rma sahas ndaki (k rsal yerle melerde) muhtar, ö retmen, esnaf ve belediye çal anlar ile görü meler yap lm t r.

Olu turulan anket formlar k rsal yerle meler ve göç eden aileler için olmak üzere iki farkl gruptan olu mu tur. Anketler Göksun k rsal yerle melerde okullar kanal yla da t larak hane reisinin cevapland raca ekilde haz rlanm t r. Göç eden aileler için ise birinci elden Kahramanmara ve Gaziantep ehirlerinde da t larak uygulanm t r.

ARA TIRMANIN AMAÇ VE YÖNTEM rfan G

19

Anket formlar nda; Ki isel bilgiler (ya , cinsiyet, medeni durum, e itim, meslek, vs.) Ekonomik durum (hayvan ve arazi varl , y ll k gelir, bulunan e yalar vs.) Sosyal durum (aile özellikleri, hane büyüklü ü, sa l k olanaklar , konut

özellikleri vs.) Göçün nedenleri, özellikleri, sonuçlar

Gelecekteki dü ünceler, sorunlar vs. Konular n içeren sorulardan olu maktad r.

5.3.1. Ön Ara t rma ve Anketlerin Uygulanmas

Anket formlar deneklere uygulanmadan önce belirli say da ki iler üzerinde sorular n uygunluk derecesi denenmi ve düzenlemeler yap lm t r.

Uygulama a amas nda al nan bilgilerin do ruluk derecesi görü ülen ki ilerin beyan na dayanmaktad r. Ancak forumlar n amac , cevaplama esnas nda ö retmenler, muhtarlar vs. kanal yla aç kland ndan ve anketi cevaplayanlar n isimleri al nmayarak cevaplar n amaca uyun verildi i bilinmektedir.

Bu ara t rmada, k rsal yerle melerde göçün daha yo un ya anmas dolay s yla Göksun lçesi nin 25 k rsal yerle mesinde (köy ve kasabalar) 216 ki iye, Göksun dan Kahramanmara ve Gaziantep ehirlerine göç eden 115 ki iye olmak üzere toplam 331 adet anket uygulanm t r.

5.3.2. Verilerin De erlendirilmesi

Bu çal man n ana materyalini olu turan verilerin de erlendirilmesinde kolayl k sa lanmas ve daha sa l kl yorumlar yap labilmesi amac yla öncelikle elde edilen veriler bilgisayar arac l yla tablolara dönü türülmü kapsam ve amac do rultusunda grupland r larak grafikler olu turulmu tur. Bu sonuçlar n nda de erlendirmeler yap lm t r.

GÖKSUN LÇES N N GENEL ÖZELL KLER rfan G

20

6. GÖKSUN LÇES N N GENEL ÖZELL KLER

6.1. Sosyal Yap

Göksun ilçesinin 1927 y l ndan itibaren al nan verilere göre nüfus 1927 y l nda

20.348 iken 2000 y l nda 76.033 e ula m t r. Bu 73 y ll k süre içerisinde nüfus üç kat ndan daha fazla art la 55.685 ki i nüfusa eklenmi tir. Nüfus 1927 1940 y llar aras nda artm t r. Fakat 1940

1950 y llar aras nda azalma e ilimindedir. Bundan sonraki y llarda art devam etmi tir (Çizelge 6.1.).

Çizelge 6.1. incelendi inde en az art 1990

1997 y llar aras nda olmu tur (%012,23). En fazla art ise 1985- 1990 y llar aras nda gerçekle mi tir (%038,32). Çizelgede dikkati çeken bir husus da azalman n oldu u devrelerdir. En fazla azalma 1940

1945 y llar aras nda %0-19,48 oran nda gerçekle mi tir. 1997

2000 döneminde de nüfus azalma e iliminde olup bu oran %0-7,05 dir (Çizelge 6.1.).

lçede nüfus art 1927

1940 y llar aras nda il ve ülke genelinde oldu u gibi artma e ilimindedir. Fakat bu dönemde ilçede de h zl bir nüfus art gözlenmektedir (Çizelge 6.1.).

1940

1945 dönmende ilçede nüfus %0-19,48 iken ülkede %010,6 oran ndad r. Bu dönemde tüm ülke için seferberlik oldu undan erkek nüfus silâhalt ndad r. Dolay s yla nüfus art h z dü üktür. Fakat bu durumdan Göksun ülke geneline göre daha fazla etkilenmi tir (Çizelge 6.1.).

1945

1950 döneminde ilçedeki art oran %034,07 lük oranla Türkiye ortalamas nda daha fazlad r. Bu da ancak seferberlik sonras halktaki normal ya am n etkisi olarak tan mlanabilir (Çizelge 6.1.).

1950 li y llarda tüm ülke genelinde oldu u gibi göçlerin ( k rsaldan büyük kentler) aktif olarak ya anmaya ba lad dönemdir (Çizelge 6.1.).

1950

1965 döneminde art çok de i meden %021,43 - %022,30 aras nda seyretmi tir. Bu dönemdeki art oranlar ülkemiz ortalamas ndan dü ük gerçekle mi tir. Bu dönemde ülkedeki sosyal ve ekonomik iyile meler nüfusa yans m t r. Fakat büyük ehir ve kentlere çe itli nedenli göçlerde art oran n azalt c etkiye sahiptir (Çizelge 6.1.).

lçe, 1965 1970 döneminde %016,70 l k oranla ülke geneli art oran ndan çok dü üktür. Bu dönemdeki yurt d göçlerinin ilçede yo un olarak ya anmas nüfus art n azaltm t r (Çizelge 6.1.).

1970

1975 döneminde %035,52 oran ndaki art ile ilçe ülke ortalamas n n da üzerinde bir nüfus art gerçekle mi tir. Bu duruma geli en sosyal ve ekonomik faaliyetler (ba ta tar m), ilçeyi olumlu etkilemi tir. Ayr ca baz yeni yerle im yerleri kurulmu tur. Nüfus art 1975

1980 döneminde de ülke ortalamas n n üzerinde %022,85 oran nda gerçekle mi tir. Fakat bir önceki döneme göre azalmadan söz etmek gerekir. Göç olgusunun hareketlili i nüfus art oran n azaltan bir güçtedir. 1980

1985 döneminde de ayn durum artarak devam etmi ve art oran %016,56 ile göçü aç kça ortaya koymaktad r (Çizelge 6.1.).

1985

1990 dönemindeki %038,32 lik oran ile ülke ortalamas olan %2,1 in çok üzerindedir (Çizelge 6.1.).

1990

1997 döneminde art oran ülke ortalamas na yak n %012,23 oran nda gerçekle mi tir. Bu dönemdeki terör olaylar k rsalda ekonomik faaliyetler ve sosyal yap y etkilemi ve göç etkenli ini artt rm t r (Çizelge 6.1.).

1997

2000 döneminde nüfus art tan ziyade azal göstermi %0-7,05 dir. Önceki dönemindeki terörün bu dönemde de etkisini gösterdi inden söz etmek gerekir (Çizelge 6.1.).


21

Çizelge 6.1. Göksun lçesinin Nüfus Geli imi.

Y llar Erkek Kad n Toplam lçe.Y l.Nüf.Art.

H z.(%0) linY l.Nüf.

Art.H z(%0) Tür.Y l.Nüf. Art.H z %0)

1927 10 117 10 231 20 348 1935 11 359 11 232 22 591 13,15 26,2 21,1 1940 12 507 12 756 25 263 22,60 13,5 19,6 1945 11 364 11 532 22 896 -19,48 51,6 10,6 1950 - - 27 072 34,07 19,9 21,7 1955 15 174 14 926 30 100 21,43 30,7 27,8 1960 17 097 16 513 33 610 22,30 29,3 28,5 1965 18 956 18 660 37 616 22,77 23,5 24,6 1970 20 212 20 652 40 864 16,70 37,6 25,1 1975 25 159 23 450 48 669 35,32 38,6 25,0 1980 27 760 26 299 54 059 22,85 28,0 20,7 1985 29 455 29 057 58 512 16,56 26,0 24,9 1990 35 852 24 764 70 616 38,32 12,1 21,7 1997 76 890 12,23 16,9 15,1 2000 39 559 36 474 76 033 -7,05 11,4 18,28

Kaynak: D E, 1927 2000.

Genel olarak dönemlere bak ld nda ülkemizdeki ortalamalara benzer ekilde nüfus art h z bu düzen içerisinde, istikrara sahip de ildir. Ülkedeki siyasi, sosyal ve ekonomik olaylar ilçemiz faal olarak etkilemi ve her dönem fakl l klar gözlenmi tir. A a daki grafik de incelendi inde ilçenin y ll k nüfus art h z n n düzensizli i daha iyi anla lacakt r (Grafik 6.1.).

YIL.ARTI .HIZI

-30,00

-20,00

-10,00

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

19271935

19401945

19501955

19601965

197019

7519

8019

8519

9019

9720

00

YILLAR

YIL.ARTI .HIZI

Grafik 6.1. Göksun lçesinde Say m Y llar na Göre Nüfusun Art H z (D E, 19352000).

Göksun k rsal yerle melerindeki nüfus oran n n 1935 y l ndaki %87,2 lik oran , Göksun da nüfusun büyük bölümünün k rsal alanlarda ya ad n bize göstermektedir. Bu oran do al nüfus art l yla beraber 1945

1950 y llar na kadar devam etmi 1950 y l nda %89,5 e ula m t r. Yaln z 1940

1945 dönemindeki II. Dünya Sava dolay s yla meydana gelen seferberlik nüfusun mutlak de er olarak azalmas nda etkili olmu tur (Çizelge 6.2.).

1950

1965 y llar aras nda k r nüfusunun toplam nüfustaki oran yakla k ayn seyretmi ve %88 oran nda gerçekle mi tir(Çizelge 6.2.).


22

1965 y l ndan sona k r nüfusu mutlak de er olarak artmaya devam ederken toplam nüfustaki oran azalmaya ba lam ve %88 lerden 1997 y l nda %59 e kadar gerilemi tir. Buna kar l k kent nüfusundaki oransal art da 1965 li y llardan itibaren yükselemeye ba lam t r. Bur durum ilçede k rdan kente göçlerin faal olarak 1965 li y llardan itibaren ba lad kan tlar niteliktedir (Çizelge 6.2.).

1997

2000 döneminde belirgin bir k rsal nüfus art ve kentsel azal tan söz

etmek do ru de ildir (Çizelge 6.2.). Kentsel nüfusa bakt m zda 1935

1950 y llar aras nda nüfus mutlak de er olarak fazla olmasa da azal içerisindedir. Ayn eklide oransal olarak da 1935 de %12,8 olan nüfus 1950 y l nda %10,5 e kadar gerilemi tir. Bu dönemde seferberlik ilan nüfustaki art n engelleyen etkenlerden biridir. K rsal kesimle kar la t r ld nda kentsel nüfus azl dolay s yla 1935

1950 döneminden daha fazla etkilendi i görülmektedir (Çizelge 6.2.).

1950 li y llardan itibaren kentsel nüfus mutlak de er olarak sürekli art göstermi ve 2000 y l nda 30.232 ye yükselmi tir. Ayn ekilde k rsal nüfusta mutlak de er olarak art göstermi tir. Mutlak de erlerin art hem k rsalda hem de kent merkezinde gözlenmektedir. Bu durum k rdan

kente göçün olup olmad n bize göstermez. Fakat toplam nüfustaki oranlar kar la t r ld nda k rsalda 1965 y l ndan itibaren k r nüfusu pay n n azalma e ilimine girdi ini görmekteyiz. Buna kar l k kentsel nüfusun toplamdaki oran 1950 de %10,5 iken ilerleyen y llarda sürekli artm 2000 y l nda %39,8 e kadar yükselerek yakla k dört kat artm t r. Bu da bize 1950 li y llardan itibaren k rda göçün ya anmaya ba lad n 1965 li y llardan itibaren de k rdan

kente yüksek oranda göçlerin oldu unu göstermektedir. Bu dönemde kentler daha çekici hale gelmeye ba lam t r (Çizelge 6.2.).

Çizelge 6.2. Göksun lçesi K r- ehir Nüfusu ve Oranlar . Y llar K r Nüfusu ehir Nüfusu

Say s

% Say s

% 1927 - - - -

1935 19691 87,2 2900 12,8 1940 22307 88,3 2956 11,7 1945 20367 89 2529 11,0

1950 24217 89,5 2855 10,5 1955 26701 88,7 3399 11,3 1960 29913 88,9 3697 11,1

1965 33105 88 4511 12,0 1970 34716 85 6148 15,0 1975 38128 78,4 10481 21,6

1980 41195 76,2 12864 23,8 1985 42727 72,9 15785 27,1 1990 47769 67,6 22847 32,4 1997 45682 59,4 31208 40,6

2000 45801 60,2 30232 39,8

Kaynak: D E, 1935 2000.


23

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1935

1940

1945

1950

1955

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1997

2000

Y llar

%

K r Nüfusu

ehir Nüfusu

Grafik 6.2. Göksun lçesi K r- ehir Nüfusu ve Oranlar .

ehirde nüfus oranlar ülke ile kar la t r ld nda 2000 say m na göre ilçede ehir nüfusu oran %39,8 iken ilde %53,5 ülkede %65 dir. Buda ilçedeki ehirle me

oran n n dü ük oldu unu gösterir. K rsal nüfusun toplam içindeki oran ilçede %60,2 iken ilde %46,5 ve ülkede %35,1 dir. Bu da bize k rsal nüfusun ilçe halen a rl kta oldu unu ve ülke, il ortalamas nda yüksek oldu unu gösterir (Çizelge 6.2., Grafik 6.2.).

lçenin k r

kent ayr m nda y llara göre nüfusunun grafi i incelendi inde kent nüfusundaki art ve k rsaldaki azal ilerde kent nüfusunun k rsal nüfustan fazlala aca n n i aretlerini vermektedir (Grafik 6.2.).

1990

2000 y llar aras nda ilçedeki y ll k nüfus art h z %0 4,70 olarak gerçekle irken bu oran il genelinin ve Türkiye ortalamas n n çok alt ndad r. Bu da d ar ya olan göçlerin fazlal n i aret etmektedir. Göksun ehir merkezi y ll k nüfus art h z %028,00 ile il genelinde ve Türkiye ehir ortalamalar na hemen hemen e it oranda gerçekle mi tir. Buna kar l k ilçenin k rsal alan nda y ll k nüfus art h z %0-8,15 iken ilin toplam k rsal nda %0-4,34 dür. Bu da bize ilçenin k rsal alan ndan ilde oldu undan fazla oranda nüfusun göçü sonucuna ula t rmaktad r. Bu oran ilin ortalamas n n iki kat gibi yüksek miktardad r. Ülke geneliyle kar la t r ld nda ülkede k rsal art h z %0 4,21 olarak gerçekle mi tir. Ülke genelinde k rsal alanlarda göç ya anmas na ra men k rsal yerle melerde nüfusun artt görülmektedir. lçe k rsal ise bu durumuyla a r göç veren bir k rsal alan olma özelli ine sahiptir. Yaln z ehir merkezi art oran n il ve ülke geneliyle yak n sonuçlar göstermesi ilçe merkezinin göç ald na i arettir (Çizelge 6.3.).

Çizelge 6.3. 1990 2000 Aras K rsal Kentsel Y ll k Nüfus Art H zlar . Göksun un Y l. Nüf.

Art. H z. %0

K.Mara n Y l. Nüf. Art. H z. %0

Türkiye nin Y l. Nüf. Art. H z. %0

Toplam 4,70 11,41 18,28 ehir 28,00 27,47 26,81

K rsal 8,15 4,34 4,21 Kaynak: D E, 2000.

Genel olarak Göksun nüfusunun cinsiyet yap s incelendi inde Türkiye geneline uygunluk gösterecek ekilde erkek nüfusunun kad n nüfusundan fazlal göze çarpmaktad r (Çizelge 6.4.).


24

Göksun ilçesinde k r nüfusunda 1940 ve 1945 döneminde erkek nüfusun kad n nüfusundan azl göze çarparken ülkede göçlerin ba lad 1950 li y llardan sonra k rsalda erkek oran fazlad r. Fakat 1960, 1965 y llar nda erkek nüfusu fazla iken ilçe k rsal nda göçlerin h zland 1970 y l nda erkek oran %48,9 iken kad n nüfusu %51,1 olarak tespit edilmi tir. Bu göstergede göçlerin etkisinden söz edilebilir. 1975 döneminde erkek oran yüksek ç karken bundan sonraki 1980

1990 aras nda erkek

oran sürekli kad n oran ndan dü ük olarak ç km t r. Bu dönemlerde göçlerin fazlal tek erkek göçünün bu oranlara etki etti i sonucuna var labilir (ilçeye ve di er yerlere

göre). Ancak tek sebep diyemeyiz. Çünkü do umlardaki cinsiyet oranlar n n e it olmama durumunu göz önüne almak gerekir. 2000 say mlar nda ilçe erkek oran %50,4 iken kad n %49,6 olarak gerçekle mi tir (Çizelge 6.4., Grafik 6.3.).

lçe merkezindeki cinsiyet oranlar nda k rdan farkl olarak 1950 den 2000 y l say m na kadara olan erkek nüfusunun fazlal göze çarpmaktad r. lçe merkezindeki anketler incelendi inde nüfusun bir k sm n n de i ik zamanlarda k rsaldan ilçeye göç etti i anla lmaktad r. Buda ilçe merkezinden k rsala göre erkek oran n n artmas na etki etmi olmal d r. Çünkü erkek ve kad n nüfusu ilçe merkezinde kar la t r lmas yap ld nda erkek oran n n 1955 te %54,7, 1975 te %57,7 gibi kad n nüfusuna oranla fazlal gözlenmektedir. Tabii burada do umlardaki erkek oran n n etkisi de vard r. Fakat göçlerin de etkiledi i muhakkakt r (Çizelge 6.4., Grafik 6.3.).

Genel ilçe toplam nda nüfus ele al nd nda ise 1927 say m nda erkek oran %49,7 ile kad n oran ndan azd r. Bunda Birinci Dünya Sava sonras nda azalan erkek nüfusunun etkisi büyüktür. Ayr ca 1940 ve 1945 li y llarda seferberlik dolay s yla erkek oran kad n oran nda dü ük seyretmi tir. 1970 lerdeki yurt d göçleri ise tüm Türkiye yi oldu u gibi ilçeyi de etkilemi ve bu dönemde ya anan göçler sonucu erkek oran

%49,5 ile kad n oran %50,5 olarak gerçekle mi tir. Bunun d ndaki 1950 li y llard n günümüze kadar Türkiye ortalamas na paralel olarak erkek oran kad n oran ndan yüksek seviyede seyretmi tir (Çizelge 6.4., Grafik 6.3.).

Çizelge 6.4. Göksun lçesi ve Türkiye de Nüfusun Cinsiyet Oranlar .

Y llar K r Nüfusu % ehir Nüfusu % Toplam Nüfusu % Türkiye Nüfusu %

Erkek Kad n Erkek Kad n Erkek Kad n Erkek Kad n 1927 - - - - 49,7 50,3 48,1 51,9

1935 50,1 49,9 51 49 50,3 49,7 49,1 50,9

1940 49,4 50,6 50,1 49,9 49,5 50,5 49,9 50,1

1945 49,8 50,2 48,1 51,9 49,6 50,4 50,3 49,7

1950 - - - - - - 50,5 49,5

1955 49,9 50,1 54,7 45,3 50,4 49,6 50,8 49,2

1960 50,7 49,3 52,6 47,4 50,9 49,1 51,0 49,0

1965 50,1 49,9 52,4 47,6 50,4 49,6 51,0 49,0

1970 48,9 51,1 52,7 47,3 49,5 50,5 50,6 49,4

1975 50,1 49,9 57,7 42,3 51,7 48,3 51,4 48,6

1980 49,1 50,9 53,7 46,3 50,3 49,7 50,7 49,3

1985 49,1 50,9 - - 50,3 49,7 50,7 49,3

1990 49,7 50,3 53,9 46,1 50,8 49,2 50,7 49,3

1997 - - - - - - - -

2000 50,4 49,6 54,4 45,6 52 50,7 50,7 49,3

Kaynak: D E,1927 2000.


25

46

47

48

49

50

51

52

53

1927

1935

1940

1945

1950

1955

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1997

2000

YILLAR

%

Erkek

Kad n

Grafik 6.3. Göksun Nüfusunun Cinsiyet Oranlar .

Göksun ilçe merkezinde 0 14 ya grubu aras ndaki nüfus, 15 64 ya grubu ve 65+ üzeri nüfus gruplar incelendi inde erkek nüfusunun çoklu u dikkat çekmektedir (Çizelge 6.5.).

Göksun ilçesi ehir nüfusunun kad n ve erkek nüfus aras ndaki fark en fazla 1564 ya grubunda oldu u ortaya ç kmaktad r. Buda bize k rdan kente göçlerin erkek nüfusa pozitif yönde etki etti ini göstermektedir. Yaln z unutmamak gerekir ki 0 14 ya grubunda da erkek nüfusun fazlal göçlere de il do umlardaki erkek do umlara dayand r lmal d r (Çizelge 6.5.).

Çizelge 6.5. Göksun ehir Nüfusunun Ya Gruplar na Da l m . Y llar 2000 (Ki i)

Ya grubu 0 14 15 64 65 + Bilinmeyenler Erkek Nüfusu 5251 10638 562 5

Kad n Nüfusu 4638 8626 509 3 Kaynak: D E, 2000.

Yukar daki Çizelgede yap lan hesaplamalara göre nüfusun genel ba ml l k oran %56,9 olarak ç kmaktad r. Bu bize çal an nüfusun bakmakta oldu u nüfusunun oran n n çok yüksek seviyede oldu u sonucuna götürmektedir. Ülkemiz ba ml l k oran %55,10 ile ilçe oran ülke ortalamas ndan yüksektir. Buda ekonomik s k nt lar n yüksek oldu u sonucunu ortaya ç karmaktad r. lçede genç ba ml nüfus oran %51,3 iken Türkiye için bu rakam %46,7 dir. Dolay s yla çal an nüfusun bakmak zorunda oldu u 0 14 ya grubunun Türkiye ortalamas ndan fazlal ve ailelerin ekonomik darl sonucunu do urmaktad r. Ayr ca ya l ba ml l k oran ilçede %5,6 olarak gerçekle irken Türkiye de %8,8 dir. Buda bize ilçede 65 ve üzeri nüfusun Türkiye ortalamas ndan daha az oldu u ve ortalama ya am süresinin ülke geneline göre daha dü ük oldu u sonucuna ula t rmaktad r.

Göksun ilçesi nüfus piramidinde özellikle 0 14 ya grubundaki azalma ailelerde çocuk say s nda nispeten azalman n ya and hane büyüklüklerinin küçüldü ü görülmektedir. Cinsiyete göre ya gruplar incelendi inde ço unlukla erkek nüfusun fazlal göze çarpmaktad r (Grafik 6.4.).


26

Grafik 6.4. Göksun lçesi Nüfus Piramidi ( l Sa l k Müdürlü ü, 2006).

Göksun ilçesi e itim ö retim seferberlikleriyle geçmi ten günümüze okuma yazma bilen oran giderek artmaktad r.

2000 nüfus say m na göre ilçe merkezi okuma yazma bilmeyen oran %11,8 dir. Bu oran n ço unlu unu kad n nüfusu olu turmaktad r. Bunun nedeni ise k zlar n okula gönderilmek istenmemesidir. Yaln z bu nüfusun büyük k sm günümüzde okuma ça n çoktan geçirmi lerdir. Yani günümüzde okul ça na gelen k z çocuklar da okulludur. Okuma yazma bilen ki iler oran ilçede %88,7 iken yine erkek oran %92,3 kad n oran %83,2 ile erkek oran n n fazlal ortaya ç kmaktad r (Çizelge 6.6.).

lçe merkezinde okullar bitirenler kar la t r ld nda, ilkokuldan üniversiteye kademeli bir azalman n oldu u görülmektedir. Yaln z her okul seviyesinde erkek nüfusun fazlal görülmektedir. Sadece ilkokul mezunlar aras nda kad n nüfus oran fazlad r. Bu durum k z çocuklar n n ço unlukla ilkokuldan sonra okutulmamas veya okumamas ndan kaynaklanmaktad r (Çizelge 6.6.).

Çizelge 6.6. Göksun ehir Nüfusunun Okur-Yazar Durumu(6 ve yukar nüfus). Okuma Yazma Bilen Okuma

Yazma Bilmeyen

Okuma Yazma Bilen Okul Bitiren

Cin

siye

t

Say s

% Say s

(%)

Bir Okul Bitirmeyen

Toplam lk Okul

Orta Okul

lk Ö rt. Lise Üniv

Toplam 3 117 11,8 23 215 88,7 6 085 17 113 6 887 2 541 1 077 5

498 1110

Erkek 1 117 7,7 13 316 92,3 3 274 10 037 3 245 1 683 630 3

662 817

Kad n 2 000 16,8 9 899 83,2 2 811 7 076 3 642 858 447 1

836 293

Kaynak: D E, 2000.

K rsal alanlardaki okuryazarl k durumu incelendi inde ehir nüfusunda oldu u gibi sadece ilkokul mezunu say s nda kad n nüfus 7.876 iken erkek nüfus 7.719 ki i olarak kad n nüfus fazlad r. Bunun nedeni olarak k rsalda da kad n nüfusun ilkokuldan


27

sonra okutulmamas yatmaktad r. Di er okullarda erkek nüfus fazlad r (Çizelge 6.6., Çizelge 6.7.).

K rsal alanda okuma yazma bilmeyenlerin oran %16,89 iken ehir merkezinde bu oran daha dü ük olarak %11,8 dir. Yine k rsalda erkeklerde okuryazar olmayan %8,43 ve kad nlar %25,41 iken ehir merkezinde erkekler %7,7 ve kad nlar %16,8'dir. Kar la t r ld nda k rsal kad nlar n okuryazar durumu ehir kad n ndan oldukça dü üktür (Çizelge 6.6., Çizelge 6.7.).

K rsal ve ehir aras ndaki okuryazar nüfus kar la t r ld nda okuryazarda olmayan nüfusta oldu u gibi ehir nüfus oran n n fazlal göze çarpmaktad r. Toplamda k rsal okuryazar oran %83.10 iken ehirde %88,7 dir. K rsalda erkek okuryazar oran %91,56 ehirde ise %92,3 tür. Burada k rsal ve ehirsel oranlar birbirine yak nd r. Bu sonucun ç kmas nda k rsal ailelerin erkek çocuklar okutmaya daha e ilimli oldu u a ikârd r. K rsal kad nlar n okuryazar oran %74,58 iken ehirde %83,2 dir ve görüldü ü gibi aralar ndaki fark fazlad r (Çizelge 6.6., Çizelge 6.7.).

Çizelge 6.7. Göksun K rsal Yerle melerinde Okuryazarl k Durumu (6 ya ve üzeri).

Okuma yazma bilmeyen oran%

Okuma-yazma bilme-yen

Okuma-yazma bilen okul bitirmemi

lkokul Bitiren

lkö re-tim Bitiren

Ortaokul veya dengi

Lise veya dengi

Yüksek Ö retim

Okur-Yazar Toplam

Toplam Nüfus

Okuma-Yazma Bilen Toplama Oran %

T

16,89 6 664 10 096 15 595 1 119 1 828 3 292 846 32 776 39 440 83,10

E

8,43 1 669 5 235 7 719 710 1 327 2 415 710 18 116 19 785 91,56

K

25,41 4 995 4 861 7 876 409 501 877 136 14 660 19 655 74,58

Kaynak: D E, 2000.

K rsal ve kentsel nüfusun mutlak de er oranlar kar la t r ld nda k rsal nüfusun okuryazar durumu ( 6 ya ve yukar ) 39.440 iken ehirde 23.215 tir. Okul yaln z okul bitirme adetleri kar la t r ld nda ilkokul, ilkö retim ve ortaokul mezunlar nda k rsal nüfus kentsel nüfustan fazlad r. Buna kar l k lise mezunlar na bak ld nda toplam kent nüfusu k r nüfusunun neredeyse yar s olmas na ra men ehirde lise mezunu say s 5.498 iken k rsal yerle melerde 3.292'dir. Yine ehirde

yüksek ö renim mezunu 1.110 iken k rsal yerle melerde 846'd r. Buda e itime k rsal nüfusun çok önem vermedi i sonucuna bizi ula t rmaktad r. K rsal yerle melerde ortaö retim kurumlar n n azl yüksek ö retim için ba ka ehirlere veya ilçe merkezine gidilmesi gerekti i bununda ekonomik güç gerektirdi i unutulmamal d r (Çizelge 6.6., Çizelge 6.7.).

Göksun ilçesi genel okuryazarl k durumu incelendi inde okuma yazma bilmeyen nüfusun toplam nüfusa oran %14,8 iken bu oran il genelinde %16,57 ve ülkede %12,67'dir. Buna göre ilçede okuma yazma bilmeyen oran il geneline göre dü ük, ülke geneline göre yüksektir. Erkek oran ilçede %8,14 iken ilde %8,25 ve ülkede %16,14 tür. Bu durum Göksun un ülke genelinden fazla okuryazar oran na sahip oldu unu gösterir. Kad nlarda okuma yazma bilmeyen oran ilçe %22,17, il geneli %25,13, ülkede %19,35'tir. Bu durum ilçenin il ortalamas ndan iyi ülke geneline göre kötü oldu unu gösterir (Çizelge 6.8., Çizelge 6.9.).

lçenin genel okuryazar nüfusu oran %85,12, ilde %83,42, ülkede %87,28 dir. Erkek oran nda ilçe %91,85, il %91,74, ülke %93,85'tir. Kad n oran nda ise ilçe %77,82, il %74,86, ve ülke %80,64 tür. Bu oranlar bize ilçenin okuryazar durumu olarak il genelinden iyi ülke genel ortalamalar nda dü ük oldu u sonucunu vermektedir. Özellikle kad n nüfusun okuryazarl k oran dü üktür ayr ca ilçede okuma yazma bilmeyenlerin oran il genelinden dü ük ülke genelinin ortalamalar ndan fazlad r (Çizelge 6.8., Çizelge 6.9.).


28

Çizelge 6.8. Göksun Geneli Okuryazarl k Durumu (6 ya ve Üzeri).

Okuma yazma bilmeyen oran%

Okuma-yazma bilme-yen

Okuma-yazma bilen okul bitirmemi

lkoku

l Bitiren

lkö retim Bitiren

Ortaokul veya dengi

Lise veya dengi

Yüksek Ö retim

Okur-Yazar Toplam

Toplam Nüfus

Okuma-Yazma Bilen Toplama Oran %

T

14,87 9 781 16 181 22 482 2 196 4 369 8 790 1 956 55 974 65 755 85,12

E

8,14 2 786 8 509 10 964 1 340 3 010 6 077 1527 31 427 34 213 91,85

K

22,17 6 995 7 672 11 518 856 1 359 2 713 429 24 547 31 542 77,82

Kaynak: D E, 2000.

Çizelge 6.9. l Geneli ve Ülkedeki Okuryazarl k Durumu (6 ya ve Üzeri). KAHRAMANMARA GENEL

TÜRK YE GENEL

Okuma-Yazma

bilmeyen say

( % ) Okurya

zar Say s

( % ) Toplam

Okuma-Yazma

bilmeyen say

( % ) Okuryazar Say s

( % ) Toplam

T 141 845 16,57 714 072 83,42 855 917 7 589 657 12,67 52 246 138 87,28 59 859 243

E 35 851 8,25 398 364 91,74 434 215 1 857 132 6,14 28 388 313 93,85 30 245 445

K

105 994 25,13 315 708 74,86 421 702 5 732 525 19,35 23 881 273 80,64 29 613 798

Kaynak: (D E, 2000).

lçede 1 anaokulu 12 ilkö retim ana s n f ve 2 orta ö retimde anas n f 12 derslikte anas n f dersi verilmekte ve derslik ba na 22 ö renci dü mektedir. l genelinde ise bu oran 24 tür (Çizelge 6.10.).

Çizelge 6.10. lçede Okul Say lar (2005 2006). Anaokulu lkö retim Lise Halk E itim Özel Dershane Özel Yurt

1 65 10 1 2 2

Kaynak: lçe Milli E itim Müdürlü ü, 2006.

ehir merkezinde s n f ba na dü en ö renci say s 44 dür. Bu oran n Y BO yeni aç ld için kay tl ö rencinin azl a a çekmektedir. Fakat P O nun 56 l k oran k rsalda birçok ö rencinin ehir merkezini tercih etmek zorunda kald n göstermektedir. En önemli sorun dersliklerin kalabal kl d r (Çizelge 6.11.).

K rsal yerle meler incelendi inde ortalama derslik ba na 33 ö renci ile ehir merkezinden çok daha dü ük bir s n f ortalamas ç kmaktad r. Asl nda s n flar n ideal say s 20 25 oldu u dü ünüldü ünde k rsalda durum çok kötü görünmemektedir. Yaln z ö retmen yetersizli i, araç gereç yetersizli i k rsal nüfusun e itim sorunlar n n en önemlileridir. ehir merkezinde ise dersliklerin kalabal kl e itim sorunlar n n en ba ta gelenidir. te k rsaldaki e itim sorunlar n n göç edenlerde esas neden olmasa da genç ailelerde göçe etki eden di er nedenler aras na e itimi de katmaktad r (Çizelge 6.11.).

Genel ortalama ilçede s n f ba na ö renci say s 36 iken il genelinde bu oran 45'tir. l ortalamalar ndan ilçenin dü üklü ü görülmektedir (Çizelge 6.11.).

lkö retim okullar aras nda k rsalda 57 ilkö retim okulundan yukar daki tablo incelendi inde 11 i (1 8) aras müstakil e itim yapmakta, 46 s ise sadece birinci kademe e itimi verebilmektedir. Bu 46 okulunda 45 tanesi birle tirilmi s n flarda e itim verebilmektedir (Çizelge 6.11.).


29

Çizelge 6.11. lkö retim Okullar Ö renci, S n f Durumu. Kullan lan

Okullar Okul Say s

Derslik Say s

Ö renci Say s

Bir S n fa

Dü en Ö renci Say s

Y BO 1 13 359 27,61 P O 1 9 507 56,3

Müstakil ÖO 6 59 2 738 46,4 Merkez Toplam

8 81 3 604 44,49 Müstakil Köy ÖO

( 1

8 ) S n flar 11 104 4 050 38,9

1.Kademe ÖO 46 71 1 643 23,1 K rsal Toplam

57 175 5 695 32,54 Genel Toplam 65 256 9 297 36,31


lçede 65 ilkö retim okulundan 45 tanesi birle tirilmi s n flarda e itim yapmaktad r. Bu 45 okulun tamam k rsaldad r. Ayr ca (1 8) aras e itim yapan k rsal okullar n n belediye te kilat bulunan kasabalarda bulundu u dü ünülürse 45 okulun tamam n n köylerde oldu u ortaya ç kmaktad r. Bu durum ilçede ilkö retim okullar aras nda %69,23 ünün birle tirilmi s n flar n bulundu u okullar n oldu u sonucuna ula maktad r. te yukar daki e itimde ya anan s k nt lar k rsaldaki insanlar n göçe zorunlu kald nedenlerden birini olu turmaktad r (Çizelge 6.12.).

Çizelge 6.12. Birle tirilmi S n f Olan Okullar .

Okul Say s

Ö renci Say s

Okullar n l çinde Oran (%)

Ö rencilerin l Genelinde Oran

(%) lçe Geneli 45 1 508 9,93 9,94

l Geneli 453 15 167


Ortaö retim okullar olarak, merkezde s n flar ortalama 32,30 iken k rsalda 20,4 tür. Buda merkezin daha kalabal k oldu unu göstermektedir. S n f ortalamas toplamda 28,02 iken bu oran il genelinde 35,02'dir. Dolay s yla ilçede s n flar n daha iyi oldu u sonucu gözlenmektedir (Çizelge 6.13.).

lkö retim okullar nda ortalama s n f say lar n n 36,31 oldu u dü ünülürse lisede s n flar n seyrekli i ilkö retimden mezunlar n bir k sm n n ortaö retime devam etmedi ine i aret etmektedir. Örne in; merkezdeki ilkö retim okullar nda 8. s n f ö renci say s 513 ve lise 9. s n f ö renci say s 7.382 dir. Buna kar l k, k rsal ilkö retim okullar ndan 8. s n f ö renci say s 557 iken k rsaldaki lise 9. s n f ö renci say s 188'dir. Dolay s yla k rsaldaki bir k s m ö rencilerin ilçe merkezine kayd n bir k sm n n da liseye devam etmedi ini göstermektedir. Çünkü ilkö retim okullar ndan mezun say s toplamda 1.070 iken lise 9. s n f ö renci say s 926'd r. Bu bize bir k s m ö rencinin ortaö retime devam etmedi i sonucu görülmektedir. Buda gelecekte vas fs z i çi anlam na gelmektedir. Ayr ca unutmamak gerekir ki liseye devam etmeyen ö rencilerin ço unlu unu k rsalda k zlar olu turmaktad r (Çizelge 6.13.).

Çizelge 6.13. Ortaö retim Okullar n n Da l m .

Okul Say s

Derslik Say s

Ö renci Say s

S n f Ba na Dü en

Ö renci Say s

Merkez 5 56 1 809 32,30 K rsal 5 28 572 20,40

Toplam 10 84 2 381 28,34 Kaynak: lçe Milli E itim Müdürlü ü, 2006.


30

2003 y l haziran dönemi itibar yla Göksun k rsal yerle melerindeki 24 köy okulunda ö renci say s toplamda (1. kademe) 10 un alt na dü tü ü için ta ma merkezi okullara yöneltilerek e itim sa lanmaktad r. Bu durum k rsalda genç aile durumumun azald n göstermektedir. Kalan genç ailelerinde çocuklar n n ta nmal olarak e itimi ailelerin göçü dü ünmesine neden olabilmekte veya dü ünüyorsa göçe etki etmektedir.

Göksun k rsal yerle melerinde (2006 2007) dönemi 30 köy okulunda 1. kademe e itimi yap lmakta olup 2. kademe e itimi için ta ma sistem uygulanarak yak n çevredeki ta ma merkezi okullara ö renciler ta nmaktad r. Buna kar l k k rsal yerle melerdeki 34 okulda ise e itim yap lmamakta ve (1 8) s n f ö rencileri ta mal olarak ta ma merkezi okullarda e itimi sa lanmaktad r. 34 okulda bu uygulaman n sebebi toplam ö renci say s n n 10 un alt na dü mesi dolay s yla okul kapal tutulmaktad r. Kapal okul say s n n bu kadar fazla olmas bizi genç ailelerin bu 34 köyde yeterince olmad ya ortalamas n n yüksek oldu u sonucuna ula t rmaktad r. Buda ancak göç sonucu bir durum olarak aç klanabilir. Yaln z kapal okul say s 2003 y l nda 24 iken 2006 itibar yla 34 e yükselmi olmas oldukça dü ündürücüdür. Çünkü köylerde (1 5) aras çocu u olan aile say s n n azl ve onun 10 un üzerinde ö renci olmamas genç ailelerin ehirleri tercih etti ini göstermektedir.

Göksun ilçesinde ta ma merkezleri, merkezde yak n köyler için Cumhuriyet ÖO. ve Durnabuca ÖO. olmak üzere 2 adettir. lçeye ba l 16 köy okulu (1 8) aras

ta mal e itim yapmakta, 11 köy okulunda da ikinci kademe (6 8) aras ta ma yap lmaktad r. Toplam 27 köy okulunda 209 k z, 236 erkek olmak üzere toplam 445 ö renci ta ma sistemi dâhilindedir. Ayr ca k rsal yerle melerde ço unlukla belediye te kilat olan yerlerde 8 okul ta ma merkezi konumundad r. Bunlar Büyükk z lc k, Bozhüyük, Çardak (Cumhuriyet), De irmendere, Kanl kavak, Ta oluk, Kav ut, Tombak ÖO. d r. Bu merkezlere çevredeki 37 köy okulundan ta ma yap lmaktad r. Ar ca 37 köy okulundan 18 inde okul kapal , 19 unda ise okullar n birinci kademesi (1 5) faaliyette olup ikinci kademesi (6 8)ta ma merkezlerine ta nmaktad r. Toplam 343 k z, 371 erkek olmak üzere 714 ö rencinin ta mas yap lmaktad r. Genel toplamda ise Göksun k rsal yerle melerinde 64 köy okulundan 30 u kapal olup bu köylerdeki ö rencilerin tamam ta mal , 34 ünde ise 2. kademe ta mal olarak e itim yapmaktad r. Toplamda 552 k z, 607 erkek olmak üzere 1.159 ö renci ta mal e itim yapmaktad r. Bu verilerden hareketle k rsalda okul ça ndaki ö renci say s n n azl genç aile azl n göstermektedir. Dolay s yla köylerde genç ailelerin göç etti i sonucuna ula labilir. Y llara göre ta nan köy okullar n n artmas göçü faal olarak devam etti i ve edece ine i arettir. Ayr ca ta mal e itimde ba ar lar n olumsuz etkilemesi, ö rencilerin servislerde günlük yolculu u sonucu adaptasyon sorunu k rsalda çocuklar na iyi e itim veremeyece i inanc n n artmas na ve göç olgusunu ortaya ç karmaya etki etmektedir.

lçede bulunan meslek yüksek okulu ve dikey geçi sistemi sayesinde ortaö retimden yüksek okula vas fl i gücü yeti tirme ad na e itim ö retim yap lmakta ilçede örencilerin bir k sm ö renimine burada devam etmektedir. Okulda 3 bölüm (Bilgisayar programc l , Bilgisayarl muhasebe, i letme ) bölümü bulunmakta 10 ö retim görevlisi ile 379 ö renciye (2003 y l verileri) e itim verilmektedir.

lçede 2 özel dershane yüksek ö renime ö renci haz rlamaktad r. Bu da e itim amaçl ba ka ehirlere göçler anlam na gelmektedir. Ayr ca k rsal yerle melerinden üniversiteye haz rl k için gelen nüfus 2 özel yurt ve evlerde k rsaldan gelen göçmenler olarak e itim görmektedirler. Bu da tüm ülkede oldu u gibi e itim göçünün ilçedeki görüntüsüdür.

Göksun ilçesi sa l k olanaklar yönünden incelendi inde; 2006 y l itibariyle ilçe merkezinde; 1 Devlet Hastanesi (75 yatakl ) ve 3 sa l k oca , k rsal nda 8 sa l k oca ve 22 adet sa l k evi hizmet vermektedir ( l Sa l k Müdürlü ü).

lçede sosyal güvenlik kurulu lar ndan ayl k alan vatanda lar m z Ziraat Bankas verilerine göre; memur: 1.246, sözle meli: 160, i çi: 113, toplam: 1.519 (2005 y l ); 2001 y l Emekli Sand na ba l : 706 ki i, SSK ya ba l 567 ki i 65 ya ayl alan 2.588 ki idir.

lçede ye il kart uygulamas ndan yararlananlar n toplam : 10.000 ki idir. lçe toplam nüfusu 76.033 oldu u dü ünülürse ye il karttan yararlananlar n say s fazlal


31

ve sosyal güvencesi olanlar n azl sonucu ortaya ç kmaktad r. Ayr ca kamu kurum ve kurulu lar nda çal anlar n büyük ço unlu u ilçe merkezinde bulunmaktad r. Bu k rsal nüfusun tamam na yak nda bir sosyal güvencesi olmad n n ve dolay s yla sa l k olanaklar ndan k smi ekilde yararlanabildi inin göstergesidir.

Göksun lçe Nüfus Müdürlü ü kay tlar na göre 1996

2000 y llar aras ndaki

do um ve ölüm miktarlar tabloda gösterilmi tir. lçe genelindeki do umlar, ölümlerden fazlad r. Bundan dolay her y l ilçe nüfusu do al olarak artmaktad r. Ayr ca bu rakamlar bize ölüm oran n n gittikçe dü tü ünü göstermektedir ki, bu da ilçede sa l k hizmetlerinin kalitesinin artt ndan ve toplumdaki ya am seviyesinin yükselmesinden kaynaklanmaktad r diyebiliriz (Çizelge 6.14.).

Çizelge 6.14. Do um ve Ölümler. YIL 1996 1997 1998 1999 2000

Do umlar ( Ki i ) 2 755 2 717 2 960 2 872 3 505

Ölümler ( Ki i ) 443 407 445 430 359

Kaynak: lçe Nüfus Müdürlü ü, 2000.

lçenin sa l k olanaklar il geneli ve ülke ortalamas yla kar la t r ld nda çok daha gerilerde yer almaktad r. lçede hekim ba na 2.172 ki i dü erken il genelinde 1.488 ve ülkede 209 dur. Bu da ilçenin il genelinden de çok daha geri oldu unu kan tlamaktad r. Ek olarak ilçede hem ire ba na 1.584 ki i, il genelinde 1.471 ki i ve ülkede 647 ki i dü mektedir. Yine ebeye dü en nüfus ilçede 2.622, ilde 1.673, ülkede 1.560 d r (Çizelge 6.15.). Sonuç olarak ilçenin sa l k olanaklar ilden çok daha geride ve ülke ortalamas ndan da çok daha geri olmas ilçede göçe etki edece i dü ünülebilir.

Çizelge 6.15. 2002 Y l Sa l k Personeline Dü en Nüfus Miktar . Göksun Kahramanmara

Türkiye Hekim Say s

35 624 83 000 Bir Hekime Dü en Nüfus 2 172 1 488 209 Hem ire Say s

48 631 84 000 Bir Hem ireye Dü en Nüfus 1 584 1 471 647 Ebe Say s

29 555 40 230 Bir Ebeye Dü en Nüfus 2 622 1 673 1 560

Kaynak: l Sa l k Müdürlü ü, 2002.

Uzman doktor say s dü ünüldü ünde ilçenin durumu nüfus olarak di er ilçeler aras nda Elbistan ve Af in den sonra 3. büyük ilçe iken 6 uzman doktor bulunmaktad r. Buna kar l k nüfusu daha az olan Pazarc k ta 8 uzman doktorun çal t dü ündürücüdür (Çizelge 6.16.).

Pratisyen olarak 17 doktor vard r. lçe merkezinde 3, k rsal yerle mede 8 sa l k oca oldu u dü ünülürse her sa l k oca na bir doktor bile dü memektedir. Bu da özellikle k rsal n sa l k olarak çok güvende olmad n hissetmesine neden olmakta ve göçe yönelimleri beraberinde getirmektedir (Çizelge 6.16.).

Toplam doktor say s ilçe 23 olarak dü ünüldü ünde doktor ba na dü en ki i say s 3.305 ki idir (Çizelge 6.16.).

2006 y l ilçede çal an toplam doktor say s 23 ve di er personel 202 olmak üzere 225 ki idir. 2001 y l nda ise doktor say s 28 ve di er personel 136 olmak üzere 164 ki idir. Y llar dü ünüldü ünde toplam personel say s artmaktad r. Yaln z ilçedeki doktor say s dalgalanma göstermektedir. Bunda doktorlar n ilçeden gitmek istemesi en büyük nedendir. Dolay s yla halk ilçenin sa l k olanaklar ndan ve hizmetlerin memnuniyeti doktor say s yla do ru orant l d r (Çizelge 6.16.).


32

Çizelge 6.16. lçe Sa l k Personeli Say s . Uzman Doktor Pratisyen Hem ire Ebe Di er

Devlet Hastanesi 6 7 42 10 86

Sa l k Ocaklar

10 21 27 36

Toplam 6 17 63 37 122

Kaynak: l Sa l k Müdürlü ü, 2006.

Göksun ilçesi k rsal yerle melerinde geleneksel aile yap s n n a rl kl oldu u gözlenmektedir. Ba l k paras gibi adetler yoktur. Genellikle resmi nikâh n yan nda dini nikâh da yap lmaktad r. ehir merkezinde ise çekirdek aile yap s na geçildi i görülmektedir.

Hane halk büyüklü ü ilçede 6,42 iken il geneli 5,4 ve ülke geneli 4,49 olarak görülmektedir. Bu da ilçe aile yap s n n ülke ve il genelinden ne kadar yüksek oldu unu göstermektedir. Ailelerin kalabal kl ve ilçe ekonomisinin dü ük olmas ailelerde geçim s k nt s n do urmaktad r. Bu da ailelerdeki genç i gücünün k rsal yerle melerindeki i olanaklar n n azl dolay s yla göçü zorunlu k lmaktad r (Çizelge 6.17.).

Çizelge 6.17. lçe Hane Halk Büyüklü ü. Göksun K.Mara

Türkiye Toplam nüfus 76033 1 002 384 67 803 927 Toplam hane halk nüfusu 77 506 1 035 089 67 809 048 Hane say s

11 841 185 792 15 070 093 Ortalama hane halk büyüklü ü (toplam nüfusa göre) 6,42 5,4 4,49

Ortalama hane halk büyüklü ü (Hane halk nüfusuna göre)

6,55 5,57 4,49

Kaynak: D E, 2000.

lçede (15 49) kad n ba na dü en çocuk say s (0,44) ile ülke ortalamas ndan (0,36)çok yüksek, il geneline (0,47) yak nd r. Fakat haneye dü en çocuk say s itibariyle ilçe (0,71) oran yla il geneli (0,65) ve ülke ortalamas ndan (0,43) oldukça yüksektir. Bu da hanelerin kalabal kl n destekler niteliktedir (Çizelge 6.18.).

Çizelge 6.18. lçedeki Kad n ve Çocuk Da l m . Göksun K.Mara

Türkiye 0 4 ya taki çocuk say s

8 423 121 890 6 884 822

15 49 ya taki kad n say s

18 922 257 131 18 201 844 Kad n ba na dü en çocuk say s

0,44 0,47 0,36 Haneye dü en çocuk say s

0,71 0,65 0,43

Kaynak: D E, 2000.

Göksun ilçesi evli olmayanlar n say s nda, il ve ülkede oldu u gibi toplam nüfus içinde erkek nüfus fazlal görülmektedir. lçede toplam nüfus içinde evli olmayan oran %39,67 ile il geneli ve ülke ortalamas ndan yüksektir. Bu duruma en ba ta ekonomik zorluklar etki etmektedir (Çizelge 6.19.).

Evli durumuna bak ld nda evli erkek say s kad ndan fazlad r. Fakat il ve ülke genelinde kad n fazlal görülür. Evli oran ilçede %56,59 ile il ve ülke ortalamas ndan dü üktür. Neden olarak en ba ta yukar da da söylendi i gibi ekonomik s k nt ilçede evlenme oran n dü ürmektedir (Çizelge 6.19.).

Genel olarak ilçenin aile yap s nda evlenme durumu ekonomik nedenli yava t r. Bekâr oran yüksektir. Buna ba l evli oran dü ük seyretmektedir. Bo anma ve dul oranlar ise yüksek de ildir. Burada ekonomik s k nt lar, gelir dü üklü ü k rsalda ya am zorla t rmakta göçe itici nedenler olu turmaktad r. Yaln z Çizelge 6.19. incelendi inde bekâr oran n n toplam nüfustaki %39,67 lik oran ülke ve il genelinden


33

yüksektir. Buna ba l olarak evlenmek ve yuva sahibi olmak, bir i ile beraber istenen temel hedefler oldu u dü ünüldü ünde ilçe merkezi ve k rsal ndaki i imkânlar n n azl ve geçim s k nt s özellikle bekâr erkek nüfusunun ba ka ehirlere yönelmesine neden olmaktad r (Çizelge 6.19.).

Çizelge 6.19. Nüfusun Medeni Durumu( 12 ve Daha Yukar Ya taki Nüfus).

Hiç Evlenmedi Evli

Toplam Nüfus

E K T E K T

Hiç Evlen

meyen %

Evli

%

Boanan

%

Dul

%

Göksun 55 222 12399 9 509 21908 15 835 15418 31 253 39,67 56,59 0,60 3,08

K.Mara

715 737 148 354 117 915 266 169 208 279 214 849 423 128 37,20 59,11 0,55 3,10

Türkiye 51 724 194 10 000 679 7 621 780 17 622 449 15 493 363 15 746 268 31 239 631 34,07 60,39 1,094 4,40

Kaynak: D E, 2000.

lçe merkezinin d nda da lar n aras nda hayvanc l k yapmaya elveri li olan önemli yaylalarda vard r. Bunlardan Mazgaç, Arpal k, Meryemçil, Ta oluk, Aloçat, Çatak, Üç P nar, Kozcakoz, Kav ut, Binbo a Yaylar önemli mesireler aras ndad r.

lçe merkezinde 2 km uzakl kta Ça layan Köyü Elekler Mezras nda bulanan eski santral Alparslan Türke Mesire Yeri , Mehmetbey, Mahmutbey ve Kömürköy de bulanan alabal k üretim çiftlikleri, De irmendere Kasabas nda bulunan Gerdek Ma ara Mesire Yeri ve Ta oluk Kasabas nda Kurtlar Vadisi Mesire Yeri

önemli gezi ve piknik alanlar n olu turur. Göksun Büyükk z lc k çmesi; Göksun ilçesine 26 km uzakl kta Büyükk z lc k

Köyü yak n ndad r. Sindirim ve idrar yollar na, y kanmak suretiyle cilt hastal klar na ve böbrek hastal klar na iyi geldi i tespit edilmi tir.

Göksun ilçesinin toplumsal yap s incelendi inde yar kentsel yap da kent yap s na geçi süreci ya and görülmektedir. Özellik ilçe merkez nüfusunun h zla art bu duruma etkilemektedir. Modern topluma geçi te birincil ili kilerin yerini ikincil ili kiler almakta fakat halen kuvvetli akrabal k ili kilerinin ya and gözlenmektedir. Fakat zamanla gündelik hayat n yo unlu u ve karma kl bu sa lam akrabal k yap s n yumu atmaktad r.

6.2. Ekonomik Yap

lçe ekonomisinin temelinin tar m ve hayvanc l a dayand görülmektedir. Ayr ca ilçede görev yapan 1519 kamu personeli de ilçeye mali aç dan katk sa lamaktad r. Bu da ehir merkezinde ticari hayat canland rmada ayakta tutan bir fonksiyona sahiptir.

Modern toplumlarda ekonomik hayat n canl l ve süreklili i sanayi toplumu olabilmekle sa lanmaktad r. Hâli haz rda ilçede sanayi faaliyeti olarak i lemeyen yem fabrikas ve in aat devam eden Adatepe Baraj d nda bir örnek yoktur.

lçede sal günlerinin ayr bir anlam önemi vard r. lçe merkezinde pazar kurulmakta köyler ve ilçe merkezi ihtiyaçlar n büyük oranda buradan gidermektedir. Nüfusu 76.033 oldu u ilçede bu ticari aktivitenin ne kadar canl gerçekle ti i dü ünülebilir. Pazarda ilçe ürünü sebze, meyve, hayvansal g dalar, tah l ürünlerinin sat ld da görülmektedir. Bu da ilçeye ek kazanç sa lamaktad r.

Göksun da son y llarda eczane, muhasebe, mühendislik, avukatl k gibi uzmanl k gerektiren ticaret Türkleri de geli me göstermektedir. lçedeki sanayi sitesinde en ba ta


34

do rama atölyeleri, oto tamir

parça, demircilik, kaynak, lastik, elektrikçiler

bulunmaktad r. lçede ekonomik aç s ndan çok önemli olmasa da Halk E itim Merkezi ile

yürütülen el sanatlar , özellikle dokuma ve el i çili i ek kazanç sa lamaktad r. lçedeki birkaç i letme eklinde sürdürülen alabal k çiftlikleri aile geçimi

eklinde sürdürülmektedir. Tar mda esas daha az alandan daha fazla üretim elde etmek yani mümkün

oldu unca verimi artt rmaktad r. Bu da ancak modern araç ve tekniklerin kullan lmas yla olacakt r. Ayr ca çiftçilerin bilinçlendirilmesi, iklim ve toprak artlar na uygun ürünlerin ekimine özendirilmesi gerekmektedir.

lçe Tar m Müdürlü ü bu yönde e itim çal malar , sergi ve te vik müsabakalar düzenlenmektedir. Çiftçilerin mevsimine uygun olarak budama, gübre kullan m ve ilaçlama gibi yönlerden bilgilendirilmesi üretimi olumlu yönde etkilemektedir. Fakat genelde halkta geleneksel anlay ve geleneksel tar m metot ve yöntemler ilçeye hâkimdir. Bu da ürün kalitesinde ve gelirinde dü üklükle sonuçlanmaktad r.

lçe ekonomisi genel olarak tar ma (%80 civar nda bitkisel üretim ve hayvanc l a) dayanmaktad r ( lçe Tar m Müdürlü ü 2004).

Göksun da arazi da l m nda belirtildi i gibi ormanl k alan ilçe yüzölçümünün büyük bir bölümünü kaplamaktad r. Ancak bu büyük hammadde kayna ndan yararlanma genelde Kayseri ye kaym ve bu yörelerin ekonomisine katk da bulunmu tur.

1985 y l ndan itibaren sulamaya aç larak çiftçilerin hizmetine sunulan 217.885 m. uzunlu undaki sulama kanallar ilçede sulu tar m ve meyvecili in geli mesinde önemli katk lar olmu tur. Göksun sulama ebekesinde sulu tar m olarak; eker pancar , ayçiçe i, fasulye, bu day, arpa, yonca, her çe it sebze, kavak ekimi, elma bahçeleri bulunmaktad r. Suluma ebekesi net 5.550 hektarl k sulama alan na sahiptir. Ayr ca 260 hektarl k arazide ta k ndan korunmaktad r.

lçe merkezi ve köylerdeki çiftçiler Ziraat Bankas ndan kredi deste i sa lamaktad r. Ek olarak 17 adette tar msal amaçl kooperatif faaliyettedir. Sulama ebekesi ilçe merkezi ve 13 köy arazisini içine almaktad r.

Yeti tirilen ürünlerden eker pancar ve ayçiçe i d ndakiler önemli bir ticari de er ta mamakta; halk n k l k yiyece ini kar lamaktad r.

Çardak, Kam l k Sulama Göletleri, Terbüzek ve Kömür Çay sulamaya katk sa lamaktad r. Ayr ca yap m devam eden Adatepe Baraj ve De irmendere Göleti ile sulama imkânlar artacakt r.

lçe Tar m Müdürlü ü nün 2004 y l verilerine göre do rudan gelir deste ine ba vuran çiftçi say s 4.000'dir. Yüzölçümün büyük bir k sm n n ormanl k oldu u ilçede topraklar, kullan l biçimine göre da l m a a daki tabloda gösterilmi tir (kay tl çiftçi say s : 2.346).

l geneli tar m alan %38, orman fundal k alan %35, çay r mera %18, tar m d %10 iken, ilçede tar m alan %31,36, orman fundal k alan %45,88, çay r mera %17,07, tar m d %5,67'dir. l geneline göre tar m alan dü ük orman alan fazla, çay r mera denk ve tar m d arazinin dü ük oldu u görülmektedir (Grafik 6.5.).


35

Grafik 6.5. Göksun lçesi Arazi Da l m ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

Göksun ilçesinde tar m yap lan alan 46.332 hektard r. Bu alanda en geni ekim alan hububata ait olup ba ta bu day gelmektedir. Buna kar l k ekim alan olarak 2.s ray bakliyat ve meyvecilik, yem bitkileri, sanayi bitkileri, sebzecilik eklinde s ralanmaktad r. (Çizelge 6.21., Grafik 6.6.).

Çizelge 6.20. Bitkisel Ürünlerin Üretim ve Verim Durumlar . EK L (ha) ÜRET M (ton) VER M (kg/ha)

Hububat Toplam 27 370 38 413 6 900 Bakliyat Toplam 12 470 18 132 2 850 Sanayi Bitkisi Toplam

1 682 21 536 65 500

Yem Bitkisi Toplam 1 955 24 555 76 000 Sebzecilik Toplam 450 7 706 61 000

Meyvecilik Toplam 2 405 13 884 (Ton/ha)

GENEL TOPLAM 46 332 110072 212 225


Ekili Dikili Alan (48 000)

31%

Orman Alan (96 352)

46%

Çay r Mera Alan (26 129 ha)

17%

Di er (8 685 ha)

6%


36

HUBUBAT(ha)59%

BAKL YAT(ha)27%

SANAY B TK S (ha)4%

YEM B TK S (ha)4%

SEBZEC L K(ha)1%

MEYVEC L K(ha)5%

Grafik 6.6. Bitkisel Ürünlerin Ekili Alanlar

(ha).

Meyvecilik alan nda son y llard geli me kaydedilmi ve meyve bahçeleri kurulmu tur fakat iklimin so uklu u meyve türlerini s n rlamakta ve üretimi azaltmaktad r.

lçede en fazla gelir meyvecilik ve sanayi bitkilerinden sa lanabilecekken sulama yap lan arazilerin azl , geleneksel tar m yöntemleri, bilgi azl , iklimin zorla t r c etkileri nedeniyle hububat ekimi en ba ta gelmekte buda ilçe nüfusunun ekonomik zorluklar içinde kar n toklu una bir hayat sürmesine neden olmaktad r.

lçe toplam arazisi 15.3038,5 hektarl k alanda 46.332 hektarl k alan n tar ma ait olmas , geçimini %80 ni tar ma dayal ilçe için ikliminde karasall dü ünüldü ünde nüfusu çok zorlad nda ve rahat ya amdan, ekonomik rahatl ktan uzak, kar n toklu una araziye ba l bir ya am olana sunmaktad r. Buna nüfusun art da eklendi inde insanlar n ba ka yerle im yerlerinde ya ama e ilimine yönelmesi sonucunu do urmaktad r.

Yaln z lçe Tar m Müdürlü ü ekim faaliyetine, yonca, fi , m s r, silaj desteklemesi eklindeki üretim geli tirme projeleri, son y llard il özel iradesinin %50 katk lar yla meyve fidan da t m katk sa lamaktad r. Ayr ca lçe Tar m Müdürlü ü nün çiftçilerle bire bir ve toplu görü meleri, uygulama kurslar (meyve yeti tiricili i, fidan dikimi, kapal bahçe tesisi gibi konularda kurslar verilmi ve verilmektedir. Ayr ca müdürlük köy ziyaretleri yaparak çiftçilerin sorunlar n çözümlemeye ve rehberlik yapmaya çal maktad r.

Ekonomik anlamda 2005 y l itibar yla çiftçi kay t sistemi do rudan gelir deste i kapsam nda 4000 çiftçi kay t alt na al nm ve destekleme ödemelerinden faydalanmaktad r. Ayr ca üretimi geli tirme projesi kapsam nda 450 çiftçi destekleme alm t r. Yine zirai mücadele kapsam nda ilaç bayileriyle i birli i içinde hastal klarla mücadelede çiftçilere rehberlik yap lmaktad r.

D E verilerine göre 1999 y l itibar yla ilçeler baz nda tar m ürünleri üretim s ralamas incelendi inde ilçemiz tah l üretiminde 6. s rada, baklagil üretiminde 3. s rada, meyve üretiminde 4. s rada, sanayi bitkileri üretiminde de 4. s rada yer almaktad r.

Çizelge 6.23. incelendi inde tar m arazisi olarak verilen 32.462 hektar alan kuru sulu tar m arazisini kapsamaktad r. Bu arazinin 26.178 hektar sulanabilecekken ancak 12.707 hektar sulanabilmekte buda toplam tar m arazisi içinde %39,14 e tekabül etmektedir. Ancak ilçenin tar m arazisinin ço unlu u sulanabilecekken bu oran n dü ük


37

olmas ekonomisi çok dar olan ilçe için verim dü üklü ü ve geliri yüksek bitkilerinde ekilmesi anlam na gelmektedir.

Çizelge 6.21. Tar m Alanlar n n Sulama Biçimleri tibar yla Da l m . Tar m Arazisi (Kuru, Sulu)

Sulanabilir Arazi

Devlet Sulamas

Halk

Sulamas

Toplam Miktar

Oran ( % )

Göksun 32 462 26 178 9 252 3 455 12 707 39,14 Kaynak: lçe Tar m Müdürlü ü, 2002.

DS verilerine göre Göksun sulama projesiyle 1985 y l ndan bu yana 13 köy (Ya murlu, Hac ömer, Temura a, Yantepe, Ortatepe, Hac mirza, Aslanbey, Kireç, Gölp nar, F nd kl , Koyak, Ta oluk, Yiricek, Ça layan) köyleriyle merkezdeki araziler sulanabilmektedir. En fazla merkez ve Ta oluk sulamadan yararlanmaktad r. Ayr ca Çardak ve Kam ç k göletleriyle bu yerle melerin bir k s m arazileri sulanmaktad r. Geriye kalan köylerde büyük çapl bir sulama sistemi yoktur. Yaln z De irmendere de kanal a amas na gelmi bir sulama göleti ile gelecekte De irmendere F nd kl koyak arazileri etkin sulamaya kavu acakt r. Di er köylerdeki ilkel sulama sistemleriyle k smen sulama sa lansa da sonuç olarak %39,14 lük arazinin sulanabilmesi ilçedeki so uk iklim verimi dü ük toprak, ilkel tar m metotlar ve bilgi azl ve lçe Tar m Müdürlü ü nden yeterince yararlan lamamas eklenince tar msal faaliyetler yetersiz ve ekonomik olmaktan uzak kalmaktad r.

Yaln z unutmamak gerekir ki sulama projesi öncesi ilçede fasulye, m s r, yonca, bu day, arpa v.s. ekilebilirken sulama projesi sonras ayçiçe i, pancar, meyve bahçeleri ve yem bitkileri ekimi art göstermi tir (DS ).

58 k rsal yerle me ve merkeze göre bitkisel üretim envanteri ve en önemli geçim kaynaklar ç kar lm t r ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

lçedeki tüm yerle meler üzerinde en fazla pay tarla arazisine aittir. Buna ra men köy bilgi formalar nda 32 k rsal yerle mede ve merkezde toplam 33 yerle mede en önemli geçim kayna tarla ürünleri yeti tiricili idir. Buna kar l k 19 k rsal yerle mede hayvanc l k ba ta gelmekte ve sadece 7 yerle mede meyvecilik en önemli geçim kayna n olu turmaktad r. lçede sebzecilik ise önemli bir geçim kayna olmamakla birlikte 15 yerle mede küçük çapl sebzecilik yap lmaktad r. Ayr ca 2003 y l lçe Tar m Müdürlü ü verilerine göre 58 k rsal yerle meden 41 i orman konumunda olup 20 si orman içi, 21 i orman kenar köyü konumundad r. Fakat ana geçim kayna ormanc l k olan köy yoktur ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

Bütün köylerde tar m arazisi mevcut olup tar msal faaliyet yap lmaktayken 19 köyün hayvanc l kla daha fazla u ra mas ndan köylerin arazilerinin verimli olmamas , sulama s k nt s , arazi bölümlerinin küçüklü ü, da köyü ve orman köyü konumunda olmalar n n etkisi büyüktür ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

Hayvanc l k birinci planda olan 17 köy da ve orman köyü konumunda olup tar m arazileri oldukça azd r. Ayr ca baz köylerde hem tar m arazisi azl hem de sulama s k nt s da mevcuttur. Yaln z Bozhöyük Belediyesi nin arazisi oldukça geni olmas na ra men sulama k s tl l kuru tar ma olanak vermekte bu da verim ve ürün çe idini oldukça dü ürmektedir. Büyükk z lc k Kasabas nda ise arazi azl ve orman da köyü olmalar insanlar hayvanc l a yöneltmi tir ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

Buna kar l k 7 köyde meyvecilik birinci ekonomik faaliyettir. Bu köyler incelendi inde 6 köyde (Kav ut, Sarayc k, Temura a, Ya murlu, Çardak, Korkmaz) orman köyü ve da yamac köyleri olmas dolay s yla tarla arazilerinin azl son y llarda insanlar n geliri yüksek olan meyvecili e yönelmesine neden olmu tur. Bu köylerde su s k nt s yoktur. Fakat Ericek Kasabas nda tarla arazisi dar olmamas na ra men sulama s k nt s n n fazla olmamas ve gelirin fazla olmas dolay s yla insanlar meyvecili e yönelmesine neden olmu tur. ncelendi inde meyvecilikle u ra an bu köyde gelir seviyesinin k smen yükseldi i göze çarpmaktad r ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

Birinci ekonomik faaliyeti tarla ürünleri yeti tiricili i olan merkez ve 32 k rsal yerle mede baz köyler da ve orman köyü olup arazileri azd r. Bunlar Ac elma, Ahmetcik, Elmal vb. buna kar l k baz k rsal yerle imlerinin arazileri daha büyüktür


38

(De irmendere, Ça layan, Küçükçamurlu, Ta oluk, Kam c k, Tombak). Fakat bu yerle melerde nüfus fazlal ve küçük paçal arazi düzeni, kuru tar m durumu baz yerle melerde arazi azl toprak verimsizli i yerle melerde genelde tar m toplumuna ekonomik getirisi olmayan bir faaliyet yap lmas na neden olmaktad r. Bu durum ürün kalitesini de oldukça dü ürmektedir ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

lçeye genel olarak bak ld nda k rsal yerle melerindeki ya am ko ullar n n zorlu u, nüfus art , gelir dü üklü ü, geleneksel tar m metotlar ve yukar daki di er nedenler dü ünüldü ünde insanlar n ba ka ehirlerde hayat arama nedenlerinin ekonomik boyutu ortaya ç kmaktad r ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

lçede toplam tar m alan 48.000 ha. nüfus 76.033 tür. Buna ba l olarak ki i ba na dü en tar m alan 0,63 ha d r. Bu oran ile ilçe Nurhak, Elbistan ve Pazarc k tan sonra 4.s rada yer almaktad r. l geneli ortalamas ise 0,46 ha d r ki ilçe ortalamas bu orandan yüksektir ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

lçede 70.223,1 ha. arazinin %46 s orman arazisi olarak görülmektedir. Yerle melerden 41 köy orman köyü olarak görülmekte olup, bunun 21 adedi orman kenar iken, 20 adedi orman içi köy konumundad r ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2003).

Kahramanmara genel orman ve fundal k arazisinin ço unlu u merkez, And r n ve Göksun ilçelerinde (%67) yo unla m t r. Orman gelirleri il genelinde tar m hâs las n n %2 sini olu turur.

Ülkemizin %27 si ormanl k alan olarak de erlendirilirken il genelinin %35,1 i ilçenin ise %46 s ormanl k alan olarak gözükmektedir. lçede ormanc l a dayal kereste atölyeleri kurulmu ve baz ailelere geçim kayna olu turmakta ayr ca orman arazisi ilçenin yakacak ihtiyac n son zamana kadar kar larken s k denetimler sayesinde kömür birinci s ray alm t r. Yaln z k rsalda kaçak a aç kesimi önlenememekte al m gücü çok dü ük olan nüfus bedava ormana yönelmektedir. Orman arazisinin fazlal mera hayvanc l na do al beslenme kayna n olu turmaktad r.

Kahramanmara ta hayvanc l k büyük ölçüde mera hayvanc l na dayanmaktad r. Hayvanc l k geçmi teki önemini korumamakla birlikte il ekonomisinde a rl kl bir yere sahiptir. lde hayvan varl , ilçeler itibariyle de erlendirildi inde önemli bir bölümünün ba ta merkez ilçe, Pazarc k, Elbistan ve Göksun ilçelerinde olmak üzere yo unla t dikkat çekmi tir (KTSO, 2003: 198).

lçe nüfusun büyük bir k sm geçimini tar m ve hayvanc l ktan sa larken, hayvanc l n yine de istenilen düzeyde oldu u söylenemez. Bu durumun nedenleri aras nda sermaye yetersizli i, girdilerin yüksek olmas te vik ve kredilerin yetersiz olmas ve halk n bilgi eksikli i gösterilebilir.

lçenin rak m yüksek ve topraklar verimli olmad ndan hayvanc l k önem kazanmaktad r. Hayvanc l n canland r lmas için 1991

1993 y llarda Kaynak Kullan ma Destekleme Fonu kanal yla projeli 52 adet büyükba besicilik tesisi yapt r lm t r. 1999 y l nda De irmendere Kasabas nda kurulan 2001 y l nda da Ta oluk Kasabas nda kurulan kooperatifler kanal ile süt s r canland r lmaya ba lanm ve toplam 400 inek da t lm t r.

Hayvanc l n slah için De irmendere, Çardak ve Kanl kavak Kasabalar nda toplam 3 bo a ünitesinde 4 bo a bulunmaktad r. Ayr ca lçe Tar m Müdürlü ü kanal yla bütün köy ve kasabalarda suni tohumlama faaliyetleri sürdürülmektedir.

2001 y l nda 5.000 adet Broiler rk etlik civciv ve 3065 adet hindi palaz bedeli mukabili getirilerek da t lm t r.

2001 y l nda Sosyal Yard mla ma ve Dayan ma Vakf Ba kanl nca finanse edilen 160 adet ivesi rk koyun ve 71 adet Saanen rk keçi çiftçilerimize da t lm t r.

lçemiz su kaynaklar bak m ndan zengin bir yap ya sahiptir. Bu su kaynaklar n n de erlendirilmesi amac ile Mehmetbey, Mahmutbey, Kömürköy, Gücüksu ve Aslanbeyçiftli i ve ahsi kaynaklar vas tas yla 6 adet alabal k tesisi kurulmu tur( lçe Tar m Müdürlü ü).

lçede 2005 y l itibariyle büyükba hayvanlarda en fazla s r 15.841, e ek 1.808, At 848, Kat r 462, Manda 6 d r. Y llar itibariyle s r haricinde di er büyük ba larda giderek azalma oldu u bilinmektedir. Bunda yük ta ma ekillerinin de i mesi


39

ve yakacak ta mac l ndaki azalma bunun en önemli nedenler aras ndad r (Çizelge 6.22., Grafik 6.7.).

Göksun da 2005 y l verilerinden hareketle 55.000 ba koyun, 23.500 ba keçi olmak üzere 78.500 ba küçükba hayvan vard r. Tar m Müdürlü ü kanal yla kültür rklar nda k sm bir eklide da t lm olmas na ra men ilçede yerli rklar büyük bir

oran olu turmaktad r (Çizelge 6.22., Grafik 6.7.). Kümes hayvanlar olarak tabloda ilçede 65.250 adet hayvan bulunmaktad r.

Yumurta üretimi 8.300.000 adet/ayl k kümes hayvan çiftli i yoktur. lçede 2005 y l itibariyle k l yapa üretimi 72 ton, et üretimi 510 ton, deri

üretimi 16.900 adettir. Bu rakamlar ilçe ile s n rl iken y ldan y la az bir art seyretmekte iken hayvanc l n yeti tirilmesiyle ilçe ekonomisine önemli bir hareketlilik kazand rarak bir potansiyel konumundad r.

Çizelge 6.22. lçe Hayvan Varl . C NS

M KTARI S r 15 841 Adet Manda 6 Adet Koyun 55 000 Adet K.Keçisi 23.500 Adet Kat r 462 Adet At 848 Adet Merkep 1 808 Adet Tavuk Horoz 58 600 Adet Di er Kanatl lar 6 650 Adet Yumurta Üretimi 8 300 000 Adet

Et Üretimi 510 Ton Süt Üretimi 2 100 Ton


0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

Büyükba hayvan Küçükba hayvan Yük hayvan Kümes hayvan

adet

Grafik 6.7. lçe Hayvan Varl .

lçedeki slah çal malar yla birlikte s r yeti tiricili inin 5.500 ü kültür rk , 7.500 melez rk, 2.841 i yerli rkt r. Bu çal malara ra men hayvanc l k soylar n n slah boyutunda istenilen seviyeye ula maktan uzak durumdad r. Ayr ca yap lan hayvanc l k çe idinin de genelde mera hayvanc l na dayanmas büyük ba hayvanc l k da verim


40

dü üklü üne neden olmaktad r. Ayr ca ilçede 2000 y l verilerine göre 112 büyük ba besi, 5 küçükba besi koyun i letmesi vard r (Çevre Durum Raporu 2001: 107)

2001 y l itibariyle ilçede sa lan hayvan say s 59.846 d r. Bunun 51.516 s küçükba , 8.330 kadar da büyükba t r. lçede resmi rakamlara göre sa lan havan say s az olmas na ra men üretilen sütün büyük ço unlu u büyükba hayvanlardan elde edilmektedir. Son y llarda mand ralarda süt türevi ürünler yak n ehir merkezlerine da t m yla faaliyet göstermektedir. Üretilen süt miktar 2.100 ton/ayl k t r. lçede 2 mand ra faaliyettedir. lçe Tar m Müdürlü ü tohumlama, a lama, hastal klarla mücadele çal malar devam etmektedir ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

Göksun, ar c l k için çok uygun flora artlar na sahip bir bölgedir. Y llar itibariyle de i mekle bilirlikte sabit ar c l k yapan 45, gezici 115 tir. Halen devam eden ar c l ktan y lda 140 ton bal üretimi gerçekle tirilmektedir. Bal mumu 3 ton çevredeki adana, Osmaniye, Hatay, Kahramanmara n merkez ve ilçelerinden ar c lar yayla olarak Göksun u seçmektedir. Toplam koyun say s yeni tip 13.500, eski tip 90 adettir ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

Genel olarak %17 si çay r mera olan ilçe, il de çay r mera alan %18 ve Türkiye de %26 alan çay r mera olarak gözükmektedir. Orman alan olarak %46 l k orana sahip olmakla birlikte hayvanc l k faaliyetleri için çok uygun bir ortam olu mas na kar l k geleneksel hayvanc l k ve ticari amac n fazla olmamas , te vik yetersizli i, hayvan soylar n n verimsizli i ve slah çal malar n n yetersizli i, sermaye yetersizli i gibi engeller ilçede hayvanc l n her koluna müsait olmas na ra men, haneye ekonomik kazanç getirisi çok dü ük ve az say da aileye hitap etmektedir. Özellikle k rsalda arazi verimsizli ine alternatif ekonomik katk sa layacak hayvanc l k faaliyeti yukarda say lan nedenlerden geli medi i için nüfusuz ekonomik zorluklar içinde ya amas ve devam nda yer de i ikli i hareketine yönelmesine neden olmaktad r. lçe Tar m Müdürlü ü nün hayvan soylar n n slah çal malar , muayene tedavi hizmetleri devam etmektedir. Hayvanc l kla ilgili kurslar toplant lar yap lmakta, ziyaretler düzenlenmekte ve çiftçilerin bilgi seviyelerinin yükseltilerek geleneksellikten kurtar lmaya çal lmaktad r. Bu çal malara ra men yukar daki tablo nüfusun tar mda oldu u gibi hayvanc l kta da çok geri oldu unu göstermektedir.

Hayvan bak m ve besleme yöntemleri ilkelli ini korumakta, çiftçi aileleri ço unlukla ek gelir elde etme amac yla az say da büyükba , küçükba ve kanatl hayvan beslemektedir. Ailelerin büyük bölümü kendi tüketimi d nda kalan hayvansal ürünleri yerel pazarlarda satmaktad r.

lçe, il genelinde ne küçükba nede büyükba hayvan miktar aç s ndan ilde ilk üç aras nda de ildir.

lçe Tar m Müdürlü ü nün 2004 köy bilgi formundan düzenlenen bilgilere göre, Göksun da temel geçim kayna hayvanc l k olan 19 k rsal yerle me vard r. Bu yerle melerden Bozhöyük ve Büyükk z lc k yerle meleri nispeten daha büyük ve belde te kilat olan yerle melerdir. 19 yerle menin arazi durumu ve yerle me tipi incelendi inde arazilere az veya da yamac yerle meleri oldu u ve genelde oldu u gibi toprak veriminin dü üklü ü insanlar hayvanc l kta yo unla maya itmektedir.

Genelde ilçenin merkezi dâhil hemen hemen her köyde hayvanc l k faaliyeti sürdürülmekte iken baz köylerde arazi azl ve kuru tar m olana , toprak veriminin dü üklü ü insanlar hayvanc l daha çok yöneltmi tir. Hayvanc l kla ilgili birçok köyde tar ma yan gelir olarak hanenin ihtiyac n n kar layacak miktarda ve ekilde hayvan bulunduruldu u fakat ana geçim haline sadece baz köylerde gelebildi i gözlenebilmektedir. Küçük ve büyükba hayvanc l k olarak tabloda az veya çok ikisinin de köylerde yap ld gözlenmektedir. Küçükba hayvanc l k ta genelde koyun say s n n köyler baz nda çok oldu u ve hayvan say lar itibar yla ilçenin 17 köyünde koyun say s n n keçiden fazla oldu u gözlenmektedir. Buna kar l k sadece Kaleboynu köyünde k l keçisi daha fazlad r. Bu duruma koyunun araziye daha uyumlu ve beslenmesinin daha kolay olmas ve ekonomik getirisinin daha fazla olas etkili olmaktad r. K l keçisi yeti tiren köyler incelendi inde genelde da yamac , orman kenar ve orman içi köylerde toplamda 25 köyde k l keçisi varl ndan söz edilebilir. Ayr ca orman alanlar nda da l k alanlar seven k l keçisinin ormana zarar çe itli yerlerdeki fidanla ma faaliyetleri yüzünden say s giderek azalmaktad r (Çizelge 6.26.).


41

Koyun ise 8 köy hariç hemen hemen bütün köylerde az veya çok yeti tiricili i yap lmakta olan bir faaliyettir. Terör olaylar n n fazla oldu u dönemlerde ba layan, yaylalar n tehlikeli olmas nedeniyle ailelerin hayvanlar n yaylalara ç karamamalar hayvanc l mera hayvanc l eklinde yapan Göksun da hayvan sürülerinin azalmas na baz ailelerin bu faaliyeti b rakmas na neden olmu tur. Tar m nda geçimi sa lamaya olanak vermedi i köylerde ve ailelerde ç k yolu olarak göç tercih edilmektedir. Baz ailelerde ise küçükba hayvanc l n yap lmas ve yaylalar n da güvensizli i büyük ba olarak ailelerin ihtiyac n kar lay c ekilde yap lmas na dönü mü tür ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

lçede ah r hayvanc l genelde büyükba larda yap lan bir faaliyettir. Say lar 100 ile 2500 ü bulan büyükba hayvanc l k toplamda 26 köyde yap lmakta ise de büyük ço unlu u ailede bir iki say daki ihtiyac kar lamaya yönelik faaliyet olarak yap lmaktad r. Buda bize büyükba hayvanc l n ço unlukla birinci ekonomik faaliyet olmay p yan gelir olarak dü ünüldü ünü göstermektedir. Özellikle ilçe merkezinde besi ah rlar sayesinde en fazla büyükba hayvan varl ilçe merkezinde 2417 ba t r. Sadece ilçe merkezi ve Karaömer köyünde hayvan say lar kar la t r ld nda büyükba ço unluktad r ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004).

Genel olarak büyük ve küçükba ta mera hayvanc l yayg nd r. Bunlar kar la t r ld nda ise azl na ra men nispeten büyükba ta ah r hayvanc l daha fazla say dad r. 2000 y l verilerine göre (Kahramanmara Çevre Durum Raporu, 2001: 107). Büyükba besi i letmesi 112, büyükba süt i letmesi 23, küçükba besi ise 5 adettir. Bu i letmeler irili ufakl yap da olsa da genelde verimin yüksekli i nedeniyle büyükba ta yo unla t görülmektedir. 2005 y l itibariyle besi i letmeleri ço unlukta devam etmekte iken, s rf i letmeleri mand ra eklinde birkaç say ya dü ürmü ve bu i letmeler bünyesinden hariç köylerde arsalarla süt toplayarak faaliyetini sürdürmektedirler. Yukar da bilgiler nda ilçede hayvanc l k faaliyetleri, tüm ülkedeki hayvanc l kta oldu u gibi ekonomik zorluk içinde devam etmektedir. Bu neden faaliyet tar mda oldu u gibi gerek geleneksel hayvanc l k gerekse piyasa artlar nedeniyle insanlar kanaat ettirecek boyutlar çok uzakt r ( lçe Tar m Müdürlü ü, 2004)..

Ar c l k anlam nda 36 köyde ar c l k yap lmakta ilçede 26 köyde dikkate de er ar c l k yap lmaktad r (Çizelge 6.26.). Fakat ana geçimi ar c l k olan köy yoktur. lçe kovan say s olarak ilin %22,4 ünün merkez ise %21,6 s n bar nd rmaktad r Yaln z unutmamak gerekirken cazip özellikleri nedeniyle, merkez ilçede sonra (13.750 kovan) ilçe 13.590 adet kovan say s yla en fazla olan içle konumundad r (Türkiye Kalk nma Bankas A ., 2004: 58).

Bal kç l k olarak ilçeye ba l 5 köyde bal k çiftli i küçük çapl da olsa faaliyet göstermektedir. Göksun da tatl su bal kç l yap lmakta olup 6 tesis faaliyette bulunmaktad r. Fakat yöresel olarak bal k kültürünün fazla geli memi olmas tesislerin geli imini ve ilçe ekonomisine katk s n s n rland rmaktad r. lçe Tar m Müdürlü ü bal kç l k ile ilgili bilgi vermekte bugüne kadar 27 bal kç ya amatör bal kç l k belgesi verilmi tir.

Yukar da hayvanc l kla ilgili bilgiler nda ilçeye bak ld nda k mevsimi olarak 8 ay içeride geçen halk için büyük i letmelerden yoksun, geleneksel hayvanc l k, mera hayvanc l , verimi dü ük yerli rklar n çoklu unda, ana faaliyet kolu olmaktan uzak ay plan bir hayvanc l k görüntüsü sergilendi i görülmektedir. Oysa k rsal yerle melerdeki arazi azl , kuru tar m, sa l k, iklim, toprak veriminin dü üklü ü hayvanc l önemli k lmas gerektiren insanlara sermaye azl bilgi azl girdilerinin yüksekli i, te vik kredilerinden yeterince yararlanamamas gibi nedenlerle hayvanc l k ekonomik rafl sa layacak bir faaliyet olmaktan çok uzakt r. Bu da insanlar n çözüm olarak yer de i ikli ine neden olabilmektedir.

BULGULAR VE YORUM rfan G

42

7. BULGULAR VE YORUM

Göksun ilçesinde ya anan göç olay ile ilgili Göksun ilçesi k rsal yerle melerinden 25 yerle mede anketler uygulanm t r. Anketlerin sonuçlar nda Göksun da faal olarak ya anan göç olay n n özellikleri aç klanmaya çal lm t r. Göç eden ve kalan ailelerin sosyal yap s , ekonomik yap s , de i imleri, göç özellikleri ve göç eden ailelerin gelece e yönelik beklentileri ile ilgili kar la t rmalar yap larak incelenmi tir.

7.1. Göksun lçesi K rsal Yerle melerinin Sosyo-Ekonomik Özellikleri

7.1.1. K rsal Nüfusun Sosyal Özellikleri

Göksun un k rsal yerle melerinden 25 inde yap lan anketler sonucunda; hane reislerinin %70 i ilkokul mezunu, %14 ü ortaokul mezunu, %6 s n n lise mezunu oldu u belirlenmi tir. K rsal yerle melerin e itim durumundaki en az grubu ise %5 lik oranla üniversite mezunu ve %5 i okuma yazma bilmeyenler olu turmaktad r. Aile reislerinde ilkokul mezunu oran n n yüksekli i k rsal yerle melerde vas fs z i çi oran n n da yüksekli ini ortaya koymaktad r (Grafik 9.1).

Tahsil durumunuz nedir?

lkokul mezunu (145) 70%

Ortaokul mezunu (29) 14%

Lise mezunu (13) 6%

Üniversite mezunu (11) 5% Okuma yazma

bilmeyen (11) 5%

Grafik 7.1. K rsal Nüfus Aile Reislerinin Tahsil Durumu.

Göksun k rsal yerle melerinde çocuklar n %79 unun ilkokula devam etti i, %62 sinin ortaokula devam etti i, %29 unun ise liseye devam etti i görülmektedir. Buna kar l k çocuklar n %38 i ilkokul ça nda olmayan, %25 i ilkokul mezunu, %24 ü ortaokul mezunu, %21 i de lise mezunudur. Ayr ca lise sonras üniversite e itimine devam eden %6 ve mezun oran n n da %4 olmas bize k rsal nüfustaki e itim durumunu göstermektedir. Genel olarak k rsal nüfusta e itim düzeyi yükseldikçe ö renci oranlar azalmaktad r (Çizelge 9.1. ve Grafik 9.2.).


43

Çizelge 7.1. K rsal Nüfusta Çocuklar n E itim Durumlar . lkokul

ça nda olmayan

lkokula

devam eden

lkokul mezunu

Ortaokula devam eden

Ortaokul mezunu

Liseye devam eden

Lise mezunu

Üniversiteye devam eden

Üniversite mezunu

Say

82 171 55 133 51 63 46 13 9

% 38 80 25 62 24 29 21 6 4 Not: Bu oranlarda ailelerin birden çok seçene i i aretlemi olmas dolay s yla her tercih anketi cevaplayan say ya oranlanm t r.

Çocuklar n z n e itim durumu nedir?

0102030405060708090

lkok

ulça

nda

olm

ayan

lkok

ula

deva

m e

den

lkok

ulm

ezun

u

Ort

aoku

lade

vam

ede

n

Ort

aoku

lm

ezun

u

Lis

eye

deva

m e

den

Lis

e m

ezun

u

Üni

vers

itey

ede

vam

ede

n

Üni

vers

ite

mez

unu

%

Grafik 7.2. K rsal Nüfusta Çocuklar n E itim Durumlar .

Ailelerde okuma ça nda olup okula gitmeyen oran %11 olarak belirlenmi tir. Tabi bu oran n daha yüksek olmas n engelleyen zorunlu e itimin 8 y la ç kar lmas da etkili olmu tur. Bu oran ise küçümsenmeyecek boyuttad r. Gelecekte da nüfusun vas fs z i çi oran n n oldukça yüksek olaca anlam na gelmektedir (Grafik 9.3.).

Okuma ça nda olup okula gitmeyen çocu unuz var m ?

Yok (187)89%

Var (22)11%

Grafik 7.3. K rsal Nüfusta Okuma Ça nda Olup Okula Gitmeyen Çocuklar.


44

Ailelerde okumayan çocuklar n durumuna bak ld nda %45 inin çal mad , %29 bölümünün ev i lerine yard m etti i, %18 inin bir i e devam etti i, % 8 inin ise göç ederek ba ka ehirlerde çal t anla lmaktad r. Burada % 45 lik bölümün çal mamas gelecekte i bulamama, geçim s k nt s n ve devam nda göçü zorlayan bir durum olarak gözükmektedir. Çünkü hâlihaz rda çocuklar n %8 inin göç etmi olmas bu durumu desteklemektedir (Grafik 9.4.).

Okula gitmeyen çocuklar n z n durumu nedir?

Çal yor (22)18%

Çal m yor (55)45%

Ba ka ehirde çal yor (10)

8%

Di er (36)29%

Grafik 7.4. K rsal Nüfusta Okuma Ça nda Olup Okula Gitmeyen Çocuklar n Durumu.

Ailelerin çocuklar n n gelecekleri hakk ndaki dü üncelerine bak ld nda; %23 aile reisinin çocuklar n n e itimini destekledi i, %22 sinin de çocuklar n n yüksekokul bitirmesi konusunda kanaati oldu u gözlenmektedir. Ayr ca çocuklar n n okumas na gerek görmeyen aileye rastlanmam t r. Buna kar l k %5 i çocuklar n n okuryazar olmas n yeterli bulurken, %5 i fark etmez anlay ndad r. Yaln z ailelerin %4 ü ise çocuklar n n göçü de beraberinde getiren i imkân n n oldu u yere yönelmeyi desteklemektedir. Burada ailelerin %44 ü bir meslek sahibi olunmas gerekti ini savunmaktad r. Genel anlamda aileler çocuklar na kar oldukça duyarl d r. Fakat k rsal yerle melerinin i imkân ve e itim olanaklar n n yetersizli i sonuçta insanlar göçe zorlamaktad r (Grafik 9.5.).


45

Çocuklar n z n gelece i hakk nda ne dü ünüyorsunuz?

Bir meslek sahibi olmal (89)

44%Yüksek okul bitirmeli (43)

22%

Okuyabildi i kadar okumal (47)

23%

Nerde i bulursa gitsin (8)

4%

Farketmez (4)2%

Okur yazar olsa yeter (9)

5%

Grafik 7.5. K rsal Nüfus Ailelerinin Çocuklar n n Gelece i Hakk ndaki Dü ünceleri.

Göksun k rsal yerle melerinde ailelerden %8 inin emekli sand , % 10 unun ba kur, % 9 unun ise SSK l oldu u görülmektedir. Bu da toplamda %27 yapmaktad r. Geriye kalan %61 lik bölüm ye il kartl iken % 12 lik bölüm hiçbirine sahip de ildir. Köylerdeki Sosyal güvenlik eksikli i nüfusun sa l k nedeniyle göç etmesine etki edecek kadar yüksek oranlardad r (Grafik 9.6.).

Sosyal güvenceniz nedir?

SSK(18)9%

Ba -kur (21) 10%

Emekli sand (17)8%

Ye il kart (127)61%

Hiçbiri (25)12%

Grafik 7.6. K rsal Nüfusta Sosyal Güvence Durumu.

Yap lan anketlerde %94 ü evli, %4 ü bekâr ve sadece % 2 si dul durumdad r (Grafik 9.7.).


46

Medeni haliniz nedir?

Evli (197)94%

Bekâr (9)4%

Dul (5)2%

Grafik 7.7. K rsal Nüfus Aile Reislerinin Medeni Durumlar .

K rsal alanlardaki ailelerin %73 ü kar koca ve çocuklardan olu maktad r. % 12 lik bölüm aileler ise geni aile olarak anne baba, kar koca ve çocuklardan olu maktad r. Yaln z % 8 lik bölüm anne baba ve kar kocadan olu maktad r. Kar kocadan olu an aileler %5 iken, yaln z ya ayanlar %2 dir. K rsalda en büyük grubun çekirdek ailelerden olu tu u gözlenmektedir. Buna kar l k geni aileler toplam %20 lik bölüm olu turur (Grafik 9.8.).

Hangi aile bireylerine sahipsiniz?

Kar koca (11)5%

Kar koca ve çocuklar (153)

73%

Anne baba ve Kar koca (16)

8%

Hepsi (25)12%

Yaln z (5)2%

Grafik 7.8. K rsal Nüfusta Aile Bireyleri.

Hane büyüklükleri itibariyle ailelerin %47 si 5- 8 ki iden olu maktad r. %35 i 3 5 ki iden, %17 si 9 ve daha yukar say da ve sadece %1 i 1 2 ki iden aile gruplar oldu u belirlenmi tir. Hane büyüklü ü itibariyle be ki iden fazla olan oran %64 tür. Türkiye de ortalama hane büyüklü ü 4,49 (D E, 2000) oldu u dü ünüldü ünde Göksun köylerinde ise ortalama 7,1 olarak ailelerin geni aile guruplar n olu turdu u görülmektedir (Grafik 9.9.).


47

Aileniz kaç ki iden olu uyor?

1 2 ki i (2)1%

3 5 ki i (74)35%

5 8 ki i (97)47%

9 ve daha fazla ki i ((36)

17%

Grafik 7.9. K rsal Nüfusta Ailelerin Hane Büyüklükleri.

Ailelerin çocuk say lar na bak ld nda %50 si 3 5 çocuklu aile yap s göstermektedir. % 25 i ise 6 8 çocuk, %16 s 1 2 çocuk, %6 s 9 11 çocuk, %3 ü ise 12 ve daha fazla çocu a sahip aile yap s göstermektedir. 6 ve daha yukar çocuk sahibi olan ailelerin oran toplamda % 34 ile oldukça yüksektir. Göksun köylerinin geçimi zorla t r c ekilde gelir k s tl l , kalabal k ailelerde köylerde tutunamama olarak sonuçlanmaktad r (Grafik 9.10.).

Kaç çocu unuz var?

1 2 çocuk (34)16%

3 5 çocuk (106)50%

6 8 çocuk (52)25%

9 11 çocuk (13)6%

12 ve üzeri çocuk (6)3%

Grafik 7.10. K rsal Nüfusta Ailelerin Çocuk Say lar .

K rsal ailelerde geni aile tipinin ne kadar yo unlukta oldu u ara t r ld nda; evli çocuklar yla ayn evde kalan aile oran %25 tir. Bu durum k rsal nüfusta geleneksel geni aile anlay n n devam etti inin göstergesidir (Grafik 9.11.).


48

Yan n zda kalan evli çocu unuz var m ?

Yok (161)75%

Var (54) 25%

Grafik 7.11. Evli Çocuklar yla Birlikte Kalan Aileler.

Hane reislerinin ya durumu incelendi inde %52 sinin 40 ve üzeri ya , %41 nin 30 40 aras , %7 sinin de 25 30 aras ya grubunu olu turdu u gözlenmektedir. Burada ya 40 n alt nda olan aile reislerinin oran n n %48 lerde olmas k rsalda genç ailelerden çok ya l aile gruplar n n bulundu unu ortaya koymaktad r (Grafik 9.12.).

Ya n z kaçt r?

30 40 Ya (75)41%

40 ve üzeri Ya (94)52%

25 30 Ya (12)7%

Grafik 7.12. K rsal Nüfusta Aile Reislerinin Ya Durumlar .

Ailelerin kültürel anlamda bo zamanlar n nas l de erlendirdikleri incelendi inde en çok yap lan faaliyetler olarak ailelerde ilk ba ta %75 lik oranla TV izlemek gelmektedir. Daha sonra %55 nin evde zaman geçirdi i, %31 nin dini görevlerini yerine getirdi i, %20 sinin kitap okudu u, %7 sinin kahvede zaman geçirdi i, %13 nün gazete dergi okudu u, %15 nin radyo dinledi i, %12 sinin ise di er faaliyetlerde bulundu u belirlenmi tir. Yaln z ailelerde %20 lik oran n kitap okumas ilgi çekicidir. Ayr ca k rsalda insanlar n %17 sinin kahveye gitmesi oldukça dü üktür. Bu oran n daha yüksek olmas beklenirken k rsalda insanlar n kahve kültürünün yerine TV izleme ald görülmektedir (Çizelge 9.2. , Grafik 9.13.).


49

Çizelge 7.2. K rsal Nüfusta Ailelerin Bo Zamanlar n De erlendirme ekilleri. Kitap

okurum Gazete- dergi

okurum TV

izlerim Kahvehaneye

giderim Evde

olurum Dini

yerlere Radyo

dinlerim Ba k

a

Say

43 29 162 37 119 68 33 25

% 20 13 75 17 55 31 15 12 Not: Bu oranlarda ailelerin birden çok seçene i i aretlemi olmas dolay s yla her tercih anketi cevaplayan say ya oranlanm t r.

Günlük ya am n zda hangi faaliyetlerde bulunuyorsunuz?

0

20

40

60

80

Kitapokurum

Gazete-dergi

okurum

TVizlerim

kahveyegiderim

Evdeolurum

Diniyerlere

Radyodinlerim

Ba ka

%

Grafik 7.13. K rsal Nüfusta Ailelerin Bo Zamanlar n De erlendirme ekilleri.

7.1.2. K rsal Nüfusun Ekonomik Özellikleri

Göksun k rsal yerle melerinde ailelerin mesleki özelliklerinde en ba ta %49 oranla çiftçilik gelmektedir. kinci s ray ise %15 lik oranla ba kas n n i inde çal an tar m i çisi olu turur. Memuriyet %8, ticaret %6, in aat ustas %5, çobanl k %4, hayvanc l k %3, di er meslekler %9 olarak olu mu tur.

Ailelerin geçim kaynaklar yla ilgili hayvanc l n gerilerde yer almas n n nedeni ara t r ld nda k rsal nüfustaki ana geçim kayna tar m iken hemen hemen her aile az say da da olsa hayvanc l k yapmaktad r. Ama aile reislerinden ana meslekleri soruldu unda tar m belirtilirken beraberinde hayvanc l nda yap ld n unutmamak gerekir. Ana geçim kayna olarak hayvanc l k çok az yap lan bir faaliyettir. Ayr ca %15 oran nda tar m i çisinin bulunmas k rsal nüfusta kendi mal varl yla geçimini sa layamayan ailelerin az msanmayacak oranda oldu unu göstermektedir (Grafik 9.15.).


50

Mesle iniz nedir?

Çiftçilik (93)49%

Çobanl k (7)4%

Ba kas n n i inde çal mak (27)

15%

Ticaret (12)6%

Memuriyet (15)8%

Marangoz (1)1%

n aat ustas (9)5%

Di er (16)9%

Hayvanc l k (6)3%

Grafik 7.14. K rsal Nüfusta Aile Reislerinin Meslekleri.

ncelenen ailelerin y ll k gelirleri kar la t r ld nda %54 ü Bin YTL den az, %20 si 1 3 Bin YTL, %14 ü 3 6 Bin YTL, %7 6 10 Bin YTL, %5 i ise 10 Bin YTL den fazla gelire sahip ailelerdir. Sonuç olarak Göksun k rsal yerle melerinin yar s ndan fazlas y ll k geliri Bin YTL den az olarak kar n toklu una hayat sürdüren ailelerden olu maktad r. Ailelerde y ll k gelir bin YTL aylara bölündü ünde 83 YTL ye yak n bir miktara denk gelmektedir. Ayl k miktar, k rsal nüfusta hanelerin kalababal kl n da dü ündü ümüzde oldukça zor artlarda ya am belirtmektedir (Grafik 9.16.).

Y ll k geliriniz ne kadar?

Bin YTL'den daha az (116)

54%1-3 Bin YTL (44)20%

3-6 Bin YTL (30)14%

6-10 Bin YTL (16)7%

10 Bin YTL'den fazla (10)

5%

Grafik 7.15. K rsal Nüfusta Ailelerin Y ll k Geliri.

K rsal nüfus ailelerinde babadan ba ka gelir getirenin olmad grup %72 dir. Babadan ba ka erkek çocu un aileye katk s oldu u grup %19, annenin katk da


51

bulundu u aileler ise %6, k z çocuklar n katk da bulundu u aileler %3 ü olu turmaktad r. Fakat k rsalda tüm aile fertlerinin birer tar m i çisi konumunda ailenin gelirine katk da bulundu unu unutmamak gerekir (Grafik 9.17. ).

Ailenizde sizden ba ka gelir getiren var m ?

Anne (16)6% Erkek çocuk (47)

19%

K z çocuk (8)3%

Yok (179)72%

Grafik 7.16. K rsal Nüfusta Babadan Ba ka Gelir Getiren Ki iler.

K rsal nüfusun en büyük grubu %42 oranla arazi sahibi olmayanlar olu turmaktad r. %23 ü 5 10 dekar, %17 si 1 5 dekar araziye sahiptir. Sadece %13 ü 10 50 dekar araziye sahipken, 50 100 dekar araziye sahip olanlar oran %2 dir. 100300 dekar araziye sahip aileye rastlanmazken, 300 ve üzeri araziye sahip oran %3 tür. Geni arazi yelpazesine sahip olmayan Göksun lçesi nde ayn zamanda arazilerin de çok bölündü ü ve büyük oranlarda ailelerin yok denecek kadar az araziye sahip oldu u anla lmaktad r (Grafik 9.18.).

Arazi durumunuz nedir?

Yok (85)42%

1 5 dekar (33)17%

5 10 dekar (48)23%

10 50 dekar (25)13%

50 100 dekar (4)2%

300dekar ve üzeri (5) 3%

Grafik 7.17. K rsal Nüfusun Arazi Durumu.

Hayvan varl itibariyle de erlendirme sonuçlar na bak ld nda ailelerin %41 nin 1

5 adet büyük ba hayvan sahip olduklar görülmektedir. kinci s rada ise


52

%36 ile herhangi bir hayvan varl n n olmad bir grubu göstermektedir. Ailelerin %10 u 1 10 küçükba a sahiptir. %6 s 10 50 aras küçükba beslemektedir. 50 ve üzeri küçükba besleyen aile oran %4 dür. Buna kar l k 5 10 aras büyük ba hayvan sahipleri %2 dir. 10 ve üzeri büyük ba oran %1 dir.

De erlerden hareketle büyük ba hayvanlar n %41 oran nda 1 5 adetten olu mas ailelerde kendi ihtiyac n kar lamaya yönelik hayvanc l n yap ld anla lmaktad r. Genel olarak hayvan varl dü ünüldü ünde büyük hayvan sürüleri bulunan aile oranlar n n çok dü ük oldu u görülmektedir (Grafik 9.19.).

Ne kadar hayvan n z var?

Yok (70)36%1-5 Büyük ba (83)

41%

50 ve üzeri küçükba (8)

4%

10-50 Küçük ba (11)6%

1-10 Küçük ba (20)10%

5-10 Büyük ba (3)2%

10 ve üzeri büyük ba (2)

1%

Grafik 7.18. K rsal Nüfusta Ailelerin Hayvan Durumu.

K rsal nüfusun mal varl klar itibariyle %72 si ev sahibidir. Bunu yan nda k rsal nüfusun %50 sinin hayvan , %37 si arazisi, %14 ünün de arabas vard r. Yaln z k rsal kesim olmas na ra men herhangi birine sahip olmayanlar n oran %13 ile dikkat çekici ölçüde yüksektir. Ayr ca arazi varl n n dü üklü ü oldukça belirgindir. Yaln z hayvan varl ndaki yükseklikte bir ba hayvan olan n da bu oran içinde yer ald n unutmamak gerekir (Çizelge 9.4., Grafik 9.20.).

Çizelge 7.3. K rsal Nüfusun Mal Varl . Yok Ev Araba Arazi Hayvanlar

Say

28 156 31 80 109

% 13 72 14 37 50 Not: Bu oranlarda ailelerin birden çok seçene i i aretlemi olmas dolay s yla her tercih anketi cevaplayan say ya oranlanm t r.


53

Hangi mallara sahipsiniz?

0

20

40

60

80

Yok Ev Araba Arazi Hayvanlar

%

Grafik 7.19. K rsal Nüfusun Mal Varl .

K rsal nüfusun yat r m planlar itibariyle 50 bin YTL nin varl durumunda ne yapacaklar ara t r ld nda %37 si borcunu ödemekte kullanmak istemektedir. %31 i i kurmak, %15 i i ini geli tirme hedefleri içindedir. Bunun yan nda %10 u ev almak %1 i araba ve %1 i borsada de erlendirmeyi dü ünmektedir. K rsal yerle melerdeki i ini geli tirme ve i kurma oran n n toplam % 46 olmas oldukça yüksek olmas na ra men hedefteki planlar hayata geçirilememektedir (Grafik 9.21.).

50 Bin YTL'niz olsa nas l de erlendirirsiniz?

Borcumu öderim (67)37%

Bankaya yat r r m (9)5%

imi geli tiririm (27)15%

kurar m (57)31%

Borsaya girerim (1) 1%

Ev al r m (18)10%

Araba al r m (2)1%

Grafik 7.20. K rsal Nüfusun 50 Bin YTL Para le Ne Yapabilecekleri Sorgusu.

K rsaldaki yerle melerin son y llardaki durumuna bak ld nda ailelerin %51 i köy ya ant s n n de i medi ini dü ünmekte, %28 i ya ant n n daha iyiye gitti i dü üncesindeyken, %21 i daha kötüye gitti ini dü ünmektedir. Bu durum memnuniyetsiz ve k rsal alanlardaki durumun kötüye gitti ini dü ünen aileler oran n n oldukça yüksek olmas na etki etmektedir (Grafik 9.22.).


54

Son y llarda köy ya ant s nda d i iklik var m ?

Daha iyi (57)28%

Daha kötü (44)21%

De i iklik yok (106)51%

Grafik 7.21. Son Y llarda Köy Ya ant s ndaki De i iklikler.

Ailelerin son y llardaki gelir durumuna bak ld nda yukar daki anket sonuçlar na paralel olarak %55 ailenin durumu de i medi i görülmektedir. Geliri azalan aile oran %30 olarak oldukça yüksektir. Geliri artan grup ise %15 dir (Grafik 9.23.).

Son y llarda gelirinizde de i me var m ?

Gelirimiz art yor (31)15%

Azal yor (61)30%

De i miyor (110)55%

Grafik 7.22. K rsal Nüfusun Son Y llarda Gelirlerindeki De i im.

K rsal yerle melerin bulunduklar yerle me tipi incelendi inde ilçe k rsal yerle me özelliklerinde ova, da , vadi ve orman köyü olma özellikleri itibariyle birbirine yak n oranlarda her tip köyün bulundu u anla lmaktad r. Buna göre k rsal yerle melerin %32 si da köyü, %26 s orman köyü, %25 i vadi köyü ve %17 si ova köyü olma özelli i vard r (Grafik 9.24.).


55

Köyünüz hangi gruba girer?

Ova köyü (41)17%

Da köyü (80)32%Vadi köyü (60)

25%

Orman köyü (62)26%

Grafik 7.23. K rsal Nüfusun Mesken Tipleri.

A a daki tablo incelendi inde k rsal yerle melerin 25 inde anket yap lmas na ra men (belde te kilatlar dâhil) seçeneklerde verilen okul, sa l k oca , misafirhane, kahvehane, bakkal, kooperatif, cami yap lar ndan hepsini bulunduran yerle me yoktur. Bunun yan nda hiçbir k rsal yerle mede misafirhane bulunmamaktad r. Yaln z belde te kilatlar nda misafirhane hariç di er tesisler bulunmaktad r. Kooperatif kurulu lar ise beldeler hariç di er yerle melerde bulunmamaktad r (Çizelge 9.5., Grafik 9.25.).

Çizelge 7.4. Köylerdeki Ekonomi ve Sosyal Tesisler. Okul Sa l k oca

Misafirhane Kahvehane Bakkal Kooperatif Cami

Say

216 96 4 79 160 46 40

% 100 44 2 37 74 21 19 Not: Bu oranlarda ailelerin birden çok seçene i i aretlemi olmas dolay s yla her tercih anketi cevaplayan say ya oranlanm t r.

Hangileri köyünüzde bulunur?

020406080

100120

Okul

Sal k o

ca

Misa

firhan

e

Kahva

ne

Bakka

l

Koopera

tifCam

i

%

Grafik 7.24. Köylerdeki Ekonomi ve Sosyal Tesisler.


56

K rsal yerle melerin büyük ço unlu unda asfaltlama çal mas eksikli i göze çarpmaktad r. Kazandere ve Kaleboynu köylerinde ise telefon ileti imi ço u zaman kesilmekte oldu u anla lmaktad r. Genel olarak bütün yerle melerde elektrik hizmeti mevcuttur. Yaln z su ebekesi itibariyle evlerde su tesisat olmayan köylerin az olmad n unutmamak gerekir (Çizelge 9.6., Grafik 9.26.).

K rsal yerle melerde sosyal tesis ve ekonomik faaliyet darl Göksun k rsal nda oldukça yüksek itici güce sahiptir.

Çizelge 7.5. Köylerdeki Alt Yap Varl . Elektrik Su Telefon Asfalt yol

Say

211 184 193 103

% 98 85 89 48 Not: Bu oranlarda ailelerin birden çok seçene i i aretlemi olmas dolay s yla her tercih anketi cevaplayan say ya oranlanm t r.

Hangi hizmetler köyünüzde bulunur?

0

20

40

60

80

100

120

Elektrik Su Telefon Asfalt yol

%

Grafik 7.25. K rsal Yerle melerin Alt Yap Durumu.

Hane durumu ara t rmas nda k rsalda kendisine ait evi olanlar n oran %48 iken babas ndan kalma ev sahibi olan oran %47 dir. Buna kar l k kira durumu ise %5 oran ndad r. Nüfusun k rsal yerle melerde %5 oran nda kirac konumda olmas oldukça dü ündürücüdür (Grafik 9.27.).


57

Evinizin mülkiyeti kime ait?

Bana (112)48%

Babama (111)47%

Kira (11)5%

Grafik 7.26. K rsal Nüfusun Ev Mülkiyet Durumu.

K rsal yerle melerde evlerin özellikleri itibariyle %59 u iki katl alt ah r eklinde ev tipi özelli indedir. %17 si ise tek kat ve ah r eklentili yap da, müstakil ev

tipi %17, di er tipler ise %7 yi olu turur. Toplamda ah r olan ev tipi %76 oran na sahiptir. Buna kar l k ah r bulunmayan müstakil ev oran n n %17 olmas yüksek ve dikkat çekici bir sonuçtur. Çünkü ana gelir olmasa da yan gelir olarak veya ihtiyac kar layacak oranda hayvanc l n yap l yor olmas gerekirken bir k s m nüfusun bu durumdan uzak oldu u görülmektedir (Grafik 9.28.).

Eviniz hangi tiptedir?

ki katl alt ah r (118)59%

Tek kat ve ah r biti ik (34)

17%

Tek kat(müstakil) (33)17%

Di er (13)7%

Grafik 7.27. K rsal Nüfusun Bulunduklar Ev Tipleri.

K rsal nüfusun geli mi lik göstergesi olarak e ya durumlar incelendi inde evlerde en çok bulundurulan e ya %90 oran yla TV dir. kinci s rada %81 oran yla buzdolab gelmektedir. Üçüncü s rada ise telefon %58 dir. Buna kar l k k rsal nüfusta çama r makinesi bulunan ev oran %43 ile az say lmayacak bir orana sahiptir. Güne enerjisi %22, bula k makinesi %5, bilgisayar %6 d r (Çizelge 9.7., Grafik 9.29.).


58

Çizelge 7.6. Ailelerin Evlerindeki E ya Durumu. TV

Buzdolab

Güne enerjisi Telefon

Çama r makinesi Bula k makinesi Bilgisayar

Say

194

176 47 125 93 10 14


Evinizde hangi e yalara sahipsiniz?

0102030405060708090

100

TV Buzdolab Güneenerjisi

Telefon Çama rmakinesi

Bula kmakinesi

Bilgisayar

%

Grafik 7.28. K rsal Nüfusun Evlerindeki E ya Durumu.

K rsal nüfusun gelece e nas l bakt incelendi inde %69 nun çocuklar n n gelece ini haz rlamaya çal t görülmektedir. Çocuklar n n gelece i konusunda kayg l aile oran n n (%69) yüksekli i her ailede olmas normaldir ama k rsal n ekonomik zorlay c l bu durumu daha da artt rmaktad r. Daha iyi bir i beklentisi olan %30, i ini geli tirmek ve i inde yükselmek isteyenlerin oran %15 tir. Bir ev ve e ya hayali olanlar n oran ise %13 ve zengin olmak hedefindekiler %13 tür. Bunun yan nda hiçbir beklentisi olmayanlar n oran %7 dir (Çizelge 9.8., Grafik 9.30.).

Çizelge 7.7. Ailelerin Gelecekten Beklentileri Daha iyi bir

i

i geli tirmek ve i imde yükselmek

Ba ka bir yere göç etmek

Çocuklar m n gelece ini haz rlamak

Hiç beklentim

yok

Bir ev ve

e ya

Zengin olmak

Say

64 33 12 149 16 28 29 % 30 15 6 69 7 13 13

Not: Bu oranlarda ailelerin birden çok seçene i i aretlemi olmas dolay s yla her tercih anketi cevaplayan say ya oranlanm t r.


59

Gelecekten beklentileriniz nelerdir?

01020304050607080

Daha iyi biri

igeli tirmekve i imdeyükselmek

Ba ka biryere göç

etmek

Çocuklar m ngelece inihaz rlamak

Hiç beklentimyok

Bir ev vee ya

Zengin olmak

%

Grafik 7.29. K rsal Nüfusun Gelecekten Beklentileri.

7.2. Göksun lçesinden Göç Eden Ailelerin Sosyo-Ekonomik Özellikleri

7.2.1. Göç Eden Ailelerin Sosyal Özellikleri

Göçe kat lan aile reislerinin aras nda tahsil durumu olarak en fazla orana sahip grup %37 ile lise mezunlar d r. kinci s rada %32 ile ilkokul mezunlar olu turmaktad r. Üniversite mezunlar n oran %15 dir. Okuma yazma bilmeyenlerin oran ise %2 dir. Dolay s yla göç edenlerin tamama yak n okuma yazma bilenler grubuna dâhildir (Grafik 9.31.).

Göç ederken tahsil durumunuz ne idi?

Okuma yazma yok (2)2%

lkokul mezunu (37) 32%

Ortaokul mezunu (16) 14%

Lise mezunu (42) 37%

Üniversite mezunu (17) 15%

Grafik 7.30. Göç Eden Aile Reislerinin Tahsil Durumlar .

Aile reislerinin e itim durumlar k rsal nüfusla kar la t r ld nda göç edenlerin e itim seviyesi kalanlarda daha yüksektir. Göksun un k rsal yerle melerinde en yüksek


60

grup %70 ile ilkokul mezunu iken, göçmenlerin %37 si lise mezunu, %32 si ilkokul mezunudur(Grafik 9.31.).

Göç eden ailelerde çocuklar n n tahsili itibariyle en büyük oran olu turan grup %38 ile ilkokul ça ndad r. Daha sonra ilkokul ça nda olmayan %35, ortaokula devam eden %17, liseye devam eden %15, üniversiteye devam eden %9 dur.Buna kar l k okuma ça ndaki %9 oran ndaki çocuklar sadece ilkokul mezunu, %7 si ortaokul mezunu, %15 i de lise mezunu olarak görülmektedir. Üniversite mezunu oran ise %10 dur (Çizelge 9.9., Grafik 9.32.).

Çizelge 7.8. Çocuklar n E itim Durumlar . lkokul

ça nda olmayan

lkokula devam eden

lkokul mezunu

Ortaokula devam eden

Ortaokul mezunu

Liseye devam eden

Lise mezunu

Üniversiteye devam eden

Üniversite mezunu

Say

40 44 10 20 8 17 17 9 12 % 35 25 6 12 5 10 10 5 7


Çocuklar n z n e tim durumlar nelerdir?

05

10152025303540

lkok

ulça

nda

olm

ayan

lkok

ula

deva

m ed

en

lkok

ulm

ezun

u

Ort

aoku

lade

vam

eden

Ort

aoku

l m

ezun

u

Lis

eye

deva

m ed

en

Lis

e m

ezun

u

Üni

vers

itey

ede

vam

eden

Üni

vers

ite

mez

unu

%

Grafik 7.31. Göç Edenlerde Çocuklar n E itim Durumlar .

Çocuklar n e itim durumlar itibariyle Göksun k rsal yerle melerinde ilkokul mezunu %25 iken göç edenlerde %9, Göksun k rsal yerle melerinde lise mezunu %21 iken göç edenlerde %15 tir. Yaln z göç eden ailelerin ço unlu unun genç aileler oldu unu da unutmamaktad r (Grafik 9.44.). Buna kar l k Göksun k rsal yerle melerinde üniversite mezunu oran %4 iken, göç eden ailelerde %10 dur. Bu da e itim seviyesinin yükseldi ini kan tlamaktad r (Çizelge 9.9., Grafik 9.32.).

Ailelerde okuma ça nda olup okumayan çocuklar n olup olmad ara t r ld nda var olanlar n oran %2 iken, %98 i okula devam etmektedir (Grafik9.33.).


61

Okuma ça nda olup okumayan çocunuz var m ?

Yok (98)98%

Var (2)2%

Grafik 7.32. Göç Edenlerde Okuma Ça nda Olup Okula Gitmeyen Çocuklar n Varl .

Göç eden ailelerde okuma ça nda olan çocuklar n tamam na yak n okullarda iken %98, Göksun k rsal yerle melerinde %89 dur. Bu da göç sonras e itim seviyesinin yükseldi ini kan tlamaktad r (Grafik 9.33.).

Çocuklar itibariyle e itim ö retimde olmayanlar n durumuna bak ld nda %11 inin herhangi bir i yapmad , %5 nin ba ka ehirde çal t , %4 ünün de i edindi i (çal t ) görülmektedir. Yaln z %77 lik bir bölüm ise di er bölüm olarak beyan edilmi tir. Di er bölümünde bo b rak lan yere çocuklar n ya küçük ifadeleri kullanmalar çocuklar n okuma ça nda olmad klar n göstermektedir. Çocuklar aras nda çal an çal mayan ve göç edenlerin toplam %23 tür (Grafik 9.34.).

Okumayan çocuklar n z n durumu nedir?

Çal m yor (6)11%

Ba ka ehirde çal yor (3)

5%

Di er (44)80%

Çal yor (2)4%

Grafik 7.33. Göç Edenlerde Okuma Ça nda Olup Okula Gitmeyen Çocuklar n Durumu.

Okulda olmas gerek ama okumayan çocuklar baz nda k rsal nüfusla kar la t r ld nda göç edenlerde toplam %23 iken, k rsal yerle melerde bu oran


62

oldukça yükselerek %71 e ç km t r (Grafik 9.34.). Bu durum göç sonras e itime verilen önemin artt n göstermektedir.

Ailelerde göç sonras çocuklar n n davran de i iklikleri sorguland nda %49 unda fark yoktur. Ayr ca ailelerin %43 ü daha güzel davran lar kazanm t r. Kötü davran lar kazananlar n oran ise %8 dir. Çocuklar n n davran lar ndan genel olarak ailelerin memnun olduklar anla lmaktad r (Grafik 9.35.).

Göç sonras çocuklar n z n davran lar n de erlendiriniz?

Fark yok (46) 49%

Daha güzel davran lar kazan ld (40)

43%

Çocuklar kötü davran lar kazand (7)

8%

Grafik 7.34. Göç Sonras Çocuklarda Davran Özellikleri.

Göç eden ailelerin sosyal güvence durumlar itibariyle %46 s SSK l d r. kinci grubu ise %36 oranla emekli sand mensubu olu turur. Ye il kart oran %8 Ba kur %5 ve herhangi bir sosyal güvencesi olmayan grup %5 tir (Grafik 9.36.).

Grafik 9.36. incelendi inde göç eden ailelerin büyük oranda bir sosyal güvenceye sahip olduklar görülmektedir. Böylece ailelerin sa l k aç s ndan daha iyi konumda oldu u a ikârd r. Sosyal güvencesi olmayanlar n azl %5 i sizli in de göç edenlerde çok az oldu unu göstermektedir.


63

Sosyal güvenceniz var m ?

SSK (52)46%

Ba -kur (5) 5%

Emekli sand (40) 36%

Ye il kart (9) 8%

Hiçbiri (5)5%

Grafik 7.35. Göç Eden Ailelerde Sosyal Güvence Durumu.

Göksun k rsal yerle meleriyle kar la t r ld nda k rsal ailelerde SSK, Ba kur ve Emekli sand na ba l olanlar n oran toplam %27 iken göç edenlerde bu oran %87 ye ula m t r. Ye il kart oran k rsal ailelerde %61 iken göç eden ailelerde %8 dir. Ayr ca k rsal ailelerde herhangi birine ba l bulunmayan oran %12 iken göç eden ailelerde %5 olarak görülmektedir. Böylece göç edenlerde sa l k olanaklar oldukça yüksek k rsal ailelerde ise oldukça dü üktür.

Göç edenlerin %91 i evlidir. Sadece %8 i bekâr ve %1 i duldur (Grafik 9.37.). K rsal ailelerde ise evli oran %94, bekâr oran %4, dul oran da %2 dir. Göç eden aileler ile Göksun k rsal nüfusundaki aile yap s kar la t r ld nda medeni durumu birbirine çok yak n özellikler göstermektedir.

Medeni durumunuz nedir?

Bekar (9)8%

Evli (97)91%

Dul (1)1%

Grafik 7.36. Göç Eden Aile Reislerinin Medeni Durumlar .


64

Göç eden ailelerin grupland r lmas yap ld nda en büyük grubu kar koca ve çocuklar n olu turdu u, çekirdek aile özelli i ta d klar

görülmektedir. Toplamdaki

oran n di erlerine göre oldukça yüksek olan çekirdek aile %73 tür. Sadece kar kocadan olu an grubu %15, yaln z %7, anne baba kar koca ve çocuklar n olu turdu u grup %4, anne, baba ve kar , kocan n bulundu u aile %1 oran ndad r. Buradan hareketle göç edenlerin yüksek oranda çekirdek aile olmas ailelerin ortak özellilikleridir (Grafik 9.38.).

Aileniz kimlerden olu uyor?

Kar koca (17) 15%

Kar koca ve çocuklar (83)

73%

Anne baba ve Kar koca (1)

1%

Hepsi (5)4%

Yaln z (8)7%

Grafik 7.37. Göç Edenlerin Aile Bireyleri.

Ailelerin hangi bireylerden olu tu una bak ld nda Göksun k rsal nüfusunda ve göç eden ailelerde anne baba ve çocuklar n olu turdu u gruplarda benzer oranlar hâkimken anne, baba, kar , kocadan olu an grup k rsal ailelerde %8, göç eden ailelerde %1 oran ndad r. Yaln z kar kocadan olu an aile yap s k rsal ailelerde %5 iken göç edenlerde %15 tir. Genel olarak göç eden ailelilerde çekirdek aile yap s n n k rsal ailelerle benzerlik göstermesine ra men geni aile olarak anne baba, kar koca ve çocuklar n olu turdu u grup çok dü ük oranlardad r (Grafik 9.38.).

Göç eden ailelerin hane büyüklüklerine bak ld nda en fazla grubu %49 ile 3-5 ki inin olu turdu u ailelerdir. %33 ü 1 3 ki ilik aile, %16 s 5-8 ki ilik aile, %2 si 9 ve daha yukar ki iden olu maktad r. Ailelerin 5 ve daha az say daki grubu olu turan aile toplam %82 oranla büyük ço unlu u olu turur. Dolay s yla çocuk say s az olan aileler göçe daha fazla kat lm veya göç sonras çocuk say s az kalm t r (Grafik 9.39.).


65

Aileniz kaç ki iden olu uyor?

1 3 ki i (36)33%

3 5 ki i (53)49%

5 8 ki i (17)16%

9 ve daha fazla ki i (2) 2%

Grafik 7.38. Göç Eden Ailelerin Hane Büyüklükleri.

Ailelerdeki toplam hane büyüklü ü kar la t r ld nda k rsal ailelerde en büyük oran %47 ile 5 8 ki ilik aile grubuna aittir. Göç edenlerde ise bu oran çok dü üktür. En büyük oran %49 ile 3 5 ki iden olu an ailelerdir (Grafik 9.39.).

Göç eden ailelerin memlekette nas l bir aile grubuna ait olduklar ara t r ld nda göç edenlerin %38 i anne, baba ve karde lerle birlikte geni aile grubuna dâhil olduklar görülmektedir. %30 u kendi ailesi ile kalan grubu olu turmaktad r. %22 si anne ve babas yla birlikte kalan grubuna dâhildir. Sadece %10 ise kendi ailesi ve karde leri ile birlikte bir aile grubuna sahiptir. Dolay s yla göç edenlerin aras nda en büyük grubu toplam olarak % 70 oranda ( çekirdek aile d nda kalan) göçmeden önce geni aile özelli i ta d klar anla lmaktad r (Grafik 9.40.).

Memlekette ailenizden kimler var?

Yaln z ailem (32) 30%

Ailem ve anne-baba (23) 22%

Ailem-anne-baba ve karde ler (40)

38%

Ailem ve karde ler (10) 10%

Grafik 7.39. Göç Eden Ailelerin Memleketteki Aile Bireyleri.

Göç eden ailelerin aras nda çocuk say lar itibariyle en büyük oran n %61 ile 1-2 çocuk sahibi olan aileler olu turmaktad r. kinci s rada %36 ile 3-5 çocuklu aileler, 6-8


66

aras çocuk sahibi olan aile oran sadece %3 iken 9-11 ve 12 üzeri çocuk sahibi aile rastlanmam t r. 1 2 çocuklu aile oran n n çoklu u göç eden ailelerin çekirdek aile özelli ini kan tlamaktad r (Grafik 9.41.).

Kaç çocu unuz var?

1 2 çocuk (58) 61%

3 5 çocuk (34) 36%

6 8 çocuk (3)3%

Grafik 7.40. Göç Eden Ailelerin Çocuk Say lar .

Çocuk say lar itibariyle k rsalda en büyük oran %50 ile 3 5 çocuklu ailelerdir. Göç eden ailelerde ise çocuk say s nda en büyük grup %61 ile 1 2 çocuklu ailelerdir. Bu da göç eden ailelerin nüfusunun k rsal ailelere göre azald n göstermektedir (Grafik 9.41.).

Göç eden aileler aras nda evli çocuklar yla birlikte ya ayan aile oran sadece %7 iken %93 ünde böyle bir özellik yoktur. %7 oran ayn zamanda göç eden ailelerin ekonomik olarak rahatlad n ve ehir hayat na aile ekli olarak uyumunu da göstermektedir (Grafik 9.42.).

Yan n zda kalan evli çocu unuz var m ?

Yok (94)93%

Var (7)7%

Grafik 7.41. Göç Eden Ailelerde Evli Çocuklar yla Birlikte Kalan Aileler.


67

Evli çocuklar yla ayn evi payla an aile oran k rsal ailelerde %25 gibi büyük orana sahip iken göç eden ailelerde %7dir. Yukar da da belirtildi i gibi göç edenlerde aile niteli i de i mi tir (Grafik 9.42.).

Göç edenlerin evlenme durumlar na bak ld nda %63 ü evlendikten sonra göçmü tür. %33 ü ise göç ettikten sonra evlilik yapm t r. %4 ü henüz bekârd r. Dolay s yla göç edenlerin ço unlu unun evli gruba dâhil oldu u anla lmaktad r. Bunun yan nda göç sonras evlenmelerin varl göçün evlenmeye katk sa lad n ortaya koymaktad r (Grafik 9.43.).

Ne zaman evlendiniz?

Göçten önce evlendim (51)

63%

Göç ettikten sonra evlendim (27)

33%

Bekar m (3)4%

Grafik 7.42. Göç Eden Aile Reislerin Evlenme Dönemleri.

Göç eden nüfusun evlenme ya nda en büyük oran %53 ile 20-25 li ya lard r. 2.s rada %30 oran yla 25 30 ya gurubu gelmektedir. 15 20 ya aras evlenen oran %14 ve 30 üzeri ya ta evlenen oran %3 tür. Göç eden ailelerin 25 ya a kadar evlenen oran itibariyle %67 olmas nüfusun ço unlu unun genç ya larda evlendi ini ortaya koymaktad r (Grafik 9.44.).

Kaç ya n zda evlendiniz?

15 20 Ya (12)14%

20 25 Ya (45)53%

25 30 Ya (26)30%

30 ve üzeri Ya (3)3%

Grafik 7.43. Göç Eden Aile Reislerinin Evlenme Ya lar .


68

Göç eden aile reislerini ya gruplar incelendi inde en büyük grubu %37 ile 3040 ya aras ki iler olu turur. 2.s rada %30 oran ile 40 ve üzeri ya lardaki aile reislerine aittir. Ya 25 30 aras olan grup ise %27, ya 20 25 olan grup ise %6 d r. Geçmi te göçün oldu u görülmekle birlikte göç eden nüfusun ya olarak büyük bölümünün 30 40 ya aras olmas yo un göç olay n n son y llarda gerçekle ti ini ortaya koymaktad r (Grafik 9.45.).

Ya n z kaçt r?

20-25 aras (7)6%

25-30 aras (30) 27%

30 40 aras (42)37%

40 ve üzeri (34)30%

Grafik 7.44. Göç Eden Aile Reislerinin Ya Durumlar .

Göksun k rsal yerle melerinde aile reislerinin ya gruplar itibariyle en büyük grubu %52 oran ile 40 ve üzeri aileler olu turmaktad r. Göç edenlerde ise en büyük oran %37 ile 30 40 aras ya lard r. Dolays s yla göç edenlerin daha genç aileler oldu u anla lmaktad r (Grafik 9.45.).

Ailelerin bo zamanlar n nas l de erlendirdikleri incelendi inde göç eden hemen hemen her ailede TV izlendi i %93 görülmektedir. 2.s ray %62 oranla gazete dergi okuma almaktad r. Kitap okuma oran %30, ibadetleri yerine getirme %30, piknik yapma %18, kahvehane al kanl %16, sinema %10 ve tiyatro %8 dir. Di er faaliyetler olarak %20 oran olu turmaktad r. Genel olarak göç eden ailelerde kitap gazete okuma, tiyatro sinema gibi faaliyetlerin yap lmas büyük oranlarda olmasa da kültürel faaliyetlerin çe itlendi ini ve artt n göstermektedir (Çizelge 9.10., Grafik 9.46.).

Çizelge 7.9. Ailelerin Bo Zamanlar n De erlendirme ekilleri. Kitap

okurum

Gazete-dergi okurum

TV izlerim

Kahveye giderim

Sinema

Tiyatro

Piknik

Dini yerlere

Ba ka

Say

34 71 107 18 11 9 21 35 23 % 30 62 93 16 10 8 18 30 20



69

Bo zamanlar n zda neler yapars n z?

0102030405060708090

100

Kitapokurum

Gazete-dergi

okurum

TV izlerim Kahveyegiderim

Sinema Tiyatro Piknik Diniyerlere

Ba ka

%

Grafik 7.45. Göç Eden Ailelerin Bo Zamanlar n De erlendirme ekilleri.

Kültürel özellikler incelendi inde, k rsal ailelerde bo zamanlar n de erlendirme ekilleri olarak en çok %75 oran ile TV izlemek gelmektedir. Göç eden ailelerde ise en büyük oran %93 ile yine TV izlemektir. K rsal alanlarda kahveye gitme oran %17 iken göç edenlerde %16 ile birbirine çok yak nd r. Kitap okuma oran k rsal aile reislerinde %20 iken göç edenlerde bu oran daha da yükselerek %30 dur. Gazete okuma al kanl k rsal ailelerde %13 iken göç edenlerde %62 oran na sahiptir. Burada k rsal ailelere göre okuma al kanl n n göç eden aile reislerinde oldukça yüksektir. Buna kar l k dini vazifelerini yerine getirme oranlar nda k rsal aile reisleri %31 iken, göç edenlerde %30 oran ile birbirine benzerlik göstermektedir (Çizelge 9.10., Grafik 9.46.).

Ailecek yap lan faaliyetler olarak göç eden ailelerde en çok %93 oranla akraba, e , dost ziyaretleri olu turur. kinci s ray %45 oran yla dü ün ni an toplant lar almaktad r. Üçüncü s ray ise %38 oran yla piknik faaliyetleri olu turur. Seyahat %18, sinema tiyatro %7 oran na sahiptir. Yap lan faaliyetlerde seyahat ve sinema aktivitelerin de olmas faaliyetlerin ekonominin de etkisiyle çe itlendi ini göstermektedir (Çizelge 9.11., Grafik 9.47.).

Çizelge 7.10. Ailecek Yap lan Faaliyetler. Akraba E -

Dost Ziyareti

Sinema Tiyatro

Seyahat Piknik Dü ün Ni an Toplant lar

Ba ka

Say

107 8 21 44 52 6 % 93 7 18 38 45 5



70

Ailecek neler yapars n z?

0102030405060708090

100

Akrabae dost

ziyareti

Sinematiyatro

Seyahat Piknik Dü ün ni antoplant lar

Ba ka

%

Grafik 7.46. Göç Edenlerde Ailecek Yap lan Faaliyetler.

Göç edenlerin akrabalar yla irtibatlar incelendi inde ailelerin akrabal k ba lar n n oldukça kuvvetli oldu u anla lmaktad r. Bulunduklar ehirdeki akrabalar yla görü me s kl klar na en büyük oran %30 ile her hafta görü üldü ü anla lmaktad r. ki haftada bir görü me oran %15 tir. Y lda birkaç kez görü enler %14, her gün görü enler %13, dü ün ve bayramlarda görü enler %10, her ay görü me oran ise %9 dur. Buna kar l k akrabas bulunmayan oran %9 dur. Genel olarak bir ay içinde görü enler grupland r ld nda %61 oran nda ailelerin irtibatta oldu u anla lmaktad r. Dolay s yla ili kilerin kuvvetli ekilde devam etti i anla lmaktad r (Grafik 9.48.).

Bulundu unuz ehirdeki akrabalar n z var m ? Ve ne s kl kta görü üyorsunuz?

Her gün (13) 13%

Her hafta (32) 30%

ki haftada bir (16)15%

Her ay (9)9%

Y lda birkaç kez (15) 14%

Dü ün bayram cenaze (10) 10%

Hay r (9)9%

Grafik 7.47. Göç Eden Ailelerin Bulunduklar ehirde Akrabalar n n Varl ve Görü me S kl .


71

Göç eden ailelerin %54 ü gelenek ve adetlerini ya atmaktad r. Buna kar l k gelenek ve adetlerini ya atmada azalma oldu unu belirtenlerin oran ise %34 tür. Ayr ca gelenek ve adetlerini ya atmayanlar n oran %12 dir. Dolay s yla göç edenlerin ehirsel özellik kazand kça gelenek ve adetlerini ya amadan uzakla t klar

görülmektedir (Grafik 9.49.).

Gelenek ve adetlerinizi ya atabiliyor musunuz?

Evet (62)54%

Hay r (14)12%

Biraz (39)34%

Grafik 7.48. Göç Eden Ailelerin Gelenek ve Adetlerini Ya atabilme Durumlar .

7.2.2. Göç Eden Ailelerin Ekonomik Özellikleri

Göç eden aile reislerinin göç öncesi meslekleri ara t r ld nda %35 inin ba kas n n i inde çal an grubu olu turdu u anla lmaktad r. kinci s rada ise % 25 oranla çiftçilik, daha sonra %18 oran nda memuriyet gelmektedir. Dolay s yla göç eden ki ilerin ilk s ras nda olan tar m i çili i ekonomik olarak göçe zorlad anla lmaktad r. Bunun yan nda ticaret %6, in aat ustal %4, çobanl k %3, hayvanc l k %2, di er meslekler ise %7 dir. Bunun yan nda memuriyet oran ndaki yükseklik dikkat çekicidir. Tabi memur olan ki ilerin de göçü kaç n lmaz oldu u unutulmamal d r (Grafik 9.50.).


72

Göç etmeden önce geçiminizi nas l sa l yordunuz?

Çiftçilik (25)25%

Hayvanc l k (2)2%

Çobanl k (3)3%Ba kas n n i inde

çal mak (36)35%

Ticaret (6)6%

Memuriyet (18)18%

n aat ustas (4)4 %

Di er (7)7%

Grafik 7.49. Göç Eden Ailelerin Göç Öncesi Geçim Kaynaklar .

Göç eden aile reislerinin göç öncesi geçim kaynaklar na bak ld nda en büyük oran %35 ile ba kas n n i inde çal anlar olu turmaktad r. kinci s rada ise ailelerin %25 oran nda çiftçilik yapt anla lmaktad r. Buna kar l k k rsal ailelerde en önemli meslek grubu %49 oran yla çiftçiliktir. kinci s rada ba kas n n i inde çal anlar grubu %15 olu turmaktad r. Dolay s yla göç edenlerden mesleki olarak ba kas n n i inde çal anlar n göçe daha çok kat ld anla lmaktad r.

Göç sonras aile reislerinin meslekleri incelendi inde en büyük oran %38 ile i çi grubuna aittir. kinci s rada ise %31 oranla memur grubu olu turmaktad r. Serbest meslek %9, esnaf ve zanaatkârlar %7, kalfa-ç rak ise %1 dir. Ayr ca di er mesleklerde çal anlar oran %14 tür. Genel olarak göç eden ailelerin büyük ço unlu u fabrika i çisi olarak istihdam edilmektedir. Yaln z memur oran n n yüksekli i %31 dikkat çekicidir. Bunun yan nda az da olsa göç edenlerin birçok meslek dal nda yer ald klar gözlenmektedir. Göç eden ailelerin u anki meslekleri incelendi inde en büyük oran %38 ile i çi s n f d r. Ço unlukla k rsal ailelerde ba kas n n i inde çal an ki iler göç sonras yine i çi konumundad r. Genel olarak %69 oran nda sosyal güvencesi olan i leri tercih ettikleri anla lmaktad r (Grafik 9.51.).


73

Mesle iniz nedir?

Kalfa-ç rak(1) 1%

Serbest meslek (10)9%

çi (42)38%

Memur (35)31%

Di er (16)14%

Esnaf-Zanaatkar (8)7%

Grafik 7.50. Göç Eden Aile Reislerinin Meslekleri.

Aile reislerinin i lerini nas l bulduklar ara t r ld nda göç edenlerin en ba ta %42 si akrabalar yard m yla i bulmu tur. kinci s rada ise %24 ü kendi gayretleriyle bulmu tur. Hem eri ve arkada lar yard m yla i lerini bulanlar n oran %12 dir. lanlarla bulanlar %2 dir. Bunun yan nda di er yollarla i lerini bulanlar %20 oran yla oldukça fazlad r. Burada en büyük oran n akrabalar yard m yla i bulmas insanlar aras ndaki akrabal k ba lar n n kuvvetli oldu unun ve k rsal ailelerdeki durum devam ettikçe göçen akrabalar n göç oran na katk yapaca ortad r (Grafik 9.52.).

inizi nas l buldunuz?

Akraba yard m yla (36) 42%

Hem eri-arkada yard m yla (10)

12%

lanlarla (2)2%

Kendim sorarak (21) 24%

Ba ka (17)20%

Grafik 7.51. Göç Eden Aile Reislerinin lerini Bulma ekilleri.

Göç eden ailelerin ayl k gelirleri incelendi inde en büyük oran %39 ile 300 500 YTL asgari ücret alanlar olu turmaktad r. kinci s rada ise %36 ile 750 YTL üzeri olan


74

gruptur. 200 300 YTL alanlar n oran %12, 500 750 YTL aras ayl k alanlar n oran %9 ve 100 200 YTL alanlar n oran ise %4 tür. Gruplar incelendi inde asgari ücret alanlar n oran en yüksektir. Bunun yan nda %36 oranla ailelerde 750 YTL üzeri geliri olanlar n varl göçenlerde gelirin artt n göstermektedir (Grafik 9.53.).

Ayl k geliriniz nedir?

300-500 YTL (43) 39%500-750 YTL (10)

9%

100-200 YTL (4) 4%

200-300 YTL (13)12%

750 YTL ve üzeri (40) 36%

Grafik 7.52. Göç Eden Ailelerin Ayl k Geliri.

K rsal ailelerin yar s ndan fazlas n n y ll k gelirleri itibariyle %54 ü 1000 YTL den azd r. Bu da ayl k olarak 100 YTL den daha az anlam na gelmektedir. Buna kar l k göç edenlerin ayl k gelirleri aras nda en fazla oran %39 ile 300 500 YTL aras ndad r. Göç edenlerden ikinci s rada %36 oranla 750 YTL ve üzeri gelir grubuna sahip ailelerdir. Dolay s yla göç edenlerin gelirlerinde yükselme oldu u anla lmaktad r.

Aileye destek sa layan baban n d ndaki ki ilerin varl ara t r ld nda göç edenlerde %14 oran nda anne aileye kazanç sa lamaktad r. Erkek çocuklar n kazanç sa lad aile oran %5, k z çocuklar oran ise %4 tür. Buna kar l k babadan ba ka gelir getirenin olmad aile oran %77 oldukça fazlad r (Grafik 9.54.).

Ailenizde ba ka gelir getiren var m ?

Anne (16)14%

Erkek çocuk (6)5%

K z çocuk (5)4%

Yok (88)77%

Grafik 7.53. Göç Eden Ailelerde Babadan Ba ka Gelir Getiren Ki iler.


75

Göç eden ailelerde babadan ba ka gelir getiren oran n en yüksek anneye aittir. Buna kar l k k rsal ailelerde gelir getiren en büyük grup %19 ile erkek çocuktur. Burada k rsal ailelerden farkl olarak göç edenlerde annenin daha çok çal ma hayat na girdi i anla lmaktad r. Bununla birlikte babadan ba ka ailede çal an n olmad aileler oran k rsalda %72 iken göç edenlerde %77 dir.

Ailelerin ya am düzeyleri memleketleriyle kar la t r ld nda büyük ço unlu un imdiki durumlar n n daha iyi oldu unu %68 ifade etmektedir. Daha kötü oldu unu dü ünenlerin oran ise %6 d r. Bunun yan nda ayn oldu unu ifade eden aile oran %26 d r. Dolay s yla göç edenlerde büyük oranda memnuniyet ve ailelerin memleketle ili kilerinin de kuvvetli oldu u dü ünüldü ünde göçe pozitif yans maktad r (Grafik 9.55.).

imdiki ya m n z göç öncesiyle kar la t r n z?

imdi daha iyi (71)68%

Ayn (27)26%

Daha kötü (6)6%

Grafik 7.54. Göç Edenlerin imdiki Ya am Düzeyleriyle Göç Öncesi Durumlar n Kar la t rmalar .

Ailelerin %64 üne memleketlerinden herhangi bir yard m (k l k g da, para) gelmemektedir. %34 üne ise k l k g da gönderilmektedir. %2 sine ise memleketlerinden para yard m olmaktad r. Genelde k l k yard m gönderilmesi göç edenlerin bir k s m ihtiyaçlar n hala memleketlerinden kar lad klar anlam na gelmektedir (Grafik 9.56.).


76

Memleketten size gönderilen yard m var m ?

Yok (71)64%

K l k g da (38)34%

Para (2)2%

Grafik 7.55. Göç Eden Ailelerin Memleketlerinden Ald klar

Yard mlar.

Ailelerin memleketlerine gönderdikleri yard mlar ara t r ld nda %70 inin herhangi bir yard m göndermedi i anla lmaktad r. Gönderilenlerin aras nda en fazla %12 ile g da, %9 u giyim, %9 u para bulunmaktad r. Gönderilenlerin oranlar n n azl nda göçen ailelerin ço unlu unun ancak kendilerine yetebildikleri anla lmaktad r (Grafik 9.57.).

Memlekete sizin gönderd iniz yard m var ?

Yok (70)70%

G da (12)12%

Giyim (9)9%

Para (9)9%

Grafik 7.56. Göç Eden Ailelerin Memleketlerine Gönderdikleri Yard mlar.

Göç eden ailelerin memleketteki arazi durumlar incelendi inde büyük oranda %47 arazilerinin olmad anla lmaktad r. Arazileri olanlara bak ld nda en çok oran %26 ile 5 10 dekar aras d r. %12 si 10 50 dekar, %6 s 1 5 dekar %4 ü 50 100 dekar yine %4 ü 100 300 dekar ve %1 i ise araziye sahiptir. Arazisi olmayanlar n göç etmesindeki zorunluluk a ikârd r. Fakat 10 50 dekar ve daha çok arazisi olanlardan da göç eden olmas k rsal ailelerdeki tar msal faaliyetlerin geçim için yeterli olmad n göstermektedir (Grafik 9.58.).


77

Memlekette araziniz var m ?

Yok (54)47%

1-5 dekar (7)6%

5-10 dekar (29)26%

10-50 dekar (13) 12%

50-100 dekar (4) 4%

100-300 dekar (5) 4%

300-ve üzeri dekar (1) 1%

Grafik 7.57. Göç Edenlerin Memleketteki Arazi Durumu.

Arazi durumu itibariyle k rsal ailelerde en büyük oran %42 ile herhangi bir araziye sahip de ildir. Buna kar l k göç edenlerin %47 si memlekette araziye sahip de ildir. K rsal ailelerde arazisi var olanlar aras nda en büyük pay 1 5 dekar aras az bir araziye sahiptir. Göç edenlerde ise en büyük pay %26 ile 5 10 dekar aras araziye sahip ailelerdir. Arazi varl k rsal ve göçerler aras nda miktar olarak az da olsa de i se de genel olarak bir aileye yetmeyecek kadar küçüldü ü hatta ortadan kalkt görülmektedir. Buna ba l olarak geçim s k nt s nedeniyle göç eden ailelerde arazi miktar ile k rsal ailelerin arazi miktarlar n n birbirine yak n olmas benzer ekilde göçe etki yapmaktad r.

Göç eden nüfusun memleketteki hayvan varl sorguland nda %85 inin herhangi bir hayvan varl yoktur. Olan aileler de erlendirildi inde %10 u 1 5 büyükba , %4 ü 1 10 küçükba t r. %1 inin ise 5 10 aras büyük ba hayvana sahiptir. Az da olsa göçen nüfusun memleketlerinde hayvan varl ailelerin yan gelir anlam nda de erlendirmeye çal t klar n göstermektedir (Grafik 9.59.).


78

Memlekette hayvana sahip misiniz?

Yok (90)85%

1-10Küçük ba (4)4%

1-5 büyük ba (11) 10%

5-10 Büyük ba (1) 1%

Grafik 7.58. Göç Edenlerin Memleketteki Hayvan Durumu.

K rsal ailelerde hayvan olmayanlar n oran %36 iken göç edenlerin memleketteki hayvan varl %85 oran nda yoktur. K rsal ailelerde var olan havyalar n %41 i 1 5 adet büyükba hayvana sahiptir. Dolay s yla ailelerde büyükba hayvan bar nd ran aile say s di erlerine göre oldukça yüksektir. Buna kar l k göç edenlerin hayvan varl klar na büyük ço unlukla ortadan kald rd klar anla lmaktad r. Göç eden ailelerin memleketteki mal varl lar ara t r ld klar nda %57 sinin memleketinde bir mal varl olmad anla lmaktad r. Mal varl klar aras nda ailelerde en çok sahip olunan %43 ile evdir. kinci s rada %39 oran yla aileler arazi sahibidir. En az mal varl %10 ile havyalar olu turmaktad r. Genel olarak ailelerin ta nmaz mallar n daha fazla elde bulundururken hayvan varl n n oldukça az olmas elden ç kard klar n n göstergesidir (Çizelge 9.12., Grafik 9.60.).

Çizelge 7.11. Ailelerin Memleketteki Mal Varl klar . Yok Ev Arazi Hayvanlar

Say

65 49 45 12



79

Memlekette hangi mallara sahipsiniz?

0

10

20

30

40

50

60

Yok Ev Arazi Hayvanlar

%

Grafik 7.59. Göç Edenlerin Memleketteki Mal Varl klar .

K rsal ailelerin %72 si ev, %50 si hayvan, %37 si arazi sahibi iken göç edenlerin %43 ü ev, %39 u arazi, %10 u hayvana sahiptir. K rsal ve göç edenler aras nda ev ve hayvan oranlar nda büyük farklar vard r. Yaln z göç edenlerde, memleketlerinde herhangi mal varl bulunmayanlar n oran %57 iken, k rsal ailelerde bu oran %13 tür.

Göç eden nüfusun memleketteki mal varl klar n de erlendirme ekli olarak %51 inin memleketlerinde hayvan veya arazi varl yoktur. Olanlar aras nda %20 si kendisi idare etmektedir. %18 i akrabalar taraf ndan yürütülmektedir. %6 s ise bo b rakmaktad r. %5 i ise kiraya vermektedir. Genel olarak göç ettikleri illerin yak nl ailelerin i lerini kendilerin idare edenlerin oran n birinci s raya ta m t r (Grafik 9.61.).

Memleketteki mallar n z nas l de erlendiriyorsunuz?

Yok (57)51%

Bo b rak yorum (7) 6%

Akrabalar m yürütüyor (20)

18%

Orta a veriyorum (5)5%

Kendim idare ediyorum (22)

20%

Grafik 7.60. Göç Edenlerin Memleketteki Mal Varl klar n De erlendirme ekilleri.


80

Ailelerin u anki yat r mlar ara t r ld nda; göç eden nüfusta en çok sahip olunan mal varl %30 ile evdir. kinci s rada %19 oran yla araba gelmektedir. %9 s arazi %5 ise i yeri sahibidir. Sahip olunan mal varl klar ndaki ev oran n n yan nda araba ve i yeri de olmas k rsal nüfusa göre k smen de olsa ailelerde al m gücünün artt n göstermektedir (Çizelge 9.13., Grafik 9.62.).

Çizelge 7.12. Ailelerin Sahip Olduklar Yat r mlar. Ev Araba yeri Arazi

34 22 6 10

30 19 5 9 Not: Bu oranlarda ailelerin birden çok seçene i i aretlemi olmas dolay s yla her tercih anketi cevaplayan say ya oranlanm t r.

u an bir yat r ma sahip misiniz?

0

5

10

15

20

25

30

35

Ev Araba yeri Arazi

%

Grafik 7.61. Göç Eden Ailelerin Sahip Olduklar

Yat r mlar.

Ailelerin mahalle tercihlerinin nedenleri ara t r ld nda, göç eden ailelerde en büyük neden %38 oran yla kiras n n uygunlu udur. kinci s rada yer alan neden ise %26 oran yla aile reislerinin yak n çevresi olmas n istedi i için seçmi tir. %18 ise i yerine yak nl nedeniyle, %6 s merkez oldu u için %12 si ise di er nedenlerden bulunduklar mahalleyi tercih etmi tir. Dolay s yla ailelerdeki ekonomik durum yer seçiminde ana dü ünceyi olu turmaktad r (Grafik 9.63.).


81

Neden bu mahallede oturuyorsunuz?

Buradaki çevre nedeniyle (26)

26%

Merkezi oldu undan (6)6%

Kiras uygun oldu undan (38)

38%

yerime yak n (18)18%

Ba ka (12)12%

Grafik 7.62. Göç Eden Ailelerin Mahalle Seçimindeki Özellikleri.

Ailelerinin oturduklar ev tipi ara t r ld nda göç edenlerde ço unlu un %49 apartman dairesinde ya ad görülmektedir. %26 s bahçeli evde oturmaktad r. %25 i ise gecekondu tipindeki evlerde bulunmaktad r. Göç eden ailelerde gecekondularda ya ayanlar n oran oldukça yüksektir. Buna kar l k her ev tipinde yüksek oranlarda ya ayanlar n olmas göç eden ailelerin ekonomik seviyelerinin çe itlili inin göstergesidir (Grafik 9.64.).

Evinizin tipi nas ld r?

Gecekondu (26)25%

Apartman dairesi (50) 49%

Bahçeli ev (27) 26%

Grafik 7.63. Göç Eden Ailelerin Mesken Tipleri.

K rsal ailelerin ev tipleri incelendi inde büyük oranda %59 iki katl alt ah r tipi olu turmaktad r. Buna kar l k göç eden ailelerin %49 u apartman dairesinde oturmaktad r.


82

Ailelerin ev mülkiyet durumlar na bak ld nda, göç edenlerde evi kendisine ait olanlar n oran %18 iken kiras z akrabaya ait grubu %7 dir. Buna kar l k ailelerin %75 i kirada oturmaktad r (Grafik 9.65.).

Evinizin mülkiyeti nedir?

Kendimizin (18)18%

Kira (76)75%

Kiras z-Akrabaya ait (7) 7%

Grafik 7.64. Göç Eden Ailelerin Ev Mülkiyet Durumu.

Evlerin mülkiyet durumlar kar la t r ld nda k rsal ailelerde ailelerin %48 i kendisine ait, %47 si babadan kalma ev mülkiyeti hâkimdir. Buna kar l k göç edenlerden evi kendisine ait olan aileler oran %18 dir. Göç eden ailelerin %75 i kirada ya amaktad r.

Ailelerin ev içi e ya durumlar itibariyle incelendi inde, göç eden nüfusun evlerinde en çok bulunan e ya %96 oran yla TV ve %96 oran yla buzdolab d r. Bunun yan nda %83 oran nda evlerde çama r makinesi, %75 oran nda telefon mevcuttur. %37 sinde ise bula k makinesi vard r. Güne enerjisi olan aile oran %32 dir. Son olarak bilgisayar bulunan aile oran %27 dir. Genelde ailelerin e ya durumlar nda %50 den fazla ailede bulunan e yalar grupland r ld nda TV, buzdolab , çama r makinesi ve telefon olu turmaktad r. Di erleri ise daha azd r (Çizelge 9.14., Grafik 9.66.).

Çizelge 7.13. Ailelerin Evlerindeki E ya Durumu. TV

Buzdolab

Güne enerjisi Telefon

Çama r makinesi Bula k makinesi Bilgisayar

Say

110

110 37 86 96 42 31



83

Evinizde hangi e yalara sahipsiniz?

0

20

40

60

80

100

120

TV Buzdolab Güneenerjisi

Telefon Çama rmakinesi

Bula kmakinesi

Bilgisayar

%

Grafik 7.65. Göç Eden Ailelerin Evlerindeki E ya Durumu.

Ailelerin e ya durumlar itibariyle k rsal ailelerde en çok bulunan üç e ya grubu s ras yla %90 TV, %81 buzdolab , %58 telefondur. Buna kar l k göç edenlerde ise ilk üç s ray %96 TV, %96 buzdolab , %83 çama r makinesi olu turur. Bu durum göçenlerin e ya varl yönünden de k rsaldan üstün oldu unu ve al m gücünün artt n göstermektedir.

7.3. Göksun lçesinde Ya anan Göç Olgusu

7.3.1. Göksun K rsal Nüfusunun Göç Etme E ilimleri ve Nedenleri

Göksun k rsal yerle melerindeki aile fertlerinin göç nedenleri hakk ndaki dü ünceleri incelendi inde; k rsal yerle melerdeki ailelerin en önemli göç nedeni %85 oranla geçim s k nt s ve i sizliktir. Di er nedenlere bak ld nda %10 u çocuklar n e itimi, sa l k ve ehrin çekicili ini neden olarak görmektedir. Bunun yan nda olaylar n can ve mal güvenli ini tehdit etmesi %2, daha önce anne baba ve çocuklar n göç etmi olmas %1, akrabalar n göçü %1 dir. Bu oranlar incelendi inde göçlerin as l nedeninin ekonomik oldu u görülmektedir (Çizelge 9.15., Grafik 9.67.).

Çizelge 7.14. Ailelerin Göksun dan Göç Etme Nedenleri. Geçim

s k nt s ve

i sizlik

Aile içi sorunlar

Kan davas

Çocuklar n e itimi, sa l k

ve ehrin çekicili i

Olaylar n can ve mal

güvenli imizi tehdit etmesi

Daha önce anne baba ve

çocuklar n bura gelmi

olmas

Akrabalar m burada olmas

Say

134 0 2 15 3 1 1 % 85 0 1 10 2 1 1


84

Size göre göçün nedenleri nelerdir?

Geçim s k nt s ve i sizlik (134)

85%

Akrabalar m burada olmas (1)

1%

Çocuklar n e itimi, sa l k ve ehrin

çekicili i (15)10%

Kan davas (2)1%

Daha önce anne baba vveçoccuklar n bura

gelmi olmas (1)1%

Olaylar n can ve mal güvenli imizi tehdit

etmesi (3)2%

Grafik 7.66. K rsal Nüfusa Göre Göçenlerin Göç Etme Nedenleri.

K rsal nüfus aile reislerinin göç konusunda görü leri soruldu unda %62 si göç etmeyi dü ünmemektedir. Buna kar l k %24 ü göç konusunda karars zken, %14 ü göç etmeyi dü ünmektedir. Karars zlar n da göç e iliminde olabilece i dü ünülürse önemli oranda bir nüfusun göç etme e iliminde oldu u görülmektedir (Grafik 9.68.).

Göç etmeyi dü ünüyor musunuz?

Evet (30)14%

Hay r (131)62%

Belirsiz (50)24%

Grafik 7.67. K rsal Nüfusa Göre Ailelerin Göç Etme E ilimleri.

K rsal ailelerin göç konusunda %79 u göçü bir çözüm olarak görmemekte, %21 i ise göçü bir çözüm ve kaç n lmaz olarak dü ünmektedir. Bu durum köylerde göçün faal olarak ya and n ve ya anmaya devam edece ini göstermektedir Grafik 9.69.).


85

Göçü bir çözüm olarak görüyor musunuz?

Evet (40)21%

Hay r (147)79%

Grafik 7.68. K rsal Nüfusa Göre Göçün Çözüm Olas l .

K rsal yerle melerdeki ailelerin %48 i daha iyi bir i bulursa, %22 si köyde geçim zorla rsa, %3 ü akrabalar göç ederse göçmeyi dü ünmektedir. Buna kar l k sadece ailelerin %18 i göç etmeyi dü ünmemektedir. Kesin olarak göç etmeme fikrinde olanlar n oran ndaki dü üklük k rsal ailelerde artlar n aileleri göçe çok zorlad n göstermektedir. Bunun yan nda daha iyi bir i , köyde geçim zorla rsa, yak n akrabalar m göç ederse gibi nedenler ile göçebilecek aile oran toplamda %73 tür. Bu da Göksun un k rsal yerle melerinde ailelerin ço unlukla ekonomik artlara ba l olarak göçe kat labilecekleri, göç olgusuna so uk olmad klar anlam na gelmektedir (Grafik 9.70.).

Hangi artlarda göç edersiniz?

Göç etmem 18%

Yak n akrabalar m göç

ederse3%

Köyde geçim zorla rsa

22%

Daha iyi bir i bulursam

48%

Di er9%

Grafik 7.69. K rsal Nüfusun Hangi artlarda Göçebilece i.

K rsal ailelerin anne baba, karde ler veya çocuklar ndan herhangi biri göç etmi olanlar n oran %34 iken, göç etmemi olanlar n oran %66 d r. Ailelerde göç edenlerin


86

bulunmas ve oran n yüksekli i göçü kan tlarken ayn zamanda gelecekte göçe etki edece i dü ünülebilir. Çünkü bir k s m aileler akraba ili kilerine ba l olarak göç etme e ilimine girmektedir (Grafik 9.71.).

Aile fertleinizden göç etmi olan var m ?

Yok (136)66%

Var (69)34%

Grafik 7.70. K rsal Ailelerde Göç Edenlerin Bulunma Durumu.

Ara t rma alan nda aile reislerinin %61 mevsimlik olarak göç etmektedir. Mevsimlik göç Göksun ve çevresindeki ilklim artlar n n k mevsiminde ekonomik faaliyetlerin büyük oranda azalmas na ba l d r. Buna kar l k anket uygulananlar n sadece %39 u mevsimlik göç yapmamaktad r. Mevsimlik göç eden aileler göç edece i yerlerle ilgili daha geni bilgilere sahip olmakta ve göç etmeyi kolayla t rmaktad r (Grafik 9.72.).

Mevsimlik olarak göç eder misiniz?

Hay r (67)39%

Evet (104)61%

Grafik 7.71. K rsal Nüfusun Mevsimlik Göç Etme Durumu.

Göksun da en çok göç yap lan ehirler ara t r ld nda en fazla tercih edilen Kayseri (%50), Kahramanmara (%44), Gaziantep (%20) tir. Genelde kom u iller tercih edilmektedir. Çünkü insanlar en fazla ve en kolay olarak en iyi bildikleri yeri tercih ederler. Bunun yan nda k rsal ailelerde %10 oran nda ilçe merkezine göç tercih


87

edilmektedir. Ayr ca büyük ehirlerden dikkate de er sadece stanbul a %10 oran nda göç tercihi vard r. Di er iller ise grafik incelendi inde büyük oranlar olu turmamakla birlikte Türkiye nin birçok ehrine göç ya anmaktad r (Çizelge 9.16., Grafik 9.73.).

Çizelge 7.15. Göksun K rsal Yerle melerinden Göç Edilen Yerler. Göç hangi ehre Say

%

Göksun 16 10 Af in 2 1 Elbistan 4 2 K.Mara

72 44 Gaziantep 33 20 Adana 7 4 Kayseri 82 50 Malatya 3 2 Osmaniye 2 1 Antalya 4 2 Mersin 3 2 Hatay 6 4 Tarsus 5 3 Nev ehir 4 2 Yozgat 2 1 Ankara 2 1 stanbul 17 10 zmir 1 1

K br s 1 1 Toplam:19 ehir 164

K rsal alanlardan göçlerin yönleri

0

10

20

30

40

50

60

Göksun

Af in

Elbista

n

K.mara

Gazian

tep

Adana

Kayser

i

Mala

tya

Osman

iye

Antalya

Mers

inHata

y

Tarsus

Neveh

ir

Yozgat

Ankara

stanb

ul zmir

Kbr s

ehirler

%

Grafik 7.72. K rsal Nüfusa Göre Göç Edilen ehirler.

K rsal aile fertlerinin %69 u ekonomik faaliyet olarak ilçe merkezine çal maya gitmezken, %31 i k rsal yerle melerden ilçe merkeze geçimini sa lamak amac yla


88

günlük olarak gidip gelmektedir. Bu oran k rsal ailelerdeki geçim s k nt s n n bir ba ka yönden insanlar nas l zorlad n bize göstermektedir (Grafik 9.74.).

Ailenizden ilçeye çal maya giden var m ?

Yok (139)69%

Var (62)31%

Grafik 7.73. K rsal Nüfusta lçe Merkezine Çal maya Gitme Durumu.

K rsal yerle melerden Göksun ilçe merkezini kullanma amaçlar incelendi inde en önemli sebepler olarak %92 si al veri , %33 ü ziyaret, %23 ü çal ma amaçl , %14 ü di er (resmi i lemler, sa l k, e itim) nedenleri olu turmaktad r. Çal mak amac yla gidenler ilçede en fazla in aat alan nda istihdam edilebilmektedir. lçe ekonomik faaliyet olarak istihdam sa layacak geni i sahas na sahip de ildir. Buna ra men %23 oran oldukça yüksektir (Çizelge 9.17., Grafik 9.75.).

Çizelge 7.16. Ailelerin Göksun a Gidi Amaçlar

Al veri

Ziyaret Çal mak Di er

Say

199 72 50 30



89

lçeye hangi amaçlar için gidersiniz?

0

20

40

60

80

100

Al veri Ziyaret Çal mak Di er

%

Grafik 7.74. K rsal Nüfusun Göksun a ( lçe Merkezine) Gidi Amaçlar .

Göç edenlerin köydeki mal varl klar n ne yapt klar ara t r ld nda en fazla oranla %40 n n satt görülmektedir. %24 ü orta a vermekte, %18 i bo b rakmakta, %8 i kiraya vermekte, %7 si ise kendisi idare etmektedir. Burada %40 oranla di erlerinden ayr lan ve büyük bir bölümü olu turan ailelerin mal varl n sat yor olmas geri dönü ü dü ünmedikleri göstermektedir (Grafik 9.76.).

Göçenler mallar n ne yapmaktad r?

Sat yor (76)40%

Kiraya veriyor (15)8%

Orta a veriyor (45)24%

Kendisi Ekiyor (13)7%

Bo b rak yor (34)18%

Di er (6)3%

Grafik 7.75. K rsal Nüfusa Göre Göç Edenlerin Mal Varl klar n n Durumu.

Göç edenlerin %86 s ise geri dönmemi tir. Buna kar l k %14 ünün geri dönü yapt anla lmaktad r. Burada göç edenlerin bir k sm n n ehirde tutunamad anla lmaktad r (Grafik 9.77.).


90

Ailenizden göç edip dönen var m ?

Yok (162)86%

Var (26)14%

Grafik 7.76. K rsal Nüfusta Göç Sonras Geri Dönenlerin Varl .

Anketlerde göç sonras geri dönü nedenleri sorguland nda; ailelerin %41 oran nda i bulamama nedeniyle geri döndü ü anla lmaktad r. Buna kar l k emeklilik nedeniyle dönenler %13 tür. Di er bölümü i aretleyenler ise bo b rakm t r (Grafik 9.78.).

Ailenizde göç edip dönenler varsa nedeni nedir?

bulamama (39)41%

Emeklilik (12)13%

Di er (45)46%

Grafik 7.77. K rsal Nüfusta Göçten Geri Dönenlerin Nedenleri.

Ara t rma k sal alan ndaki faal olarak ya anan göçün nas l önlenece i sorguland nda aile reislerinin %91 i ekonomik durumun iyile mesi halinde önlenece ini savunmaktad r. Göçün önlenmesi konusunda di er seçenekler büyük oranlara sahip olmamakla birlikte %15 i e itim artlar iyile irse, %15 i de sa l k artlar iyile irse önlenece i dü üncesindedir (Çizelge 9.18., Grafik 9.79.).


91

Çizelge 7.17. Göçü Önlemede Ailelerin Dü ünceleri. Ekonomik

durum iyile irse

E itim artlar iyile irse

Sa l k artlar iyile irse

Di er

Say

196 32 32 3


Sizce göç nas l önlenir?

0102030405060708090

100

Ekonomik durumiyile irse

E itim artlariyile irse

Sa l k artlariyile irse

Di er

%

Grafik 7.78. K rsal Nüfusun Göçü Önlemeye Yönelik Önerileri.

Göç sonras ki ilerin hangi mesleklerde çal t klar ara t r ld nda en büyük dilimi %80 ile fabrika i çisi olu turmaktad r. Kap c l k mesle i %45 oran na sahiptir. Devlet kadrosunda çal anlar %18, esnaf ve zanaatkârlar %11, di er meslekler ise %8 oran ndad r. Bu oranlar bize göç edenlerin en önemli iki mesle inin fabrika i çili i ve kap c l k oldu u sonucuna ula t rmaktad r (Çizelge 9.19., Grafik 9.80.).

Çizelge 7.18. Göç Eden Ailelerin Ço unlukla Çal t klar Meslekler. çi Kap c

Devlet kadrosunda Esnaf-Zanaatkâr Di er

Say

172 98 38 23 17

% 80 45 18 11 8 Not: Bu oranlarda ailelerin birden çok seçene i i aretlemi olmas dolay s yla her tercih anketi cevaplayan say ya oranlanm t r.


92

Göçenler hangi mesleklerde çal maktad r?

020406080

100120140160180200

çi Kap c Devletkadrosunda

Esnaf-Zanaatkar

Di er

%

Grafik 7.79. K rsal Nüfusa Göre Göç Eden Ailelerin Ço unlukla Çal t klar Meslekler.

Ailelerin karasal iklim ya and Göksun ilçesinde k aylar n nas l de erlendirdikleri ara t r ld nda; ailelerin %42 sinin hayvanc l kla u ra t görülmektedir. Bunun yan nda %27 si mevsimlik olarak ba ka ehirlere göç etmektedirler. Ziyaret amaçl yer de i ikli i oran %7 i iken, di er faaliyetler ( genelde bir i yap lmama) %24 ü olu turmaktad r. Bu durum nüfusun az msanmayacak bir bölümü k ay nda ekonomik faaliyette bulunmad n göstermektedir. K rsal nüfusun büyük bölümü ekonomik olarak temel faaliyet olmasa da %42 oranda hayvanc l k yapmas na kar n hayvan oran olarak (%41 1 5 büyük ba ) ailelerin az say da hayvana sahip olmas faaliyeti sadece ihtiyac kar lamaya yönelik seviyelerde b rakmaktad r. Ba ka ehirlere mevsimlik göç oran n %27 oran nda yüksekli i k rsal nüfusun yerle melerinden ayr lma nedenlerinin zorunlulu unu ortaya koymaktad r(Grafik 9.81.).

K aylar nda ne yapars n z?

Ba ka ehre çal maya

giderim (54)27%

Hayvanc l k yapar m (84)

42%

Gurbette olan akrabalar m

ziyaret ederim (15)7%

Di er (49)24%

Grafik 7.80. K rsal Nüfusun K Aylar ndaki Faaliyetleri.

Yurt d konusunda k rsal nüfusun göç etme dü üncelerine bak ld nda yurt d n dü ünmeyenlerin oran %15 tir. Yurt d na göçe istekli olanlar n oran ise


93

%85 tir. Bununla birlikte ülkeler aras nda en çok tercih edilen %45 oranla Almanya d r. ngiltere %18, Fransa %8, ABD %8, Suudi Arabistan %6 oran nda tercih edilmektedir. Di er ülkeler ise çok dü ük oranlarda kalmaktad r (Çizelge 9.20., Grafik 9.82.).

Çizelge 7.19. K rsal Nüfusun Yurtd Tercihleri ve Nedenleri. Tercih Tercih Say s

% Nedenler

stemem 28 15 Ülkemi seviyorum(28) steyenler toplam

160 85

Ülkeler Tercih say s

Tercih edilen ülkelerin kendi içinde oran (%)

Nedenler

Almanya 72 45 Ekonomik(67),Tan d klar Burada(5) ngiltere 28 18 Ekonomik(26),e itim(1), merak(1)

Fransa 13 8 Ekonomik(10), Güzel oldu u için(2),e itim(1) ABD 13 8 Ekonomik(10),Özgürlükler(3) Arabistan 9 6 Hac ve dini aç dan(5) KKTC 6 4 Ekonomik(6) Avrupa 6 4 Ekonomik(6) Hollanda 4 3 Ekonomik(2), sa l k(1), tan d klar burada(1) M s r 2 1 lgi(2) srail 1 1 Ekonomik(1)

Belçika 1 1 Çocuklar m n e itimi(1) Norveç 1 1 Ekonomik(1) Rusya 1 1 Ekonomik(1) Azerbaycan 1 1 Ekonomik(1) Türkmenistan 1 1 Kolay al mak(1) Avustralya 1 1 Güzel oldu u için(1)

Not: Nedenlerin yan nda parantez içinde verilen rakamlar tercih say lar n göstermektedir.

Hangi ülkeye göç etmek istersiniz?

0

510

15

2025

30

35

4045

50

Alman

ya

ngilter

e

Fransa

ABD

Arabist

anKKTC

Avrupa

Holland

aM

s rsra

il

Belçika

Norveç

Rusya

Azerb

ayca

n

Türkm

enist

an

Avustra

lya

Ülkeler

%

Grafik 7.81. K rsal Nüfusun Yurtd Tercihleri.

Yabanc ülkelerin tercih edilme nedenlerine bak ld nda en önemli nedenin ekonomik oldu u anla lmaktad r (%85). Buna kar l k akrabal k ili kileri ve tan d klar nedeniyle %4, e itim %2, tatil %2, din %3, özgürlük %2, sa l k %1, merak %1 dir.


94

Dolay s yla ekonomik nedenlerin d ndaki nedenler çok küçük oranlara sahiptir (Grafik 9.83.).

Yurt d n tercih etmenizin nedenleri nelerdir?

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Ekonomik Akraba vetan d klar n

varl

E itim Güzelbulma

Dini Özgürlük Sa l k Merak

Nedenler

%

Grafik 7.82. K rsal Nüfusun Yurtd Tercihlerinin Nedenleri.

7.3.2. Göç Eden Ailelerin Göç Özellikleri

Göç eden ailelerin göçü gerçekle tirirken nas l karar verdikleri ara t r ld nda en fazla kendi karar olanlar n olu turdu u (%66) görülmektedir. Göç karar n n ailesinin iste i ile verenlerin oran %16 d r. Ailesiyle birlikte karar verenlerin oran %14, yaln zca babas n n iste i ile karar verenlerin oran %4 tür.Genel olarak göç edenlerde kendi iste iyle karar verenlerin oran en yüksek olsa da ailesinin iste i ile göç edenlerin oran da toplamda %34 ile oldukça yüksektir (Grafik 9.84.).

Göç karar n kim ald ?

Kendim (70)66%

Ailem (17)16%

Babam (4)4%

Birlikte (15)14%

Grafik 7.83. Göç Edenlerin Göç Karar n Alma ekilleri.


95

Ailelerin göç etme nedenlerine bak ld nda di er nedenlerden oldukça yüksek oranda en büyük neden %57 oranla geçim s k nt s d r. Çocuklar n e itimi, sa l k ve ehrin çekicili i %16 iken akrabalar n te viki %1dir. Di er nedenler ise %19

oran ndad r. Di er bölümüne 21 aile reisi memuriyet nedeni ile 1 ki i ise i teklifi nedeniyle göç etti ini beyan etmi tir. Dolay s yla di er bölümüne yaz lanlar n da k rsal ailelerdeki geçim s k nt s , i sizlik nedenine ba l

oldu u dü ünüldü ünde %76

oran nda geçim s k nt s i sizlik nedeniyle göçün ya and ortaya ç kmaktad r. Kan davas anla mazl klar , can ve mal güvenli i tehdidi akrabalar n göçü gibi nedenlere rastlanmam t r (Çizelge 9.21., Grafik 9.85.).

Çizelge 7.20. Ailelerin Göksun dan Göç Etme Nedenleri. Geçim

s k nt s ve

i sizlik

Aile içi sorunlar

Kan davas

ve Di er

Çocuklar n e itimi,

sa l k ve ehrin

çekicili i

Olaylar n can ve mal

güvenli imizi tehdit etmesi

Daha önce anne baba

ve çocuklar n

buraya gelmi olmas

Akrabalar m n burada olmas

Di er

Say

66 0 0 18 0 1 0 22 % 57 0 0 16 0 1 0 19


Göç etme nedenleriniz nelerdir?

0

10

20

30

40

50

60

Geçims k nt s ve

i sizlik

Aile içisorunlar

Kan davas veDi er

Çocuklar ne itimi,sa l k

ve ehrin çekicili i

Olaylar n canve mal

güvenli imizitehdit etmesi

Daha önceanne baba ve

çocuklar nburaya gelmi

olmas

Akrabalar m nburada olmas

Di er

%

Grafik 7.84. Göç Edenlerin Göksun dan Göç Etme Nedenleri.

Göç etme nedenleri itibariyle bak ld nda k rsal kesimdeki ailelerin yerle melerindeki göçün en önemli nedeni ve hemen hemen tek nedeni olarak %85 oran nda geçim s k nt s gösterilmektedir. Bunun yan nda %10 oran nda çocuklar n e itimi, sa l k ve ehirsel çekicilik neden olarak dü ünülmektedir. Göç eden ailelerde ise en önemli neden k rsalda oldu u gibi %76 oran nda geçim s k nt s d r. Bunun yan nda %16 çocuklar n e itimi sa l k ve ehirsel çekicilik ise di er neden olarak görülmektedir. Dolay s yla k rsal ailelerin ve göç eden ailelerin göç konusundaki nedenleri bir birine benzerlik göstermektedir. Di er nedenlerin oran ise çok dü üktür (Çizelge 9.21., Grafik 9.85.).

K rsal ailelerin hangi artlarda göç edersiniz sorusuna kar l k göç etmeyi dü ünmeyenlerin oran sadece %18 dir. Buna kar l k daha iyi bir i köyde geçim zorla rsa, yak n akrabalar m göç ederse nedenleri ile göçebilecek aile oran %73 tür.


96

Bu da Göksun k rsal ailelerinin ço unlukla ekonomik artlara ba l göçe kat labilecekleri anlam na gelmektedir.

Göç edenlere bu ehirleri tercih nedenleri soruldu unda en büyük oran %50 i bulma nedeniyledir. kinci tercihin nedeni ise %37 oran yla memlekete yak n olmas d r. %25 i olanaklar fazlal , %10 iklim özellikleri, %7 akrabalar n varl , %3 ü geçim kolayl nedenleri olu turmaktad r (Çizelge 9.22., Grafik 9.86.).

Çizelge 7.21. Ailelerin Bulunduklar ehri Seçme Nedenleri. Akrabalar m

burada olanaklar fazla oldu undan

klimi güzel

Geçinmek kolay oldu u

için

Memleketime yak n

Burada i buldu um için

Ba ka

Say

8 29 11 3 43 58 12 % 7 25 10 3 37 50 10


Neden bu ehre göç ettiniz?

0102030405060

Akr

abal

arm

bura

da

olan

akla

rfa

zla

oldu

unda

n

klim

i güz

el

Geç

inm

ekko

lay

oldu

uiç

in

Mem

leke

tim

eya

kn

Bur

ada

ibu

ldu

umiç

in Ba

ka

%

Grafik 7.85. Göç Edenlerin Bulunduklar ehri Seçme Nedenleri.

K rsal ailelerde en çok tercih edilen üç ehir %50 Kayseri, %44 Kahramanmara , %20 Gaziantep tir. Kahramanmara ve Gaziantep e göç eden ailelerde uygulanan anketlere bak ld nda ise ailelerin %50 si bu ehirlerde i bulduklar için, %37 si memlekete yak n oldu u için, %25 i ise i olanaklar fazla oldu u için bu ehirleri seçmi tir. Dolay s yla Göksun dan göç eden ailelerde memlekete yak nl k en önemli neden olmasa da i olana ndan sonra ikinci s rada yer almaktad r. Göksun dan göç ço unlukla yak n i imkân olan ehirlere gerçekle mektedir (Çizelge 9.22., Grafik 9.86.).

Aile reislerinden %67 si ailesiyle göç etmi tir. %20 si bekâr olarak, %13 ü evli oldu u halde önce yaln z göçü gerçekle tirmi tir. Göç eden nüfusun ço unlu unun ailesiyle göç etmesi, ailelerde göç ederken kararl l klar n n bir göstergesi durumundad r (Grafik 9.87.).


97

Göçü nas l gerçekle tirdiniz?

Aile göçü ( anne baba ve karde ler,

e ve çocuklar) (60)67%

Bekâr (Tek ba na, Karde lerimle,

Arkada larla) (18)20%

Evli (Tek erkek göçü) (12)

13%

Grafik 7.86. Göç Edenlerin Göçü Gerçekle tirme Özellikleri.

Göç eden ailelerin ne kadar zaman önce göç ettikleri ara t r ld nda çok önceki y llardan son y llara kadar faal olarak göç ya and gözlenmemektedir. En çok %33 ünün 6 10 y l, %28 i 2 5 y l önce, %23 nün 11 ve üzeri , %16 s ise 1 y ld r göç etmi bulunmaktad r. Dolay s yla göç geçmi te ya an yor olsa da son y llarda oldukça artm t r (Grafik 9.88.).

Kaç y ld r bu ehirdesiniz?

1 y l (17)16%

2- 5 y l (31)28%

6-10 y l (36)33%

11 ve üzeri y l (25)23%

Grafik 7.87. Göç Edenlerin Bulunduklar ehirde Kalma Süreleri.

Memleketlerinde kalma süreleri itibariyle ile en büyük oran %52 ile kal süresi 1 15 gün aras d r. %18 i 16 30 gün, %8 i 31 50 gün, %5 i 50 günden fazla memleketinde kalmaktad r. Dolay s yla ailelerin memleketleri ile olan irtibatlar imkânlar ölçüsünde kuvvetli oldu u görülmektedir. Yaln z %17 sinin hiç memlekette kalmamas dikkat çekicidir (Grafik 9.89.).


98

Y l içinde memlekette kaç gün kal yorsunuz?

Hiç (18)17%

1 15 gün (56)52%

16 30 gün (19)18%

31-50 gün (8)8%

50 den fazla gün (5) 5%

Grafik 7.88. Göç Edenlerin Y l çinde Memlekette Kalma Süreleri.

Göç eden ailelerin memleketleri ile olan irtibatlar n n azal p azalmad na bak ld nda %55 oran nda azalmad görülmektedir. Buna kar l k irtibat azalanlar n nedenleri ara t r ld nda en büyük neden %27 oran yla ehirdeki i lerinin yo unlu u olu turmaktad r. %6 s memlekette akrabalar n n azalmas nedeniyle, %5 i arazi ve evlerin elden ç kmas nedeniyle, %4 ü tar msal faaliyetlerin terk edilmesi nedeniyle, %3 ü ise akrabal k ili kilerinin so umas nedeniyle ili kiler azalmaktad r. Göç eden ailelerde i olanaklar n n elvermemesi nedeniyle memleketlerine gidi lerinin azald görülmektedir. Di er nedenler dü ük orandad r. Bu da ailelerde imkânlar ölçüsünde devam etti ini göstermektedir (Grafik 9.90.).


99

Memlekete gidi lerinizde azalma var m ? Neden?

Hay r azalm yor (59)55%

ehirdeki i lerin yo unlu u (29)

27%

Akrabalarla ili kilerin so umas (3)

3%

Arazi ve evlerinin elden ç kmas (5)

5%

Memleketteki akrabalar n azalmas

(6)6%

Tar msal faaliyetlerin terk edilmesi (4)

4%

Grafik 7.89. Göç Edenlerin Memlekete Olan Giri lerinin Azalma Durumu.

Ailelin hangi zamanlarda memleketlerine gittikleri ara t r ld nda en büyük oran %65 dü ün ve cenazelerde, %65 i dini bayramlarda, %57 si de yaz aylar nda, %54 ü seçimlerden memleketlerine gitmektedir. Buna kar l k %8 , gitmemekte, %3 ü ise avlanmak ve di er nedenlerle memleketlerine gitmektedir. Dolay s yla ailelerin birçok zaman memlekete gittikleri, irtibatlar n güçlü tuttuklar anla lmaktad r (Çizelge 9.23. Grafik 9.91.).

Çizelge 7.22. Ailelerin Y l çinde Memlekete Gitme Zamanlar .

Gitmiyorum

Dü ün ve cenazelerde

Dini bayramlarda

Bo zamanlar mda

Seçimlerde

Yaz aylar nda

Di er(Avlanmak, yat r m yapmak,

vs) Say

9 75 75 34 62 66 4 % 8 65 65 30 54 57 3



100

Hangi zamanlarda memlekete gidersiniz?

0

10

20

30

40

50

60

70

Git

miy

orum

Dü

ün v

ece

naze

lerd

e

Din

i bay

ram

lard

a

Bo

zam

anla

rm

da

Seçi

mle

rde

Yaz

ayl

arnd

a

Di

er(A

vlan

mak

,ya

tr

m y

apm

ak,

vs)

%

Grafik 7.90. Göç Edenlerin Y l çinde Memlekete Gitme Zamanlar .

Göç eden ailelerin büyük ço unlu u tatil dönemlerinde ve y ll k izinlerinde %74 oran yla memleketlerine gittikleri anla lmaktad r. %21 i zaman n kendi evinde geçirirken sadece %5 i tatile ç kmaktad r. Yine memlekete gitme oran ndaki yükseklik memleketleriyle irtibatlar n kuvvetli oldu unu göstermektedir (Grafik 9.92.).

Tatillerde ne yapars n z?

Memlekete giderim (81)74%

Evimde geçiririm (23) 21%

Tatile ç kar m (5)5%

Grafik 7.91. Göç Edenlerin Y ll k znin ve Tatilleri De erlendirme ekilleri.

Ailelerde memleketten nüfus kay tlar anlam nda ba l l klar ölçüldü ünde seçimlerde %70 inin memlekette oy kullanmas memleketleriyle olan ili kilerinin kuvvetli oldu unun (resmi) bir ba ka göstergesidir. Buna kar l k %30 oran seçimlerde bulundu u ehirde oy kullanmaktad r (Grafik 9.94.).


101

Oyunuzu nerede kullan yorsunuz?

Burada kullan yorum (34)30%

Memlekette kullan yorum (78)

70%

Grafik 7.92. Göç Edenlerin Seçimlerde Bulunduklar Yerler.

Göç eden ailelerin memleketle olan ba lar akraba varl itibar ile incelendi inde en çok bulunan akrabalar %39 oranla anne baba ve karde lerdir. %22 sinin anne ve babas , %15 nin de karde leri memlekette bulunmaktad r. Bu oranlar toplamda %76 ya ula maktad r. Buna kar l k %24 ünü herhangi bir yak n akrabas memlekette bulunmaktad r. Oranlar incelendi inde büyük ço unlu un yak n akrabalar memleketlerinde bulunmaktad r ki bu durum ailelerin memleketleriyle olan irtibatlar n n kuvvetli olmas n aç klamaktad r. Bunun yan nda %24 ünün yak n akrabalar n n memleketlerinde bulunmamas göç faaliyetinin ailenin di er üyelerini oldukça etkiledi i de ortadad r (Grafik 9.94.).

Memlekette yak n akrabalar n zdan kim var?

Anne baba (23)22%

Karde ler (16)15%

Anne-baba ve karde ler (40)

39%

Hiçbiri (25)24%

Grafik 7.93. Göç Edenlerin Memlekette Yak n Akraba Varl .

Göç eden ailelerin tamam nda, akrabalar n n bir k sm n n da göç etti i anla lmaktad r. %44 ünün karde leri, %15 inin amca ve halalar , %10 unun day ve


102

teyzelerinden bir k sm göç etmi tir. Bununla birlikte %31 inin köyünden birilerinin göç etti i anla lm t r (Grafik 9.95.).

Akrabalar n zdan memleketten göç eden var m ?

Karde lerimden (41)44%

Amca ve Halalar mdan (14)15%

Day ve teyzelerimden (9)10%

Köyümden birileri (29)31%

Grafik 7.94. Göç Edenlerin Akrabalar ndan Memleketten Göç Edenlerin Varl .

K rsaldaki aileler yak n akrabalar ndan göç etmi bulunan aile oran %34 tür. Buna kar l k göç eden ailelerde yak n akrabalar da göç etmi olanlar n oran %81 dir. Buradan hareketle göç eden ailelerin büyük ço unlu unun akrabalar ndan göç eden oldu u sonucunu ç karmaktad r. Ayr ca k rsal ailelerdeki ailelerin %34 nün yak n akrabalar n n göç etmi olmas kalanlar da etkiledi ini unutmamak gerekir.

Göç eden ailelerin ba kalar n n göç etmesine etkileri ara t r ld nda %19 unun birçok kez yard m etti i, %17 sinin ise bir defa yard m etti i anla lmaktad r. Toplamda %36 l k oran ba kalar n yard mc olmu tur. Buna kar l k %64 ü yard mc olmad n ifade etmektedir. Burada yard mc olmak i bulmak anlam nda oldu u için göç eden ailelerin ba kalar na vesile olacak konumda olmad anla lmaktad r (Grafik 9.96.).

Ba kalar n n göç etmesine yard mc oldunuz mu?

Hay r (69)64%

Bir defa (18)17%

Birçok defa (21)19%

Grafik 7.95. Göç Edenlerin Ba kalar na Göçme Konusunda Yard mc Olma Durumu ( Bulma, Bar nma Gibi.).


103

Ailelerin daha önce göç tecrübesi ara t r ld nda göç eden ailelerin %80 i öncesinde göç etmemi ailelerdir. %20 si ise daha önce göç hareketinde bulunmu tur. Ailelerde büyük ço unlu un aha öncesinde göç etmemi olmamas dikkat çekicidir (Grafik 9.97.).

Daha önce ba ka yere göç yapt n z m ?

Evet (22)20%

Hay r (90)80%

Grafik 7.96. Göç Edenlerin Daha Önce Göç Hareketinde Bulunma Durumu.

Ailelerde göç öncesi mevsimlik olarak yer de i tirmelerine bak ld nda yar dan ço unun (%56) mevsimlik göç konusunda tecrübeli olduklar anla lmaktad r. Buna kar l k %44 ü mevsimlik göç hareketinde bulunmam t r. Sonuç olarak mevsimlik göç daimi göçe zemin haz rlamaktad r (Grafik 9.98.).

Daha önce mevsimlik olarak göç yapt n z m ?

Hay r (49)44%

Evet (62)56%

Grafik 7.97. Göç Edenlerin Mevsimlik Göç Tecrübesi (Özellikle Çal mak).

Göç eden ailelerde göç etmeden önce mevsimlik yer de i tirmede bulunanlar n oran %56 d r. Buna kar l k k rsal aile reislerinden mevsimlik göç eden oran %61 dir. Dolay s yla göç eden ailelerin göç öncesi mevsimlik göçte bulunmalar göç etmelerine etki etti i ortadad r. Ayr ca k rsal ailelerin ekonomik nedenli %61 nin


104

mevsimlik olarak ba ka ehirlere yönelmesi gelecekte göç etmeye etki edecektir. Ek olarak k aylar nda k rsal ailelerin %27 si ba ka ehre çal maya gitmektedir (Grafik 9.98.).

Ailelerin bulunduklar ehirden memnuniyetleri ve ba ka ehirlere ta nma durumlar itibar ile büyük oranda %65 ta nmay dü ünmemektedirler. Buna kar l k %16 s belirsiz, %14 ü ise göç etmeyi dü ünmektedir. Ta nmay dü ünmeyenlerin büyük oran olu turmas na ra men %14 ün ba ka ehir dü ünmesi memnuniyetsizli in oldu unu göstermektedir (Grafik 9.99.).

Ba ka ehre ta nmay dü ünüyor musunuz?

Evet (14)14%

Hay r (68)65%

Belli de il (16)16%

Bilmiyorum (5)5%

Grafik 7.98. Göç Edenlerin Ba ka ehre Ta nma Durumu.

Göç eden nüfustan geri dönü yapmay dü ünenler aras nda en büyük oran %58 ile i durumunun bozulmas halinde dönü ü dü ünmektedir. %26 s ise ba ka i bulamazsa dü ünmektedir. Geriye kalan %10 u arazileri sulamaya aç l rsa, %2 si emekli olursa dönmeyi dü ünmektedir (Grafik 9.100.).


105

Memlekete dönmeyi dü ünüyor musunuz?

Kentteki i durumum bozulursa

(52)58%Çocuklar okumay

b rak rsa (1)1%

Emekli olursam (2)2%

Ba ka i bulamazsam (23)

26%

Di er (3)3%

Araziler sulamaya aç l rsa (9)

10%

Grafik 7.99. Göç Edenlerin Memlekete Geri Dönme Dü ünceleri.

K rsal aileler, göç edenlerin %40 n n mal varl n satt n beyan etmesi göç edenlerin geri dönmeyi dü ünmediklerini ortaya koymaktad r. Buna kar l k %60 mallar n elden ç karmamaktad r. Göç eden ailelerin geri dönme konusunda %58 i kentte i i bozulursa, %26 s da ba ka i bulamazsa dönmeyi dü ünebilece i anla lmaktad r. Sonuç olarak ailelerden son ihtimal de olsa geri dönebilecekler oran yüksektir.

Göç eden ailelerden memlekete dönmeyi dü ünmeyenler aras nda en büyük neden %36 oranla çocuklar n n e itimi nedeniyledir. %24 ü ehrin sosyal faaliyetlerine al ld için dönmeyi dü ünmemektedir. %9 u sa l k ko ullar n n iyi olmas , %7 si akrabalar n n ço unlu unun memleketten ayr lmas nedeniyle göç etmeyi dü ünmemektedir (Grafik 9.101.).


106

Geri dönmeyi dü ünmeme nedeniniz nedir?

Çocuklar n e itimi (19)36%

ehrin sa l k ko ullar n n iyi

olmas (5)9%

ehrin sosyal faaliyetlerinin çoklu u (13)

24%

Akrabalar m n ço unun göç etmi

olmas (4)7%

Di er 24%

Grafik 7.100. Göç Edenlerin Dönü Yapmay Dü ünmeme Nedenleri.

Göç eden ailelerin çevresinde memleketlerine geri dönme e ilimlerine bak ld nda çevresinde geri dönmeyi dü ünmeyenlerin oran %42 ile en yüksektir. Buna kar l k %32 sinde az say da dönen bulunmaktad r. Bilinmeyen oran %21 ve ço unlu u dönenlerin oran ise sadece %5 dir genel olarak ailelerin çevresinde dönen oldu u bilinmiyorsa dönen olmad anlam na gelmektedir. Dolay s yla toplamda %63 oran nda ailelerin çevresinde dönü yapanlar bulunmamaktad r (Grafik 9.102.).

Çevrenizde geri dönen var m ?

Yok (47)42%

Az (36)32%

Ço unlukta (6)5%

Bilmiyorum (23)21%

Grafik 7.101. Göç Edenlerin Çevresinde Göksun a Geri Dönü Yapanlar n Varl .

K rsal ailelerin yak n akrabalar ndan göç sonras dönenlerin oran %14 tür. Buna kar l k göç eden ailelerin çevresinde geri dönenlerin oran az veya çok toplamda %37 dir. Dolay s yla göç edenlerin bir k sm n n da ehirde tutunamad ortadad r.


107

Fakat bu duruma ra men Göksun da göç olgusu yo un olarak ya anmaya devam etmektedir.

Göç etmi ailelerin yurt d nda ya amak konusunda en çok tercih ettikleri ülke %40 oran yla Almanya d r. kinci s rada %17 oran yla ABD yer al r. Fakat di er ülkelerin tercih oran çok dü üktür. Buna kar l k ailelerin %30 u yut d n istememektedir (Çizelge 9.24., Grafik 9.103.).

Yurt d iste inin nedenleri ara t r ld nda ailelerin Almanya tercihinin nedenleri %75 oran nda ekonomiktir. %25 ise tan d k ve akrabalar n n bulunmas nedeniyledir. Buna kar l k ikinci en çok tercih edilen ülke ABD nin tercih nedeni %90 oran nda ekonomik ve %10 oran nda özgürlük olarak görülmektedir. Ayr ca yurt d n istemeyenlerin nedenleri ara t r ld nda ülkelerini sevmeleri ve mutlu olduklar yönünde kanaatleri oldu u görülmektedir.

Çizelge 7.23. Ailelerden Yurtd Tercihleri ve Nedenleri. Hani ülke Say

% Nedeni stemem 26 30 Kendi ülkemi seviyorum(30) steyenler

toplam

60 70

Ülkeler Tercih say s

Tercih edilen ülkelerin kendi içinde oran (%)

Nedenleri

Fark etmez

1 2 Ekonomik(1) Avrupa 2 3 Ekonomik(2) Almanya 24 40 Ekonomik(18), akraba(6) Fransa 3 5 Ekonomik(3) Hollanda 1 2 Ekonomik(1) sviçre 3 5 Ekonomik(2) demokrasi(1)

Avustralya 1 2 Ekonomik(1) Venedik 1 2 Güzel buluyorum(1) K br s 2 3 Güzel buluyorum(2) ABD 10 17 Ekonomik(9), özürlük(1) Kanada 2 3 Ekonomik(2) ngiltere 3 5 Ekonomik(3)

Japonya 1 2 Merak(1) M s r 1 2 Güzel buluyorum(1) Miami 2 3 klim(2) Irak 1 2 Amerikan askerleri

yüzünden(1) Suudi Arabistan 1 2 Ekonomik(1) Arjantin 1 2 Merak(1)

Not: Nedenlerin yan nda parantez içinde verilen rakamlar tercih say lar n göstermektedir.


108

Hangi ülkeye göç etmek istersiniz?

05

101520253035404550

Alman

ya

ngilter

e

Fransa

ABD

Arabist

anKKTC

Avrupa

Holland

aM

s rsra

il

Belçika

Norveç

Rusya

Azerb

ayca

n

Türkm

enist

an

Avustra

lya

Ülkeler

%

Grafik 7.102. Göç Edenlerin Yurtd Tercihleri.

Göç eden ailelerde genel olarak yurt d na göç etme iste inin en önemli nedeni %72 oran nda ekonomiktir. Di er nedenler oran ise oldukça dü üktür. Bunun yan nda özgürlük dü üncesiyle göç iste i az da olsa tercih sebebi olmas ilgi çekicidir (Grafik 9.104.).

Yurt d tercih nedenleriniz nelerdir?

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Ekonomik akraba varl güzel bulma Özgürlük Merek ABD kar tl

Nedenler

%

Grafik 7.103. Göç Edenlerin Yurtd Tercihlerinin Nedenleri.

K rsal ailelerin %15 i yurt d n istememelerine ra men, geriye kalan %85 i istemektedir. Buna kar l k göç eden ailelerin ise istememe oran %30 iken isteyenlerin oran %70 dir. Dolay s yla göç sonras ya anan ekonomik durumdaki k smi rahatlama beraberinde yurt d isteme oran n azaltmaktad r.

K rsal ailelerin en çok tercih etti i ülke %45 oran yla Almanya d r. Göç edenlerin ise en çok tercih etti i ülke yine Almanya %40 t r. K rsal nüfusta ikinci s ray %18 oran yla ngiltere al rken göç eden ailelerde ikinci s ra %17 oranla ABD dir. K rsal


109

ve göç eden ailelerde yurt d iste inin en önemli nedeni ekonomiktir. K rsal ailelerde ekonomik neden %85 iken, göç edenlerde % 72 dir.

K rsal alanlarda yurt d tercihinin di er nedenleri tan d k ve akraba varl , e itim, güzellik anlay , dini, sa l k gibi. Göç eden ailelerde ise di er nedenler olarak akraba varl , güzellik olu turmaktad r. Göç eden ailelerde ekonomik neden oran azal rken di er nedenlerin oran az da olsa atm t r. Bununla birlikte göç eden ailelerde yurt d nedenleri aras nda dini nedene rastlanmamaktad r.

7.4. Göç Eden Ailelerde Meydana Gelen Sosyo-Ekonomik De i iklikler

Göksu dan göç etmi aileler sosyal ve ekonomik yönden incelendi inde göç öncesi durumlar na göre baz farkl l klar olu tu u görülmektedir. Bu amaçla de i iklikleri daha iyi aç klayabilmek için Göksun un k rsal nüfusunun özellikleriyle kar la t rmalar yap lm t r.

7.4.1. Göç Eden Ailelerde Meydana Gelen Sosyal De i iklikler

Göç eden ailelerin e itim durumlar Göksun k rsal ailelerdeki ile kar la t r ld nda a a da anla laca üzere oldukça farkl d r.

Aile reislerinin e itim durumlar kar la t r ld nda göç edenlerin e itim seviyesi kalanlardan daha yüksektir. Göksun k rsal yerle melerinde en yüksek grup %70 ile ilkokul mezunu iken, göç edenlerin %32 si ilkokul mezunudur. Bunun yan nda göç edenlerde üniversite mezunu oran

%15 iken bu oran k rsal nüfusta sadece %5 ir. K rsal yerle melerde e itim seviyesinin de dü üklü ü hat rland nda göç olay na kat lan nüfusun ço unlu unun lise mezunlar ndan olu mas oldukça önemlidir. Dolay s yla Göksun dan göç edenler kalanlara göre e itim seviyesi daha yüksek bir gruptur (Grafik 9.1., Grafik 9.31.).

Çocuklar n e itim durumlar itibariyle Göksun k rsal yerle melerinde üniversiteye devam edenler %6 iken, göç eden ailelerde %9 dur. Göksun k rsal yerle melerinde üniversite mezunu oran %4 iken, göç eden ailelerde %10 dur. Bu da göç eden ailelerde e itim seviyesinin yükseldi ini kan tlamaktad r (Çizelge 9.1. ,Çizelge 9.9.). Bununla birlikte göç eden ailelerde okuma ça nda olan çocuklar n tamama yak n okula giderken %98, Göksun k rsal yerle melerinde çocuklar n %89 u okula devam etmektedir. Göç eden ailelerde e itime verilen önemin yükseldi i görülmektedir (Grafik 9.3., Grafik 9.33.).

K rsal nüfustaki e itim durumu itibariyle çocuklar n gelece in vas fs z i çi nüfusuna kat lacak olmas köylerde gelecekte de göçü tetikleyece i ortad r. Buna ek olarak k rsal ailelerde okula gitmeyen çocuklar n durumu sorguland nda %45 i herhangi bir meslekle u ra mamaktad r. Buna kar l k göç eden ailelerde çal mayan oran ehrin i olanaklar n n fazlal yla ilgili olarak %11 dir (Grafik 9.4., Grafik 9.34.)

Ailelerin çocuklar hakk ndaki gelecek planlar incelendi inde birbirine yak n oranlarda e itim almalar konusunda benzer olumlu dü ünceler içindedirler. Fakat dü ünce böyle olsa da k rsal alanlar n zorlay c l ile birlikte yukar da da görüldü ü gibi sonuçlar farkl d r (Grafik 9.5. Grafik 9.106.).

Göksun k rsal yerle meleriyle kar la t r ld nda k rsal yerle melerde, SSK, Ba kur ve Emekli sand na ba l olanlar n oran toplam %27 iken, göç edenlerde bu oran %87 ye ula m t r. Ye il kart oran k rsal ailelerde %61 iken, göç eden ailelerde %8 dir. Ayr ca k rsal ailelerde herhangi birine ba l bulunmayan oran %12 iken, göç eden ailelerde %5 olarak görülmektedir. Böylece göç edenlerde sa l k olanaklar oldukça yükselirken k rsal ailelerde ise oldukça dü üktür. Sosyal güvencenin olmas ve


110

ya l l kta emekli olma iste i k rsal alanlardan kopmalar n ba ka bir yönünü göstermektedir (Grafik 9.6., Grafik 9.36.).

Ailelerin hangi bireylerden olu tu una bak ld nda Göksun k rsal ailelerinde ve göçen ailelerde anne baba ve çocuklar n olu turdu u gruplarda benzer oranlar hâkimken anne baba kar kocadan olu an grup k rsal ailelerde %8, göç eden ailelerde %1 oran ndad r. Yaln z kar kocadan olu an aile yap s k rsal ailelerde %5 iken göç edenlerde %15 tir. Ailede hepsinin bulundu u grup k rsal ailelerde %12 iken göç eden ailelerde %4 tür. Genel olarak göç eden ailelilerde çekirdek aile yap s n n k rsal yerle melerle benzerlik göstermesine ra men göç edenlerde geni aile olarak anne baba, kar koca ve çocuklar n olu turdu u grup çok dü ük oranlardad r (Grafik 9.8., Grafik 9.38.).

Ailelerdeki toplam hane büyüklü ü kar la t r ld nda k rsal ailelerde en büyük oran %47 ile 5 8 ki ilik aile grubuna aittir. Göç edenlerde ise bu oran çok dü üktür. En büyük oran %49 ile 3 5 ki iden olu an ailelerdir. Bunu yan nda Göksun köylerinde be ki iden fazla olan aile oran %64 iken göç eden ailelerde ise %18 ile ehirsel yap da hala k rsal anlay n n devam etti ini göstermektedir (Grafik 9.9., Grafik 9.39.).

Çocuk say lar itibariyle k rsal ailelerde en büyük oran %50 ile 3-5 çocuklu ailelerdir. Göç eden ailelerde ise çocuk say s nda en büyük grup %61 ile 1-2 çocuklu ailelerdir. ehirde çocuk say s n n azald görülmektedir. Bunun yan nda göç eden ailelerde üç ve daha fazla çocu u olan aile oran %39 ile oldukça yüksektir (Grafik 9.10., Grafik 9.41.).

Evli çocuklar yla ayn evi payla an aile oran k rsal ailelerde %25 gibi büyük orana sahip iken göç eden ailelerde %7 dir. Yaln z ehirlerde %7 oran nda evli çocuklar yla birlikte ya ayan aileler, k rsal n izleri azalsa da ehirlerde devam etti inin bir kan t d r (Grafik 9.11., Grafik 9.42.).

Aile reislerinin ya gruplar itibariyle en büyük grubu %52 oran ile 40 ve üzeri aileler olu turmaktad r. Göç edenlerde ise en büyük oran %37 ile 30 40 aras ya lard r. Dolays s yla göç edenlerin daha genç aileler oldu u anla lmaktad r. Ayr ca göç edenlerin ya lar n n genç olmas yo un göç faaliyetinin yak n zamanlarda ba lad n göstermektedir (Grafik 9.12., Grafik 9.45.).

Kültürel özellikleri ile incelendi inde k rsal ailede bo zamanlar n de erlendirme ekilleri olarak en çok %75 oran ile TV izlemek gelmektedir. Göç eden ailelerde ise en büyük oran %93 ile yine TV izlemek tir. K rsal alanlarda kahveye gitme oran %17 iken göç edenlerde %16 ile birbirine çok yak nd r. Kitap okuma oran k rsal aile reislerinde %20 iken göç edenlerde bu oran daha da yükselerek %30 dur. Gazete okuma al kanl k rsalda %13 iken göç edenlerde %62 oran na sahiptir. Burada k rsala göre okuma al kanl n n aile reislerinde oldukça yükseldi i görülmektedir. Buna kar l k dini vazifelerini yerine getirme oranlar na k rsal aile reislerinde %31, göç edenlerde %30 oran ile birbirine benzerlik göstermektedir (Çizelge 9.2., Çizelge 9.10.).

Göç etme nedenleri itibariyle bak ld nda k rsal kesimdeki ailelerin yerle melerindeki göçün en önemli nedeni ve hemen hemen tek nedeni olarak %85 oran nda geçim s k nt s gösterilmektedir. Bunun yan nda %10 oran nda çocuklar n e itimi, sa l k ve ehirsel çekicilik neden olarak dü ünülmektedir. Göç eden ailelerde ise en önemli neden k rsal ailelerde oldu u gibi %76 oran nda geçim s k nt s d r. Bunun yan nda göç edenlerde çocuklar n e itimi sa l k ve ehirsel çekicilik%16 ile di er neden olarak görülmektedir. Dolay s yla k rsal ailelerin ve göç eden ailelerin göç konusundaki nedenleri bir birine benzerlik göstermektedir. Di er nedenlerin oran ise çok dü üktür (Çizelge 9.15., Çizelge 9.21.).


111

K rsal ailelerde yak n akrabalar ndan göç etmi bulunan aile oran %34 tür. Buna kar l k göç eden ailelerin yak n akrabalar da göç etmi olanlar n oran %81 dir. Buradan hareketle göç eden ailelerin büyük ço unlu unun yak n akrabalar n n da göç etti i sonucu ç kmaktad r. Ayr ca k rsal ailelerin %34 nün yak n akrabalar n n göç etmi olmas kalanlar da etkiledi i unutulmamal d r (Grafik 9.71., Grafik 9.95.).

Göç eden ailelerde göç etmeden önce mevsimlik yer de i tirmede bulunanlar n oran %56 d r. Buna kar l k k rsal aile reislerinden mevsimlik göç eden oran %61 dir. Dolay s yla göç eden ailelerin göç öncesi mevsimlik göçte bulunmalar göç etmelerine etki etti i ortadad r. Ayr ca k rsal ailelerin ekonomik nedenli %61 nin mevsimlik olarak ba ka ehirlere yönelmesi gelecekte göç etmeye etki edecektir (Grafik 9.72., Grafik 9.98.).

K rsal yerle melerde ailelere soruldu unda göç edenlerin %40 n n mal varl n satmas geri dönme e iliminde olmad klar n ortaya koymaktad r. Buna kar l k %60 mallar n elden ç karmamaktad r. Göç eden ailelerin ise geri dönme konusunda %58 i kentte i i bozulursa, %26 s da ba ka i bulamazsa dönmeyi dü ünmektedir. Burada en son çare olarak geri dönü ün dü ünülebilece i anla lmaktad r (Grafik 9.76., Grafik 9.100.).

K rsal ailelerin %15 i yurt d n istememelerine ra men geriye kalan %85 i istemektedir. Buna kar l k göç eden ailelerin ise istememe oran %30 iken isteyenlerin oran %70 dir. Dolay s yla göç sonras ya anan ekonomik durumdaki k smi rahatlama beraberinde yurt d isteme oran n azaltmaktad r. K rsal ailelerin en çok tercih etti i ülke %45 oran yla Almanya d r. Göç edenlerin ise en çok tercih etti i ülke yine %40 ile Almanya d r. K rsal ailelerde ikinci s ray %18 oran yla ngiltere al rken göçen ailelerde ikinci s ra %17 oranla ABD dir. K rsal ve göç eden ailelerde yurt d iste inin en önemli nedeni ekonomiktir. K rsal ailelerde ekonomik neden %85 iken göç edenlerde % 72 dir (Grafik 9.82., Grafik 9.103.).

K rsalda yurt d tercihinin di er nedenleri tan d k ve akraba varl , e itim, güzellik anlay , dini, sa l k gibi. Göç eden ailelerde ise di er nedenler olarak akraba varl , güzellik olu turmaktad r. Göç eden ailelerde ekonomik neden oran azal rken di er nedenlerin oran az da olsa atm t r. Bununla birlikte göç eden ailelerde dini nedene rastlanmaktad r (Grafik 9.83., Grafik 9.104.).

7.4.2. Göç Eden Ailelerde Meydana Gelen Ekonomik De i iklikler

Göç eden aile reislerinin göç öncesi geçim kaynaklar na bak ld nda en büyük oran %35 ile ba kas n n i inde çal anlar olu turmaktad r. kinci s rada ise ailelerin %25 inin çiftçilik yapt anla lmaktad r. Buna kar l k k rsal ailelerde en önemli meslek grubu %49 oran yla çiftçiliktir. kinci s rada ba kas n n i inde çal anlar grubu %15 olu turmaktad r. Dolay s yla göç edenlerden mesleki olarak ba kas n n i inde çal anlar n göçe daha çok kat ld anla lmaktad r. Göç eden ailelerin u anki meslekleri incelendi inde en büyük oran %38 ile i çi s n f d r. Ço unlukla k rsal ailelerde ba kas n n i inde çal an ki iler göç sonras yine i çi konumundad r (Grafik 9.15., Grafik 9.50.).

K rsal ailelerin yar s ndan fazlas n n y ll k gelirleri itibariyle %54 ü 1000 YTL den azd r. Bu da ayl k olarak 100 YTL den daha az anlam na gelmektedir. Buna kar l k göç edenlerin ayl k gelirleri aras nda en fazla oran %39 ile 300 500 YTL aras ndad r. Göçenlerden ikinci s rada %36 oranla 750 YTL ve üzeri gelir grubuna sahip ailelerdir. Dolay s yla göçenlerin gelirlerinde yükselme oldu u görülmektedir (Grafik 9.16., Grafik 9.53.) .

Göç eden ailelerde babadan ba ka gelir getiren ki i olarak en yüksek oran anneye aittir. Buna kar l k k rsal ailelerde gelir getiren en büyük grup %19 ile erkek


112

çocuktur. Burada k rsal ailelerden farkl olarak göç edenlerde annenin daha çok çal ma hayat na girdi i anla lmaktad r. Babadan ba ka ailede çal an n olmad oran k rsal ailelerde %72 iken göç edenlerde %77 dir. K rsal ailelerde baba d nda gelir getiren ki ilerin varl göç edenlere göre fazlad r. Fakat k rsal ailelerde tüm aile fertlerinin birer tar m i çisi konumunda ailenin gelirine katk da bulundu unu unutmamak gerekir (Grafik 9.17., Grafik 9.54.).

Aileler göç sonras ya amlar n öncesiyle kar la t rd klar nda %68 i daha iyi bir durumda olduklar kanaatindedirler. %26 s ise de i medi ini dü ünmektedir. Yaln z %6 s daha kötü oldu unu dü ünmektedir. Göç eden ailelerin genel olarak imdiki ya amlar ndan daha memnun olduklar anla lmaktad r (Grafik 9.55.).

Arazi durumu itibariyle k rsal ailelerin %42 si herhangi bir araziye sahip de ildir. Göç edenlerin ise %47 si memlekette araziye sahip de ildir. K rsal ailelerde arazisi var olanlar aras nda en büyük pay 1 5 dekar aras az bir araziye sahiptir. Göç edenlerde ise en büyük pay %26 ile 5 10 dekar aras araziye sahip ailelerdir. Arazi varl k rsal ve göç eden aileler aras nda miktar olarak az da olsa de i se de genel olarak bir aileye yetmeyecek kadar küçüldü ü hatta ortadan kalkt görülmektedir (Grafik 9.18.,Grafik 9.58.).

K rsal ailelerde hayvan olmayanlar n oran %36 iken göç edenlerin memleketteki hayvan varl %85 oran nda yoktur. K rsal ailelerde var olan havyalar n %41 i 1 5 adet büyükba hayvana sahiptir. Dolay s yla ailelerde büyükba hayvan bar nd ran aile say s di erlerine göre oldukça yüksektir. Buna kar l k göç edenlerin hayvan varl klar n çe itli nedenlere ba l olarak büyük ço unlukla ortadan kald rd klar anla lmaktad r (Grafik 9.19., Grafik 9.59.).

K rsal ailelerin %72 si ev, %50 si hayvan, %37 si arazi sahibi iken göç edenlerin %43 ü ev, %39 u arazi, %10 u hayvana sahiptir. Göç edenlerin ev ve hayvan oranlar k rsal ailelere göre az nl ktad r. Ayr ca göç edenlerde memleketlerinde herhangi mal varl bulunmayanlar n oran %57 iken, k rsal ailelerde bu oran %13 tür. Genel olarak göç edenlerin malvarl n n azald ama ailelerin mal varl klar n tamam yla ortadan kald rmad klar görülmektedir (Grafik 9.20., Çizelge 9.12.., Grafik 9.60.).

K rsal yerle melerdeki ailelerin 50 bin YTL ile ne yapars n z sorusuna yat r m amaçl en büyük oran %31 ile i kurma yönündedir. Buna kar l k göç edenlerde ilk s ray %45 oranla ev alma olu turmaktad r. Dolay s yla göç edenlerde yat r m ekilleri ve anlay lar n n de i ti ini görmekteyiz (Grafik 9.21., Grafik 9.107.).

K rsal ailelerin ev tipleri incelendi inde büyük oranda %59 iki katl alt ah r tipi olu turmaktad r. Buna kar l k göç eden ailelerin %49 u apartman dairesinde oturmaktad r. Bununla birlikte göç edenlerde gecekondu ev oran %25, Bahçeli ev %26 d r. Göç sonras ailelerde her grupta yüksek oranlarda aileler ya amaktad r (Grafik 9.28., Grafik 9.64.).

Evlerin mülkiyet durumlar kar la t r ld nda k rsal ailelerde evlerin %48 i kendilerine ait, %47 si babadan kalma ev mülkiyetine sahiptir. Buna kar l k göç edenlerden evi kendisine ait olan aileler oran %18 dir. Göç eden ailelerin %75 i kirada ya amaktad r. Dolay s yla yukar da da söylendi i gibi kira problemi ailelerde gelecekte ilk olarak ev sahibi olma dü üncesi hâkimdir (Grafik 9.27., Grafik 9.65.). .

Evlerde e ya durumlar itibariyle k rsal ailelerde en çok bulunan üç e ya grubu s ras yla %90 TV, %81 buzdolab , %58 de telefon yer almaktad r. Buna kar l k göç edenlerde ise ilk üç s radaki e ya grubu %96 TV, %96 buzdolab , %83 çama r makinesi olu turur. Bu durum göç edenlerin e ya varl yönünden k rsal yerle melerden üstün oldu unu göstermektedir. Ayr ca k rsal ailelerde çama r makinesi %43, Güne enerjisi %22, bula k makinesi %5, bilgisayar %6 iken göç edenlerde bu


113

oran çama r makinesi %83, Güne enerjisi %32, bula k makinesi %37, bilgisayar %27 dir. Böylece göç edenlerin e ya özellikleri k rsal ailelerden oldukça yüksektir (Çizelge 9.7., Çizelge 9.14.).

7.5. Göç Eden Ailelerin Gelece e Yönelik Beklentileri

Ailelerin gelecek hedefleri ara t r ld nda %72 sinin hedefi çocuklar n n gelece ini haz rlamakt r. kinci s radaki hedeflere bak ld nda ise %43 oran nda zengin olmak vard r. Üçüncü s rada ise %37 oran nda daha iyi bir i hedeflemektedir. ini geli tirmek ve yükselmek isteyen %20, di er hedefler ise %17 yi olu turmaktad r. Bunun yan nda %6 ba ka yere göç etmek, %5 i ise bir veya e ya alma dü üncesindedir (Çizelge 9.25., Grafik 9.105. )

Çizelge 7.24. Ailelerin Gelecekten Beklenti Özellikleri. Daha iyi bir

i


Ba ka bir yere göç etmek


Bir ev ve e ya

Zengin olmak

Ba ka

Say

42 23 7 83 6 50 20 % 37 20 6 72 5 43 17


Gelecekten beklentileriniz nelerdir?

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Daha iyi bir i i geli tirmek vei imde yükselmek

Ba ka bir yere göçetmek

Çocuklar m ngelece inihaz rlamak

Bir ev ve e ya Zengin olmak Ba ka

%

Grafik 7.104. Göç Edenlerin Gelecekten Beklenti Özellikleri.

Ailelerin gelecekteki beklentileri itibariyle k rsal ailelerin %69 u çocuklar n n e itimini dü ünürken göç etmi ailelerin gelecek hakk ndaki en büyük beklentileri %72 oran yla yine çocuklar n e itimini dü ünmektedir. Göç edenlerin %43 ü zengin olma beklentisi içindeyken k rsal ailelerde en önemli ikinci beklenti %30 oran yla daha iyi bir i dü ünmektedir. K rsal ailelerde üçüncü s radaki beklenti %15 ile i ini geli tirmek dü üncesindeyken göç eden ailelerde üçüncü beklenti %37 ile daha iyi bir i olu turmakt r.

Göç eden ailelerin çocuklar hakk ndaki dü ünceleri incelendi inde %43 ü çocuklar n okuyabildi i kadar okumal eklinde dü ünmektedir. kinci olarak %34 ü çocuklar n n bir meslek sahibi olmas n istemektedir. %19 u yüksek okul bitirmeli dü üncesindedir. Fark etmez diyenlerin oran %3 ve okur

yazar olsa yeter


114

dü üncesindeki aileler ise %1 i olu turmaktad r. Burada ailelerin çocuklar n e itime büyük oranda destek verdi i sonucu ç kar labilir (Grafik 9.106.).

Çocuklar n z n gelece i hakk nda ne dü ünüyorsunuz?

Bir meslek sahibi olmal (35)

34%

Yüksekokul bitirmeli (19) 19%

Okuyabildi i kadar okumal (44)

43%

Fark etmez (3)3%

Okur-yazar olsa yeter (1)

1%

Grafik 7.105. Göç Edenlerin Gelecekte Çocuklar Hakk nda Dü ünceleri.

Ailelerin çocuklar hakk ndaki gelecek planlar incelendi inde, k rsal ve göç eden ailelerin birbirine yak n oranlarda çocuklar n n e itim almalar konusunda benzer dü ünceler içindedirler. Fakat dü ünce böyle olsa da yukar da da görüldü ü gibi sonuçlar farkl d r.

Göç eden ailelerin yat r m konusundaki planlar ara t r ld nda; ellerinde nakit para bulunmas halinde büyük ço unlu unun %45 oranla ev alma dü üncesindedir. kinci s rada %24 oranla i kurma dü üncesi vard r. %13 ü borcunu ödeme, %7 si i ini

geli tirme, %7 si bankaya yat rma, %1 i ise araba alma dü üncesindedir (Grafik 9.107.).

50 Bin YTL'niz olsa nas l kullan rd n z?

Borcumu öderim (12) 13%

Bankaya yat r r m (6) 7%

imi geli tiririm (6)7%

kurar m (22)24%

Borsaya girerim (3)3%

Ev al r m (41)45%

Araba al r m (1) 1%

Grafik 7.106. Göç Edenlerin 50 Bin YTL le Ne Yapabilecekleri Sorgusu.


115

K rsal ailelerin 50 bin YTL ile ne yapars n z sorusuna yat r m amaçl en büyük oran %31 ile i kurma yönündedir. Buna kar l k göç edenlerde ilk s ray %45 oranla ev alma dü üncesi hâkimdir.

Ailelerin bulunduklar ehirden memnuniyetleri ve ba ka ehirlere ta nma durumlar itibar ile göç eden ailelerde büyük oranda %65 ta nmay dü ünmemektedirler. Buna kar l k %16 si belirsiz, %14 ü ise göç etmeyi dü ünmektedir. Göç dü üncesinde olanlar n oran gelecekte ba ka ehirlere göçlerin ya anaca n göstermektedir (Grafik 9.99.).

Göç eden ailelerden geri dönü yapmay dü ünenler aras nda en büyük oran %58 ile i durumunun bozulmas halinde dönü ü dü ünmektedir. %26 s ise ba ka i bulamazsa dü ünmektedir. Geriye kalan %10 u arazileri sulamaya aç l rsa, %2 si emekli olursa dü ünmektedir. Buna kar l k k rsal ailelere göre; göç edenlerin %40 n mal varl n satmas geri dönmeyi dü ünmediklerini ortaya koymaktad r. Buna kar l k %60 mallar n elden ç karmamaktad r. Bu durum geri dönü ün en son çare olarak olabilece ini ortaya koymaktad r (Grafik 9.100., Grafik 9.76.).

Göç eden ailelerin çevresinde memleketlerine geri dönme e ilimlerine bak ld nda çevresinde geri dönmeyi dü ünmeyenlerin oran %42 ile en yüksektir. Buna kar l k %32 sinde az say da dönen bulunmaktad r. Bilinmeyen oran %21 ve ço unlu u dönenlerin oran ise sadece %5 dir. Genel olarak ailelerin çevresinde dönen oldu u bilinmiyorsa dönen olmad anlam na gelmektedir. Dolay s yla toplamda %63 oran nda ailelerin çevresinde dönü yapanlar bulunmamaktad r (Grafik 9.102.).

SONUÇ VE ÖNER LER rfan G

116

8. SONUÇ VE ÖNER LER

Göksun ilçesinin k rsal yerle melerinden göç olay eski dönemlerden günümüze kadar devam etse de son y llarda göç edenlerin say s nda art oldu u anla lmaktad r. Çok büyük oranda ekonomik nedenli olarak gerçekle en göç genelde yak n çevre illere gerçekle mi tir.

Kente göç eden ki iler bugün de köyle olan ili kilerini önemli ölçüde sürdürmektedir. Memleketleriyle irtibatl olanlar n oran %83 tür. Buna ba l olarak göç genelde aile göçü eklinde ya anmaktad r.

Göç eden ailelerin e itim durumlar Göksun un k rsal yerle meler ile kar la t r ld nda oldukça farkl oldu u görülmektedir. Göç eden ailelerin e itim seviyesi k rsal yerle melerdeki ailelerden daha yüksektir. Göç eden ailelerin %37 si lise mezunu, %32 si ilkokul mezunudur. Bu durum e itimli ki ilerin daha çok göç etti i anlam na gelmektedir.

Göç eden ailelerde çocuklar n okula gitme oran artm t r. Ailelerin çocuklar hakk ndaki gelecek planlar incelendi inde, birbirine yak n oranlarda e itim almalar konusunda benzer dü ünceler içindedirler. Fakat dü ünce böyle olsa da okuma ça ndaki çocuklarda okula gitmeyenlerin oran k rsal ailelerde oldukça yüksektir.

Göksun un k rsal yerle melerinde SSK, Ba kur ve Emekli Sand na ba l olanlar n oran %27 iken, göç edenlerde bu oran %87 ye ula m t r. Ye il Kart oran k rsal yerle melerde %61 iken, göç eden ailelerde %8 dir. Ayr ca k rsal ailelerde sosyal güvencesi olmayanlar n oran %12 iken, göç eden ailelerde %5 olarak görülmektedir. Böylece göç edenlerde sosyal güvence ve sa l k olanaklar ndan yararlanman n artt görülmektedir.

Genel olarak göç eden nüfusta geni aile olarak anne baba, kar koca ve çocuklar n olu turdu u grup k rsal nüfusa göre çok dü ük oranlardad r. Göç edenlerde aile bireyleri ve hane büyüklükleri itibariyle k rsal nüfusla kar la t r ld nda göç sonras çekirdek aileye do ru h zl bir geli me oldu unu göstermektedir.

Aile reislerinin ya gruplar itibariyle k rsal yerle melerde en büyük grubu %52 oran ile 40 ve üzeri aileler olu turmaktad r. Göç edenlerde ise en büyük oran %37 ile 30 40 aras ya lard r. Dolays s yla göç edenlerin daha genç aileler oldu u anla lmaktad r. K rsal ailelere göre göç eden ailelerde okuma al kanl itibariyle aile reislerinde kültürel durum yükselmi tir.

Göç etme nedenleri itibariyle bak ld nda k rsal kesimdeki ailelerin yerle melerindeki göçün en önemli nedeni ve hemen hemen tek nedeni olarak %85 oran nda geçim s k nt s gösterilmektedir. Bunun yan nda %10 oran nda çocuklar n e itimi, sa l k ve ehirsel çekicilik neden olarak dü ünülmektedir. Göç eden ailelerde ise göçün en önemli nedeni k rsal yerle melerde oldu u gibi %76 oran nda geçim s k nt s d r. Bunun yan nda %16 çocuklar n e itimi, sa l k ve ehirsel çekicilik ise di er neden olarak görülmektedir. Dolay s yla k rsal ailelerin ve göç eden ailelerin göç konusundaki nedenleri bir birine benzerlik göstermektedir. Bu da Göksun un k rsal yerle melerinde ailelerin ço unlukla ekonomik artlara ba l olarak göç ettikleri anlam na gelmektedir.

Göç eden ailelerin büyük ço unlu unun yak n akrabalar ndan birilerinin de göç etti i sonucu ç kmaktad r. Ayr ca k rsal ailelerin %34 nün yak n akrabalar n n göç etmi olmas kalanlar da etkiledi i unutulmamal d r.

Göç eden ailelerde göç etmeden önce mevsimlik yer de i tirmede bulunanlar n oran %56 d r. Buna kar l k k rsal yerle melerde aile reislerinden mevsimlik göç eden oran %61 dir. Ayn zamanda k aylar nda k rsal ailelerin %27 si ba ka ehirlere çal maya gitmektedir. Dolay s yla göç eden ailelerin göç öncesi mevsimlik göçe kat lmalar göç etmelerine etki etmektedir.

K rsal yerle melerdeki ailelerde en çok tercih edilen üç ehir Kayseri, Kahramanmara ve Gaziantep tir. Kahramanmara ve Gaziantep e göç eden ailelerde uygulanan anketlere bak ld nda ise; ailelerin bu ehirleri i olanaklar ve memleketlerine yak n olmas nedeniyle tercih etti i anla lmaktad r.

Göç eden ailelerin geri dönme konusunda kentte i i bozulursa, ba ka i bulamazsa dönmeyi dü ündü ü anla lmaktad r. K rsal yerle melerde ailelerin yak n


117

akrabalar ndan göç sonras tekrar memlekete dönenlerin oran %14 tür. Dolay s yla göç edenlerin bir k sm n n da ehirde tutunamad ortadad r.

K rsal yerle melerdeki ailelerin %15 i yurt d na gitmeyi istememelerine ra men, geriye kalan %85 i istemektedir. Buna kar l k göç eden ailelerin ise istememe oran %30 iken, isteyenlerin oran %70 dir. Dolay s yla göç sonras ya anan ekonomik durumdaki k smi rahatlama beraberinde yurt d na gitme iste i oran n azaltmaktad r.

K rsal yerle melerde yurt d na gitme iste i ba ta ekonomi olmak üzere tan d k ve akraba varl , e itim, dini, sa l k, ba ka ülkeleri gezip görme iste i vb. nedenlere ba l d r. Göç eden ailelerde ise yurt d na gitmek için ekonomik nedenler az da olsa azalmakta di er nedenler ise artmaktad r.

Göç eden aile reislerinin göç öncesi geçim kaynaklar na bak ld nda, en büyük oran ba kas n n i inde çal anlar, ikinci s rada ise çiftçilik oldu u anla lmaktad r. Buna kar l k k rsal ailelerde en önemli meslek grubu çiftçiliktir. kinci s rada ba kas n n i inde çal anlar olu turmaktad r. Dolay s yla göç edenlerde mesleki olarak ba kas n n i inde çal anlar n göçe daha çok kat ld anla lmaktad r. Göç eden ailelerin u anki meslekleri incelendi inde en büyük oran i çi s n f d r. Ço unlukla k rsal yerle melerde ba kas n n i inde çal an ki iler göç sonras yine i çi konumundad r.

K rsal ailelerin yar s ndan fazlas n n y ll k gelirleri itibariyle 1000 YTL den azd r. Bu da ayl k olarak 100 YTL den daha az anlam na gelmektedir. Buna kar l k göç edenlerin ayl k gelirleri aras nda en fazla oran 300 500 YTL aras ndad r. Göç enlerden ikinci s rada 750 YTL ve üzeri gelir grubuna sahip ailelerdir. Dolay s yla göç edenlerin gelirlerinde yükselme oldu u anla lmaktad r. Arazi varl itibariyle de k rsal yerle melerde ve göç edenler aras nda genel olarak arazilerin bir aileye yetmeyecek kadar küçüldü ü hatta ortadan kalkt görülmektedir.

Göç edenlerin gelecek hakk ndaki ekonomik hedeflerinin de i ti i görülmektedir. K rsal yerle melerdeki ailelere sorulan 50 bin YTL ye sahip olsan z ne yapars n z? sorusuna en çok yat r m amaçl i kurar m cevab verilmi tir. Buna kar l k göç edenlerde ilk s ray ev alma olu turmaktad r.

Göç edenler gittikleri yerlerde daha çok apartman dairelerinde oturmay tercih etmektedirler. Bu durum ekonomik gelirlerinin iyile ti ini göstermektedir. Ayr ca genel olarak göç edenlerin kulland klar e yalar ve standartlar k rsal ailelere göre oldukça yüksektir. Göç eden ailelerin %75 i kirada oturmaktad r. Sonuçta kirada kalanlar n oran ndaki yükseklik göç edenlerde k smi gelir art na ra men göç sonras büyük ekonomik geli melerin olmad n göstermektedir.

K rsal ailelerin %21 i köy artlar ndaki ya ant s n n iyi olmad n dü ünmektedir. K rsal yerle melerde ya ayan ailelerin %30 u gelirlerinin azald n beyan etmektedir. Dolay s yla ailelerin birço u ya ad yerden memnun de ildir. Bu durum göç e ilimini tetiklemektedir.

K rsal alanlarda ya ayan ve göç eden ailelerin gelecekle ilgili en büyük beklentisi çocuklar n n iyi bir ekilde e itimini sa lamakt r. Di er yandan göç edenlerin zengin olma beklentisi varken, k rsal yerle melerde en önemli ikinci beklenti daha iyi bir i dü üncesidir.

Göksun ilçesinin en eski ve köklü sorunu ekonomik kalk nma ve i sizliktir. Köylerde üretim tar m a rl kl olmas na ra men, co rafyan n elveri sizli i, aktif giri imci yetersizli i, feodal ili kiler, yüksek do urganl k oran , h zl göç ve ilkel yöntemler etkin tar msal üretime izin vermemektedir. Tar msal üretimin özelli i gere i mevsimlik ve gizli i sizlik do makta, uzmanla ma olmamakta, tar m arazileri varisler aras nda bölündükçe en uygun ölçe e var lmamaktad r. Vas fl , genç, dinamik ve belli bir sermaye birikimi olan insanlar bölgeyi terk etmektedir. Dolay s yla ara t rma sahas olan Göksun da göç hareketi aktif olarak ya anmaktad r. Hâlihaz rda ya anan göçleri tamamen durdurmak mümkün görülmemektedir. Yaln z k rsal yerle melerde ya anan a r genç nüfus kayb gelecekte k rsal yerle melerin tamamen bo almas tehlikesini de (arazilerin i lenmemesi) beraberinde getirmektedir. Bu nedenle k r ve kent aras nda dengenin olu turulmas gereklidir. Bu ise k rsal alanlarda ya am düzeyini yükseltecek tedbirlerin al nmas n n yan nda, tar msal alanda yerel i gücünü de erlendirebilen sanayinin k rsal alanlara do ru yay lmas yla mümkündür. Anketlerin sonuçlar n n da


118

gösterdi i gibi göçün en önemli nedeni olarak görülen i sizlik ve geçim s k nt s n k rsal yerle melerde tamamen çözmek mümkün de ildir. Fakat ilçe merkezinde çe itli istihdam alanlar olu turularak yo un olarak ya anan göçler azalt labilir. Çünkü göç edenlerin büyük ço unlu u bugün göç ettikleri yerlerde asgari ücretle çal an ailelerdir.

lçemiz k rsal yerle melerinde, köy yerle me biçimleri; yol, haberle me, Pazar ve kentsel durumlara göre düzenlenmi birimler de ildir. Genellikler rasgele kurulmu ünitelerdir. Birçok köyün yol, su, okul, sa l k oca gibi alt yap hizmetleri var olsa da yetersizdir. Göç nedenlerinde ortaya ç kan di er nedenler incelendi inde e itim, sa l k olanaklar n n yetersizli i ve di er altyap yetersizlikleri göçe neden olabilmektedir. Bu yönde k rsal yerle melerde e itim ve sa l k artlar n n iyile tirilmesi ailelerde göç dü üncesini azalt c etki yapacakt r. Örnek olarak ara t rma sahas nda okuma yazma bilmeyen nüfus %14,8 oran nda, yüksekokul mezunu ise %2,9 (6 ve daha yukar ya nüfusu) oldu u dikkate al narak e itime önem verilmelidir. Okulu olamayan köylere okul, ö retmen ve e itim araç-gereçleri temin edilerek e itim seviyesi yükseltilmelidir.

Bugün nüfusun %60 k rsal alanlarda ya amakta olan ilçenin büyük k sm geçimini tar mdan sa lamaktad r. Bunun yan nda Göksun da araziler miras yoluyla a r ekilde bölünmeye u ram , araziler bir ailenin geçimini sa lamaktan çok uzak

durumdad r. Küçük nüfuslu yerle im birimleri olan k rsal alanlar n zor co rafyaya serpildi i, iklim artlar n n etkin bir bitkisel tar ma olanak tan mad , co rafi yap n n kamusal hizmet sunmay zorla t rd , yüksek do urganl k oran ve h zl göçün oldu u yerlerdir.

Bu genel öneriler ve sorunlar n alt nda Göksun ilçesine ba l k rsal yerle melerde kalk nmay engelleyen unsurlar ile mevcut kalk nma potansiyeli ve de erlendirme olanaklar göz önüne al narak göçün önlenmesi ve k rsal yerle melerde kalk nma için baz öneri ve önlemler gereklidir. Bunlar;

Bitki yeti tiricili in geli tirilmesi ve tar msal verimlili in art r lmas n etkileyen biyolojik yenilikler öyle s ralanabilir.

Islah edilmi tohumluk kullanma: Çiftçiler slah edilmi tohum kullan m na te vik edilmelidir.

Bitki beslemede al nabilecek önlemler: Bunlar n ba nda gübre kullan m gelmektedir. Do ru bilinçli kullan mda uzmanlar n etkinli i art r lmal d r.

Tar msal mücadele: Bu önlemlerin ba nda ilaçlama ve yabanc otlarla mücadele gelmektedir.

Hayvanc l n geli tirilmesi için;

Hayvan rklar n n slah : Yörede yüksek verimli cins rklarda hayvan say s çok azd r.

Hayvan sa l : Atadan kalma yöntemlerle de il bilimsel yöntemler kullan lmal d r.

Tar msal verimi etkileyen di er önlemler bir unsur mekanizasyondur. Gübre, ilaç, tohum kadar çiftçili in tar m alet ve makinelere gereksinimi vard r. Yörenin ekolojik özellikleri dikkate al narak, yörede uygun ürün ekimi sa lanmal d r.

Tar msal faaliyetin gere i Ekim May s aylar aras nda bo duran yöre insan na halk e itim merkezi taraf ndan köylerin co rafi ve fiziksel durumu göz önüne al narak ar c l k, mantar yeti tiricili i ve çiftçi bilgilerini art rmaya yönelik kurslar yap lmal ve yayg nla t r lmal d r.

Özendirme alt yap hizmetleri yaparak, vergi ve kredi kolayl klar sa lamak, ürünleri sübvanse etmek gibi tedbirler al narak yöreye özel sermayenin giri i sa lanmak, bölgenin giri imine katk da bulunacakt r. Yörede üretilen bu daylar n de erlendirmek için un fabrikas kurulabilir. Süt ve süt ürünleri tesisi say s artt r lmal d r.

Çay r ve mera bak m nda oldukça zengin olan (26.129 ha.) ilçeye ba l köylerde, çay r mera slah yap larak daha verimli hale getirmek suretiyle, hayvanc l k te vik edilmelidir. Ayr ca et ve süt hayvanc l artt r lmal d r.

Ülkemizde oldu u gibi Göksun da da tar m topraklar n n a r bölünmesini önleyecek arazi toplula t rmalar ya da düzenlemeleri yap lmal d r.

Tüm bu önlemler al nmas Göksun ilçesinde göçün önlenmesinde ve yöre halk n kalk nd rmaya yönelik yarar sa layacakt r.

119

KAYNAKLAR

AKKAYAN, T., 1979. Göç ve De i me, stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay nlar No: 2573, stanbul, 278s.

ARSLAN, M. R., 1992. Yüre ir Ovas Köylerinden Kente (Adana) Göç Olay Ve Göç Eden Ailelerin Sosyo-Ekonomik Yap lar , Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.

AV AR, Z. G., 1995. Türkiye de K rsal Kesimden Kente Göç Ve Bölgeler Aras Dengesizlik , Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, stanbul.

BAYHAN, V., 1997. Türkiye de ç Göçler ve Anomik Kentle me , II. Ulusal Sosyoloji Kongresi, D E, Ankara, ss.178-193.

ÇEL K, F., 1999. Ekonomik Yönleriyle ç Göç Olgusu , Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.

D E (Devlet statistik Enstitüsü), 2002. Türküye statistik Y ll , Ankara, 721s.

D E (Devlet statistik Enstitüsü), 2002. statistikî Göstergeler(1923 2002), Ankara, ss. 105 151.

DO ANAY, H., 1997. Türkiye de ç Göçler Ve Ba l ca Sorunlar , Türkiye Aile Y ll , Ankara, 180s.

DPT (Devlet Planlama Te kilat ), 1970. Türk Köyünde Modernle me E ilimleri Ara t rma Raporu 1, Ankara, 290s.

DPT (Devlet Planlama Te kilat ), 1991. Gecekondu Ara t rmas , Ankara, 341s.

DS (Devlet Su leri), XX. Bölge Müdürlü ü 2005 Y l Verileri, Kahramanmara .

DURA, C., 1991. Türkiye Ekonomisi, Erciyes Üniversitesi Yay nlar , Kayseri, 358s.

ERDER, S., 1995. Yeni Kentliler Ve Kentin Yeni Yoksullar , Toplum ve Bilim Dergisi, 2 (66), ss.106 119.

F R KÇ , A., 2002. Af in in Kurulu u ve Geli mesi, Key Matbaac l k, Ankara, 269s.

GÖKSUN BELED YES , 2004. Faaliyet Raporu, Göksun, 52s.

GÖKSUN LÇE TARIM MÜDÜRLÜ Ü, 2002, 2003, 2004 Verileri.

GÖKSUN KAYMAKAML I

GÖKSUN LÇE M LL E T M MÜDÜRLÜ Ü, 2006 Verileri.

GÖKSUN LÇE NÜFUS MÜDÜRLÜ Ü, 2000 Y l Verileri.

HORASAN, H.Y., 1992. Kahramanmara Tan yal m , Ankara, 135s.

ÇDUYGU, A. ve ÜNALAN, T., 1998. Türkiye de ç Göç: Sorunsal Alanlar Ve Ara t rma Yöntemleri, A. çduygu (Derl.) içinde, Tarih Vakf Yay nlar , stanbul, ss.38-52.

120

LO (Uluslararas Çal ma Örgütü), 1991. Türkiye nin Dört Ayr Bölgesinde Köylerde Uygulanan Göç Anketleri De erlendirmesi, Ankara.

KAHRAMANMARA ÇEVRE DURUM RAPORU, 2001. Kahramanmara , 152s.

KAHRAMANMARA L M LL E T M MÜDÜRLÜ Ü, 2005 2006 Y l Verileri.

KAHRAMANMARA L SA LIK MÜDÜRLÜ Ü, 2000 ve 2006 Verileri.

KAHRAMANMARA TUR ZM MÜDÜRLÜ Ü, 2002. Kahramanmara Turizm Envanteri, Kahramanmara , 130s.

KAHRAMANMARA L YÜRÜTME KURULU, 2003. Kahramanmara l Raporu Türkiye Sorunlar na Çözüm Konferans , , Kahramanmara , ss.1 47.

KARTAL, K., 1978. Kentle me Sürecinde nsan Tutum Ve Davran lar nda Meydana Gelen De i meler, Do an Bas mevi, Ankara, 245s.

KAYA, H., 2003. Göç Yollar ve Göçenlerin Sorunlar , Senfoni Yay., stanbul, 107s.

KAYGALAK, S., 1999. Zaman ve Mekan Boyutuyla Göç Ve Kentlile me; Mersin Demirta Örne i, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.

KTSO (Kahramanmara Tcaret ve Sanayi Odas ), 2003. Kahramanmara Sosyal Ve Ekonomik Altyap s , Kahramanmara , 304s.

ÖZBAY, F. ve YÜCEL, B., 2001. Nüfus Ve Kalk nma, Hacettepe Üniv., Nüfus Etütleri Enstitüsü, Yay., No:Nee-Hü.01-02, Ankara, 151s.

ÖZER, ., 2004. Kentle me Kentlile me Ve Kentsel De i me, Ekin Kitabevi, Bursa, 243s.

ÖZKALP, E., 1990. Sosyolojiye Giri , Anadolu Üniversitesi Bas mevi, Eski ehir, 209s.

ÖZMEN, A., 1991. Göksun Tarihi, stanbul, 80s.

AHAN, H., 1999. Kahramanmara li Af in lçesinde Ya anan Göç Olgusu Ve Göçün K rsal Kesime Olan Sosyo-Ekonomik Etkileri , Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirda .

AH N, C., Ve DO ANAY, H., 1999. Türkiye Be eri Ve Ekonomik Co rafyas , Gündüz E itim Ve Yay nc l k, Ankara, 352s.

ENYAPILI, T., 1978. Bütünle memi Kentli Sorunu, ODTÜ Matbaas , Yay. No: 27, Ankara, 205s.

SOYSAL, M., 1979. Yüre ir Ovas Köylerinden Kente Göç Olay , Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tar m Ekonomisi Bölümü Bölüm çi Semineri , Adana, 164s. (Yay nlanmam ).

TEKEL , . ve ERDER, L., 1978. Yerle me Yap s na Uyum Süreci Olarak ç Göçler, Hacettepe Üniversitesi Yay nlar ., Yay., No: D-26, Ankara, 388s.

TEKEL , ., 1982. Türkiye de Kentle me Yaz lar , Turhan Kitabevi, Ankara, 271s.

TÜMERTEK N, E., 1968. Türkiye de ç Göçler, stanbul Üniversitesi Co rafya Enstitüsü, No: 54, Ta Matbaas , stanbul, 177s.

121

TÜRK YE KALKINMA BANKASI A ., 2004. Kahramanmara Uygun Yat r m Alanlar Ara t rmas , Ankara, 173s.

ÜNER, S., 1972. Nüfus Bilim Sözlü ü, Ankara, 77s.

YALÇIN, C., 2004. Göç Sosyolojisi, An Yay nc l k, Ankara, 192s.

YANIK, U., 1993. K rdan Kente Göç Eden Ki ilerin Sosyo Ekonomik Ve Kültürel Yap lar nda Meydana Gelen De i iklikler; Ayy ld z Köyü Örne i , Yüksek Lisans Tezi, Uluda Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

Y NANÇ, M.H., 1997. Göksun , slam Ansiklopedisi, Cilt:3, 658s.

ÖZGEÇM

1979 y l nda Kahramanmara n Göksun lçesi nde do dum. lk ve orta

ö renimimi Göksun da tamamlad m. 1996 y l nda girdi im Atatürk Üniversitesi Co rafya Ö retmenli i Bölümünden 2000 y l nda mezun oldum. Ayn y l Kahramanmara n Elbistan lçesi nde Karahüyük lkö retim Okulu nda sosyal bilgiler ö retmeni olarak göreve ba lad m ve 2003 y l ndan buyana Kahramanmara Merkez Gazi lkö retim Okulu nda sosyal bilgiler ö retmeni olarak görev yapmaktay m. Ayn zamanda Kahramanmara

Sütçü mam Üniversitesi Co rafya Bölümünde yüksek lisans e itimim devam etmektedir.

EK-1

KÖY ANKET FORMU (Sorular aile reisi cevapland racakt r)

1.Ya ad n z yerin ad .

2.Ya n z A)20-25 B)25-30 C)30-40 D)40 ve üzeri

3.Medeni haliniz nedir? A)Evli B)Bekar C)Dul

4.Tahsil durumunuz nedir? A) Okuma yazma yok B) ilkokul mezunu C) ortaokul mezunu D)Lise mezunu E)Üniversite mezunu

5.Mesle iniz nedir? A)Çiftçilik B)Hayvanc l k C)Çobanl k D) ba kas n n i inde çal mak E)Ticaret F)Memuriyet G)Marangoz H) n aat ustas

Di er

6.Sosyal güvence olarak a a dakilerden hangisine sahipsiniz? A)SSK B)Ba -kur C)Emekli sand

D)Ye il kart E)Hiçbiri

7.Hangi mallara sahipsiniz? Sahip olduklar n z

i aretleyin Yok Ev Araba Arazi Hayvanlar

8. Araziniz var m ? Varsa kaç dönüm? A)Yok B)1-5 C)5-10 D)10-50 E)50-100 F)100-300 G)300-ve üzeri

9.A a dakilerden hangilerinden yararlan yorsunuz? A)Tar msal ve havansal krediler al yorum B)Devletin verdi i tarla paras ve yak t yard m al yorum C)Maa al yorum D)Emekli Di er .

10.Y ll k geliriniz ne kadard r? A)1 Milyardan az B)1-3 Milyar C)3-6 Milyar D)6-10 Milyar E)10 Milyardan fazla

11.Evinizde sizden ba ka gelir getiren ki iler var m ? A)Anne B)Erkek çocuk ..Ki i C)K z çocuk ..Ki i

12. u an herhangi bir nedenle 50 B N YTL sahip olsan z nas l de erlendirirsiniz? A)Borcumu öderim B)Bankaya yat r r m C) imi geli tiririm D) kurar m

E)Borsaya girerim F)Ev al r m H)Araba al r m

13.Ne kadar hayvan n z var? A)yok B)1-10Küçük ba

E)1-5 büyük ba

C)10-50 küçük ba F)5-10 Büyük ba

D)50 ve üzeri küçükba

G)10 ve üzeri büyük ba

14.Hayvanc l k yap yorsan z hangi ekilde(ah r mera) yap yorsunuz? A)Ah r hayvanc l

B)Mera(otlak)hayvanc l

15.Son y llarda gelirinizde de i me nas ld r? A)Gelirimiz art yor B)Azal yor C)De i miyor

16.Oturdu unuz ev kime aittir? A)Bana B)Babama C)Kira

17.Oturdu unuz ev tipi hangisidir? A) ki katl alt ah r B)Tek kat ve ah r biti ik C) Tek kat(müstakil) D)Di er ..

18.Bugün evinizde hangi aile bireylerine sahipsiniz? A) Kar koca B)Kar koca ve çocuklar C) Anne baba ve Kar koca D) Hepsi E)Yaln z

19.Aileniz toplam kaç ki iden olu uyor? A)1-2 B)3-5 C)5-8 D)9 ve daha fazla

20.Kaç çocu unuz var? A)1-2 B)3-5 C)6-8 D)9-11 E)12 ve üzeri

21.Evlendi i halde yan n zda kalan çocu unuz var m ? A) Yok B) Var 1 2 3 4

22.Çocuklar n z n e itim durumlar n yaz n z.(say olarak)

lkokul ça nda olmayan ...Ki i

lkokula devam eden ..Ki i

lkokul mezunu ..Ki i

Ortaokula devam eden Ki i

Ortaokul mezunu .Ki i

Liseye devam eden .Ki i

Lise mezunu Ki i

Üniversiteye devam eden .Ki i

Üniversite mezunu ...Ki i Toplam ...Ki i

23.Okuma ça nda olup okula gitmeyen çocu unuz var m ? A) Yok B) Var 1 2 3 4

24.Okula gitmeyen çocuklar n z varsa imdi durumlar nedir? A)Çal yor B)Çal m yor C)Ba ka ehirde çal yor D)Di er

25.Gelecekte çocuklar n z hakk nda ne dü ünüyorsunuz? A)Okur-yazar olsa yeter B)Bir meslek sahibi olmal C)Yüksekokul bitirmeli D)Okuyabildi i kadar okumal E)Okumas na gerek yok F)Nerde i bulursa gitsin G)fark etmez

26.Oturdu unuz evde hangi e yalara sahipsiniz? A) TV B)Buzdolab

C)Güne enerjisi D)Telefon E)Çama r makinesi F)Bula k makinesi G)Bilgisayar

27.Günlük ya aman zda a a daki faaliyetlerden hangilerini yapars n z(Birden çok i aretleyebilirsiniz) A)kitap okurum B)Gazete- dergi okurum D)TV izlerim D)kahveye giderim E)evde olurum F)Dini yerlere G)Radyo dinlerim H)Ba ka(Yaz n z) .

28.Gelecekten beklentiniz nelerdir? Daha iyi bir i

Bir ev ve e ya


Ba ka bir yere göç etmek Zengin olmak

Çocuklar m n gelece ini haz rlamak Hiç beklentim yok

Ba ka .

29. Göç etmeyi dü ünüyor musunuz? A)Evet B)Hay r C)Belirsiz

30. Göçü bir çözüm olarak görüyor musunuz? A)Evet B)Hay r

31.Hangi artlarda göç edersiniz? A)Göç etmem B) Yak n akrabalar m göç ederse

C) Köyde geçim zorla rsa D) Daha iyi bir i bulursam E)Di er ..

32.Aile fertlerinden(Anne, baba,karde ler,çocuk) göç etmi olan var m ? A) Yok B) Var 1 2 3 4

33. Aile fertlerinden(Anne, baba,karde ler çocuk) ehirde günlük çal maya giden var m ? A) Yok B) Var 1 2 3 4

34.Ailenizden(Anne, baba, karde ler çocuk) göç edenlerden geri dönen var m ? A) Yok B) Var 1 2 3 4

35. Varsa geri dönenlerin nedenleri nelerdir? A) bulamama B)Emeklilik C)Di er

36. (Mevsimlik olarak) çal mak için birkaç ayl na ba ka yerlere göç eder misiniz?Ve hangi mevsimler? B)Hay r A)Evet

lkbahar ve yaz

Sonbahar ve k

37. Yurtd nda ya ama imkan n z olsayd , hangi ülkede ya amak isterdiniz? ......................... Neden?......................................................................................................

38.K aylar nda ne yapars n z? A)Ba ka ehre çal maya giderim B)Hayvanc l k yapar m C)Gurbette olan akrabalar m ziyaret ederim D)Di er ..

39. Size göre köydeki göçün nedenleri nelerdir?..

Geçim s k nt s ve i sizlik

Aile içi sorunlar

Kan davas ve di er anla mazl klar

Çocuklar n e itimi,sa l k ve ehrin çekicili i

Olaylar n can ve mal güvenli imizi tehdit etmesi

Daha önce anne baba ve çocuklar n buraya gelmi olmas

Akrabalar m n burada olmas

Di er(yaz n z)

40.Göç edenler köydeki mal varl n ne yap yor?

A)Sat yor B)Kiraya veriyor C)Orta a veriyor D)Kendisi ekiyor E)Bo b rak yor F)Di er

41.Son y llarda köy ya ant s nda de i iklik var m ? A)Daha iyi B)Daha kötü C)De i iklik yok

42.Köyün geçim kaynaklar nelerdir? (Birden çok i aretleyebilirsiniz) A)Tar m B)Hayvanc l k C)Ba Bahçe D) çilik E)Nakliyat F)Esnaf Di er ..

43.A a dakilerden hangileri köyünüzde vard r? (Birden çok i aretleyebilirsiniz) A)Okul B)Sa l k oca C)Misafirhane D)Kahvehane E)Bakkal F)Kooperatif G)Cami

44. Köyünüzde a a dakilerden hangileri varsa i aretleyiniz? (Birden çok i aretleyebilirsiniz)

A)Elektrik B)Su C)Telefon D)Asfalt yol

45. Köyünüz a a dakilerden hangi köy tipine uyar? A)Ova köyü B)Da köyü C)Vadi köyü D)Orman köyü

46.Köyün Göksun a uzakl KM . kadard r.

47.Göksun a hangi amaçlar için gidersiniz? (Birden çok i aretleyebilirsiniz) A)Al veri B)Ziyaret C)Çal mak D)Di er ..

48 Köyünüzde en çok göç hangi ehre olmaktad r?

49.Köyünüzde göç edenler en çok hangi meslek gurubunda çal maktad r? (Birden çok i aretleyebilirsiniz) A) çi B)Kap c

C)Devlet kadrosunda D)Esnaf-Zanaatkar E)Di er

50.Sizce göç nas l önlenir? A)Ekonomik durum iyile irse B)E itim artlar iyile irse C)Sa l k artlar iyile irse D)Di er ..

ANKET B TT TE EKKÜRLER

EK-2

GÖÇ ANKET FORMU (Sorular aile reisi cevapland racakt r)

1.Ya ad n z ehir .Memleketiniz

2.Memleketinizdeki geçim kaynaklar nelerdir? A)Tar m B)Hayvanc l k C)Ba Bahçe D) çilik E)Nakliyat1 F)Esnaf Di er

3.Memlekette araziniz var m ? Varsa kaç dönüm? A)Yok B)1 5 C)5-10 D)10-50 E)50-100 F)100-300 G)300-ve üzeri

4.Memlekette hangi mallara sahipsiniz? Birden fazla i aretleyebilirsiniz. Yok Ev Arazi Hayvanlar

5.Memlekette ne kadar hayvan n z var? Birden fazla i aretleyebilirsiniz. A)yok B)1-10Küçük ba

E)1 5 büyük ba C)10 50 küçükba F)5 10 Büyük ba D)50 ve üzeri küçükba

G)10 ve üzeri büyük ba

6.Memlekette araziniz veya hayvan n z varsa nas l de erlendiriyorsunuz? A)Kendim idare ediyorum B)Kiraya veriyorum C)Orta a veriyorum D)Akrabalar m yürütüyor E)Bo b rak yorum F)Yok

7.Göç etmeden önce geçiminizi nas l sa l yordunuz? A)Çiftçilik B)Hayvanc l k C)Çobanl k D) ba kas n n i inde çal mak E)Ticaret F)Memuriyet G)Marangoz H) n aat ustas Di er

8.Memleketten size gönderilen bir yard m var m ? Birden fazla i aretleyebilirsiniz. A)Yok B)K l k g da C)Para

9.Memlekete sizin gönderdi iniz yard m var m ? Birden fazla i aretleyebilirsiniz. A)Yok B)G da C)Giyim D)Para

10.Göç karar n kim ald ? A)Kendim B)Ailem C)Babam D)Birlikte

11.Göksun dan buraya göç etme nedenleriniz nelerdir?..

Geçim s k nt s ve i sizlik Aile içi sorunlar

Kan davas ve di er anla mazl klar

Çocuklar n e itimi, sa l k ve ehrin çekicili i

Olaylar n can ve mal güvenli imizi tehdit etmesi

Daha önce anne baba ve çocuklar n buraya gelmi olmas

Akrabalar m n burada olmas Di er(yaz n z)

12.Göç için neden bu ehri seçtiniz?(Birden çok i aretleyebilirsiniz) A)Akrabalar m burada B) olanaklar fazla oldu undan C) klimi güzel D)Geçinmek kolay oldu u için E)Memleketime yak n F)Burada i buldu um için G)Ba ka

13. Göçünüzü nas l gerçekle tirdiniz? A)Aile göçü B)Bekar

anne baba ve karde ler Tek ba na

e ve çocuklar Karde lerimle birlikte )Arkada larla

C) Evli Tek erkek göçü

14.Kaç y ld r bu ehirdesiniz? A) 1 y l B)2- 5 y l C)6 10 y l D)11 ve üzeri

15.Y l içinde memlekette kaç gün kal yorsunuz? A)hiç B)1 15 C)16 30 D)31 50 E)50 den fazla

16.Memlekete olan gidi leriniz her y l azal yor mu ve neden?

Hay r azalm yor Evet, azal yor çünkü(uygun olan i aretleyin)

Memleketteki akrabalar n azalmas

Arazi ve evlerinin elden ç kmas

Tar msal faaliyetlerin terk edilmesi

ehirdeki i lerin yo unlu u

Akrabalarla ili kilerin so umas

17.Hangi zamanlarda memlekete gidersiniz?(birden çok olabilir) Gitmiyorum

Bo zamanlar mda

Dü ün ve cenazelerde Seçimlerde Dini bayramlarda

Yaz aylar nda

Di er(Avlanmak, yat r m yapmak, vs)

18.Seçimlerde oyunuzu nerede kullan yorsunuz? A)Burada B)Memlekette

19.Ba ka ehre ta nmay dü ünüyor musunuz? A)Evet B)Hay r C)Belli de il D)Bilmiyorum

20.Memlekete geri dönü yapmay dü ünüyor musunuz? Ve hangi durumlarda dü ünüyorsunuz? Hay r dü ünmüyorum Evet ise

Kentteki i durumum bozulursa

Araziler sulamaya aç l rsa

Çocuklar okumay b rak rsa Emekli olursam

Ba ka i bulamazsam

Di er

21. Hay r ise nedenlerinizi i aretleyiniz?

Çocuklar n e itimi

ehrin sa l k ko ullar n n iyi olmas

ehrin sosyal faaliyetlerinin çoklu u

Akrabalar m n ço unun göç etmi olmas

Di er(yaz n z)

22.Çevrenizde Göksun a geri dönü yapanlar var m ? A)Yok B) Az C)Ço unlukta D)Bilmiyorum

23.Memlekette yak n akrabalar n zdan kimler bulunuyor? A)Anne baba B)Karde ler C)Anne-baba ve karde ler D)Hiçbiri

24.Akrabalar n zdan memleketten göç etmi olanlar var m ? A)Karde lerimden B)Amca ve Halalar mdan C)Day ve teyzelerimden D)Köyümden birileri

25.Ba kalar n n da göç etmesine yard mc oldunuz mu?( bulma, bar nma gibi) A) Hay r B)Bir defa C)Birçok defa

26.Y ll k izninizde veya tatil döneminizde neler yapars n z? Memlekete giderim Evimde geçiririm

Tatile ç kar m

27.Daha önce göç hareketinde bulundunuz mu? A)Evet B)Hay r

28.Göç etmeden önce mevsimlik olarak birkaç ayl na memleketten ayr ld n z olur muydu?(özellikle çal mak amac yla) A)Hay r B)Evet

29. Yurtd nda ya ama imkan n z olsayd , hangi ülkede ya amak isterdiniz? ......................... Neden?......................................................................................................

30.Ya n z A)20 25 B)25 30 C)30 40 D)40 ve üzeri

31.Medeni durumunuz nedir? A)Bekâr B)Evli C)Dul

32.Bugün evinizde hangi aile bireylerine sahipsiniz? A) Kar koca B)Kar koca ve çocuklar C) Anne baba ve Kar koca D) Hepsi E)Yaln z

33.Aileniz toplam kaç ki iden olu uyor? A)1 3 B)3 5 C)5 8 D)9 ve daha fazla

34.Memlekette kald n z evde kimler vard ? A)Yaln z ailem B)ailem ve anne-baba C)Ailem-anne-baba ve karde ler D)Ailem ve karde ler

35.Kaç çocu unuz var? A)1 2 B)3 5 C)6 8 D)9 11 E)12 ve üzeri

36.Evlendi i halde yan n zda kalan çocu unuz var m ? A) Yok B) Var 1 2 3 4

37.Kaç ya nda evlendiniz ve ne zaman evlendiniz? A)göçten önce evlendim B)Göç ettikten sonra evlendim

Bekâr m 15 20 20 25 25 30 30-üzeri

38.Göç etti inizde tahsil durumunuz ne idi? A) Okuma yazma yok B) ilkokul mezunu C) ortaokul mezunu D)Lise mezunu E)Üniversite mezunu

39.Çocuklar n z n e itim durumlar n yaz n z.(say olarak)

lkokul ça nda olmayan ...Ki i

lkokula devam eden ..Ki i

lkokul mezunu ..Ki i

Ortaokula devam eden Ki i

Ortaokul mezunu .Ki i

Liseye devam eden .Ki i

Lise mezunu Ki i

Üniversiteye devam eden .Ki i

Üniversite mezunu ...Ki i Toplam . ...Ki i

40.Okuma ça nda olup okula gitmeyen çocu unuz var m ? A) Yok B) Var 1 2 3 4

41.Okula gitmeyen çocuklar n z varsa imdi durumlar nedir? A)Çal yor B)Çal m yor C)Ba ka ehirde çal yor D)Di er

42.Sizin veya çocuklar n z n göçten sonra davran lar nda olumsuz de i me oldu mu ? A)Çocu um yok B)Fark yok

C)Daha güzel davran lar kazan ld D)Çocuklar kötü davran lar kazand

43.Gelecekte çocuklar n z hakk nda ne ü ünüyorsunuz? A)Okur-yazar olsa yeter B)Bir meslek sahibi olmal C)Yüksekokul bitirmeli D)Okuyabildi i kadar okumal E)fark etmez

44.Hangi i te çal yorsunuz? A)Esnaf-Zanaatkâr B)Kalfa-ç rak C)Çiftçi D)Serbest meslek E) çi F)Memur G)Di er

45. iniz ile ilgili a a dakilerden hangisine sahipsiniz? A)SSK B)Ba -kur C)Emekli sand D)Ye il kart E)Hiçbiri

46. imdiki i inizi nas l buldunuz? A)Akraba yard m yla B)Hem eri-arkada yard m yla C) lanlarla D)Kendim sorarak E)Ba ka(yaz n z)

47.Ayl k geliriniz ne kadar? A)100 200 milyon TL B)200 300 milyon TL C)300 500 milyon TL D)500 750 milyon TL E)750 milyon TL ve üzeri

48.Evinizde sizden ba ka gelir getiren ki iler var m ? (Birden çok i aretleyebilirsiniz) A)Anne B)Erkek çocuk..Ki i C)K z çocuk.Ki i

49. uandaki ya am düzeyinizi memleketinizle kar la t r n. A) imdi daha iyi B)Ayn

C)Daha kötü

50. u an bir yat r ma sahip misiniz?(olanlar i aretleyin) A)Ev B)Araba C) yeri D)Arazi E)Ba ka(yaz n z) ..

51. u an herhangi bir nedenle 50 B N YTL ye sahip olsan z nas l de erlendirirsiniz? A)Borcumu öderim B)Bankaya yat r r m C) imi geli tiririm D) kurar m E)Borsaya girerim F)Ev al r m G)Araba al r m

52.Niçin bu mahallede oturuyorsunuz? A)Buradaki çevre nedeniyle B)Merkezi oldu undan C)Kiras uygun oldu undan D) yerime yak n E)Ba ka(yaz n z) .. .

53.Oturdu unuz ev tipi hangisidir? A)Gecekondu B)Apartman dairesi C)Bahçeli ev

54.Oturdu unuz evin mülkiyet durumu nedir? A)Kendimizin B)Kira C)Kiras z-Akrabaya ait

55. Oturdu unuz evde hangi e yalara sahipsiniz? (Birden çok i aretleyebilirsiniz) A)TV B)Buzdolab

C)Güne enerjisi D)Telefon E)Çama r makinesi F)Bula k makinesi G)Bilgisayar

56.Günlük ya aman zda a a da say lanlardan hangilerini yapars n z(Birden çok i aretleyebilirsiniz) A)kitap okurum B)Gazete- dergi okurum C)TV izlerim D)Kahveye giderim E)Sinema F)tiyatro G)Piknik H)Dini yerlere K)Ba ka(yaz n z)

57.Ailecek neler yapars n z? (Birden çok i aretleyebilirsiniz)

Akraba e dost ziyareti Piknik

Sinema tiyatro

Dü ün ni an toplant lar Seyahat

Ba ka ...

58.Bu ehirde akrabalar n z var m ? Ne s kl kla görü üyorsunuz? A)Hay r B)Her gün C)Her hafta D)iki haftada bir E)Her ay F)Y lda birkaç kez G)Dü ün bayram cenaze

59.Gelenek ve adetlerinizi ya atabiliyor musunuz? A)Evet B)Hay r C)Biraz

60.Gelecekten beklentiniz nelerdir? (Birden çok i aretleyebilirsiniz)

Daha iyi bir i

Bir ev ve e ya


Ba ka bir yere göç etmek Zengin olmak


Ba ka .

ANKET B TT TE EKKÜRLER

gÖksun lÇesnde yaanan gÖÇ hareketlernn...

Documents